The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ
1 Ko yɨpɨndar Jesucristo renondeve yuvɨrekoi va'e araka'e Abraham suindar, mborerekwar David suindar avei: 2 Abraham ra'ɨrɨ Isaac, Isaac ra'ɨrɨ evokoiyase Jacob ipare Jacob ra'ɨrɨ a'e Judá ambuae tɨke'ɨrɨ tɨvɨreta reseve. 3 Judá ra'ɨrɨ Fares iyavei Zérah, a'e ichɨ rer Tamar. Fares ra'ɨrɨ Esróm, Esróm ra'ɨrɨ evokoiyase Aram. 4 Aram ra'ɨrɨ Aminadab, Aminadab ra'ɨrɨ Nahasón, Nahasón ra'ɨrɨ evokoiyase Salmón. 5 Salmón ra'ɨrɨ Booz, a'e ichɨ rer Rahab. Booz ra'ɨrɨ Obed, a'e ichɨ rer Rut. Obed ra'ɨrɨ Jesé, 6 Jesé ra'ɨrɨ mborerekwar gwasu David. Mborerekwar Gwasu David ra'ɨrɨ evokoiyase Salomón, Urías rembirekokwer pɨpe oyesu va'e. 7 Salomón ra'ɨrɨ Roboam, Roboam ra'ɨrɨ Abías iyavei Abías ra'ɨrɨ Asá. 8 Asá ra'ɨrɨ Josafat, Josafat ra'ɨrɨ Joram iyavei Joram ra'ɨrɨ Ozías. 9 Ozías ra'ɨrɨ Jotam, Jotam ra'ɨrɨ Acaz iyavei Acaz ra'ɨrɨ Ezequías. 10 Ezequías ra'ɨrɨ Manasés, Manasés ra'ɨrɨ Amón a'e Amón ra'ɨrɨ Josías. 11 Josías ra'ɨrɨ Jeconías tɨvɨreta reseve, a'ese Israel pendar serasosa mbigwaigwä araka'e Babilonia ve. 12 Mbigwai yuvɨrekoire, Jeconías omboyesu Salatiel, Salatiel ra'ɨrɨ Zorobabel. 13 Zorobabel ra'ɨrɨ Abihud, Abihud ra'ɨrɨ Eliaquim iyavei Eliaquim ra'ɨrɨ Azor. 14 Azor ra'ɨrɨ Sadoc, Sadoc ra'ɨrɨ Aquim a'e Aquim ra'ɨrɨ Eliud. 15 Eliud ra'ɨrɨ Eleazar, Eleazar ra'ɨrɨ Matán evokoiyase Matán ra'ɨrɨ Jacob. 16 Jacob ra'ɨrɨ José, María mer, María evokoiyase Jesús sɨ sekoi, a'e Poropɨsɨrösar ya'e va'e chupe. 17 Evokoiyase Abraham sui oime opayandepo yovaive irugätu tuprɨ yesusa oyepota va'e David yesusa rupi. Opayandepo yovaive irugätu avei David suindar oyepota ava mbigwai Israel pendar sereko agwer Babilonia ve, iyavei ambuae opayandepo yovaive irugätu oyepota oso Poropɨsɨrösar yesu agwer rupi. 18 Na e'i Jesucristo yesu araka'e: María ichɨ, omenda pota va'e José rese; oyese yuvɨrekoi e'ɨ̇ vɨteseve rumo, Espíritu Maräne'ɨ̇ pirätäsa pɨpe imembɨ. 19 José, a'e imer ava seko katuprɨ va'e, iyavei ndoipotai omombe'u va'erä opakatu ava upe María rekokwer, sese opoipotaño ichui toikwa eme yuvɨreko oyapave. 20 A'e ipɨ'a ñemoñeta opoi va'erä ichui, avɨyeteramo tëi rumo ñepëi yande Yar rembigwai ɨva pendar oyemboyekwa ikerve aipo e'i chupe: “José, David suindar, eresɨkɨyei rene María rese nde menda agwä, esepia Espíritu Maräne'ɨ̇ sui ou imembɨrä. 21 María vɨrekose omembrɨ, pemondora serergwä Jesús. Esepia a'e oipɨsɨröra omu eta rekwa yangaipa sui.” 22 Ko rupi opa yavɨye yande Yar remimombe'ugwer aipo e'i va'ekwer iñe'ë mombe'usar araka'e: 23 “Kuña ndaseko maräi va'e imembɨra oiko iyavei vɨrekora omembrɨ, a'e omondora serergwä Emanuel.” (“Tüpä yande rese sekoi” oyapave aipo e'i). 24 Oma'ese rumo José oke agwer sui, yande Yar rembigwai ɨva pendar oyeupe ñe'ë agwer omboyeroya ite, ipare omenda María rese. 25 Ndoyapo vɨtei ete rumo mba'e oyese yuvɨreko, yɨpɨndar imembɨra rane ite, a'ese José omondo Jesús serergwä.
1 Jesús o'a Belén ve, tekwa Judea ɨvɨ rupi, a'ese Herodes mborerekwar ɨvate katu va'e sekoi. Koiye oyepota yugweru Jerusalén ve arɨ Sësa kotɨ sui ava oyembo'e va'e yasɨtata rese, 2 ipare oporandu yuvɨreko: –¿Kevo aipo o'a judío rerekwar ɨvate katu va'e? Esepia ni'ä orosepia yasɨtata osëse ou sese oroyu imboetei agwä. 3 Aipo i'ese mborerekwar Herodes oyembosɨkɨye tëi, ava Jerusalén pendar avei egwë e'i päve yuvɨreko. 4 Evokoiyase mborerekwar ɨvate katu va'e opa omonu'ä uka pa'i eta rerekwar Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e avei, ipare oporandu chupe kevo aipo o'ara Poropɨsɨrösar. 5 A'e aipo e'i yuvɨreko chupe: –Belén ve ɨvɨ Judea rupi; esepia Tüpä ñe'ë mombe'usar aipo e'i ete ikwachia: 6 ‘Nde tekwami, Belén, ɨvɨ Judá suindar, nda'ei ete ereiko ta'ɨmi va'e opakatu ambuae tekwa sui; esepia ndesui ete osëra mborerekwar che rekwa ɨgwar Israel yokwai agwä.’ 7 Evokoiyase Herodes opa oñe'ë ava imba'ekwa va'e upe, oporandu va'erä yasɨtata yekwa agwer rese chupe yuvɨreko. 8 Ichui opa omondo Belén ve aipo e'i: –Peso a'eve, peikwa tuprɨ opakatu mba'e pitani rekokwer resendar; akoi peyosɨse, pe mombe'ura cheu, evokoiyase che avei asora imboetei agwä. 9 Ko mborerekwar omombe'u pare, ava imba'ekwa va'e opa yuvɨraso Belén ve. Iyavei akoi yasɨtata osepia va'ekwer yuvɨreko a'e senonde ñoite sekoi, ipare avɨyeteramo tëi opɨta yasɨtata a'eve pitani tui. 10 Osepiase rumo ava imba'ekwa va'e yasɨtata, ovɨ'arete iteanga yuvɨreko. 11 Ipare yuvɨroike oɨ pɨpe osepia pitani, María ichɨ reseve; ichui oñenopɨ'ä sovai imboeteisave. Ipare omboi omba'e rɨru yuvɨreko oikwave'ë va'erä porerekosa oro, itaɨsɨ iyavei mirra. 12 Ipare Tüpä omombe'u ikerve ava imba'ekwa va'e upe iyevɨ iri e'ɨ̇ agwä Herodes rekosa rupi, evokoiyase oyevɨ yuvɨraso gwekwave ambuae perɨ rupi tëi. 13 Aipo ava imba'ekwa va'e yepepɨ pare, José upe oyemboyekwa ñepëi yande Yar rembigwai ɨva pendar ikerve, aipo e'i chupe: “Eñarapü'a, eraso pitani ichɨ reseve, eroñemi Egipto ve. Epɨtaño a'e peve che voi ete amombe'ura nde yevɨ agwä, esepia ni'ä mborerekwar Herodes osekara pitani yuka agwä.” 14 José oñarapü'a, a'e pɨ̇tü pɨpeve voi vɨraso pitani ichɨ reseve Egipto ve, 15 a'eve yuvɨrekoi mborerekwar Herodes mano rärö. Ko rupi imboavɨyesa yande Yar ñe'ëngagwer oñe'ë mombe'usar rupi: “Egipto sui anose che Ra'ɨrɨ e'i va'e.” 16 Mborerekwar Herodes rumo oñemoɨrö iteanga ava imba'ekwa va'e ombopa tëisa rese, ipɨpe sui omondo sundao tekwa Belén ve chi'ïvä'e kuimba'emi opakatu ñuvɨrïo aravɨter vɨreko va'e chi'ïvä'emi katu va'e avei tekwa ɨvɨrindar pɨpe avei yuka uka agwä, esepia omoñetase ava imba'ekwa va'e oikwa uka osepia va'e yuvɨreko chupe. 17 Egwë e'i yavɨye Tüpä ñe'ë mombe'usar Jeremías rembikwachiagwer pɨpe: 18 “Oyeendu ñepëi ñe'ësa Ramá ve, yase'osa iyavei vɨ'are'ɨ̇sa gwasu tuvicha va'e. Raquel aipo, oyase'o tëiete omembɨreta rese iyavei ndoipotai ete oyeupe ñe'ësa vɨ'asa resendar esepia ni'ä opakatu omano yuvɨreko.” 19 Mborerekwar Herodes manore, ñepëi yande Yar rembigwai ɨva pendar oyemboyekwa ikerve José upe Egipto ve aipo e'i chupe: 20 “Eñarapü'a, eroyevɨ pitani ichɨ reseve, peyevɨ Israel ve, esepia omano pitani yuka potasar.” 21 Evokoiyase José oñarapü'a ichui vɨraso pitani ichɨ reseve Israel ve. 22 Oyanduse rumo aipo Arquelao chinise mborerekwar Judea ve oyesupa Herodes rendagwerve, osɨkɨye tëi oso va'erä a'eve; omombe'u pare Tüpä ikerve mba'e chupe, ichui yuvɨraso ɨvɨ Galilea ve. 23 Oyepotase yuvɨraso a'eve, oyemboerekwa va'erä tekwa Nazaret ve. Ko yavɨye ite Tüpä ñe'ëngagwer mombe'usar rupi: Jesús serer-ra Nazaret ɨgwar e'i va'e.
1 Juan Oporoapirämo va'e oso oyemboyekwa Judea ɨvɨ rupi ava yemboerekwa e'ɨ̇save. 2 Oñe'ësave aipo e'i: “¡Peyevɨ Tüpä upe, esepia ko Tüpä mborerekwasa köimi ete sekoi!” 3 Ko Juan rese ni'ä oñe'ë yɨpɨve Tüpä ñe'ë mombe'usar Isaías aipo e'i gwembikwachiagwer pɨpe: “Oyeendu ñepëi ñe'ësa ava yemboerekwa e'ɨ̇save: ‘Pemoigätu yande Yar raperä; pemboi ñepëi perɨ i'ɨvɨ̇i tuprɨ va'e.’ ” 4 Juan turukwar evokoiyase camello ragwer apoprɨ, iyavei oyumbɨkwa mba'e pirer pɨpe; sembi'u evokoiyase tukru iyavei eirɨ ka'a pɨpendar. 5 Opakatu ava Jerusalén pendar Judea rupindar tekwa ɨai Jordán rerovɨka pendar avei yuvɨraso iñe'ë rendu. 6 Omombe'u oangaipagwer yuvɨreko ipare Juan oñapirämo ɨai Jordán pɨpe. 7 Juan osepiase ava fariseo eta iyavei saduceo eta, yuvɨraso oñeapirämo agwä chupe viña, a'e rumo aipo e'i: “¡Pe mboi mboetasa tëi peiko! ¿Ava vo pesëra Tüpä ñemoɨrösa ou va'erä sui e'i tuprɨ tëi peü? 8 Yɨpɨndar toyekwa tuprɨ rane Tüpä upe peyevɨsa pe angaipa mboasɨsa pɨpe, 9 aipo ndapeyei chira peyeupe ae: ‘Ore oroiko Abraham suindar’; amombe'u aipo peü ko ita sui Tüpä oikatu ite oyapo va'erä ava Abraham suindar oyeupe narä. 10 Esepia ni'ä hacha imoigätusa voi ete ɨvɨra asɨa agwä i'ɨvɨpɨ rupi. Iyavei opakatu ɨvɨra ndi'ai va'e, a'e yasɨasara ipare imondosara tatave okai va'erä. 11 Che supiete, ɨ pɨpe tëi opoapirämo Tüpä upe pe yevɨ agwä; ou va'e rumo ambuae che rakɨkwei peapirämora Espíritu Maräne'ɨ̇ tata nungar pɨpe. A'e seko pirätä katu va'e che sui, sese cheu ndiyai ete ipɨtaki yora agwä ichui. 12 Gweru sɨpe opove ipare omoatɨröra trigo iyavei oipe'ara i'ɨgwer sui. Oyapokatura trigo sɨru pɨpe, i'ɨgwer rumo opara osapɨ tata ndopai va'e apɨre'ɨ̇ va'esave.” 13 Jesús oso Galilea sui ɨai Jordán ve, a'eve sekoi Juan, a'e oñapirämo va'erä. 14 Yɨpɨndar rumo Juan noñapirämo potai ete aipo e'iño chupe: –Nde rumo iya che apirämora eve viña, ¿nde evokoiyase ereyu cheu? 15 Jesús omboyevɨ chupe: –Egwë te'iño aipo, iyakatu yamboyeroyara opakatu mba'e avɨye va'e Tüpä rovai. Evokoiyase Juan oyapoñoite iporokwaita. 16 Jesús oapirämo pare osë ɨ sui, a'ese ɨva oyemboi tuprɨ ipare osepia Espíritu Tüpä suindar ogweyɨse ou i'arɨve apɨkasu nungar. 17 A'ese oyeendu ñepëi ñe'ësa ɨva suindar aipo e'i va'e: “Ko che Ra'ɨrɨ che rembiaɨsu, a'e che rembiporavo sekoi.”
1 Ipare Espíritu Maräne'ɨ̇ vɨraso Jesús ava yemboerekwae'ɨ̇save, tosekoa'ä karugwar o'esa pɨpe. 2 A'eve sekoi cuarenta arɨ iyavei cuarenta pɨ̇tü ndokarui ete, ipare rumo ndasɨepoi ete oiko. 3 Evokoiyase karugwar oyemboya oso Jesús rese seko'ä agwä, aipo e'i chupe: –Tüpä Ra'ɨrɨ ite ereikose, eyaporu ko ita sui mboyape kurïtëi. 4 A'ese Jesús aipo e'i imboyevɨ chupe: –Ikwachiaprɨ pɨpe rumo aipo e'i: ‘Nda'ei chira mboyape sui gweraño ava yuvɨrekovera, Tüpä ñe'ëngagwer reroya pɨpe avei ava yuvɨrekovera yepi.’ 5 Ichui karugwar vɨraso tekwa Jerusalén maräne'ɨ̇ ve, osupi seraso tüpäro apɨterve ɨvatekatu va'esave 6 aipo e'i chupe: –Tüpä Ra'ɨrɨ ite nde rekose, evɨapi ko'ave sui; esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: ‘Tüpä oyokwaira gwembigwai eta nde rärö agwä. A'e nde mopü'ara opo pɨpe yuvɨreko, ñepëi ita nde momarä rägwer sui.’ 7 Jesús omboyevɨ chupe: –Iyavei Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: ‘Nderesekoa'äi chira nde Yar Tüpä.’ 8 Ipare vɨraso iri tëi karugwar ɨvɨtrɨ ɨvate va'e apɨterve, ichui omboyekwapa tëi opakatu tekwa ɨvɨ pɨpendar, porañete gwasu va'e yemboɨvateaisa avei, 9 aipo e'i chupe: –Che amondora opakatu ko mba'e ndeu, ereñenopɨ'äse che rovai che mboeteisa pɨpe eve. 10 Jesús omboyevɨ chupe: –Eyepepɨ che sui kurïtëi, Karugwar, esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: ‘Emboetei nde Yar Tüpä, a'e gweraño tuprɨ avei eremboyeroyara.’ 11 A'ese karugwar oyepepɨ Jesús sui, ipare mbigwai ɨva pendar yuvɨraso sese añeko agwä. 12 Jesús oyandu Juan osokendase yuvɨreko, ipare oso Galilea rupi. 13 Ndopɨtai rumo Nazaret ve, a'e rumo oso sekoi va'erä Cafarnaúm ve, ɨpa popɨ ɨvɨi, a'e ɨvɨ rese yuvɨrekoi va'e Zabulón iyavei Neftalí. 14 Ko egwë e'i yavɨye Tüpä ñe'ë mombe'usar Isaías rembikwachiagwer araka'e: 15 “Ɨvɨ Zabulón pendar iyavei Neftalí pendar, ɨai Jordán rovaindar, paragwasu ɨvɨrindar: Iyavei Galilea pɨpendar, a'eve yuvɨrekoi nda'ei va'e judío. 16 A'e tekwa yuvɨrekoi va'e pɨ̇tümimbisave osepia tesapesa porañete va'e yuvɨreko; a'e tesapesa sendɨ katu va'e yuvɨrekoi va'ekwer upe pɨ̇tü mimbisave.” 17 Ichuive tuprɨ Jesús omboɨpɨ oporombo'e aipo e'i: “Peyevɨ Tüpä upe, esepia köimi ete Tüpä mborerekwasa sekoi.” 18 Ogwatase Jesús Galilea Ɨpa popɨ ɨvɨi, a'ese osepia ñuvɨrïo oyeɨvrɨ va'e: ñepëi aipo Simón, iyavei serer Pedro, ambuae evokoiyase serer Andrés. A'e pira mbo'asar yuvɨrekoi va'e, ombo'a vɨte seve pira yuvɨreko. 19 Jesús aipo e'i chupe: –Perio che rupi, che opovɨrekora ava reka agwä cheu narä. 20 Aipo e'i ramoseve voi opoi opira mbo'asa sui ipare yuvɨraso supi. 21 Koikotɨ katumi aipo, Jesús osepia ambuae oyeɨvrɨ ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e: A'e Santiago iyavei Juan Zebedeo ra'ɨrɨ, a'e yuvɨrekoi oyesupa rese ɨarusu pɨpe omoigätu pira mbo'asa yuvɨnoi. A'eve Jesús oñe'ë chupe, 22 aipo e'i ramoseve voi oseya o'ɨarusu iyavei oyesupa, ichui yuvɨraso supi. 23 Jesús ogwata opakatu Galilea ɨvɨ rupi, oporombo'e oɨ judío ñemonu'äsave tekwa yakatu rupi. A'eve ñe'ësa avɨye va'e omombe'u Tüpä mborerekwasa resendar, ombogwera avei opakatu-katu tëi mba'erasɨsa ava vɨreko va'e sui. 24 Jesús reräkwä yandusa opakatu ɨvɨ Siria rupi, a'ese gweru opakatu ava vɨreko va'e mba'erasɨsa tasɨ va'e yuvɨreko chupe, iyavei karugwar vɨreko va'e, nañakä poräi va'e ndogwatai va'e avei. A'e opa tuprɨ Jesús ombogwera. 25 Iyavei seta ava Galilea pendar, tekwa Decápolis pendar avei, Jerusalén pendar, Judea pendar ɨvɨ añi'ïvëi kotɨndar ɨai Jordán rovaindar avei yuvɨraso Jesús rupi.
1 Ava re'ɨi repiase, Jesús oyeupi oso ɨvɨtrɨ rese a'eve ogwapɨ öi. A'ese semimbo'e eta oyemboya yuvɨreko sese, 2 ipare omboɨpɨ oporombo'e aipo e'i: 3 “Sorɨvete katura ava vɨreko va'e espíritu paraɨsusa oyese, esepia ni'ä chupe narä ite Tüpä mborerekwasa. 4 Sorɨvete katura akoi ava iparaɨsu va'e, esepia ni'ä oipɨsɨra vɨ'aretesa yuvɨreko. 5 Sorɨvete katura ndaseko asɨimi va'e, esepia a'e chupe imondosara ɨvɨ ima'erä kuri. 6 Sorɨvete katura ava oyapo va'e mba'e teko katuprɨsa avɨye va'e rese esepia chupe ite imondosara. 7 Sorɨvete katura akoi ava oporoparaɨsuereko va'e, esepia a'e Tüpä oiparaɨsuerekora. 8 Sorɨvete katura akoi ava ipɨ'a ñemoñeta tuprɨ va'e, esepia ni'ä a'e osepiara Tüpä yuvɨreko kuri. 9 Sorɨvete katura akoi ava oporomoñeröi va'e mba'e tuprɨ pɨpe, esepia chupe Tüpä che ra'ɨrɨ e'ira. 10 Sorɨvete katura akoi ava seko katuprɨ rese imombaraɨsuprɨ, esepia a'e chupe narä ite Tüpä mborerekwasa. 11 Perorɨvete katura, akoi ava iñe'ë-ñe'ë tëise peü, iyavei che rekokwer sui tëi oyapo-yapo tëise temirä yuvɨreko peü. 12 Pe rumo peyembovɨ'añora, esepia ɨvave tuvicha va'e porerekosa peipɨsɨra kuri; egwë e'i tuprɨ avei ni'ä yɨpɨndar yuvɨrekoi va'e Tüpä ñe'ë mombe'usareta mombaraɨsu yuvɨreko araka'e.” 13 “Pe inungar peiko yukrɨ ko ɨvɨ pɨpe opakatu ava upe. Yukrɨ rumo nase'ë irise, ¿marä ya'era pi'ä imoe'ë iri agwä viña? Naporäi iri ete ma'erä, egwë e'i imombosa okar rupi ava pɨrungarä yuvɨreko. 14 Pe inungar peiko tesapesa ko ɨvɨ pɨpe opakatu ava upe. Ñepëi tekwa gwasu ɨvɨtrɨ ɨvate va'e rese ndayaikatui chietera ñomi agwä. 15 Iyavei ndayamoendɨi chira tataendɨ mba'evrɨve yamondo va'erä; iyakatu rumo, yasupi ɨvate sendave opakatu oɨ pɨpendar resape agwä. 16 Pe egwë peye aveira, pemboyekwa ava eta upe pe rekokwer avɨye va'e, ipɨpe sui osepiara mba'e peyapo ikatuprɨ va'e, opakatu tomboetei yuvɨreko yande Ru Tüpä upe ɨva pendar sekoi va'e.” 17 “Ndaperoyai chira rumo, esepia che ndayui Moisés porokwaita kwachiaprɨ mboye'o agwä; ndayui avei mba'e mokañɨ tëi agwä, che rumo ayu imboavɨye tuprɨ agwä ite. 18 Supiete ko ɨva ɨvɨ avei yandeu oime vɨtemiseve, ndipoi chietera ñepëi yepe Moisés porokwaita rembikwachiagwer okañɨ tëi va'erä, opakatu tuprɨ rane itera imombe'uprɨ yavɨye. 19 Akoi, ndovɨroyai va'e ñepëi Moisés porokwaita, seko ɨvɨ kotɨ katu va'e, nombo'ei avei ava iporeroya agwä, a'e evokoiyase ɨvɨ kotɨ katu va'e aveira Tüpä mborerekwasave yuvɨrekoi. Akoi vɨroya va'e rumo Tüpä porokwaita yuvɨreko iyavei oporombo'e va'e sese, a'e evokoiyase Tüpä osekomboɨvate katura omborerekwasave kuri.” 20 “Amombe'ura aipo peü, akoi ndapereko ɨvɨ̇i tuprɨise ko Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e iyavei fariseo ndapeyapoise mba'e avɨye va'e Tüpä rovai, a'ese ndapeikei chietera Tüpä mborerekwasave.” 21 “Pesendu akoi pe ramoi araka'endar upe aipo e'i va'e: ‘Peporoyukai rene, akoi ava oporoyuka va'e rumo, a'e tekoasɨsa pɨpe sekoira.’ 22 Che rumo aipo a'e peü akoi ava oyeɨvrɨ rese oñemoɨrö va'e yuvɨreko, oso aveira tekoasɨsave. Akoi vɨroɨrö va'e vɨvrɨ, a'e serasosara Mborandusa ɨvate katu va'e save; akoi iñe'ë marä gwasu katu va'e oyeɨvrɨ upe, a'e iyakatu imondosa itera tata ndopai va'e save.” 23 “Akoi, peraso pota agwä pe porerekosa seropove'ë tüpäro pɨpe pema'endu'a ranera pe rɨvrɨ peamotare'ɨ̇mbar rese, 24 eseya rane nde porerekosa tüpäro pɨpe iyavei eso rane ndeñerö nde rɨvrɨ upe. Evokoiyase ereikatura ereyevɨ agwä tüpäro pɨpe a'ese ramo ereopove'ëra nde porerekosa Tüpä upe.” 25 “Akoi nde amotare'ɨ̇sar nde so'o ukase, emoigätu tuprɨ voi mba'e a'e peve chupe oime vɨtese arɨ imoigätu agwä, nande mondoi va'erä mba'e moigätusar upe; anise evokoiyase, mba'e moigätusar nde mondora sundao upe nde rokenda uka agwä yuvɨreko. 26 Amombe'u aipo ndapesëi chietera ichui akoi peyemboepɨpa tuprɨse voi ete peserä.” 27 “Iyavei pesendu ite ñe'ësa imombe'uprɨ: ‘Peyapoi rene yemboagwasasa.’ 28 Che rumo aipo a'e peü akoi ava oma'ese kuña rese ipotasa pɨpe, a'e inungar oyapo va'e ite mba'e sese opɨ'a pɨpe. 29 Iyavei, inungar pe resa pe akato kotɨndar pe mboangaipa tëi, enose nde yesui emombo amombrɨ; avɨye katu ite ñepëi pe mokañɨrä pe retekwer sui, anichira pe mondo uka opakatu pe rekokwer tata gwasusave. 30 Iyavei inungar pe po pe akato kotɨndar pe mboangaipa ukase, iya peyasɨa imombo amombrɨ peyesui; avɨye katura ñepëi pe mokañɨrä pe retekwer sui, ani pe mondo uka opakatu pe rekokwer tata gwasusave.” 31 “Iyavei aipo e'i: ‘Opoi va'e gwembɨreko sui, omondora kwachiar poisa resendar chupe.’ 32 Che rumo aipo a'e peü akoi ñepëi ava opoi va'e gwembireko sui, akoi yuvɨrekorai tëi va'e oyese, omondora yemboagwasasa mba'e tëi pɨpe. Akoi omendase ñepëi omenda va'ekwer rese, a'e oyemboangaipa gwasu oiko.” 33 “Iyavei peikwa akoi aipo e'i va'e pe ramoi upe araka'e: ‘Pemboavɨye rane itera mba'e pemoigätu va'e yande Yar upe imondoprɨ.’ 34 Che aipo a'e peü: supiete, avɨye ndapeyei chira. Avɨye ndapeyei chiaveira ɨva rer pɨpe, esepia a'e Tüpä renda porañete katu va'e; 35 anichira ɨvɨ rer pɨpe, esepia a'e ipɨrunga avei; anichira Jerusalén rer pɨpe, esepia ni'ä a'e Mborerekwar ɨvate katu va'e rekwa. 36 Avɨye ndapeyei chira peakä rer pɨpe, esepia ndapeikatui chira ñepëi pe'a momorochi agwä imou agwä avei. 37 Sese ni'ä peñe'ëse ñepëi reseve, ‘avɨye peyera’ anise ‘ani peye aveira’. Akoi oyepepɨ va'e ko sui, a'e mba'e tëiete sekoi.” 38 “Pesendu aipo e'i va'e yuvɨreko: ‘A'e ava vɨnose va'e ambuae ava resa ichui a'e sesa avei senosesara. Iyavei vɨnose va'e säi ichui, säi avei senosesara.’ 39 Che rumo aipo a'e peü: Anichira eremboyevɨ oyapo va'e mba'e naporäi va'e ndeu; egwë teiño, akoi nde amotare'ɨ̇sar nde rovapetese nde akato kotɨ yuvɨreko, emboyekwa avei ambuae kotɨ nde rova chupe. 40 Akoi nde so'o ukase yuvɨreko iyavei vɨrokwa potase nde turukwar ndesui, tovɨrasoño avei nde yeaosa. 41 Ñepëi legwa rupi evosɨi ko mba'e rese cheu e'ise ava peü, pe rumo perasoñora ñuvɨrïo rupi chupe. 42 Iyavei oporanduse mba'e rese ndeu, emondoño chupe; anichira nde rekate'ɨ̇ oporanduse mba'e rese ndeu.” 43 “Iyavei pesendu ñe'ësa aipo e'i va'e: ‘Esaɨsu nemu iyavei eresepia potai rene nde amotare'ɨ̇mbar.’ 44 Che rumo aipo a'e peü: Pesaɨsu katu pe amotare'ɨ̇mbar, iyavei peyerure pe momarä potasar rese. 45 Egwë peyese peikora pe Ru ɨva pendar ra'ɨrɨ; a'e ni'ä osesape uka arɨ ava naporäi va'e upe avɨye va'e upe avei, ombou avei amar seko katuprɨ va'e upe ndasekoporäi va'e upe avei. 46 Pe raɨsupar gweraño pesaɨsu katu tëise, ¿mba'e pi'ä peipɨsɨra ichui? Egwë e'i tuprɨ avei gwarepochi rerokwasar Roma ve narä yuvɨreko yepi. 47 Ereyapose avɨrave nde mborɨpar eta upe gweraño, ¿Mba'e evokoiyase avɨye sese? Egwë e'i tuprɨ avei ava ndayarakwai va'e yuvɨreko yepi. 48 Peikora mba'e tuprɨ pɨpe, inungar pe Ru ɨva pendar seko katuprɨ va'e.”
1 “Peyapoi rene mba'e avɨye va'e ava rovake tache repia anga'u yuvɨreko ndapeyei chira. Peyapose evokoi nungar, pe Ru ɨvave sekoi va'e nomboui chietera porerekosa peü.” 2 “Evokoiyase, peipɨtɨ̇vɨïse iparaɨsu va'e, ndapemombe'ui chira opakatu ava upe, inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi oɨ judío ñemonu'äsave iyavei okar rupi tëi tayanderepia anga'u ava o'esave tëi. Supiete aipo a'e evokoi vɨreko ite porerekosa oyeupe narä. 3 Akoi nde ereipɨtɨ̇vɨïse iparaɨsu va'e, nde remombe'ui chira nde mborɨpar upe ambuae nde mborɨpar katu upe avei; 4 eyapo nderepia e'ɨ̇sa pɨpe. Iyavei nde Ru, osepia katu mba'e nde rembiapo, omboura porerekosa ndeu.” 5 “Akoi peyerurese, ndapeikoi chira inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi, a'e akoi oyerure potarai va'e oɨ judío ñemonu'äsave iyavei okarusu popɨve tacherepia ava yuvɨreko oyapave. Supiete aipo a'e evokoi rese vɨrekora porerekosa oyeupe narä. 6 Nde rumo ereyerurese, eike nde rëtä pɨpe, emboya nde rokenda ipare eyerure nde Ru uve ndeyeupe ae nde pɨ'a pɨpe. Nde Ru rumo, oikwa ite nde pɨ'a ñemoñetasa, omondora porerekosa ndeu narä. 7 Iyavei peyerurese ndapemboyevɨ-yevɨi chira peñe'ë pe poranduse mba'e rese, inungar ava iporombopaserai va'e aipo e'i yuvɨreko ko rupi ombou katura mba'e Tüpä yandeu e'i yuvɨreko viña. 8 Anichira inungar peiko, esepia pe Ru oikwa ite mba'e peipota va'e, peporandu agwä renondeve.” 9 Sese aipo peyera peyerure: ‘Ore Ru Tüpä ɨvave ereiko va'e, imboeteiprɨ nderer tasekoi. 10 Tou nde mburuvicha etesa oreu. Tayaposa nde remimbotar ko ɨvɨ pɨpe, inungar ɨvave yaposa va'e yepi. 11 Embou ore rembi'u oreu arɨ yakatundar ko arɨ pɨpe. 12 Iyavei ndeñeröi ore angaipa rese oreu inungar ore oreñeröi ore amotare'ɨ̇mbar upe. 13 Ore mboangaipa ukai rene eve, eipe'a mba'e naporäi va'e ore sui.’ 14 “Esepia peñeröise ambuae pe amotare'ɨ̇mbar upe mba'e sembiapokwer rese, pe Ru ɨva pendar sekoi va'e avei iñeröira peü; 15 akoi ndapeñeröise rumo ambuae upe, pe Ru avei niñeröi chietera peangaipa rese peü.” 16 “Akoi peyekwakuse, ndapemboyekwai chira perepiaka vɨ'are'ɨ̇sa, inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi, omboyekwa vɨ'are'ɨ̇sa tacherepia ava yuvɨreko e'i anga'u yekwakusa pɨpe. Supiete aipo a'e vɨreko itera porerekosa oyeupe narä. 17 Nde rumo ereyekwakuse, eyosei nde rova eñemoatɨrö tuprɨ avei, 18 ava oikwa e'ɨ̇ agwä yuvɨreko nde yekwakusa. Nde Ru ñoite oikwara, a'e sekoi ndoyekwai va'esave, iyavei nde Ru osepia mba'e ndoyekwai va'e omondora porerekosa ndeu narä.” 19 “Ndapemonu'ä atɨi chietera mba'e pe rembiereko ko ɨvɨ pɨpe, esepia mba'e pe rembiereko mba'e rasoi omboaso atɨ-atɨ imokañɨpa, a'eve imondarai va'e yuvɨroike omonda. 20 Iya peseka katu tekokwer avɨye va'e ɨvave narä, esepia a'eve mba'e rasoi nomomaräi chietera, a'eve mba'e nokañɨi chietera imondarai va'e avei ndoyuvɨroikei chietera omonda agwä. 21 Esepia nde mba'e ererekose, a'eve avei sekoira nde pɨ'a ñemoñetasa.” 22 “Yande resa inungar tataendɨ yande retekwer upe; evokoiyase, nde resa avɨyese, opakatu nde retekwer vɨrekora tesapesa; 23 akoi nderesa naporäise rumo, opakatu nderetekwer sekoira pɨ̇tümimbisave tëi. Tesapesa oime va'e nde rese a'e ogwese rumo ndesui, ¡mba'e tëiete pɨ̇tümimbi nungar opakatu nde rekokwer upe!” 24 “Ndipoi chietera ava ñuvɨrïo gwerekwar omboyeroya va'e, esepia ñepëi oyamotare'ɨ̇ra, ambuae evokoiyase osaɨsu katura, osaɨsu katura ñepëi iyavei ambuae oyamotare'ɨ̇ra. Ndayaikatui ete Tüpä mboyeroya gwarepochi pota raisa pɨpe.” 25 “Evokoiyase, che aipo a'e peü: Ndapeyemoma'endu'ai chira mba'e pe remi'urä rese peɨ'u agwä rese avei pe rekove agwä rese no, pe turukwar peipota va'e perete rese narä. ¿Esepia yande rekovesa avɨye katu va'e tembi'u sui yande retekwer avei avɨye katu turukwar sui? 26 Pesepia vɨräi eta oveve va'e ɨvɨtu rupi: noma'etɨ̇i va'e nomonu'äi avei ndoyapokatui avei mba'e sɨru pɨpe yuvɨreko; ko rumo, pe Ru sekoi va'e ɨvave a'e omondo mba'e ito'u. ¡Iyavei perepɨkatu vɨräi sui! Pe rumo ɨvate katu va'e peiko vɨräi sui. 27 Egwë e'ira revo, ñepëi ipɨ'a ñemoñeta gwasu va'e oiko, ¿marä e'ira pi'ä gwekokwer mbopuku iri kurïtëimi viña?” 28 “¿Ma'erä vo pepɨ'a ñemoñeta gwasuai turukwar rese? Pema'ekwa tuprɨ ru marä e'i okwakwa mba'e potrɨ ka'a pɨpendar: ndoporavɨkɨi iyavei ndoipɨ'ai mba'e yuvɨreko no. 29 Ko rumo, che aipo a'e evokoi mborerekwar gwasu Salomón, vɨreko atɨ va'e mba'e porañetesa oyese, oyemonde inungar a'e yuvɨrekoi va'e. 30 Tüpä ni'ä omboporañete raimi tëi mba'e potrɨ ka'a pɨpendar imo'ä, ichui arayi'ive opara sapɨsa tatave, ¡a'e rumo pemboyemondera, pe ava ndaperoyai va'e Tüpä peiko! 31 Anichira pepɨ'a ñemoñeta gwasuai, peyeupe ae mba'e rese: ‘¿Mba'e vo ya'ura?’ iyavei ‘¿Mba'e pi'ä yaɨ'ura?’ iyavei ‘¿Mba'e pɨpe pi'ä yayemondera?’ 32 Opakatu ko mba'e rese ombopɨ'a ñemoñeta gwasuai ava ndiporeroyai va'e yuvɨreko, pe rumo pereko ñepëi ete pe Ru ɨvate katu va'e, a'e rumo oikwa mba'e peipota va'e. 33 Iyakatu rumo, pemondo opakatu pepɨ'a ñemoñetasa ɨva pendar rese iyavei peyapora mba'e avɨye va'e Tüpä rovai, iyavei peipɨsɨra opakatu ko mba'e ipane va'e peü. 34 Peyemoma'endu'a gwasuai rene mba'e arayi'ive narä rese, esepia ni'ä oimerä arɨ pepɨ'a ñemoñeta agwä. Arɨ yakatu rupi pereko mba'e pemoigätu va'erä yepi.”
1 “Ndape ñemoñetai chira ambuae ava rese, evokoiyase Tüpä avei noñemoɨröi chira peü. 2 Esepia Tüpä avei oma'erä perese inungar pe ambuae ava upe peyapo va'e peiko; inungar avei mba'e perembiapokwer pemondo va'e ambuae upe, egwë e'i tuprɨ aveira Tüpä imondo peü. 3 ¿Ma'erä erema'e eiko nde rɨvrɨ rembiavɨ kwer rese tëi, nderema'ei ete mba'e nderembiapokwer erereko va'e rese? 4 Nde ereyavɨse mba'e tuvicha va'e nde rekokwer pɨpe, ¿marä erera vo evokoiyase nde rɨvrɨ upe: ‘Eseya cheu amoigätu va'erä mba'e nderembiapokwer erereko va'e erera pi'ä chupe’? 5 ¡Pe inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi!, pemoigätu uka rane mba'e pe rembiavɨ tuvicha katu va'e peyesui, a'ese ramo ambuae perɨvrɨ rembiavɨ peikatura imoigätu. 6 Pemondoi rene mba'e avɨye va'e kave upe, avɨyeteramo oyemboyerera peü opara pembo'i-mbo'ira yuvɨreko. Iyavei ndapemondoi chira mba'e porañete va'e kuchi upe, avɨyeteramo oyemboyerera mba'e-mba'e tëi apo yuvɨreko peü.” 7 “Peporandu mba'e rese, a'ese Tüpä omondora peü; peseka, a'ese avei peyosɨra; peñe'ë okendɨpɨve, a'ese oyemboira peü. 8 Esepia akoi oporandu va'e mba'e rese, a'e oipɨsɨra; iyavei oseka va'e, a'e oyosɨra; akoi oñe'ë va'e okendɨpɨve chupe oyemboira. 9 ¿Oimerä pi'ä ñepëi pe pa'ü pendar omondo va'erä ita tëi gwa'ɨrɨ upe mboyape rese oyeupe poranduse? 10 ¿Anise oyeupe poranduse omondora pi'ä mboi tëi chupe? 11 Yepe ndaperekoporäi va'e peiko viña, pe ra'ɨrɨ upe rumo pemondoño ite mba'e avɨye va'e, ¡ta'etru pe Ru ɨva pendar oipota katu mba'e avɨye va'e mondo agwä akoi ava mba'e rese oporandu va'e upe! 12 Egwë e'i ete, peyapo pe ambuae ava eta rese mba'e peremimbotar ambuae oyapo va'erä avei ambuae yuvɨreko perese; esepia evokoi imboyoyasa mborokwaita rese Moisés porombo'esa rese aveino.” 13 “Peike okendɨpɨ ikä'imi va'e rupi. Evokoi okendɨpɨ iyavei perɨ gwasu vɨraso kañɨ tëi va'e save, iyavei seta yuvɨroike katu ava supi; 14 teko apɨre'ɨ̇save oso va'e rumo okendɨpɨ perɨ reseve ikä'imi supi gwata agwä yavai ete, movɨrömi tëi ava oseka yuvɨreko.” 15 “Peñearö ava semirañeteai va'e sui oñe'ë tuprɨ tëi va'e Tüpä rese. A'e yugwerura peü ndoyavɨi chira ovesa ndaseko maräi va'e yuvɨreko, ipɨ'a pɨpe rumo sekokwer avɨye ma'embiar oñaröai va'e. 16 Peikwara ava rekokwer mba'e sembiapo rese, esepia ndipo'osai chira uva yu pa'ü sui higo ɨvɨra sächi atɨ va'e sui aveino. 17 Egwë e'i ete, opakatu ɨvɨra avɨye va'e i'a avɨye avei, ɨvɨra naporäi va'e i'a naporäi avei. 18 Ɨvɨra avɨye va'e ndovɨrekoi chietera o'a naporäi va'e, iyavei ɨvɨra naporäi va'e ndovɨrekoi chietera o'a avɨye va'e. 19 Opakatu ɨvɨra i'a naporäi va'e, yasɨasa ipare imondosa tatave. 20 Egwë peyera peikwa ava rekokwer sembiapo rese.” 21 “Nda'ei opakatu aipo e'i yuvɨreko cheu: ‘Che Yar, Che Yar’, yuvɨroikera Tüpä mborerekwasave, oyapo va'eño tuprɨ Che Ru ɨva pendar remimbotar yuvɨroikera a'eve. 22 Arɨ kañɨ pɨpe seta tëi ava aipo e'ira yuvɨreko cheu: ‘Ore Yar, Ore Yar, ore ni'ä oromombe'u mba'e avɨye va'e nderer pɨpe yepi, iyavei nderer pɨpe orovɨnose karugwar, nderer pɨpe avei oroyapo poromondɨisa oroiko.’ 23 Evokoiyase amboyevɨra chupe: ‘Ndopokwai va'e ite; ¡peyepepɨ che sui, mba'e-mba'e tëi aposar!’ ” 24 “Akoi, osendu va'e che ñe'ë oyapo va'e avei mba'e che remimbotar, inungar ava ipɨ'a ñemoñeta tuprɨai va'e omopü'a ita arɨve gwëtära. 25 Oyepota amar ou, oyeupi ɨai öi ipare ɨvɨtuai omombaraɨsu oɨ imoi; ndovɨapi ete rumo, esepia ni'ä vɨreko ite ovɨräkwäsa ita arɨve. 26 Akoi osendu va'e che ñe'ë ndoyapoi va'e mba'e che remimbotar, a'e inungar ndipɨ'a ñemoñeta tuprɨi va'e omopü'a gwëtära ɨvɨ ku'i arɨve tëi. 27 Oyepota amar ou, oyeupi ɨai öi, ɨvɨtuai omombaraɨsu oɨ imoi, ipare oɨ ovɨapi oso. ¡Opa ite mba'e okañɨ!” 28 Opase Jesús oñe'ë, opakatu ava re'ɨi ndoyembovɨ'ai tëi marä e'i rutei iporombo'esa e'i tëi yuvɨreko chupe, 29 esepia, nda'ei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e nungar; a'e rumo oporombo'e gweko pirätäsa pɨpe ite.
1 Ɨvɨtrɨ sui ogweyɨse Jesús ou, a'ese ava re'ɨi yuvɨrekoi supi. 2 A'ese ñepëi ava mba'erasɨ vai ndokwerai va'e rerekosar ou, oñenopɨ'ä sovai aipo e'i chupe: –Che Yar ereipotase, che mbogwerami tëi eve ko mba'erasɨsa sui. 3 Jesús opoko sese, aipo e'i chupe: –Aipota. ¡Erekwerara kurïtëi! Aipo i'e ramoseve, mba'erasɨ vai rerekosar okwera voi ete omba'erasɨsa sui. 4 Jesús aipo e'i iri chupe: –Esendu, eremombe'ui rene ambuae ava upe. Eso eiko eyemboyekwa pa'i upe, ipare eikwave'ë nde porerekosa nde kwera agwer resendar Moisés porokwaita rupi, ipɨpe sui toikwa pa'i eta nde kwerasa yuvɨreko. 5 Oyepotase Jesús oso tekwa Cafarnaúm ve, ñepëi sundao mborerekwar Roma pendar oyemboya oso sese oporandu va'erä. 6 Aipo e'i chupe: –Che Yar, che rembigwai imba'easɨ gwasu ou che rëtäve, ndogwata katui, iyavei oiporara tëi omba'erasɨsa ou. 7 Jesús aipo e'i chupe: –Asora kurïtëi imbogwera. 8 Sundao rerekwar omboyevɨ chupe: –Ani che Yar, ndiyai ete che rëtä pɨpe nde reike agwä; iyakatu ni'ä ko'apeve ereñe'ëño tëi ikwera agwä, evokoiyase nde ñe'ë pɨpe tëi che rembigwai okwerara. 9 Esepia che ni'ä serekwa va'e aveino, areko avei sundao che povrɨve. A'e chupe eso peve a'ese, kurïtëi oso; ambuae upe erio ave, a'ese ou voi avei cheu; iyavei che rembigwai upe a'e mba'e eyapo a'ese, che reroya ite. 10 Jesús ndoyembovɨ'ai tëi aipo osenduse, ichui aipo e'i oyeupindar ava re'ɨi upe: –Supiete ndasepiai ete opakatu Israel rekwa pɨpe vɨreko va'e yeroyasa che rese inungar ko mbɨa. 11 Iyavei aipo a'e peü seta ava yugwerura añi'ïvëi kotɨ sui iyavei ka'aru kotɨ sui aveino, ipare ogwapɨra yuvɨreko okaru Abraham rese Isaac iyavei Jacob Tüpä mborerekwasave, 12 a'e yuvɨrekoi va'erä viña Tüpä mborerekwasave, a'e imondosara pɨ̇tümimbisave okañɨ tëi va'erä. A'eve oyase'o tëira iyavei oñeaimbotere-tere tëira mba'erasɨkwer rereko yuvɨreko. 13 Evokoiyase Jesús sundao rerekwar upe aipo e'i: –Eso nde rëtäve, ipare tayaposa mba'e ereroyagwer va'e rupi. A'e pɨpeve sembigwai okwera tuprɨ. 14 Jesús oso Pedro rëtäve, a'eve osepia sovayar so'ɨ iteangase vupave ou. 15 Jesús evokoiyase opoko ipo rese, a'e ramoseve so'ɨ opɨtu'u ichui, okwerare oñarapü'a voi o'añeko agwä sese. 16 Ipare pɨ̇tü ramose Jesús upe seta karugwar vɨreko va'e vɨraso yuvɨreko; iyavei ñepëi reseve oñe'ë pɨpe tëi omombopa karugwar re'ɨi, iyavei opakatu imba'easɨ va'e ombogwera. 17 Egwë e'i omboavɨye Tüpä ñe'ë mombe'usar Isaías rembikwachiagwer, aipo e'i va'e araka'e: “A'e ae vɨrokwa opakatu yande mba'erasɨsa yande sui iyavei oiporara opakatu mba'e tasɨ va'e yande rese.” 18 Jesús osepiase ava re'ɨi oyere gwasu va'e oyese, oyokwai gwemimbo'e eta yuvɨraso va'erä ɨpa rovai. 19 A'ese oyemboya oso Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, aipo e'i chupe: –Porombo'esar, che aso pota nde rupi opakatu nde gwatasa rupi. 20 Jesús omboyevɨ chupe: –Esepia agwara vɨreko okesa iyavei vɨräi vɨreko gwaitɨ, che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ ndarekoi ete che pɨtu'u agwä. 21 Ambuae aipo ñepëi semimbo'e, aipo e'i chupe: –Che Yar, yɨpɨndar asoranera cheru ñotɨ̇. 22 Jesús omboyevɨ chupe: –Egwata che rupi, egwë teiño omano va'e, a'e ae toñeñetɨ yuvɨreko. 23 Jesús o'a ɨarusu pɨpe, iyavei semimbo'e eta yuvɨraso supi. 24 A'ese avɨyeteramo tëi ɨvɨtuai opü'a ɨpa pɨpe ɨ o'ɨtu va'e ndigwayɨi ete seni-seni ɨarusu oyopɨ. Jesús rumo aipo okeño ou. 25 Evokoiyase semimbo'e eta yuvɨraso imoma'e aipo e'i yuvɨreko: –¡Ore Yar, yande pɨsɨrö eve! ¡Yande rerasora moko ɨarusu ɨpɨve! 26 A'e rumo omboyevɨ gwemimbo'e upe: –¿Ma'erä vo pesɨkɨye eteprɨ? ¡Ndapeyeroyai ete vo Tüpä rese! Oñarapü'a pare rumo Jesús oñe'ë pirätä ɨtu gwasu upe ɨvɨtuai upe aveino, ipare voi ete opa tuprɨ opɨtu'u. 27 A'e evokoiyase, ndoyembovɨ'ai tëi, oporandu oyeupe yuvɨreko: –¿Uma pi'ä ko sekoi, ɨvɨtu paragwasu avei omboyeroya yuvɨreko no? 28 Jesús oyepotase ɨpa rovai oso, a'e ɨvɨ Gadara pendar rese, ñuvɨrïo karugwar vɨreko va'e yuvɨnosë te'ögwer ruvɨpa rupi sui ipare oyemboya yuvɨraso sese. A'e ndiporomboetei va'e ndipoi ete aipo ogwata va'e, a'e perɨ rupi yuvɨreko yepi; 29 ipare säse pirätä yuvɨreko: –¡Tüpä Ra'ɨrɨ, eyepepɨ ore sui! ¿Nde ereyu ko'ave ore mombaraɨsu tëi agwä ndoyepota vɨtei rumo arɨ ndeu? 30 Namombrɨimi kuchi re'ɨi yuvɨrekoi ichui okaru. 31 Evokoiyase karugwar oporandu Jesús upe yuvɨreko: –Ore mombopase eve, toroikeñomi tëi evokoi kuchi avɨterve. 32 Jesús aipo e'i chupe: –Pesopa. Karugwar opa yuvɨnosë ava sui ipare yuvɨroikepa kuchi re'ɨi avɨterve; ichui rumo opakatu kuchi re'ɨi yuvɨnoña yuvɨraso ɨvɨ sokwer pɨpe ɨpa pɨpe, a'eve opa okañɨ yuvɨreko. 33 Evokoiyase kuchi rärösar opa oñemi, ipare oyepotase tekwave yuvɨraso omombe'u mba'e osepia va'e yuvɨreko, opakatu mba'e osepia va'e avei karugwar resendar yuvɨreko no. 34 Evokoiyase opakatu tekwa pendar yuvɨnosë atɨ Jesús rekosave yuvɨraso, ipare osepiase aipo e'i yuvɨreko chupe eso ave sui ambuae tekwa rupi.
1 Ko ipare, Jesús o'a ɨarusu pɨpe, osasa ambuae ɨpa rovai ichui oyepota oso gwekwave. 2 A'eve vɨraso ndogwatai va'e yuvɨreko chupe, imba'easɨ va'e rɨru pɨpe; Jesús rumo oikwase oyese yeroya vɨreko va'e, a'ese aipo e'i imba'easɨ va'e upe: –Che ra'ɨrɨ, eyemopoäse; che ñeröi nde angaipa rese ndeu. 3 Oime aipo Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e ipɨ'a ñemoñeta yuvɨreko: “Ko aipo e'i va'e oñe'ë tëi Tüpä rer maräne'ɨ̇ rese.” 4 Jesús rumo oikwa voi ete ipɨ'a ñemoñetasa, sese oporandu chupe: –¿Ma'erä vo pe pɨ'a ñemoñetasa mba'e tëi pɨpe pereko? 5 ¿Mba'e pi'ä ndayavai katu, aipo ya'e va'erä: ‘Nde angaipa rese che ñeröi ndeu’, anise aipo esara tie: ‘Epü'a ipare egwata’? 6 Che amboyekwara ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ cherekosa, vɨreko avei omborerekwasa ko ɨvɨ pɨpe ñeröi agwä angaipa upe. Evokoiyase aipo e'i ndogwatai va'e upe: –Epü'a, esupi nde rupa eso nde rëtäve. 7 Ndogwatai va'e opü'a ipare oso gwëtäve. 8 Osepiase rumo ava Jesús rembiapo, a'ese osɨkɨye tëi ipare omboetei Tüpä yuvɨreko esepia ni'ä omondo pirätäsa ava upe 9 Jesús osose a'e ichui osepia ñepëi ava serer va'e Mateo, ogwapɨ a'eve öi gwarepochi rerokwasar Roma pendar uve ñarä. A'ese Jesús aipo e'i chupe: –Erio che rupi. Evokoiyase Mateo opü'a oso supi. 10 A'e arɨ pɨpeve Jesús okaru sëtäve öi, seta iteanga avei gwarepochi rerokwasar Roma pendar upe narä, iyavei ambuae ava angaipa viyar, oyepota yugweru ogwapɨ avei karusa rendave Jesús ɨpɨve iyavei semimbo'e eta reseve yuvɨreko. 11 Ko nungar repiase, fariseo eta oporandu semimbo'e eta upe yuvɨreko: –¿Ma'erä ru pe mbo'esar okaru evokoi gwarepochi rerokwasar iyavei angaipa viyar pa'üve tëi? 12 Jesús osenduse omboyevɨ chupe aipo e'i: –Akoi nimaräi va'e iyavei nimba'easɨi va'e ndosekai ete oporoposano va'e, imba'easɨ va'e gweraño ite oseka. 13 Peso iyavei peyembo'e ikwa agwä ko ñe'ësa resendar: ‘Aipota che peikora poroparaɨsu rekosa pɨpe, anichira mba'e peropove'ë tuprɨ tëi.’ Esepia che ndayui ava seko katuprɨ va'e reka, ayu angaipa viyar reka. 14 Juan Oporoapirämo va'e rupindar oyemboya Jesús rese ipare oporandu yuvɨreko chupe: –Ore oroiko va'e iyavei fariseo eta oroyekwaku yepi, ¿ma'erä ru evokoiyase nde remimbo'e eta ndoyekwakui yuvɨreko? 15 Jesús omboyevɨ chupe: –¿Avɨyera vo aipo ndovɨ'ai chira yuvɨnöi icho'oprɨ mendasave, imer oikove vɨteseve ipa'üve yuvɨreko? Oimerä rumo arɨ imer reraso agwä ichui kuri; a'ese ramo oyekwakura yuvɨreko. 16 “Ndipoi chietera omoigätu va'e ñepëi turukwar kwakwa oyapete va'e turukwar ipɨasu va'e pɨpe, esepia ni'ä, yapetesa ipɨasu va'e oicho'oño turukwar kwakwa imondoropa, ichorosa evokoiyase tuvicha katu-katuño itera. 17 Iyavei ndosoi chietera uva rɨkwer pɨasu mba'e pirer kwakwa va'e pɨpe, esepia mba'e pirer opara opu, inungar uva rɨkwer iyavei mba'e pirer okañɨ tëira. Evokoiyase pemondora uva rɨkwer pɨasu mba'e pirer pɨasu va'e pɨpe, egwë e'ise oyoya voi ete nokañɨi chietera.” 18 Jesús oñe'ë vɨteseve, ñepëi judío rerekwar oyepota ou, oñenopɨ'ä sovai aipo e'i chupe: –Che rayrɨ kurïtëi omano ou; nde ereyuse rumo eremondora ndepo i'arɨve, a'ese oyevɨra tekovesa pɨpe. 19 Jesús opü'a, yuvɨraso gwemimbo'e eta reseve supi. 20 Evokoiyase ñepëi kuña opayandepo yovaive ñuvɨrïo aravɨter rupi imba'easɨ va'e, suvɨ yepɨyere-yere va'e, oyemboya oso Jesús rese sakɨkwei kotɨ ipare opoko iturukwar popɨ rese. 21 Esepia a'e aipo e'i opɨ'a pɨpe: “Yepe iturukwar popɨ resemi tëi apokora, akwerara rumo.” 22 Jesús rumo oyemboyere kuña rese, aipo e'i chupe: –Che rayrɨ, eñemopoäse, erekwera kurïtëi Tüpä reroyasa erereko va'e pɨpe. Aipo i'e ramoseve okwera voi ete a'e kuña. 23 Oyepotase Jesús oso judío rerekwar rëtäve, osepia omimbɨ va'e oyemoigätupase omano va'e tɨ̇ agwä iyavei ava oyase'o atɨ yugweru, 24 aipo e'i chupe: –Pesëpa ko'ave sui, ko kuñatäi nomanoi, oke tëi ou. Ava rumo opukaete-eteño Jesús rese yuvɨreko, 25 a'e rumo opa omosë ava; ipare oike oɨ pɨpe oipopɨsɨ kuñatäi, a'ese oñarapü'a voi ete. 26 Ko sembiapo evokoiyase oyandupa voi opakatu tekwa rupi yuvɨreko. 27 Osëse Jesús a'e ichui, ñuvɨrïo ndasesapɨsoi va'e osakɨkwei moña, säse yuvɨreko chupe: –¡Jesús David suindar, ore paraɨsuerekomi tëi eve! 28 Oikese Jesús oso oɨ pɨpe, ndasesapɨsoi va'e oyemboya yuvɨraso sese, a'ese Jesús oporandu chupe: –¿Che reroya ite vo pe mbogwera agwä rese peye? –Taa, nde reroyasa ite ore Yar–e'i imboyevɨ yuvɨreko chupe. 29 Evokoiyase Jesús opoko sesa rese, aipo e'i chupe: –Tayaposa mba'e pe che reroya agwer rupi peü. 30 Aipo i'e ramoseve osareko tuprɨ voi yuvɨreko. Ipare Jesús aipo e'i pemombe'ui rene katu: –Peikwa ukai rene ambuae ava upe. 31 A'e yuvɨnosë ramo suive ite, omombe'u opakatu tekwa rupi Jesús rembiapo yuvɨreko. 32 Ndasesapɨsoi va'e yuvɨnosë yuvɨnoi, a'ese ambuae ava vɨroyepota ñepëi ava niñe'ëgätui va'e karugwar vɨreko va'e oyese Jesús upe yuvɨreko. 33 Jesús omosëse karugwar ichui, a'ese niñe'ëgätui va'e omboɨpɨ oñe'ë. Ava rumo ndoyembovɨ'ai tëi, aipo e'i yuvɨreko: –¡Ndasepiasai va'e ite ko nungar tekwa Israel pɨpe yepi! 34 Fariseo eta rumo aipo e'iño yuvɨreko: –A'e karugwar rerekwar ite omondo pirätäsa ko upe omosë va'erä karugwar. 35 Jesús ogwatapa opakatu tekwa-tekwami rupi iyavei oporombo'e oɨ judío ñemonu'äsa yakatu rupi. Omombe'u tekovesa avɨye va'e Vu mborerekwasa resendar, iyavei oporombogwera opakatu-katu tëi mba'erasɨsa sui aveino. 36 Osepiase ava re'ɨi, iparaɨsu tëi chupe, esepia ikwerai tëi yuvɨreko, inungar ovesa ndovɨrekoi va'e gwarösar. 37 Evokoiyase Jesús aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Supiete mba'e mitɨ̇ imonu'ä pɨrä seta iteanga, oporavɨkɨ va'e rumo movɨrömi tëi. 38 Sese peporandu, mba'e mitɨ̇ Yar upe a'e tomondo ava imonu'ä agwä.
1 Jesús oñe'ë opayandepo yovaive ñuvɨrïo gwemimbo'e eta upe, omondo gweko pirätäsa karugwar ava sui imboyepepɨ agwä iyavei iporombogwera agwä opakatu-katu tëi mba'erasɨsa sui. 2 Ko serer yuvɨrekoi va'e opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ Jesús ñe'ë mombe'usar: yɨpɨndar serer Simón, iyavei Pedro, a'e tɨvrɨ Andrés; ambuae Santiago, tɨvrɨ avei Juan, a'e Zebedeo ra'ɨrɨ; 3 Felipe, Bartolomé, Tomás; iyavei Mateo, gwarepochi monu'äsarer; ambuae Santiago, Alfeo ra'ɨrɨ; ambuae Tadeo; 4 iyavei Simón, gwekwa rese sekate'ɨ̇ va'e pa'ü pendarer; ipa va'e Judas Iscariote, a'e Jesús omondo va'e yamotare'ɨ̇mbar upe. 5 Jesús oyokwai opayandepo yovaive ñuvɨrïo gwemimbo'e eta imondo aipo e'i chupe: “Ndapesoi chira ndiporeroyai va'e ɨvɨ rupi ndapeikei chira tekwa Samaria pɨpe; 6 peso tapeseka katu ava ovesa nungar okañɨ va'e tekwa Israel pendar yuvɨreko. 7 Peso pemombe'u avei Tüpä mborerekwasa köimi sekoi peyera. 8 Iyavei pembogwera imba'easɨ va'e, pembogwerayevɨ avei omano va'e, pembogwera mba'erasɨ vai rerekosar iyavei pemboyepepɨ karugwar ava sui. Pe rumo peipɨsɨ pirätäsa ndasepɨi va'e; sese peyapoño evokoi mba'e gwarepochi pɨsɨe'ɨ̇sa pɨpe.” 9 “Perasoi rene oro gwarepochi ani chiaveira cobre 10 tembi'u avei perɨ rupi narä. Perasoi rene pe turukwar ndugwerä pe pɨtaki iyavei pe pokoka, esepia oporavɨkɨ va'e rumo vɨreko ite mba'e o'u va'erä. 11 Peyepotase ambuae tekwave anise tekwamive peso, peseka ranera ava avɨye va'e sëtäve pepɨtara ichui ramo ite peserä peso. 12 Peike ramoseve oɨ pɨpe, peyapo ranera avɨrave oɨpɨpendar yuvɨrekoi va'e upe. 13 Ava oɨ pɨpendar oipotase yuvɨreko, oipɨsɨra mba'e avɨye va'e. Akoi ndapepɨsɨ potaise; pe evokoiyase ndapemokañɨ chietera mba'e avɨye va'e. 14 Ndapepɨsɨ potaise yuvɨreko iyavei ndosendu potaise peñe'ë, pesëño a'e oɨ pɨpe sui anise tekwa pɨpe sui avei, ipare peipɨpetera pepɨ ɨvɨ rätächigwer sui. 15 Supiete arɨ kañɨ oyepotase ko tekwa upe, ɨvate katura Tüpä ñemoɨrösa ava Sodoma, Gomorra ɨgwar upendar sui kuri.” 16 “¡Pesendu tuprɨ che ñe'ë! Che opomondo ovesa nungar ava mba'e mɨmba oñaröai va'e nungar pa'üve. Peikora inungar mboi sesaeteai va'e, iyavei inungar apɨkasu sekoi tuprɨ va'e. 17 Iyavei peikwa katura peamotare'ɨ̇mbar sui, esepia mborerekwar rovai pe rerasora, ipare pe nuparä judío ñemo'üsave yuvɨreko 18 ichui pe reraso aveira mborerekwareta ɨvate katu va'e rovai yuvɨreko che rekokwer sui tëi; egwë peyera peñe'ë che rekokwer rese chupe ava nimba'e reroyai va'e upe avei. 19 Akoi pe rerasose mborerekwar upe yuvɨreko, mba'e pi'ä amombe'ura chupe ndapeyei chira, akoi peñe'ë potase rumo, Tüpä omondora peñe'ë agwä peü. 20 Esepia nda'ei chira peyesui tëi peñe'ë, pe Ru Tüpä Espíritu pemoñe'ë ukara.” 21 “Ava omondora vɨvrɨ oamotare'ɨ̇sar upe yuka agwä, egwë e'i aveira ava gwa'ɨrɨ upe; ta'ɨrɨ avei oyamotare'ɨ̇ra oyesupa yuka uka agwä yuvɨreko che rekokwer rese. 22 Opakatu ava ndape ambotai chira che rekokwer sui tëi yuvɨreko; akoi oyemovɨräkwä va'eño tuprɨ ite arɨ ipa va'e rupi, a'e ipɨsɨröprɨ yuvɨrekoira kuri. 23 Akoi pe mañeko tëise ñepëi tekwave yuvɨreko, a'ese peyepepɨñorä ambuaeve ichui; supiete ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ che ayura perenondeve ndapemboavɨye vɨteiseve pe gwatasa tekwa Israel rupi. 24 Ndipoi chietera ñepëi ava oyembo'e va'e ɨvate katu ombo'esar sui, iyavei mbigwai nda'ei chira ɨvate katu gwerekwar sui. 25 Iyavei semimbo'e avɨye ite e'iñorä ombo'esar osekoupitɨse, iyavei mbigwai gwerekwar nungar tuprɨ aveira. Akoi oɨ yar upe karugwar rerekwar Beelzebú e'ise, ¿marä e'ira pi'ä sëtä pɨpendar upe yuvɨreko?” 26 “Ndapesɨkɨyei chira, ava pe amotare'ɨ̇mbar sui. Esepia ndipoi chietera mba'e ñomiprɨ ndikwasai va'erä kuri, opakatu mba'e ñomiprɨ ikwasapaño itera. 27 Akoi che amombe'u va'e pɨ̇tümimbisave peü, pe rumo pemombe'ura arɨ pɨpe ite; iyavei akoi peüñomi amombe'u va'e, perosapukai pe rëtä arɨve imombe'u opakatu upe. 28 Ndapesɨkɨyei chira ava peyuka potasar sui esepia ndoikatui chira ava ä mokañɨ agwä yuvɨreko; pesɨkɨye katura rumo Tüpä sui esepia a'e oikatu yande retekwer yande ä reseve imokañɨ agwä tata gwasu pɨpe. 29 ¿Ndayamondoi chira ñuvɨrïo vɨräimi repɨrä ñepëi gwarepochi? Pe Ru Tüpä ndoipotaise rumo, ndovɨapi chietera ñepëi vɨräimi. 30 A'e ñoite oikwa opakatu peakä resendar ñepëi-pëi pe'a retakwer. 31 Sese pesɨkɨyei rene: pe rumo perepɨ katu vɨräi re'ɨi sui.” 32 “Akoi ava chekwa uka va'e opakatu ava rovake, che avei evokoiyase ko ava che rupindar sekoi a'era che Ru ɨva pendar upe; 33 akoi ava ndachekwa ukai va'e opakatu ava rovake, che avei evokoiyase nda'ei ko che rupindar sekoi a'era che Ru ɨva pendar upe.” 34 “Mba'e tuprɨai revo gweru ko ɨvɨ pɨpe ndapeyei chira cheu; ndarui mba'e avɨye tuprɨ va'e, aru rumo vavasa tëi. 35 Che ayu ko ɨvɨ pɨpe ava ra'ɨrɨ oyesupa amotare'ɨ̇ agwä tëi, iyavei kuñatäi oyamotare'ɨ̇ra osɨ, kuña vovayar oyamotare'ɨ̇ aveira; 36 peamotare'ɨ̇mbar yuvɨrekoira pemu ae pe rëtä rupi. 37 Iyavei akoi oyesupa tëi osaɨsu katu va'e che sui, a'e ndiyai ete sekoi va'erä che rupi; inungar avei osaɨsu katu va'e gwa'ɨrɨ anise gwayrɨ che sui, a'e avei ndiyai ete sekoi va'erä che rupi; 38 akoi ndovosɨi va'e okurusu rese che reka agwä, a'e ndiyai ete sekoi va'erä che rupi. 39 Akoi ava oipɨsɨrö pota va'e gwekokwer tëi, a'e okañɨ tëira, akoi omokañɨ va'e rumo gwekokwer che rekokwer rese, a'e oñepɨsɨröra.” 40 “Akoi pe pɨsɨ tuprɨ va'e yuvɨreko, a'e che pɨsɨ tuprɨ avei; akoi che pɨsɨ va'e, oipɨsɨ avei che mbousar. 41 Akoi oipɨsɨ tuprɨ va'e ñepëi Tüpä ñe'ë mombe'usar sekosa rese tëi, a'e oipɨsɨ aveira porerekosa inungar tuprɨ avei Tüpä ñe'ë mombe'usar; iyavei akoi ava oipɨsɨ tuprɨ va'e ava seko katuprɨsa rese tëi, a'e oipɨsɨ aveira porerekosa inungar tuprɨ avei. 42 Akoi omondo va'e chi'ïmi ɨ so'ɨ̇sa va'e ɨgwa pɨpe ñepëi seko mbegwemi katu va'e toɨ'u che reroyasar seko rese, a'e oipɨsɨ aveira porerekosa.”
1 Opase Jesús ombo'e tuprɨ opayandepo yovaive ñuvɨrïo gwemimbo'e, a'ese oso ichui, oporombo'e Tüpä ñe'ëngagwer rese tekwa yakatu rupi. 2 Juan, a'ese chini vokendasave, oyandu mba'e Cristo rembiapokwer öi. Evokoiyase aipo omondo vupindar 3 mba'e rese porandu agwä nde ite vo aipo särömbrɨ ereiko, anise oime tie ambuae särö pɨrä e'i yuvɨreko chupe. 4 Jesús omboyevɨ chupe: “Peso pemombe'upa Juan upe pesepia va'e iyavei mba'e pesendu va'e. 5 Pemombe'u chupe ndasesapɨsoi va'e osareko tuprɨ yuvɨreko, ipäri-päri va'e ogwata tuprɨ, iyavei mba'erasɨ vai rerekosar okwerapa tuprɨ, ndayapɨsai va'e avei yapɨsapa, omano va'e opa okwerayevɨ yuvɨreko iyavei ava iparaɨsu va'e upe imombe'usa pɨsɨrösa resendar ñe'ësa peyera chupe. 6 ¡Ovɨ'aretera akoi ava oyeroyaño va'e che rese!” 7 Opase yuvɨraso ichui, Jesús omboɨpɨ oñe'ë ava upe Juan rekokwer rese, aipo e'i chupe: “¿Mba'evo pesepia ɨvɨ ava pore'ɨ̇sa rupi pesose? ¿Inungar ɨvɨtu ombovava-vava kapi'iata imö'a? 8 Anise, ¿mba'e vo evokoiyase pesepia? ¿Ñepëi kuimba'e iturukwar porañeteai va'e pi'ä? Pe rumo peikwa ite oyemonde tuprɨai va'e yuvɨrekoi mborerekwar ɨvate katu va'e rëtäve. 9 Evokoiyase, ¿Mba'e repia itevo peso? ¿Ñepëi Tüpä ñe'ë mombe'usar repia pi'ä? Supiete, evokoi ɨvate katu va'e ite Tüpä ñe'ë mombe'usar sui. 10 Juan resendar Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe aipo e'i: ‘Che amondora nde renondeve che ñe'ë mombe'usar, nde raperä moigätu agwä.’ 11 Supiete, opakatu yuvɨrekoi va'e kuimba'e eta, ndipoi ete ñepëi ava seko ɨvate katu va'e Juan Oporoapirämo va'e sui. Yepe a'e ɨvate katu va'e viña, Tüpä mborerekwasave rumo a'e seko mbegwemi va'e ɨvate katura ichui. 12 Juan Oporoapirämo va'e ousa suive tuprɨ Tüpä povrɨ pendar oiporara mba'e-mba'e tëi yuvɨreko, osä'a-sä'a ava opirätäsa pɨpe imokañɨ agwä. 13 Opakatu Tüpä ñe'ë mombe'usareta rembikwachia pɨpe, omombe'u Tüpä mborerekwasa yuvɨreko, iyavei Moisés porokwaita ikwachiaprɨ pɨpe avei imombe'usa Juan yusa rupive ite; 14 peipotase che reroyara peye, Juan rumo a'e Elías Tüpä ñe'ë mombe'usar. A'e imombe'uprɨ ou va'erä kuri. 15 Vɨreko va'e oapɨsa, tosendu tuprɨ. 16 ¿Mba'e rese pi'ä amboyoyara ava rekokwer kurïtëindar? Esepia oyoya tuprɨ chi'ïvä'e rese ogwapɨ igwayɨ tëi va'e okar gwasuve iyavei säse puku-puku omborɨpar upe yuvɨreko: 17 ‘Oromoñe'ë tëi mimbɨ, pe rumo ndapepɨvoi ete iyavei orosapukai tëi mba'e porasei vɨ'are'ɨ̇sa resendar, ichui ndapeyase'oi ete.’ 18 Esepia Juan Oporoapirämo va'e ou, a'e ndokarui ndoɨ'ui va'e avei, aipo peye avei chupe vɨreko karugwar oyese. 19 Ipare koiye katu rumo ou ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, okaru iyavei oɨ'u avei, ipare aipo peye, ko ikaru gwasuai va'e sekoi iɨ'u gwasuai va'e avei, ava angaipa viyar mborɨpar tëi gwarepochi rerokwasar mborɨpar tëi peye avei cheu. Tüpä mba'ekwasa rumo, a'e ikwasara sembiapokwer rese.” 20 Evokoiyase Jesús omboɨpɨ oñe'ë pirätä opakatu tekwa pendar upe a'eve oyapo atɨ katu mba'e poromondɨisa viña, esepia ni'ä ndosekuñaröi ete gwekokwer Tüpä upe narä yuvɨreko. Sese Jesús aipo e'i chupe: 21 “¡Peparaɨsu ava tekwa Corazín pendar! ¡Pe avei peparaɨsu, tekwa Betsaida pendar! Esepia ni'ä Tiro Sidón ve yaposara poromondɨisa viña a'e rumo yaposa ite pe pa'üve, araka'eve ite rumo oyevɨpara Tüpä upe yuvɨreko viña, opa aveira omonde turukwar yanavusu va'e iyavei tanimbu omondo oyese yuvɨreko viña. 22 Pe rumo peipɨsɨra ɨvate katu va'e Tüpä ñemoɨrösa ava Tiro Sidón pendar sui arɨ kañɨ pɨpe koiye. 23 Nde avei, tekwa Cafarnaúm, ¿pe pemoäro ko ɨvave oso va'erä viña? ¡Pe rumo pe mondosara ɨvɨkwar ipɨkuku katu va'e pɨpe! Esepia ni'ä ko tekwa Sodoma ve yaposara poromondɨisa va'e viña a'e yaposa ite peü, a'e tekwa kurïtëi oime vɨte itera viña. 24 Supiete aipo a'e peü, arɨ kañɨ pɨpe peipɨsɨra ñemoɨrösa ɨvate katu va'e ɨvɨ Sodoma ɨgwar sui kuri.” 25 A'e arɨ pɨpe, Jesús aipo e'i: “Che Ru, avɨye ndeu che Yar ɨva pendar, iyavei ɨvɨ pɨpendar ereiko, esepia nde eremboyekwa ite ko ñe'ësa ava seko mbegwemi va'e upe ereñomi ava imba'ekwa katu va'e sui. 26 Supiete che Ru, esepia evokoi rupi ete mba'e ereipota.” 27 “Che Ru opakatu mba'e ombou cheu. Iyavei ndipoi ete ava Chekwa tuprɨ va'e yuvɨreko, che Ru gweraño ite rumo Chekwa; ndipoi avei che Ru oikwa tuprɨ va'e yuvɨreko no, che gweraño ite aikwa iyavei akoi ambuae ava upe aikwa uka potase oikwa itera yuvɨreko. 28 Peyu cheu opakatu ikwerai va'e oporavɨkɨsa rese, iyavei che amondora pɨtu'usa peü. 29 Peroya mborokwaita amondo va'e peü, iyavei peyembo'e katu che rekokwer sui, esepia ni'ä areko ite poroarösa vichiko iyavei che rekokwer yemominisa pɨpe; a'ese ramo ite peyosɨra pɨtu'usa avɨye va'e. 30 Akoi amondo va'e peü a'e ndayavai ete imboavɨye agwä, iyavei mborokwaita amondo va'e peü a'e ndiposɨi ete seraso pɨrä.”
1 Mbɨtu'usa arɨ pɨpe Jesús yuvɨraso gwemimbo'e rese, ogwata mba'e mitɨ̇ pa'ü rupi. A'ese semimbo'e ndasɨepoi ete yuvɨreko. Evokoiyase trigo rä'ɨi oipo'o-po'o ñoite gwemi'urä yuvɨreko. 2 Fariseo eta osepiase, aipo e'i Jesús upe yuvɨreko: –Esepia nde remimbo'e eta, oyapoño ite mba'e mbɨtu'usa arɨ pɨpe yuvɨreko. 3 A'e rumo omboyevɨ chupe: –¿Ndapeyerokɨi vo ikwachiaprɨ araka'endar rese mborerekwar gwasu David rembiapokwer ondugwer reseve vɨepore'ɨ̇se yuvɨreko? 4 Yuvɨroike tüpäro pɨpe mboyape imboeteiprɨ Tüpä upendar u agwä ondugwer reseve, a'e ndipotasai i'u agwä chupe indugwer upe avei viña, pa'i upeño ite ipotasa i'u agwä yepi. 5 ¿Ndapeyerokɨi vo Moisés porokwaita resendar pɨpe esepia ni'ä pa'i tüpäro rese añekosar ndopɨtu'ui ete mbɨtu'usa arɨ pɨpe nda'ei rumo oyemboangaipa ipɨpe yuvɨreko? 6 Supiete aipo a'e peü kurïtëi oime ko'ave ɨvate katu va'e tüpäro sui. 7 Pe evokoiyase ndapesendukwai ete ko ñe'ësa: ‘Che aipota perekokwer sekoira mba'e tuprɨ pɨpe, iyavei anichira peropove'ë porerekosa mba'e yukaprɨ tëi cheu.’ Pesendukwase rumo ko ñe'ësa viña, ndape mbo'a ukai chira mba'e aposare'ɨ̇ mba'e sembiapo e'ɨ̇ pɨpe viña. 8 Esepia, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ ñoite vɨreko omborerekwasa mbɨtu'usa arɨ rese. 9 Jesús oso ichui, ipare oike judío oɨ ñemonu'äsave. 10 A'eve oime mbɨa ñepëi ipo ko kotɨgwer novɨi va'e; esepia ni'ä oseka tëi Jesús mbo'a uka agwä mba'e naporäi va'e pɨpe yuvɨreko, aipo e'i oporandu chupe: –¿Iya pi'ä mbɨtu'usa arɨ pɨpe imba'easɨ va'e imbogwerasa yepi? 11 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –¿Uma pi'ä pe pa'ü pendar, vɨrekose gweimba ovesa ipare ovɨapise ɨvɨkwar mbɨtu'usa arɨ pɨpe ndosoi chira pi'ä senose viña? 12 Esepia ni'ä ¡ava rekokwer avɨye katu ite ovesa sui! Evokoiyase, iyakatu ñoite yayapo va'erä mba'e avɨye va'e mbɨtu'usa arɨ pɨpe yepi. 13 Evokoiyase aipo e'i imba'easɨ va'e upe: –Eicho'o nde yɨva. Evokoiyase oicho'ose oyɨva, okwera tuprɨ voi inungar ambuae iyɨva. 14 Evokoiyase fariseo eta opase yuvɨnosë yuvɨraso, oyemoigätupa voi ete Jesús yuka agwä yuvɨreko. 15 Jesús rumo, oikwase ipɨ'a ñemoñetasa, a'ese öseño oso ichui, ava evokoiyase seta iteanga yuvɨraso supi. Iyavei Jesús ombogwera opakatu ava imba'easɨ va'e, 16 iyavei che mombe'ui rene ava upe peye e'i. 17 Egwë e'i yavɨyepa Tüpä ñe'ë mombe'usar Isaías remimombe'ugwer, araka'endar aipo e'i va'e: 18 “Ko che mboyeroyasar sekoi che rembiporavo, che rembiaɨsu, sese ayembovɨ'a eteprɨ. Amondora chereko pirätäsa Espíritu chupe, a'e omombe'u aveira mba'e i'ɨ̇vi va'e opakatu ava ɨvɨ pɨpendar upe. 19 Noiñe'ë poepɨ-epɨi chira ava, nasäse-säsei tëi chira; iyavei ndosendui chietera ava iñe'ë okar rupi yuvɨreko. 20 Nomopëi chietera patavɨi öpe va'ekwer nombogwei chietera tata sätachïmi va'e öi, egwë e'i rane itera mba'e moigätupa tuprɨ oiko. 21 Iyavei opakatu ɨvɨ rupindar oyeroyara yuvɨreko sese.” 22 Vɨraso Jesús upe ñepëi ava ndasesapɨsoi va'e iyavei niñe'ë gätui va'e, a'e karugwar vɨreko va'e oyese, ipare rumo Jesús ombogwera sesa maräsa sui omoñe'ë gätu aveino. 23 Opakatu ava oyepɨ'a mondɨisave aipo e'i tëi yuvɨreko: “¿Ko revo aipo David Ra'ɨrɨ sekoi?” 24 Osenduse rumo ko, fariseo eta aipo e'i yuvɨreko: “Ko mbɨa karugwar rerekwar Beelzebú, pirätäsa pɨpe tëi omboyepepɨ karugwar ava sui.” 25 Jesús rumo, oikwaño voi ete ipɨ'a ñemoñetasa, sese aipo e'i chupe: “Opakatu tekwa gwasu oyemboya'opase yuvɨreko yeamotare'ɨ̇sa pɨpe, a'e opara oñemokañɨ tëi yuvɨreko; iyavei ñepëi tekwa pɨpe ava oyemboya'o va'e oñeämotare'ɨ̇sa pɨpe, a'e ndoyuvɨreko tuprɨi chietera. 26 Egwë e'i avei, ko Karugwar vɨnose avei Karugwar oyesui, oyeupeae rumo oyemboya'o oiko; ¿marä e'ira evokoiyase opirätäsa movɨräkwä rereko? 27 Pe rumo aipo peye cheu a'e omboyepepɨ karugwar Beelzebú pirätäsa pɨpe sui tëi; egwë e'ise viña ¿ava vo omondo pirätäsa pe remimbo'e eta upe omboyepepɨ va'erä karugwar? Sese a'e avei, pe remimbo'e omboyekwa mba'e pe rembiavɨ yuvɨreko peü. 28 Esepia che amboyepepɨse karugwar Tüpä Espíritu pirätäsa pɨpe, a'e omboyekwa ite Tüpä mborerekwasa ɨva pendar oyepota va'e peü narä.” 29 “¿Marä e'ira vo aipo ava oike ipirätä iteanga va'e rëtäve oñomi va'erä mba'e ichui viña, yɨpɨndar rumo oñapɨ̇chi-pɨ̇chi rane itera? A'ese ramo ite oikatura mba'e ñomipa ichui. 30 Akoi ava ndasekoi va'e che rupi, a'e che amotare'ɨ̇mbar tëi sekoi; akoi ava nomonu'äi va'e che rupi, a'e omosäi tëi ava yuvɨreko che sui. 31 Sese aipo a'e peü Tüpä iñeröira ava upe opakatu yangaipa rese opakatu ava iñe'ë marä-marä tëi va'e upe avei, niñeröi chietera rumo iñe'ë-ñe'ë tëi va'e Espíritu Maräne'ɨ̇ upe. 32 Tüpä iñeröira akoi oñe'ërai va'e ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ upe; niñeröi chietera rumo akoi oñe'ërai va'e Espíritu Maräne'ɨ̇ rese, ko ɨvɨ pɨpe iyavei koiye katu no.” 33 “Ɨvɨra avɨyese, i'a avei avɨyera; ɨvɨra naporäise, i'a avei naporäi chira; sese ɨvɨra ikwasa i'a tuprɨsa rese. 34 ¡Pe mboi nungar tëi peiko! ¿Marä peyeravo mba'e avɨye va'e mombe'u, pe tuprɨ avei ni'ä ndaperekoporäi va'e? Esepia pe pɨ'a pɨpe sui tëi, osë peñe'ë agwä. 35 Ava avɨye va'e omombe'u mba'e avɨye va'e avei, ava naporäi va'e omombe'u mba'e naporäi va'e avei, esepia mba'e naporäi va'e sese ite sekoi. 36 Iyavei che aipo a'e peü arɨ kañɨ pɨpe opakatu opara omombe'u oñe'ë-ñe'ë tëisa yuvɨreko kuri. 37 Esepia peñe'ë pɨpe sui porandusara mba'e rese peü, iyavei pemombe'use mba'e pereko paraɨsusa pɨpe anise ite peipɨsɨra ñemoɨrösa ndopai va'e.” 38 Evokoiyase fariseo iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e aipo e'i yuvɨreko Jesús upe: –Porombo'esar, ore orosepia pota ite mba'e nde rembiapo poromondɨisa resendar. 39 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Pe ava ndasekoporäi va'e ndiporeroyai va'e avei peporandu poromondɨisa tekokwer kwa agwä rese; che rumo namboyekwai chira ambuae poromondɨisa; Tüpä ñe'ë mombe'usar Jonás rekokwer gweraño amboyekwara peü. 40 Esepia inungar Jonás mbosapɨ arɨ iyavei mbosapɨ pɨ̇tü pira gwasu avɨterve sekoi, egwë e'i aveira ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ mbosapɨ arɨ iyavei mbosapɨ pɨ̇tü tuira ɨvɨvrɨve. 41 Evokoiyase arɨ kañɨ pɨpe tekwa Nínive ɨgwar oñarapü'ara, oimese porandusa yuvɨreko ko ava kurïtëindar upe, iyavei a'e pemondora mba'e tëi pɨpe; esepia ni'ä Nínive ɨgwar oyevɨpa Tüpä upe osenduse Jonás ñe'ë yuvɨreko, iyavei kurïtëi oime va'e ko'ave, a'e Jonás sui ɨvate katu va'e sekoi. 42 Iyavei kuña mborerekwar ɨvate katu va'e Iro'ɨ kotɨ sui oñarapü'ara arɨ kañɨ pɨpe kuri, porandusase ava kurïtëindar upe, iyavei a'e omondora mba'e tëi pɨpe; esepia a'e ou amombrɨ ɨvɨ sui osendu va'erä Salomón mba'e kwasa, iyavei oime ko'ave ɨvate katu va'e Salomón sui. 43 “Iyavei karugwar osëse ava sui, ogwata tëi ɨvɨ ipiru va'e rupi oseka tëi opɨtu'u agwä; ipare rumo ndoyosɨise, ipɨ'a ñemoñeta aipo e'i: 44 ‘Ayevɨ irira chereko agwerve vicho.’ A'eve oyevɨse oso, osepia iri mbɨa sekokwer inungar oɨ ndiporusai va'e, sa'uvaprɨ tuprɨai öi. 45 Evokoiyase oso ñuvɨrïo ova karugwar naporäi katu va'e monu'ä oyesui, iyavei opakatu tuprɨ yuvɨroike ava avɨterve, a'e opɨta mba'e tëi katu yɨpɨndar va'e sui. Egwë e'i tuprɨ aveira yuvɨreko ava kurïtëindar ndiporeroyai va'e.” 46 Jesús oñe'ë vɨteseve ava upe, a'ese ichɨ tɨvɨreta reseve okarve yuvɨno'ä. A'e oñe'ë pota yuvɨreko chupe, 47 a'ese oime ñepëi omombe'u va'e Jesús upe: –Nde sɨ, iyavei nde rɨvrɨ eta reseve ko okarve yuvɨno'ä, iyavei oñe'ë pota yuvɨreko ndeu. 48 A'e rumo omboyevɨ omombe'u va'e upe: –¿Ava pi'ä che sɨ, iyavei ava pi'ä aipo che rɨvrɨ? 49 Evokoiyase, omboyekwa opo pɨpe gwemimbo'e eta upe aipo e'i: –Ko che sɨ eta, iyavei ko che rɨvrɨ eta. 50 Esepia akoi che Ru ɨva pendar remimbotar oyapo va'e, a'e che rɨvrɨ, che reindrɨ iyavei che sɨ yuvɨrekoi.
1 A'e arɨ pɨpe Jesús osë oɨ sui oso, ogwapɨ ɨpa popɨve öi. 2 A'eve ava oñemonu'ä atɨse yuvɨreko, Jesús o'a ɨarusu pɨpe ogwapɨ öi, evokoiyase ava opa opɨta ɨpa popɨ rupi yuvɨreko. 3 Evokoiyase omboɨpɨ oñe'ë mba'e opakatu porombo'esa oime va'e rese. Aipo e'i ava re'ɨi upe: “Ñepëi ma'etɨ̇sar osë oma'etɨ̇. 4 Iyavei oma'etɨ̇se, oitɨ mba'e rä'ɨi perɨ rupi ñepëi save, ipare yugweru re'ɨi vɨräi opaño yuvɨro'u. 5 Ambuae save ovɨapi ita pa'ü rupi, a'eve ndipoi tuprɨ ɨvɨ; a'e mba'e rä'ɨi sorɨ poyava voi ete, esepia ɨvɨ ndipɨkukui ete a'eve; 6 arɨ osëse ou, opaño ite osapɨ, iyavei ndasapoi ete o'ä, opaño ite ipiru. 7 Ambuaeve avei mba'e rä'ɨi ovɨapi yu pa'üve, a'e yu rumo sorɨ poyava katu yuvɨreko ichui sese opaño oyopɨ. 8 Ambuaeve rumo ovɨapi ɨvɨ avɨye va'e save, iyavei a'e seta i'a imonu'äsa; oime o'a vɨreko cién tuprɨ sa'ɨ̇i, ambuae sesenta, ambuae evokoiyase treinta. 9 Vɨreko va'e oapɨsa tosendu tuprɨ ko ñe'ësa.” 10 Semimbo'e eta oyemboya Jesús rese iyavei oporandu yuvɨreko chupe ma'erä vo eremboyoya-yoya mba'e rese nde porombo'esa ava upe yepi. 11 Jesús omboyevɨ gwemimbo'e eta upe: “Peü rumo Tüpä oikwa uka ite mba'e ndikwasai va'e omborerekwasa resendar; ambuae ava upe rumo ndoikwa ukai ete. 12 Esepia akoi vɨreko va'e upe, imondosa katura, iyavei vɨreko katu itera mba'e; akoi ndovɨrekoi va'e mba'e, vɨreko va'e mba'e movɨrö a'e ichui serokwasa ñoitera. 13 Sese aipo añe'ë peü, mba'e porombo'esa mboyoyasa rese; esepia a'e oma'e yuvɨreko, ndosepiai rumo mba'e; osendu tëi, a'e rumo ndayapɨsai iyavei ndosendukwai ete mba'e yuvɨreko. 14 Egwë e'i, yavɨye rane itera ñe'ësa sesendar yuvɨreko Isaías remimombe'ugwer rupi: ‘Pesendu tëira ni'ä, ndapeikwai chira rumo, pesepia tëira ni'ä, ndaperesapɨsoi chietera rumo sese. 15 Esepia ava pɨ'a ñemoñetasa ko tekwa pɨpendar naporäi ete, ndayapɨsai ete sendu potae'ɨ̇save ndoyemboesapɨsoi avei sepia potae'ɨ̇save, ndosepia potai mba'e yuvɨreko ndosendu potai avei ñe'ësa avɨye va'e, ndosendukwa potai mba'e ndoyevɨ potai avei yuvɨreko cheu, che nambogwerai va'erä avei.’ ” 16 “Pe rumo perorɨvetera, esepia pereko peresa mba'e repia agwä iyavei peapɨsa mba'e rendu agwä. 17 Supiete seta Tüpä ñe'ë mombe'usar iyavei ava seko katuprɨ va'e araka'endar osepia pota tëi mba'e pesepia va'e, ndosepiai ete rumo; iyavei osendu pota tëi ko pesendu va'e, ndosendui ete rumo yuvɨreko.” 18 “Peyapɨsaka tuprɨ, ko yembo'esa mba'e mitɨ̇ resendar aipo e'i va'e: 19 Osendu va'e Tüpä ñe'ëngagwer imborerekwasa resendar ipare rumo ndosendukwai yuvɨreko, a'e inungar mba'e rä'ɨi ovɨapi va'e perɨ rupi; ipare karugwar ou chupe vɨrokwa Tüpä ñe'ëngagwer ipɨ'a pɨpe sui. 20 Mba'e rä'ɨi ovɨapi va'e ita pa'ü rupi a'e inungar osendu va'e Tüpä ñe'ëngagwer iyavei oipɨsɨ ovɨ'aretesa pɨpe, 21 esepia inungar ko ndovɨrekoi ete gwapo, ovɨräkwä agwä; egwë e'i avei evokoi nungar ava oimese mba'e-mba'e tëi Tüpä ñe'ëngagwer rese chupe, kurïtëimi seroya e'ɨ̇save oyepepɨ ichui. 22 Mba'e rä'ɨi ñotɨ̇mbrɨ yu pa'ü rupi, a'e inungar ava osendu va'e Tüpä ñe'ëngagwer, ko ɨvɨ pɨpendar mba'e eta rese ipɨ'a ñemoñeta gwasuai iyavei mba'e potaraisa pɨpe oyembopa uka oiko. Iyavei opakatu ko Tüpä ñe'ëngagwer omokanɨ, ichui sekokwer ndavɨye iri ete, inungar mba'e mitɨ̇ ndi'ai va'e. 23 Mba'e rä'ɨi ñotɨ̇mbrɨ ɨvɨ avɨye va'e save a'e inungar osendu va'e Tüpä ñe'ëngagwer iyavei osendukwa inungar akoi ko mba'e mitɨ̇ i'a iteanga va'e, inungar ñepëi-pëi sa'ɨ̇i sui osë cien i'a, sesenta i'a, anise treinta tuprɨ vɨreko va'e o'a.” 24 Jesús omombe'u iri ko ambuae mba'e rese yembo'esa oyoya va'e: “Tüpä mborerekwasa oyoya tuprɨ ava oɨvɨ pɨpe mba'e rä'ɨi oñotɨ̇ va'e rese; 25 opakatu yuvɨroke seve rumo, oyepota ñepëi yamotare'ɨ̇sar, oñotɨ̇ ka'a naporäi va'e trigo pa'ü rupi, ipare osoño ichui. 26 Akoi trigo okwakwase iyavei i'a pota agwä, a'ese oyekwa ka'a naporäi va'e ipa'üve. 27 Evokoiyase oporavɨkɨ va'e yuvɨraso omombe'u iyar upe: ‘Ore rerekwar, akoi mba'e rä'ɨi ereñotɨ̇ va'e nde ɨvɨ pɨpe a'e avɨye va'e ite, ¿kesui ru ka'a sorɨ naporäi va'e ipa'üve?’ 28 Mba'e yar rumo aipo e'i chupe: ‘Oime revo che amotare'ɨ̇sar ko oyapo va'e.’ Oporavɨkɨ va'e rumo oporandu yuvɨreko chupe: ‘¿Ereipota vo oroso va'erä ka'a naporäi va'e rapo'opa ichui?’ 29 A'e rumo aipo e'i chupe: ‘Ani, avɨyeteramo ka'a naporäi va'e rupive pesapo'o tiëtera trigo. 30 Avɨye katu peseya tokwakwaño oyoya tuprɨ yavɨyese voi mba'e mitɨ̇; a'ese che ayokwaira oporavɨkɨ va'e ka'a naporäi va'e rane rerokwa agwä imboapu'a uka ipare oñapɨ̇chira sapɨpa, ichui oyapokatura trigo rä'ɨi che mba'e apokatusave yuvɨreko.’ ” 31 Jesús omombe'u avei ko ambuae yembo'esa oyoya va'e: “Tüpä mborerekwasa ɨva pendar oyoya tuprɨ mostaza rä'ɨi rese inungar ava oñotɨ̇ va'e oɨvɨ pɨpe. 32 Supiete, ko mostaza rä'ɨi ta'ɨmi opakatu ambuae mba'e rä'ɨi sui; ipare rumo okwakwase, tuvicha katu ambuae mba'e mitɨ̇ sui, iyavei a'e oyeapo inungar ɨvɨra, tuvicha katu va'e ite ambuae mitɨ̇ sui, oyemboaitɨ avei säkä rese vɨräi re'ɨi yuvɨreko.” 33 Omombe'u avei ambuae ko porombo'esa: “Tüpä mborerekwasa inungar mboyape mboapeposa ñepëi kuña omboyese'ase mbosapɨ sa'ämbrɨ trigo ku'i rese opakatu imboapepo agwä yepi.” 34 Jesús omombe'u opakatu ko ava upe oporombo'esa, omboyoya-yoya va'e ambuae mba'e rese. 35 Ko rumo yavɨye ite imombe'uprɨ Tüpä ñe'ë mombe'usar rembikwachia araka'endar: “Añe'ëra iyavei amboyoyara porombo'esa ambuae mba'e rese; amombe'u aveira mba'e nipore'ɨ̇i va'e ɨvɨ Tüpä rembiapo suive tuprɨ.” 36 Evokoiyase Jesús omboyevɨpa ava imondo ipare oike oɨ pɨpe oso, a'eve semimbo'e eta oyemboya sese ipare oporandu yuvɨreko chupe omombe'u va'erä ko porombo'esa ka'a naporäi va'e resendar. 37 Jesús rumo omboyevɨ chupe: “Akoi oñotɨ̇ va'e mba'e rä'ɨi avɨye va'e, a'e sekoi ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, 38 iyavei mba'e mitɨ̇ rupa a'e ava ko ɨvɨ pɨpendar. Mba'e rä'ɨi avɨye va'e, a'e ava Tüpä povrɨ pendar, iyavei ka'a naporäi va'e, a'e ava karugwar suindar yuvɨrekoi va'e, 39 iyavei yamotare'ɨ̇sar oñotɨ̇ ko ka'a naporäi va'e, a'e karugwar ite. Mba'e mitɨ̇ monu'äprɨ a'e inungar opa va'erä arɨ kañɨ koiye, iyavei akoi omonu'ä va'e mba'e mitɨ̇, a'e yuvɨrekoi mbigwai ɨva pendar. 40 Inungar akoi ka'a naporäi va'e imonu'äsa ipare imondosa tatave sapɨ agwä, egwë e'i aveira arɨ kañɨ pɨpe koiye. 41 Ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ omboura gwembigwai ɨva pendar opakatu ava reka omboangaipa uka va'e ambuae eta, iyavei mba'e-mba'e tëi aposar. 42 Omondopara karugwar ratave ndopai va'esave, a'eve oyase'o tëira iyavei oñeäi mbotere-tere tëira yuvɨreko. 43 Evokoiyase seko tuprɨ va'e inungar arɨ osesape egwë e'i tuprɨ itera Oyesupa mborerekwasave yuvɨreko.Vɨreko va'e oapɨsa tosendukwa tuprɨ.” 44 “Ko Tüpä mborerekwasa ɨva pendar oyoya tuprɨ mba'e sepɨrusuai va'e ñomiprɨ ɨvɨ pɨpendar rese. Ñepëi ava rumo oyosɨ mba'e sepɨrusuai va'e, ipare oñomi iri a'eve tuprɨ aveino; ovɨ'aretesa pɨpe, oso ipare omondopa opakatu mba'e vɨreko va'e, ichui opa a'e ɨvɨ vɨrokwa.” 45 “Egwë e'i tuprɨ avei Tüpä mborerekwasa inungar ava mba'e rerokwasar oseka va'e ita sepɨrusuai va'e yepi; 46 oyosɨse rumo sepɨrusu katu va'e, vɨraso imondopa opakatu mba'e vɨreko va'e ipare oso ambuae rerokwa.” 47 “Tüpä mborerekwasa inungar pira mbo'asa, imondosa paragwasu pɨpe, ipare omonu'ä opakatu-katu tëi pira. 48 Akoi pira mbo'asa savapɨpose, pira mbo'asar rumo vɨnose ɨvɨ ätasave yuvɨreko, a'eve ogwapɨ yuvɨnoi pira poravo; oyapokatu avɨye va'e ɨruova pɨpe iyavei omombopa naporäi va'e yuvɨreko. 49 Egwë e'i aveira arɨ kañɨ pɨpe koiye: a'ese mbigwai ɨva pendar yuvɨnosëra opakatu ava ndasekoporäi va'e mboyepepɨ agwä ava seko katuprɨ va'e sui. 50 Iyavei imondosara ava ndasekoporäi va'e karugwar ratave ndopai va'esave. A'eve oimerä yase'osa iyavei sɨkeyesa mba'e-mba'e tëi sui.” 51 Jesús oporandu: –¿Pesendukwa vo pe opakatu ko mba'e? –Orosendukwa ite–e'i imboyevɨ yuvɨreko chupe. 52 Evokoiyase Jesús aipo e'i: –Akoi ñepëi oporombo'e va'e porokwaita ɨva pendar rese, oyembo'e va'e avei Tüpä mborerekwasa rese, a'e inungar ava oɨ yar, iyavei mba'e vɨreko va'e yapokatuprɨ oikwa ite senose mba'e ipɨasu va'e mba'e kwakwa aveino. 53 Jesús omombe'u pare ko yembo'esa, ipare oso ichui 54 oyepota gwekwave oso, a'eve omboɨpɨ oporombo'e ava oɨ judío ñemonu'äsave. A'e pendar ava rumo oyepɨ'amondɨi tëi aipo e'i yuvɨreko: –¿Ke pi'ä ko oyembo'e iteanga omba'ekwa agwä? ¿Marä e'i pi'ä ko mba'e poromondɨisa apo? 55 ¿Nda'ei vo akoi ko mba'e aposar ɨvɨra rese oporavɨkɨ va'e iyavei nda'ei vo María ichɨ? ¿Nda'ei vo ko Santiago, José, Simón iyavei Judas rɨvrɨ, 56 iyavei ndoyuvɨrekovei vo seindɨreta yande pa'ü rupi? ¿Kesui vo evokoiyase ou imba'ekwa agwä? 57 Iyavei ndovɨroya potai ete yuvɨreko. Jesús rumo aipo e'i ava re'ɨi upe: –Opakatu tekwa rupi imboeteisa Tüpä ñe'ë mombe'usar, sekwa pɨpe iyavei sëtä pɨpe nomboetei ete yuvɨreko. 58 Iyavei ndoyapo atɨi ete poromondɨisa a'eve esepia ava a'e pendar ndovɨroyai Jesús yuvɨreko.
1 A'e arɨ rupi Herodes, mborerekwar gwasu chinise Galilea ve, oyandu Jesús reräkwä, 2 iyavei aipo e'i ava opɨtɨ̇vɨïsar upe: “Evokoi Juan Oporoapirämo va'e, a'e okwerayevɨ. Sese vɨreko pirätäsa poromondɨisa apo agwä.” 3 Esepia Herodes yɨpɨndar oipɨsɨ sokenda uka agwä Juan. Herodías rekokwer sui tëi, a'e tɨvrɨ Filipo rembireko, 4 esepia Juan aipo e'i Herodes upe: “Ndiyai ete ererekora nde rembireko nungar.” 5 A'ese Herodes, oyuka pota voi ete Juan viña, osɨkɨyeño rumo ava eta sui, esepia opakatu vɨroya Juan yuvɨreko Tüpä ñe'ë mombe'usar sekoise. 6 Herodes aragwer mboeteisa pɨpe, kuñatäi Herodías membrɨ osë opɨvoi ava re'ɨi icho'oprɨ rembiepiave. Herodes upe evokoiyase avɨyeai ete 7 sese oyemoigätu ñepëi reseve omondo va'erä oporanduse mba'e vɨreko va'e rese chupe. 8 Evokoiyase a'e kuñatäi oyeupe osɨ remimombe'u rupi, aipo e'i Herodes upe: –Embou Juan Oporoapirämo va'e akä tembi'u rɨru pɨpe cheu. 9 Aipo ñe'ësa nombovɨ'ai ete mborerekwar ɨvate katu va'e Herodes; a'e rumo aipo e'i ete opakatu icho'oprɨ rovake, sese gweru uka omondo va'erä chupe. 10 A'ese, oporokwai Juan akä asɨa agwä sokendasave; 11 ipare rumo vɨraso ñepëi tembi'u rɨru pɨpe ichui omondo kuñatäi upe yuvɨreko, a'e kuñatäi evokoiyase omondo osɨ upe. 12 A'ese Juan remimbo'e oyepota yugweru, vɨraso setekwer ñotɨ̇ agwä yuvɨreko; ipare yuvɨraso Jesús upe imombe'u. 13 Jesús oyanduse rumo, oso a'e ae ichui, ɨarusu pɨpe ava pore'ɨ̇save. A'e ramoseve ava oyandu yuvɨreko yuvɨnosepa voi gwekwa sui, ɨvɨ rupi yuvɨraso supitɨ agwä sekosave yuvɨreko. 14 Ogweyɨse Jesús ɨarusu pɨpe sui, osepia ava re'ɨi; a'ese oiparaɨsuereko ava eta sese opa ombogwera imba'easɨ va'e serasoprɨ yuvɨreko chupe. 15 Vɨrovɨse rumo pɨ̇tü oso, semimbo'e eta oyemboya yuvɨraso sese aipo e'i yuvɨreko chupe: –Esepia ka'aru ite kurïtëi, iyavei ndipoi ete mba'e oime va'e ko rupi. Emboyevɨ ava imondo, toyuvɨraso tekwa-tekwami rupi a'e ichui tovɨrokwa mba'e gwemi'urä yuvɨreko. 16 Jesús omboyevɨ gwemimbo'e upe: –Ani ndiyai ete yuvɨraso; iyakatu pemondo pe mba'e semi'urä. 17 A'e evokoiyase omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Poyandepomi tëi rumo mboyape orovɨreko iyavei ñuvɨrïomi tëi pira no. 18 Jesús aipo e'i chupe: –Peru aipo ko'ave cheu. 19 Evokoiyase aipo e'i ava re'ɨi upe pegwapɨpa kapi'i arɨ rupi. Ipare oipɨsɨ poyandepo va'e mboyape ñuvɨrïomi va'e pira ichui oma'ese ɨva rese, aipo e'i avɨye ndeu che Ru ichui omombɨte-mbɨte mboyape, imondo gwemimbo'e upe a'e evokoiyase omboya'o-ya'o ava eta upe semi'urä yuvɨreko. 20 Opakatu ite okaru i'ɨ̇taröpa tëi yuvɨreko; ipare opa omonu'ä sumbɨre-mbɨre va'e, ipɨpe opa omboapɨpo opayandepo yovaive ñuvɨrïo ɨruova tuprɨ yuvɨreko. 21 Okaru va'e retakwer rumo cinco mil kuimba'e tuprɨ, kuña ndipapasai ete chi'ïvä'e aveino. 22 Ko ipare rumo, Jesús pe'a pe rane ɨarusu pɨpe e'i gwemimbo'e eta upe, osasa va'erä ɨpa yuvɨreko iyavei oyepota va'erä sovai yuvɨraso senondeve a'e evokoiyase avɨye e'i vɨte ava upe öi. 23 Ava mboyepepɨpa pare rumo, Jesús oyeupi oso a'e ae ɨvɨtrɨ rese, oyerure agwä. Oyepotase pɨ̇tü ou, a'eve vɨteño ite a'e sekoi, 24 evokoiyase ɨarusu oso pukuse ite ɨpa popɨ sui. Ɨvɨtu ipirätä va'e osovaïchi yuvɨreko, sese o'ɨtu va'e nambegwe-mbegwei okwa sese. 25 Ko'ë potase, Jesús ogwata oso ɨ arɨ rupi gwemimbo'e kotɨ. 26 Semimbo'e osepiase ɨ arɨ rupi igwatase, oyembosɨkɨye tëi säse puku-puku osɨkɨyepave aipo e'i yuvɨreko: –¡Ägwer tëimo evokoi! 27 Jesús rumo oñe'ë, aipo e'i chupe: –¡Peyemovɨräkwäño! ¡Che tëi: pesɨkɨyei rene! 28 Evokoiyase Pedro omboyevɨ chupe: –Che Yar, nde ite ereikose, tagwata katu ɨ arɨ rupi vicho nde pɨri. 29 –Erio ru–e'i Jesús chupe. Evokoiyase Pedro ogweyɨ ɨarusu pɨpe sui omboɨpɨ ogwata ɨ arɨ rupi oso Jesús kotɨ. 30 Ɨvɨtu pirätä va'e repiase rumo, osɨkɨye ichui; ipare rumo oso senise ɨpɨve säse puku-puku aipo e'i: –¡Che Yar che pɨsɨrömi tëi eve! 31 Egwë e'i ramoseve, Jesús oipɨsɨ ipo rese, aipo e'i chupe: –¡Chi'ï tëi ereyeroya che rese! ¿Ma'erä vo ndereyeroyai che rese? 32 Yuvɨro'ase rumo ɨarusu pɨpe, opɨtu'u voi ɨvɨtu. 33 Evokoiyase yuvɨrekoi va'e ɨarusu pɨpe opa oñenopɨ'ä Jesús sovai, aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Supiete katu nde ereiko Tüpä Ra'ɨrɨ! 34 Osasase ɨpa oyepota Genesaret ɨvɨ rese yuvɨraso. 35 Ava a'e pendar oikwa voi ete Jesús, iyavei ñe'ësa sesendar oikwa opakatu tekwami rupi omombe'u-mbe'u ava upe yuvɨreko. Vɨraso avei imba'easɨ va'e yuvɨreko chupe, 36 iyavei oporandu Jesús upe, opoko va'erä iturukwar popɨ rese yuvɨreko; opakatu opoko va'e iturukwar popɨ rese, a'e opa ite okwera yuvɨreko.
1 Oyemboya Jesús rese movɨrö fariseo iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e oyepota yugweru tekwa gwasu Jerusalén sui, ichui oporandu yuvɨreko chupe: 2 –¿Ma'erä vo nde remimbo'e ndogwatai yande ramoi araka'endar arakwasa rupi yuvɨreko? ¿Ma'erä vo porokwaita mboavɨye e'ɨ̇sa pɨpe ndoyepoi okaru agwä renonde yuvɨreko yepi? 3 Jesús oporandu chupe: –¿Ma'erä vo evokoiyase ndapemboyeroyai Tüpä porokwaita, pegwata va'erä araka'endar arakwasa rupi tëi? 4 Esepia Tüpä aipo e'i: ‘Pemboyeroyara peyesupa iyavei pe sɨ’, iyavei ‘Iñe'ë marä va'e oyesupa iyavei osɨ upe, a'e osora manosave.’ 5 Pe rumo aipo peye akoi ñepëi ava aipo e'i va'e oyesupa osɨ upe avei: ‘Ndiyai chira mba'e mondo agwä peü, esepia opakatu mba'e areko va'e amondora Tüpä upe narä’; 6 akoi aipo e'i va'e, ndiyai ete oipɨtɨ̇vɨï va'erä oyesupa anise osɨ. Egwë peyese pemokañɨ Tüpä porokwaita peyesui peremimbotar rupi tëi peiko va'erä. 7 ¡Pe inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi! Supi tuprɨ ite Tüpä ñe'ë mombe'usar Isaías omombe'u pe rekokwer, aipo e'i: 8 ‘Ko tekwa pendar ava oyuru pɨpe tëi che mboetei yuvɨreko, ipɨ'a ñemoñetasa rumo amombrɨ ite che sui. 9 Oyerure tuprɨ tëi yuvɨreko cheu; esepia iporombo'esa ava porokwaita suindar tëi.’ 10 Ipare Jesús oñe'ë ava upe aipo e'i: –Peyapɨsaka iyavei pesendukwa tuprɨ: 11 Mba'e oike va'e ava yuru rupi a'e nomboagaipai ete. Akoi mba'e osë va'e ava yuru pɨpe sui, a'e rumo omboangaipa. 12 Evokoiyase semimbo'e eta oyemboya Jesús rese, aipo e'i oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ereikwa vo akoi fariseo eta oñemoɨrö nde ñe'ë renduse yuvɨreko? 13 A'e rumo omboyevɨ gwemimbo'e eta upe: –Opakatu mba'e mitɨ̇ nda'ei va'e che Ru ɨva pendar remitɨ̇, a'e opara sapo'osa kuri. 14 Egwë te'iño yuvɨreko, esepia evokoi ndasesapɨsoi va'e vɨrogwata ambuae ava ndasesapɨsoi va'e. Iyavei ñepëi ndasesapɨsoi va'e vɨrogwatase ambuae, ñuvɨrïo voi ovɨapira ɨvɨkwar pɨpe yuvɨraso. 15 Pedro evokoiyase aipo e'i Jesús upe: –Emombe'u iri katu mba'e eremombe'u va'ekwer oreu. 16 Jesús omboyevɨ chupe: –¿Ndapesendukwa tuprɨ vɨtei ete vo ko ñe'ësa? 17 ¿Ndapeikwai vo opakatu mba'e akoi ava yuru rupi oike va'e oso yavɨterve, ipare osë setekwer sui? 18 Ava pɨ'a ñemoñetasa sui osë va'e rumo iyuru rupi; a'e ava omboangaipa yepi. 19 Esepia ava avɨter sui osë pɨ'a ñemoñeta raisa, porapichisa, mendasa sui yemboagwasasa, nomendai va'e yemboagwasa tëisa, mondasa, temirä iyavei ava rese ñemoñeta tëisa. 20 Ko nungar mba'e yapoprɨ a'e ava omboangaipa uka yepi; karusa renonde yepoi e'ɨ̇se a'e ava nomboangaipai ete sereko. 21 Jesús osë ichui oso ɨvɨ Tiro iyavei Sidón rupi. 22 Iyavei ñepëi kuña cananea, a'e ɨvɨ rese sekoi va'e oyemboya oso sese, säse puku-puku aipo e'i: –¡Che Yar David suindar, che paraɨsuerekomi tëi eve! ¡Che membrɨ vɨreko karugwar oyese a'e omombaraɨsu iteanga sereko! 23 Jesús rumo nomboyevɨi ete iñe'ë chupe. Evokoiyase semimbo'e eta oyemboya yuvɨraso sese aipo e'i yuvɨreko chupe: –Eyepepɨ avesui ere evokoi kuña upe, esepia ni'ä säse puku-puku ou yande rakɨkwei. 24 Jesús aipo e'i: –Tüpä che mbou Israel rekwa pendar upeño, esepia a'e ava inungar ovesa okañɨ tëi va'e yuvɨreko. 25 A'e kuña rumo oñenopɨ'ä sovai, aipo e'i chupe: –¡Che Yar, che pɨtɨ̇vɨïmi eve! 26 Jesús omboyevɨ chupe: –Naporäi rumo yarokwa mboyape ava ra'ɨrɨ sui iyavei yamondo va'erä kave to'u. 27 A'e kuña aipo e'i chupe: –Supiete che Yar; kave avei rumo o'uño ite mboyape ra'ɨkwer ovɨapi va'e oyar karusa renda sui yepi. 28 Evokoiyase Jesús aipo e'i chupe: –¡Kuña, erereko ite tuvicha va'e nde yeroyasa Tüpä rese! Avɨye tayaposa mba'e nde remimbotar rupi. Iyavei aipo i'e ramoseve, okwera voi ete imembrɨ. 29 Jesús osë ichui oso ɨpa ɨvɨi Galilea ve; ipare oyeupi ɨvɨtrɨ rese a'eve ogwapɨ öi. 30 Ava re'ɨi ete oñemonu'ä yugweru a'e sekosave. A'eve vɨraso yuvɨreko chupe ipäri-päri va'e, ndasesapɨsoi va'e, ndipɨndugwei va'e, niñe'ëgätui va'e, iyavei ambuae seta imba'easɨ va'e no, omondo Jesús rovai yuvɨreko, ipare opa ombogwera. 31 Ava re'ɨi oyepɨ'amondɨi sepiase yuvɨreko ava niñe'ëgätui va'e opa iñe'ëgätu, ipäri-päri va'e okwera tuprɨ, ndogwatai va'e ogwatapa avei ndasesapɨsoi va'e osareko. Ipare omboɨpɨ Israel Tüpä mboetei yuvɨreko. 32 Jesús oñe'ë gwemimbo'e eta upe, aipo e'i chupe: –Iparaɨsu katu ko ava yuvɨreko cheu, esepia mbosapɨ arɨ yuvɨrekoi yande pɨri iyavei ndipoi ete mba'e semi'urä. Ndiyai sëtäve sɨe pore'ɨ̇ reseve amondo, avɨyeteramo ovɨrovɨapi-api tiëtera tɨepore'ɨ̇ perɨ rupi yuvɨreko. 33 Evokoiyase semimbo'e eta aipo e'i yuvɨreko chupe: –Evokoiyase ¿marä oro'era pi'ä tembi'u reka ava re'ɨi upe narä, ko'ave ava pore'ɨ̇sa rupi viña? 34 Jesús oporandu gwemimbo'e upe: –¿Mbovɨvo mboyape pereko? –Orovɨreko ñuvɨrïo ova mboyape, iyavei movɨrö tëi pirami–aipo e'i imombe'u yuvɨreko chupe. 35 Evokoiyase opa omondo ava re'ɨi ombogwapɨ uka ɨvɨ arɨve, 36 a'ese oipɨsɨ opove ñuvɨrïo ova mboyape pirami reseve, ipare avɨye ndeu e'i Vu upe, ichui omboya'o-ya'o gwemimbo'e eta upe imondo, a'e evokoiyase omondopa ava re'ɨi upe yuvɨreko. 37 Evokoiyase opakatu ava okaru va'e i'ɨ̇taröpa ite, ipare omboapɨpo ñuvɨrïo ova ɨruova sumbɨre-mbɨre va'e yuvɨreko. 38 Okaru va'e retakwer yuvɨreko a'e cuatro mil kuimba'e, kuña, chi'ïvä'e retakwer rumo ndikwasai. 39 Ipare Jesús avɨye e'i ava mondopa, a'ese o'a ɨarusu pɨpe oso ɨvɨ Magadán rupi.
1 Fariseo eta iyavei saduceo eta yuvɨraso Jesús repia, seko'ä agwä viña, oporandu poromondɨisa oyapo va'erä rese yuvɨreko chupe ikwa agwä emopore'ɨ̇ Tüpä suindar nde rekosa pɨpe e'i yuvɨreko. 2 Jesús rumo omboyevɨ chupe: “Supiete amove ka'aruaipo peye: ‘Arɨ tuprɨai etera, esepia ɨva pirä iteanga’; 3 iyavei añi'ïvëi aipo peye: ‘Ko pɨpe arɨ naporäi chira, esepia ɨva rese pirä iteanga pɨ̇tü-pɨ̇tü avei.’ Pe ni'ä peikwa ite mba'e ɨva resendar oyekwa va'e mombe'u, ¿marä vo evokoiyase ndapeikwai poromondɨisa kurïtëindar mombe'u? 4 Ko ava ndasekoporäi ndipɨ'a ñemoñetai va'e oporandu poromondɨisa rese yuvɨreko; nimboyekwasai chietera chupe inungar poromondɨisa oso va'e Jonás upe.” Ichui oseyapaño ava oso. 5 Evokoiyase semimbo'e eta opase osasa ɨpa rovai yuvɨraso, sesarai rumo mboyape rerasosa sui yuvɨreko. 6 Evokoiyase Jesús aipo e'i: –Peikwa katu fariseo sui saduceo mboyape mboapeposa sui aveino. 7 Semimbo'e eta aipo e'i tëi oyeupe yuvɨreko: –¡Ndayarui ete rumo mboyape! 8 Jesús rumo oikwa ite ipɨ'a ñemoñetasa, aipo e'i chupe: –¿Ma'erä evokoiyase ndorovɨrekoi mboyape peye? ¡Ndapeyeroya tuprɨ vɨtei ete Tüpä rese! 9 ¿Ndapesendukwa vɨtei ete vo akoi poyandepo mboyape mboya'o-ya'o agwer rese cinco mil kuimba'e upe amondo va'e rese, iyavei mbovɨ ɨruova vo pemboapɨpo sumbɨrer pemonu'ä pare? 10 ¿Ndapeyemoma'endu'a vɨtei avei vo amboya'o va'e ñuvɨrïo ova mboyape ava cuatro mil va'e upe, iyavei mbovɨ ɨruova pemboapɨpo sumbɨrer pemonu'ä pare? 11 ¿Marä peye rutei pe aipo sendukwa e'ɨ̇ nda'eimo mboyape rese ite añe'ë? Peikwa katu fariseo iyavei saduceo mboyape mboapeposa sui. 12 A'ese ramo oikwa yuvɨreko, Jesús noñe'ëi mboyape mboapeposa rese, a'e rumo oñe'ë fariseo iyavei saduceo eta porombo'esa rese tëi. 13 Jesús oyepotase oso tekwa Cesarea Filipo ɨvɨ rese, a'eve oporandu gwemimbo'e eta upe: –¿Marä e'i vo ava oñe'ë yuvɨreko che rese, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ che rekose? 14 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Oime aipo e'i Juan Oporoapirämo va'e; ambuae eta aipo e'i Elías, ipare ambuae eta aipo e'i Jeremías anise ambuae ava Tüpä ñe'ë mombe'usar e'i yuvɨreko ndeu. 15 –Pe aveino, ¿ava ko sekoi peye ru cheu?–e'i oporandu gwemimbo'e upe. 16 Simón Pedro omboyevɨ chupe: –Nde ereiko Poropɨsɨrösar, Tüpä Ra'ɨrɨ oikove va'e ite. 17 Evokoiyase Jesús aipo e'i chupe: –Nde sovasaprɨ ereiko, Simón, Jonás ra'ɨrɨ, esepia nda'ei ava tëi omboyekwa ko mba'e ndeu, che Ru ɨva pendar teiete omboyekwa ndeu. 18 Iyavei che aipo a'e nde ereiko Pedro, ipare ko ita arɨve amopü'ara che tüpärogwä; iyavei ñepëi yepe manosa ndosekoreroyɨi chietera opirätäsa pɨpe. 19 Che amondora Tüpä mborerekwasa ɨva pendar mboisa ndeu; akoi nde ereñapɨ̇chi va'e ko ɨvɨ pɨpe, egwë e'i aveira ñapɨ̇chisara opɨta ɨvave, iyavei akoi nde ereyora va'e ko ɨvɨ pɨpe, egwë e'i aveira oyerara opɨta ɨvave. 20 Ipare Jesús oyokwai gwemimbo'e eta imombe'u e'ɨ̇ agwä Poropɨsɨrösar sekosa rese ambuae ava upe yuvɨreko. 21 Evokoiyase ichuive tuprɨ Jesús omboɨpɨ imombe'u gwemimbo'e eta upe, a'e oso va'erä tekwa Jerusalén ve, a'e judío rerekwar, pa'i eta rerekwar ɨvate katu va'e iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, a'e che mombaraɨsu ukara. Iyavei aipo e'i che yukara yuvɨreko no, ipare imombosapɨsa arɨ pɨpe rumo akwerayevɨra. 22 Evokoiyase Pedro vɨraso kokotɨ omboɨpɨ oñe'ëgäta agwä chupe, aipo e'i: –¡Tüpä ndoipotai ete evokoi nungar nde reko agwä, che Yar! ¡Ko nungar ndipoi chietera mba'e ndeu! 23 Jesús oyemboyere sese aipo e'i Pedro upe: –¡Esɨrɨ che sui, Karugwar, nde che reitɨ pota eve mba'e tëi pɨpe! Nderesepiai mba'e avɨye va'e inungar Tüpä osepia va'e, ava osepia va'e nungar tëi nde eresepia. 24 Ipare Jesús aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Akoi ogwata pota va'e che rupi, tasesarai mba'e gwemimbotar aposa sui, tovosɨi rane okurusu rese ipare togwata che rupi. 25 Esepia akoi ava oipɨsɨrö pota va'e gwekokwer, a'e omokañɨ tëira; akoi omokañɨ va'e gwekokwer che sui tëi, a'e oñepɨsɨrö itera. 26 ¿Ma'erä anga'u vo ava upe avɨyeai oipɨsɨ va'erä opakatu mba'e ko ɨvɨ pɨpendar, a'e rumo omokañɨ tëira gwekokwer yuvɨreko? ¿Mbovɨ pi'ä omondora ava gwekokwer repɨrä? 27 Esepia che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ ayura che Ru pirätäsa porañetesa pɨpe iyavei sembigwai ɨva pendar reseve kuri, evokoiyase aikwara ñepëi-pëi ava upe sembiapokwer rupi chupe. 28 Supiete yuvɨrekove va'e nomano vɨtei chietera, a'e che repia rane itera, ayevɨse che mborerekwasa pɨpe yuvɨreko kuri.
1 Ñepëi ova arɨ pare, Jesús vɨraso Pedro, Santiago, iyavei tɨvrɨ Juan reseve, yuvɨraso kokotɨ ɨvɨtrɨ ɨvate katu va'e rese. 2 A'eve, avɨyeteramo tëi oñekuñarö Jesús repiaka gwemimbo'e rovai. Sova sendɨyai inungar arɨ, iyavei iturukwar oyekwa morochi iteanga, inungar tataendɨ. 3 Avɨyeteramo tëi osepia yuvɨreko oyemboyekwase Moisés iyavei Elías, a'eve oñemoñeta Jesús rese yuvɨno'ä. 4 Pedro aipo e'i Jesús upe: –Che Yar, ¡avɨyeai ete ko'ave yaiko! Ereipotase, ayapora mbosapɨ teyupami: ñepëi ndeu narä, ambuae Moisés upe, iyavei ambuae Elías upe narä. 5 Pedro ñe'ë vɨte seve, ñepëi mba'e pɨ̇tü ou osesape iteanga opɨta i'arɨve tuprɨ yuvɨreko, ipare mba'e pɨ̇tü sui oyeendu ñe'ësa aipo e'i: “Ko che Ra'ɨrɨ che rembiaɨsu, che rembiporavo: peyapɨsaka katu iñe'ë rese.” 6 Aipo rendu ramoseve, semimbo'e eta opa omboya vova ɨvɨ rese, osɨkɨyepave yuvɨreko ichui. 7 A'ese Jesús oyemboya oso gwemimbo'e rese, opoko sese aipo e'i chupe: –Pepü'apa; pesɨkɨyei rene. 8 Ipare oma'ese, ndosepia iri ete ambuae imo'ä yuvɨreko, a'ese Jesús gweraño i'äi. 9 Ogweyɨse ɨvɨtrɨ sui yuvɨreko, a'ese Jesús aipo e'i mbosapɨ gwemimbo'e upe: –Ndapemombe'ui chietera ñepëi ava upe ko mba'e pesepia va'e, akoi ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ okwerayevɨse voi ete kuri. 10 Evokoiyase semimbo'e eta oporandu Jesús upe aipo e'i yuvɨreko: –¿Ma'erä ru aipo e'i Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e Elías rane ite ni'ä oura yɨpɨndar kuri? 11 Ipare Jesús omboyevɨ chupe: –Supiete Elías rane yɨpɨndar oura, a'e rane ite opakatu mba'e omoigätura kuri. 12 Che aipo a'e peü Elías ou ite ko'ave, a'e rumo ndoikwai ete, oyapo mba'e gwemimbotar tëi yuvɨreko sese. Egwë a'e aveira ni'ä, che ava ɨvate katu Ra'ɨrɨ che paraɨsura a'e ava povrɨve vichiko. 13 Evokoiyase semimbo'e eta osendukwa ramo Jesús ñe'ë Juan Oporoapirämo va'e resendar yuvɨreko. 14 Oyepotase ava re'ɨisave yuvɨraso, a'eve oyemboya ñepëi ava Jesús rese, oñenopɨ'ä sovai aipo e'i chupe: 15 –Che Yar, ereiparaɨsuerekomi tëira che ra'ɨrɨ cheu viña, esepia a'e ipɨ'a mba'easɨ va'e, iyavei iparaɨsu iteanga, seta yupagwer ovɨapi tatave, ɨpɨve avei. 16 Ko'ave aru tëi nde remimbo'e eta upe, a'e rumo nombogwera katui ete yuvɨreko. 17 Jesús omboyevɨ chupe: –¡Too, ndapeyeroya tuprɨ vɨtei ete vo Tüpä rese! ¿Mbovɨ rupi rutei vo aiko vɨtera pe pa'üve? ¿Mbovɨ yupagwer rupi vo amombe'u irira mba'e vichiko peü? Peru evokoi chi'ïvä'e cheu. 18 Evokoiyase Jesús oñe'ëgäta karugwar upe ipare omose chi'ïvä'e sui, a'e ramoseve voi ete okwera tuprɨ. 19 Ipare semimbo'e eta oporandu kokotɨmi Jesús upe yuvɨreko: –¿Ma'erä pi'ä ore ndoroikatui karugwar renose ichui? 20 Jesús aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Esepia ndapeyeroya tuprɨi vɨtei ete Tüpä rese. Supiete perekose peporeroyasa chi'ïmi viña, inungar-ra ndoyavɨi chira mostaza rä'ɨi ta'ɨmi va'e, aipo peyera ko ɨvɨtrɨ uve: ‘Esɨrɨ ko'ave sui eso kokotɨ rupi ëi’, a'ese ɨvɨtrɨ osɨrɨño itera oso. Ichui ndipoi chietera mba'e yavai va'e peü. 21 (Evokoi nungar karugwar imosësa yeruresa yekwakusa pɨpe yepi.) 22 Oyoya ogwata vɨteseve Galilea ɨvɨ rupi yuvɨreko, a'ese Jesús aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, imondoprɨra aiko ava povrɨve, 23 iyavei che yukara yuvɨreko; mbosapɨ arɨ pare rumo akwerayevɨra. Osenduse aipo i'ese ndovɨ'ai tëi yuvɨreko. 24 Oyepotase Jesús gwemimbo'e eta rese yuvɨraso tekwa Cafarnaúm ve, a'eve gwarepochi rerokwasar tüpäro upe narä yuvɨraso Pedro upe, ipare oporandu yuvɨreko chupe: –¿Nde rerekwar nomondoi ete gwarepochi tüpäro upe narä? 25 –Omboepɨ ni'ä–e'i Pedro imboyevɨ chupe. Koiye oikese Pedro oɨ pɨpe oso, Jesús rane yɨpɨndar oñe'ë aipo e'i chupe: –¿Marä e'i vo nde pɨ'a ñemoñeta, Simón? ¿Ava sui vo vɨrokwa gwarepochi mborerekwar ɨvate katu va'e ko ɨvɨ pɨpe yuvɨreko: omu sui pi'ä, anise ambuae ava yuvɨrekoi va'e sui tëi tie? 26 Pedro rumo omboyevɨ chupe: –Ambuae ava yuvɨrekoi va'e sui tëi. Jesús aipo e'i iri: –Egwë e'i etera, evokoiyase mborerekwar povrɨ pendar nomboepɨi chietera yuvɨreko. 27 Evokoiyase gwarepochi rerokwasar moñemoɨrö e'ɨ̇ agwä rumo, eresora ɨpa pɨpe, erepirapoira yɨpɨndar pira erenose va'e. A'e iyuru pɨpe ereyosɨra ñepëi gwarepochi, a'e ipɨpe osupitɨra imboepɨpa agwä cheu iyavei ndeu; eraso chupe emboepɨpa.
1 A'e arɨ pɨpeve semimbo'e eta oyemboya yuvɨraso Jesús rese oporandu yuvɨreko chupe: –¿Uma pi'ä seko ɨvate katu va'e Tüpä mborerekwasave? 2 Evokoiyase Jesús oñe'ë ñepëi chi'ïvä'emi upe, a'ese omondo mbɨterve ipa'üve imo'ä, 3 ipare aipo e'i chupe: –Supiete, akoi ndapeñekuñaröise iyavei ndapeikoise chi'ïvä'emi nungar, a'ese ndapeikei chira Tüpä mborerekwasa pɨpe. 4 Seko ɨvate katu va'e Tüpä mborerekwasave a'e oñemominimi va'e oyevɨra inungar ko chi'ïvä'emi sekoi. 5 Iyavei oipɨsɨ va'e ñepëi chi'ïvä'emi che rer pɨpe yuvɨreko, a'e che pɨsɨ ite. 6 “Akoi omboangaipa uka va'e ko chi'ïvä'emi che reroyasar, iyakatu ite imombosara paragwasu pɨpe ñapɨ̇chisara ita gwasu mba'e mboku'isa iyesɨ'o rese. 7 ¡Iparaɨsu ko ɨvɨ pɨpendar che reroyasar omboangaipa uka va'e yuvɨreko! Oime rane itera, ¡paraɨsusa ava moangaipa uka tëisar upe kuri! 8 Egwë e'ise, ndepo, anise ndepɨ avei nde mboangaipa ukase, eyasɨapa, emombo amombrɨ ndeyesui; avɨye katu ereikera tekove apɨre'ɨ̇save ñepëi ndepo, anise ñepëi ndepɨ rese, iyavei anichira ñuvɨrïo ndepo ñuvɨrïo ndepɨ rese, esepia ereikera tata gwasu apɨre'ɨ̇save. 9 Iyavei nde resa nde mboangaipa ukase, enose emombo amombrɨ ndeyesui; avɨye katu ereikera ñepëi nde resa rese tekove apɨre'ɨ̇save, iyavei anichira ñuvɨrïo nde resa rese imomboprɨ tëi ereikora tata gwasu apɨre'ɨ̇save.” 10 “Peroɨröi rene katu ñepëi chi'ïvä'emi. Supiete aipo a'e ɨvave mbigwai ɨva pendar osepiaño ite che Ru pirätäsa yuvɨreko yepi. 11 Che ni'ä, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, ayu ava okañɨ tëi va'e pɨsɨrö agwä. 12 ¿Marä e'i pe pɨ'ave? Vɨreko va'e ñepëi mbɨa cien tuprɨ ovesa, ipare rumo okañɨse ñepëi ichui, ¿ndoseyai chira pi'ä ambuae noventa y nueve ka'a pɨpe, oso iri va'erä ovesa okañɨ va'e reka? 13 Ipare oyosɨse rumo, supiete ovɨ'arete katu itera evokoi ovesa rese ambuae noventa y nueve nokañɨi va'e sui. 14 Egwë e'i aveira, pe Ru ɨvave sekoi va'e ndoipotai ete pe kañɨ tëi agwä inungar ko chi'ïvä'emi.” 15 “Akoi nde rɨvrɨ oyapose mba'e tëi ndeu, eñe'ë sese nde ae ipare eikwa uka mba'e sembiapokwer chupe. Vɨroyase a'e nde ñe'ë, a'ese nde ereyapo ite mba'e avɨye va'e nde rɨvrɨ upe. 16 Akoi ndoyapoise nderemimbotar ndeu, eñe'ë ñepëi upe anise ambuae ñuvɨrïo ava upe avei, opakatu mba'e tëi sembiapo tosendu ñuvɨrïo anise mbosapɨ ipɨtɨ̇vɨïsar yuvɨreko. 17 Akoi ndovɨroyaise ite rumo ambuae iñe'ë, emombe'u opakatu tekwa pendar upe; iyavei ndovɨroyaise ite a'e tekwa pendar, evokoiyase pepoiño itera ichui esepia ndiporeroyai va'e nungar ite sekoi inungar ava gwarepochi rerokwasar Roma pendar upe narä.” 18 “Supiete akoi nde ereñapɨ̇chi va'e ko ɨvɨ pɨpe, egwë e'i aveira ñapɨ̇chisara opɨta ɨvave, iyavei akoi nde ereyora va'e ko ɨvɨ pɨpe, egwë e'i aveira oyerara opɨta ɨvave. 19 Ko amombe'u pota peü: Ñuvɨrïo pe pa'ü pendar oyoya tuprɨse ipɨ'a ñemoñetasa ko ɨvɨ pɨpe oporandu agwä mba'e rese yeruresa pɨpe, che Ru ɨva pendar evokoiyase omondora peü. 20 Esepia oimese ñuvɨrïo, anise mbosapɨ oñemonu'äse che rer pɨpe yuvɨreko, a'eve che aiko ipa'üve.” 21 Evokoiyase Pedro oso oporandu Jesús upe: –Che Yar, ¿mbovɨ yupagwer rupi vo che ñeröira che rɨvrɨ upe, oyapose mba'e naporäi va'e cheu? ¿Ñuvɨrïo ova rupivera pi'ä? 22 Jesús omboyevɨ chupe: –Ani nda'ei ñuvɨrïo ova yupagwer, setenta yupagwer rupi ñuvɨrïo ova. 23 “Evokoiyase, egwë e'i avei Tüpä mborerekwasa rese inungar mborerekwar ɨvate katu va'e omoigätu pota va'e gwembigwai poravɨkɨ agwer. 24 Evokoiyase omboɨpɨ imoigätu agwä, a'ese tuprɨ ipɨtɨ̇vɨïsar gweru gwarepochi vɨnose katu va'e yuvɨreko chupe. 25 A'e ipɨtɨ̇vɨïsar rumo ndovɨrekoi ete imboepɨ agwä, a'ese mborerekwar ɨvate katu va'e aipo e'i pemondo evokoi inungar mbigwai tëi, oyoya tuprɨ sembireko rese, ta'ɨreta avei opakatu mba'e vɨreko va'e reseve, a'ese sepɨpara gwarepochi vɨnose va'e. 26 A'ese ipɨtɨ̇vɨïsar oñenopɨ'ä mborerekwar ɨvate katu va'e rovai, aipo e'i chupe: ‘Che rerekwar eñemosañomi tëi katu cheu opara ni'ä amboepɨ ndeu.’ 27 Ipare mborerekwar ɨvate katu va'e oiparaɨsuereko; egwë e'i iñeröi chupe iyavei omondo mba'e tuprɨ pɨpe.” 28 “Osëse oso ichui, a'ese ipɨtɨ̇vɨïsar osepia ñepëi omboetasagwer vɨnose va'e gwarepochi movɨrö tëi va'e gwerekwar sui. A'e oipɨsɨ iyesɨ'o rese ipare seni oyuka, aipo e'i chupe: ‘¡Emboepɨpa gwarepochi erenose va'ekwer che sui!’ 29 A'e imboetasagwer, oñenopɨ'ä sovai oso, aipo tëi chupe: ‘Eñemosañomi tëi cheu opara ni'ä opakatu amboepɨ ndeu.’ 30 Ambuae rumo ndoipotai, evokoiyase omoinge ukaño poroekendasave opa rane itera omboepɨ gwarepochi vɨnose va'e ichui. 31 Ko tasɨ iteanga ambuae ipɨtɨ̇vɨïsar pɨ'a pɨpe, a'ese yuvɨraso imombe'u mborerekwar ɨvate katu va'e upe opakatu mba'e sembiapokwer yuvɨreko. 32 Evokoiyase mborerekwar ɨvate katu va'e omondo oñe'ë seka, aipo e'i chupe: ‘¡Mba'e tëiete nde rembiapo! Che ñeröi opakatu mba'e rese ndeu esepia ereyemombaraɨsu katumi ereporandu cheu. 33 Egwë ere aveira nde viña ereiparaɨsuerekora nde mboetasagwer, inungar che oroparaɨsuereko nde rereko.’ 34 Ichui mborerekwar ɨvate katu va'e oñemoɨrö iteanga, ipɨpe sui oyokwai imombaraɨsu uka agwä a'eve opa rane itera omboepɨ opakatu gwarepochi vɨnose va'e.” 35 Jesús aipo e'i iri: –Egwë e'i aveira che Ru ɨva pendar peü, ndapeñeröise ñepëi-pëi pe pɨ'a pɨpe pe rɨvrɨ upe.
1 Opase omombe'u mba'e, Jesús oso Galilea sui oyepota Judea ɨvɨ rupi arɨ sësa kotɨ ɨai Jordán rovai. 2 Ava re'ɨi yuvɨraso sakɨkwei, a'eve seta imba'easɨ va'e ombogwera. 3 Evokoiyase oime oyemboya va'e fariseo Jesús rese seko'ä pɨpe, oporandu yuvɨreko chupe: –¿Avɨye pi'ä opoi ñepëi kuimba'e gwembireko sui mba'e tëi oyapose? 4 Jesús omboyevɨ fariseo upe: –¿Ndapeyerokɨi vo pe Ikwachiaprɨ araka'endar oyapo va'e yɨpɨndar pɨpe, ‘a'e Tüpä oyapo kuimba'e iyavei kuña’? 5 Iyavei aipo e'i: ‘Evokoiyase, kuimba'e omendase oyepepɨra oyesupa sui osɨ sui avei yuvɨrekoi va'erä gwembireko rese, ichui a'e ñuvɨrïo yuvɨrekoira inungar ñepëi ava.’ 6 Sese nda'ei chira ñuvɨrïo, ñepëi ñoite yuvɨrekoira. Evokoiyase Tüpä omomenda va'e ava, ndiyai ete ava tëi omboyepepɨ yuvɨreko oyesui. 7 A'e evokoiyase oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ma'erä ru, evokoiyase Moisés omondo kwachiar poisa resendar kuimba'e upe opoi va'erä gwembireko sui? 8 Jesús rumo aipo e'i chupe: –Pe poreroya e'ɨ̇sa pɨpe sui ni'ä, Moisés oipotaño ite pepoi agwä pe rembireko sui; yɨpɨndar rumo egwë nde'i ete. 9 Che rumo aipo a'e peü akoi opoi va'e gwembireko mba'e ndoyavɨi va'e sui, omendase ambuae rese, a'e oyemboangaipa gwasu ite ipɨpe. 10 Aipo e'i semimbo'e eta yuvɨreko chupe: –Egwë e'ise kuimba'e rekokwer gwembireko rese, evokoiyase ndiyai ete imenda agwä. 11 Jesús omboyevɨ chupe: –Nda'ei chira rumo opakatu osendukwa ko aipo a'e va'e, ñepëi upe omondo va'e Tüpä ombou va'e sembiaporä, a'e gweraño osendukwara yuvɨreko. 12 Esepia oime pɨ'a ñemoñetasa ava menda e'ɨ̇ agwä: amove o'asa suive ndata'ɨi va'e, ambuae nombo'aɨ ukai ava yuvɨreko, ambuae evokoiyase nimendasei esepia oporavɨkɨ pota Tüpä mborerekwasa reseño ite. Akoi oikatu va'e ko ñe'ësa reroya agwä, tovɨroyaño. 13 Oime iyesupa vɨraso va'e chi'ïvä'e Jesús upe yuvɨreko, omondo va'erä opo i'arɨve iyavei oyerure va'erä sese; evokoiyase semimbo'e eta rumo omboɨpɨ oñe'ëgäta voi serasosar upe yuvɨreko. 14 Evokoiyase Jesús aipo e'i: –Toyugweruño chi'ïvä'e cheu, ani ndapeyei chira chupe, esepia Tüpä mborerekwasa a'e inungar tuprɨ yuvɨrekoi. 15 Ipare omondo opo ñepëi-pëi chi'ïvä'e arɨve, ipare osë oso ichui. 16 Ñepëi mbɨa chi'ïvä'e oso Jesús upe oporandu mba'e rese: –Porombo'esar, ¿mba'e vo avɨye va'e ayapora tekovesa apɨre'ɨ̇ rereko agwä? 17 Jesús omboyevɨ chupe: –¿Ma'erä vo ereporandu cheu mba'e avɨye va'e rese? Avɨye va'e oime ñepëiño ite. Erereko potase rumo tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e, emboyeroya mborokwaita. 18 –¿Uma vo aipo mborokwaita?–e'i oporandu mbɨa chi'ïvä'e. Jesús aipo e'i chupe: –‘Ndereporoyukai chira, nandeagwasai chira, nandemondai chira, nanderemiräi chira ambuae ava rese, 19 eremboyeroyara nde yesupa iyavei nde sɨ, iyavei eresaɨsura ambuae ava nde yeaɨsu nungar eiko.’ 20 –Opakatu ni'ä a'e amboavɨye yepi–aipo e'i mbɨa chi'ïvä'e–. ¿Mba'e vo evokoiyase ipane vɨte cheu ayapo va'erä? 21 Jesús omboyevɨ chupe: –Ereipotase mba'e tuprɨ pɨpe nde reko agwä, eso emondopa tuprɨ rane mba'e erereko va'e iyavei emondopa rane ava iparaɨsu va'e upe. Ichui ramo ite ererekora mba'e avɨye va'e ɨvave. Ipare eregwatara che rupi. 22 A'e mbɨa chi'ïvä'e osenduse ko aipo e'i va'e, ndovɨ'ai tëi oso, esepia a'e mba'e yar ite sekoi. 23 Jesús evokoiyase aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Supiete yavai eteanga mba'e yar upe seike agwä Tüpä mborerekwasa pɨpe. 24 Amombe'u irira aipo peü ndayavai katu camello upe yukwar rupi seike agwä, ava mba'e yar sui reike agwä Tüpä mborerekwasave. 25 Aipo iñe'ë renduse, semimbo'e eta oyepɨ'amondɨi, aipo e'i tëi yuvɨreko: –Evokoiyase, ¿uma pi'ä oikatura oñepɨsɨrö? 26 Jesús oma'e sese ipare rumo omboyevɨ chupe: –Ava tëi upe yavai ko nungar mba'e apo, Tüpä upe rumo mba'e opakatu ndayavai ete. 27 Pedro aipo e'i evokoiyase chupe: –Ore rumo oroseyapa opakatu ore mba'e nde rupi ore gwata agwä. ¿Mba'e evokoiyase oroipɨsɨra? 28 Jesús omboyevɨ chupe: –Supiete aipo a'e akoi arɨ ipapaprɨ oyepotase opakatu mba'e ñekuñarö agwä, a'ese che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ agwapɨra che rendave che mborerekwa gwasu save, pe avei che rupindar pegwapɨra opayandepo yovaive ñuvɨrïo tenda arɨve, peporandura opakatu akoi opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ yuvɨnosë va'e Israel suindar rekokwer rese kuri. 29 Iyavei opakatu oseya va'e che rekokwer sui tëi gwëtä, anise vɨvrɨ, anise gweindrɨ, anise oyesupa, anise osɨ, anise gwa'ɨrɨ, anise oɨvɨ avei, a'e oipɨsɨra cien yupagwer mba'e, iyavei oipɨsɨra tekovesa apɨre'ɨ̇ ndopai va'e. 30 Setavai kurïtëi yuvɨrekoi va'e tenonde katu, a'e rumo yuvɨrekoira ipa tëi; seta avei kurïtëi ipa tëi va'e, a'e yuvɨrekoira tenonde katu kuri.
1 “Tüpä mborerekwasa ɨva pendar inungar akoi ava ɨvɨ yar osë añi'ïvëive oseka va'erä oporavɨkɨ va'e oyeupe uvatɨve narä. 2 A'ese omoigätupa oporavɨkɨ va'e upe omboepɨ agwä ñepëi arɨ rupindar mboravɨkɨ reprɨ, ipare opa omondo uvatɨ̇save imboporavɨkɨ. 3 Ipare osë oso arɨvate katumise, a'eve osepia okarusu pɨpe ambuae ava oporavɨkɨsa ndovɨrekoi va'e. 4 Aipo e'i chupe: ‘Peso, pe avei tapeporavɨkɨ che uvatɨve, amboepɨ tuprɨra ni'ä peü’ Ichui opa yuvɨraso. 5 A'ese osë iri oso mbɨter arɨ rupi, ipare egwë e'i tuprɨ avei ka'arukatumise, a'e tuprɨ avei oyapo. 6 Ka'arumi katuse osë iri oso okarusuve, ipare osepia ambuae ava ndovɨrekoi va'e oporavɨkɨsa. Oporandu chupe: ‘¿Ma'erä vo peyembo'ɨ tëi arɨ momba ko'ave pe'ä?’ 7 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: ‘Esepia ndipoi ete tapeporavɨkɨ e'i va'e oreu.’ Evokoiyase aipo e'i chupe: ‘Peso, pe avei tapeporavɨkɨ che uvatɨve.’ ” 8 “Oyepotase rumo pɨ̇tü, mba'e yar aipo e'i oporavɨkɨ va'e yangarekwar upe: ‘Eñe'ëpa ava oporavɨkɨ va'e upe, emboepɨpa ipa yugweru va'e upe rane iporavɨkɨ yuvɨreko chupe ipare tenonendar yugweru va'e upe avei.’ 9 Akoi yuvɨroike va'e ka'arumi katuse oporavɨkɨ va'e yuvɨreko chupe, ipare a'e oyakatu ñepëi-pëi arɨ rupindar oipɨsɨ gwarepochi yuvɨreko. 10 Ipare tenonde katu yuvɨroike va'e oporavɨkɨ, a'e ipɨ'a ñemoñeta yaipɨsɨ katura revo gwarepochi e'i oyeupe yuvɨreko viña; a'e evokoiyase oipɨsɨ tuprɨño avei yuvɨreko ñepëi arɨ rupindar. 11 Gwarepochi pɨsɨre rumo, oñemoɨrö tëi mba'e yar upe yuvɨreko, 12 aipo e'i: ‘Ko, oyepota ipa tëi va'e yugweru, a'e oporavɨkɨ raimi tëi yuvɨreko, nde rumo evokoiyase eremboepɨ oyoya tuprɨ ite inungar oreu, oroñemosaño tëi oroporavɨkɨ arɨ momba sakukwer upe oroiko.’ 13 Mba'e yar rumo omboyevɨ ñepëi ipa'ü pendar upe: ‘Che mborɨpar, nda'ei mba'e tëi ayapo ndeu. ¿Ndayayapoi vo akoi cherese mboravɨkɨ reprɨ ñepëi arɨ rupindar amboepɨ va'erä ndeu? 14 Evokoiyase ko eipɨsɨ nde poravɨkɨ reprɨ eso. Che rumo amondo pota ko ipa tëi oike va'e upe oporavɨkɨ inungar tuprɨ ndeu amboepɨ, 15 esepia iyakatu ite mba'e ayapo va'erä che remimbotar che gwarepochi rese. ¿Nderekate'ɨ̇ tie ambuae ava mba'e rese che ayapose mba'e avɨye va'e chupe?’ ” 16 “Egwë e'i aveira ava yuvɨrekoi va'e kurïtëi ipa tëi, a'e yuvɨrekoira tenonde; iyavei yuvɨrekoi va'e kurïtëi tenonde, a'e yuvɨrekoira ipa tëi.” 17 Jesús, ogwata oso tekwa Jerusalén piar rupi, a'ese oñe'ë kokotɨ gwemimbo'e opayandepo yovaive ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e upe aipo e'i: 18 –Peyapɨsaka tuprɨ che ñe'ë rese, yasora tekwa Jerusalén ve, a'eve che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ imondosara pa'i eta rerekwar upe iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, omondora tekoasɨsave yuka uka agwä yuvɨreko 19 ipare omondora ambuae ava tekwa pendar tëi upe yuvɨreko, mborerekwa eta Roma pendar upe a'e vɨroɨröra, yuvɨrokwa-rokwara sese ipare oyatɨkara kurusu rese yuvɨreko; imombosapɨsa arɨ pɨpe rumo okwerayevɨra. 20 Ipare Zebedeo rembireko ñuvɨrïo omembrɨ reseve, oyemboya Jesús rese yuvɨreko ichui oñenopɨ'ä sovai oporandu agwä mba'e rese. 21 Jesús oporandu chupe: –¿Mba'e vo ereipota? A'e kuña evokoiyase aipo e'i chupe: –Emondo che membrɨ ndeyepɨri ogwapɨ va'erä ñepëi nde mba'e rese pokosa kotɨ, ambuae nde mba'e rese pokoe'ɨ̇sa kotɨ nde mborerekwasave. 22 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Pe ndapeikwai mba'e rese peporandu. ¿Peikatura pi'ä peɨ'u mba'e ɨgwa iroiteanga va'e inungar che aɨ'u va'erä viña? A'e aipo e'i yuvɨreko chupe: –Oroikatuño itera. 23 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Supiete pe peɨ'ura ko ɨgwa iroiteanga va'e, che pɨri opombogwapɨ agwä che mba'e rese pokosa kotɨ, ambuae che mba'e rese pokoe'ɨ̇sa kotɨ avei a'e ndiyai imondo agwä cheu, a'e imondosara Che Ru omoigätu va'e gwembiporavo upe narä ogwapɨ va'erä che ɨpɨve. 24 Aipo ñe'ësa renduse ambuae opayandepo yovaive semimbo'e, oñemoɨrö tëi ñuvɨrïo va'e upe. 25 Evokoiyase Jesús oñe'ë, aipo e'i chupe: –Peikwa ni'ä ava ndiporeroyai va'e, mborerekwar gwasu oporokwai mba'e-mba'e tëi pɨpe vɨreko ava opovrɨve, ava ɨvate katu va'e omboyekwa ite omborerekwasa ava rese. 26 Pe rumo egwë ndapeyei chira peiko. Iyakatu rumo, akoi ava oipota va'e ɨvate katu gweko agwä pe pa'üve, i'añeko rane itera opakatu ambuae ava rese; 27 iyavei akoi pe pa'ü pendar oipota va'e tenonde katu gweko agwä, i'añeko tuprɨ ranera opakatu pe pa'ü pendar rese. 28 Esepia ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, ndoui ava i'añeko va'erä yuvɨreko sese, a'e rumo ou ava rese oañeko agwä iyavei omondo va'erä gwekokwer ava re'ɨi repɨrä. 29 Opase ava yuvɨnosë tekwa Jericó sui, a'ese Jesús rakɨkwei ava re'ɨi yuvɨraso. 30 Ñuvɨrïo ava ndasesapɨsoi va'e ogwapɨ perɨ popɨve yuvɨnoi, osenduse Jesús okwase supi, säse pirätä yuvɨreko chupe aipo e'i: –¡Ore Yar, mborerekwar gwasu David Ra'ɨrɨ, ore paraɨsuerekomi tëi eve! 31 A'e ava oñe'ëgätaño imbokiriri agwä, a'e rumo säse pirätä-rätäño ite yuvɨreko chupe: –¡Ore Yar, mborerekwar gwasu David suindar, ore paraɨsuerekomi tëi eve! 32 Evokoiyase Jesús opɨta osenduse, oñe'ë ndasesapɨsoi va'e upe ipare rumo oporandu chupe: –¿Mba'e vo peipota ayapo va'erä peü? 33 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ore Yar, ore mbosarekomi tëi eve. 34 Jesús oiparaɨsuerekosave, opoko sesa rese. A'e ramoseve ndasesapɨsoi va'e osareko tuprɨai ete yuvɨreko, ipare yuvɨraso Jesús rupi.
1 Akoi vɨrovɨse tekwa Jerusalén yuvɨraso iyavei oyepota tekwami Betfagé ve, ɨvɨtrɨ Olivos save, a'eve Jesús omondo ñuvɨrïo gwemimbo'e, 2 aipo e'i chupe: –Peso ko tekwami yande rovaindarve. A'eve pesepiara gwariku, imembrɨ reseve ñapɨ̇chimbrɨ imo'ä. A'e peyorañora seru cheu. 3 Iyavei ava oporanduse yuvɨreko peü sese, aipo peyera Yar oiporu pota ipare ni'ä omboyevɨ voiñora. 4 Ko egwë e'i yavɨye rane itera Tüpä ñe'ë mombe'usar, a'e ikwachiaprɨ araka'endar: 5 “Pemombe'u tekwa Sión pendar upe aipo peyera: ‘Pesepia, nde Rerekwar ɨvate katu va'e ou oiko ndeu narä, gweko mbegwesa pɨpe gwariku arɨve, ñepëi gwarikumi, imembrɨ ñepëi mba'e mɨmba ovosɨi va'e.’ ” 6 Semimbo'e yuvɨraso oyapo ite Jesús remimbotar yuvɨreko. 7 Vɨraso gwariku imembrɨ reseve chupe, omondo oturukwar ikupeao agwä yuvɨreko, ipare Jesús oyeupi i'arɨve. 8 Oime ava re'ɨi. Oipɨpira oturukwar perɨ rupi, ambuae oyasɨa pindo omondo perɨ rupi saperä yuvɨreko. 9 Seta iteanga ava yuvɨraso senonde, sakɨkwerindar avei, a'e säse yuvɨreko: –¡Imboeteiprɨ tasekoi mborerekwar David Ra'ɨrɨ! ¡Sovasaprɨ sekoira ou va'e yande Yar rer pɨpe! ¡Imboeteiprɨ avei tasekoi ɨva pendar! 10 Oikese Jesús Jerusalén pɨpe oso, opakatu tekwa pɨpendar oyepɨ'amondɨi, iyavei seta oporandu-randu tëi aipo e'i yuvɨreko: –¿Ava pi'ä ko mbɨa? 11 Ava yugweru va'e Jesús rupi omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Tüpä ñe'ë mombe'usar Jesús, Nazaret pendar ɨvɨ Galilea rupindar. 12 Jesús oike tüpäro pɨpe ipare omboɨpɨ imosëpa ichui ava mba'e mondosar iyavei mba'e rerokwasar. Opa ombovapɨ mba'e renda imondo ava gwarepochi rekuñarösar sui, apɨkasu mondosar renda avei ombovɨapi imondo; 13 ipare aipo e'i chupe: –Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe aipo e'i: ‘Ko che rëtä yeruresa rëtära opakatu ava ɨvɨ pɨpendar uve narä’, pe rumo imondarai va'e rëtä nungar tëi pereko. 14 A'eve oyemboya Jesús rese yugweru ava ndasesapɨsoi va'e, ipäri-päri va'e avei, a'e opa ombogwera. 15 Evokoiyase pa'i rerekwareta iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e yuvɨreko osepiase poromondɨisa oyapose, iyavei tüpäro pɨpe osenduse chi'ïvä'e sapukaisa: “¡Imboeteiprɨ mborerekwar David Ra'ɨrɨ tasekoi!”, a'ese oñemoɨrö 16 aipo e'i Jesús upe yuvɨreko: –¿Eresendu vo chi'ïvä'emi ñe'ë aipo e'ise yuvɨreko? Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Asendu ite. ¿Pe ndapeyerokɨi vo araka'endar Ikwachiaprɨ ñe'ësa resendar pɨpe? Aipo e'i va'e: ‘Chi'ïvä'emi sapukaisa rese, iyavei pitanimi okambu vɨte va'e, a'e osapukai nde mboeteisa pɨpe yuvɨreko.’ 17 Evokoiyase opaño oseya ava, oso tekwa Betania ve, a'eve ñepëi pɨ̇tü oke. 18 A'ere ayi'ive añi'ïvëive, oyevɨse tekwave, Jesús ndasɨepoi ete oiko. 19 A'eve perɨ popɨve osepia ɨvɨra higuera oyemboya oso sese, so gweraño tëi rumo osepia. Evokoiyase a'e aipo e'i higuera upe: –¡Ko pɨpe suive tuprɨ nande'ai chietera! A'e ramose voi higuera opa ipiru. 20 A'e mba'e repiase, semimbo'e eta oyepɨ'amondɨi tëi ipare oporandu Jesús upe yuvɨreko: –¿Marä e'i rutei vo higuera kurïtëi opa voi ipiru? 21 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Supiete aipo a'e peü perekose yeroyasa Tüpä rese, iyavei ndaperekoi chietera poreroya e'ɨ̇sa, a'ese nda'ei ko mba'e gweraño peyapora inungar che ayapo va'e higuera rese, ko ɨvɨtrɨ upe avei aipo peyese: ‘Esɨrɨ ave sui evɨapɨ eso paragwasu pɨpe’, egwë e'i etera mba'e yavɨye koiye. 22 Akoi peyerurese mba'e pe porandusa rese Tüpä upe seroyasa pɨpe, a'ese peipɨsɨra mba'e avɨye va'e. 23 Ichui Jesús oike iri oso tüpäro pɨpe oporombo'e. A'ese pa'i eta rerekwar, judío rerekwar avei oyemboya sese, oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ava nde kwaita pɨpe vo ereyapo ko nungar eiko? ¿Ava vo ombou nde mborerekwarä ndeu? 24 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Che avei aporandura mba'e rese peü: ¿Ava vo Juan ombou ava apirämo agwä, Tüpä pi'ä ava tëi tie? Pemboyevɨse che porandusa, a'ese che avei amombe'ura ava porokwaita rupi ete pi'ä ayapo ko mba'e vichiko. Omboɨpɨ oñemoñeta aipo e'i oyeupe yuvɨreko: “Yamboyevɨse chupe Tüpä ombou ya'ese, a'e omboyevɨra yandeu: ‘Evokoiyase, ¿ma'erä ru ndaperoyai?’ 26 Iyavei ndiyai aipo ya'e chupe ava tëi remimbou, esepia kurïtëi yasɨkɨye ite ava sui, opakatu ite vɨroya yuvɨreko Juan Tüpä ñe'ë mombe'usar sekoise.” 27 Aipo e'i imboyevɨ yuvɨreko Jesús upe: –Ndoroikwai ete. Evokoiyase Jesús omboyevɨ chupe: –Evokoiyase che avei a'e iporokwaita pɨpe ko mba'e ayapo nda'ei chietera peü. 28 Jesús rumo oporandu chupe: –¿Marä e'i pepɨ'a ñemoñetasa ko rese? Ñepëi mbɨa vɨreko va'e ñuvɨrïo gwa'ɨrɨ, ipare aipo e'i ñepëi upe: ‘Che ra'ɨrɨ eso ko pɨpe, ereporavɨkɨra che uvatɨve.’ 29 Ta'ɨrɨ omboyevɨ chupe: ‘¡Ndachekere'ɨ̇i aso!’ Koiye katu rumo ipɨ'a ñemoñeta iri, osoño ite oporavɨkɨ. 30 Ipare iyesupa oso ambuae gwa'ɨrɨ upe aipo e'i tuprɨ avei. A'e omboyevɨ chupe: ‘Asora cheru, e'i anga'u tëi’ Ipare rumo ndosoi ete. 31 ¿Uma vo ko ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e oyapo oyesupa remimbotar? –Yɨpɨndar va'e–e'i imboyevɨ yuvɨreko chupe. Ipare Jesús aipo e'i: –Supiete gwarepochi rerokwasar Roma upe narä, kuña oyemondo-mondo tëi va'e avei, a'e rane yuvɨroikera pe sui Tüpä mborerekwasave. 32 Esepia Juan Oporoapirämo va'e ou ko tekokwer i'ɨ̇vi va'e mboyekwa agwä peü pe reko tuprɨ agwä viña, pe rumo ndaperoyai ete; ichui evokoi, gwarepochi rerokwasar iyavei kuña oyemondo-mondo tëi va'e, a'e rumo vɨroya ite yuvɨreko. Pe rumo yepe pesepia tëi opakatu evokoi mba'e viña, ndapeñekuñaröi rumo pe rekokwerai sui seroya agwä. 33 “Pesendu ko ambuae yembo'esa: Ñepëi mbɨa oñotɨ̇ va'e uva oɨvɨ pɨpe, oñachi tuprɨ sereko; omoigätu ñepëi save uva rɨkwer renose agwä ipare omopü'a ñepëi oɨ ɨvate va'e opakatu mba'e rärö agwä. Ipare oseya oɨvɨ ava oporavɨkɨ va'e upe iporu agwä. Ichui osë oso amombrɨ va'esa rupi. 34 Koiye oyepotase arɨ uva po'osa, a'ese omondo gwembigwai oporavɨkɨ va'e upe imboporandu agwä tomboumi uva po'oprɨ cheundar oyapave viña. 35 Ipare rumo oporavɨkɨ va'e oipɨsɨ sembigwai yuvɨreko: ñepëi oinupa-nupa, ambuae oyuka, iyavei ambuae oyapi-yapi ita pɨpe yuvɨreko. 36 Ipare ɨvɨ yar seta katu omondo iri gwembigwai yɨpɨndar sui; oporavɨkɨ va'e rumo marä-marä tëiño opakatu vɨreko yuvɨreko.” 37 “Koiye rumo gwa'ɨrɨ teiete omondo chupe a'e ipɨ'a ñemoñeta: ‘Ko che ra'ɨrɨ omboyeroya katura revo yuvɨreko e'i viña.’ 38 Evokoiyase ta'ɨrɨ repiase oporavɨkɨ va'e, aipo e'i oyeupe yuvɨreko: ‘Ko aipo oipɨsɨra opakatu oyesupa mba'e; yayukaño a'ese ko ɨvɨ opɨtara yandeu narä.’ 39 Egwë e'i ipɨsɨ, vɨnose uvatɨ sui ipare oyuka yuvɨreko. 40 Akoi, ouse uvatɨyar, ¿marä e'i pepɨ'a ñemoñetasa evokoi oporavɨkɨ va'e upe?” 41 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Opara revo oyuka saɨsue'ɨ̇sa pɨpe ite ko ava ndipɨ'ai va'e yuvɨreko, omondora revo oɨvɨ ambuae ava oporavɨkɨ va'e upe iporu agwä a'e tombou voi uva ipo'oprɨ cheu narä kuri o'esa pɨpe. 42 Jesús evokoiyase aipo e'i chupe: –¿Ndapeyerokɨi ete vo ko Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe? Aipo e'i va'e: ‘Ko ita oɨ aposar opaño omombo yuvɨreko a'e ita oyeapo ovɨräkwä katu tuprɨ va'e ite. Egwë e'i ni'ä ko yande Yar yapo, iyavei kurïtëi yavɨ'arete ite yaiko.’ 43 Sese aipo a'e peü serokwasara mborerekwasa ɨva pendar ichui, a'e imondosara ñepëi tekwa iporeroya va'e upe. 44 Akoi ovɨapi va'e evokoi ita arɨve opa tëira a'e ae oyemomarä; iyavei ovɨapise evokoi ita ava arɨve, a'ese opa tuprɨ aveira omokañɨ. 45 Pa'i eta rerekwar iyavei fariseo eta osenduse ko yembo'esa Jesús omombe'u va'e, oikwa voi ete ñe'ësa oyesendar yuvɨreko. 46 Evokoiyase oipɨsɨ pota voi yuvɨreko viña, osɨkɨyeño rumo, esepia ava vɨroya ite Jesús yuvɨreko Tüpä ñe'ë mombe'usar sekoise.
1 Jesús omboɨpɨ oporombo'e iri ambuae yembo'esa rese. Aipo e'i: 2 “Mborerekwasa ɨva pendar inungar mborerekwar ɨvate katu va'e oyapo pieta gwa'ɨrɨ mendasa resendar. 3 Oyokwai gwembigwai eta oñe'ë va'erä ava icho'oprɨ upe, icho'oprɨ rumo nikere'ɨ̇i yugweru pietasave. 4 Ipare oyokwai ambuae gwembigwai eta aipo e'i chupe: ‘Aipo peyera icho'oprɨ upe opa ite oigätu tembi'u. Ayuka uka tɨvi ambuae mba'e mɨmba ikɨra katu va'e avei, opakatu ite mba'e oigätu; sese toyugweruño pieta save.’ 5 Icho'oprɨ rumo ndovɨroyai ete yuvɨreko. Ñepëi osoño okove, ambuae oso omba'e eta mondosave, 6 iyavei ambuae oipɨsɨ mborerekwar ɨvate katu va'e rembigwai marä-marä tëi sereko agwä ipɨpe sui oyukaño yuvɨreko. 7 Evokoiyase mborerekwar ɨvate katu va'e oñemoɨrö iteanga save, omondo osundao eta ko ava oporapichi va'e yuka ukapa agwä sekwa rapɨpa agwä avei. 8 Ipare aipo e'i ambuae gwembigwai eta upe: ‘Opa oigätu tembi'u mendasave, ko rumo yɨpɨndar icho'oprɨ ndiya iri yugweru va'erä ko'ave. 9 Sese peso, opakatu okar ava gwata katusa rupi, peñe'ë mendasave yugweru va'erä opakatu pe rovaïchisar upe.’ 10 Evokoiyase mbigwai eta yuvɨnosepa yuvɨraso okar rupi, omonu'äpa seta ava osovaïchi va'e yuvɨreko, seko tuprɨ va'e sekorai va'e avei; egwë e'i ava savapɨpo tuprɨ oɨ pɨpe yuvɨreko.” 11 “Koiye mborerekwar ɨvate katu va'e oike ava icho'oprɨ repia, oma'ekwa tuprɨ ñepëi ava ipa'ü pendar rese a'e rumo nomondei turukwar mendasa resendar. 12 Aipo e'i chupe: ‘Che mborɨpar, ¿marä erevo eike ko'ave, turukwar mendasa resendar pore'ɨ̇?’ A'e rumo noñe'ëiño chupe. 13 Evokoiyase mborerekwar ɨvate katu va'e aipo e'i i'añeko va'e karusa renda rese: ‘Peipɨsɨ ko mbɨa peñapɨ̇chi ipɨ iyavei ipo penose okarve pɨ̇tümimbisave. A'eve oyase'ora säitere-tere tëira mba'erasɨkwer rereko.’ 14 Esepia seta tëi icho'oprɨ, movɨrö tëi rumo iporavoprɨ.” 15 Ko ipare, fariseo eta yuvɨraso ichui opa oñemoñeta oyavɨ uka va'erä Jesús ñe'ë yuvɨreko viña. 16 Egwë e'i imondo opa'ü pendar, ambuae mborerekwar Herodes rupindar reseve aipo e'i va'erä yuvɨreko chupe: –Porombo'esar, ore oroikwa nde supiete mba'e eremombe'use eiko, iyavei ereporombo'e mba'e supi tuprɨ va'e Tüpä rekokwer rese, nde ni'ä ndereroyai va'e ava ñe'ësa tëi, esepia ava pɨ'añemoñeta rupi ndereikoi va'e. 17 Embou, nde pɨ'añemoñeta oreu: ¿Avɨyera pi'ä oromondo gwarepochi Roma pendar mborerekwar ɨvate katu va'e upe viña, ani tie? 18 Jesús oikwa voi ete ipɨ'a ñemoñeta raisa, sese aipo e'i chupe: –Pe inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi, ¿ma'erä vo che mbo'a uka pota mba'e tëi pɨpe peye? 19 Pemboyekwa ru ñepëi gwarepochi cheu ipɨpe imboepɨsa va'e gwarepochi mondosar upe yepi. Gweru ñepëi gwarepochi yuvɨreko chupe. 20 Ipare Jesús oporandu chupe: –¿Ava ra'anga vo vɨreko ava rer vo ikwachiaprɨ sese? 21 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Mborerekwar ɨvate katu va'e mba'e. Evokoiyase Jesús aipo e'i chupe: –Pemondora mborerekwar upe mba'e chupendar, Tüpä upendar mba'e evokoiyase pemondora Tüpä upe avei. 22 Osenduse, oyepɨ'amondɨi tëi yuvɨreko; ipare yuvɨnosë yuvɨraso. 23 A'e arɨ pɨpe, oime saduceo yuvɨraso va'e Jesús pɨri. Ndipoi ete kwerayevɨsa omano va'e upe e'i, egwë e'i ko imboyekwa mba'e yuvɨreko chupe: 24 –Porombo'esar, Moisés aipo e'i akoi omano va'e gwa'ɨ e'ɨ̇seve, a'ese tɨvrɨ omendara sembirekokwer rese, a'e vɨke'ɨrɨ omano va'ekwer upe narä ta'ɨra oiko. 25 Ko'ave, ore pa'üve, oime ñuvɨrïo ova tuprɨ oyesuindar päve yuvɨrekoi va'e. Yɨpɨndar va'e omenda. A'e omanoño gwa'ɨ e'ɨ̇seve ichui, a'e oseya gwembirekokwer vɨvrɨ upe. 26 Egwë tuprɨ avei imoñuvɨrïosa upe, iyavei imombosapɨsa, ipare opakatu imoñuvɨrïo ova tuprɨ oyeɨvrɨ yuvɨrekoi va'e upe. 27 Opakatu mano pare, kuña avei omano. 28 Evokoiyase, opase okwerayevɨ yuvɨreko, ¿uma remirekora pi'ä opɨtara ko kuña esepia a'e yuvɨrekoi ñuvɨrïo ova tuprɨ va'e, opakatu omenda yuvɨreko sese? 29 Jesús omboyevɨ aipo e'i: –¡Pepɨ'a ñemoñetasa kokotɨ tëiete, esepia ndapeikwai ete Tüpä ñe'ë Ikwachiaprɨ araka'endar, ndapeikwai avei Tüpä pirätäsa! 30 Akoi omano va'e okwerayevɨse, kuimba'e iyavei kuña ndipo iri chira mendasa yuvɨreko chupe, a'e rumo inungar mbigwai ɨva pendar yuvɨrekoira. 31 Iyavei omano va'e kwerayevɨsa resendar amombe'ura peü, ¿ndapeyerokɨi vo pe Tüpä omombe'u va'ekwer rese: 32 ‘Che Abraham, Isaac iyavei Jacob Tüpä aiko’? ¡Iyavei a'e nda'ei omano va'ekwer Tüpä, a'e rumo oikove va'e Tüpä sekoi! 33 Osenduse aipo, ava ndoyembovɨ'ai tëi Jesús porombo'esa rese yuvɨreko. 34 Fariseo eta oyanduse Jesús omongiriripañose saduceo oyesui, a'ese oñemonu'äpa yuvɨreko, 35 ñepëi ipa'ü pendar Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, oyemboya oso sese toyavɨ anga'u oñe'ë oyapave, aipo e'i oporandu chupe: 36 –Porombo'esar, ¿uma ite vo porokwaita avɨye katu va'e opakatu ambuae sui? 37 Jesús aipo e'i chupe: –‘Eresaɨsura nde Yar Tüpä opakatu nde pɨ'a ñemoñetasa pɨpe, opakatu nde rekokwer pɨpe, nde yapɨsakasa pɨpe avei.’ 38 Ko avɨye katu va'e yɨpɨndar ambuae porokwaita sui. 39 Oime ñepëi imoñuvɨrïosa, ko inungar tuprɨ avei; aipo e'i: ‘Eresaɨsura ambuae ava nde yeaɨsu nungar.’ 40 Ko ñuvɨrïo porokwaita rupi ogwata opakatu Moisés porokwaita ikwachiaprɨ opakatu Tüpä ñe'ë mombe'usar rembikwachia avei. 41 Fariseo eta oñemonu'ä vɨteseve yugweru, 42 a'ese Jesús aipo e'i oporandu chupe: –¿Marä e'i pepɨ'añemoñeta ko Poropɨsɨrösar rese? ¿Ava suindar pi'ä ou? A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –A'e ni'ä David suindar sekoi. 43 Evokoiyase Jesús aipo e'i chupe: –¿Ma'erä pi'ä evokoiyase David oñe'ëse Espíritu pirätäsa pɨpe araka'e, che Yar e'i chupe? Esepia David aipo e'i: 44 ‘Yar aipo e'i che Yar upe: Egwapɨ che akato kotɨ, akoi che amondose voi ete nde amotare'ɨ̇mbar nde povrɨve yuvɨreko.’ 45 ¿Ma'erä ru Poropɨsɨrösar David suindar sekoi peye, David teiete ni'ä che Yar e'i chupe? 46 Ndipoi ete oikatu va'e ñepëi ne'ësa imboyevɨ agwä, a'e arɨ pɨpe suive ndipo iri ñepëi ikere'ɨ̇ va'e oporandu mba'e rese yuvɨreko chupe.
1 Ko ipare, Jesús aipo e'i ava upe gwemimbo'e eta upe avei: 2 “Ko Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e iyavei fariseo eta, a'e ikwaita oporombo'e Moisés porokwaita mombe'u agwä yuvɨreko. 3 Sese, iya peroyaño iyavei peyapo opakatu mba'e semimombe'u; anichira rumo peikora sembiapokwer rupi, esepia a'e omombe'u tuprɨ tëi mba'e, ipare rumo kokotɨ tëi mba'e oyapo yuvɨreko. 4 Oñapɨ̇chi vosɨisa iposɨi va'e ndayasupi katui va'e, iyavei omondo ava achi'ɨ arɨve, a'e rumo ndopoko potai ete sese ñepëi ökwä pɨpe angara yuvɨreko viña. 5 Oyapo anga'u mba'e opakatu ava rembiepiave yuvɨreko yepi. Tayande repia yuvɨreko oyapave tëi osɨva rese oyɨva rese avei Ikwachiaprɨ turukwar ipɨ va'e iyavei ipuku va'e rese, omonde avei oturukwar ipopɨ omoarö tuprɨai katu va'e yuvɨreko. 6 Oipota karusa rupi gwenarä avɨye katu va'e, oseka avei tenda porañete katu va'e gwenarä judío ñemo'üsa pɨpe yuvɨreko no, 7 a'e oipota opakatu ava oyapo avɨrave imboeteisave okar rupi yuvɨreko chupe, iyavei oipota porombo'esar e'i oyeupe yuvɨreko.” 8 “Pe rumo porombo'esar ndapembo'e ukai chira ava peyeupe, esepia pe opakatu gwasu peyeɨvrɨ peiko iyavei ñepëiño ite pereko pe Mbo'esar. 9 Iyavei cheru ndapeyei chira ava ko ɨvɨ pɨpendar tëi upe, esepia ñepëiño ite pe Ru pereko a'e ni'ä ɨva pendar. 10 Ndiyai avei mborerekwar pembo'e uka ava peyeupe, esepia Poropɨsɨrösar gweraño ite pe rerekwar sekoi. 11 Akoi ava seko ɨvate katu va'e pe pa'ü pendar, a'e toipɨtɨ̇vɨïño ambuae ava. 12 Esepia akoi oyemboɨvateai va'e, opara seko reroyɨsa; iyavei akoi ava seko mbegwe va'e, a'e seko mboɨvate katusara kuri.” 13 “¡Peparaɨsu katu itera pe Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e iyavei pe fariseo peiko va'e, pe inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi!, pemombɨtaño ava Tüpä povrɨve seike rägwer sui yepi. Pe avei ete ndapeikei ipovrɨve, iyavei akoi yuvɨroike pota va'e pemombɨtaño seike rägwer sui. 14 Pe paraɨsu katu itera pe Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e iyavei pe fariseo peiko va'e pe seko tuprɨ anga'u tëi va'e!, esepia perokwa-rokwa tëi kuña imer mano va'ekwer rëtä ichui, ipare peyerure tuprɨ tëi anga'u ava rembiepiave. Sese peipɨsɨra Tüpä ñemoɨrösa ipirätä katu va'e kuri.” 15 “¡Peparaɨsu katu itera, pe Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, pe avei fariseo, pe inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi!, pegwata opakatu ɨvɨ rupi iyavei paragwasu rovai rupi ava mbo'e, ipare rumo pe remimbo'ekwer mba'e tëi katu pe sui, pe nungar karugwar ratave narä tëi pereko uka.” 16 “¡Peparaɨsu katu itera, pe ava mbo'esar ndasesapɨsoi va'e nungar peiko!, pe aipo peye tëi va'e: ‘Yamombe'use mba'e tüpäro rer pɨpe, yande ñe'ë mboavɨye agwä, egwë ya'e tëiete; ko rumo yamombe'use mba'e oro tüpäro pendar rer pɨpe, a'ese iya itera yamboavɨye yepi.’ 17 ¡Pe ndapemba'ekwai iyavei ndasesapɨsoi va'e nungar tëi peiko! ¿Uma vo avɨye katu va'e oro pi'ä, anise tüpäro tie sese ni'ä tüpäro pɨpe oro opɨta sovasaprɨ yepi? 18 Ko uve avei aipo peye: ‘Ava pi'ä omboavɨye mba'e seropove'ëprɨ tüpäro pɨpe, a'e nomboavɨyei chira oñe'ë; akoi omboavɨye va'e oñe'ë seropove'ëprɨ tüpäro pɨpendar rese, a'ese voi yavɨyera iñe'ë.’ 19 ¡Pe ndasesapɨsoi va'e nungar peiko yepi! ¿Uma vo avɨye katu va'e: porerekosa seropove'ëprɨ, anise mba'e tüpäro pɨpe seropove'ëprɨ tie a'e ni'ä porerekosa sovasaprɨ opɨta va'e yepi? 20 Akoi mba'e omombe'u va'e mba'e seropove'ëprɨ tüpäro pendar, nomombe'ui ete tüpäro pɨpe mba'e rese gweraño, opakatu i'arɨ pendar mba'e seropove'ëprɨ rer pɨpe avei, 21 iyavei akoi omombe'u va'e mba'e tüpäro rer pɨpe, a'e nomombe'ui tüpäro rer pɨpe gweraño, Tüpä sekoi va'e upe avei. 22 Iyavei akoi omombe'u va'e ɨva resendar ñe'ësa, a'e omombe'u avei Tüpä mborerekwasa oiko, iyavei egwë e'i Tüpä rer pɨpe, esepia a'eve ite sekoi.” 23 “¡Peparaɨsu katu itera, pe Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e iyavei pe fariseo peiko va'e, pe inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yepi!, yepe pemondo ñepëi-pëi imboopayandepo yovaivesa pe remitɨ̇ menta, anís, comino pereko va'e sui ñepëi Tüpä uve narä viña, pe rumo pepoi ko porombo'esa avɨye katu va'e porokwaita sui, peyapora mba'e i'ɨ̇vi va'e, peporoparaɨsuerekora iyavei pemboavɨye tuprɨra pe kwaita yepi. Ko nungar peyapora peiko, ndaperesarai chira ambuae mba'e peyapo agwä sui. 24 ¡Pe ava mbo'esar ndasesapɨsoi va'e nungar tëi peiko, pembogwa rutei ñachi'ü pe ɨgwa pɨpe sui; camello rumo pemokoño ite!” 25 “¡Peparaɨsu itera pe Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e iyavei pe fariseo peiko va'e, pe inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi!, esepia inungar ɨgwa rɨru iyavei tembi'u rɨru ikupe rupi tëi yoseiprɨ, ipɨpe rumo ikɨ'a opɨtaño ite, egwë e'i avei pe rekokwer pe monda raisa pɨpe. 26 ¡Pe fariseo ndaperesapɨsoi va'e: yɨpɨndar pemoatɨrö rane ɨgwa rɨru ipɨpe kotɨ, ichui egwë e'i aveira opɨta ikatuprɨ ikupe kotɨ no!” 27 “¡Peparaɨsu katu itera, pe Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, fariseo peiko va'e avei, inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi!, pe rekokwer inungar tuvɨpa imomorochimbrɨ tëi, i'arɨve tëi ikatuprɨ chupe, ipɨpe rumo te'ögwer kangwer iyavei opakatu mba'e yavaete va'e ovɨreko oyese. 28 Egwë e'i perekokwer: ava rembiepiave avɨye pe reko i'ɨ̇vi va'e viña, pepɨ'a pɨpe rumo oime pe porombopasa iyavei opakatu mba'e-mba'e tëi naporäi va'e.” 29 “¡Peparaɨsu katu itera pe Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, pe fariseo peiko va'e, inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi!, esepia pemoigätu Tüpä ñe'ë mombe'usar ruvɨpagwer peiko sese pe yemoma'endu'a agwä iyavei pemoporañeteai tëi ava seko i'ɨ̇vi va'e ruvɨpagwer yepi viña, 30 ipare aipo peye: ‘Yande yaikose revo araka'e yande ramoi rekose, ndayaipɨtɨ̇vɨï chietera Tüpä ñe'ë mombe'usar yuka agwä yuvɨreko viña.’ 31 Aipo peyese rumo, pemboyekwa Tüpä ñe'ë mombe'usarer yukasar suindar pe yesusa. 32 ¡Pemboavɨye rane, araka'endar pe ramoi omboɨpɨ va'e yapo yuvɨreko!” 33 “¡Pe mboi nungar tëi peiko! ¿Ndapesoyepei chira rumo Tüpä ñemoɨrösa tata gwasu sui? 34 Evokoiyase che amboura peü Tüpä ñe'ë mombe'usar, ava yarakwa va'e imba'ekwa va'e avei. Pe rumo peyukara iyavei peyatɨka ukara ipa'ü pendar yuvɨreko, iyavei ambuae peinuparä oɨ judío ñemonu'äsa rupi sereko iyavei ambuae pesekara tekwa yakatu rupi. 35 Sese peüño ite oura Tüpä ñemoɨrösa opakatu ava avɨye va'e yuka agwer rese ko ɨvɨ pɨpe; Abel seko ɨ̇vi tuprɨ va'e yuka agwer sui, ipare opakatu ambuae sakɨkwerindar ava yuka agwer sui, ipa Berequías ra'ɨrɨ Zacarías sui avei, a'e peyuka va'e tüpäro pɨpe mba'e seropove'ëprɨ renda rovai. 36 Supiete opakatu ko mba'e tëi oura ñemoɨrösa ava kurïtëindar rese.” 37 “¡Pe Jerusalén, Jerusalén pendar, peyuka va'e Tüpä ñe'ë mombe'usar ita pɨpe peyapi-yapi ava Tüpä remimbou yepi! ¡Seta rupi che opomonu'ä pota tëi pe rereko inungar takura omonu'ä va'e omembrɨ opepovrɨve, pe rumo ndapeipotai ete evokoi nungar pe rereko agwä! 38 Pema'e ko perëtä rese seyapɨrä tëiete opɨtara; 39 iyavei aipo a'e peü, ko suive tuprɨ, ndache repiai chira peye akoi aipo peye rane itera, ‘¡Imboeteiprɨ yande Yar remimbou tasekoi!’ ”
1 Jesús osë tüpäro pɨpe sui, iyavei oso ite oiko, a'eve semimbo'e eta oyemboya sese ipare omboɨpɨ imombe'u tüpäro resendar yuvɨreko chupe. 2 Jesús aipo e'i gwemimbo'e upe: –¿Pesepia ko opakatu mba'e? Supiete amombe'u peü ko'ave ndipoi chietera ñepëi ita opɨta va'e ambuae arɨve. Opakatu ite imondurusara kuri. 3 Ipare yuvɨraso ka'a Olivos ve. A'eve Jesús ogwapɨ öi, ichui semimbo'e eta oyemboya oporandu agwä mba'e rese kokotɨ yuvɨreko chupe: –Oroipota eremombe'u oreu mba'ese vo oimerä aipo nungar. ¿Mba'e poromondɨisa rese rane vo ikwasara nde yu agwä iyavei arɨ kañɨ agwä kuri? 4 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Peikwa katu peyembopa ukai rene ambuae ava upe peiko. 5 Esepia ni'ä seta ava yugwerura che rer pɨpe. Aipo e'ira yuvɨreko: ‘Che aiko Poropɨsɨrösar’, iyavei ombopa atɨra ava yuvɨreko. 6 Pesendura ñe'ësa vavasa resendar ko'ave iyavei ambuae rupi; ndapeyembosɨkɨyei chira rumo ichui, esepia egwë e'i rane itera ni'ä; nde'i vɨtei chietera rumo arɨ kañɨsa. 7 Esepia ñepëi ɨvɨ pɨpendar ovavara ambuae ɨvɨ pendar rese iyavei ñepëi tekwa gwasu ovavara ambuae ɨvɨ pendar rese; iyavei oimerä tɨavor ɨvɨ rɨrɨi opakatu-katu tëi tekwa rupi. 8 Opakatu evokoi mba'e omboɨpɨ ramomi va'e mba'e tëi porarasa. 9 “Evokoiyase pepɨsɨra yuvɨreko marä-marä tëi pe rereko agwä; pe yuka aveira, ipare opakatu ava-ava tëi ndape ambotai chira che rekokwer sui tëi yuvɨreko. 10 A'e arɨ rupi evokoiyase seta iteangara ava ndachereroyai va'e, iyavei oyeamotare'ɨ̇ra ipare omondora ambuae omboetasa yamotare'ɨ̇mbar povrɨve yuvɨreko. 11 Seta aveira Tüpä ñe'ë mombe'usar anga'u tëi va'e, iyavei seta ombopa ava yuvɨreko no. 12 Oime aveira mba'e-mba'e tëi naporäi va'e, seta katura rumo ava ndosaisui va'erä ambuae yuvɨreko. 13 Akoi ava oyemovɨräkwä va'e ñoite arɨ ipa va'e rupi, a'e oñepɨsɨröra yuvɨreko. 14 Iyavei ko ñe'ësa ikatuprɨ va'e Tüpä mborerekwasa resendar imombe'usapa ranera opakatu ɨvɨ rupi, ikwa uka agwä; a'ese ramo ite oimerä kañɨsa.” 15 “Tüpä ñe'ë mombe'usar Daniel oikwachia oime va'erä mba'e-mba'e tëi resendar. A'e pesepiase oɨ maräne'ɨ̇ pɨpe–akoi oyerokɨ va'e, a'e tosendukwa tuprɨ yuvɨreko, 16 evokoiyase Judea ve yuvɨrekoi va'e, toñemipa poyava ɨvɨtrɨ rese yuvɨreko ichui; 17 iyavei akoi gwëtä arɨve yuvɨrekoi va'e, togweyɨ iri eme omba'e reka; 18 iyavei akoi ka'a pɨpe sekoi va'e, toyevɨ iri eme oturukwar reka gwëtäve. 19 ¡Iparaɨsu itera kuña ipuru'a va'e yuvɨreko, a'e arɨ pɨpe imembɨ pitani va'e avei! 20 Peporandu katu Tüpä upe oime e'ɨ̇ agwä ñemisa iro'ɨ pɨpe, mbɨtu'usa arɨ pɨpe avei; 21 esepia a'e arɨ oimerä paraisusa gwasu a'e yɨpɨ suive ndasepiasai va'e araka'e ipare ndipo iri chietera evokoi nungar. 22 Iyavei nomombɨtu'uise Tüpä ko arɨ naporäi va'e, ndipoi chietera oñepɨsɨrö va'e yuvɨreko viña; a'e rumo gwembiporavo raɨsusa pɨpe omombɨtu'u ñoitera kuri.” 23 “Evokoiyase aipo e'ise yuvɨreko peü: ‘Pesepia, ko Poropɨsɨrösar sekoi’, anise ‘Pesepia, evokoi sekoi’, anichira peroya aipo e'i va'e yuvɨreko. 24 Esepia yugwerura nda'ei va'e Poropɨsɨrösar nda'ei va'e avei Tüpä ñe'ë mombe'usar; ipare oyapora poromondɨisa gweko pirätäsa mboyekwa agwä yuvɨreko oporombopa agwä, egwë e'i aveira Tüpä rembiporavo upe yuvɨreko. 25 Opa aipo ko senondeve amombe'u peü. 26 Sese, aipo e'ise yuvɨreko peü: ‘Pesepia evokoi sekoi, ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi’, pesoi rene a'eve; anise aipo e'ise yuvɨreko peü: ‘Pesepia, ko sekoi oñemi öi’, ndaperoyai chira rumo. 27 Evokoiyase inungar overa-vera va'e sendɨ añi'ïvëi sui ka'aru kotɨ okwa ɨva rese, egwë a'era che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ opakatu ava rembiepiave ayevɨ irise vitu kuri. 28 Esepia mba'e re'ögwer reimesave, uruvu oñemonu'ä atɨ yuvɨreko yepi.” 29 “A'e arɨ pɨpe mba'e-mba'e tëi pare kurïtëimi ndoyekwa iri chira arɨ, yasɨ ndosesape iri chira, yasɨtata avei opara ovɨapi ɨva sui, iyavei ɨva resendar mba'e orɨrɨira yuvɨreko. 30 A'ese oyekwara ɨva rese poromondɨisa che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ yu agwä, iyavei opakatu ava-ava tëi ko ɨvɨ pɨpendar oyase'o tëira osɨkɨyepave yuvɨreko, ipare pesepiara che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ agweyɨse ɨva kɨ'a rese che pirätäsa rendɨgwer porañetesa pɨpe. 31 Iyavei amboura mbigwai eta ɨva pendar, a'e evokoiyase gwemimbɨ omoñe'ë pirätära opakatu che rembiporavo ko ɨvɨ rupindar amombrɨ rupi yuvɨrekoi va'e monu'ä agwä.” 32 “Peyembo'era ɨvɨra higuera rekokwer sui: Akoi säkä sokɨ ramose, ichui osë so, a'ese peikwa ite vɨrovɨse arɨ saku va'e yepota agwä. 33 Egwë e'i aveira, opakatu mba'e pesepiase, a'ese peikwara ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ köimi ete che yevɨ agwä. 34 Supiete aipo a'e opakatu oime rane itera osepia va'e omano e'ɨ̇ vɨte seve ava kurïtëindar yuvɨreko. 35 Ɨva iyavei ɨvɨ opara okañɨ, che ñe'ëngagwer rumo imboavɨyesa rane itera.” 36 “Ndipoi ete rumo ava oikwa va'e arɨ imombe'uprɨ che yevɨ agwä, mbigwai eta ɨva pendar avei ndoikwai yuvɨreko, che avei ndaikwai ete. Che Ru gweraño ite rumo oikwa. 37 Inungar Noé rekose yuvɨrekoi araka'e, egwë e'i tuprɨ aveira che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ yevɨ agwä renonde. 38 Yɨpɨve amarusu renonde, iyavei Noé reikese ɨarusu pɨpe, ava rumo okaru iyavei yuvɨro'u ichui omenda yuvɨreko. 39 Nomo'äi ete rumo ko nungar yuvɨreko viña, avɨyeteramo tëi oyepota ou amarusu opakatu vɨraso imokañɨpa. Egwë e'i aveira che ayevɨse ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ. 40 A'e arɨ pɨpe, oimerä ñuvɨrïo ava yuvɨrekoi va'e ka'a pɨpe, ñepëi serasosara indugwer rumo opɨtara. 41 Egwë e'i aveira ñuvɨrïo kuña o'ɨcho va'e, ñepëi serasosara indugwer rumo opɨtara.” 42 “Pema'emo'ä peyese yepi esepia ndapeikwai mba'e arɨ pɨpe che pe Yar ayevɨra. 43 Iyavei peyapɨsaka tuprɨ ko rese, inungar akoi oɨ yar oikwase arɨ pɨ̇tü imonda va'e yevɨ agwä, a'ese ima'emo'ära sese gwëtä pɨpe seike e'ɨ̇ agwä viña. 44 Egwë peye aveira peyemoigätu; esepia ni'ä che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ aporoesapɨ'a tëira vitu kuri.” 45 ¿Uma vo mbigwai omboavɨye tuprɨ va'e okwaita, yarakwa va'e avei, a'e chupe serekwar oseya ikwaitarä gwëtä pɨpendar rese añeko agwä tembi'u tomondo che rëtä pɨpendar upe che porokwaita rupi oesave? 46 Sorɨvetera akoi omboavɨyese mbigwai okwaita, oyepotase serekwar a'ese osepiara iporavɨkɨsa avɨye va'e. 47 Supiete ni'ä serekwar oyokwaira opakatu omba'e rese añeko agwä. 48 A'e mbigwai rumo ndipɨ'aise iyavei ndoyepota vɨtei chira revo che rerekwar oya viña 49 omboɨpɨ omboetasa marä-marä tëi rereko iyavei oyemboya kagwar tëi rese ipɨri okaru iyavei oɨ'u tëi agwä, 50 nomo'äi ete rumo iyepota agwä ndoikwai avei gwerekwar yepota agwä 51 ipare rumo omombaraɨsu katura, tinupasa inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi. A'ese oyase'o tëira oyemoaitere-tere tëi aveira.
1 “Egwë e'ira a'e arɨ pɨpe Tüpä mborerekwasa inungar tuprɨ mendasave: opayandepo yovaive kuñatäi vɨraso va'e tataendɨ ambuae kuña mevɨ pɨsɨ agwä yuvɨreko. 2 Ipa'üve yuvɨrekove poyandepo tuprɨ ndipɨ'a ñemoñetai va'e iyavei ambuae poyandepo tuprɨ ipɨ'a ñemoñeta tuprɨ va'e yuvɨreko. 3 Ipare ndipɨ'a ñemoñetai va'e oipɨsɨ gwataendɨrä, ndovɨrasoi rumo yandɨ gwataendɨ rɨru mboapɨpo iri agwä yuvɨreko; 4 evokoi ipɨ'a ñemoñeta tuprɨ va'e rumo, vɨraso yandɨ sɨru pɨpe, gwataendɨ reseve yuvɨreko. 5 Kuña mevɨ ndoyepota apɨ'aise rumo, a'ese opakatu sopesɨi tëi yuvɨreko, koiye opaño ite yuvɨroke ichui. 6 Pɨ̇tü mbɨter vɨrovɨse rumo, osendu ñe'ësa aipo e'i va'e yuvɨreko: ‘¡Koi imevɨ turi! ¡Pesë ipɨsɨ agwä!’ 7 A'ese opakatu tuprɨ kuñatäi oñarapü'a voi iyavei omoigätu gwataendɨ yuvɨreko. 8 Evokoiyase poyandepo tuprɨ kuñatäi nima'emo'äi va'e aipo e'i ambuae poyandepo ima'emo'ä va'e upe yuvɨreko: ‘Pemboumi tëi chi'ï pe yandɨ oreu, esepia ogwe pota ite ore rataendɨ.’ 9 Kuñatäi ima'emo'ä va'e rumo omboyevɨ yuvɨreko chupe: ‘Ani, esepia ndiyai chietera oreu peü narä aveino. Iyakatu revo peso serokwasave, a'e ichui perokwa peyeupe narä.’ 10 Evokoiyase poyandepo kuñatäi yuvɨraso vɨteseve yandɨ rerokwa, a'ese tuprɨ oyepota kuña mevɨ ou, kuñatäi oyemoigätu va'eño tuprɨ yuvɨroike supi mendasave, ipare rumo okenda rärösar omboya okenda. 11 Ipare rumo oyepotase ambuae kuñatäi yugweru, aipo e'i tëi yuvɨreko: ‘¡Oɨ yar, oɨ yar, emboimi tëi oreu!’ 12 A'e rumo omboyevɨ chupe: ‘Che ndopokwai va'e.’ ” 13 “Pe evokoiyase pema'emo'ära peyese–aipo e'i iri Jesús–, esepia ni'ä ndapeikwai ete mba'e arɨ pɨpe che ayevɨra vitu.” 14 “Egwë e'i tuprɨ aveira mborerekwasa ɨva pendar rese inungar ava, oso agwä renonde, ɨvɨ amombrɨsave, ichui oñe'ëpa gwembigwai eta upe ogwarepochi rärö agwä. 15 Ñepëi ipa'ü pendar upe omondo cinco mil gwarepochi, ambuae upe omondo dos mil, iyavei imombosapɨsa upe omondo mil: a'e omondo ñepëi-pëi upe seko etekwer rupi. Ipare voi oso ogwata. 16 Evokoiyase mbigwai oipɨsɨ va'e cinco mil gwarepochi a'e oporavɨkɨ ko gwarepochi rese ipɨpe sui koiye oipɨsɨ katu iri ambuae cinco mil gwarepochi. 17 Inungar avei ambuae oipɨsɨ va'e dos mil, ichui oipɨsɨ katu iri ambuae dos mil. 18 Akoi oipɨsɨ va'e rumo gwarepochi mil a'e oso oñomi gwerekwar gwarepochi ñepëi ɨvɨkwar oyo'o va'e pɨpe.” 19 “Ipare koiye oyevɨse serekwar a'e gwembigwai upe ou, ichui oporandu ogwarepochi retakwer rese ikwa agwä. 20 Yɨpɨndar oyepota oso oipɨsɨ va'e cinco mil gwarepochi ranegätu, a'e omondo gwerekwar upe ambuae cinco mil tuprɨ, aipo e'i chupe: ‘Ore rerekwar, nde akoi erembou va'e cinco mil cheu, ichui ko ambuae cinco mil areko ndeu narä che poravɨkɨ reprɨ.’ 21 Serekwar rumo aipo e'i chupe: ‘Avɨye ite, nde mbigwai seko avɨye va'e, eremboavɨye tuprɨ va'e nde kwaita ko movɨrö tëi gwarepochi ndeu amondo va'e pɨpe. Sese tuvicha katu amondora nde kwaitarä. Eike che pɨri eyembovɨ'a katu che rese.’ 22 Ipare ambuae sembigwai oipɨsɨ va'e dos mil gwarepochi, oyemboya gwerekwar rese aipo e'i chupe: ‘Ore rerekwar, nde akoi erembou va'e dos mil cheu, ichui ko ambuae dos mil areko ndeu narä che poravɨkɨ reprɨ.’ 23 Serekwar rumo aipo e'i chupe: ‘Avɨye ite, nde mbigwai seko avɨye va'e, eremboavɨye tuprɨ va'e nde kwaita ko movɨrö tëi gwarepochi ndeu amondo va'e pɨpe. Sese tuvicha katu amondora nde kwaitarä. Eike che pɨri eyembovɨ'a katu che rese.’ ” 24 “Ipare oyepota ambuae ou mbigwai oipɨsɨ va'e mil gwarepochi, a'e aipo e'i gwerekwar upe: ‘Che rerekwar, aikwa ite nderekokwer nandeavaise, esepia ava remitɨ̇gwer tëi eremonu'ä ambuae remitɨ̇gwer tëi avei ereipɨsɨ ndeyeupe narä. 25 Sese che sɨkɨyesa pɨpe añomi ɨvɨvrɨve nde gwarepochi. Ko areko nde mba'e kurïtëi.’ 26 Serekwar rumo omboyevɨ chupe: ‘Nde mbigwai ndasekoporäi va'e yangaipa vai va'e avei ereiko, nde ni'ä ereikwa che rekokwer aipɨsɨse mba'e nañotɨ̇i va'e sui ipare amonu'ä mba'e nañotɨ̇i va'e sui avei. 27 Ereyapo katumirä che gwarepochi, gwarepochi apokatusave kwesera'e viña, che yevɨse voi senose agwä cheu imboyevɨ katumi agwä viña.’ 28 Ipare aipo e'i a'eve yuvɨrekoi va'e upe: ‘Perokwa gwarepochi mil va'e ichui, a'e pemondora evokoi vɨreko va'e diez mil gwarepochi upe. 29 Esepia vɨreko va'e mba'e, chupe imondosa katura, iyavei vɨrekora sumbɨrer; akoi ndovɨrekoi va'e rumo mba'e, opaño itera serokwasa mba'e sembierekomi ichui. 30 Iyavei ko mbigwai yangaipavai va'e, pemose okarve pɨ̇tümimbisave. A'eve toyase'o, tasäitere-tere tëi öi.’ ” 31 “Che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, ayevɨse opakatu che Ru rembigwai ɨva pendar reseve che reko ɨvategwer pɨpe, a'ese agwapɨra che renda porañete va'esave ava rekokwer rese porandu agwä. 32 Ava opakatu tekwa ɨvɨ rupindar imonu'äsara che rovai yuvɨreko, a'ese aipe'ara ava oyesui, inungar ovesa rärösar oipe'a va'e ovesa kavara sui. 33 Che evokoiyase ovesa aipe'ara mba'e rese che pokosa kotɨ, kavara mba'e rese che pokoe'ɨ̇sa kotɨ. 34 A'ese che Mborerekwar ɨvate katu va'e aipo a'era che akato kotɨndar upe: ‘Perio opakatu, che Ru sui sovasaprɨ peiko va'e, peike che Ru Tüpä mborerekwasa pɨpe; a'e akoi yɨpɨve ɨvɨ apo ramo suive imoigätuprɨ peü narä. 35 Akoi ndacherɨepoise, pe evokoiyase pembou mba'e che rembi'urä; iyavei che useise, pe evokoiyase pembou avei taɨ'u; che agwata tëise pe rekwa rupi vichiko, pe avei oɨ pembou che pɨtu'u agwä. 36 Turukwar ipanese, pe avei pembou cheu; che mba'easɨse peso avei che pɨri; che rokendasave peso avei che repia.’ 37 Evokoiyase seko katuprɨ va'e aipo e'ira yuvɨreko cheu: ‘Ore Yar, ¿mba'ese vo nde repiasa nanderɨepoise eiko, iyavei imondosa nde rembi'urä? ¿Mba'ese vo nde repiasa nde'useise, ipare imondosa tereɨ'u? 38 ¿Mba'ese vo nde repiasa nde gwatase ore rekwa rupi, ipare nde mongesa ore pɨri, ipanese nde turukwarä, ore aipo evokoiyase oromondo ndeu? 39 ¿Mba'ese vo aipo nde repiasa nde mba'easɨse anise nde rokendasave, a'eve aipo oroso nde repia yepi?’ 40 Mborerekwar ɨvate katu va'e rumo omboyevɨra chupe: ‘Supiete peyapose opakatu mba'e avɨye va'e ñepëi seko mbegwemi va'e, che reroyasar pa'ü pendar upe cheu rumo egwë peye.’ ” 41 “A'ese Mborerekwar ɨvate katu va'e cherekosa pɨpe aipo a'era che pokoe'ɨ̇sa kotɨndar upe: ‘Pesɨrɨ che sui, esepia peiko Tüpä ñemoɨrösavrɨ pendar tëi; pesopa tata gwasu apɨre'ɨ̇save, evokoi imoigätuprɨ opakatu karugwar upe sembigwai upe narä avei. 42 Akoi ndacherɨepoise, pe evokoiyase ndapembou mba'e che rembi'urä; iyavei che useise, pe evokoiyase ndapemboui ete taɨ'u; 43 che agwata tëise pe rekwa rupi vichiko, pe ndapemboui oɨ che pɨtu'u agwä, turukwar ipanese, pe ndapemboui ete cheu; che mba'easɨse iyavei che rokendasave, ndapesoi ete che pɨri.’ 44 Evokoiyase a'e oporandura yuvɨreko chupe: ‘Ore Yar, ¿maräse vo aipo nde repiasa nanderɨepoise anise aipo nde useise, anise ndegwatatëisa rupi, ipanese nde turukwarä ndeu, anise nde mba'easɨse, anise nde rokendasave, iyavei nande pɨtɨ̇vɨïsaise no?’ 45 Mborerekwar ɨvate katu va'e rumo omboyevɨra chupe: ‘Supiete akoi amove mba'e ndapeyapoise mba'e avɨye va'e seko mbegwemi va'e upe, ipɨpe rumo cheu avei mba'e ndapeyapoi ete.’ 46 A'e ava yuvɨrasora Tüpä ñemoɨrösa apɨre'ɨ̇ va'esave, seko ɨ̇vi va'e rumo teko orɨ opae'ɨ̇save yuvɨrasora.”
1 Jesús opakatu oporombo'esa omboavɨyese, aipo e'i gwemimbo'e eta upe: 2 –Peikwa ñuvɨrïo arɨ tëi ipane vɨte ko Pascua pieta yepota agwä, ipare che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ imondosara yatɨkapɨrä kurusu rese. 3 A'e arɨ pɨpe avei, pa'i eta rerekwar, iyavei judío rerekwareta oñemonu'ä yuvɨreko pa'i rerekwar ɨvate katu va'e Caifás rëtäve, 4 a'e ipɨ'añemoñeta marä e'ira Jesús pɨsɨ agwä iyavei imbopa agwä yuka agwä yuvɨreko no. 5 A'e rumo aipo e'iño yuvɨreko: –Ndiyai pieta pɨpe yaipɨsɨ, ava re'ɨi yemondɨi e'ɨ̇ agwä. 6 Jesús tekwa Betania ve sekoi, Simón rëtäve, a'e serer va'e mba'erasɨ vai vɨreko va'ekwer; 7 a'ese aipo oyemboya ñepëi kuña oso sese vɨraso ñepëi mba'e omboapɨpo tuprɨ va'e iyavei sepɨrusuai va'e. A'eve Jesús chinise karusa rendave, a'e kuña oipɨyere mba'e sɨäkwä va'e ñakä rese. 8 Semimbo'e eta rumo sepiase, oñemoɨrö tëi omboɨpɨ aipo oya yuvɨreko: –¿Ma'erä pi'ä ko imokañɨsa tëi? 9 Omondo va'e ite tie ko seta gwarepochi rupi, iparaɨsu va'e pɨtɨ̇vɨï agwä viña. 10 Jesús osenduse, aipo e'i chupe: –¿Ma'erä pemañeko tëi ko kuña? esepia oyapo ite mba'e avɨye va'e cheu. 11 Ava iparaɨsu va'e ni'ä yuvɨrekoiño itera pe pa'üve. Che rumo egwë nda'e vɨteñoi chira vichiko pe pa'üve. 12 Ko kuña, oipɨyere mba'e sɨäkwä va'e che retekwer rese, a'e omoigätu voi ete che tɨ̇ agwä renondeve. 13 Supiete aipo a'e peü ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar mombe'use opakatu tekwa rupi, imombe'usa aveira ko kuña rembiapo agwer, iyavei yemoma'endu'asara sese yepi. 14 Ñepëi semimbo'e opayandepo yovaive ñuvɨrïo pa'ü pendar, a'e serer va'e Judas Iscariote, oso oñe'ë pa'i eta rerekwar upe. 15 Aipo e'i chupe: –¿Mbovɨ pi'ä pemboepɨra cheu, amondose Jesús peü viña? A'e evokoiyase omondo treinta gwarepochi yuvɨreko chupe. 16 Ipare evokoiyase Judas oseka tëi Jesús mondo agwä yamotare'ɨ̇mbar upe. 17 Yɨpɨndar arɨ pieta resendar mboyape ndayapepoi va'e usa pɨpe, Jesús remimbo'e oyemboya yuvɨraso sese, ipare oporandu yuvɨreko chupe: –¿Kevo ereipota oromoigätu karusa Pascua resendar yandeu? 18 Jesús omboyevɨ gwemimbo'e upe: –Peso tekwa gwasuve, Chekwa va'e rëtäve, iyavei aipo peyera chupe: ‘Porombo'esar aipo e'i: köimi che mano agwä, sese ayapo potami sëtäve Pascua pieta che remimbo'e reseve e'i ndeu.’ 19 Semimbo'e oyapo ite Jesús remimombe'u rupi, ipare omoigätu karusa Pascua pieta resendar yuvɨreko. 20 Pɨ̇tü ramomise, opakatu ogwapɨ karusa rendave Jesús opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ gwemimbo'e rese yuvɨnoi; 21 iyavei okaru vɨteseve, aipo e'i: –Supiete aipo a'e ñepëi pe pa'ü pendar che mondora che amotare'ɨ̇sar upe. 22 A'e evokoiyase ndoyembovɨ'ai tëi yuvɨreko, ipare omboɨpɨ oporandu ñepëi oyeupe yuvɨreko: –Che Yar, ¿che pi'ä? 23 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Ñepëi akoi omoakɨ̇ va'e mboyape che karo pɨpe, a'e che mondora che amotare'ɨ̇sar upe. 24 Imboavɨyesa itera che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, rese ñe'ësa Ikwachiaprɨ; ¡iparaɨsu katura rumo akoi mbɨa che mondosar! Avɨye katura ndoyesuise viña. 25 A'ese Judas imondosavɨ oporandu aipo e'i chupe: –Porombo'esar, ¿che pi'ä oromondora? –Nde ni'ä egwë erera–e'i Jesús imboyevɨ chupe. 26 Yuvɨrokaru vɨteseve, Jesús oipɨsɨ mboyape, ipare avɨye ndeu e'i Tüpä upe, ombo'i-mbo'i imondo gwemimbo'e upe, aipo e'i: –Peipɨsɨ pe'u avei, ko che rete. 27 Ipare oipɨsɨ ɨgwa rɨru, avɨye ndeu e'i Tüpä upe, aipo o'e pare omondo gwemimbo'e upe aipo e'i: –Peɨ'u opakatu ko i'ɨgwarɨru sui, 28 esepia ko che ruvɨ, a'e che Ru remimbotar ipɨasu va'e peü narä, che ruvɨ oyepɨyerera ava re'ɨi rekokwer angaipa repɨrä rese. 29 Che amombe'u peü ndaɨ'u iri chira ko uva rɨkwer, cheu arɨ oyepotase voi che Ru mborerekwasave aɨ'ura pe rese ambuae uva rɨkwer ipɨasu va'e. 30 Osapukaire sapukaisa, opa yuvɨraso ka'a ɨvɨtrɨ Olivos ve. 31 A'ese Jesús aipo e'i: –Opakatu pemokañɨrä che rese yeroyasa peyesui ko pɨ̇tü pɨpe. Esepia aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: ‘Ayukara ovesa rärösar, a'ese oñemosaï tëira ovesa opakatu rupi yuvɨreko.’ 32 Akoi che kwerayevɨre rumo, opa irira opomonu'ä Galilea ve. 33 Pedro omboyevɨ chupe: –Yepe ambuae opakatu nande reroya iri chira yuvɨreko, che rumo ndayepepɨi chietera ndesui. 34 Jesús aipo e'i chupe: –Supiete aipo a'e ndeu ko pɨ̇tü pɨpeve voi, takura ñe'ë ñuvɨrïo yupagwer renondeve, ndaikwai va'e evokoi mbɨa erera mbosapɨ yupagwer rupi cheu. 35 Pedro omboyevɨ chupe: –Yepe che amano tëira nde rupi viña, che rumo ndaikwai va'e nda'ei chietera ndeu. Opakatu semimbo'e eta aipo e'i tuprɨ avei yuvɨreko chupe. 36 Ipare Jesús oso gwemimbo'e eta reseve Getsemaní serer va'esave, aipo e'i chupe: –Pegwapɨ ko'ave, che aso ranera peve katumi ayerure. 37 A'ese vɨraso Pedro iyavei ñuvɨrïo Zebedeo ra'ɨrɨ oyeupi, ichui omboɨpɨ ndoyepɨ'a mbovɨ'aiete oiko. 38 A'e rumo aipo e'i chupe: –Che ayandu ite kurïtëi vɨ'are'ɨ̇sa manosa resendar. Pepɨtapa rane ko'ave, iyavei pema'emo'ära yeruresa pɨpe ndapekei chira che rupive. 39 Koiye Jesús oso tenonde katumi, a'eve oyaɨvɨ ɨvɨ rese oso, aipo e'i oyerure: “Che Ru, iyase ndeu che renose mba'e-mba'e tëi sui eve; tayapo eme ru che remimbotar tëi, nde remimbotar rupi katu tayaposa mba'e” 40 Ipare oyevɨ gwemimbo'e upe, ichui a'e opaño yuvɨroke yuvɨrokwa. A'ese aipo e'i Pedro upe: –¿Ndapeñemosaï ete vo pe ropesɨi upe che mondugwe agwä peye? 41 Pema'emo'ä pekeirene, peyerure katu mba'e tëi pɨpe pevɨapi e'ɨ̇ agwä. Pe ni'ä pekere'ɨ̇ ite viña, pe retekwer rumo nipirätäi peü. 42 Imoñuvɨrïosa rupi oso iri, oyerure aipo e'i: “Che Ru, ereipotase che reike agwä ko mba'e tëi pɨpe, eyapo nde remimbotar che rese.” 43 Ipare oyevɨse, osesapɨ'a iri ikeseve gwemimbo'e eta ou, esepia sopesɨi nomboyeroyai ete yuvɨreko. 44 Oseyapa iri oso oyerure agwä imombosapɨsa rupi, aipo e'i tuprɨño avei oyerure. 45 Evokoiyase oyevɨ iri gwemimbo'e eta upe sekosave, aipo e'i chupe: –¿Peke pepɨtu'u vɨteño vo peyu? Osupitɨ che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, mondo agwä ava yangaipa va'e povrɨve. 46 Pepü'apa yaso; köimi ete che amotare'ɨ̇sar upe che mondo va'erä sekoi. 47 Jesús ñe'ë vɨteseve, Judas oyepota oso chupe, a'e ñepëi semimbo'e opayandepo yovaive ñuvɨrïo pa'ü pendar, iyavei seta iteanga ava yugweru kɨse puku, ɨvɨra reseve-seve supi. A'e pa'i eta rerekwar yuvɨrekoi va'e judío rerekwar porokwaita rupi oyapo yuvɨreko. 48 A'ese Judas, imondosar aipo e'i: “Akoi che asovaupɨte va'e, a'ese peikwara; a'e peipɨsɨra.” 49 Oyemboya Jesús rese oso, aipo e'i chupe: –¡Avɨrave, Porombo'esar! Ichui osovaupɨte. 50 Jesús omboyevɨ chupe: –Che mborɨpar, eyapoño mba'e nde remimbotar rupi cheu. Evokoiyase ambuae oyemboya sese, a'ese oipɨsɨ Jesús yuvɨreko. 51 A'ese ñepëi sekoi va'e Jesús rupi, vɨnose okɨse puku, oyasɨa pa'i rerekwar ɨvate katu va'e rembigwai nambi. 52 Jesús aipo e'i chupe: –Eyapokatu nde kɨse puku sɨru pɨpe. Esepia akoi ava opakatu ovava va'e kɨse puku pɨpe, ipɨpe avei opara yukasa yuvɨreko. 53 ¿Ndereikwai vo che aporanduse che Ru upe che pɨtɨ̇vɨï agwä rese viña, a'e kurïtëi omboura doce mil sui seta katu va'e gwembigwai che repɨ agwä viña? 54 Egwë e'ise rumo, ¿marä e'ira vo yavɨye Ikwachiaprɨ, esepia ni'ä yavɨye rane itera mba'e imombe'uprɨ? 55 A'ese oporandu Jesús ava re'ɨi upe: –¿Ma'erä vo peyu peiko kɨse puku rese iyavei ɨvɨra reseve-seve che pɨsɨ agwä, inungar che imondarai va'e che rereko peye? Arɨ yakatu rupi ni'ä aporombo'e vichiko tüpäro pɨpe yepi, iyavei a'eve ndache pɨsɨi ete peye. 56 Ko rumo opakatu yavɨye rane itera aipo e'i va'e Tüpä ñe'ë mombe'usar rembikwachiagwer araka'endar. A'e ramoseve voi, opakatu semimbo'e eta oseya Jesús imo'ä a'e ae yuvɨreko, ipare opa oñemi yuvɨreko ichui. 57 A'ese Jesús pɨsɨsar vɨraso Caifás rëtäve yuvɨreko, a'e pa'i rerekwar ɨvate katu va'e sekoi, a'eve oñemonu'äpa Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e judío rerekwar yuvɨrekoi va'e aveino. 58 Pedro rumo amombrɨ rupive tëi osakɨkwei moña oso egwë e'i oyepota pa'i rerekwar ɨvate katu va'e rëtä rokar ächisave. A'eve oike ipɨpe, ogwapɨ öi sundao pa'üve marä e'i etera pi'ä sereko yuvɨreko oyapave. 59 A'ese pa'i eta rerekwar iyavei opakatu Porandusa Ɨvate katu va'e pendar, oñe'ëngapo-ngapo uka tëi ava Jesús amotare'ɨ̇save yuka uka agwä yuvɨreko, 60 yepe oyemboyekwa tëi seta iteanga yamotare'ɨ̇sar ava semirä-mirä tëi va'e sese yuvɨreko viña, ndoyosɨi ete rumo mba'e naporäi va'e sembiapo yuka uka agwä yuvɨreko. A'ese yugweru ambuae ñuvɨrïo yamotare'ɨ̇sar oporombopa-mbopa tëi va'e, 61 mba'e omombe'u va'erä yuvɨreko: –Ko mbɨa aipo e'i: ‘Che aikatu ko Tüpä rëtä monduru aikatu aveira imopü'a iri mbosapɨ arɨ rupi.’ 62 Evokoiyase pa'i rerekwar ɨvate katu va'e opü'a oporandu Jesús upe: –¿Ma'erä vo nderemboyevɨi ete iñe'ë yuvɨreko chupe? ¿Mba'e e'i vo aipo nde amotare'ɨ̇sar nde rese oñe'ë? 63 Jesús rumo noñe'ëi ete o'ä. Pa'i eta rerekwar ɨvate katu va'e aipo e'i chupe: –Tüpä oikove va'e rer pɨpe emombe'u supiete va'e mba'e. Nde ite vo ereiko Poropɨsɨrösar, Tüpä Ra'ɨrɨ. 64 Jesús aipo e'i imboyevɨ chupe: –Nde ni'ä aipo ere cheu. Ko katu amombe'ura peü, che repiara ni'ä peye che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, agwapɨse Tüpä mba'e mboavaisare'ɨ̇ akato kotɨ, ayevɨse avei ɨva kɨ'a rese kuri. 65 Evokoiyase pa'i rerekwar ɨvate katu va'e imboasɨpave omondoro oturukwar, aipo e'i: –¡Ko mbɨa oñe'ë tëiete Tüpä rese! ¿Mba'e iri vo yaipota vɨte yaiko? Pesendupa ni'ä aipo iñe'ë-ñe'ë tëisa kurïtëi; 66 ¿marä e'i aipo pe pɨ'ave? A'e rumo aipo e'i yuvɨreko: –Supiete oyavɨ mba'e, tomanoño ite. 67 A'ese ondɨvɨ-ndɨvɨ sova rese yuvɨrokwa-rokwa avei sese yuvɨreko. Ambuae evokoiyase osovapete-pete yuvɨreko no, 68 aipo e'i yuvɨreko chupe: –Nde ni'ä aipo ereiko Poropɨsɨrösar, ¡eikwa ite ru, ava evokoi okwa nde rese! 69 Pedro, evokoiyase ogwapɨ särö okarve ñachimbrɨ pɨpe öi. A'eve oyemboya kuña ñepëi mbigwai oso sese aipo e'i chupe: –Nde avei akoi eregwata eiko, Jesús Galilea pendar rupi. 70 Pedro rumo aipo e'iño opakatu ava rovake: –Ndaikwai aipo nde ñe'ësa e'iño kuña upe. 71 Ichui oso okendɨpɨve, a'eve oma'e ambuae kuña sese aipo e'i ambuae ava yuvɨrekoi va'e upe: –Ko avei ni'ä ogwata Jesús Nazaret pendar rupi. 72 Evokoiyase Pedro aipo e'i iri avei, ndopombopai ete: –¡Ndaikwai va'e evokoi mbɨa! 73 Ipare koiye katu, yuvɨrekoi va'e a'eve oyemboya Pedro rese aipo e'i yuvɨreko chupe: –Nde avei akoi ereiko ipa'ü pendar. Esepia nde ñe'ë rese ikwasaño ite. 74 Evokoiyase Pedro aipo e'i, ndopombopai ete: ¡Ndaikwai ete aipo a'e mbɨa! Aipo i'eseve ñepëi takura oñe'ë, 75 ipare Pedro oyemoma'endu'a Jesús ñe'ë agwer rese: “Akoi takura ñe'ë renondeve mbosapɨ yupagwer rupi, ndaikwai va'e ite aipo mbɨa erera cheu.” Ichui Pedro osë okarve oso, oyase'o iteanga.
1 Ko'ë ramose, opakatu pa'i eta rerekwar iyavei judío rerekwar oñemonu'ä atɨ oyemboyoya gwasu Jesús tayukasa ite oyapave yuvɨreko. 2 Ipare oipokwa-pokwa seraso yuvɨreko mborerekwar ɨvate katu va'e Pilato Roma pendar rovai. 3 Judas, akoi omondo va'e Jesús yamotare'ɨ̇sar upe, osepiase marä-marä tëi serekose, a'ese tasɨ iteanga tëi chupe ipare oso gwarepochi treinta mboyevɨ pa'i eta rerekwar upe judío rerekwareta upe avei, 4 aipo e'i iri tëi chupe: –Che ayemboangaipa vichiko, esepia amondoño tëi mbɨa yuka uka agwä seko katuprɨ va'e. A'e rumo omboyevɨ yuvɨreko chupe: –¿Marä etemo ore orovɨreko? ¡Nde ereikwa mba'e nde rembiapo! 5 Evokoiyase Judas opaño gwarepochi omombo tüpäro pɨpe, ichui oso oyemboyaseko oyeyuka. 6 Pa'i eta rerekwar rumo omonu'äpa a'e gwarepochi, aipo e'i oyeupe yuvɨreko: –Ko gwarepochi imongɨ'aprɨ tëi tuvɨ pɨpe; ndiyai ete yamondo porerekosa rɨru pɨpe. 7 Ipare oyoya gwasu ipɨ'a ñemoñeta yuvɨreko ko gwarepochi rese ñaɨ'u rese oporavɨkɨ va'e ɨvɨ rerokwa agwä, toime ava sekwa ambuae va'e re'ögwer tɨ̇ agwä oyapave yuvɨreko. 8 Sese kurïtëi, a'e ɨvɨ upe ava Ruvɨ Reprɨ tëi e'i yuvɨreko yepi. 9 Egwë e'i ete imboavɨyesa Tüpä ñe'ë mombe'usar Jeremías remimombe'ugwer aipo e'i va'e: “Oipɨsɨ treinta gwarepochi yuvɨreko, Israel ɨgwar omondo seprɨ gwä yuvɨreko, 10 ipɨpe vɨrokwa ñaɨ'u rese oporavɨkɨ va'e ɨvɨ yuvɨreko, che Yar omombe'u va'ekwer rupi tuprɨ ite oyapo yuvɨreko.” 11 Jesús serasosa mborerekwar Pilato rovai, a'e oporandu chupe: –¿Nde ite vo judío Rerekwar ɨvate katu va'e ereiko? –Nde ni'ä aipo, a'e ereiko ere cheu–e'i Jesús imboyevɨ chupe. 12 Pa'i eta rerekwar iyavei judío rerekwareta semirä-mirä tëi yuvɨreko, Jesús rumo nomboyevɨi ete iñe'ë chupe. 13 Sese Pilato oporandu chupe: –¿Nderesendui vo aipo opakatu nde rese ñe'ë-ñe'ë tëisa? 14 Jesús rumo nomboyevɨi ete ñepëi ñe'ësa chupe; a'ese mborerekwar gwasu ndoyembovɨ'ai tëi. 15 Pascua pieta pɨpe mborerekwar gwasu omose ite ñepëi ava sokendaprɨ, ava re'ɨi remimbotar rupi yepi. 16 A'eve oime sokendaprɨ mbɨa ikwaprɨ va'e ite Barrabás serer va'e; 17 a'eve ava oñemonu'ä atɨ va'e upe, Pilato oporandu: –¿Uma vo peipota amose va'erä peü: Barrabás, anise tie Jesús Poropɨsɨrösar e'i va'e yuvɨreko chupe? 18 Esepia oikwaño ite ava rese yemoekate'ɨ̇sa pɨpe sui imondoprɨ sekoise. 19 Pilato gwendave chini vɨteseve, sembireko omondo oñe'ë chupe aipo e'i: “Ereyapoi rene mba'e evokoi ava seko katuprɨ va'e upe, esepia che kerve asepia mba'e tëiete sesendar.” 20 Evokoiyase pa'i eta rerekwar iyavei judío rerekwareta rumo ava re'ɨi omongere'ɨ̇, Barrabás tosë; Jesús tomano eagwä yuvɨreko. 21 Mborerekwar gwasu rumo oporandu iri ava re'ɨi upe aipo e'i: –¿Uma vo peipota ko ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e sui amose va'erä peü? A'e aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Barrabás tosë! 22 Pilato oporandu iri aipo e'i: –¿Mba'e vo evokoiyase che ayapora Jesús rese, Poropɨsɨrösar e'i va'e yuvɨreko chupe? A'e opakatu omboyevɨ yuvɨreko chupe: –¡Tayatɨkasa kurusu rese! 23 Pilato aipo e'i ava re'ɨi upe: –Pemombe'u ¿mba'e ite vo oyapo ko mbɨa mba'e naporäi va'e? Ava re'ɨi rumo säse atɨño yuvɨreko chupe. –¡Tayatɨkasa ite kurusu rese! 24 Pilato osepiase mba'e noigätuise, esepia ni'ä ava re'ɨi yaɨvu gwasu katu-katu irise, gweru uka ɨ, ɨpɨpe oyepoi opakatu ava re'ɨi rovake aipo e'i: –Nda'ei che porokwaita rupi yukasara ko mbɨa; pe remimbotar rupi ete yaposara. 25 A'ese opakatu ava re'ɨi omboyevɨ yuvɨreko chupe: –¡Ore iyavei ore ra'ɨreta reseve ore añekora evokoi mbɨa mano agwer rese! 26 Evokoiyase Pilato omose uka Barrabás; ipare omondo Jesús inupa uka agwä ichui omondo kurusu rese yatɨkapɨrä. 27 Mborerekwar sundao eta vɨraso Jesús ambuae oɨ ñemonu'äsa pɨpe a'eve opakatu omboetasa omboyere tuprɨ sese yuvɨreko. 28 A'ese osekɨipa iturukwar ichui yuvɨreko, ipare omonde turukwar pirä va'e yuvɨreko sese 29 iyavei omonde ñakä rese ñepëi yu pɨaprɨ, omondo avei ñepëi takwarmi mba'e rese ipokosa kotɨ ipove yuvɨreko. Ipare oñenopɨ'ä anga'u sovai seroyae'ɨ̇save aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Imboeteiprɨ judío Rerekwar tasekoi! 30 Iyavei ondɨvɨ-ndɨvɨ yuvɨreko sese, ipare yuvɨrokwa-rokwa ipo pendar takwarmi pɨpe ñakä rese yuvɨreko. 31 Ichui seroya e'ɨ̇ pare, vɨrokwa turukwar pirä va'e ichui yuvɨreko, a'ese omonde iturukwar ite yuvɨreko sese, ipare vɨraso kurusu rese yatɨka agwä yuvɨreko. 32 Akoi yuvɨnosë pota agwä yuvɨraso, osepia ñepëi mbɨa Simón serer va'e, Cirene pendar, a'e ombovosɨi uka Jesús kurusu rese yuvɨreko. 33 Oyepotase yuvɨraso Gólgota serer va'esave, (a'e “Ava akägwer” oya aipo e'i), 34 a'eve uva rɨkwer imboyese'aprɨ mba'e pɨ'aupiar rese; omondo tëi yuvɨreko Jesús toɨ'u, osa'ä tëi, ndoɨ'u potai rumo. 35 Oyatɨka pare kurusu rese, a'ese sundao eta igwayɨño Jesús turukwar rese imboya'o-ya'o agwä oyeupe narä yuvɨreko. 36 Ipare a'eve ogwapɨ yuvɨnoi särö. 37 Iyavei kurusu rese ñakä arɨve aipo e'i öi, a'eve ikwachiaprɨ yukasa resendar. Aipo e'i imoi yuvɨreko: “Ko Jesús, judío Rerekwar ɨvate katu va'e sekoi.” 38 Iyavei ñuvɨrïo imondarai va'e yatɨkasa kurusu rese supive yuvɨreko, ñepëi mba'e rese ipokosa kotɨ ambuae mba'e rese ipokoe'ɨ̇sa kotɨ. 39 Akoi ava ñokwäsar iñe'ë-ñe'ë tëi, oñeakä mbovava-vava 40 aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Nde akoi opara tüpäro amonduru ipare mbosapɨ arɨ rupi opa irira amopü'a ere akoi kwese! ¡Eñepɨsɨrö ru nde ae! ¡Tüpä Ra'ɨrɨ nde rekose, egweyɨ kurusu sui kurïtëi! 41 Aipo e'i tuprɨ avei iñe'ë marä-marä tëi yuvɨreko chupe pa'i eta rerekwar Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, judío rerekwareta avei. A'e aipo e'i yuvɨreko: 42 –Oipɨsɨrö ambuae, a'e ae rumo ndoikatui oñepɨsɨrö. A'e Israel Rerekwar ɨvate katu va'e sekoi: ¡togweyɨ ru kurusu sui, a'ese voi ete seroyasara! 43 A'e oyeroya Tüpä rese: ¡Tüpä evokoiyase oipotase, toipɨsɨrö kurïtëi! ¿Esepia ni'ä che Tüpä Ra'ɨrɨ aiko e'i yandeu yepi? 44 Imondarai va'e avei supive yatɨkaprɨ, iñe'ë marä-marä tëi yuvɨreko chupe. 45 A'ese mbɨter arɨ sui tuprɨ opa pɨ̇tü ɨvɨ rupi ka'aruavei. 46 A'e arɨ pɨpe avei ka'aruse, Jesús oñe'ë pirätä aipo e'i: “Elí, Elí, ¿lemá sabactani?” (aipo oya aipo e'i. “che Ru Tüpä, che Ru Tüpä, ¿ma'erä vo che reya eve?”) 47 Ava a'eve yuvɨrekoi va'e osenduse iñe'ë, aipo e'i yuvɨreko: –Ko mbɨa oñe'ë Tüpä ñe'ë mombe'usar Elías upe. 48 A'e ramoseve, ñepëi imboetasa oña oso mba'e saviyu va'e reka, omoakɨ̇ uva rɨkwer sai eteanga va'e pɨpe, oñapɨ̇chi imondo ɨvɨra aprɨ rese ichui omondo toɨ'u oyapave chupe. 49 Ambuae rumo aipo e'iño yuvɨreko: –Egwë te'iño rane, oura pi'ä Elías ipɨsɨrö agwä. 50 A'ese Jesús säse pirätä iri, ichui omano. 51 A'e arɨ pɨpeve avei tüpäro pɨpe turukwar ɨvate kotɨ sui oyembovo tuprɨ ɨvɨ kotɨ oso. Ɨvɨ avei orɨrɨi, ita gwasu avei opa tuprɨ oyeka 52 iyavei te'ögwer ruvɨpa opa tuprɨ oyemboi; seta avei Tüpä reroyasar omano va'ekwer, opa okwerayevɨ yuvɨreko. 53 Evokoiyase Jesús kwerayevɨre, opa yuvɨnosë te'ögwer ruvɨpa sui, ipare yuvɨroike Jerusalén maräne'ɨ̇ pɨpe, a'eve seta ava upe oyemboyekwa yuvɨreko. 54 A'ese sundao rerekwar iyavei yuvɨrekoi va'e Jesús rärösareta osepia ɨvɨ rɨrɨi yuvɨreko opakatu mba'e-mba'e tëi aveino, a'ese oyembosɨkɨye aipo e'i tëi yuvɨreko: –¡Supiete katu ko mbɨa Tüpä Ra'ɨrɨ ite sekoi! 55 Iyavei seta kuña a'eve amombrɨve osepia katu yuvɨno'ä, a'e akoi Galilea sui yugweru va'ekwer Jesús rupi iyavei seta yupagwer oipɨtɨ̇vɨï yuvɨreko yepi. 56 A'e ipa'üve María Magdalena sekoi, iyavei ambuae María a'e Santiago, José sɨ, Zebedeo ra'ɨrɨ sɨ avei supi sekoi. 57 Pɨ̇tü potase, oyepota ou ñepëi mbɨa mba'e yar José serer va'e, tekwa Arimatea pendar, a'e avei Jesús reroyasar sekoi. 58 Ipare José oso Pilato upe oporandu Jesús re'ögwer rese. Pilato aipo e'i, avɨye timondosaño chupe, 59 José evokoiyase vɨraso se'ögwer, ipare oimama tuprɨ turukwar sekose va'e ndikɨ'ai va'e pɨpe 60 ichui omoinge tuvɨpa ipɨasu va'e omba'e pɨpe, a'e oyo'o uka va'e ita, ipare osovapɨ te'ögwer rokendɨpɨ ita gwasu yapayere va'e pɨpe oso. 61 A'eve María Magdalena ambuae María rese suvɨpa rovai ogwapɨ yuvɨnoi. 62 A'ere arayi'ive, mbɨtu'usa arɨ pɨpe, pa'i eta rerekwar iyavei fariseo yuvɨraso oyoya gwasu Pilato upe, 63 aipo e'i yuvɨreko chupe: –Ore rerekwar, oroyemoma'endu'a akoi iporombopa serai va'e ñe'ë agwer rese, akwerayevɨra mbosapɨ arɨ pare e'i akoi oikove vɨteseve. 64 Sese emondo sundao se'ögwer ruvɨpa rärö tuprɨ agwä mbosapɨ arɨ rupi, semimbo'e ñomi e'ɨ̇ agwä pɨ̇tü pɨpe yuvɨreko, ipare avɨyeteramo okwerayevɨ omano va'e pa'ü sui aipo e'i tuprɨ tëi tiëtera ava upe yuvɨreko. Aipo e'ise yuvɨreko, yɨpɨndar semirä tëi va'e sui ɨvate katura serekosa. 65 Pilato aipo e'i chupe: –Pereko ni'ä sundao yokwai pɨrä. Peso pemovɨräkwä tuprɨ tuvɨpa särö agwä. 66 Evokoiyase yuvɨrasopa, te'ögwer ruvɨpa rärö tuprɨ agwä, a'ese omondo te'ögwer rovapɨsa ita gwasu rese mba'e imovɨisa kwa agwä ipare oseya a'eve sundao särö agwä yuvɨreko.
1 Oñokwäse mbɨtu'usa arɨ, a'e pɨ̇tü ramomise omboɨpɨ domingo pɨpe, María Magdalena iyavei ambuae María yuvɨraso te'ögwer ruvɨpa repia yuvɨreko. 2 Avɨyeteramo tëi orɨrɨi pirätä ɨvɨ, esepia ñepëi mbigwai ɨva pendar yande Yar suindar ogweyɨ ɨva sui ou, ipare oyemboya te'ögwer ruvɨpave, a'e vɨrokwa ita sovapɨsa ichui ogwapɨ i'arɨve öi. 3 A'ese mbigwai ɨva pendar sendɨ iteanga inungar overa va'e, iyavei iturukwar inungar ɨva kɨ'a morochi eteanga va'e. 4 Osepiase, sundao eta orɨrɨi eteanga osɨkɨyepave, ichui opɨtapa omano va'e nungar yuvɨreko. 5 Mbigwai ɨva pendar aipo e'i kuña eta upe: –Pesɨkɨyei rene. Esepia che aikwa pesekase Jesús yatɨkapɨrer peiko. 6 Ndipoi ete ko'ave, a'e okwerayevɨ gwemimombe'u rupi ete. Perio tapesepia ru supagwer. 7 Peso poyava voi, tapemombe'u semimbo'e eta upe: ‘A'e okwerayevɨ, iyavei osora Galilea ve pemonu'ä agwä a'eve pesepiara.’ Ko chekwaita imombe'u agwä peü. 8 Kuña eta yuvɨraso poyava voi suvɨpa sui, osɨkɨye pa'üve rumo ovɨ'año yuvɨreko, egwë e'i yuvɨnoña iteanga imombe'u semimbo'e eta upe yuvɨreko. 9 A'ese, Jesús oyemboyekwa kuña upe omboavɨrave. A'e kuña evokoiyase oyemboya sese oñenopɨ'ä ipɨ ku'agwä imboeteisave yuvɨreko, 10 ipare a'e aipo e'i chupe: –Pesɨkɨyei rene. Pesoño tapemombe'u che reroyasareta upe toyuvɨraso Galilea ve, a'eve che repiara yuvɨreko. 11 Kuña yuvɨraso vɨteseve, a'ese movɨrö sundao oyepota yuvɨraso tekwa gwasu pɨpe yuvɨreko a'e omombe'upa pa'i eta rerekwar upe opakatu mba'e osepia va'ekwer yuvɨreko. 12 Evokoiyase ko pa'i rerekwareta yuvɨraso oñemoñeta judío rerekwar rese, opɨ'añemoñeta mboyoya agwä. Ichui omondo seta gwarepochi sundao upe, 13 aipo e'iño yuvɨreko chupe: –Pe aipo peyera ava upe, pɨ̇tü pɨpe oroke vɨte seve, a'ese revo Jesús remimbo'e eta yugweru ichui oñomi se'ögwer yuvɨreko. 14 Akoi mborerekwar ɨvate katu va'e oyanduse ko mba'e, ore evokoiyase oroñe'ërä sese mba'e moigätu agwä, a'ese peü ndipoi chira mba'e-mba'e tëi. 15 Sundao eta oipɨsɨpa gwarepochi ipare yuvɨraso oyapo oyeupe imombe'u agwer rupi yuvɨreko. Egwë e'i vɨte kurïtëi judío kwerayevɨsa reroya e'ɨ̇ yuvɨreko yepi. 16 Egwë e'i, semimbo'e opayandepo yovaive ñepëi tuprɨ yuvɨraso Galilea ve a'e ɨvɨtrɨ rese Jesús remimombe'usave. 17 Ipare osepiase Jesús, a'ese omboetei sereko yuvɨreko, oime vɨte rumo ambuae ava ndovɨroyai va'e. 18 Jesús oyemboya oso sese aipo e'i chupe: –Tüpä che mbou mborerekwar ɨvate katu va'e che reko agwä ɨvave, ɨvɨve narä aveino. 19 Peso ava upe opakatu ɨvɨ rupi, pembo'e avei che rekokwer rupi ete yuvɨrekoi va'erä; peñapirämo avei che Ru rer pɨpe, Che rer pɨpe, Espíritu Maräne'ɨ̇ rer pɨpe aveino, 20 iyavei pembo'era seko tuprɨ agwä opakatu amombe'u va'e rese peü. Che aikora perese arɨ yakatu rupi, opɨtu'use voi ete tekokwer ɨvɨ pɨpendar kuri.
1 Yɨpɨndar va'e ñe'ësa ko Jesús a'e Poropɨsɨrösar sekoi, Tüpä Ra'ɨrɨ. 2 Ikwachiaprɨ Tüpä ñe'ëngagwer Isaías kwachiar pɨpe aipo e'i: “Amondora che ñe'ë mombe'usar nde renonderä ndeu, perɨ moigätu agwä. 3 Oyeendu ñe'ësa ipirätä va'e ava pore'ɨ̇save: ‘Pemoigätu yande Yar raperä; pemo'ɨ̇vɨi tuprɨ perɨ.’ ” 4 Egwë e'i Juan Oporoapirämo ou ava apirämo ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi oiko; aipo e'i opakatu upe peyevɨ Tüpä upe peñeapirämo uka, Tüpä iñeröi agwä peü peangaipa rese. 5 Opakatu ava yugweru iñe'ë rendu agwä, ɨvɨ Judea rupindar iyavei tekwa Jerusalén pendar oangaipagwer mombe'u agwä. A'ese Juan oñapirämo ɨai Jordán pɨpe. 6 Juan turukwar camello ragwer apoprɨ, sumbɨkwasa mba'e pirer; o'u tukru iyavei eirɨ ka'a pɨpendar. 7 A'e aipo e'i oñe'ë ava upe: “Che rakɨkwei oura seko pirätä katu va'e che sui, sese cheu ndiyai chira ayeaɨvɨ ipɨtakisä yora agwä. 8 Che supi ete opoapirämo ɨ pɨpe tëi; a'e rumo pe apirämora Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨpe.” 9 Ipare Jesús osë, tekwa Nazaret sui oso, Galilea rupi, a'eve Juan oñapirämo ɨai Jordán pɨpe. 10 Osë ramoseve ɨ sui, Jesús osepia ɨva oyemboi tuprɨ a'ese Espíritu ogweyɨ i'arɨve apɨkasu nungar. 11 A'ese oyeendu ñe'ësa ɨva sui, aipo e'i: “Nde che Ra'ɨrɨ ereiko che rembiaɨsu, avɨ'a eteprɨ nde rese.” 12 Ipare voi, Espíritu vɨrogwata Jesús ava pore'ɨ̇sa rupi. 13 A'eve Jesús sekoi cuarenta arɨ, mba'e mɨmba vai pa'üve, a'eve avei Karugwar osekoa'ä; mbigwai eta ɨva pendar rumo i'añekoño yuvɨreko sese. 14 Juan rokenda pare, Jesús oso ɨvɨ Galilea rupi, omombe'u ñe'ësa avɨye va'e Tüpä rekokwer resendar ava upe oiko. 15 Aipo e'i: “Oyepota arɨ ipapaprɨ, Tüpä mborerekwasa köimi ete sekoi yandeu. Peyevɨ Tüpä upe iyavei peroya ko ñe'ësa avɨye va'e.” 16 Ñepëi arɨ Jesús ogwata ɨpa Galilea ɨvɨi, a'ese osepia Simón tɨvrɨ Andrés avei. A'e yuvɨrekoi pira mbo'asar, pira mbo'a vɨteseve. 17 Aipo e'i Jesús chupe: –Perio che rupi, napeye aveira ava reka agwä cheu narä. 18 Aipo e'i ramoseve voi, opoi opira mbo'asa sui yuvɨreko, ipare yuvɨraso supi. 19 Ipare chi'ï ogwata irimise, osepia Santiago Zebedeo Ra'ɨrɨ, tɨvrɨ Juan reseve ɨarusu pɨpe omoigätu opira mbo'asa yuvɨnoi. 20 A'e chupe avei oñe'ë, evokoiyase oseya vu Zebedeo ɨarusu pɨpe ipɨtɨ̇vɨïsar reseve, ipare yuvɨraso Jesús rupi. 21 Oyepotase Cafarnaúm ve yuvɨreko, mbɨtu'usa arɨ pɨpe Jesús oike oɨ judío ñemonu'äsave omboɨpɨ oporombo'e. 22 Evokoiyase ava iporombo'esa renduse ndoyembovɨ'ai tëi yuvɨreko, esepia oporombo'e gweko pirätäsa pɨpe, nda'ei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e nungar. 23 A'eve mbɨa oɨ judío ñemonu'äsa pendar vɨreko va'e karugwar oyese, säse pirätä chupe aipo e'i: 24 –¿Ma'erä vo ereyuño tëi ko'ave oreu, Jesús Nazaret pendar? ¿Ereyu vo ore mokañɨ agwä tëi? che orokwa ite, nde Tüpä suindar ndaseko maräi va'e ereiko. 25 Jesús oñe'ëgäta karugwar upe aipo e'i: –¡Kiriri epoi ko mbɨa sui! 26 Evokoiyase karugwar mbɨa rese sekoi va'e omoeo'ä seitɨ ɨvɨve, säse pirätä osë oso ichui. 27 Opakatu ava oyembosɨkɨye, ichui oporandu-randu oyeupe yuvɨreko: –¿Mba'e pi'ä ko? ¡Esepia ko mbɨa porombo'esa ipɨasu va'e ite vɨreko avei omborerekwasa! ¡Karugwar avei ete omboyeroya oyeupe iñe'ëse yuvɨreko! 28 Kurïtëimi voi yandusa Jesús reräkwä opakatu ɨvɨ Galilea rupi. 29 Yuvɨnosëse Jesús oɨ judío ñemonu'äsa sui, yuvɨraso Santiago iyavei Juan rese Simón Andrés rëtäve. 30 A'eve Simón rembireko sɨ so'ɨ iteanga vupave ou. Evokoiyase omombe'u Jesús upe imba'erasɨsa yuvɨreko, 31 a'ese oso chupe oipɨsɨ ipo rese imopü'a a'e ramoseve, so'ɨ opɨtu'u ichui. Ipare voi a'e kuña i'añeko semi'urä rese. 32 Pɨ̇tü ramomise, opakatu imba'easɨ va'e iyavei karugwar vɨreko va'e vɨraso Jesús upe, 33 opakatu ava a'e tekwa pendar oñemonu'ä okendɨpɨve yuvɨreko. 34 Jesús seta ombogwera ava opakatu imba'erasɨsa sui, iyavei omboyepepɨ seta karugwar ava sui; ndoipotai rumo karugwar ñe'ë, esepia a'e oikwa ite sekokwer yuvɨreko. 35 Ko'ë ramomise, Jesús opü'a oso tekwa sui oyerure agwä ava pore'ɨ̇save. 36 Simón ondugwer reseve yuvɨraso Jesús reka, 37 osepiase rumo aipo e'i yuvɨreko chupe: –Opakatu ava nde reka tëi. 38 A'e rumo omboyevɨ chupe: –Yaso ambuae tekwa namombrɨi va'esa rupi; a'eve avei amombe'ura ñe'ësa avɨye va'e, esepia a'egwä ni'ä ayu ko ɨvɨ pɨpe. 39 Egwë e'i Jesús ogwata opakatu Galilea ɨvɨ rupi, omombe'u ñe'ësa oɨ judío ñemonu'äsa yakatu rupi iyavei seta omose karugwar oiko. 40 Ñepëi mbɨa mba'erasɨ vai rerekosar oyemboya Jesús rese, oñenopɨ'ä sovai aipo e'i chupe: –Ereipotase, che mbogwerami tëi eve. 41 Iparaɨsu rekosave Jesús opoko sese, aipo e'i chupe: –Aipota. ¡Erekwerara kurïtëi! 42 Aipo e'i ramoseve voi okwera mba'erasɨ vai rerekosar. 43 Jesús omboyevɨ voi ete imondo, aipo e'i yokwai: 44 –Eremombe'u ambuae ava upe; esoño ipavoi pa'i upe nde kwerasa mombe'u, iyavei eraso nde porerekosa, Moisés porokwaita rupi, oikwa va'erä opakatu pa'i eta yuvɨreko. 45 A'e mbɨa oso omombe'u-mbe'u opakatu ava upe mba'e osepia va'ekwer. Sese Jesús ndoikatu iri gweike agwä gwekokwer mombe'use tekwa rupi, opɨtaño tekwa popɨ rupi ava pore'ɨ̇save; ava rumo opakatu tekwa rupindar yuvɨrasoño ite sepia.
1 Ñepëi arɨ pɨpe, Jesús oyevɨ ou tekwa Cafarnaúm ve. A'ese opakatu oyandu ñepëi oɨve sekoise, 2 kurïtëimi voi ete seta ava oñemonu'ä yuvɨreko sekosave; sese ndipoi ete ava reike iri agwä oɨ pɨpe okendɨpɨ rupi, a'e rumo omombe'uño ite ñe'ësa avɨye va'e. 3 A'eseve, irugätu mbɨa vɨroyepota ndogwatai va'e yuvɨreko chupe. 4 A'e rumo ndiyai seroike agwä Jesús uve ava re'ɨisave, sese vɨroyeupi oɨ arɨve seraso, a'eve teka vɨrokwa oɨ arɨ sui supi vɨroyɨ supa reseve imondo Jesús rovai tuprɨ yuvɨreko. 5 Jesús oikwase ko mbɨa yuvɨrekoi va'e oyese yeroya, a'ese aipo e'i imba'easɨ va'e upe: –Che ra'ɨrɨ, che ñerö nde angaipa rese ndeu. 6 Oime aipo Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, a'eve ogwapɨ va'e yuvɨnoi ipɨ'a ñemoñeta yuvɨreko: 7 “¿Ma'erä pi'ä ko mbɨa aipo e'iño tëi oñe'ë? A'e oyemboɨvateai tëi va'e Tüpä ñe'ëngagwer pɨpe tëi oñe'ë. Tüpä gweraño ni'ä oikatu ava angaipa upe oñeröi agwä.” 8 Jesús rumo oikwa voiño ite ipɨ'a ñemoñetasa, sese oporandu chupe: –¿Ma'erä vo pepɨ'a ñemoñetarai tëi che rese? 9 ¿Uma rupi vo ñe'ësa ndayavai katu, ndogwatai va'e upe: ‘Nde angaipa rese che ñerö ndeu’, anise aipo esara tie chupe: ‘Eñarapü'a, esupi nde rupa egwata kurïtëi’? 10 Che amboyekwara ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ che mborerekwasa ko ɨvɨ pɨpe ava angaipa upe che ñerö agwä. Evokoiyase aipo e'i ndogwatai va'e upe: 11 –Ndeu aipo a'e, eñarapü'a, esupi nde rupa eso nde rëtäve. 12 Imba'easɨ va'e aipo i'e ramoseve oñarapü'a, osupi vupagwer osë oso ichui, opakatu ava rembiepiave. Sese opakatu oyepɨ'amondɨi ipɨpe sui omboetei Tüpä aipo e'i yuvɨreko: –Yɨpɨsuive ndayasepiai va'e ite ko nungar mba'e e'i tëi yuvɨreko. 13 Ipare Jesús oso iri ɨpa ɨvɨi; a'eve oporombo'e oyese ava re'ɨi yemboyase. 14 Ichui ogwata vɨtese osepia Leví, Alfeo ra'ɨrɨ, ogwapɨ öi gwarepochi rerokwasar Roma pendar uve narä. A'ese Jesús aipo e'i chupe: –Erio che rupi. Evokoiyase Leví opü'a oso supi. 15 Ipare aipo Jesús yuvɨraso okaru Leví rëtäve, a'eve seta gwarepochi rerokwasar Roma pendar upe narä, ava ndasekoporäi va'e avei yuvɨrogwapɨ aipo karusa rendave Jesús semimbo'e avei, esepia ni'ä seta iteanga ava yuvɨrogwata va'e supi. 16 Oime aipo oporombo'e va'e Moisés porokwaita rese, a'e Fariseo yuvɨrekoi, osepiase aipo Jesús okaruse opakatu a'e ava pa'üve, a'ese oporandu semimbo'e eta upe yuvɨreko: –¿Ma'erä ru pe mbo'esar okaru ava gwarepochi rerokwasar iyavei yangaipa gwasu va'e pa'üve tëi? 17 Jesús osenduse, aipo e'i chupe: –Ava nimaräi va'e ndosekai ete oporoposano va'e, imba'easɨ va'eño ni'ä oseka yuvɨreko. Che ndayui ava seko tuprɨ va'e reka, che rumo ayu ava yangaipa va'e reka. 18 Ñepëi arɨ pɨpe Juan Oporoapirämo va'e remimbo'e oyekwaku yuvɨreko fariseo eta aveino, oime aipo movɨ̇ro tëi ava yuvɨraso oporandu Jesús upe: –Esepia Juan remimbo'e iyavei fariseo eta oyekwaku yuvɨreko: ¿Ma'erä ru nde remimbo'e ndoyekwakui ete yuvɨreko? 19 Jesús omboyevɨ chupe: –¿Iyara pi'ä ava icho'oprɨ mendasave iyekwaku agwä, imer oikove vɨtese ipa'üve? Oikove vɨtese imer ndoikatui chietera oyekwaku agwä yuvɨreko. 20 Oimerä rumo arɨ imer reraso agwä ichui kuri; a'ese ramo oyekwakura yuvɨreko. 21 “Ndiyai yayapete turukwar kwakwa turukwar ipɨasu va'e pɨpe, esepia ni'ä ipɨasu va'e oicho'o turukwar kwakwa imondoro iri agwä, ichorosa evokoiyase tuvicha katu-katuño ite. 22 Iyavei uva rɨkwer ipɨasu va'e ndiyai ñoñasa mba'e pirer kwakwa pɨpe, esepia uva rɨkwer ipɨasu va'e osose mba'e pirer kwakwa va'e pɨpe ombopuñorä, uva rɨkwer evokoiyase okañɨpa tëira mba'e pirer okañɨ tëi aveira. Sese uva rɨkwer ipɨasu va'e ñoñasara mba'e pirer ipɨasu va'e pɨpe yepi.” 23 Ñepëi mbɨtu'usa arɨ pɨpe, Jesús ogwata gwemimbo'e eta rese trigo pa'ü rupi, oñokwäse aipo oipo'o trigo rä'ɨi yuvɨreko. 24 A'ese fariseo eta oporandu yuvɨreko chupe: –Esendu, ¿Ma'erä nde remimbo'e mbɨtu'usa arɨ pɨpe oporavɨkɨño yuvɨreko? 25 A'e rumo aipo e'i chupe: –¿Nda peyerokɨi vo ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe mborerekwar gwasu David rembiapokwer rese akoi ndasɨepoise ondugwer reseve yuvɨreko araka'e? 26 Pa'i rerekwar ɨvate katu va'e sekoise Abiatar, a'ese David oike Tüpä rëtä pɨpe o'u mboyape sovasaprɨ Tüpä upendar, pa'i upeño ite ipotasa o'u agwä; a'e rumo omondo avei ava oyeupindar upe. 27 Jesús aipo e'i iri: –Mbɨtu'usa arɨ yaposa ava upe narä, nda'ei ava yaposa mbɨtu'usa arɨ upe narä. 28 Evokoiyase, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ vɨreko ite omborerekwasa mbɨtu'usa arɨ rese.
1 Jesús oike iri oɨ judío ñemonu'äsave, a'eve oime mbɨa ipo ko kotɨgwer novɨi va'e. 2 A'eve fariseo omaegätu Jesús rese yuvɨreko ombogwerara pi'ä mbɨtu'usa arɨ pɨpe, yaiñe'ëngapo anga'u oyapave tëi. 3 Evokoiyase Jesús aipo e'i ko mbɨa ipo novɨi va'e upe: –Epü'a mbɨterve e'ä. 4 Ipare oporandu ambuae eta upe: –¿Mba'e vo yaposara mbɨtu'usa arɨ pɨpe yepi: mba'e avɨye va'e pi'ä, mba'e naporäi va'e tie? ¿Yaipɨsɨröra pi'ä ava rekokwer, anise yamokañɨ uka tëira tie? A'e rumo opaño ikiriri tuprɨ yuvɨreko. 5 Evokoiyase Jesús oma'e ava oyese oyere tuprɨ va'e rese vorɨe'ɨ̇save, iyavei ndovɨ'ai ava ndosendukwa katuise yuvɨreko, sese aipo e'i imba'easɨ va'e upe: –Eicho'o nde yɨva. Evokoiyase oicho'o oyɨva, okwera tuprɨ ite. 6 A'ese fariseo opa yuvɨnosë yuvɨraso, oyemoigätu Herodes rupindar rese Jesús yuka agwä yuvɨreko. 7 Ipare Jesús, yuvɨraso gwemimbo'e reseve ɨpa popɨ rupi, ava re'ɨi avei ɨvɨ Galilea rupindar yuvɨraso supi. 8 Oyanduse mba'e sembiapo yuvɨreko, seta avei ambuae ava yugweru Judea rupindar, Jerusalén pendar, Idumea rupindar, ɨai Jordán kotɨndar avei, opakatu ava Tiro Sidón rupindar avei. 9 Sese, Jesús oyokwai gwemimbo'e vɨreko voi va'erä ñepëi ɨarusu, ava ombotɨ eteprɨ e'ɨ̇ agwä yuvɨreko. 10 Esepia seta ava imba'easɨ va'e ombogwera, sese opakatu ambuae imba'easɨ va'e yuvɨraso chupe sese opoko agwä. 11 Iyavei ava karugwar vɨreko va'e sepiase, oñenopɨ'ä sovai säse puku-puku yuvɨreko: –¡Nde Tüpä Ra'ɨrɨ ereiko! 12 Jesús rumo oñe'ë pirätä chupe, oyekwa uka e'ɨ̇ agwä opakatu ava upe. 13 Ipare Jesús oyeupi ɨvɨtrɨ rese oso, a'eve ava vɨroyasar upe oñe'ë iporavo agwä gwemimbotar rupi. Ichui yugweru yuvɨreko chupe, 14 a'e ipa'ü pendar osenoi opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ gwemimbo'erä, togwataño che rupi tomombe'u Tüpä ñe'ëngagwer opakatu ɨvɨ rupi oya. A'e omondo serergwä Jesús ñe'ë mombe'usar, 15 oipɨsɨ avei mborerekwasa karugwar ava sui imboyepepɨ agwä yuvɨreko. 16 Evokoi opayandepo yovaive ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e: Simón, a'e serergwä akoi omondo Pedro; 17 Santiago iyavei tɨvrɨ Juan, Zebedeo ra'ɨrɨ, a'e avei omondo serergwä Boanerges (“Osunu va'e, Ra'ɨrɨ oya aipo e'i”); 18 iyavei Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Santiago, Alfeo ra'ɨrɨ; Tadeo, Simón ava rekwa rese sekate'ɨ̇ va'e pa'ü pendarer, 19 iyavei Judas Iscariote, a'e omondo va'erä Jesús yamotare'ɨ̇sar upe. 20 Ipare Jesús oike oɨ pɨpe, gwemimbo'e reseve a'eve oñemonu'ä atɨ irise ava yuvɨreko sese, ndiyai ikaru agwä. 21 Oyanduse Jesús rekokwer imu yuvɨreko, yugweru seraso agwä, ndayarakwa iri revo oya. 22 Iyavei oporombo'e va'e Moisés porokwaita rese yugweru va'e Jerusalén sui aipo e'i yuvɨreko: “Ko karugwar rerekwar Beelzebú, a'e omondo va'e ipirätäsa chupe ipɨpe sui tëi omboyepepɨ karugwar ava sui.” 23 Evokoiyase Jesús oñe'ë, omombe'u ñepëi tekokwer, aipo e'i: “¿Marä e'ira aipo Karugwar a'e ae tëi oyeenose oyesui viña? 24 Ñepëi tekwa gwasu oyemboya'ose oyeamotare'ɨ̇save, ndoyuvɨreko katui chietera; 25 ñepëi oñemu va'e oyemboya'ose, ndoyuvɨreko katui chietera. 26 Egwë e'i aveira, Karugwar oyemboya'ose ovava agwä oyeupe ae yuvɨreko, ndipokopɨi chira; a'e evokoiyase sekokwer okañɨ tëi va'erä ite.” 27 “Ndipoi ete ni'ä ava oike va'e ava ipirätä eteprɨ va'e rëtä pɨpe imba'e rerokwapa agwä ichui, oñapɨ̇chi rane itera; ipare voi opara imba'e vɨrokwa ichui. 28 Supi ete aipo a'e peü akoi ava yangaipa va'e upe Tüpä iñeröira opakatu yangaipa rese iñe'ë-ñe'ë tëisa rese avei: 29 akoi iñe'ë-ñe'ë tëi va'e rumo Espíritu Maräne'ɨ̇ rese, a'e chupe ndipo iri chietera ñeröisa, yuvɨrekoira tekoasɨsa porara agwä ite.” 30 Aipo e'i Jesús imboyevɨ ava upe, esepia karugwar vɨreko oyese e'i yuvɨreko chupe. 31 Koiye opa oyepota Jesús rɨvrɨ eta iyavei ichɨ, a'e rumo opɨtaño okarve ichui omondo oñe'ë yuvɨreko chupe oyeupe ichë agwä. 32 Yɨvɨi ava yuvɨnoi va'e oñe'ë yuvɨreko chupe: –Nde sɨ, nde rɨvrɨ eta, nde reindrɨ reseve okarve, nde reka tëi yuvɨreko. 33 Jesús omboyɨ chupe: –¿Uma pi'ä che sɨ iyavei che rɨvrɨ eta yuvɨrekoi? 34 Evokoiyase, oma'e ava oɨvɨrindar yuvɨnoi va'e rese, aipo e'i iri chupe: –Ko che sɨ eta ko che rɨvrɨ eta. 35 Esepia akoi Tüpä remimbotar oyapo va'e, a'e che rɨvrɨ, che reindrɨ che sɨ avei yuvɨrekoi.
1 Jesús oporombo'e iri ɨpa popɨ rupi. A'eve ava re'ɨi oyemboya yuvɨreko sese, ipare o'a Jesús ɨarusu pɨpe ɨmbe'ɨve, a'eve ogwapɨ öi, ava rumo opakatu ɨvɨ ätäsa rupi opɨtaño yuvɨreko. 2 Evokoiyase ava mbo'e agwä omboyoya tekokwer mba'e tɨ̇sa rese. Oporombo'esa pɨpe aipo e'i imombe'u: 3 “Pesendu ko ñe'ësa: Ñepëi ma'etɨ̇sar osë oma'etɨ̇. 4 Iyavei oma'etɨ̇se, oitɨ mba'e rä'ɨi perɨ rupi ñepëi save, ipare yugweru re'ɨi vɨräi opaño ite yuvɨro'u. 5 Iyavei movɨ̇ro oitɨ ita pa'ü rupi, a'eve ndipoi tuprɨ ite ɨvɨ; a'e mba'e rä'ɨi sorɨ poyava voi ete, esepia ɨvɨ ndipɨkukui ete a'eve; 6 arɨ osëse ou, opaño ite osapɨ iyavei ndasapoi ete o'ä, opaño ite ipiru. 7 Iyavei ambuae mba'e rä'ɨi oitɨ yu pa'üve, a'e yu rumo sorɨ poyava katu sese opaño oyopɨ, evokoiyase a'e mitɨ̇ ndi'ai ete. 8 Ambuae mba'e rä'ɨi oitɨ ɨvɨ avɨye va'esave, a'e opa okwakwa mitɨ̇, i'a tuprɨai yuvɨreko; amove i'a treinta tuprɨ o'ɨ rese, amove sesenta o'a vɨreko, iyavei ambuae cien tuprɨ ite.” 9 Ipare Jesús aipo e'i iri: “Vɨreko va'e oapɨsa tosendu tuprɨ ko ñe'ësa.” 10 Ipare, Jesús opɨta a'e ae, ava opɨta vɨte va'e semimbo'e eta reseve oyemboya yuvɨraso sese oporandu yuvɨreko chupe marä oya vo ko yembo'esa aipo e'i. 11 A'e aipo e'i imboyevɨ: “Peü ni'ä, Tüpä oikwa uka mba'e ndikwasai va'e omborerekwasa resendar; ndache reroya potai va'e upe rumo imboyoyasa mba'e ambuae mba'e rese yepi, 12 yepe osepia tëira, ndosepiakwai chietera rumo yuvɨreko, iyavei yepe osendu tëira, a'e rumo ndosendukwai chietera yuvɨreko, Tüpä upe oyevɨ potae'ɨ̇save, ipɨpe sui ndipoi chira ñeröisa yuvɨreko chupe.” 13 Iyavei aipo e'i: “¿Ndapesendukwaimi vo aipo porombo'esa? ¿Marä, peyera ru, opakatu ambuae che porombo'esa kwa tuprɨ agwä? 14 Evokoi mba'e rä'ɨi oñotɨ̇ va'e Tüpä ñe'ëngagwer mombe'usar nungar. 15 Amove ava rekokwer inungar ko mba'e rä'ɨi seitɨprɨ perɨ rupi: osendu anga'u Tüpä ñe'ëngagwer, sendu pare rumo ou Karugwar ovɨrokwapaño oike va'e ipɨ'a pɨpe ichui. 16 Ambuae ava rekokwer inungar mba'e rä'ɨi seitɨprɨ ita pa'ü rupi: osendu anga'u Tüpä ñe'ëngagwer vorɨvetesa pɨpe, 17 ndovɨrekoi rumo gwapo oyese opirätä agwä, ndoyemovɨräkwäi ete; evokoiyase porombo'esa sui tëi iparaɨsu tekoa'äsa ouse yuvɨreko chupe, a'ese omokañɨ Tüpä rese yeroyasa yuvɨreko. 18 Ambuae ava rekokwer inungar mba'e rä'ɨi ñotɨ̇mbrɨ yu pa'ü rupi: osenduse ñe'ësa Tüpä suindar, 19 a'e rumo ipɨ'a ñemoñeta opakatu omba'e eta ko ɨvɨ pɨpendar rese saɨsusave, oyembopa uka rumo omba'e eta upe, opakatu ite mba'e vɨreko pota viña. Ipɨpe sui oyemokañɨ tëi yuvɨreko, omokañɨ tëi avei Tüpä ñe'ëngagwer. Iyavei ndoyapo ukai mba'e ikatuprɨ va'e chupe. 20 Ambuae ava rumo osendu va'e Tüpä ñe'ëngagwer seroyasa pɨpe, oyapoño ite mba'e avɨye va'e, a'e inungar mba'e rä'ɨi ñotɨ̇mbrɨ ɨvɨ avɨye va'e rese. Amove vɨreko o'ɨ rese treinta, ambuae sesenta, ambuae cien tuprɨ ñepëi o'ɨ rese.” 21 Iyavei aipo e'i: “¿Imondosara pi'ä tataendɨ mba'e rɨruvrɨve narä tëi iyavei yande rupavrɨve narä tëi tie no? Ani, tataendɨ yamondora ɨvate va'esave, oporoesape va'erä. 22 Egwë e'ira, ndipoi chietera mba'e ñomiprɨ ndayasepiai va'erä kuri, yepe ndikwasai chira viña ikwasa ñoitera rumo koiye katu. 23 Vɨreko va'e oapɨsa tosendu tuprɨ.” 24 Iyavei aipo e'i: “Peyapo katu mba'e pesendu va'e. Pe rembiapo nungar rupi tuprɨ asendukwa ukara che ñe'ë peü, Tüpä omondora peü; i'arɨve omondo iri katura peü. 25 Akoi vɨreko va'e mba'e avɨye va'e, chupe imondosa katura; akoi ndovɨrekoi va'e, vɨreko va'e chi'ïmi ichui serokwasa ñoitera.” 26 Jesús aipo e'i iri avei: “Tüpä mborerekwasa ko ɨvɨ pɨpe inungar ava oñotɨ̇ va'e mba'e rä'ɨi: 27 oma'etɨ̇ pare oso oke ipare koiye katu oñarapü'a, a'e oñokwa pɨ̇tü arɨ avei, evokoiyase mba'e rä'ɨi sorɨ poyava yuvɨreko, itɨ̇sar rumo ndoikwai marä e'i vorɨ. 28 Ɨvɨ rese ni'ä oyesu mitɨ̇ a'e ae: yɨpɨndar sorɨ, ipare i'a iyavei koiye katu sa'ɨ̇i yuvɨnosë atɨ sese. 29 Yavɨyese mba'e mitɨ̇ ipo'osa, esepia oyepota ite arɨ imonu'ä agwä.” 30 Iyavei aipo e'i Jesús: “¿Mba'e rese pi'ä oyoya Tüpä mborerekwasa, iyavei mba'e rese pi'ä yaikatura imboyoya ikwa agwä? 31 A'e oyoya tuprɨ mostaza rä'ɨi rese. A'e ta'ɨmi opakatu ambuae mba'e rä'ɨi sui, 32 ñotɨ̇ pare rumo sorɨ, okwakwase tuvicha katu ambuae mba'e mitɨ̇ sui, sakä tuvicha ite sese vɨräi oyemboaitɨ sovrɨ rupi yuvɨreko.” 33 Egwë e'i Jesús oporombo'e Tüpä ñe'ëngagwer rese, omboyoya-yoya ñepëi mba'e ambuae, mba'e rese ava mba'ekwagwer rupi. 34 Nomombe'ui ete mba'e ambuae mba'e rese imboyoya e'ɨ̇ pɨpe, a'e rumo omombe'u tuprɨ gwemimbo'e upe a'e ae yuvɨrekoise. 35 A'e arɨ pɨpe pɨ̇türamose, Jesús aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Yaso ɨpa rovai. 36 Evokoiyase oseya ava yuvɨreko, ipare vɨraso Jesús ɨarusu pɨpe; ambuae ɨarusu pɨpendar avei yuvɨraso supi. 37 Oyepotase rumo ɨvɨtuai ipirätä va'e, ɨ o'ɨtu gwasu-gwasu va'e ɨarusu pɨpe, omboapɨpo seni yuvɨreko chupe. 38 Jesús rumo oke ou sakɨkwei kotɨ, oyeatokoño atokoka pɨpe. Omoma'e aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Porombo'esar! ¿Nandema'emo'äimi rutei vo yande rese opara moko yakañɨ? 39 Jesús opü'a evokoiyase omondo porokwaita ɨvɨtuai upe, paragwasu upe avei aipo e'i: –¡Epɨtu'u! ¡Kiriri tuprɨ epɨta! A'eseve voi ɨvɨtuai opɨtu'upa tuprɨ. 40 Ipare Jesús aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –¿Ma'erä pesɨkɨye iteanga? ¿Ndapeyeroya vɨtei ete vo che rese? 41 A'e rumo osɨkɨyepave, oporandu-randu oyeupe yuvɨreko: –¿Ava pi'ä ko mbɨa sekoi, esepia ni'ä ɨvɨtuai ɨpa avei omboyeroya yuvɨreko?
1 Oyepota ambuae ɨpa rovai yuvɨraso, Gerasa ɨvɨ rese. 2 Ogweyɨ pare Jesús ɨarusu pɨpe sui, a'ese ñepëi mbɨa karugwar rerekosar oyemboya oso sese. Ko mbɨa osë va'e tëi tuvɨpa sui, 3 esepia a'eve sekoi va'e. Ndipoi ete ava oikatu va'e ipɨsɨ agwä, ndoikatui avei karena pɨpe ipɨsɨ yuvɨreko. 4 Seta yupagwer rupi tëi ñapɨ̇chisa karena pɨpe ipɨ ipo rupi avei yepi, a'e rumo opa-opaño ite omondoso, ndipoi ete ava osekoreroyɨ va'e. 5 Arɨ pɨ̇tü rupi ogwata oiko ɨvɨtrɨ rupi iyavei tuvɨpa pɨpe, säse puku-puku iyavei okwa-okwa ita pɨpe oyese. 6 Amombrɨ Jesús repia ramoseve, oña oso oñenopɨ'ä voi ete sovai 7 aipo e'i oñe'ë pirätä chupe: –¡Eyepepɨ che sui Jesús, Tüpä seko ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ! ¡Aporandu Tüpä rer pɨpe che mombaraɨsu e'ɨ̇ agwä eve! 8 Egwë e'i aipo oñe'ë esepia Jesús aipo e'i chupe: –¡Karugwar mba'e tëi va'e, epoi ko ava sui! 9 Jesús oporandu chupe: –¿Marä vo nderer? A'e omboyevɨ chupe: –Che rer Legión, esepia ore re'ɨi eteanga. 10 Oporanduño Jesús upe omondo e'ɨ̇ agwä kokotɨ tëi ko tekwa sui. 11 Ichui namombrɨi ɨvɨtrɨ, a'eve seta kuchi okaru va'e yuvɨreko, 12 a'eve espíritu naporäi va'e oporandu chupe: –Ore mondopaño kuchi avɨterve eve. 13 Evokoiyase Jesús omondo karugwar sëagwä a'e ava sui, ichui opa yuvɨroike kuchi avɨterve. A'e kuchi retakwer dos mil tuprɨ, a'e yuvɨnoña yuvɨraso ɨvɨvate sui ɨpa pɨpe, a'eve okañɨpa yuvɨreko. 14 Evokoiyase kuchi rärösar yuvɨnoña osɨkɨyepave yuvɨraso, imombe'u agwä tekwave ka'a pɨpe rupi yuvɨrekoi va'e upe avei. Sese ava opa yugweru sepia. 15 Oyepotase Jesús rekosave, a'eve osepia yuvɨreko mbɨa karugwar vɨreko va'ekwer oyese oyemonde tuprɨse öi, yarakwa tuprɨse avei. A'ese oyembosɨkɨye tëi yuvɨreko, 16 iyavei osepia va'ekwer yuvɨreko mba'e oime va'e karugwar vɨreko va'e oyese, kuchi rese avei, a'e omombe'upa ambuae ava upe. 17 Evokoiyase ava ndoipotai Jesús reko vɨte agwä a'eve yuvɨreko. 18 O'a irise Jesús ɨarusu pɨpe, ko mbɨa karugwar rerekosarer oporandu chupe supi oso agwä. 19 Jesús rumo ndoipotai, aipo e'iño chupe: –Esoño nde rëtäve, nemu pɨri, a'eve emombe'u opakatu yande Yar oporoaɨsusa pɨpe mba'e oyapo va'ekwer nderese, marä e'i nderaɨsu oiko. 20 A'e mbɨa oso, omombe'u opakatu tekwa Decápolis rupi Jesús oyapo va'ekwer mba'e sese; evokoiyase opakatu ndoyembovɨ'ai tëi aipo renduse yuvɨreko. 21 Oyevɨse Jesús ɨarusu pɨpe ɨpa rovai oso, a'eve oñemonu'ä atɨ ava yuvɨreko chupe, a'e evokoiyase opɨtaño ɨpa popɨve. 22 Evokoiyase oyepota mbɨa mborerekwar oɨ judío ñemonu'äsa pendar, a'e serer Jairo, Jesús repiase oñenopɨ'ä sovai 23 aipo e'i oporandu chupe: –Che rayrɨ omano pota ou; yaso teremondomi tëi ndepo i'arɨve imbogwera agwä iyavei toikove vɨtemi tëi. 24 Evokoiyase Jesús oso supi, iyavei ava re'ɨi oyembotɨ tuprɨ yɨvɨi yuvɨraso. 25 Ipa'üve avei oime kuña opayandepo yovaive ñuvɨrïo aravɨter rupi imba'easɨ suvɨ yepɨyere-yere va'e. 26 Iparaɨsu iteanga seta oporoposano va'e ndoikatui imbogwera yuvɨreko, omomandaivete katu iposanosa pɨpe, opa tuprɨ tëi omondo mba'e vɨreko va'e. Ɨvate katuño rumo imba'erasɨsa chupe. 27 Ko kuña osenduse Jesús rese ñe'ësa, ogwata sakɨkwei oso, ava re'ɨi pa'üve iturukwar rese opoko. 28 Aipo e'i opɨ'a ñemoñeta rereko: “Iturukwar rese apokose rumo, akwerara.” 29 A'e ramoseve voi, ndasuvɨ yepɨyere iri, ipare oyandu gwetekwer rese okwerasa omba'erasɨsa sui. 30 Jesús rumo, oyandu pirätäsa osëse oyesui, sese oma'e gwakɨkwei kotɨ ava rese, ipare oporandu: –¿Ava vo opoko che turukwar rese? 31 Semimbo'e eta omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Nderema'ëi vo ava oyere tuprɨ yuvɨreko nde rese, ipare ereporandu iri ‘¿Ava vo opoko che rese?’ 32 Jesús rumo oma'eño vɨte ite ava oɨvɨrindar rese, uma ite pi'ä opoko che rese oya. 33 Evokoiyase ko kuña, orɨrɨi tëi o'ä osɨkɨyepave iyavei oikwa tëi mba'e oyesendar, oso sovai oñenopɨ'ä omombe'upa tuprɨ ite mba'e supi va'e. 34 Jesús aipo e'i chupe: –Che rayrɨ, erekwera kurïtëi Tüpä rese ndeyeroyasa pɨpe. Eso tuprɨ eiko erekwera ni'ä nde mba'erasɨsa sui. 35 Jesús ñe'ë vɨteseve, oyepota yugweru mborerekwar oɨ judío ñemonu'äsa pendar rëtä sui imombe'u kuñatäi yesupa upe yuvɨreko: –Omano ite nde rayrɨ. ¿Ma'erä vo yamañeko tëira Porombo'esar yaiko? 36 Jesús rumo, ndovɨroyai ñoite ava, aipo e'i mborerekwar oɨ judío ñemonu'äsa pendar upe: –Ani eresɨkɨye; eyeroya katuño ite. 37 Ndoipotai rumo ambuae ava oyeupi icho agwä; Pedro, Santiago iyavei Juan, a'e Santiago rɨvrɨ. 38 Oyepotase mborerekwar oɨ judío ñemonu'äsa pendar rëtäve osepia ava yemondɨisa oyase'o säse va'e avei, 39 oike oso aipo e'i ava re'ɨi upe: –¿Ma'erä vo peräse gwasu tëi peyase'o peyu? Ko kuñatäi nomanoi, oke tëimo ou. 40 Ava rumo opukaete-eteño Jesús reroya e'ɨ̇save yuvɨreko, a'e rumo opakatu omose ava okarve, ipare omoinge iyesupa, ichɨ iyavei oyeupindar reseve, oike oso kuñatäi re'ögwersave. 41 Ipare oipopɨsɨ aipo e'i chupe: –Talitá, cum (e'i chupe: “Kuñatäi, eñarapü'a, a'e ndeu.”) 42 A'e ramoseve voi, kuñatäi, opayandepo yovaive ñuvɨrïo aravɨter va'e, oñarapü'a ipare ogwata. Sepiase ava oyembosɨkɨye gwasu tëi yuvɨreko. 43 Jesús rumo oyokwai imombe'u e'ɨ̇ agwä ambuae ava upe, ipare aipo e'i, pembokaru ko kuñatäi.
1 Jesús osë ko tekwa sui oso gwekwave, semimbo'e avei yuvɨraso supi. 2 Oyepotase mbɨtu'usa arɨ, a'ese oporombo'e oɨ judío ñemonu'äsa pɨpe. Seta Jesús ñe'ë rendusar, oyepɨ'amondɨisave oporandu-randu yuvɨreko: –¿Kesui vo ko ava oikwapa opakatu mba'e? ¿Kesui pi'ä vɨnose ko mba'ekwasa iyavei poromondɨisa apo agwä? 3 ¿Nda'ei vo akoi ko mba'e aposar ɨvɨra rese oporavɨkɨ va'e, María membrɨ Santiago, José, Judas iyavei Simón rɨke'ɨrɨ? ¿Nda'ei vo seindrɨ avei yuvɨrekove yande pa'üve? Sese ndovɨroyai ete yuvɨreko. 4 Jesús rumo aipo e'i ava re'ɨi upe: –Tüpä ñe'ë mombe'usar avei ni'ä ava omboetei opakatu rupi yepi, sekwa pɨpe ndovɨroyai ete, opakatu imu sëtä pendar avei ndovɨroyai ete yuvɨreko. 5 Ndoikatui mba'e poromondɨisa apo agwä a'eve, sese movɨrö tëi imba'easɨ va'e arɨve omondo opo imbogwera agwä. 6 Ndoyembovɨ'ai tëi ava vɨroyae'ɨ̇sa pɨpe. Ipare Jesús oso ogwata tekwa-tekwami namombrɨi va'e rupi, oporombo'e oiko. 7 Oñe'ë gwemimbo'e opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ va'e upe, ipare oyokwai ñuvɨrïo-rïo, iyavei omondo gweko pirätäsa karugwar mboyepepɨ agwä chupe. 8 Ndaperasoi chira rumo mba'e pegwatasa rupi, pe pokoka gweraño ite perasora. Ndiyai avei peraso tembi'u mboyape gwarepochi avei. 9 Iyavei pemondera pɨtaki gweraño. Ndapemondugwei chira pe turukwar seraso. 10 Aipo e'i chupe: –Peikese oɨ pɨpe ava rëtäve pepɨtaño a'e peve, ichuive tuprɨ pesëra pekwa. 11 Akoi ambuae tekwa pendar ndape pɨsɨ potaise ndosendu potaise avei peñe'ë yuvɨreko, peyepepɨñorä ichui peipɨpeteño aveira pe pɨ ɨvɨ rätächigwer sui, ipɨpe sui pemboyekwara sɨkɨyesa yuvɨreko chupe. 12 Evokoiyase semimbo'e eta yuvɨnosë yuvɨraso imombe'u ava upe peyevɨ katu Tüpä upe oya. 13 Iyavei seta omboyepepɨ karugwar ava sui, seta avei ombogwera imba'easɨ va'e mba'e kɨra pɨpe yuvɨreko. 14 Mborerekwar ɨvate katu va'e Herodes oyandu ñe'ësa Jesús resendar, iyavei opakatu rupi oikwa yuvɨreko. Ambuae aipo e'i: “Juan Oporoapirämo va'e revo okwerayevɨ, sese ko poromondɨisa vɨreko oyese.” 15 Ambuae rumo aipo e'i yuvɨreko: “Ko ni'ä Tüpä ñe'ë mombe'usar Elías.” Iyavei ambuae aipo e'i: “Ko ni'ä Tüpä ñe'ë mombe'usar yɨpɨndar va'e, Tüpä ñe'ë mombe'usar araka'endar.” 16 Osenduse Herodes ko nungar ñe'ësa, aipo e'i: –Juan ni'ä evokoi. Che añakä asɨa uka va'ekwer a'e kurïtëi okwerayevɨ. 17 Herodías, rekokwer sui tëi ni'ä, Herodes Juan vɨraso uka sokenda agwä, oñapɨ̇chi uka karena pɨpe sokenda. Esepia Herodías yɨpɨndar Filipo rembireko, a'e Herodes rɨvrɨ, Herodes rumo omendaño vɨvrɨ rembireko rese. 18 Juan aipo e'i Herodes upe: “Ndiyai ete ererekora nde rɨvrɨ rembireko.” 19 Herodías ndoyambotai ete sese tëi Juan, iyavei oyuka pota ite; ndoikatui rumo, 20 esepia Herodes osɨkɨyeño ichui, oikwase ko mbɨa reko tuprɨaisa iyavei seko maräne'ɨ̇se, sese osepɨño ite. Yepe ndoyembo'e katui osenduse iñe'ë viña, Herodes rumo osendu pota raiño ite Juan ñe'ë. 21 Herodías upe oyepotase arɨ mba'e sembɨapo agwä, a'ese Herodes oaragwer pɨpe, oyapo karusa gwasu mborerekwareta rese ava Galilea pendar ikwaprɨ ɨvate katu yuvɨrekoi va'e rese avei. 22 Herodías membrɨ kuñatäi oike karusave a'eve opɨvoi, ava rovake ipɨvoisa avɨyeai Herodes upe ambuae ava okaru va'e upe avei, ichui aipo e'i mborerekwar kuñatäi upe: –Eporandu mba'e nde remimbotar rese cheu, che evokoiyase amondora ndeu. 23 Ipare aipo e'i iri chupe eporanduño mba'e nderemimbotar rese, anise amboya'ora ɨvɨ pɨpendar areko va'e che mborerekwasa ndeu. 24 A'e kuñatäi osë oso, osɨ upe oporandu aipo e'i: –¿Mba'e rese pi'ä aporandura? Ichɨ omboyevɨ chupe: –Eporandu Juan Oporoapirämo va'e akä rese. 25 Ipare kuñatäi oña oike oso mborerekwar gwapɨsave, aipo e'i chupe: –Che aipota ko pɨpeve voi eremboura Juan Oporoapirämo va'e akä tembi'u rɨru pɨpe cheu. 26 Mborerekwar rumo ndoyembovɨ'ai tëi, esepia ava icho'oprɨ rovake ite yɨpɨndar oñe'ë, sese ndoikatui, ani o'e agwä. 27 Evokoiyase oyokwai sundao Juan akä reru agwä. Oso sundao sokendasave, oyasɨa Juan akä seru 28 ipare vɨraso ñepëi tembi'u rɨru pɨpe. Omondo kuñatäi upe, a'e evokoiyase omondo osɨ upe. 29 Oyanduse Juan remimbo'e eta, yuvɨraso setekwer reka ipare vɨraso tuvɨpave yapokatu yuvɨreko. 30 Ko ipare, Jesús ñe'ë mombe'usar oñemonu'ä Jesús pɨri omombe'u mba'e gwembiapokwer oporombo'e agwer avei yuvɨreko chupe. 31 Jesús rumo aipo e'i chupe: –Perio ko'ave, yaso yapɨtu'umi rane kokotɨ mba'e ndipoi va'e save. Esepia oyepɨndekwaño ite ava yugweru chupe, sese ndiyai ikaru agwä yuvɨreko. 32 Evokoiyase a'e gweraño Jesús ñe'ë mombe'usar reseve yuvɨraso ɨarusu pɨpe kokotɨ ava sui. 33 Seta rumo ava osepia ichose, ipare oikwa voiño ite sepiaka yuvɨreko; evokoiyase opakatu tekwa rupindar yuvɨnoña yuvɨraso a'eve, a'e ranegätu oyepotapa yuvɨreko ichui. 34 Ogweyɨse rumo Jesús ɨarusu pɨpe sui, osepia ava re'ɨi, a'ese iparaɨsu ava eta chupe, inungar ovesa ndovɨrekoi va'e gwarösar; ipare ombo'e opakatu mba'e rese. 35 Ka'aruse rumo, semimbo'e oyemboya sese aipo e'i yuvɨreko chupe: –Ka'aru eteprɨ moko, iyavei ndipoi oɨ ko rupivemi va'e. 36 Emondopa ava, tekwa-tekwami köi va'esa rupi a'eve tovɨrokwa gwemi'urä e'i semimbo'e yuvɨreko chupe. 37 Jesús rumo omboyevɨ gwemimbo'e upe: –Pemondo pe mba'e semi'urä. A'e rumo omboyevɨ yuvɨreko chupe: –¿Iyakatura pi'ä oreu doscientos arɨ rupindar mboyape repɨrä, ava mbokaru agwä? 38 Jesús aipo e'i gwemimbo'e upe: –¿Mbovɨ vo pereko mboyape? Peso tapesepia. Sepia pare, omombe'u yuvɨreko chupe: –Poyandepo mboyape, iyavei ñuvɨrïo pira. 39 Evokoiyase oyokwai imbogwapɨ agwä imboya'o-ya'o ava kapi'i arɨ rupi; 40 ichui ogwapɨpa cien cincuenta rupi-rupi oyemboya'o yuvɨreko. 41 Ichui Jesús oipɨsɨ poyandepo mboyape ñuvɨrïo pira, ipare oma'e ɨva rese, avɨye ndeu che Ru e'i, ipare ombo'i-mbo'i mboyape opa omondo gwemimbo'e upe ava re'ɨi upe imondo agwä yuvɨreko. Pira ñuvɨrïo va'e avei omboya'o-ya'o opakatu upe. 42 Evokoiyase opakatu ava okaru va'e i'ɨ̇taröpa ite yuvɨreko; 43 omonu'äpa mboyape iyavei pira rumbɨrer, opayandepo yovaive ñuvɨrïo ɨruova tuprɨ omboapɨpopa yuvɨreko. 44 Kuimba'e okaru va'e retakwer cinco mil tuprɨ. 45 Ko ipare aipo, Jesús ombo'apa voi gwemimbo'e ɨarusu pɨpe osasa voi va'erä ɨpa senonerä yuvɨreko, Betsaida rovai tuprɨ, a'e evokoiyase avɨye e'i vɨte ava upe. 46 Opase ava omondo oyesui, oyeupi oso ɨvɨtrɨ rese oyerure agwä. 47 Pɨ̇tü potase, ɨarusu ɨpa mbɨterve ite sekoi. Jesús rumo a'e ae opɨtaño ɨvɨve o'ä, 48 a'ese oma'e gwemimbo'e rese iyeapɨkui katue'ɨ̇se, esepia ɨvɨtu ipirätä va'e osovaïchi yuvɨreko. Ko'ë potase, ogwata ɨ arɨ rupi gwemimbo'e kotɨ oso, avɨye ite akoi oñokwaño va'erä oso. 49 Osepiase rumo ogwatase ɨ arɨ rupi, nda'ei voko ägwer tëi e'i yuvɨreko chupe, ipare säse puku-puku yuvɨreko ichui; 50 esepia opakatu osepiase osɨkɨye yuvɨreko ichui. A'e rumo oñe'ë voi ete, aipo e'i chupe: –¡Peyemovɨräkwäño! ¡Che tëi: pesɨkɨyei rene che sui! 51 O'ase ɨarusu pɨpe, opɨtu'u ɨvɨtu; a'e evokoiyase ndoyembovɨ'ai tëi yuvɨreko, 52 esepia ndoikwa vɨtei ete mboyape apo atɨ agwer, yavai vɨte seroya agwä yuvɨreko chupe. 53 Osasase ɨpa oyepota Genesaret ɨvɨ rese yuvɨraso, a'e ɨmbe'ɨve oñapɨ̇chiño ɨarusu yuvɨreko. 54 Ogweyɨ ramoseve ɨarusu pɨpe sui, ava oikwa voi ete Jesús yuvɨreko. 55 Opa voi ete omombe'u iyepotasa opakatu ɨvɨ rupi, ichui gweru voi ete imba'easɨ va'e sɨru pɨpe Jesús rekosave yuvɨreko chupe. 56 Oyepotase akoi Jesús ñepëi tekwave oso, inungar-ra tekwami popɨve, tekwa gwasuve, anise ka'a pɨpe, a'e supi imba'easɨ va'e okar rupi vɨnosepa voi yuvɨreko topokomi tëi nde turukwar popɨ rese e'i yuvɨreko chupe; evokoiyase opakatu sese opoko va'e, okwerapa voi ete.
1 Oyemboya fariseo eta Jesús rese yuvɨreko, Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e avei yugweru Jerusalén sui. 2 A'ese osepia Jesús remimbo'e okaruse opokɨ'a reseve, egwë e'i ete nomboavɨyeise porokwaita yepoisa resendar, sese oñemoɨrö yuvɨreko chupe. 3 (Esepia fariseo eta iyavei opakatu judío eta araka'endar rekokwer sui ndipoisai ete yuvɨreko, sese oyepoi e'ɨ̇se ndokarui ete yuvɨreko yepi. 4 Mba'e rerokwasa sui oyevɨse, ndokarui oyepoi e'ɨ̇ vɨteseve yuvɨreko. Iyavei tekokwer araka'endar tëi oyapo vɨte yuvɨreko, inungar ɨgwa rɨru pɨisa, mba'e rɨru gwarepochi apoprɨ iyavei vupa moatɨrö tuprɨsa rese.) 5 Sese, fariseo eta iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e oporandu chupe: –¿Ma'erä vo nde remimbo'e yande ramoi araka'endar rekokwer ndovɨroya iri, esepia ru okaruño opo kɨ'a reseve yuvɨreko? 6 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Pe inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi, supi tuprɨ ite Tüpä ñe'ë mombe'usar Isaías rembikwachia araka'endar aipo e'i: ‘Ko tekwa pendar oyuru pɨpe tëi che mboetei yuvɨreko, ipɨ'a ñemoñetasa rumo amombrɨ ite che sui. 7 Oyerure tuprɨ tëi yuvɨreko cheu: Iporombo'esa evokoiyase ava porokwaita nungar tëi.’ 8 Egwë peye pepoipa Tüpä porokwaita sui ava rekokwer araka'endar rupi tëi pe gwata agwä. 9 Iyavei aipo e'i chupe: –Pe ramoi rekokwer araka'endar pɨpe tëi, peseyaño kokotɨ tëi Tüpä porokwaita. 10 Evokoiyase Moisés aipo e'i: ‘Pemboyeroyara peyesupa pe sɨ avei’, ‘Akoi iñe'ë marä va'e oyesupa osɨ upe, a'e chupe osora manosa apɨre'ɨ̇ va'e.’ 11 Pe rumo aipo peye tëi akoi ava aipo e'i va'e vu upe osɨ upe aveino: ‘Ndiyai chira mba'e mondo agwä peü, esepia che opakatu mba'e areko va'e Tüpä upe imondoprɨ corbán’ (a'e serer: “Tüpä upe seropove'ëprɨ”); 12 pe evokoiyase aipo e'i va'e upe ndiyai ete vu iyavei osɨ pɨtɨ̇vɨï agwä peye. 13 Ko nungar apo pɨpe Tüpä porokwaita ndaperoyai esepia ndapepoi potai ava rekokwer araka'endar sui. Seta mba'e ko nungar peyapo vɨte. 14 Ipare Jesús oñe'ë ava re'ɨi upe, aipo e'i: –Pesendu iyavei peyapɨsaka tuprɨ opakatu che ñe'ësa rese: 15 Nda'ei okar sui tëi ou ava rekokwer mongɨ'a agwä. A'e rumo osë ava pɨ'a sui ete imbongɨ'a agwä. 16 Akoi osendu pota va'e che ñe'ë, toyapɨsakaño sese. 17 Jesús oseyapa ava oso oike oɨ pɨpe, a'eve semimbo'e eta oporandu yuvɨreko ko porombo'esa omombe'u va'e rese chupe. 18 A'e aipo e'i: –¿Evokoiyase pe avei ndapesendukwai? ¿Ndapeikwai vo akoi okar sui oike va'e ava avɨterve nomboangaipai ete, 19 esepia ni'ä, nda'ei ipɨ'ave oso, a'e rumo oso yavɨterve, ipare osë setekwer sui? Ko rese oikwa uka pota opakatu tembi'u avɨyese. 20 Aipo e'i avei: –Ava pɨ'a ñemoñeta sui osë va'e rumo mba'e, a'e omongɨ'a sekokwer. 21 Esepia ava pɨ'a ñemoñetasa sui osë, pɨ'a ñemoñeta raisa, yemboagwasasa, mondasa, porapichisa resendar, 22 mendasa sui yemboagwasasa, mba'e pota raisa, teko raisa, porombopasa, mba'e tëi pota raisa, mba'e rese ñemoɨrösa, ava rese ñemoñeta tëisa, teko ɨvateaisa, pɨ'a ñemoñetasa ni'ɨ̇vi va'e avei. 23 Ko mba'e opakatu naporäi va'e yuvɨnosë ava sui imboangaipa uka agwä. 24 Ichui Jesús osë oso tekwa Tiro kotɨ. A'eve oike oɨ pɨpe, ndoyekwa uka potai ava upe viña; ndoikatui rumo ava sui oñemi. 25 Oime kuña vɨreko va'e omembrɨ kuñatäi a'e vɨreko karugwar oyese, a'e oikwase Jesús rekosa, oso voi sovai oñenopɨ'ä. 26 A'e kuña rumo nda'ei judía, esepia a'e Sirofenicia ɨgwar sekoi. Oso aipo e'i Jesús upe enosë che membrɨ sui karugwar. 27 Jesús aipo e'i chupe: –To'u rane ta'ɨrɨ yɨpɨndar mba'e yuvɨreko, esepia naporäi yarokwa mboyape ta'ɨrɨ sui kave to'u imondo agwä. 28 A'e kuña aipo e'i chupe: –Supi ete che Yar, kave avei rumo o'uño ite mboyape ra'ɨkwer ovɨapi va'e karusa renda vrɨve oitɨ va'e ta'ɨrɨ yuvɨreko. 29 Jesús aipo e'i kuña upe: –Avɨye ite nde ñe'ë, eyevɨ tuprɨ eso. Karugwar osë ite nde membrɨ sui. 30 Ko kuña oyepotase oso gwëtäve, osepia omembrɨ supave; yɨpɨve rumo osë karugwar ichui. 31 Jesús oyevɨ oso Tiro ɨvɨ sui, ipare osasa Sidón rupi oso, ichui oyepota ɨpa Galilea ve, ambuae tekwa eta Decápolis ɨvɨ rupi avei. 32 A'eve vɨraso yuvɨreko ndayapɨsai iñe'ë ɨpɨtɨ-pɨtɨ va'e, emondomi tëi ndepo i'arɨve e'i yuvɨreko. 33 Ichui Jesús vɨraso kokotɨ, ava pore'ɨ̇save, okwä omoinge yapɨsa pɨpe ipare omondo gwendɨ ñapëku rese. 34 Ipare oma'e ɨva rese, ipɨtü'ë puku aipo e'i ava upe: “¡Efatá!” (aipo o'esave aipo e'i: “¡Eyemboi!”) 35 A'e pɨpeve voi ete, ndayapɨsai va'e yapɨsa tuprɨ voi ete, ipare oñe'ë tuprɨ aveino. 36 Jesús oyokwai imondo imombe'ui e'ɨ̇ agwä ambuae eta upe; a'e rumo oikwa ukaño ite ambuae ava upe yuvɨreko. 37 Evokoiyase ava oyembovɨ'a gwasusave, aipo e'i yuvɨreko: “Avɨye ite rumo mba'e sembiapo. ¡Esepia ndayapɨsai va'e omboapɨsa iñe'ë ɨpɨtɨ-pɨtɨ va'e avei omoñe'ëgätu tuprɨ!”
1 Ñepëi arɨ pɨpe seta ava oyemboya iri Jesús rese yuvɨreko ndipoi rumo mba'e ikaru agwä, sese oñe'ë gwemimbo'e eta upe aipo e'i: 2 –Iparaɨsu katu ko ava yuvɨreko cheu, esepia mbosapɨ arɨ yuvɨrekoi yande pɨri, iyavei ndipoi ete mba'e sembi'urä. 3 Amondopase sëtäve sɨepore'ɨ̇ reseve, vɨrovɨapi-api tiëtera tɨepore'ɨ̇ perɨ rupi yuvɨreko viña, esepia seta ava yugweru amombrɨ sui. 4 Semimbo'e eta omboyevɨ yuvɨreko chupe: –¿Marä ya'era vo ava to'u mba'e mondo ko'ave, ava pore'ɨ̇save? 5 Jesús rumo oporandu gwemimbo'e eta upe: –¿Mbovɨ vo mboyape pe pereko? –Orovɨreko ñuvɨrïo ova mboyape–e'i semimbo'e yuvɨreko chupe. 6 Evokoiyase pegwapɨ ɨvɨ arɨve e'i ava re'ɨi upe, a'ese oipɨsɨ ñuvɨrïo ova mboyape, avɨye ndeu e'i Tüpä upe, ichui omboya'o-ya'o mboyape imondo gwemimbo'e upe, semimbo'e evokoiyase omondo ava re'ɨi upe, egwë e'i yapo yuvɨreko. 7 Iyavei vɨreko movɨrö pirami yuvɨreko; Jesús sese avei avɨye ndeu e'i iri Tüpä upe, ipare opa omondo pemboya'o-ya'o e'i gwemimbo'e upe. 8 Opakatu ite ava okaru va'e i'ɨtarö yuvɨreko, ipare opa omonu'ä sumbɨrer omboapɨpopa ñuvɨrïo ova ɨruova tuprɨ yuvɨreko. 9 Okaru va'e retakwer a'e cuatro mil tuprɨ. Ipare Jesús avɨye peso tuprɨ e'i ava upe, 10 ipare yuvɨro'a voi ete ɨarusu pɨpe gwemimbo'e eta reseve yuvɨraso Dalmanuta ɨvɨ rese. 11 Ipare fariseo eta oyepota Jesús ñe'ë poepɨ-epɨ agwä yuvɨreko. Seko'ä agwä, oporandu ɨva pendar poromondɨisa rese Tüpä sui ete pi'ä ou oya yuvɨreko chupe. 12 Jesús ipɨtü'ë puku aipo e'i: –¿Ma'erä vo ko ava oipota ɨva pendar poromondɨisa che rekokwer kwa agwä yuvɨreko? Namboyekwai chietera rumo ñepëi evokoi nungar mba'e peü. 13 Evokoiyase oseyapa ava oso, ipare yuvɨro'a iri ɨarusu pɨpe osasa ɨpa rovai yuvɨraso. 14 Sesarai aipo mba'e gwembi'urä sui yuvɨreko, ñepëimi tëi mboyape vɨraso ɨarusu pɨpe yuvɨreko. 15 Jesús aipo e'i: –Peikwa katu fariseo mboyape mboapeposa sui Herodes mboyape mboapeposa sui aveino. 16 Semimbo'e eta oñemoñeta ndayarekoi ete mboyape e'i tëi oyeupe yuvɨreko. 17 Jesús oikwa voi ete ipɨ'a ñemoñetasa, sese aipo e'i: –¿Ma'erä vo mboyape ndorovɨrekoi peye? ¿Ndapeikwa vɨtei vo mba'e che rembiapo agwer? ¿Yavai vɨte tie seroya agwä peü? 18 ¿Oime tëi peresa ndapesepiai rumo, iyavei oime tëi penambi ndapesendui rumo mba'e? ¿Ndapeyemoma'endu'a iri vo? 19 Akoi amboya'o-ya'ose poyandepo mboyape sui ava cinco mil va'e to'u, ¿mbovɨ ɨruova vo pemonu'ä sumbɨrer? A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ. 20 –Iyavei akoi amboya'o-ya'ose ñuvɨrïo ova mboyape sui ava cuatro mil va'e to'u, ¿mbovɨ ɨruova vo pemonu'ä sumbɨrer no? A'e omboyevɨ yuvɨreko: –Ñuvɨrïo ova ɨruova tuprɨ. 21 Evokoiyase aipo e'i chupe: –¿Ndapesendukwa vɨtei ete vo ko ñe'ësa? 22 Oyepotase tekwa Betsaida ve yuvɨraso, a'e ramoseve voi gweru ndasesapɨsoi va'e Jesús upe, epokomi tëi sese oya yuvɨreko. 23 Jesús oipopɨsɨ ndasesapɨsoi va'e seraso kokotɨ tekwa sui. A'eve omoakɨ̇ sesa gwendɨ pɨpe, omondo avei opo i'arɨve ipare oporandu chupe eresepia vo mba'e e'i. 24 Ndasesapɨsoi va'e oma'ese, aipo e'i: –Asepia ava. Inungar ɨvɨra ogwata va'e yuvɨreko. 25 Jesús omondo iri opo sesa rese, ipare a'e mbɨa oma'e tuprɨ iyavei okwera ite. Opakatu mba'e osepia tuprɨ. 26 Evokoiyase Jesús omondo sëtäve, aipo e'i chupe: –Ani ereyevɨ iri tekwave. 27 Ko ipare, yuvɨraso Jesús gwemimbo'e eta reseve ɨvɨ tekwa Cesarea rupi Filipo ɨvɨ rese. Perɨ rupi, Jesús oporandu gwemimbo'e eta upe: –¿Marä e'i vo ava oñe'ë yuvɨreko che rese? 28 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Amove ava Juan Oporoapirämo va'e e'i yuvɨreko ndeu, ambuae evokoiyase Elías, ambuae Tüpä ñe'ë mombe'usar mboetasa e'i yuvɨreko ndeu. 29 Pe aveino, ¿ava ko sekoi peye ru cheu? –e'i oporandu gwemimbo'e upe. Pedro omboyevɨ chupe: –Nde ni'ä Poropɨsɨrösar ereiko. 30 Jesús aipo e'i imondopa pemombe'ui rene ñepëi ava upe. 31 Jesús omboɨpɨ oporombo'e che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ che paraɨsu itera, iyavei opakatu judío rerekwareta, pa'i rerekwar ɨvate katu va'e iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e remiamotare'ɨ̇. A'e avei che yuka ukara yuvɨreko, akwerayevɨra rumo mbosapɨ arɨ rupi. 32 A'e omboyekwa tuprɨ ite chupe. Evokoiyase Pedro vɨraso kokotɨmi chupe oñe'ëgäta agwä. 33 Oyemboyere rumo, oma'e gwemimbo'e eta rese, oñe'ëgäta Pedro upe aipo e'i: –¡Esɨrɨ che sui, Karugwar! Esepia nde nandepɨ'añemoñetai mba'e Tüpä upendar rese; ava nungar tëi nde pɨ'añemoñeta eiko. 34 Ipare Jesús, oñe'ë gwemimbo'e eta upe iyavei ambuae ava upe aipo e'i: –Akoi ava ogwata pota va'e che rupi, topoi mba'e gwemimbotar tëi aposa sui, iyavei inungar-ra kurusu rese ovosɨira viña, toyemoigätu voi che rekokwer rese oparaɨsu agwä iyavei togwata tuprɨ che rupi. 35 Esepia akoi ava gwetekwer tëi raɨsupar, okañɨ tëietera; akoi ava omokañɨ tëi va'e rumo gwetekwer che rekokwer rese ñe'ësa ñepɨsɨrösa sui avei, a'e oñepɨsɨröra. 36 ¿Avɨyeai anga'u pi'ä ava upe opakatu mba'e ɨvɨ pɨpendar pɨsɨ agwä tëi, a'e ae tëi omokañɨ gwekokwer ipɨpe yuvɨreko? 37 Anise, ¿mbovɨ pi'ä omondora ava gwekokwer repɨrä viña? 38 Esepia akoi ava yuvɨnochiai va'e che sui iyavei che ñe'ëngagwer sui ava angaipa viyar ndaseko tuprɨi va'e rovai, che avei ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, egwë a'era akoi ayevɨse che Ru reko pirätä porañetesa pɨpe, sembigwai re'ɨi ɨva pendar maräne'ɨ̇ reseve kuri.
1 Jesús aipo e'i iri avei: –Supi ete oimerä amove ko'ave ava nomano vɨtei va'erä, osepia rane itera ouse Tüpä mborerekwasa pirätäsa yuvɨreko kuri. 2 Ñepëi ova arɨ pare, Jesús vɨraso Pedro, Santiago, Juan reseve ɨvɨtrɨ ɨvate va'esave oyeupi. A'eve avɨyeteramo tëi oñekuñarö gwemimbo'e rovai. 3 Iturukwar sendɨ iyavei morochi eteanga, ndipoi ete ava inungar ko ɨvɨ pɨpe turukwar oyosei va'e. 4 Iyavei avɨyeteramo tëi oyemboyekwa Elías, Moisés reseve Jesús rese oñemoñeta yuvɨno'ä. 5 Pedro aipo e'i Jesús upe: –Porombo'esar, ¡avɨyeai ete ko'ave yaiko! Toroyapo mbosapɨ teyupami: ñepëi ndeu narä, ambuae Moisés upe, ambuae evokoiyase Elías upe narä. 6 Osɨkɨye tëi semimbo'e yuvɨreko, iyavei Pedro ndoikwaise oñe'ë agwä, aipo e'iño tëi. 7 A'e ramoseve, avei ogweyɨ ɨva kɨ'a i'arɨve oyopɨpa tuprɨ yuvɨreko. A'e ɨva sui oyeendu ñe'ësa aipo e'i: “Ko che Ra'ɨrɨ che rembiaɨsu: peyapɨsaka katu iñe'ë rese.” 8 A'e ramoseve oma'ese oɨvɨi, ndosepia iri ete rumo ambuae ava yuvɨreko supi, Jesús gweraño ite osepia yuvɨreko. 9 Ipare ogweyɨse ɨvɨtrɨ sui yuvɨreko, Jesús aipo e'i gwemimbo'e upe ndapemombe'ui chietera ñepëi ava upe ko mba'e pesepia va'e, pemombe'ura rumo akoi che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ akwerayevɨse voi ete kuri. 10 Oyeupeño tëi vɨreko aipo ñe'ësa yuvɨreko, a'e rumo oporandu-randu oyeupe marä oya pi'ä aipo akwerayevɨra e'i tëi oiko. 11 Oporandu Jesús upe yuvɨreko: –¿Ma'erä ru evokoiyase Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e Elías rane oura tenonde kuri e'i yuvɨreko? 12 A'e rumo omboyevɨ chupe: –Supi ete ni'ä Elías rane oura, opakatu mba'e moigätu agwä. ¿Ma'erä evokoiyase araka'endar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ oiporarara mba'e oiko, iyavei vɨroɨröra yuvɨreko no? 13 Che rumo aipo a'e peü Elías ou ite, ava evokoiyase opakatu gwemimbotar rupi tëi mba'e oyapo yuvɨreko sese, egwë e'i opakatu yavɨye araka'endar Ikwachiapɨrer pɨpe. 14 Oyevɨ pare gwemimbo'e rekosave, a'eve osepia ava re'ɨi oyere gwasuse yuvɨreko sese, iyavei oime a'eve Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e oiñe'ëpoepɨ-epɨ semimbo'e yuvɨreko. 15 Jesús repiase rumo, opakatu yuvɨnoñapa yuvɨraso chupe avɨrave apo ovɨ'aretesa pɨpe. 16 A'e oporandu ava re'ɨi upe: –¿Mba'e rese vo peporandu-randu chupe yuvɨreko? 17 Ñepëi ipa'ü pendar omboyevɨ chupe: –Porombo'esar, ko aru che ra'ɨrɨ ndeu, vɨreko va'e karugwar oyese nomoñe'ëgätu ukai va'e yepi. 18 Iyavei igwatasa rupi, ko karugwar avɨyeteramo tëi opokose sese; oitɨ voi ɨvɨve iyavei sendɨrɨyuiyusu, säitere-tere avei kurïtëi nipirätä iri ete. Penosemi karugwar ichui a'e tëi nde remimbo'e eta upe, a'e rumo ndoikatui ete yuvɨreko. 19 Jesús omboyevɨ chupe: –¡Pe ava ndaperoyai va'e Tüpä peiko! ¿Mbovɨ rupi rutei vo aiko vɨtera pe pa'üve? ¿Mbovɨ rupi rutei ayapo vɨtera vichiko mba'e peü? Peru evokoi chi'ïvä'e cheu. 20 Evokoiyase vɨraso chi'ïvä'e Jesús rovai yuvɨreko. Osepiase karugwar Jesús, oitɨ uka iri chi'ïvä'e ɨvɨve, omboapayere-yere iyavei iyuru rupi sendɨrɨyui gwasu-gwasu. 21 Jesús oporandu iyesupa upe: –¿Mba'ese suive tuprɨ vo na e'i oiko? Iyesupa omboyevɨ chupe: –Ichi'ïvä'e suive ite. 22 Seta yupagwer ko karugwar oitɨ uka tatave ɨve avei, yuka pota agwä yepi. Sese ereikatuse, ore pɨtɨ̇vɨïñomi tëi katu eve ore paraɨsuerekosave. 23 Jesús aipo e'i chupe: –¿Ma'erä ‘ereikatuse ere cheu’? ¡Opakatu che reroyasar upe yaposa ite mba'e avɨye va'e! 24 Evokoiyase chi'ïvä'e yesupa säse pirätä: –Che orovɨroya ite. ¡Che pɨtɨ̇vɨï eve nde reroya katu agwä! 25 Osepiase Jesús ava re'ɨi, oyemboyase sese oñe'ëgäta karugwar upe aipo e'i: –Karugwar noñe'ëi va'e ndayapɨsai va'e, che orokwai epoi ko chi'ïvä'e sui ereike iri eme sekokwer rese. 26 Karugwar säse puku, omoeo'ä tuprɨ chi'ïvä'e. Ipare osë ichui, oseya rumo inungar omano va'e, aipo e'i yuvɨreko, ko chi'ïvä'e omano ite ou e'i yuvɨreko chupe. 27 Jesús rumo, oipopɨsɨ imopü'a; ipare chi'ïvä'e opü'a tuprɨ voi ete. 28 Ichui Jesús oike ñepëi oɨ pɨpe, ipare semimbo'e eta oporandu a'e ae yuvɨrekoise chupe: –¿Ma'erä pi'ä ndoromosë katui ete karugwar ichui? 29 Ipare Jesús omboyevɨ chupe: –Ko nungar karugwar yaikatu senose yeruresa pɨpe ñoite yepi. 30 Ichui yuvɨnosepase, yuvɨraso ɨvɨ Galilea rupi. Jesús rumo ndoyemboyekwa uka potai ete ambuae ava upe, 31 esepia gwemimbo'e gweraño ite ombo'e. Aipo e'i: –Che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, imondoprɨ aikora che amotare'ɨ̇mbar povrɨve, che yuka aveira yuvɨreko; mbosapɨ arɨ pare rumo akwerayevɨra. 32 Semimbo'e rumo ndosendukwai ete oyeupe ñe'ësa iyavei osɨkɨye chupe porandu agwä yuvɨreko yepi. 33 Ipare oyepota tekwa Cafarnaúm ve yuvɨreko. Yuvɨroikese oɨ pɨpe, Jesús oporandu gwemimbo'e eta upe: –¿Mba'e rese vo akoi peyeaka-aka peiko perɨ rupi? 34 A'e rumo noñe'ëi tuprɨ yuvɨreko, esepia perɨ rupi oyeaka yugweru uma ite pi'ä seko ɨvate katura yande pa'ü pendar e'i oyeupe yuvɨreko. 35 Evokoiyase ogwapɨsave, periopa e'i gwemimbo'e opayandepo yovaive ñuvɨrïo va'e upe, aipo e'i avei: –Oimese pe pa'ü pendar oyemboɨvateai va'e, a'e rumo seko ɨvɨ kotɨ katura opakatu sui ava eta pɨtɨ̇vɨï agwä. 36 Ipare oipɨsɨ chi'ïvä'e gwemimbo'e pa'üve seno'ä aipo e'i: 37 –Akoi ava oipɨsɨ va'e ko chi'ïvä'emi nungar che rer pɨpe sereko, che ite che pɨsɨ yuvɨreko; iyavei akoi ava che pɨsɨ va'e, nda'ei che gweraño che pɨsɨ, oipɨsɨ aveira che mbousar. 38 Evokoiyase Juan aipo e'i chupe: –Porombo'esar, orosepia mbɨa nderer pɨpe omombo va'e karugwar, a'e rumo ndogwatai kurïtëi ore rupi; esepia ore ndoroipotai chupe. 39 Jesús omboyevɨ chupe: –Ani egwë peye, esepia ndipoi ete ambuae oyapo va'e poromondɨisa che rer pɨpe, oikatu va'erä oñe'ërai che rese. 40 Sese ndayande amotare'ɨ̇i va'e, a'e yande mboyoyasar sekoi. 41 Akoi omondo va'e ñepëi ɨgwa rɨru pɨpe ɨ Cristo sui perekose yuvɨreko peü, evokoi nungar oipɨsɨ itera porerekosa oyeupe narä. 42 “Akoi ava omboangaipa uka va'e ko chi'ïvä'emi nungar che reroyasar, iyakatu evokoi nungar ñapɨ̇chisa ita mba'e mboku'isa iyesɨ'o rese paragwasu pɨpe imombo agwä. 43 Sese pepo pe mboangaipa uka va'e peyasɨa peyesui; esepia avɨye katu peikera tekove apɨre'ɨ̇save ñepëi pepo rese, peso rägwer sui ñuvɨrïo pepo rese tata gwasu apɨre'ɨ̇save, 44 a'eve akoi uru nomanoi va'e, iyavei tata ndogwei va'esave. 45 Pepɨ pe mboangaipa ukase, peyasɨa avei peyesui; esepia avɨye katu ndape pɨndugwei peike tekovesave, ñuvɨrïo pepɨ rese peike rägwer sui tata gwasu ndopai va'esave, 46 a'eve akoi uru nomanoi va'e, iyavei tata ndogwei va'esave. 47 Pe resa avei pe mboangaipa ukase, penose ite peyesui; esepia avɨye katu peike ñepëi pe resa rese Tüpä mborerekwasave ñuvɨrïo pe resa rese tata gwasu apɨre'ɨ̇save pe reike rägwer sui. 48 A'eve akoi uru nomanoi va'e, iyavei tata ndogwei va'esave.” 49 “Esepia opakatu ava imboe'ësara tata nungar pɨpe. 50 Sese yukrɨ avɨyeai ete; nase'ë irise rumo, ¿ndayaikatui chira imoe'ë iri agwä? Peiko katu yukrɨ nungar mba'e tuprɨ pɨpe peyeupe narä.”
1 Ipare Jesús osë tekwa Cafarnaúm sui, oso Judea ɨvɨ rupi ɨai Jordán rovai arɨ sësa kotɨ. A'eve ava re'ɨi oñemonu'ä iri yuvɨreko sese. Iyavei ombo'e iri ava gwekokwer rupi tuprɨ. 2 Evokoiyase fariseo oyemboya Jesús rese seko'ä agwä tëi, avɨye pi'ä kuimba'e omenda va'e opoi gwembireko sui e'i yuvɨreko chupe. 3 A'e rumo omboyevɨ aipo e'i: –¿Marä e'i vo akoi Moisés porokwaita pɨpe? 4 A'e evokoiyase omboyevɨ yuvɨreko aipo e'i chupe: –Moisés remimombe'u aipo e'i pemondora pe rembireko upe kwachiar poisa resendar pe poi agwä perembireko sui. 5 Evokoiyase Jesús aipo e'i: –Moisés omondo ko porokwaita pe poreroya e'ɨ̇sa pɨpe sui peü. 6 Yɨpɨsuive ni'ä, ‘Tüpä oyapo opakatu mba'e, oyapo avei kuimba'e kuña reseve. 7 Sese ni'ä kuimba'e omendase, oyepepɨra oyesupa sui gwembireko rese ite yuvɨrekoi agwä, 8 evokoiyase ñuvɨrïo yuvɨrekoira ñepëi ava nungar.’ Sese nda'e iri ñuvɨrïo, ñepëi nungar ite yuvɨrekoira. 9 Evokoiyase ava Tüpä omomenda va'e oyese, ndiyai ava tëi omboyepepɨ yuvɨreko oyesui. 10 Oɨve yuvɨrekoi vɨtese, semimbo'e oporandu iri ko mba'e rese yuvɨreko chupe. 11 Jesús aipo e'i: –Akoi opoi va'e gwembireko sui omendase ambuae kuña rese, oyemboagwasa tëi va'e gwembireko sui; 12 akoi kuña opoise omer sui omendase ambuae kuimba'e rese, a'e oyemboagwasa tëi va'e avei. 13 Ipare gweru chi'ïvä'e Jesús upe yuvɨreko sese ipoko agwä; semimbo'e eta rumo oñemoɨrö serusar upe yuvɨreko. 14 Evokoiyase Jesús osepiase, ndasorɨi gwemimbo'e eta upe aipo e'i: –Ma'erä ndapeipotai iyu agwä, toyugweruño chi'ïvä'e cheu, esepia ko chi'ïvä'e nungar ava yuvɨroikera Tüpä mborerekwasave. 15 Supi ete, akoi ndoipɨsɨi va'e Tüpä mborerekwasa chi'ïvä'e nungar yuvɨreko, a'e evokoiyase ndoyuvɨroikei chietera ipɨpe. 16 Evokoiyase Jesús oipɨsɨ chi'ïvä'e omondo opo i'arɨve sovasa agwä. 17 Ogwata vɨtese Jesús, a'eseve mbɨa chi'ïvä'e oña oso sovai, oñenopɨ'ä, oporandu chupe: –Porombo'esar avɨye va'e, ¿mba'e vo ayapora tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e rereko agwä? 18 Jesús evokoiyase omboyevɨ chupe: –¿Ma'erä vo, avɨye va'e ere cheu? Oime rumo ñepëi avɨye va'e ite, a'e Tüpä sekoi. 19 Ereikwa ni'ä Tüpä porokwaita: ‘Ndereporoyukai chira, nandeagwasai chira, nandemondai chira, nanderemiräi chira ambuae ava rese, ndereporombopai chira, eremboyeroyara nde ru, nde sɨ avei.’ 20 A'e mbɨa rumo aipo e'i chupe: –Porombo'esar, che aipo nungar opakatu amboavɨye ite che chi'ïvä'e suive. 21 Evokoiyase Jesús oma'e saɨsupave sese, aipo e'i chupe: –Ñepëi mba'e rumo ipane vɨte ndeu: eso emondopa rane nde mba'e seprɨ evokoiyase emondo ava iparaɨsu va'e upe. Ichui ererekora mba'e avɨye va'e ɨvave. Ipare eregwatara che rupi. 22 Aipo oyeupe ese rumo, a'e mbɨa oyepepɨño ichui ovɨ'are'ɨ̇save oso, esepia a'e mba'e yar ite sekoi. 23 Evokoiyase Jesús oma'ese oɨvɨrindar rese, aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –¡Yavai ete rumo ava mba'e yar reike agwä Tüpä mborerekwasave! 24 Ko ñe'ësa nombovɨ'ai tëi semimbo'e eta, evokoiyase Jesús aipo e'i iri: –Che ra'ɨreta, ¡yavai ete Tüpä mborerekwasave mba'e yar reike agwä! 25 Ndayavai katu camello upe yukwar rupi seike agwä, ava imba'e eta va'e upe rumo yavai katu itera Tüpä mborerekwasave seike agwä. 26 Aipo nungar renduse, oyepɨ'amondɨi katu yuvɨreko, ipare oporandu-randu oyeupe: –¿Ava pi'ä oñepɨsɨröra evokoiyase? 27 Jesús oma'e sese aipo e'i imboyevɨ chupe: –Ava upe rumo yavai aipo nungar mba'e apo agwä; Tüpä upe rumo ndayavaimi ete, esepia a'e opakatu mba'e mboavaisare'ɨ̇ sekoi. 28 Pedro omboɨpɨ imombe'u chupe: –Ore rumo oroseyapa ite opakatu ore mba'e orovɨreko va'e, nde rupi ore gwata agwä. 29 Jesús omboyevɨ chupe: –Supi ete ko aipo a'e peü akoi che raɨsusa pɨpe iyavei ñe'ësa ñepɨsɨrösa raɨsusa pɨpe oseyapa va'e gwëtä, anise vɨke'ɨrɨ, vɨvrɨ, gweindrɨ, vu, osɨ, gwa'ɨrɨ iyavei oɨvɨ, 30 a'e oipɨsɨra oma'erä ko ɨvɨ pɨpe cien yupagwer rupi avei oɨ, vɨvrɨ, gweindrɨ, osɨ, gwa'ɨrɨ iyavei ɨvɨ, yepe oiporarara mba'e-mba'e tëi viña; ipare rumo tekwa ambuaeve oipɨsɨ aveira tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e kuri. 31 Setavai rumo kurïtëi yɨpɨndar va'e; a'e yuvɨrekoira ipa tëi; iyavei seta avei kurïtëi ipa tëi yuvɨrekoi va'e, a'e rumo yuvɨrekoira tenonde ite kuri. 32 Yuvɨrasose Jerusalén ve, iyavei Jesús tenonde sekoi gwemimbo'e eta upe. Semimbo'e rumo ndoyembovɨ'ai tëi iyavei sakɨkwerindar osɨkɨye yuvɨreko. A'eve Jesús oñe'ë iri kokotɨmi gwemimbo'e opayandepo yovaive ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e upe, ichui omboɨpɨ imombe'u ko mba'e-mba'e tëi reime agwä aipo e'i: 33 “Peikwa ni'ä, yasora tekwa Jerusalén ve, a'eve rumo che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, che pɨsɨra che mondo pa'i eta rerekwar iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e povrɨve, a'e tomano e'ira yuvɨreko cheu ipare che mondo aveira ava nda'ei va'e yande mu upe yuvɨreko. 34 Marä e'i-e'i tëira yuvɨreko cheu, ondɨvɨ-ndɨvɨra, oyuvɨrokwa-rokwara che rese, che yuka aveira yuvɨreko; mbosapɨ arɨ pare rumo akwerayevɨra.” 35 Ipare oyemboya Santiago iyavei Juan Jesús rese aipo e'i yuvɨreko chupe: –Porombo'esar, oroipota ereyapo mba'e avɨye va'e oreu. 36 A'e rumo oporandu chupe: –¿Mba'e vo peipota ayapo va'erä peü? 37 A'e aipo e'i yuvɨreko: –Ore oroipota nde mborerekwa porañetesave ore mbogwapɨra ndeyepɨri eve, ñepëi nde mba'e rese pokosa kotɨ, ambuae nde mba'e rese pokoe'ɨ̇sa kotɨ. 38 Jesús omboyevɨ aipo e'i chupe: –Pe ndapeikwai mba'e rese pe porandu. ¿Peiporara katura pi'ä che rupive mba'e-mba'e tëi aiporara va'erä, inungar ɨgwa iro va'e aɨ'u va'erä viña iyavei peikatura pi'ä che apirämosa aipɨsɨ va'erä pɨsɨ agwä? 39 A'e omboyevɨ yuvɨreko: –Taa oroikatuño itera ipɨsɨ agwä. Jesús aipo e'i chupe: –Supi ete peɨ'ura ko mba'e iro va'e, peipɨsɨ aveira apirämosa che aipɨsɨ va'erä nungar; 40 ko rumo ndiyai cheu che pɨri pe gwapɨ agwä, che mba'e rese pokosa kotɨ, ambuae che mba'e rese poko e'ɨ̇sa kotɨ, a'e oñemoigätu va'e upe gweraño ite osora. 41 Evokoiyase ambuae semimbo'e opayandepo yovaive va'e iñe'ë renduse, oñemoɨrö Santiago iyavei Juan upe yuvɨreko. 42 Jesús rumo oñe'ë opakatu upe aipo e'i: –Peikwa ni'ä akoi ava oporokwai tëi va'e oyeroyarai va'e omborerekwasa rese oporokwai mba'e-mba'e tëi pɨpe, iyavei mborerekwar ɨvate katu va'e omboyekwa ite omborerekwasa ava rese yuvɨreko. 43 Pe rumo egwë ndapeyei chira pe yeereko. Iyakatu rumo akoi ava oipota va'e ɨvate katu gweko agwä pe pa'üve, i'añeko rane itera opakatu ambuae ava rese, 44 iyavei akoi pe pa'ü pendar oipota va'e tenonde katu gweko agwä, i'añeko tuprɨ ranera opakatu pe pa'ü pendar rese. 45 Esepia ni'ä che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, ayu nda'ei ava che rese i'añeko agwä; che rumo ayu ava rese che añeko agwä, iyavei amondo va'erä che rekokwer manosave opakatu ava repɨrä. 46 Ipare oyepota tekwa Jericó ve yuvɨreko. Ichui Jesús osëse tekwa sui gwemimbo'e reseve, ava re'ɨi avei, a'eve perɨ popɨve mbɨa ndasesapɨsoi va'e Bartimeo serer va'e Timoteo ra'ɨrɨ, ogwapɨ öi. 47 Osenduse Jesús Nazaret pendar oñokwase oso, a'ese ndasesapɨsoi va'e säse pirätä chupe aipo e'i: –¡Jesús, David suindar che paraɨsuerekomi tëi eve! 48 Ava rumo oñe'ëgätaño yuvɨreko chupe ikiriri agwä, a'e evokoiyase säse pirätä katuño ite: –¡David suindar, che paraɨsuerekomi tëi eve! 49 Evokoiyase Jesús iñe'ë renduse opɨta aipo e'i: –Peñe'ë chupe. Ichui oñe'ë ndasesapɨsoi va'e upe, aipo e'i yuvɨreko: –Eyemongere'ɨ̇, epü'a esepia oñe'ë aipo ndeu. 50 Ndasesapɨsoi va'e omombo oturukwar, ovɨ'aretesa pɨpe oyemboya Jesús rese oso, 51 a'e evokoiyase oporandu chupe: –¿Mba'e vo ereipota ayapo va'erä ndeu? Ndasesapɨsoi va'e omboyevɨ chupe: –Porombo'esar, che mboesarekomi tëira eve viña. 52 Jesús aipo e'i chupe: –Eso tuprɨño eiko; erekwera ni'ä Tüpä reroyasa pɨpe. A'e ramoseve ndasesapɨsoi va'e osareko tuprɨ ite, ipare osoño Jesús rakɨkwei perɨ rupi.
1 Ovɨrovɨse tekwa Jerusalén yuvɨraso, serovɨkave oime ñuvɨrïo tekwami Betfagé iyavei Betania ɨvɨtrɨ Olivos ɨpɨ̇imi, a'eve Jesús omondo ñuvɨrïo gwemimbo'e, 2 aipo e'i chupe: –Peso evokoi tekwami yande rovaindarve. Peyepotase a'eve, pesepiara gwariku ñapɨ̇chimbrɨ imo'ä, ava ndoyeupi vɨtei va'e yuvɨreko sese. A'e peyorañorä seru. 3 Akoi ava ma'erä vo egwë peye e'ise peü, ore Yar oiporu pota, ipare ni'ä omboyevɨ voiñorä peyera chupe. 4 Evokoiyase a'e yuvɨraso perɨ rupi, a'eve gwariku ñapɨ̇chimbrɨ osepia imo'ä okendɨpɨve, ichui oyoraño seru yuvɨreko. 5 Oime aipo ava a'e pendar oporandu yuvɨreko chupe: –¿Mba'e vo peyapo? ¿Ma'erä vo peyora gwariku? 6 A'e rumo omboyevɨ yuvɨreko chupe Jesús ombo'esa rupi tuprɨ ite; ipare opoiño yuvɨreko ichui seraso agwä. 7 Ipare omondo oturukwar gwariku arɨve, ichui vɨraso Jesús upe yuvɨreko. A'ese Jesús oyeupi i'arɨve. 8 Seta ava oipɨpira oturukwar perɨ rupi, iyavei ambuae ava evokoiyase oyasɨa pindo omondo perɨ rupi saperä yuvɨreko. 9 Iyavei ava re'ɨi seta senonendar, egwë e'i avei sakɨkwerindar, a'e säse pirätä yuvɨreko chupe aipo e'i: –¡Imboeteiprɨ! ¡Sovasaprɨ tasekoi ou va'e yande Yar rer pɨpe! 10 ¡Sovasaprɨ yande yesupa David mborerekwasa tasekoi ou va'e! ¡Ɨvave imboeteiprɨ avei tasekoi! 11 Egwë e'i Jesús oikese Jerusalén ve, ipare oso tüpäro pɨpe. A'eve opakatu rupi mba'e rese oma'e ipare oso Betania ve opayandepo yovaive ñuvɨrïo gwemimbo'e rese, esepia ni'ä ka'aru eteprɨ ite. 12 A'ere arayi'ive, yuvɨnosese tekwa Betania sui, Jesús ndasɨepoi ete. 13 Osepiase amombrɨve ɨvɨra higuera soatɨ va'e, sese oyemboya oso i'a pi'ä oyapave, a'e rumo osepia sopäve tëi sese, esepia a'e ɨvɨra upe ndosupitɨ vɨtei i'a agwä. 14 Evokoiyase aipo e'i a'e higuera upe: –¡Ko pɨpe suive ndipo iri chira ava nde'a yuvɨro'u va'erä! Semimbo'e eta osendu iñe'ë yuvɨreko. 15 Oyepota pare Jerusalén ve yuvɨreko, Jesús oike tüpäro pɨpe ipare omboɨpɨ imosepa ichui ava mba'e mondosar iyavei mba'e rerokwasar. Opa ombovapɨ mba'e renda imondo ava gwarepochi rekuñarösar sui, iyavei apɨkasu mondosar renda avei ombovɨapi imondo; 16 iyavei ndoipotai ete ambuae mba'e seroikepɨrä tüpäro pɨpe. 17 Ipare oporombo'e aipo e'i: –Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe aipo e'i: ‘Ko che rëtä yeruresa rëtära opakatu ava ɨvɨ pɨpendar uve narä’, pe rumo imondarai va'e rëtä nungar tëi pereko. 18 Aipo osenduse, pa'i eta rerekwar iyavei oporombo'e va'e Moisés porokwaita rese omboɨpɨ voi ete seka marä e'ira Jesús yuka uka agwä yuvɨreko, a'e rumo osɨkɨye tëi, esepia opakatu ndoyembovɨ'ai tëi iporombo'esa rese yuvɨreko. 19 Pɨ̇tü ramomise, Jesús yuvɨnosë gwemimbo'e eta reseve yuvɨraso a'e tekwa sui. 20 Arayi'ive rupi yuvɨraso ɨvɨra higuera ɨvɨi, a'eve osepia sapo suive ipirupase yuvɨreko. 21 Evokoiyase Pedro, oyemoma'endu'a voi iñe'ë agwer rese, sese aipo e'i Jesús upe: –Porombo'esar, esepia ko ɨvɨra higuera upe ereñe'ërai va'ekwer, opa ite ipiru. 22 Jesús omboyevɨ aipo e'i: –Peyeroya katu Tüpä rese. 23 Supiete aipo a'e peü akoi aipo e'i va'e ɨvɨtrɨ upe: ‘¡Esɨrɨ avesui evɨapɨ eso paragwasu pɨpe!’, iyavei ndape yapoi chira ate'ɨ̇sa pɨpe, ko peroya itera aipo peye va'e, a'ese egwë e'i etera kuri. 24 Sese aipo a'e peü opakatu mba'e rese peporanduse pe yeruresa pɨpe, peyeroya itera mba'e oime va'erä rese peü, a'ese peipɨsɨ itera. 25 Iyavei akoi peyerurese, yɨpɨndar peñeröi rane pe amotare'ɨ̇mbar upe, a'ese egwë e'i aveira pe Ru ɨva pendar iñeröira pe angaipa rese peü. 26 Egwë ndapeyeise rumo pe Ru ɨva pendar avei niñeröi chira pe angaipa rese peü. 27 Ipare oyevɨ Jerusalén ve yuvɨreko. Ogwata vɨte seve Jesús tüpäro pɨpe, oyemboya sese yuvɨreko pa'i eta rerekwar, Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, iyavei ava rerekwar tekwa pendar, 28 ipare oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ava nde kwaita pɨpe vo ereyapo ko nungar eiko? ¿Ava vo ombou nde mborerekwasa ndeu ko nungar apo agwä? 29 Jesús omboyevɨ aipo e'i chupe: –Che avei aporandura ñepëi mba'e rese peü: ¿Ava vo Juan ombou ava apirämo agwä; Tüpä pi'ä ava tëi tie? Pemboyevɨse cheu, a'ese che avei amombe'ura peü ava porokwaita rupi ete pi'ä ayapo ko mba'e vichiko. 31 A'e evokoiyase oñemoñeta aipo e'i oyeupe yuvɨreko: “Yamboyevɨse chupe viña Tüpä ombou, a'e aipo e'ira: ‘Evokoiyase, ¿ma'erä ru ndaperoyai?’ e'ira yandeu. 32 ¿Marä ya'era vo aipo chupe ava tëi remimbou?...” A'e osɨkɨye tëi ambuae ava sui yuvɨreko, esepia opakatu ite oikwa Juan Tüpä ñe'ë mombe'usar sekoise yuvɨreko yepi. 33 A'ese omboyevɨ Jesús upe yuvɨreko: –Ndoroikwai ete. Evokoiyase Jesús omboyevɨ chupe: –Sese che avei a'e iporokwaita pɨpe ko mba'e ayapo nda'ei chietera peü.
1 Jesús omboɨpɨ oñe'ë tekokwer mboyoyasa rese. Aipo e'i: “Ñepëi mbɨa oñotɨ̇ va'e uva oɨvɨ pɨpe, a'e oñachi tuprɨ sereko; a'e omoigätu ñepëi save uva rɨkwer renose agwä ipare omopü'a ñepëi oɨ ɨvate va'e opakatu mba'e rärö agwä. Ipare oseya oɨvɨ ava oporavɨkɨ va'e upe iporu agwä. Ichui osë oso amombrɨ va'esa rupi. 2 Oyepotase arɨ uva po'osa, a'ese omondo gwembigwai oporavɨkɨ va'e upe imboporandu tomboumi uva po'oprɨ cheu oyapave viña. 3 A'e rumo oipɨsɨño, inupa-nupa imboyevɨ tuprɨ tëi yuvɨreko. 4 Evokoiyase a'e ɨvɨ yar omondo iri ambuae gwembigwai, a'e oyapicha-pichaño ñakä rupi iñe'ë marä-marä tëiño avei yuvɨreko chupe. 5 Ipare omondo iri ambuae. A'e oyukaño yuvɨreko; ichui omondo atɨ iri tëi a'e ipa'ü pendar rese yuvɨrokwa-rokwaño oyukaño avei ambuae yuvɨreko.” 6 “Iyavei ñepëi opɨta vɨte: a'e ta'ɨrɨ ite, sembiaɨsu. A'e omondo ipa: ‘Ko che ra'ɨrɨ omboyeroyara yuvɨreko oyapave viña.’ 7 Oporavɨkɨ va'e rumo aipo e'i oyeupe yuvɨreko: ‘Ko aipo oipɨsɨra vu mba'e; yayukaño ipare yandeu narä päve topɨta ko ɨvɨ.’ 8 Ichui oipɨsɨ oyukaño, ipare ovɨnose se'ögwer uvatɨ sui kokotɨ yuvɨreko.” 9 “¿Mba'e vo evokoiyase peikwa oyapora uvatɨ yar? Osora chupe opara oyuka oporavɨkɨ va'e, iyavei omondopara o'uva tɨ ambuae ava upe.” 10 “¿Ndapeyerokɨi vo ko Ikwachiaprɨ pɨpe? Aipo e'i va'e: ‘Ko ita oɨ aposar opaño omombo yuvɨreko a'e ita rumo oyeapo ovɨräkwä tuprɨ katu va'e. 11 Egwë e'i ni'ä ko yande Yar yapo, iyavei kurïtëi yavɨ'arete ite yaiko.’ ” 12 A'e evokoiyase ovɨraso pota voi Jesús sokenda agwä yuvɨreko, esepia osendukwa ite oyesendar iporombo'esa. Ava sui osɨkɨyepave rumo, opoiño yuvɨreko ichui. 13 Omondo Jesús upe yuvɨreko fariseo suindar iyavei mborerekwar Herodes rupindar, toyavɨ anga'u oñe'ë oyapave yuvɨreko viña. 14 A'e yuvɨraso aipo e'i yuvɨreko chupe: –Porombo'esar, ore oroikwa nde eremombe'use mba'e supi va'e ite, nde ni'ä ndereroyai va'e ava ñe'ësa tëi, esepia nderesekai ava upe mba'e semimbotar. Nde ereporombo'e tuprɨ supi va'e ite Tüpä rekokwer rese. ¿Avɨyera pi'ä oromboepɨse gwarepochi mborerekwar Roma pendar ɨvate katu va'e upe, ani tie? ¿Oromboepɨravo anichira tie? 15 Jesús rumo oikwa ite ipɨ'a e'ɨ̇sa, sese aipo e'i chupe: –¿Ma'erä che moinge pota mba'e tëi pɨpe peye? Peru evokoiyase ñepëi gwarepochi cheu, asepia va'erä. 16 Ipare vɨraso yuvɨreko, ichui Jesús aipo e'i chupe: –¿Ava ra'anga vo vɨreko ava rer vo ikwachiaprɨ sese? A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Mborerekwar Roma pendar. 17 Evokoiyase Jesús aipo e'i: –Pemondora mborerekwar upe mba'e chupendar, Tüpä upendar mba'e evokoiyase pemondora Tüpä upe avei. Ipare iporandusa oipɨ'amondɨi tëi aipo oyeupe ese yuvɨreko. 18 Evokoiyase oime Jesús upe yuvɨraso va'e saduceo. Ko aipo ndovɨroyai omano va'e kwerayevɨsa yuvɨreko; sese omboyekwa ko mba'e yuvɨreko chupe: 19 –Porombo'esar, Moisés oseya oreu gwembikwachiagwer ñepëi kuimba'e omenda va'e omanose gwa'ɨ e'ɨ̇seve gwembireko rese, omano va'e rɨvrɨ evokoiyase omendara sembirekokwer rese a'e vɨke'ɨrɨ omano va'ekwer upe narä ta'ɨra oiko. 20 Oime ñuvɨrïo ova tuprɨ oyesuindar päve yuvɨrekoi va'e, yɨpɨndar va'e omenda, ichui omano gwa'ɨ e'ɨ̇seve. 21 Evokoiyase imoñuvɨrïosa omenda vɨke'ɨrɨ rembirekokwer rese, ipare a'e avei omano gwa'ɨ e'ɨ̇seve. Egwë e'i tuprɨ avei imombosapɨsa rese, 22 iyavei ñuvɨrïo ova tuprɨ yuvɨrekoi va'e; a'e ndata'ɨi ete rumo yuvɨreko. Koiye kuña omano aveino. 23 Oimese kwerayevɨsa koiye, ¿uma rembirekorä pi'ä opɨtara evokoi kuña, ñuvɨrïo ova tuprɨ omendapa va'e yuvɨreko sese? 24 Jesús omboyevɨ chupe: –Pe pɨ'a ñemoñetasa kokotɨ tëiete, esepia ndapeikwai ete Tüpä ñe'ë Ikwachiaprɨ araka'endar ndapeikwai avei Tüpä pirätäsa. 25 Opase omano va'e okwerayevɨ, a'ese kuimba'e iyavei kuña nomenda iri chietera yuvɨreko, a'e rumo yuvɨrekoira inungar mbigwai ɨva pendar. 26 Iyavei amombe'ura ko omano va'e kwerayevɨsa resendar peü, ¿ndapeyerokɨi ete vo Moisés rembikwachiagwer pɨpe akoi ka'a rese sendɨ gwasu va'e avɨterve? Tüpä aipo e'i Moisés upe: ‘Che aiko Abraham, Isaac, iyavei Jacob Tüpä.’ 27 ¡Iyavei a'e nda'ei omano va'ekwer Tüpä, a'e rumo oikove va'e Tüpä sekoi! Sese pe pɨ'a ñemoñetasa kokotɨ tëiete. 28 Ñepëi Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, osendu iñe'ë pirätäse oyeupe yuvɨreko, oikwa avei Jesús omboyevɨ tuprɨse iñe'ë yuvɨreko chupe, evokoiyase oyemboya oso sese oporandu agwä: –¿Uma pi'ä porokwaita avɨye katu va'e opakatu sui? 29 Jesús omboyevɨ chupe: –Yɨpɨndar porokwaita avɨye katu va'e opakatu sui: ‘Pesendu Israel: yande Yar Tüpä a'eño ite ñepëi yande Yar sekoi. 30 Eresaɨsura nde Yar Tüpä opakatu nde pɨ'a pɨpe, opakatu nde rekokwer pɨpe, opakatu nde yapɨsakasa pɨpe iyavei opakatu nde pirätäsa pɨpe.’ 31 Oime imoñuvɨrïosa: ‘Eresaɨsura ambuae ava nde yeaɨsu nungar.’ Ndipo iri ambuae porokwaita avɨye katu va'e ko sui. 32 Porokwaita rese oporombo'e va'e aipo e'i chupe: –Avɨye tuprɨai ete aipo nde ñe'ë Porombo'esar. Supi ete aipo ere: oime ñepëi Tüpä, iyavei ndipoi ete ambuae. 33 Iyavei yasaɨsura Tüpä opakatu yande pɨ'a pɨpe, opakatu yande yapɨsakasa pɨpe iyavei opakatu yande pirätäsa pɨpe, iyavei yasaɨsura ava yande yeaɨsu nungar, a'e ite avɨye katu mba'e seropove'ëprɨ sui iyavei opakatu porerekosa sapɨprɨ tëi sui. 34 Jesús oikwase ko Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e pɨ'a ñemoñetasa tuprɨsa, aipo e'i chupe: –Namombrɨi ereiko Tüpä mborerekwasa sui. Ipare ndipo iri oyemongere'ɨ̇ va'e oporandu va'erä mba'e rese yuvɨreko chupe. 35 Jesús oporombo'ese tüpäro pɨpe, aipo e'i oporandu: –¿Ma'erä ru Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e Poropɨsɨrösar oura David sui e'i yuvɨreko? 36 Esepia, David ete aipo e'i Espíritu Maräne'ɨ̇ pirätäsa pɨpe: ‘Yar aipo e'i che Yar upe: Egwapɨ che akato kotɨ, akoi che amondose voi ete nde amotare'ɨ̇mbar nde povrɨve yuvɨreko.’ 37 ¿Ma'erä ru Poropɨsɨrösar David suindar sekoira peye, David teiete ni'ä, che Yar e'i chupe? Ava re'ɨi okere'ɨ̇save ite osendu Jesús ñe'ë yuvɨreko. 38 Jesús aipo e'i oporombo'esave: “Peikwa katu Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e sui, esepia a'e oturukwar ipuku va'e rese ogwata potarai yuvɨreko yepi, iyavei oipota oyeupe avɨrave apo agwä okarusu rupi omboeteisa pɨpe yuvɨreko. 39 Oseka avei tenda porañete katu va'e gwenarä judío ñemonu'äsave, iyavei karusave tenda avɨye katu va'e ogwapɨ agwä yuvɨreko yepi; 40 iyavei kuña imer mano va'ekwer rëtä vɨrokwa-rokwa tëi ichui, oarondagwä tëi avei oyerure puku-puku. A'e rumo oipɨsɨra ñemoɨrösa ipirätä katu va'e yuvɨreko kuri.” 41 Ñepëi arɨ Jesús ogwapɨ öi porerekosa rɨru rovai ava repia agwä marä e'i oporerekosa imondo ipɨpe yuvɨreko. A'eve seta mba'e yar omondoño ite gwarepochi yuvɨreko. 42 A'e pɨpeve oyepota ñepëi kuña imer mano va'ekwer iparaɨsu va'e, iyavei a'e omondo ñuvɨrïomi gwarepochi oporerekosa ipɨpe, ndasepɨimi va'e. 43 Evokoiyase Jesús oñe'ë gwemimbo'e eta upe aipo e'i: –Supi ete che aipo a'e peü ko kuña imer mano va'ekwer iparaɨsu va'e seta katu gwarepochi oporerekosa omondo ambuae ava eta sui ko gwarepochi rɨru pɨpe; 44 ambuae ava eta rumo ogwarepochi rumbɨrermi tëi omondo oporereko agwä yuvɨreko, ko kuña rumo oparaɨsusa pɨpe, opa ite omondo ogwarepochi vɨreko va'e.
1 Jesús osëse tüpäro pɨpe sui, ñepëi semimbo'e aipo e'i chupe: –¡Porombo'esar, esepia oɨ ita imopü'aprɨ ikatuprɨai! 2 Jesús omboyevɨ chupe: –¿Pesepia ko oɨ tuvicha va'e ite? Ndipoi chietera rumo ñepëi ita oye'a vɨte va'e. Opakatu ite imondurusara kuri. 3 Ipare yuvɨraso ɨvɨtrɨ Olivos ve, a'e ɨvɨtrɨ tüpäro rovai. A'eve Jesús ogwapɨ öi, ichui Pedro, Santiago, Juan iyavei Andrés oporandu kokotɨ mba'e rese yuvɨreko chupe 4 maräse vo oimerä aipo nungar, mba'e poromondɨisa rese vo ikwasara kuri. 5 Jesús omboyevɨ chupe: “Peikwa katu peyembopa ukai rene ambuae ava upe. 6 Esepia seta ava yugwerura cherer pɨpe. Aipo e'ira yuvɨreko: ‘Che ni'ä Poropɨsɨrösar aiko’, iyavei seta ombopara ava yuvɨreko kuri.” 7 “Pesenduse rumo ñe'ësa vavasa resendar ko'ave iyavei ambuae rupi, ndapeyembosɨkɨyei chietera. Esepia ni'ä oime rane itera evokoi nungar; nde'i vɨtei chira rumo arɨ kañɨ ipa va'e. 8 Esepia ñepëi ɨvɨ pɨpendar ovavara ambuae ɨvɨ pendar rese iyavei ñepëi tekwa gwasu ovavara ambuae ɨvɨ pendar rese; iyavei oimerä ɨvɨ rɨrɨi opakatu-katu tëi tekwa rupi, tɨavor avei. Ko rumo omboɨpɨ ramomirä mba'e tëi porarasa.” 9 “Peñearö katu peae peiko; esepia pe rerasora mborerekwar rovai yuvɨreko, iyavei pe nupära oɨ judío ñemonu'äsa rupi. Pe reraso aveira mborerekwareta rovai, iyavei mborerekwar ɨvate katu va'e rovai che rekokwer sui tëi yuvɨreko; egwë peyera peñe'ë che rekokwer rese chupe. 10 Kañɨ renonde rumo, ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar opakatu rane ite ava upe ikwa ukasara ɨvɨ rupi. 11 Iyavei mba'e pi'ä amombe'ura chupe ndapeyei chira pe mondose mborerekwar rovai yuvɨreko. A'eve voi ete omboyekwara Tüpä peñe'ë agwä peü, esepia nda'ei chira peyesui tëi peñe'ë, Espíritu Maräne'ɨ̇ ite oñe'ëra. 12 Oñemu yuvɨrekoi va'e omondoñora vɨvrɨ yuka uka agwä, iyavei iyesupa eta omondo uka aveira gwa'ɨrɨ yuka uka agwä; iyavei ta'ɨreta oyemboyerera yamotare'ɨ̇ oyesupa yuka uka agwä yuvɨreko. 13 Opakatu avei ava ɨvɨ pɨpendar ndape ambotai chira che rekokwer sui tëi yuvɨreko; akoi ava oyemovɨräkwä va'eño rumo arɨ ipa va'e rupi, a'e ipɨsɨröprɨ yuvɨrekoira.” 14 “Pesepiase tüpäro maräne'ɨ̇ pɨpe mba'e-mba'e tëi aposa–akoi oyerokɨ va'e, a'e tosendukwa tuprɨ–, evokoiyase akoi yuvɨrekoi va'e ɨvɨ Judea rupi, toñemi poyava ɨvɨtrɨ rese yuvɨreko; 15 iyavei akoi gwëtä arɨve sekoi va'e, a'e arɨ togweyɨ iri eme gwëtäve mba'e renose agwä; 16 iyavei akoi ka'a pɨpe sekoi va'e, toyevɨ iri eme ou oyeaosa renose agwä. 17 ¡Iparaɨsu itera kuña ipuru'a va'e, a'e arɨ pɨpe imembɨ pitani va'e avei! 18 Peporandu Tüpä upe toime eme ko nungar mba'e so'ɨ̇sa va'e pɨpe peü, 19 esepia a'e arɨ pɨpe oimerä tekoasɨsa gwasu a'e ndipoi va'e yɨpɨ suive Tüpä ɨvɨ aposa suive; ipare rumo ndipo iri chietera evokoi nungar. 20 Iyavei yande Yar nomombɨtu'uise arɨ naporäi va'e, ndipoi chietera oñepɨsɨrö va'e yuvɨreko viña; a'e rumo omombɨtu'ura gwembiporavo raɨsusa pɨpe.” 21 “Akoi oimese aipo e'i va'e peü: ‘Pesepia, ko Poropɨsɨrösar sekoi’, anise ‘Pesepia, peve sekoi’, ndaperoyai chietera rumo. 22 Esepia yugwerura ava che Poropɨsɨrösar aiko e'i tëi va'e iyavei che amombe'u Tüpä ñe'ëngagwer e'i va'e; iyavei oyapora mba'e ava ndoyapoi va'e poromondɨisa gweko pirätäsa mboyekwa agwä yuvɨreko. Avɨyeteramo ombopa aveira ava Tüpä reroyasar. 23 ¡Peikwa katura! Opa aipo amombe'u senondeve peü.” 24 “A'e arɨ pɨpe rumo ko mba'e-mba'e tëi pare ndoyekwa iri chira arɨ, yasɨ avei ndosesape iri chira, 25 yasɨtata avei opara ovɨapi ɨva sui iyavei ɨva resendar mba'e orɨrɨira yuvɨreko. 26 A'ese che ayura ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ ɨva kɨ'a rese ayekwa itera che pirätäsa pɨpe che rendɨgwer porañetesa pɨpe avei. 27 Amboura che rembigwai eta ɨva pendar, ichui omonu'ära opakatu ɨvɨ rupindar che rembiporavo yuvɨreko, amombrɨ rupi yuvɨrekoi va'e, ɨva rese yuvɨrekoi va'e avei.” 28 “Peyembo'era ɨvɨra higuera rekokwer sui: Ko ɨvɨra ikwasa säka sokɨ ramose, a'e peikwa köimi arɨ saku va'e yepota agwä yepi. 29 Na e'i aveira ni'ä, peü che ñe'ë rupi tuprɨ mba'e pesepiase, sese peikwara che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ köimi ete che yevɨ agwä. 30 Supi ete aipo a'e opakatu oime rane itera osepia va'e omano e'ɨ̇ vɨte seve ava kurïtëindar yuvɨreko. 31 Ɨva iyavei ɨvɨ opara okañɨ, che ñe'ëngagwer rumo imboavɨyesa rane itera.” 32 “Ndipoi ete rumo ava oikwa va'e arɨ che yevɨ agwä, iyavei che Ru rembigwai ɨva pendar avei ndoikwai yuvɨreko, Che avei ndaikwai ete. Che Ru gweraño ite rumo oikwa. 33 Sese ni'ä, pema'emo'ära yepi che räröra peye, esepia ni'ä ndikwasai che yevɨ agwä. 34 Inungar akoi mbɨa amombrɨ oso pota agwä renonde, ambuae tekwa rupi, oyokwai gwembigwai gwëtä rärö agwä. Omondo avei ñepëi-pëi upe iporavɨkɨ agwä, omondo avei gwëtä rokendɨpɨ rärö agwä. 35 Pe evokoiyase pema'emo'ära, esepia ndapeikwai maräse oyevɨra oɨ yar peü, avɨyeteramo pɨ̇tü ramosë, pɨ̇tü mbɨter, takura ñe'ëse anise añi'ïvëi; 36 avɨyeteramo oura iyavei osepiara peker tëi ou. 37 Che aipo a'e peü, opakatu upe avei: ¡Pema'emo'äño itera yepi!”
1 Ipanese ñuvɨrïo arɨ Pascua pieta agwä, a'e pieta pɨpe yuvɨro'u mboyape ndayapepoi va'e. Pa'i rerekwareta Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e avei oseka tëi Jesús pɨsɨ agwä, ichui yuka uka agwä yuvɨreko. 2 Ambuae rumo aipo e'i: –Ndiyai pieta pɨpe yaipɨsɨ, avɨyeteramo ava re'ɨi oyemondɨira yandeu yuvɨreko. 3 Jesús sekoi Betania ve, Simón rëtäve, a'e serer va'e mba'erasɨ vai rerekosarer. A'eve igwapɨ seve karusa rendave, oyepota ñepëi kuña ou mba'e sɨäkwä va'e sɨru reseve sepɨ iteanga va'e. A'e osovapɨsa rerokwa, ipare oipɨyere Jesús akä rese. 4 Ambuae ava a'eve yuvɨnoi va'e rumo oñemoɨrö tëi, aipo e'i oyeupe yuvɨreko: –¿Ma'erä pi'ä ko omokañɨ tëi mba'e sɨäkwä va'e? 5 Omondo va'e ite tie ko trescientos arɨ rupindar mboravɨkɨ reprɨ rupi ava iparaɨsu va'e pɨtɨ̇vɨï agwä viña. Ipare omañeko tëi a'e kuña yuvɨreko. 6 Evokoiyase Jesús aipo e'i: –Egwë te'iño; ¿ma'ërä vo pemañeko tëi? Esepia ni'ä oyapo ite mba'e avɨye va'e cheu. 7 Ava iparaɨsu va'e ni'ä yuvɨrekoiño itera pe pa'üve yepi, iyavei peyapoño itera mba'e avɨye va'e peyapo potase chupe; che rumo egwë nda'e vɨteñoi chira vichiko pe pa'üve. 8 Ko kuña oyapo mba'e okatugwer rupi; opa voi omoɨäkwä che rete che mano e'ɨ̇ vɨteseve. 9 Supi ete aipo a'e peü ñe'ësa pɨsɨrösa resendar mombe'use opakatu tekwa rupi, imombe'usa aveira ko kuña rembiapo agwer sese ma'endu'a agwä. 10 Judas Iscariote, semimbo'e opayandepo yovaive ñuvɨrïo va'e pa'ü pendar, oso pa'i eta rerekwar upe imoñeta Jesús mondo agwä. 11 A'e osenduse, oyembovɨ'arete yuvɨreko iyavei omondo pota voi gwarepochi Judas upe yuvɨreko, evokoiyase oseka voi ete Jesús mondo agwä yambotare'ɨ̇mbar upe. 12 Yɨpɨndar arɨ pieta mboyape ndayapepoi va'e usa pɨpe, a'ese avei ovesa Pascua resendar yukaprɨ seropove'ësa yepi, a'e arɨ pɨpe semimbo'e oporandu Jesús upe yuvɨreko: –¿Kevo ereipota oromoigätura karusa Pascua resendar yandeu? 13 Evokoiyase omondo ñuvɨrïo gwemimbo'e, aipo e'i chupe: –Peso tekwave. A'eve pesepiara ñepëi mbɨa vɨreko va'e ɨ kambuchi pɨpe; supi pesora, 14 ipare seikesave aipo peyera sëtä va'e upe: ‘Orembo'esar oporandu: ¿Uma oɨ pɨpe vo oro'ura che remimbo'e rese Pascua pieta resendar?’ 15 A'e omboyekwara oɨ ɨvatendar, imoigätuprɨ voi peü. A'eve pemoigätu tuprɨra mba'e ya'u va'erä. 16 Evokoiyase semimbo'e yuvɨnosë yuvɨraso tekwave. A'eve osepia mba'e Jesús semimombe'u rupi tuprɨ, ichui omoigätu karusa Pascua pieta resendar yuvɨreko. 17 Pɨ̇tü ramomise Jesús opayandepo yovaive ñuvɨrïo gwemimbo'e rese a'eve oyepota yuvɨraso. 18 Okaru vɨte seve yuvɨnoi karusa rendave, Jesús aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Supi ete aipo a'e peü, ñepëi pe pa'ü pendar yande pɨri okaru va'e, che mondora che amotare'ɨ̇mbar upe. 19 A'e ndoyembovɨ'ai tëi yuvɨreko, iyavei omboɨpɨ oporandu-randu ñepëi-pëi chupe: –¿Che pi'ä? 20 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Ñepëi ete opayandepo yovaive ñuvɨrïo va'e, pe pa'ü pendar a'e ko omoakɨ̇ mboyape tembi'u rɨru pɨpe. 21 Supi ete che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, amboavɨyera Ikwachiaprɨ pɨpendar; ¡iparaɨsu katura rumo akoi mbɨa che mondosar! Avɨye katura a'e ndoyesuise viña. 22 Yuvɨrokaru vɨteseve, Jesús oipɨsɨ mboyape, ipare Avɨye ndeu e'i Tüpä upe, ombo'i-mbo'i imondo gwemimbo'e upe aipo e'i: –Peipɨsɨ, ko che retekwer. 23 Ipare oipɨsɨ ɨgwa rɨru, iyavei avɨye ndeu e'i Tüpä upe, aipo o'e pare omondo gwemimbo'e upe, ichui opakatu yuvɨroɨ'u. 24 A'ese aipo e'i: –Ko che ruvɨ, a'e che Ru remimbotar ipɨasu va'e peü narä, a'e oyepɨyerera ava re'ɨi rekokwer rese narä. 25 Supi ete aipo a'e peü ndaɨ'u iri chietera uva rɨkwer, cheu arɨ oyepotase voi che Ru Tüpä mborerekwasave aɨ'ura uva rɨkwer ipɨasu va'e. 26 Osapukaire sapukaisa, opa yuvɨraso ka'a ɨvɨtrɨ Olivos ve. 27 A'ese Jesús aipo e'i: –Opara pemokañɨ che rese yeroyasa peyesui. Esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: ‘Ayukara ovesa rärösar, iyavei oñemosaï tëira ovesa opakatu ɨvɨ rupi yuvɨreko.’ 28 Koiye che kwerayevɨre rumo, opa irira opomonu'ä Galilea ve. 29 Pedro aipo e'i chupe: –Yepe ambuae opakatu nande reroya iri chira yuvɨreko, che rumo egwë nda'ei chietera. 30 Jesús omboyevɨ chupe: –Supi ete aipo a'e ndeu ko pɨ̇tü pɨpeve voi, takura ñe'ë ñuvɨrïo yupagwer renondeve, ndaikwai va'e evokoi mbɨa erera mbosapɨ yupagwer rupi cheu. 31 A'e rumo ani chietera e'iño chupe: –Yepe che amano tëira nde rupi viña, che rumo ndaikwai va'e nda'ei chietera ndeu. Ambuae opakatu aipo e'i tuprɨ avei yuvɨreko chupe. 32 Ipare yuvɨraso Getsemaní serer va'esave yuvɨreko. Jesús aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Pegwapɨpa ko'ave, che aso ranera ayerure. 33 Ipare vɨraso Pedro, Santiago iyavei Juan oyeupi, ichui omboɨpɨ ndoyepɨ'a mbovɨ'aiete oiko. 34 A'e aipo e'i gwemimbo'e upe: –Che ayandu ite kurïtëi vɨ'are'ɨ̇sa manosa resendar. Pepɨta rane ko'ave, iyavei pema'emo'ära yeruresa pɨpe. 35 Koiye Jesús oso tenonde katumi, a'eve oyaɨvɨ ɨvɨ rese oso, ipare oporandu Tüpä upe, mba'e tasɨ va'e reime e'ɨ̇ agwä oyeupe. 36 Oyerurese aipo e'i: “Che Ru, ndeu ni'ä opakatu mba'e ndayavai va'e ite: che renose ko mba'e-mba'e tëi sui eve; tayapo eme che remimbotar tëi, nde remimbotar rupi katu tayapo.” 37 Ipare oyevɨ gwemimbo'e upe, ichui a'e opaño yuvɨroke yuvɨrokwa. A'ese aipo e'i Pedro upe: –Simón, ¿ereke vo eyu? ¿Ndereikatui ete vo ereñemosa va'erä topesɨi upe? 38 Pema'emo'ä pekeirene, peyerure mba'e tëi pɨpe pe vɨapi e'ɨ̇ agwä. Pe ni'ä pekere'ɨ̇ tëi viña, pe retekwer rumo nipirätäi peü. 39 Oso iri oyerure, aipo e'i tuprɨ avei oñe'ë. 40 Koiye oyevɨse, osesapɨ'a iri ikeseve tëi avei, esepia sopesɨi nomboyeroyai ete yuvɨreko. Iyavei ndoikatui ete iñe'ë mboyevɨ yuvɨreko. 41 Imombosapɨsa rupi oso irise, aipo e'i chupe: –¿Pekeño vɨte vo peyu? Avɨye revo peke, osupitɨ ite che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, mondo agwä ava angaipa viyar povrɨve. 42 Pepü'a, yaso; esepia köimi ete sekoi che amotare'ɨ̇sar upe che mondo va'erä. 43 Jesús oñe'ë vɨteseve o'ä, Judas oyepota oso chupe, a'e opayandepo yovaive ñuvɨrïo semimbo'e pa'ü pendar, a'eve seta ava yugweru kɨse puku, ɨvɨra reseve-seve supi. A'e pa'i eta rerekwar, Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, judío rerekwareta porokwaita rupi oyapo yuvɨreko. 44 Yɨpɨndar rumo imondosar Judas aipo e'i: “Asovaupɨte va'e rese peikwara, ipare peipɨsɨ tuprɨra seraso.” 45 Oyemboyase Jesús rese oso aipo e'i chupe: –¡Porombo'esar! Ichui osovaupɨte. 46 Evokoiyase a'e ramoseve oipɨsɨ Jesús yuvɨreko. 47 Ñepëi sekoi va'e supi vɨnose voi okɨse puku ipare oyasɨa pa'i rerekwar ɨvate katu va'e rembigwai nambi. 48 Ipare Jesús oporandu ava upe: –¿Ma'erä vo peyu kɨse puku iyavei ɨvɨra reseve-seve che pɨsɨ agwä. Inungar imondarai va'e che rereko peye? 49 Arɨ yakatu rupi ni'ä pe pa'üve aporombo'ese tüpärove vichiko, ichui ndache pɨsɨi ete peye. Ko rumo egwë peye Ikwachiaprɨ mboavɨye agwä ite. 50 Opakatu semimbo'e eta oseya Jesús a'e ae tuprɨ imo'ä ichui oñemipa yuvɨreko. 51 Ñepëi mbɨa chi'ïvä'e sakɨkwerive sekoi va'e, oñemama ñepëi turukwar pɨpe oiko. A'e rumo oipɨsɨ yuvɨreko, 52 evokoiyase a'e opoi oturukwar sui ipare oñemi nani tuprɨ oso. 53 Evokoiyase Jesús vɨraso pa'i rerekwar ɨvate katu va'e rovai yuvɨreko, ipare opakatu oñemonu'ä pa'i eta rerekwar, judío rerekwar, Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e aveino. 54 Pedro sekoi sakɨkwei amombrɨ rupive tëi pa'i rerekwar ɨvate katu va'e rëtäve, ipare ogwapɨño sundao tüpäro rärösar pa'üve, tata ɨpɨve oyepe'e öi. 55 Pa'i eta rerekwar rumo iyavei opakatu Porandusa Ɨvate katu va'e pendar oseka-seka tëi ava oñe'ë-ñe'ë tëi va'erä Jesús rese yamotare'ɨ̇save yuka uka agwä; ndoikatui ete rumo yuvɨreko. 56 Esepia seta iteanga tëi semirä yuvɨreko sese, oyeekopɨ-kopɨ tëi rumo gwemirä pɨpe. 57 Oime rumo yuvɨropü'a gwemirä tëi agwä, aipo e'i yuvɨreko: 58 –Ore ni'ä orosendu ite iñe'ë aipo e'ise: ‘Che opara amonduru ko tüpäro ava tëi rembiapo, ipare rumo mbosapɨ arɨ rupi opara amopü'a ambuae nda'e iri chira ava rembiapo nungar.’ 59 A'e nda'oyoyai ambuae imombe'usa rese. 60 Evokoiyase pa'i rerekwar ɨvate katu va'e opü'a opakatu pa'üve, oporandu Jesús upe: –¿Nderemboyevɨi chira vo iñe'ë yuvɨreko chupe? ¿Mba'e vo aipo nde amotare'ɨ̇mbar oñe'ë nde rese? 61 Jesús rumo noñe'ëiño ite o'ä, nomboyevɨi ete chupe. Pa'i rerekwar ɨvate katu va'e oporandu iri chupe: –¿Nde ite vo ereiko Poropɨsɨrösar, Tüpä imboeteiprɨ Ra'ɨrɨ? 62 Jesús aipo e'i chupe: –Supi ete, che ni'ä a'e ite aiko. Iyavei pesepiara, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, ogwapɨse mba'e Mboavaisare'ɨ̇ akato kotɨ, ipare oura ɨva kɨ'a rese kuri. 63 Evokoiyase pa'i rerekwar ɨvate katu va'e omondoro oturukwar oñemoɨrösave, aipo e'i: –¿Mba'e iri vo yande yaipota vɨte yaiko? 64 Yasendupa ni'ä aipo Tüpä upe iñe'ë-ñe'ë tëisa, ¿Marä e'i aipo evokoiyase pe pɨ'ave? Opakatu ava pɨ'ave avɨye ite esepia ni'ä oyavɨ ite mba'e sese tomano e'i yuvɨreko chupe. 65 A'ese oime ava ondɨvɨ-ndɨvɨ va'e sese iyavei osesakwa va'e yuvɨrokwa-rokwa avei sese aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Eikwa ite ru, ava evokoi okwa nde rese! Sundao tüpäro rärösar avei osovapete-pete yuvɨreko. 66 Pedro ɨvɨve ñachimbrɨ pɨpe sekoi. A'eve ñepëi kuña oyepota ou pa'i mborerekwar ɨvate katu va'e rembigwai chupe; 67 osepiase Pedro, iyepe'ese tata ɨpɨve, oma'egätu o'ä sese aipo e'i chupe: –Nde avei akoi Jesús Nazaret pendar rupindar ereiko. 68 Pedro rumo aipo e'iño chupe: –Ndaikwai va'e ite aipo mbɨa, ndaikwai avei aipo mba'e rese ereñe'ë eiko. Ichui osëse okendɨpɨve o'ä. Evokoiyase oñe'ë ñepëi takura. 69 Oma'e irise ko kuña mbigwai Pedro rese aipo e'i a'e pendar yuvɨrekoi va'e upe: –Ko ava ni'ä supindar ite. 70 A'e rumo ndaikwai e'iño ite. Ipare koiye katu, a'eve yuvɨrekoi va'e aipo iri Pedro upe: –Nde ite ni'ä supindar ereiko, esepia nde Galilea ɨgwar ereiko. 71 Evokoiyase Pedro aipo e'i imombe'u: –¡Ndaikwai va'e aipo mbɨa sese peñe'ë va'e! 72 Aipo i'eseve takura oñe'ë imoñuvɨrïosa rupi, ipare Pedro oyemoma'endu'a Jesús ñe'ë agwer rese: ‘Takura ñe'ë yupagwesa renondeve, mbosapɨ yupagwer rupi, ndaikwai va'e evokoi mbɨa erera cheu’. Ichui oyase'o iteanga.
1 Ko'ë potase, pa'i eta rerekwar, judío rerekwar, Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e iyavei opakatu Ava porandusa ɨvate katu va'e pendar oñemonu'ä yuvɨreko. Ipare oipokwa-pokwa Jesús seraso Pilato upe yuvɨreko. 2 Pilato oporandu chupe: –¿Nde ite vo judío rerekwar ɨvate katu va'e ereiko? –Nde ni'ä aipo, a'e ereiko ere cheu–e'i Jesús imboyevɨ chupe 3 Pa'i eta rerekwar ɨvate katu va'e rumo omombe'u-mbe'u tëi mba'e sembiavɨ e'ɨ̇ yuvɨreko chupe, 4 Pilato oporandu iri chupe: –¿Ma'erä vo nderemboyevɨi ete? Esepia seta mba'e nde rembiavɨ omombe'u yuvɨreko. 5 Jesús rumo nomboyevɨi ete chupe; a'ese Pilato ndoyembovɨ'ai tëi. 6 Pascua pieta yakatu, Pilato ñepëi ava sokendaprɨ, omose ava re'ɨi porandusa rupi yepi. 7 Ñepëi mbɨa Barrabás serer va'e, a'e pɨpeve avei sokendasa ambuae oporapichi va'e reseve. 8 Ava yugweru, iyavei oporandu Pilato upe, tayaposa pieta pɨpe yaposa va'e yepi oyapave yuvɨreko. 9 Pilato rumo omboyevɨ chupe: –¿Peipota vo amose va'erä ko judío Rerekwar ɨvate katu va'e? 10 Esepia Pilato oikwaño ite ava rese yemoekate'ɨ̇sa pɨpe sui pa'i eta rerekwar remimondo sekoise. 11 Pa'i eta rerekwar ɨvate katu va'e rumo ombo'e-mbo'e ava re'ɨi, Barrabás ite töse peyera e'i ava upe yuvɨreko. 12 Pilato oporandu iri ava re'ɨi upe: –¿Mba'e vo peipota ayapo ko mbɨa upe, judío Rerekwar ɨvate katu va'e peye va'e sereko? 13 A'e rumo omboyevɨ gwäse pirätä pɨpe aipo e'i yuvɨreko: –¡Tayatɨkasa kurusu rese! 14 Pilato rumo aipo e'i ava upe: –Evokoiyase ¿Mba'e ite vo oyapo naporäi va'e? A'e rumo säse iri ete yuvɨreko: –¡Tayatɨkasa ite kurusu rese! 15 Evokoiyase Pilato, mba'e tuprɨ opɨta agwä ava rese, omose uka Barrabás; ipare oinupa iteanga uka Jesús tukumbo pɨpe, imondo yatɨka agwä kurusu rese. 16 Sundao eta vɨraso mborerekwar rëtä sui, ambuae oɨ ñemonu'äsa pɨpe, ipare a'eve opakatu omboetasa omonu'ä yuvɨreko. 17 A'eve omboyemonde turukwar piräumbɨ va'e pɨpe, ipare ñepëi yu oipɨa omondo ñakä rese yuvɨreko. 18 Ipare omboɨpɨ gwäse atɨ-atɨ yuvɨreko: –¡Imboeteiprɨ tasekoi judío Rerekwar ɨvate katu va'e! 19 Iyavei yuvɨrokwa-rokwa ɨvɨra pɨpe ñakä rupi yuvɨreko sese, ondɨvɨ-ndɨvɨ ipare oñenopɨ'ä-pɨ'ä avei sovai yuvɨreko imboeteisave anga'u. 20 Koiye marä-marä tëi sereko pare, ovɨrokwa iturukwar piräumbɨ va'e, ipare omonde iturukwar ite yuvɨreko sese. Ichui vɨnose okarve yatɨka agwä yuvɨreko. 21 Ñepëi mbɨa Cirene pendar, serer va'e Simón, Alejandro iyavei Rufo yesupa, a'e pɨpe tuprɨ oyepota ou ka'a pɨpe sui. Oñokwä potase okwa viña a'ese sundao oñe'ë yuvɨreko chupe ovɨraso va'erä Jesús kurusu. 22 Jesús vɨraso Gólgota serer va'esave yuvɨreko (a'e serer: “Ava akä Kangwer oyapave aipo e'i”); 23 iyavei omondo tëi yuvɨreko chupe uva rɨkwer oyese'a va'e mirra rese, Jesús rumo ndoɨ'ui ete. 24 Evokoiyase oyatɨka yuvɨreko. Ipare sundao eta igwayɨño Jesús turukwar rese uma pi'ä vɨrasora oyeupe oyapave yuvɨreko. 25 A'e oyatɨka añi'ïvëi arɨvatemi rupi yuvɨreko. 26 Ipare omondo ñepëi ñe'ësa ikwachiaprɨ sese yuvɨreko aipo e'i öi imanosa resendar: “Judío rerekwar ɨvate katu va'e.” 27 Supive avei yatɨkasa ñuvɨrïo imondarai va'e, ñepëi mba'e rese ipokosa kotɨ, ambuae mba'e rese ipokoe'ɨ̇sa kotɨ. 28 Egwë e'i imboavɨyesa Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i va'e: ‘Ipapasa ava mba'e-mba'e tëi aposar pa'üve.’ 29 Ava ñokwäsar iñe'ë-ñe'ë tëi, oñeakä mbovava aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Nde akoi, opara tüpäro amonduru ipare mbosapɨ arɨ rupi opa irira amopü'a ere, 30 eñepɨsɨrö ru nde ae egweyɨ avei kurusu sui! 31 Egwë e'i avei yuvɨreko pa'i eta rerekwar ɨvate katu va'e sese Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e avei iñe'ë marä-marä tëi yuvɨreko chupe aipo e'i: –Oipɨsɨrö ambuae, a'e ae rumo ndoikatui oñepɨsɨrö. 32 ¡Togweyɨ evokoi kurusu sui Poropɨsɨrösar, Mborerekwar ɨvate katu va'e Israel pendar yasepia ranera ipare voi yaroyara! Supive avei yatɨkaprɨ va'e marä e'i-e'i tëi yuvɨreko chupe. 33 Osupitɨse rumo mbɨter arɨ, iyavei ka'aruopa tuprɨ pɨ̇tü ɨvɨ rupi. 34 A'e arɨ ka'aru rupi tuprɨ avei, Jesús säse pirätä aipo e'i: “Eloi, Eloi, ¿lemá sabactani?” (aipo oyapave aipo e'i, “che Ru Tüpä, che Ru Tüpä, ¿ma'erä vo che reya eve?”) 35 A'eve ava yuvɨrekoi va'e rumo, osenduse iñe'ë aipo e'i yuvɨreko: –Pesendu aipo Tüpä ñe'ë mombe'usar Elías upe oñe'ë. 36 Evokoiyase ñepëi imboetasa oña oso, omoakɨ̇ ñepëi saviyu va'e uva rɨkwer sai va'e pɨpe, oñapɨ̇chi ɨvɨra aprɨ rese ipare oyemboya Jesús rese oso toɨ'u oyapave chupe aipo e'i: –Egwë te'iño rane, oura pi'ä Elías seroyɨ agwä kurusu sui. 37 A'ese Jesús säse pirätä, ipare omano. 38 tüpäro asɨasa turukwar ɨvate kotɨ sui ovo tuprɨ. 39 Sundao rerekwar Roma ɨgwar, a'e i'äi Jesús rovai, osepiase omanose aipo e'i: –Supi ete katu ko mbɨa Tüpä Ra'ɨrɨ ite sekoi. 40 Oime avei a'eve kuña amombrɨve osepia katu yuvɨno'ä; a'e yuvɨrekoi María Magdalena, María Santiago sɨ a'e chi'ïvä'e katu va'e José sui, iyavei ambuae kuña Salomé. 41 Ko kuña eta yuvɨrekoiño va'e ite Jesús rupi, oipɨtɨ̇vɨï va'e avei Galilea ve sekoise. Seta avei ambuae ava supi yuvɨraso va'e Jerusalén ve. 42 A'e arɨ pɨpe aipo oime yemoigätusa, inungar arɨ mbɨtu'usa pɨpe, iyavei aipo ka'aru ite, 43 José tekwa Arimatea pendar, Porandusa ɨvate katu va'e pendar, a'e Tüpä mborerekwasa osärö va'e oiko, okere'ɨ̇sa pɨpe ite oike oso Pilato upe oporandu agwä Jesús re'ögwer rese. 44 Pilato rumo, oyepɨ'amondɨi tëi omano ese, oñe'ë sundao rerekwar upe oporandu agwä mbovɨ arɨ pare vo egwë e'i. 45 Sundao rerekwar opase mba'e omombe'u, Pilato evokoiyase omondo setekwer José upe. 46 Evokoiyase José vɨrokwa ñepëi turukwar sekose va'e, a'ese vɨroyɨ setekwer Kurusu sui ipare opa oimama ipɨpe. Ichui omondo te'ögwer apokatusave ita yo'oprɨ pɨpe, ichui ita yapayere va'e pɨpe osovapɨ. 47 María Magdalena iyavei María, José sɨ, oma'egätu yuvɨno'ä sese yapokatuse.
1 Mbɨtu'usa arɨ pare, María Magdalena, María Santiago sɨ, Salomé vɨrokwa mba'e sɨäkwä va'e Jesús re'ögwer rese narä yuvɨreko. 2 Iyavei añi'ïvëive domingo pɨpe, yuvɨraso Jesús ruvɨpave, arɨ osë ramomiseve, 3 a'eve aipo e'i oyeupe yuvɨreko: –¿Ava pi'ä ko te'ögwer rovapɨsa vɨrokwara yuvɨreko yandeu? 4 Osepiase rumo, ita gwasu nda'e irise gwendave i'äi. A'e ita tuvicha iteanga va'e. 5 Yuvɨroikese te'ögwer ruvɨpave a'eve osepia, omba'e rese pokosa kotɨ, mbɨa chi'ïvä'e iturukwar puku morochi va'e ogwapɨse öi. A'ese kuña oyembosɨkɨye yuvɨreko, 6 a'e rumo aipo e'i chupe: –Pesɨkɨyei rene. Pe peseka Jesús Nazaret pendar, a'e akoi yatɨkaprɨ. A'e rumo okwerayevɨ; ndipoi ete ko'ave. Pesepia ru supagwer. 7 Peso tapemombe'u semimbo'e eta upe, Pedro upe avei: ‘Esepia osora pemonu'ä agwä Galilea ve; a'eve pesepiara, inungar omombe'u va'e rupi tuprɨ peü.’ 8 Evokoiyase a'e kuña yuvɨnosëse tuvɨpa sui, yuvɨnoña yuvɨraso, orɨrɨi avei osɨkɨyepave. Iyavei nomombe'ui ete ambuae ava upe osɨkɨyepave yuvɨreko. [ 9 Jesús okwerayevɨre añi'ïvëive domingo pɨpe, oyemboyekwa yɨpɨndar María Magdalena upe, a'e ichui akoi ñuvɨrïo ova tuprɨ karugwar opa va'e omboyepepɨ. 10 A'e oso imombe'u Jesús rupindar upe, a'e rumo oyase'o vɨte ovɨ'are'ɨ̇save yuvɨreko. 11 Ko osenduse ñe'ësa Jesús kwerayevɨsa resendar iyavei a'e kuña osepia ite, a'e ndovɨroyai ete yuvɨreko. 12 Ipare Jesús oyemboyekwa iri ñuvɨrïo gwemimbo'e upe ambuae gwepiaka pɨpe perɨ rupi. 13 A'e yuvɨraso omboetasa upe imombe'u; ndovɨroyai avei rumo a'e yuvɨreko. 14 Koiye katu rumo, Jesús oyemboyekwa gwemimbo'e opayandepo yovaive ñepëi tuprɨ yuvɨrekoi va'e upe, a'e ogwapɨ vɨteseve karusa rendave yuvɨnoi. Oñe'ëgäta a'e oyese yeroya e'ɨ̇sa rese chupe, okwerayevɨsa mombe'usar reroya e'ɨ̇ rese avei. 15 Ipare aipo e'i gwemimbo'e upe: “Peso opakatu ɨvɨ rupi iyavei pemombe'u ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar peiko. 16 Akoi vɨroya va'e, iyavei oñeapirämo va'e, a'e oñepɨsɨröra; akoi ndovɨroyai va'e rumo, a'e imokañɨpɨ̇ra tëi yuvɨrekoira. 17 Iyavei ko poromondɨisa amondora peü oipɨtɨ̇vɨï va'erä che reroyasar: che rer pɨpe pe mboyepepɨra karugwar ava sui; peñe'ë aveira ñe'ësa ipɨasu va'e pɨpe; 18 peipɨsɨ aveira mboi; iyavei peɨ'use mosa oporoyuka va'e, ndoyapoi chietera mba'e peü; iyavei pemondose pepo ava imba'easɨ va'e arɨve, a'e okwera itera yuvɨreko.” 19 Oñe'ë pare, yande Yar Jesús oso ɨvave a'eve ogwapɨ Vu Tüpä akato kotɨ öi. 20 Semimbo'e eta evokoiyase opa yuvɨraso opakatu ɨvɨ rupi; iyavei yande Yar oipɨtɨ̇vɨï, ichui omombe'u ñe'ësa omboyekwa avei poromondɨisa yuvɨreko.]
1 Seta ite ava oikwachia va'e tekokwer Tüpä rembiapo arakakwasa serasoprɨ yande pa'ü rupi araka'e, 2 a'e omombe'u yuvɨreko yandeu oikwa ite ko mba'e osepia va'e ipare oipɨsɨ okwaitära omombe'u va'erä Tüpä ñe'ëngagwer yuvɨreko. 3 Che avei seroyaprɨ Teófilo, opa aseka tuprɨ yɨpɨsuive opakatu ko mba'ekwa tuprɨ agwä, ichui che amoigätu tuprɨ pota ikwachiaprɨ sesendar ndeu narä avei sereko, 4 nde ereikwa tuprɨra ko porombo'esa supiete va'e akoi nde mbo'e agwer rese. 5 Yɨpɨndar Herodes mborerekwar ɨvate katu va'e judío rekwa rupi chini, a'eve ñepëi pa'i sekoi Zacarías serer va'e, Abías rupindar. Sembireko serer Isabel, Aarón suindar. 6 Ko ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e Tüpä rovai vɨroya opakatu mborokwaita iyavei yande Yar porokwaita yuvɨreko ndoye'oi va'e. 7 Ndata'ɨi va'e rumo yuvɨreko, esepia ni'ä Isabel nimembɨi va'e ite; iyavei oyoya ite, okwakwa-kwakwami yuvɨreko. 8 Ñepëi arɨ aipo osupitɨ pa'i kwaita Zacarías rupindar tüpäro pɨpe iporavɨkɨ agwä Tüpä rovai yuvɨreko, 9 pa'i rekosa ite egwë e'i araka'e suive, a'ese iporavosa Zacarías yɨpɨndar yasɨaprɨ tüpäro maräne'ɨ̇ pɨpe oike va'erä itaɨsɨ rapɨ agwä. 10 Itaɨsɨ rapɨ vɨteseve aipo, opakatu ava oyerure yuvɨreko okarve. 11 A'eseve aipo oyemboyekwa ñepëi yande Yar rembigwai ɨva pendar Zacarías upe, opü'a o'ä itaɨsɨ renda ɨke kotɨ. 12 Osepiase mbigwai ɨva pendar, Zacarías opɨta oyembosɨkɨye iteanga. 13 Evokoiyase mbigwai ɨva pendar aipo e'i chupe: –Zacarías, eresɨkɨyei rene, Tüpä osendu nde yeruresa, sese nde rembireko Isabel imembɨrara ndeu, a'e eremondora serergwä Juan. 14 Erevɨ'aretera sese, iyavei oyembovɨ'aretera opakatu ava yuvɨreko nde ra'ɨrɨ o'ase, 15 esepia ni'ä nde ra'ɨrɨ sekokwer tuvichara oiko yande Yar rovai. Ndoɨ'ui chietera uva rɨkwer sai va'e, iyavei Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨpe sekoira oyesu e'ɨ̇ renondeve. 16 Egwë e'ira omongere'ɨ̇ seta ava Israel ɨgwar oyevɨ iri agwä Yar Tüpä upe yuvɨreko. 17 Ko Juan osora yande Yar renonde, espíritu rese iyavei Tüpä ñe'ë mombe'usar Elías pirätäsa rese avei, ava gwa'ɨrɨ rese ñeröi agwä iyavei ava ndiporeroyai va'e toyembo'e oporeroya yuvɨreko. Egwë e'ira ava mbo'e imoigätu yande Yar pɨsɨ agwä sereko. 18 Zacarías oporandu mbigwai ɨva pendar upe: –¿Marä a'era pi'ä aipo seroya? Che rumo akwakwami ete vichiko che rembireko aveino. 19 Mbigwai ɨva pendar omboyevɨ chupe: –Che aiko Gabriel, ayapo va'erä Tüpä porokwaita, a'e ni'ä che mbou ndeu ñe'ë agwä iyavei ko ñe'ësa avɨye va'e mombe'u agwä. 20 Ko rumo mba'e, ndereroyai akoi amombe'u va'e ndeu, sese ko pɨpe suive nandeñe'ëgätui chira; ndereikatui chietera ereñe'ë, osupitɨ rane itera ndeu imombe'uprɨ, opakatu ko nungar. 21 Osärö puku tëi aipo Zacarías okarve ambuae imboetasa eta ma'erä pi'ä nose vɨtei tüpäro pɨpe sui e'i tëi yuvɨreko chupe. 22 Osëse aipo ou ichui, niñe'ëgätui voi ete; oikwa voi ete rumo ambuae ava yuvɨreko osepia revo mba'e tüpäro pɨpe e'i yuvɨreko chupe, esepia ipo äta-äta tëi oñe'ëse; iyavei osoño oiko ndoikatui ete rumo oñe'ë agwä. 23 Omboavɨye pare okwaita, Zacarías oyevɨ oso gwëtäve. 24 Ipare aipo sembireko Isabel imembɨ, poyandepo yasɨ vɨrekose nosëi tuprɨ gwëtä pɨpe sui, ipɨ'a ñemoñeta öi: 25 “Yande Yar Tüpä ite egwë e'i cheu, ava che rese ñe'ë e'ɨ̇ iri agwä yuvɨreko.” 26 Koiye ñepëi ovasa yasɨ pɨpe, Tüpä omondo gwembigwai Gabriel tekwa Nazaret ve ɨvɨ Galilea rupi, 27 a'eve aipo sekoi ñepëi kuñatäi María serer va'e; ndaseko maräi va'e, a'e rumo omenda pota ñepëi mbɨa serer va'e José mborerekwar ɨvate katu va'e David suindar rese. 28 Mbigwai ɨva pendar oike ko kuña rëtäve, aipo e'i chupe: –¡Tüpä nderovasa ndereko katuprɨsa pɨpe kurïtëi! Esepia yande Yar Tüpä sekoi ete nderese. 29 María oyembosɨkɨye aipo ñe'ësa renduse, marä oya pi'ä ko aipo e'i avɨrave apo cheu e'i opɨ'añemoñeta rereko. 30 Mbigwai ɨva pendar aipo e'i chupe: –María eresɨkɨyei rene, esepia ni'ä Tüpä nde poravo nde rovasa agwä. 31 Kurïtëi nde membɨra eiko: ererekora nde membrɨ, eremondora serergwä Jesús. 32 A'e ni'ä sekouvicha katu va'erä, Tüpä seko ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ sekoira, iyavei Yar Tüpä ite omoingera Mborerekwar ɨvate katu va'e seko agwä, inungar tamoi David araka'e, 33 mborerekwar gwasu sekoira Jacob rekwa rupi. Imborerekwasa ni'ä apɨre'ɨ̇ va'erä ite sekoira. 34 María oporandu mbigwai ɨva pendar upe: –¿Marä e'ira vo aipo oime ko mba'e, ndaiko vɨtei ete rumo kuimba'e rese? 35 Mbigwai ɨva pendar omboyevɨ chupe: –Espíritu Maräne'ɨ̇ ogweyɨra nde arɨve, Tüpä gweko pirätäsa pɨpe nde momembɨra. Sese a'e pitani o'a va'erä serer-ra Tüpä Ra'ɨrɨ ndaseko Maräi va'e. 36 Iyavei nemu Isabel vɨrekora omembrɨ, yepe okwakwami oiko viña; a'e ni'ä nimembɨi va'e yɨpɨndar, kurïtëi rumo vɨreko ñepëi ova yasɨ omembrɨ vɨe pɨpe. 37 Tüpä upe ndipoi ete mba'e yavai va'e. 38 Evokoiyase María aipo e'i: –Che aiko Yar rembigwai; tayavɨye ayase Tüpä remimbotar cheu nde ñe'ë rupi. Aipo i'e pare, mbigwai ɨva pendar oyepepɨ oso ichui. 39 A'e arɨ pɨpe aipo, María oso voi poyava ñepëi tekwami ve ɨvɨtrɨ rupi Judea ve, 40 ipare oikese Zacarías rëtä pɨpe oyapo avɨrave omu Isabel upe. 41 Osenduse Isabel avɨrave María suindar, a'ese imembrɨ övɨi sɨe pɨpe, a'ese avei oike Espíritu Maräne'ɨ̇ yavɨterve. 42 Evokoiyase osapukai pirätä, aipo e'i chupe: –¡Tüpä nde rovasa kuña opakatu sui, iyavei osovasa nde membrɨ! 43 ¿Uma vo che aiko ndeu, ereyu va'erä che pɨri, che Yar Tüpä sɨ? 44 Esepia cheu avɨrave ereyapose, che membrɨ övɨi voi vorɨvetesave che rɨe pɨpe. 45 ¡Sovasaprɨ ereiko esepia ereroya ite ñe'ësa ndeundar iyavei Tüpä omboavɨyera gwemimombe'u nde rese! 46 María aipo e'i: “Che pɨ'a pɨpe amboetei che Yar Tüpä sereko; 47 che pɨ'a sorɨvete Tüpä che Pɨsɨrösar rese. 48 Esepia Tüpä oma'e che rese, che yemominisa pɨpe seroyasar aikose, iyavei ko pɨpe suive, sovasaprɨ sekoi e'ira opakatu yuvɨreko cheu; 49 esepia ni'ä Tüpä mba'e mboavaisare'ɨ̇ oyapo mba'e tuvicha va'e cheu. ¡A'e Tüpä imboeteiprɨ katu serer tasekoi yepi! 50 Tüpä vɨreko ite oporoaɨsusa opakatu omboeteisar upe yepi. 51 Nomboavai ete mba'e gweko pirätäsa pɨpe yapo: Osekoreroyɨ ava oyeeko mboɨvateai tëi va'e, 52 vɨroyɨ mborerekwar seko ɨvate katu va'e ipirätäsa sui iyavei ava seko mbegwemi va'e rumo oseko mboɨvate. 53 Ava yarakwa pota va'e omboarakwa ava che arakwa vai e'i va'e rumo, nomboarakwai ete. 54 Oipɨtɨ̇vɨï opakatu vɨroyasareta judío yuvɨrekoi va'e, esepia ndasesarai ete poroparaɨsuerekosa mondo agwä. 55 Egwë e'i imboavɨye yande ramoi araka'endar upe, Abraham iyavei ichuindar koiye yugweru va'erä.” 56 Ipare María opɨta Isabel pɨri mbosapɨ yasɨ rupi, ichui oyevɨ oso gwëtäve. 57 Osupitɨse arɨ Isabel upe imembɨra agwä, a'e imembrɨ o'a ñepëi kuimba'emi. 58 Sëtä kotɨndar iyavei imu oyanduse yuvɨreko opa yuvɨraso imboavɨrave imbovɨ'asa pɨpe yande Yar rembiapo a'e kuña upe avɨyei etese. 59 Mbosapɨ ova arɨ pare, vɨraso ombocircuncida va'erä pitani yuvɨreko, ipare aipo omondo pota iyesupa rer Zacarías, serergwä yuvɨreko viña. 60 Ichɨ rumo aipo e'i: –Ani. Juan itera serergwä. 61 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ndipoi ete rumo nemu rer aipo nungar. 62 Evokoiyase oporandu aipo pitani yesupa upe, ikwa agwä mba'e pi'ä osora serergwä oyapave yuvɨreko. 63 Iyesupa oporandu ɨvɨrapemi rese oikwachia va'erä serer sese, ichui oikwachia: ‘Juan serergwä e'i imoï.’ Ipare opakatu ndoyembovɨ'ai tëi yuvɨreko. 64 A'e ramose Zacarías iñe'ëgätu, ipare omboɨpɨ Tüpä upe sapukai oiko. 65 Opakatu aipo sëtä kotɨndar oyembosɨkɨye tëi, iyavei aipo opakatu Judea rekwa rupi omombe'u-mbe'u mba'e osepia va'ekwer yuvɨreko. 66 Opakatu ava mba'e osendu va'ekwer rese avei oporandu-randu oyeupe yuvɨreko aipo e'i: “¿Mba'e pi'ä aipo pitani oyapora kuri?” Esepia ni'ä, supiete yande Yar Tüpä omondo opirätäsa chupe. 67 Zacarías a'e pitani yesupa, savapɨpo Espíritu Maräne'ɨ̇ pirätäsa pɨpe, iyavei oñe'ë Tüpä oyeupe ñe'ësa pɨpe aipo e'i: 68 “¡Imboeteiprɨ tasekoi yande Yar, Tüpä Israel pendar, esepia ni'ä a'e ou gwekwa pɨsɨrö agwä! 69 Ombou ni'ä yandeu ñepëi seko ɨvate katu va'e Poropɨsɨrösar. 70 Ko aipo omombe'u araka'e oñe'ëngagwer mombe'usar seko maräne'ɨ̇ va'e upe: 71 A'e yande pɨsɨröra yande amotare'ɨ̇mbar sui iyavei opakatu yande reroɨrösar sui, 72 egwë e'i Tüpä imbou oporoparaɨsuerekosa yande ramoi araka'endar upe, iyavei iyemoma'endu'a agwä gwemimbotar maräne'ɨ̇ mombe'u agwer rese. 73 Iyavei ko aipo oyapo imboavɨye agwä yande yesupa Abraham upe: a'e oipotara yandeu kuri 74 yaiko tuprɨ va'erä sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe, yande renose agwä yande amotare'ɨ̇mbar povrɨ sui tache mboetei yuvɨreko oya 75 gweko maräne'ɨ̇sa iyavei gweko poreroyasa pɨpe, iyavei yaiko va'erä sovai arɨ yakatu yande rekokwer katuprɨsa pɨpe. 76 Nde che ra'ɨrɨ, che rembiaɨsu, ko Tüpä ɨvate va'e ñe'ë mombe'usar sekoi e'ira ava yuvɨreko ndeu, esepia nde eremoigätura yande Yar upe, perɨ eiko, 77 oikwa uka va'erä gwekwa chupe Tüpä evokoiyase iñeröira yangaipa upe iyavei omondora chupe ñepɨsɨrösa. 78 Esepia yande Ru Tüpä, oporoparaɨsuerekosa pɨpe, ombou poroesapesa ɨva pendar yande reko mbopɨasu agwä, 79 omondo va'erä tesapesa yuvɨrekoi va'e pɨ̇tümimbisa pendar upe narä, iyavei vɨrogwatara yande rekokwer perɨ avɨye tuprɨ va'e rupi.” 80 A'e pitani okwakwa iyavei vɨreko pirätäsa espíritu suindar oyese, ipare rumo oso oyemboerekwa ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi, koiye oyemboyekwa omu Israel pendar upe oiko.
1 Yɨpɨndar mborerekwar gwasu Augusto oporokwai oiko, oime va'erä yekwachiasa opakatu tekwa rupi. 2 Ko oime va'e yɨpɨndar yekwachiasa Quirinio mborerekwar sekoise Siria ve. 3 Opakatu ava yuvɨraso gwekwa yakatu rupi oyekwachia agwä yuvɨreko. 4 Sese José osë tekwa Nazaret sui Galilea ɨvɨ rupi, ichui oso Belén ve ɨvɨ Judea ve, esepia ni'ä a'eve mborerekwar ɨvate katu va'e David o'a va'ekwer, José ichuindar avei sekoi. 5 Egwë e'i oyoya yuvɨraso oyekwachia gwembireko María rese, a'e rumo imembɨra pota ite oiko. 6 Iyavei yuvɨrekoi vɨteseve Belén ve, osupitɨ ite María upe arɨ imembɨra agwä. 7 A'eve o'a yɨpɨndar va'e imembrɨ kuimba'emi, iyavei oya'o turukwar pɨpe ichui omoñeno imondo mba'e mɨmba rembi'u rɨru pɨpe, esepia ni'ä ndoyosɨi ete oke agwä a'eve yuvɨreko. 8 Belén rerovɨkave oime ovesa rärösar, osärö va'e gweimba ovesa pɨ̇tü pɨpe yuvɨreko. 9 Avɨyeteramo tëi oyemboyekwa ñepëi mbigwai ɨva pendar Yar suindar, Tüpä porañetesa avei sendɨ yɨvɨi chupe yuvɨreko; ichui a'e sepiase oyembosɨkɨye iteanga tëi yuvɨreko. 10 A'e mbigwai ɨva pendar rumo aipo e'i chupe: “Pesɨkɨyei rene, esepia che ayu mba'e ikatuprɨ va'e mombe'u peü, pe mbovɨ'arete agwä opakatu ava mbovɨ'arete agwä aveino: 11 Ko pɨpe o'a David rekwa Belén ve Poropɨsɨrösar peü narä, a'e ni'ä Tüpä Rembiporavo, pe Yargwä sekoi. 12 Ikwa agwä, peyosɨra pitani yaoprɨ tuprɨmi va'e tui, mba'e mɨmba rembi'u rɨru pɨpe.” 13 Avɨyeteramo tëi ñepëi mbigwai ɨva pendar ɨvɨi, oyemboyekwa ambuae mbigwai ɨva pendar re'ɨi, Tüpä upe osapukai va'e aipo e'i yuvɨreko: 14 “¡Imboeteiprɨ tasekoi Tüpä ɨvave! ¡Ɨvɨve ava Tüpä rembiaɨsu toyuvɨrekoi tuprɨ oyeaɨsusa pɨpe!” 15 Opase oyevɨ mbigwai ɨva pendar re'ɨi ɨvave yuvɨraso, a'ese ovesa rärösar aipo e'i oyeupe yuvɨreko: –Yaso ru Belén ve, yasepiara aipo mba'e akoi oikwa uka va'e Yar oiko yandeu. 16 Evokoiyase ipoyava yuvɨraso, ipare osepia María, José, Jesús pitani avei omoñeno mba'e mɨmba rembi'u rɨru pɨpe yuvɨreko. 17 Osepia pare omombe'u-mbe'u ambuae ava upe mbigwai ɨva pendar remimombe'ugwer pitani resendar ñe'ësa yuvɨreko, 18 iyavei opakatu ava oyepɨ'amondɨi ovesa rärösar ñe'ësa renduse yuvɨreko. 19 María rumo oyapokatuño ite ko mba'e opɨ'a pɨpe sereko, iyavei a'e e'iño ite ipɨ'a ñemoñetasa. 20 Oyevɨse ovesa rärösar yuvɨraso, omboetei iyavei osapukai Tüpä upe yuvɨreko, esepia ni'ä opakatu mba'e osendu va'e, osepia va'ekwer yuvɨreko imombe'uprɨ rupi tuprɨ ite. 21 Mbosapɨ ova arɨ pɨpe pitani ombocircuncida yuvɨreko, omondo serergwä Jesús, a'e terer tuprɨ avei akoi mbigwai ɨva pendar omombe'u va'e María upe imembɨ e'ɨ̇ vɨteseve. 22 Ipare omboavɨyese o'arɨ gwëtäve oñemoatɨrö agwä, a'e aipo egwë e'i Moisés porokwaita rupi yuvɨreko yepi, a'ese vɨnose pitani seraso tekwa gwasu Jerusalén tüpäro pɨpe seropove'ë agwä yande Yar upe yuvɨreko. 23 Egwë e'i yapo yuvɨreko esepia yande Yar porokwaita aipo e'i ikwachiaprɨ pɨpe araka'e: “Opakatu yɨpɨndar pitani kuimba'emi yuvɨro'a va'e ipe'asara Tüpä upe narä yepi.” 24 Ipare yuvɨraso oporerekosa reropove'ë agwä yuvɨreko yande Yar porokwaita aipo e'i va'e rupi: peropove'ëra ñepëi oyovaichor reseve pɨku'i anise ñuvɨrïo apɨkasu. 25 A'e arɨ pɨpe araka'e ñepëi mbɨa sekoi va'e Jerusalén ve Simeón serer va'e. A'e mbɨa avɨye eteprɨ va'e sekokwer, osärö va'e avei Pɨsɨrösar imombe'uprɨ. Espíritu Maräne'ɨ̇ rumo sekoi va'e ite Simeón rese, 26 iyavei oikwa uka avei chupe imano vɨte e'ɨ̇ agwä eresepia rane itera Poropɨsɨrösar yande Yar remimbou kuri e'i va'e. 27 Espíritu Maräne'ɨ̇ reroyasa pɨpe, Simeón oso tüpärove; ipare iyesupa vɨraso Jesús pitani yuvɨreko chupe, porokwaita mboavɨye agwä, 28 Simeón osupi vɨroyerokɨ Tüpä upe seno'ä aipo e'i: 29 “Che Yar kurïtëi nderemimombe'u yavɨye ite: esepia ni'ä, nde remimombe'ugwer eremboavɨye ite cheu. 30 Iyavei asepia ite ko Poropɨsɨrösar vichiko 31 a'e omboɨpɨ ite mba'e apo oiko opakatu tekwa rembiepiave, 32 a'e ni'ä poroesapesa sekoi opakatu tekwa upe narä iyavei omboyekwara poromboeteisa supiete va'e nde rekwa Israel pendar upe.” 33 Jesús yesupa iyavei ichɨ ndoyembovɨ'ai tëi yuvɨreko pitani rese Simeón ñe'ë renduse. 34 Evokoiyase Simeón osovasa pitani iyesupa reseve, aipo e'i Jesús sɨ María upe: –Esepia ko pitani reroya e'ɨ̇sa pɨpe seta ovɨapira mba'e tëi pɨpe Israel ɨgwar yuvɨreko ambuae rumo seroya pɨpe sovasaprɨ yuvɨrekoira. A'e avei omboyekwara mba'e ava upe amove rumo vɨroɨröñora yuvɨreko, 35 ipɨpe sui ava pɨ'a ñemoñetasa ikwasara kuri. Iyavei ko opakatu mba'e tasɨra nde pɨ'a pɨpe inungar kɨse puku osasara nde pɨ'a viña. 36 A'eve avei kuña kwakwami yarakwa va'e sekoi, Ana serer va'e, Penuel rayrɨ, Aser suindar. Okuñatäimiseve rumo omenda, iyavei sekoi raimi tëi omer rese ñuvɨrïo ova aravɨter rupive; 37 kurïtëi sekoi omer mano pare ochenta y cuatro aravɨter. Nosëi ete tüpäro pɨpe sui oiko, egwë e'i yande Yar mboetei pɨ̇tü arɨ rupi, oyekwakusa pɨpe oyeruresa pɨpe aveino. 38 A'ese Ana oyemboyekwa a'e arɨ pɨpe ve, ipare omboɨpɨ avɨye ndeu oya Tüpä upe, ichui oñe'ë Jesús pitani rese opakatu ava Jerusalén pendar osärö va'e gwekwa pɨsɨrö agwä yuvɨreko va'e upe. 39 Evokoiyase opakatu yande Yar porokwaita mboavɨyere, opa oyevɨ Galilea ve, gwekwa Nazaret ve yuvɨreko. 40 A'ese pitani okwakwa katumi imba'ekwa-ekwa iri ete, iyavei ipirätä katu iri ete no esepia Tüpä osovasa ite sereko. 41 Jesús yesupa yuvɨraso aravɨter yakatu Jerusalén ve Pascua pieta repia yepi. 42 Iyavei omboavɨyese Jesús opayandepo yovaive ñuvɨrïo aravɨter, vɨraso iyesupa a'eve yuvɨreko, esepia egwë e'i ete tekokwer pieta yakatu rupi yepi. 43 A'e arɨ pieta pare voi, oyevɨse yuvɨreko gwëtäve, Jesús chi'ïvä'e opɨtaño Jerusalén ve, iyesupa rumo ndoikwai ete ipɨtase yuvɨreko. 44 Ouño revo ava pa'ü rupi e'i yuvɨreko chupe viña, a'e rumo ñepëi arɨ ogwata yuvɨreko; koiye oseka tëi omu pa'ü rupi omborɨpar pa'ü rupi aveino, 45 ndoyosɨi ete yuvɨreko. A'ese oyevɨ iri tëi Jerusalén ve seka agwä yuvɨreko. 46 Imombosapɨsa arɨ pɨpe oyosɨ ramo tüpäro pɨpe yuvɨreko, a'eve ogwapɨ ava Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e pa'üve öi, oyapɨsaka iñe'ë rese iyavei oporandu-randu mba'e rese yuvɨreko chupe. 47 Iyavei opakatu ava iñe'ë rendusar ndoyembovɨ'ai tëi imba'ekwasa rese, esepia oyapose porandusa yuvɨreko chupe, omboyevɨ tuprɨ voiño ite. 48 Oyosɨse iyesupa oyepɨ'amondɨi tëi yuvɨreko; a'ese ichɨ aipo e'i chupe: –Che membrɨ, ¿ma'erä vo ereyapo ko nungar eiko oreu? Nde ru iyavei che nde sɨ nde rekasa tëi opakatu rupi vɨ'are'ɨ̇sa pɨpe. 49 Jesús omboyevɨ chupe: –¿Ma'erä vo che reka teï peye? ¿Ndapeikwai vo che Ru rëtä pɨpe aiko va'erä? 50 Iyesupa rumo ndosendukwai ete aipo oyeupe'esa yuvɨreko. 51 Evokoiyase oyevɨ oyesupa rupi Nazaret ve, a'ese omboyeroyaño ite oyesupa opakatu mba'e rese oiko. Ichɨ evokoiyase opɨ'a pɨpe oyapokatuño ite ko mba'e opakatu sereko. 52 A'ese Jesús okwakwa-kwakwa iri ete imba'ekwa katu-katu iri iyetei katu aveino, seko katuprɨ Tüpä rovai iyavei opakatu ava rovai.
1 Quince aravɨter pɨpe mborerekwar gwasu Tiberio rekose, Poncio Pilato evokoiyase mborerekwar sekoi Judea rupi, Herodes avei mborerekwar sekoi Galilea ve, tɨvrɨ Felipe evokoiyase mborerekwar sekoi Iturea ve iyavei Traconítide ve, Lisanias avei mborerekwar sekoi Abilene ve. 2 Anás iyavei Caifás pa'i rerekwar ɨvate katu va'e yuvɨrekoi. A'ese Tüpä oñe'ë ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi Zacarías ra'ɨrɨ Juan upe, 3 ipare Juan oso opakatu ɨai Jordán ɨvɨi, aipo e'i ava upe pemboasɨ pe angaipa, peyevɨ Tüpä upe iyavei peñeapirämo uka, a'ese Tüpä iñeröira peangaipa rese peü. 4 Ko yavɨye ite Tüpä ñe'ë mombe'usar Isaías rembikwachiagwer pɨpe aipo e'i va'e: “Sendusa ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi ñepëi ava sapukaisa aipo e'i va'e: ‘Pemoigätu perɨ yande Yar raperä; pemboi tuprɨ ñepëi perɨ i'ɨ̇vɨi va'e chupe. 5 Opakatu ɨvɨsokwer opara imboapɨposa, opakatu ɨvɨtrɨ iyavei ɨvɨtrɨmi opara imboyoyasa tuprɨ no, akoi perɨ ipäri va'e opara imo'ɨ̇visa tuprɨ, iyavei perɨ ipɨkuku atɨ va'e opara imboapɨposa. 6 Opakatu ava ɨvɨ pɨpendar osepiara Pɨsɨrösar Tüpä remimbou yuvɨreko kuri.’ ” 7 A'ese ava re'ɨi yuvɨnosë Juan upe tayande apirämo oyapave yuvɨreko, a'e rumo aipo e'iño: “¡Pe mboi nungar tëi peiko! ¿Ava vo pesëra Tüpä ñemoɨrösa ou va'erä sui e'i tuprɨ tëi peü? 8 Peiko tuprɨra mba'e avɨye va'e pɨpe oyekwa va'erä yande Yar upe peyevɨsa resendar, iyavei aipo ndapeyei chira peyoupe ae: ‘¡Ore oroiko Abraham suindar!’; esepia supiete Tüpä oikatuño ite ko ita sui Abraham suindar nungar tuprɨ apo agwä oyeupe narä yepi. 9 Iyavei hacha ni'ä imoigätusa ite ɨvɨra asɨa agwä sapo sui tuprɨ. Opakatu ɨvɨra i'a naporäi va'e, yasɨasara imondosa va'erä tatave.” 10 Evokoiyase ava oporandu yuvɨreko: –¿Mba'e pi'ä evokoiyase oroyapora? 11 Juan omboyevɨ ava re'ɨi upe: –Akoi vɨreko va'e ñuvɨrïo oturukwar, ñepëi pemondo ava ndovɨrekoi va'e upe; iyavei perekose tembi'u, pemboya'omi tëi ambuae ava ndovɨrekoi va'e upe. 12 Oyemboya avei yuvɨraso oñeapirämo agwä gwarepochi rerokwasar Roma ɨgwar pa'ü pendar, oporandu Juan upe yuvɨreko: –Porombo'esar, ¿mba'e pi'ä evokoiyase ore oroyapora? 13 Juan aipo e'i chupe: –Anichira perokwa katu iri gwarepochi peü imombe'usa sui. 14 Oime avei sundao oporandu va'e mba'e rese yuvɨreko chupe: –Ore aveino, ¿mba'e vo evokoiyase oroyapora? A'e omboyevɨ chupe: –Ndaperokwai chietera mba'e ambuae ava sui, ndapeñe'ë-ñe'ë tëi chira ava upe sembiapo e'ɨ̇ rese, iyavei peyembovɨ'añorä pe poravɨkɨ reprɨ rese. 15 Ava rumo nda'ei pi'ä ko Poropɨsɨrösar särömbrɨ sekoi e'i tëi Juan upe yuvɨreko; 16 Juan rumo aipo e'i opakatu ava upe: “Che supiete opoapirämo, ɨ pɨpe tëi; oura rumo ambuae che rakɨkwei a'e pe apirämora Espíritu Maräne'ɨ̇ tata nungar pɨpe. A'e seko pirätä katu va'e sekoi che sui, sese cheu ndiyai ete ipɨtakïsa yora agwä ichui. 17 A'e gweru mba'e mbovevesa opove, trigo moatɨrö agwä iyavei ipe'a agwä kapi'i sui. Trigo yapokatusara sa'ɨ̇i apokatusa pɨpe, i'ɨgwer rumo imondosara tata apɨre'ɨ̇ va'esave.” 18 Ko nungar rese iyavei ambuae seta ñe'ësa omombe'u, Juan avɨye va'e ava upe oiko. 19 Ipare rumo Juan oñe'ëgäta mborerekwar Herodes upe, esepia ni'ä sekoi Herodías rese, a'e kuña tɨvrɨ rembireko, iyavei seta ambuae mba'e naporäi va'e sembiapo; 20 Herodes rumo, oyapoño gwembiapoai sui ambuae mba'e naporäi va'e: omoinge ukaño Juan poroekendasave sereko. 21 Egwë e'i aipo Juan oñapirämo seta ava oiko, a'eve avei Jesús ñapirämosa; ipare iyerure vɨteseve avɨyeteramo tëi oyemboi tuprɨ ɨva 22 ipare Espíritu Maräne'ɨ̇ ogweyɨ ou i'arɨve oyekwa tuprɨ inungar apɨkasu, ichui oyeendu ñe'ësa ɨva sui aipo e'i va'e: –Nde che Ra'ɨrɨ che rembiaɨsu, che rembiporavo ereiko. 23 Jesús vɨrekose treinta aravɨter a'ese ramo omboɨpɨ oporombo'e. A'e ikwaprɨ va'e ite José ra'ɨrɨ sekoise viña. José evokoiyase Elí ra'ɨrɨ sekoi, 24 Elí evokoiyase Matat ra'ɨrɨ, a'e Matat evokoiyase Leví ra'ɨrɨ, Leví evokoiyase Melqui ra'ɨrɨ, a'e Melqui evokoiyase Janai ra'ɨrɨ, Janai evokoiyase José ra'ɨrɨ, 25 a'e José Matatías ra'ɨrɨ, Matatías evokoiyase Amós ra'ɨrɨ, a'e Amós evokoiyase Nahúm ra'ɨrɨ, Nahúm evokoiyase Eslí ra'ɨrɨ, a'e Eslí Nagai ra'ɨrɨ, 26 Nagai evokoiyase Máhat ra'ɨrɨ, a'e Máhat Matatías ra'ɨrɨ, Matatías evokoiyase Semeí ra'ɨrɨ, a'e Semeí evokoiyase Josec ra'ɨrɨ, Josec evokoiyase Joiadá ra'ɨrɨ, 27 a'e Joiadá Joanán ra'ɨrɨ, Joanán evokoiyase Resá ra'ɨrɨ, a'e Resa evokoiyase Zorobabel ra'ɨrɨ, Zorobabel evokoiyase Salatiel ra'ɨrɨ, a'e Salatiel Nerí ra'ɨrɨ, 28 Nerí evokoiyase Melquí ra'ɨrɨ, a'e Melquí Adí ra'ɨrɨ, Adí evokoiyase Cosam ra'ɨrɨ, Cosam evokoiyase Elmadam ra'ɨrɨ, Elmadam evokoiyase Er ra'ɨrɨ, 29 a'e Er Jesús ra'ɨrɨ, Jesús evokoiyase Eliézer ra'ɨrɨ, a'e Eliézer Jorim ra'ɨrɨ, Jorim evokoiyase Matat ra'ɨrɨ, 30 a'e Matat Leví ra'ɨrɨ, Leví evokoiyase Simeón ra'ɨrɨ, a'e Simeón evokoiyase Judá ra'ɨrɨ, Judá evokoiyase José ra'ɨrɨ, a'e José Jonam ra'ɨrɨ, Jonam evokoiyase Eliaquim ra'ɨrɨ, 31 Eliaquim Meleá ra'ɨrɨ, a'e Meleá Mená ra'ɨrɨ, Mená evokoiyase Matatá ra'ɨrɨ, a'e Matatá evokoiyase Natán ra'ɨrɨ, 32 Natán David ra'ɨrɨ, a'e David evokoiyase Jesé ra'ɨrɨ, Jesé Obed ra'ɨrɨ, a'e Obed evokoiyase Booz ra'ɨrɨ, Booz Sélah ra'ɨrɨ, a'e Sélah evokoiyase Nahasón ra'ɨrɨ, 33 Nahasón Aminadab ra'ɨrɨ, a'e Aminadab evokoiyase Admín ra'ɨrɨ, Admín evokoiyase Arní ra'ɨrɨ, Arní evokoiyase Esrón ra'ɨrɨ, a'e Esrón evokoiyase Fares ra'ɨrɨ, Fares evokoiyase Judá ra'ɨrɨ, 34 a'e Judá Jacob ra'ɨrɨ, Jacob evokoiyase Isaac ra'ɨrɨ, a'e Isaac Abraham ra'ɨrɨ, Abraham evokoiyase Térah ra'ɨrɨ, Térah evokoiyase Nahor ra'ɨrɨ, 35 a'e Nahor Serug ra'ɨrɨ, Serug evokoiyase Ragau ra'ɨrɨ, a'e Ragau evokoiyase Péleg ra'ɨrɨ, Péleg Éber ra'ɨrɨ, a'e Éber evokoiyase Sélah ra'ɨrɨ, 36 Sélah Cainán ra'ɨrɨ, a'e Cainán evokoiyase Arfaxad ra'ɨrɨ, Arfaxad evokoiyase Sem ra'ɨrɨ, a'e Sem evokoiyase Noé ra'ɨrɨ, Noé evokoiyase Lámec ra'ɨrɨ, 37 a'e Lámec Matusalén ra'ɨrɨ, Matusalén evokoiyase Henoc ra'ɨrɨ, Henoc evokoiyase Jéred ra'ɨrɨ, a'e Jéred Mahalaleel ra'ɨrɨ, Mahalaleel evokoiyase Cainán ra'ɨrɨ, 38 a'e Cainán evokoiyase Enós ra'ɨrɨ, Enós evokoiyase Set ra'ɨrɨ, a'e Set Adán ra'ɨrɨ, Adán evokoiyase Tüpä ra'ɨrɨ.
1 Jesús Espíritu Maräne'ɨ̇ rese ite sekoi, oyevɨ ou ɨai Jordán sui, ipare Espíritu vɨraso ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi. 2 A'eve sekoi cuarenta arɨ, ipare karugwar osekoa'ä sereko. Ndokarui avei a'e arɨ rupi oiko, ipare rumo oyandu ite vɨepore'ɨ̇. 3 Karugwar evokoiyase aipo e'i chupe: –Supiete Tüpä ra'ɨrɨ ite nde rekose, ko ita sui eyapo mboyape kurïtëi. 4 Jesús omboyevɨ chupe: –Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: ‘Nda'ei chira mboyape suiño ava yuvɨrekovera.’ 5 Ichui karugwar vɨraso omboyekwa va'erä opakatu tekwa ɨvɨ pɨpendar chupe, 6 aipo e'i: –Che amondora che pirätäsa ndeu, iyavei opakatu mba'e ko ɨvɨ pɨpendar porañete va'e. Esepia ni'ä ko opakatu cheu imbouprɨ, iya ite amondo va'erä ava upe che remimbotar rupi. 7 Ereñenopɨ'äse che mboeteisave eve, a'ese opakatu ko mba'e ereipɨsɨra nde ma'erä. 8 Jesús omboyevɨ chupe: –Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: ‘Emboetei nde Yar Tüpä, iyavei a'e gweraño tuprɨ eremboyeroyara.’ 9 Ipare karugwar vɨraso oyeupi tekwa gwasu Jerusalén ve, a'eve ovɨroyeupi tüpäro apɨterve aipo e'i chupe: –Supiete Tüpä Ra'ɨrɨ nde rekose, evɨapi ko'ave sui eso; 10 esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: ‘Tüpä oyokwaira gwembigwai eta nde rärö agwä. 11 A'e nde mopu'ärä yuvɨreko, ñepëi ita nde momarä rägwer sui e'i karugwar chupe.’ 12 Jesús omboyevɨ chupe: –Aipo e'i avei Ikwachiaprɨ pɨpe: ‘Nderesekoa'äi chira nde Yar Tüpä.’ 13 A'ese karugwar ndoikatu iri ete Jesús rekoa'äsa agwä, ipare oyepepɨño raimi tëi oso ichui. 14 Jesús oyevɨ Galilea ve oso Espíritu Maräne'ɨ̇ pirätäsa pɨpe, iyavei oyandu opakatu tekwa-tekwami rupi seräkwä yuvɨreko. 15 Oporombo'e oɨ judío ñemonu'äsa rupi oiko, a'ese opakatu ava omboetei sereko yuvɨreko. 16 Jesús oyevɨ Nazaret ve, okwakwa agwerve. A'eve mbɨtu'usa arɨ pɨpe oike oɨ judío ñemonu'äsa pɨpe inungar oyapo va'e yepi, ipare opü'a oyerokɨ Ikwachiaprɨ maräne'ɨ̇ pɨpe o'ä. 17 Evokoiyase omondo Tüpä ñe'ë mombe'usar Isaías rembikwachia yuvɨreko chupe oipɨpirase kwachiar, osepia ikwachiaprɨ aipo e'i va'e: 18 “Yande Yar Espíritu sekoi che rese, esepia ni'ä a'e ombou chekwaitarä ko ñe'ësa avɨye va'e mombe'u agwä ava iparaɨsu va'e upe; chekwaita avei amombe'u va'erä ava sokendaprɨ renose agwä iyavei ava ndasesapɨsoi va'e ambosarekora; iyavei ava mba'e-mba'e tëi rasɨkwer oiporara va'e sui senose agwä; 19 iyavei amombe'u va'erä yande Yar suindar aravɨter pɨpe mba'e avɨye va'e peü.” 20 Ipare Jesús omboya kwachiar imondo oɨ judío ñemonu'äsa ñangarekwar pɨtɨ̇vɨïsar upe ipare ogwapɨ öi. Opakatu yuvɨnoi va'e a'eve oma'egätu yuvɨreko sese. 21 A'e omboɨpɨ oñe'ë aipo e'i: –Kurïtëi yavɨye ite ko Ikwachiaprɨ pɨpendar pesendu va'e. 22 Opakatu ava oñe'ë tuprɨño ite Jesús rese iyavei ndoyembovɨ'ai tëi iñe'ë tuprɨai renduse. Oporandu-randu yuvɨreko oyeupe: –¿Nda'ei vo akoi ko José ra'ɨrɨ tëi? 23 Jesús rumo omboyevɨ aipo e'i chupe: –Avɨyeteramo pe aipo peyera cheu: ‘Oporoposano va'e, eñeposano nde ae eiko.’ Iyavei aipo peyera cheu no: ‘Akoi orosendu va'e nde rembiapokwer Cafarnaún ve, egwë ere avei eyapo ko'ave nde rekwa pɨpe.’ 24 Ipare omombe'u vɨteño ite: Supiete ndipoi chietera ñepëi yepe Tüpä ñe'ë mombe'usar oipɨsɨ tuprɨ va'e gwekwa pɨpe yuvɨreko yepi. 25 Supiete, seta kuña imer mano va'ekwer yuvɨrekoi va'e tekwa Israel ve Tüpä ñe'ë mombe'usar Elías rekose, a'ese ndokɨi ete mbosapɨ aravɨter yemombɨtesa rupi, iyavei oime tɨavor opakatu ɨvɨ rupi araka'e; 26 a'e Elías nda'ei ete imondoprɨ kuña imer mano va'ekwer tekwa Israel pendar upe ipɨtɨ̇vɨï agwä, a'e omondo ñepëi kuña Sarepta pendar upe, esepia ni'ä namombrɨi tekwa Sidón sui. 27 Iyavei seta ava oime Israel rekwa pɨpendar imba'easɨ va'e mba'erasɨ vai rerekosar yuvɨreko a'e Tüpä ñe'ë mombe'usar Eliseo rekose, ndipoi ete ñepëi okwera va'e, Naamán gweraño ite okwera tekwa Siria pendar. 28 Osenduse ko ñe'ësa, opakatu ava oɨ judío ñemonu'äsa pendar oñemoɨrö iteanga yuvɨreko. 29 Sese opa voi ete opü'a Jesús renose agwä tekwa sui yuvɨreko, ichui vɨraso ɨvɨtrɨ ka'a ɨvate va'e rese a'e sese tekwa yaposa, ichui oitɨ pota yuvɨreko viña. 30 Jesús rumo ipa'ü sui osë tuprɨño oso. 31 Jesús oso Cafarnaúm ve, tekwa Galilea rupindar, iyavei a'eve ombo'e ava oiko mbɨtu'usa arɨ pɨpe. 32 Ipare opakatu ava ndoyembovɨ'ai tëi iporombo'esa renduse yuvɨreko, esepia ni'ä a'e oñe'ë gweko pirätäsa pɨpe. 33 A'e oɨ judío ñemonu'äsave oime ñepëi mbɨa vɨreko va'e karugwar oyese anise espíritu naporäi va'e, a'ese oñe'ë pirätä aipo e'i: 34 –¡Ema'e ñotëi ore rese! ¿Ma'erä vo ereyu ko'ave oreu, nde Jesús Nazaret pendar? ¿Nde ereyu ore mokañɨ agwä tëi? Che orokwa va'e ite, iyavei nde ni'ä seko Maräne'ɨ̇ va'e ereiko Tüpä suindar. 35 Jesús evokoiyase oñe'ëgäta karugwar upe aipo e'i: –¡Kiriri, epoi ko mbɨa sui! A'ese karugwar ombovɨapi a'e mbɨa opakatu ava rovai imondo ɨvɨve, ipare osë okwa ichui nomomaräi ete rumo. 36 Opakatu ava oyembosɨkɨye, iyavei oporandu-randu tëi mba'e rese oyeupe yuvɨreko: –¿Marä e'i vo aipo ko oñe'ë oiko? Opakatu opirätäsa pɨpe ko mbɨa oyokwai karugwar ava sui imose agwä, ¡ipare yuvɨnosepa yuvɨraso! 37 Iyavei ñe'ësa Jesús rese opakatu ɨvɨ tekwa-tekwami rupi. 38 Jesús osë oɨ judío ñemonu'äsa pɨpe sui oso ipare oike Simón rëtäve. Simón rovayar imba'easɨ so'ɨ iteanga ou, ipare oñe'ë Jesús upe yuvɨreko tombogwerami tëi oyapave. 39 Jesús oyeaɨvɨ oso chupe so'ɨ sui imbogwera agwä, ipare opa so'ɨ ichui. A'e ramoseve, a'e kuña oñarapü'a ichui omboɨpɨ o'añeko yuvɨrekoi va'e rese. 40 Arɨso ramomise, opakatu ava mba'erasɨsa vɨreko va'e ambuae a'e ae tëi gweru Jesús upe yuvɨreko; a'e evokoiyase omondo opo i'arɨve ñepëi-pëi yakatu imbogwera agwä. 41 Imba'easɨ va'e sui seta yuvɨnosë karugwar, säse tëi aipo e'i yuvɨreko: –¡Nde Tüpä Ra'ɨrɨ ite ereiko! Jesús rumo oñe'ëgäta karugwar upe iyavei ndoipota iri iñe'ë agwä, esepia a'e oikwa ite Poropɨsɨrösar sekoise yuvɨreko. 42 Ko'ë potase, Jesús osë tekwa pɨpe sui oso, ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi. Ava rumo osekaño ite yuvɨreko, osupitɨño avei sekosave yuvɨraso. Oipota a'e oyesui ichoe'ɨ̇ agwä ite yuvɨreko viña, 43 Jesús aipo e'i ava re'ɨi upe: –Iyavei amombe'u ranera ñe'ësa avɨye va'e Tüpä mborerekwasa resendar opakatu ambuae tekwa rupi, esepia a'egwä ni'ä che imbouprɨ aiko. 44 Egwë e'i Jesús omombe'u ñe'ësa avɨye va'e oɨ judío ñemonu'äsave oiko judío ɨvɨ rupi.
1 Ñepëi arɨ, Jesús sekoi ɨpa Genesaret popɨ rupi, a'eve ava re'ɨi oyembotɨ tuprɨ sese, a'e osendu pota ite Tüpä ñe'ëngagwer yuvɨreko. 2 Jesús osepia ñuvɨrïo ɨarusu ɨmbe'ɨ popɨve. Ichui ava pira mbo'asar opa yuvɨnosë evokoi ɨarusu pɨpe sui ipare opira mbo'asa oyosei yuvɨreko. 3 Jesús o'a ñepëi ɨarusu Simón vɨreko va'e pɨpe, aipo e'i chupe embosɨrɨ katumi tëi chi'ï ɨmbe'ɨ popɨ sui. Ipare ogwapɨ öi ɨarusu pɨpe, ichuive tuprɨ omboɨpɨ ava mbo'e öi. 4 Opase oñe'ë, aipo e'i Simón upe: –Eraso ɨpa tɨpɨ katu va'esave ɨarusu, a'eve pemombo pe pira mbo'asa, pira mbo'a agwä. 5 Simón omboyevɨ aipo e'i chupe: –Porombo'esar, orosa'ä tëi ni'ä pɨ̇tü momba pira mbo'a oroiko ndorombo'ai ete rumo, nde porokwaita rupi, amondo irira pira mbo'asa ɨpɨve. 6 Koiye omondo irise rumo, ombo'a iteanga pira yuvɨreko iposɨigwer omondoro-ndoro ñoite imbo'asa chupe. 7 Evokoiyase oyepoeru omboetasa ambuae ɨarusu pɨpe yuvɨrekoi va'e upe, yuvɨraso va'erä ipɨtɨ̇vɨï. A'e yuvɨraso chupe, ipare opa ñuvɨrïo ɨarusu omboapɨpo tuprɨ yuvɨreko seni iri rumo omondo ɨpɨve. 8 Ko mba'e repiase, Simón Pedro oñenopɨ'ä Jesús rovai oso aipo e'i chupe: –¡Eyepepɨ che sui che Yar, esepia che angaipa viyar tëi aiko! 9 Esepia Simón iyavei opakatu ava yuvɨrekoi va'e supi osɨkɨye iteanga ko pira re'ɨi repiase yuvɨreko. 10 A'eve Santiago iyavei Juan, Zebedeo ra'ɨrɨ, yuvɨrekoi Simón mboetasa. A'ese Jesús aipo e'i Simón upe: –Eresɨkɨyei rene; ko pɨpe suive tuprɨ ereikora ava reka agwä cheu narä. 11 Evokoiyase opa vɨnose ɨarusu sui ɨvɨ ätäsave yuvɨreko, oseyapaño opakatu mba'e ichui yuvɨraso Jesús rupi. 12 Ñepëi arɨ, Jesús sekoise tekwa pɨpe, oyepota ñepëi mbɨa mba'erasɨ vai ndokwerai va'e rerekosar; Jesús repiase oñenopɨ'ä oso ɨvɨ rese chupe oporandu aipo e'i: –Che Yar, ereipotase, iya nde che mbogwerami tëi eve che mba'erasɨsa sui. 13 Jesús opoko opo pɨpe sese, aipo e'i chupe: –Aipota. ¡Erekwera kurïtëi! Aipo i'e ramoseve opa okwa mba'erasɨ vai imba'easɨ va'e sui, 14 ipare Jesús aipo e'i chupe: –Eremombe'ui rene nde kwerasa ambuae ava upe; esoño eyemboyekwa pa'i upe, ipare eikwave'ë nde porerekosa nde kwerasa resendar Moisés porokwaita rupi, ipɨpe sui toikwa opakatu pa'i eta nde kwerasa yuvɨreko. 15 Jesús reräkwä rumo oyembouvicha katu-katu iri ete, iyavei seta ava oyemboya yuvɨreko sese iñe'ë rendu agwä iyavei tayande mbogwerami tëi yande mba'erasɨsa sui oyapave yuvɨreko. 16 Jesús rumo oyepepɨ ñoite oyerure agwä oso ava pore'ɨ̇save. 17 Ñepëi arɨ Jesús oporombo'e oiko, a'eve avei aipo ogwapɨ yuvɨnoi fariseo iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e ipɨri yuvɨreko a'e yugweru opakatu Galilea tekwa-tekwami rupi sui, ɨvɨ Judea rupi sui, tekwa Jerusalén sui avei yugweru no. Yande Yar pirätäsa oyemboyekwa ite Jesús rese ava imba'easɨ va'e ombogwerase. 18 A'ese oyepota ava yugweru chupe ñepëi ndogwatai va'e gweru supa pɨpe. Vɨroike pota oɨ pɨpe Jesús rovai ete seroyɨ agwä yuvɨreko viña, 19 ndoikatui ete rumo kerupi omoingera yuvɨreko, esepia ava re'ɨi eteanga a'eve; egwë e'i vɨroyeupi oɨ arɨve a'eve ombopu teka rupa, imba'easɨ va'e reroyɨ agwä supa reseve opakatu ava rembiepiave Jesús rovai yuvɨreko. 20 Jesús oikwase ko mbɨa yuvɨrekoi yeroyasa oyese, a'ese aipo e'i imba'easɨ va'e upe: –Che mborɨpar, nde angaipa rese oime ñeröisa ndeu. 21 Evokoiyase oporombo'e va'e Moisés porokwaita rese iyavei fariseo eta ipɨ'a ñemoñeta atɨ tëi aipo e'i yuvɨreko: “¿Ava vo ko mbɨa sekoi oñe'ë tëi va'e Tüpä rer pɨpe? Tüpä ni'ä oikatu ava angaipa upe oñeröi agwä.” 22 Jesús rumo oikwaño ite ava pɨ'a ñemoñetasa, evokoiyase oporandu chupe: –¿Ma'erä vo pepɨ'a ñemoñetarai tëi che rese? 23 ¿Uma rupi vo ñe'ësa ndayavaimi katu, aipo esa va'erä: ‘Nde angaipa rese oime ñeröisa ndeu’, anise aipo esara tie: ‘Epü'a, egwata’? 24 Supiete amboyekwara ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ che rekosa, esepia areko ite mborerekwasa ko ɨvɨ pɨpe ava angaipa upe che ñeröi agwä. Evokoiyase aipo e'i ava ndogwatai va'e upe: –Ndeu aipo a'e, epü'a, esupi nde rupa eso nde rëtäve. 25 A'e ramoseve ndogwatai va'e oñarapü'a opakatu ava rovake osupi vupagwer ipare omboetei Tüpä oso gwëtäve. 26 A'ese opakatu tuprɨ ite ava ndoyembovɨ'ai tëi, ipare rumo omboetei Tüpä iyavei osɨkɨyepave aipo e'i yuvɨreko: –Ko pɨpe yasepia mba'e ndayasepiai va'e ite. 27 Ko ipare, Jesús osë oso ichui osepia ñepëi mbɨa gwarepochi rerokwasar Roma pendar upe narä. A'e serer Leví, iyavei ogwapɨ gwarepochi rerokwasave öi. Jesús aipo e'i chupe: –Erio che rupi. 28 Evokoiyase Leví opü'a, oseya opakatu oporavɨkɨsa oso Jesús rupi. 29 Ipare koiye katu, Leví oyapo pieta gwasu gwëtäve Jesús upe narä; a'eve seta avei gwarepochi rerokwasar Roma pendar upe narä, ambuae ava avei yuvɨrekoi a'eve, yuvɨrogwapɨ yuvɨnoi karusa rendave ipɨri. 30 Fariseo eta rumo iyavei oporombo'e va'e Moisés porokwaita rese, a'e omboɨpɨ Jesús remimbo'e upe iñe'ë marä aipo e'i yuvɨreko chupe: –¿Ma'erä vo pekaru iyavei peɨ'u gwarepochi rerokwasar rese iyavei ambuae yangaipa gwasu va'e rese tëi? 31 Jesús omboyevɨ aipo e'i chupe: –Ava nimaräi va'e ndosekai ete oporoposano va'e; imba'easɨ va'eño ite rumo osekara yuvɨreko. 32 Che ndayui ava seko katuprɨ va'e reka, che rumo ayu ava yangaipa va'e reka Tüpä uve iyevɨ agwä. 33 Aipo e'i Jesús upe yuvɨreko: –Juan rupindar yuvɨrekoi va'e iyavei fariseo eta rupindar oyekwaku iyavei oyerure yuvɨreko yepi, nde remimbo'e eta rumo yuvɨrokaru, yuvɨroɨ'uño avei. 34 Jesús mboyevɨ a'e yuvɨrekoi va'e upe: –¿Peikatura pi'ä icho'oprɨ mboyekwaku mendasave imer oikove vɨteseve ipa'üve viña? 35 Oimerä rumo arɨ imer reraso agwä ichui; oyepotase a'e arɨ, a'ese ramo oyekwakura yuvɨreko. 36 Iyavei oporombo'e ambuae mba'e mboyoyasa rese: –Ndipoi ete oyasɨa va'e ñepëi turukwar pɨasu popɨ ambuae turukwar kwakwami va'e apete agwä. Oyapose evokoi nungar okañɨ tëira turukwar ipɨasu va'e; iyavei turukwar ipɨasu va'e apɨrer, naporäi chietera turukwar kwakwa va'e rese. 37 Ndiyai avei ñoñasa uva rɨkwer ipɨasu va'e mba'e pirer kwakwa va'e pɨpe, esepia ni'ä egwë e'ise uva rɨkwer pɨasu evokoiyase opara ombopu mba'e pirer kwakwa va'e, egwë e'ira oyepɨyerepa, mba'e pirer avei evokoiyase okañɨ tëira viña. 38 Sese uva rɨkwer ipɨasu va'e ñoñasara mba'e pirer ipɨasu va'e pɨpe avei. 39 Iyavei ndipoi ete ava oɨ'u va'e uva rɨkwer kwakwa va'e ipare rumo oɨ'u potara ipɨasu va'e, esepia aipo e'i: ‘Ko uva rɨkwer kwakwa avɨye katu va'e yepi.’
1 Ñepëi mbɨtu'usa arɨ pɨpe, Jesús yuvɨrogwata gwemimbo'e eta rese mba'e mitɨ̇ pa'ü rupi. Semimbo'e eta evokoiyase oipo'o-po'o trigo yuvɨreko, ipare oyekɨi opo pɨpe sa'ɨ̇i yuvɨro'u va'erä. 2 Evokoiyase fariseo pa'ü pendar oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ma'erä vo peyapo pe mba'e ko ndayaposai va'e mbɨtu'usa arɨ pɨpe peiko? 3 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –¿Ndapeyerokɨivo peiko David rembiapokwer rese a'e iyavei ondugwer reseve ndasɨepoise yuvɨreko? 4 A'e ni'ä oike ite Tüpä rëtä pɨpe oipɨsɨ mboyape sovasaprɨ Tüpä upendar, o'u iyavei omondo ondugwer upe, evokoi pa'i upe gweraño ite ipotasa mboyape i'u agwä yepi. 5 Iyavei aipo e'i iri chupe: –Che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ areko ite mborerekwasa opakatu arɨ mbɨtu'usa rese. 6 Ambuae mbɨtu'usa arɨ pɨpe, Jesús oike oɨ judío ñemonu'äsave omboɨpɨ oporombo'e oiko. A'eve oime ñepëi mbɨa yasu kotɨ ipo novɨi va'e; 7 Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e fariseo eta avei oma'egätu Jesús rese yuvɨreko ombogwerara pi'ä ko mbɨa mbɨtu'usa arɨ pɨpe oyapave ichui yaiñe'ëngapo anga'u tëi e'i yuvɨreko chupe. 8 A'e rumo, oikwaño ite ipɨ'a ñemoñetasa, aipo e'i a'e mbɨa ipo novɨi va'e upe: –Epü'a iyavei eyu ko'ave e'ä ava pa'üve. A'e mbɨa evokoiyase opü'a opɨta a'eve o'ä, 9 ipare Jesús aipo e'i ambuae eta upe: –Aporandura mba'e rese peü: ¿Mba'e vo yaposara mbɨtu'usa arɨ pɨpe yepi: mba'e tuprɨ anise tie mba'e naporäi va'e? ¿Yaipɨsɨröra pi'ä ava rekokwer anise yamokañɨ ukara tie? 10 Ichui oma'egätu opakatu oyere tuprɨ va'e oɨvɨrindar rese, aipo e'i imba'easɨ va'e upe: –Eicho'o nde yɨva. A'e mbɨa evokoiyase oicho'o oyɨva, ipare ipo okwera tuprɨ ite. 11 Ambuae eta yuvɨrekoi va'e rumo oñemoɨrö iteanga ichui omboɨpɨ oñemoñeta Jesús rese yuvɨreko. 12 A'e arɨ rupi Jesús oso ñepëi ɨvɨtrɨsave oyerure agwä, pɨ̇tü momba tuprɨ oyerure Tüpä upe: 13 Ko'ëse, oñe'ë gwemimbo'e eta upe, ichui oiporavo ipa'ü pendar oñe'ë mombe'u agwä. 14 Ko yuvɨrekoi va'e: Simón, a'e akoi Pedro avei serer; Andrés, Simón rɨvrɨ; Santiago, Juan, Felipe, iyavei Bartolomé, 15 Mateo, Tomás, Santiago, Alfeo ra'ɨrɨ; Simón, ava gwekwa rese sekate'ɨ̇ va'e pa'ü pendarer, 16 Judas, Santiago ra'ɨrɨ, iyavei Judas Iscariote, a'e omondo va'e Jesús yamotare'ɨ̇mbar upe. 17 Jesús ogweyɨ ɨvɨtrɨ sui yugweru gwemimbo'e reseve ipare opɨta ɨvɨ yoya tuprɨsave. A'eve ambuae supindar eta iyavei ava re'ɨi opakatu ɨvɨ Judea rupindar, Jerusalén rupindar iyavei Tiro Sidón ɨke kotɨndar. 18 A'e oyepota yuvɨreko Jesús ñe'ë rendu potasave iyavei ombogwera va'erä imba'erasɨsa sui. Akoi mba'erasɨ omombaraɨsu va'e espíritu naporäi va'e, a'e avei opa okwera yuvɨreko. 19 Evokoiyase opakatu ava opoko pota Jesús rese yuvɨreko, esepia ni'ä a'e ombogwera opakatu ava gweko pirätäsa pɨpe oiko. 20 Jesús oma'e gwemimbo'e eta rese, aipo e'i chupe: “Perorɨvete katu pe iparaɨsu va'e, esepia ni'ä Tüpä mborerekwasa peü narä ite sekoi. 21 Perorɨvete katu kurïtëindar ndasɨepoi va'e, esepia ni'ä pe'ɨtaröra peiko kuri. Perorɨvete katu pe akoi ava kurïtëi oyase'o va'e, esepia ni'ä pevɨ'aretera koiye peiko. 22 Perorɨvete katu pe akoi ava pe amotare'ɨ̇se, pe mboyepepɨñose avei, iñe'ë-ñe'ë tëise avei akoi vɨroɨröse pe rer mba'e tëi pɨpe yuvɨreko, che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ sui tëi. 23 Peyembovɨ'año, perorɨvete katuñora a'e arɨ pɨpe peiko, esepia ni'ä ipare peipɨsɨra porerekosa tuvicha va'e ɨvave; egwë e'i tuprɨ avei evokoi ava araka'endar marä-marä tëi Tüpä ñe'ë mombe'usar sereko yuvɨreko. 24 Pe ¡mba'e yar peiko va'e peparaɨsu katu ite kurïtëi, esepia ni'ä pemboavɨye pe rorɨvetesa peiko! 25 ¡Peparaɨsu katu akoi pe i'ɨ̇tarö va'e kurïtëi, esepia ni'ä ndaperɨepoi chira peiko koiye! ¡Peparaɨsu katu akoi pepukaete ete va'e kurïtëi, esepia peyase'ora pe vɨ'are'ɨ̇sa pɨpe koiye!” 26 “¡Peparaɨsu katu akoi peipɨsɨ va'e pe mboeteisa opakatu ko ɨvɨ pɨpendar sui tëi, esepia egwë e'i tuprɨ avei ava araka'endar yuvɨreko Tüpä ñe'ë mombe'usar anga'u tëi va'e upe!” 27 “Peyapɨsaka va'e che ñe'ë rese aipo a'e peü: Pesaɨsu ava pe amotare'ɨ̇mbar, peyapo tuprɨ mba'e avɨye va'e ava ndape ambotai va'e upe, 28 peporandu porovasasa rese ava peü iñe'ë-ñe'ë tëi va'e upe narä, peyerure avei peü mba'e tëi oyapo va'ekwer rese. 29 Akoi nde amotare'ɨ̇mbar nde rovapetese, ko kotɨndar avei eremondoñora chupe; iyavei ava vɨrokwaño tëise nde yeaosa ndesui, emondoño avei nde yemondesa chupe. 30 Akoi oporanduse nde mba'e rese ndeü, emondoño avei chupe, iyavei ava vɨrokwaño tëise nde mba'e ndesui, anichira emboyevɨ cheu erera chupe. 31 Peyapo mba'e peipota va'e ambuae ava rese egwë e'i tuprɨ aveira oyapo yuvɨreko pe rese. 32 Akoi ava pe raɨsupar gweraño tëi pesaɨsu katuse, ¿mba'e vo avɨye ipɨpe? Ava yangaipa gwasu va'e avei egwë e'i yuvɨreko yepi. 33 Iyavei peyapose mba'e avɨye va'e akoi peü mba'e tuprɨ aposar upe gwerañose, ¿mba'e vo evokoiyase oime avɨye va'e ipɨpe? Esepia ni'ä, ava angaipa viyar avei egwë e'i yuvɨreko yepi. 34 Akoi pemondoño tëise mba'e ava upe tomboyevɨ mba'e cheu pe esave, ¿mba'e vo evokoiyase oime avɨye va'e ipɨpe? Esepia ni'ä ava yangaipa gwasu va'e avei egwë e'i yuvɨreko. 35 Pe rumo pesaɨsu katura ava pe amotare'ɨ̇sar, iyavei peyapoñora mba'e avɨye va'e chupe, pemondoño aveira mba'e, ndapesäröi chira imboyevɨ agwä. Egwë peyese peipɨsɨra porerekosa tuvicha va'e, iyavei a'ese peikora Tüpä seko ɨvate katu va'e ra'ɨrɨ, a'e avɨye eteprɨ va'e ava nima'endu'ai va'e rese ava naporäi va'e upe avei. 36 Pereko katu poroaɨsusa, inungar pe Ru Tüpä vɨreko poraɨsusa yepi.” 37 “Ndiyai oyavɨ ite mba'e peye voiño tëi ambuae ava upe, Tüpä avei oyavɨ mba'e nde'i chira peü. Pemokañɨ uka tëi rene ambuae ava, Tüpä avei ndape mokañɨ tëi chira. Peñeröiño katu, Tüpä avei a'ese iñeröira peü. 38 Pemondo mba'e ambuae upe, Tüpä avei omondora mba'e avɨye va'e peü. A'e omondora pe mba'e rɨru pɨpe peü ñepëi sa'ämbrɨ tuprɨ avɨye va'e, imbotɨprɨ tuprɨ, imbovavaprɨ imoatäprɨ tuprɨ avei. Egwë e'ira mba'e mondo peü inungar pe pemondo ambuae upe, Tüpä rumo omboyevɨra peü.” 39 Ipare Jesús omombe'u ko porombo'esa: “¿Oikatu pi'ä ñepëi ndasesapɨsoi va'e ambuae ndasesapɨsoi va'e rerogwata? ¿Ndovɨapichira pi'ä ñuvɨrïo voi ɨvɨkwar pɨpe yuvɨreko viña? 40 Ñepëi yepe ni'ä ava oyembo'e va'e nda'ei ete ɨvate katu ombo'esar sui: akoi omboavɨyese rumo oyembo'esa a'e osupitɨra ombo'esar. 41 ¿Ma'erä erema'e eiko nde rɨvrɨ rembiavɨ rese tëi, nderema'eï ete rumo mba'e nderembiapo erereko va'e rese? 42 Iyavei mba'e nderembiavɨ tuvicha va'e nderesepiai vo nderesa pɨpe, ¿marä erera evokoiyase nde rɨvrɨ upe: ‘Che rɨvrɨ, eseya cheu amoigätu va'erä mba'e nderembiapo erereko va'e’? ¡Pe inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi! Penose uka rane pe rembiavɨ tuvicha katu va'e peyesui, a'ese ramo ambuae ava rembiavɨ ta'ɨmi va'e moigätu peikatura.” 43 “Ndipoi ɨvɨra avɨye va'e ombou va'erä o'a naporäi va'e, iyavei ɨvɨra naporäi va'e nomboui chiaveira o'a avɨye va'e. 44 Ñepëi-pëi ɨvɨra ikwasa i'a rese: ndipo'osai chira higo ɨvɨra sächi atɨ va'e sui, iyavei uva ndipo'o saichira yu pa'ü sui. 45 Ava seko katuprɨ va'e omombe'u mba'e avɨye va'e esepia vɨreko mba'e tuprɨ opɨ'a pɨpe, iyavei akoi ava ndasekoporäi va'e omombe'u mba'e naporäi va'e avei esepia vɨreko mba'e tëiete opɨ'a pɨpe. Esepia pe pɨ'a pɨpe sui tëi osë peñe'ë agwä.” 46 “¿Ma'erä vo peñe'ë cheu, ‘Che Yar, che Yar’, ipare rumo ndapeyapoi ete mba'e che remimombe'u? 47 Amombe'ura rumo mba'e peü uma nungar tuprɨ ite akoi ava ou va'e cheu che ñe'ë rese oyapɨsaka va'e iyavei oyapo ite mba'e che remimombe'u: 48 a'e inungar tuprɨ akoi ava oyapo va'e gwëtära yɨpɨndar rumo oyo'o pɨkuku rane ite, ipare omondo ita arɨve imopü'a agwä. Oyepota ɨrɨgwasu ou, oinupa pirätä tëi oɨ, nomboyerokwai ete rumo, esepia ni'ä vɨreko ite ovɨräkwäsa avɨye va'e. 49 Akoi ava che ñe'ëngagwer rese ndoyapɨsakai va'e, a'e ndoyavɨi akoi ñepëi ava oyapo va'e gwëtära ɨvɨ arɨve tëi, nomondoi va'e ivɨräkwä agwä; ipare ouse ɨrɨgwasu oinupa pirätä a'e oɨ, opaño omonduru iyavei okañɨ tëiete.”
1 Jesús oñe'ë pare ava upe oso Cafarnaúm ve. 2 A'eve sekoi ñepëi sundao rerekwar Roma ɨgwar vɨreko va'e ñepëi gwembigwai a'e sembiaɨsu ite, a'e imba'easɨ iyavei omano pota ite ou. 3 Sundao rerekwar oyanduse Jesús reräkwä, omondo mborerekwar judío tekwa pɨpendar yuvɨrekoi va'e, oporandu agwä chupe oso va'erä sembigwai mbogwera. 4 A'e yuvɨraso Jesús upe, iyavei oporandu aipo e'i yuvɨreko chupe: –Ko sundao rerekwar avɨye ite ereipɨtɨ̇vɨïrä, 5 esepia ni'ä ososaɨsu ore rekwa, iyavei omopü'a uka ite oɨ judío ñemonu'äsa oreu. 6 Jesús oso a'e yuvɨrekoi va'e rupi, vɨrovɨse rumo sëtä yuvɨraso, sundao rerekwar oyokwai omborɨpar imondo aipo e'i: “Che Yar, ereyemoɨröi rene, esepia ni'ä ndiyai ete nde reike agwä che rëtäve; 7 sese ni'ä che teiete ndaikatui aso va'erä nde reka. Emondo mborokwaita, a'ese che rembigwai okwerara. 8 Esepia che avei ni'ä aiko mborokwaita ɨvate katu va'e povrɨve, iyavei areko sundao che povrɨve. Aipo a'ese ñepëi ipa'ü pendar upe eso, a'e oso voi ete; ambuae upe aipo a'ese erio, a'e ou voi ete iyavei ayokwaise che rembigwai oyapo va'erä mba'e, a'e oyapo ite.” 9 Jesús ndoyembovɨ'ai tëi o'ä aipo renduse, ipare oma'egätu ava vupindar rese aipo e'i: –Supiete Israel ve ndipoi ete ko mbɨa nungar vɨreko va'e yeroyasa che rese. 10 Oyevɨpase yuvɨraso sundao rerekwar rëtäve, yokwaiprɨ osepia yuvɨreko imboakwaprɨ okwera tuprɨse. 11 Ko ipare, Jesús oso ñepëi tekwave Naín serer va'esave. Yuvɨraso supi semimbo'e eta iyavei ava re'ɨi. 12 Vɨrovɨse tekwa yuvɨraso, osepia ñepëi te'ögwer vɨrasose ñotɨ̇ agwä yuvɨreko, a'e kuña membrɨ sekoi ñepëimi va'e ite, a'e kuña sekoi imer mano va'ekwer. Ava re'ɨi avei yuvɨraso supi tekwa pɨpendar. 13 A'e kuña repiase, yande Yar oiparaɨsuereko aipo e'i chupe: –Ereyase'oi rene. 14 Ipare voi oyemboya oso sese opoko te'ögwer rɨru rese, iyavei serasosar vɨropɨtaño voi ete yuvɨreko. Jesús aipo e'i omano va'e upe: –Mbɨa chi'ïvä'e, che aipo a'e ndeu: ¡Eñarapü'a! 15 Evokoiyase omano va'ekwer ogwapɨ öi ipare omboɨpɨ oñe'ë, ichui Jesús omondo ichɨ upe. 16 Osepiase ko mba'e, opakatu tuprɨ ava oyembosɨkɨye ipare omboɨpɨ Tüpä mboetei aipo e'i yuvɨreko: –Ñepëi Tüpä ñe'ë mombe'usar gwasu oyemboyekwa yande pa'üve. Aipo e'i avei yuvɨreko: –Tüpä ni'ä ou gwekwa pɨtɨ̇vɨï agwä oiko. 17 Iyavei opakatu ɨvɨ Judea rupi, yɨvɨrindar avei Jesús rembiapo oikwapa tuprɨ yuvɨreko. 18 Juan avei oyandu opakatu ko mba'e oime va'e, esepia supindar omombe'u yuvɨreko chupe. Evokoiyase oñe'ë ñuvɨrïo vupindar upe 19 ipare omondo yande Yar upe, oporandu agwä a'e pi'ä ou va'erä anise ñasäröra tie ambuae yaiko. 20 Juan remimondo evokoiyase oyemboya Jesús rese yuvɨraso, aipo e'i yuvɨreko chupe: –Juan Oporoapirämo va'e orembou oroporandu va'erä ndeu, nde ite vo ereiko imombe'uprɨ ereyu va'erä, anise tie orosäröra ambuae oroiko. 21 A'e arɨ pɨpeve voi Jesús ombogwera seta ava imba'erasɨsa sui, ava karugwar rerekosar sui aveino. Ombogwera avei seta ava ndasesapɨsoi va'e. 22 Ipare rumo omboyevɨ chupe: –Peso pemombe'u Juan upe mba'e pesepia va'e pesendu va'e avei. Pemombe'u chupe ndasesapɨsoi va'e osareko tuprɨ kurïtëi, ipäri-päri va'e ogwata tuprɨ, iyavei mba'erasɨ vai rerekosar okwerapa tuprɨ, ndayapɨsai va'e avei yapɨsapa, omano va'e opa okwerayevɨ yuvɨreko iyavei ava iparaɨsu va'e upe imombe'usa ñe'ësa avɨye va'e. 23 ¡Iyavei ovɨ'aretera ava oyeroyaño va'e che rese yuvɨreko! 24 Juan rupindar yuvɨraso pare, Jesús omboɨpɨ imombe'u ava upe Juan rekokwer aipo e'i: “¿Mba'evo pesepia pe ɨvɨ iporue'ɨ̇sa rupi? ¿Kapi'iata ɨvɨtu ombova-mbova va'e nungar pi'ä? 25 Anise, ¿mba'evo evokoiyase pesepia? ¿Pesepia tie ava iturukwar porañeteai va'e? Peikwa ite ava oyemboeteai va'e gweko porañetesa pɨpe sekoi va'e, a'e rumo mborerekwar ɨvate katu va'e rëtä pipe yuvɨrekoi yepi. 26 Evokoiyase ¿mba'e ite vo pesepia? ¿Tüpä ñe'ë mombe'usar tie? Supiete ko mbɨa ɨvate katu va'e Tüpä ñe'ë mombe'usar sui sekoi. 27 Ko Juan rese ite akoi ñe'ësa Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe aipo e'i: ‘Amondora che ñe'ë mombe'usar nde renondeve, nde raperä moigätu agwä.’ 28 Amombe'u aipo, ko opakatu yuvɨrekoi va'e ava ndipoi ete ɨvate katu va'e Juan sui; ava seko mbegwemi va'e rumo, Tüpä mborerekwasave a'e seko ɨvate katu ite ichui. 29 Opakatu osendu va'e Juan ñe'ë, iyavei gwarepochi monu'äsar Roma pendar upe narä, a'e avei oñeapirämo uka yuvɨreko chupe, egwë e'i Tüpä porokwaita mboavɨye yuvɨreko; 30 fariseo eta rumo iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e noñeapirämo uka potai va'e Juan upe, vɨroɨröño ite Tüpä remimbotar oyeupendar yuvɨreko.” 31 “¿Mba'e rese pi'ä amboyoyara ava rekokwer kurïtëindar? ¿Mba'e rese pi'ä oyoyara sekokwer? 32 Inungar chi'ïvä'e igwayɨ tëi ogwapɨ okarusuve öi ipare säse puku-puku omborɨpar upe: ‘Oromoñe'ë tëi mimbɨ, pe rumo ndapepɨvoi ete; iyavei orosapukai tëi sapukaisa vɨ'are'ɨ̇sa resendar, pe rumo ndapeyase'oi ete.’ 33 Esepia ou Juan Oporoapirämo va'e, a'e ndo'ui va'e mboyape ndoɨ'ui va'e avei uva rɨkwer, pe evokoiyase aipo peye chupe vɨreko va'e karugwar oyese. 34 Koiye che ayu, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, akaru iyavei aɨ'u, ipare pe aipo peye ikaru gwasuai va'e iɨ'u gwasuai va'e avei peye cheu, ava angaipa viyar mborɨpar tëi iyavei gwarepochi rerokwasar Roma pendar upe narä mborɨpar tëi peye cheu. 35 Tüpä mba'ekwasa pɨpe ikwasara opakatu mba'e sembiapokwer.” 36 Ñepëi fariseo oñe'ë Jesús upe, okaru va'erä ipɨri, ipare Jesús oso sëtäve. Ogwapɨ öi karusa rendave, 37 a'ese ñepëi kuña angaipa viyar, sekoi a'e tekwa pɨpeve avei ipare oyanduse Jesús osose fariseo rëtäve okaru, vɨroyepota mba'e seraso sɨäkwä va'e savapɨpo tuprɨ va'e sɨru pɨpe chupe. 38 A'eve oyase'o iteanga oñenopɨ'ä Jesús pɨve oso ichui opa tuprɨ gwesaɨ pɨpe omoakɨ̇. Ipare opa omombiru o'a pɨpe ichui, iyavei oipɨrupɨte, oipɨyere avei mba'e sɨäkwä va'e ipɨ rese. 39 Fariseo vɨraso va'ekwer Jesús gwëtäve, osepiase ipɨ'a ñemoñeta tëi aipo e'i: “Supiete ko mbɨa Tüpä ñe'ë mombe'usar ite sekoise viña, oikwaño itera ko kuña opokose sese viña: esepia kuña angaipa viyar tëi.” 40 Evokoiyase Jesús aipo e'i fariseo upe: –Simón, amombe'u pota ñepëi mba'e ndeu. A'ese fariseo omboyevɨ chupe: –Emombe'u cheu, Porombo'esar. 41 Jesús aipo e'i iri: –Ñuvɨrïo mbɨa vɨrokwa yuvɨreko ñepëi gwarepochi mondosar sui. Quinientos tuprɨ, ambuae evokoiyase cincuenta tuprɨ vɨrokwa; 42 ipare ndoikatu irise imboyevɨ agwä yuvɨreko chupe, evokoi mbɨa gwarepochi mondosar iñeröiño ite ñuvɨrïo upe. Emombe'u cheu, ¿uma pi'ä osaɨsu katura sereko? 43 Simón omboyevɨ chupe: –Cheu ndoyavɨi ava gwarepochi vɨrokwa katu va'e ichui. Jesús aipo e'i chupe: –Supiete aipo ere. 44 Evokoiyase Jesús oma'e kuña rese, aipo e'i Simón upe: –¿Erema'e vo ko kuña rese? Aikese akoi nde rëtä pɨpe, nderembouimi ete ɨ che pɨsei agwä; ko kuña rumo gwesaɨ pɨpe oyosei che pɨ ipare omombiru o'a pɨpe. 45 Iyavei nde ndache rovaupɨtei eve avɨrave apose, ko kuña rumo, akoi nde rëtä pɨpe che reike ramosuive che pɨrupɨte voi ete. 46 “Nderemondoi ete mba'e sɨäkwä va'e che akä rese; ko kuña rumo oipɨyere mba'e sɨäkwä va'e che pɨ rese. 47 Sese aipo a'e ndeu ko angaipa gwasu vɨreko va'e kuña oipɨsɨ ite ñeröisa, esepia vɨreko ite poroaɨsusa tuvicha va'e che rese; akoi ava upe nañeröisa tuprɨi va'e, a'e ndoporoaɨsu tuprɨi avei. 48 Ipare aipo e'i kuña upe: –Nde angaipa rese oime ñeröisa ndeu. 49 Evokoiyase ambuae ava icho'oprɨ ogwapɨ va'e yuvɨnoi a'eve, aipo e'i oyeupe yuvɨreko: –¿Uma pi'ä ko mbɨa iñeröi va'e ite angaipa upe? 50 Jesús rumo aipo e'i iri kuña upe: –Nde yeroyasa che rese erereko va'e pɨpe ereipɨsɨ pɨsɨrösa. Sese eso tuprɨño eiko.”
1 Ko ipare Jesús ogwata opakatu tekwa rupi yɨvɨrindar rupi avei, omombe'u ñe'ësa avɨye va'e Tüpä mborerekwasa resendar oiko. Iyavei opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ iñe'ë mombe'usar yuvɨrekoi supive, 2 kuña avei yuvɨraso supi a'e ombogwera va'ekwer karugwar naporäi va'e rerekosa sui imba'e rasɨsa sui aveino. A'e ipa'üve sekoi María serer va'e Magdalena, ichui osë va'ekwer ñuvɨrïo ova tuprɨ karugwar; 3 iyavei Juana, Cuza rembireko, a'e mbɨa Herodes mba'e rese ñangarekwar; iyavei Susana; seta avei ambuae kuña oipɨtɨ̇vɨï va'e mba'e gwembiereko pɨpe yuvɨreko. 4 Seta ava yuvɨnosë tekwa yakatu rupi sui Jesús repia agwä, ipare oñemonu'ä atɨ ava yugweru. A'ese omombe'u ko yembo'esa mitɨ̇ resendar ava upe: 5 “Ñepëi mbɨa mba'etɨ̇sar osë omba'e tɨ̇ agwä. Iyavei ñotɨ̇se, a'e mba'e rä'ɨi movɨrö oitɨ perɨ rupi, a'e sese opɨ̇ro-pɨ̇roño yuvɨreko, iyavei vɨräi opaño yuvɨro'u. 6 Ambuae save oitɨ ita pa'ü rupi; a'e mba'e rä'ɨi sorɨse, opaño ite ipiru esepia ni'ä ɨvɨ nañakɨ̇i ete chupe. 7 Iyavei ambuae save mba'e rä'ɨi oitɨ yu pa'ü rupi; ipare oyoya tuprɨ sorɨ yuvɨreko yu rumo opaño ite oyopɨ. 8 Ambuae ve rumo oitɨ ɨvɨ avɨye va'e save; a'e sorɨ tuprɨai ete, iyavei i'a vai ete o'ä a'e i'a retakwer amove cien tuprɨ ite ñepëi-pëi mba'e mitɨ̇ sui osë.” Aipo o'e pare, Jesús oñe'ë pɨrätä aipo e'i iri: “¡Vɨreko va'e oapɨsa tosendu tuprɨ!” 9 Semimbo'e eta oporandu yuvɨreko Jesús upe marä oyapave vo aipo e'i ko yembo'esa. 10 Jesús aipo e'i chupe: “Peü rumo Tüpä oikwa uka ite mba'e ndikwasai va'e omborerekwasa resendar; ambuae upe rumo amombe'u yembo'esa mba'e mboyoyasa rupi tëi, yepe osepia tëira mba'e viña noma'ekwai rumo yuvɨreko, iyavei osendu tëira viña ndosendukwai chietera rumo yuvɨreko.” 11 “Ko yembo'esa resendar aipo oyapave aipo e'i: Mba'e rä'ɨi a'e inungar Tüpä ñe'ëngagwer; 12 iyavei mba'e rä'ɨi perɨ rupi seitɨprɨ, a'e inungar akoi ava osendu va'e ñe'ësa avɨye va'e, ipare rumo ou karugwar chupe vɨrokwapaño ipɨ'a pɨpe sui, tovɨroya eme iyavei toñepɨsɨrö eme oyapave. 13 Mba'e rä'ɨi seitɨprɨ ita pa'ü rupi, a'e inungar akoi ava osendu va'e ñe'ësa avɨye va'e iyavei oipɨsɨ ovɨ'aretesa pɨpe, a'e rumo ndovɨrekoi gwapo ovɨräkwä tuprɨ agwä oyese; vɨroya raimi tëi yuvɨreko, oyepotase rumo tekoa'äsa arɨ chupe ipare opaño oyepepɨ yuvɨreko ichui. 14 Mba'e rä'ɨi seitɨprɨ yu pa'ü rupi, a'e inungar akoi osendu va'e ñe'ësa yuvɨreko, mbegwe-mbegwe rupi rumo oipɨ'añemoñeta mokañɨ seraso, mba'e eta potaraisa pɨpe iyavei yuvɨrekoi pota teko vɨ'asa pɨpe tëi, egwë e'i aveira sembiapo ndipoi chietera rumo mba'e avɨye va'e. 15 Akoi mba'e rä'ɨi seitɨprɨ ɨvɨ avɨye va'esave, a'e inungar ava vɨreko va'e pɨ'a ñemoñetasa avɨye va'e iyavei oyemoigätu voi ete sendu agwä yuvɨreko oyapo ite ñe'ësa avɨye va'e remimbotar, iyavei oñemovɨräkwä katuño ite, oyapo avei mba'e avɨye va'e.” 16 “Ndipoi ete omoendɨ va'e ñepëi tataendɨ ipare oyopɨ va'erä mba'e pɨpe anise omondo va'erä vupavrɨve, a'e rumo osupira ɨvate imoi, opakatu oɨ pɨpe yuvɨroike va'e resape agwä. 17 Esepia ndipoi chietera mba'e ñomiprɨ ndikwasai va'erä kuri, ndipoi avei mba'e imombe'upɨre'ɨ̇ ndikwasai va'erä, a'e avei opa rane itera ikwasa koiye.” 18 “Sese, peyapɨsaka tuprɨ, esepia akoi vɨreko va'e mba'e a'e chupe imondosa katu itera; akoi ndovɨrekoi va'e mba'e, serokwasaño itera mba'e vɨreko pota va'e ichui.” 19 Jesús sɨ iyavei tɨvɨreta oyepota sekosave yuvɨraso, ndoikatui rumo oyemboya va'erä yuvɨreko sese esepia ni'ä ava seta iteanga a'eve. 20 Oime ñepëi imombe'usar Jesús upe: –Nde sɨ, iyavei nde rɨvrɨ eta yuvɨrekoi ko'ave okarve, a'e nderepia pota yuvɨreko. 21 A'e omboyevɨ chupe: –Akoi osendu va'e Tüpä ñe'ëngagwer iyavei vɨroya va'e ite yuvɨreko, a'e yuvɨrekoi che sɨ iyavei che rɨvrɨ eta. 22 Ñepëi arɨ, Jesús o'a ɨarusu pɨpe gwemimbo'e eta reseve, aipo e'i: –Yaso ambuae ɨpa rovai. Ipare opa yuvɨraso, 23 iyavei yuvɨrogwata vɨteseve ɨpa pɨpe, a'ese Jesús okeño ou. A'ese ɨpa pɨpe avɨyeteramo tëi ɨvɨtuai, ombo'a gwasu-gwasu avei ɨarusu pɨpe ɨ, omondo pota ite ɨpɨve viña. 24 Evokoiyase yuvɨraso Jesús moma'e, aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Porombo'esar! ¡Porombo'esar! ¡Yande rerasora moko ɨarusu ɨpɨve! Jesús opü'a ipare oñe'ë pirätä ɨvɨtuai upe ɨ o'ɨtu va'e upe avei, ichui opakatu tuprɨ opɨtu'u mba'e naporäi va'e. 25 Ipare aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –¿Ma'erä vo ndapeyeroyai che rese? A'e rumo osɨkɨye iyavei ndoyembovɨ'ai tëi, ichui oporandu-randu tëi avei oyeupe yuvɨreko: –¿Uma pi'ä ko mbɨa sekoi, esepia ni'ä ɨvɨtuai paragwasu avei omboyeroya? 26 Koiye oyepota yuvɨraso Gerasa ɨvɨ rese, a'e ambuae ɨpa kotɨ, ɨvɨ Galilea rovai. 27 Ogweyɨse Jesús a'e ɨvɨ rese, osë ñepëi mbɨa tekwa ɨgwar karugwar vɨreko va'e oyese, ipare oyemboya oso sese. Araka'e suive ite nomondei va'e oturukwar iyavei ndasekoiri va'e oɨ pɨpe yepi, a'e rumo sekoi te'ögwer ruvɨpa rupi tëi va'e. 28 Jesús repiase rumo, oñenopɨ'ä sovai oso, säse pirätä aipo e'i chupe: –¡Eyepepɨ che sui Jesús, Tüpä seko ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ! ¡Che mombaraɨsui rene eve! 29 Aipo e'i oñe'ë, esepia Jesús opa ite oyokwai karugwar töse ichui oyapave. Seta yupagwer karugwar a'e mbɨa ombopa sereko yepi; yepe ava oipokwa-pokwa tëi yuvɨreko ipɨ rupi avei karena pɨpe tovɨraso iri eme oyapave yuvɨreko viña, a'e rumo ombosando-sando ñoite okwasa karugwar rumo vɨraso ukaño ava pore'ɨ̇sa rupi sereko. 30 Jesús oporandu chupe: ¿Marä vo nderer? A'e omboyevɨ chupe: –Che rer Legión. Aipo e'i esepia ni'ä, seta iteanga yuvɨroike karugwar a'e mbɨa avɨterve, 31 ipare rumo oporandu Jesús upe yuvɨreko ani katu oremondo ɨvɨkwar ipɨkuku iteanga va'esave eve. 32 Esepia a'eve seta iteanga kuchi okaru va'e ɨvɨtrɨ rese yugweru, a'ese karugwar oporandu yuvɨroike va'erä kuchi avɨterve yuvɨreko; Jesús evokoiyase omoinge ukaño ite karugwar kuchi avɨterve. 33 A'ese karugwar yuvɨnosepa a'e mbɨa sui ipare opa yuvɨroike kuchi avɨterve, ichuive tuprɨ kuchi opa yuvɨnoña yuvɨraso ɨvɨvate sui ɨpa pɨpe, a'eve opa okañɨ yuvɨreko. 34 A'ese kuchi rärösar osepiase ko mba'e yuvɨreko, opa yuvɨnoña yuvɨraso mba'e mombe'u tekwa pɨpe ava upe, ka'a pɨpe yuvɨrekoi va'e upe avei. 35 A'ese ava yuvɨraso aipo mba'e oime va'e repia. Ipare oyepotase Jesús rekosave yuvɨreko, a'eve osepia yɨpɨpeve ogwapɨse mbɨa öi karugwar rerekosarer, oyemonde tuprɨ, yarakwa tuprɨ avei oiko; ipare oyembosɨkɨye tëi yuvɨreko. 36 Iyavei ava osepia va'ekwer mba'e, opa omombe'u ko mbɨa karugwar rerekosar kwera agwer yuvɨreko. 37 A'ese opakatu ava Gerasa ɨvɨ rupindar omboɨpɨ aipo oya Jesús upe yuvɨreko, töse evokoi ko'ave sui, esepia ni'ä osɨkɨye iteanga yuvɨreko ichui. Aipo e'ise Jesús o'a ɨarusu pɨpe ipare oso. 38 Akoi mbɨa karugwar rerekosarer oporandu chupe supi oso agwä viña, Jesús rumo omombɨtaño aipo e'i chupe: 39 –Eyevɨ nde rëtäve iyavei emombe'u opakatu mba'e Tüpä oyapo va'ekwer nde rese. A'e mbɨa evokoiyase oso opakatu tekwa rupi, Jesús oyeupe mba'e apo agwer mombe'u. 40 Oyevɨse Jesús ambuae ɨpa rovai sui ou, a'eve ava re'ɨi ovɨ'aretesa pɨpe oipɨsɨ tuprɨ yuvɨreko esepia ni'ä ava opakatu ite osärö yuvɨreko. 41 A'ese Jairo serer va'e oyepota oso, a'e oɨ judío ñemonu'äsa pendar rerekwar sekoi va'e. A'e mbɨa oñenopɨ'ä Jesús sovai oso aipo e'i chupe esomi tëi che rëtäve, 42 esepia ni'ä vɨreko gwayrɨ ñepëimi va'e ite, opayandepo yovaive ñuvɨrïo aravɨter vɨreko va'e, a'e omano pota ete ou. Osose Jesús Jairo rupi, ava re'ɨi oyembotɨ tuprɨ yuvɨraso va'e supi. 43 Ñepëi kuña imba'easɨ va'e sekoi ava pa'ü rupi vɨreko va'e omba'erasɨsa opayandepo yovaive ñuvɨrïo aravɨter tuprɨ, a'e suvɨ yepɨyere-yere va'e, opa-opa tëi omondo omba'e okwera agwä oporoposano va'e upe; ndoikatui ete rumo imbogwera yuvɨreko. 44 A'e kuña evokoiyase oyemboya oso sakɨkwei kotɨ opoko iturukwar popɨ rese, a'e ramose voi opɨtu'u suvɨ yepɨyere-yeresa ichui. 45 A'ese Jesús aipo e'i oporandu: –¿Ava vo opoko che rese? Opakatu ava nomombe'u potai ete sese opokose yuvɨreko, evokoiyase Pedro aipo e'i chupe: –Porombo'esar, ava oyembotɨ tuprɨ va'e nde moañɨ-añɨi yuvɨreko. 46 Jesús oporandu iri ete: –Oime ite ava opoko va'e che rese, esepia ayandu che pirätäsa osëse che sui. 47 A'e kuña, osepiase ndoikatui ete oñemi, sese orɨrɨi oñenopɨ'ä Jesús rovai oso. Oyemombe'u chupe opakatu ava rovake ma'erä opoko sese, esepia ni'ä okwera ite omba'erasɨsa sui. 48 Jesús aipo e'i chupe: –Che rayrɨ, erekwera ite kurïtëi che rese ndeyeroyasa pɨpe. Sese eso tuprɨ eiko. 49 Jesús ñe'ë vɨteseve, ñepëi mbɨa oyepota ikwaiprɨ oso aipo e'i oɨ judío ñemonu'äsa rerekwar upe: –Nde rayrɨ omano ite; eremañekoi rene Porombo'esar eiko. 50 Osenduse iñe'ë a'ese Jesús aipo chupe: –Ani eresɨkɨye; che reroya katu eve, a'ese nde rayrɨ okwerara. 51 Oyepotase sëtäve yuvɨraso, a'eve nomoinge uka potai ete ava oyeupi. Pedro, Santiago iyavei Juan, kuñatäi yesupa iyavei ichɨ gweraño oipota seike agwä oyeupi. 52 Opakatu ava oyase'o atɨ, ndoyembovɨ'ai tëi sese yuvɨreko. Jesús rumo aipo ava upe: –Ani peyase'o; ko kuñatäi nomanoi oke tëi ou. 53 Ava rumo oyoyaikatu-katuño seroya e'ɨ̇save, esepia ni'ä oikwa ite imanose yuvɨreko. 54 A'ese Jesús oipopɨsɨ aipo e'i oñe'ë pirätä chupe: –¡Kuñatäi, eñarapü'a! 55 Ipare kuñatäi okwerayevɨ; a'e ramoseve voi opü'a, ipare Jesús oyokwai iyesupa imbokaru agwä. 56 A'ese iyesupa ndoyembovɨ'ai tëi yuvɨreko; evokoiyase Jesús aipo e'i ndapemombe'ui chira ñepëi ambuae ava upe mba'e pesepia va'e.
1 Jesús opa omonu'ä opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ va'e gwemimbo'e, ipare omondo opirätäsa iyavei omborerekwasa opakatu-katu tëi karugwar mboyepepɨ agwä mba'erasɨ posano agwä avei. 2 Opa omondo Tüpä mborerekwasa mombe'u agwä, imba'easɨ va'e mbogwera agwä aveino. 3 Aipo e'i chupe: –Ndaperasoi chietera mba'e pe gwatasa rupi narä: iyavei pepokoka, mba'e rɨru, mboyape, gwarepochi turukwar aveino, ndape mondugwei chira seraso. 4 Peyepotase ñepëi ava rëtäve peso, pepɨtaño a'e peve ichui voi pesora ambuae save. 5 Iyavei peyepotase ñepëi tekwave a'eve ndape pɨsɨ potaise, peyepepɨñorä iyavei peipɨpetera pepɨtaki ɨvɨ rätächigwer sui, oikwa va'erä ñemoɨrösa yuvɨreko. 6 Evokoiyase opa yuvɨnosë yuvɨraso, opakatu tekwa rupi, omombe'u ñe'ësa avɨye va'e iyavei ombogwera imba'easɨ va'e yuvɨreko. 7 Ko mborerekwar ɨvate katu va'e Herodes osendu ñe'ësa opakatu mba'e oime va'e resendar; iyavei ndoikwai marä e'ira opɨ'a ñemoñeta rereko, esepia ni'ä aipo Juan okwerayevɨ e'i yuvɨreko chupe, 8 ambuae aipo e'i Tüpä ñe'ë mombe'usar Elías, a'e tëi oñemopore'ɨ̇ e'i yuvɨreko, ambuae aipo e'i ñepëi Tüpä ñe'ë mombe'usar araka'endar revo, a'e tëi okwerayevɨ e'i yuvɨreko. 9 Herodes rumo aipo e'i: –Che ni'ä aporokwai Juan akä ayasɨa uka agwä. ¿Uma pi'ä evokoiyase aipo, seräkwä ayandu va'e vichiko? Sese Herodes osepia pota ite Jesús. 10 Oyevɨpase iñe'ë mombe'usar yugweru, opa tuprɨ omombe'u Jesús upe mba'e gwembiapokwer yuvɨreko. A'e evokoiyase, vɨroyepepɨ kokotɨ seraso tekwa Betsaida serer va'esave. 11 Ava re'ɨi oyanduse rumo, yuvɨrasoño ite sakɨkwei; ipare Jesús perio e'i chupe, ichui oñe'ë Tüpä mborerekwasa rese chupe ombogwerapa avei ava imba'erasɨsa sui. 12 Vɨrovɨse rumo ka'aru, oyemboya yuvɨraso Jesús rese opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ semimbo'e aipo e'i yuvɨreko chupe: –Emondopa ava, topɨtu'u iyavei toseka mba'e gwembi'urä tekwa-tekwami köi va'esa rupi yuvɨreko, esepia ni'ä ndipoi ete mba'e ko'ave. 13 Jesús aipo e'i gwemimbo'e upe: –Pemondo pe mba'e semi'urä. Semimbo'e rumo aipo e'i yuvɨreko chupe: –Poyandepomi tëi rumo mboyape orovɨreko, ñuvɨrïomi tëi avei pira, toroso ayase ko ava opakatu remi'urä rerokwa agwä. 14 Esepia ni'ä, kuimba'e retakwer cinco mil tuprɨ. Jesús rumo aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Pemboya'o cincuenta rupi-rupi imbogwapɨpa. 15 Oyapo ite semimbo'e iporokwaita ipare opakatu ava ombogwapɨ yuvɨreko. 16 Ipare Jesús oipɨsɨ poyandepo mboyape iyavei ñuvɨrïo pira, ipare oma'e ɨva rese, avɨye ndeu che Ru e'i sovasa ipare ombo'i-mbo'i, gwemimbo'e upe imondopa ava re'ɨi upe imondo pɨ̇ra. 17 Evokoiyase opakatu ava okaru va'e i'ɨ̇taröpa tëi yuvɨreko, ipare semimbo'e omboapɨpopa opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ ɨruova sembi'u rumbɨrer yuvɨreko. 18 Ñepëi arɨ pɨpe Jesús oyerure a'e ae o'ä, iyavei semimbo'e eta yuvɨrekoi supive, a'ese oporandu gwemimbo'e upe: –¿Marä e'i vo ava oñe'ë yuvɨreko che rese? 19 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Amove Juan Oporoapirämo va'e e'i yuvɨreko ndeu, ambuae aipo e'i nde ereiko Elías, iyavei ambuae aipo e'i yuvɨreko avɨyeteramo ambuae Tüpä ñe'ë mombe'usar araka'endar, okwerayevɨ va'ekwer. 20 Pe aveino, ¿ava ko sekoi peye ru cheu?–e'i oporandu gwemimbo'e upe. Pedro omboyevɨ chupe: –Nde ni'ä ereiko Poropɨsɨrösar Tüpä suindar. 21 Jesús rumo aipo e'i gwemimbo'e upe pemombe'ui rene katu ko mba'e ava upe. 22 Iyavei aipo e'i chupe: –Che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ che paraɨsu itera, iyavei opakatu judío rerekwar, pa'i rerekwar ɨvate katu va'e iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e remiamotare'ɨ̇ aikora. A'e avei che yuka ukara yuvɨreko, mbosapɨ arɨ rupi rumo akwerayevɨra. 23 Ipare rumo aipo e'i opakatu upe: –Akoi ogwata pota va'e che rupi, tasesarai mba'e gwembiapokwer sui, toyapo mba'e arɨ yakatu rupi paraɨsusa pɨpe ipare togwata che rupi. 24 Esepia akoi oipɨsɨrö pota va'e gwetekwer, a'e omokañɨ tëi itera; akoi omokañɨ tëi va'e rumo gwetekwer che rekokwer rese, a'e oñepɨsɨröra. 25 ¿Avɨyera pi'ä ava upe opakatu mba'e vɨrekose ko ɨvɨ pɨpe, a'e ae tëi oyembopase anise oñemokañɨ tëira oiko? 26 Akoi oimese yuvɨnochiai va'e che sui che ñe'ëngagwer sui aveino, egwë a'e aveira che ava ɨvate katu Ra'ɨrɨ ächïra ichui yuvɨreko, akoi ayevɨse che reko porañetesa pɨpe vitu iyavei che Ru reko porañetesa pɨpe mbigwai ɨva pendar ndaseko maräi va'e reseve kuri. 27 Supiete yuvɨrekove vɨte va'e akoi ko'ave ava nomano vɨtei chietera osepia rane itera ouse Tüpä mborerekwasa yuvɨreko kuri. 28 Opa mbosapɨ ova arɨ ko iñemoñeta pare yuvɨreko, ipare Jesús oyeupi oso ñepëi ɨvɨtrɨ rese oyerure agwä a'eve vɨraso oyeupi Pedro, Santiago iyavei Juan. 29 Iyerure vɨteseve, sepiaka opa oñekuñarö, iturukwar morochi sendɨ iteanga avei; 30 a'ese oyemboyekwa ñuvɨrïo mbɨa oñemoñeta yuvɨno'ä sese. A'e Moisés iyavei Elías. 31 Oyere tuprɨ sendɨgwer iporañetesa yuvɨreko sese, iyavei oñe'ë Jesús upe imano agwä avei ko ɨvɨ pɨpe sui icho agwä, nde eremanorä eiko Jerusalén pɨpe e'i chupe. 32 Yepe Pedro ondugwer reseve sopesɨi tëi yuvɨreko viña, ndoyuvɨrokei ete rumo, ipare osepia Jesús porañetesa yuvɨreko iyavei akoi ñuvɨrïo mbɨa yuvɨno'ä va'e ipɨrɨ. 33 A'e mbɨa oyepepɨse Jesús sui yuvɨreko, a'ese Pedro aipo e'i chupe: –Porombo'esar, ¡avɨyeai ete ko'ave yaiko! Oroyapora mbosapɨ teyupami: ñepëi ndeu narä, ambuae Moisés upe, iyavei ambuae Elías upe narä. Pedro rumo ndoikwai ete aipo o'esa. 34 Iyavei iñe'ë vɨteseve, ñepëi ɨva kɨ'a opɨta tuprɨ i'arɨve, ipare opase oyopɨ osɨkeye tëi yuvɨreko. 35 A'ese ɨva kɨ'a sui oyeendu ñepëi ñe'ësa aipo e'i va'e: “Ko che Ra'ɨrɨ, che Rembiporavo ite: peyapɨsaka katu iñe'ë rese.” 36 Osenduse aipo ñe'ësa yuvɨreko, a'ese Jesús opɨta a'e ae o'ä. Semimbo'e rumo vɨreko ñoite ko mba'e opɨ'a pɨpe yuvɨreko iyavei a'e arɨ pare nomombe'ui ete mba'e osepia va'ekwer yuvɨreko. 37 A'ere arayi'ive, ogweyɨse ɨvɨtrɨ sui yugweru, ava re'ɨi yuvɨnosë Jesús rovaïchi yuvɨreko. 38 Iyavei ñepëi mbɨa ava pa'üve aipo e'i oñe'ë pirätä chupe: –Porombo'esar, che pɨtɨ̇vɨïmi tëi eve, esepia ko che ra'ɨrɨ, ñepëimi va'e ite areko; 39 karugwar rumo opoko sese, omoase puku-puku uka yepi iyavei omoeo'ä-o'ä sereko iyuru rupi tɨyui yusu-yusu. Marä-marä tëi vɨreko iyavei ndopoi potai ete ichui. 40 Amombe'u tëi ni'ä nde remimbo'e eta upe vɨnose va'erä karugwar ichui, ndoikatui ete rumo yuvɨreko. 41 Jesús omboyevɨ chupe: –¡Too ndapeyeroya vɨtei etevo che rese iyavei pepɨ'a ñemoñetasa kokotɨ tëi pereko! ¿Mbovɨ rupi rutei vo aiko vɨtera pe pa'üve che ñemosasa pɨpe? Eru nde ra'ɨrɨ ko'ave. 42 Oyemboyase chi'ïvä'e oso sese, a'ese karugwar ombovɨapi ɨvɨve imondo ipare rumo omoeo'ä iri ete; Jesús rumo oñe'ëgäta karugwar upe, a'e chi'ïvä'e ipare ombogwera imboyevɨ imondo iyesupa upe. 43 Iyavei opakatu ava ndoyembovɨ'ai tëi Tüpä rembiapo mba'e tuvicha va'e repiase yuvɨreko. Opakatu ava ndoyembovɨ'ai tëi Jesús rembiapo sui yuvɨreko, a'e aipo e'i gwemimbo'e eta upe: 44 –Pesendu tuprɨ che ñe'ë peresarai rene ichui: che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ imondoprɨ aikora che amotare'ɨ̇mbar povrɨve. 45 A'e rumo ndosendukwai ete oyeupe ñe'ësa, esepia a'e chupe nde'i vɨtei ete osendukwa va'erä yuvɨreko; osɨkɨye avei Jesús upe mba'e rese porandu ikwa tuprɨ agwä yuvɨreko yepi. 46 A'ese semimbo'e eta omboɨpɨ oyeaka gwasu, uma pi'ä seko ɨvate katura yande pa'üve e'i yuvɨreko. 47 Jesús rumo oikwa voi ete ipɨ'a ñemoñetasa, a'ese oipɨsɨ ñepëi chi'ïvä'emi seru oɨpɨve imo'ä. 48 Ipare aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Akoi oipɨsɨ va'e ko chi'ïvä'emi che rer pɨpe, a'e ite che pɨsɨ oiko; iyavei akoi che pɨsɨ va'e, egwë e'i avei che mbousar pɨsɨ. Sese akoi ava seko mbegwemi katu va'e pe pa'ü pendar, a'e seko ɨvate katu itera. 49 Juan aipo e'i chupe: –Porombo'esar, orosepia ni'ä ñepëi mbɨa omosëse karugwar nderer pɨpe oiko; ore rumo ndoroipotai chupe evokoiya seko agwä esepia ni'ä nda'ei yande rupindar sekoi. 50 Jesús omboyevɨ chupe: –Ani ndapeipotai chira, esepia evokoi nungar ava nda'ei yande amotare'ɨ̇mbar; a'e rumo yande mboyoyasar sekoi. 51 Vɨrovɨse rumo arɨ ɨvave Jesús so agwä, a'ese oso okere'ɨ̇sa pɨpe ite Jerusalén ve. 52 Omondo gwenonerä ñe'ësa mombe'usar, a'e yuvɨraso ñepëi tekwami Samaria ɨvɨ rupi ipɨtu'u agwä moigätu yuvɨreko; 53 Samaria ɨgwar rumo ndoipɨsɨ potai ete, esepia oikwa ite icho agwä Jerusalén ve yuvɨreko. 54 Ko mba'e naporäi va'e repiase rumo, semimbo'e Santiago iyavei Juan aipo e'i yuvɨreko chupe: –Ore Yar, ¿ereipotavo tata orombogweyɨ uka va'erä ɨva sui, iyavei opa va'erä omokañɨ yuvɨreko? 55 Jesús rumo oyemboyere sese oñe'ëgäta agwä chupe. 56 Ipare yuvɨraso ambuae tekwamive. 57 Yuvɨrasose perɨ rupi, ñepëi mbɨa aipo e'i Jesús upe: –Che Yar, che aso pota ite nde rupi opakatu nde gwatasa rupi. 58 Jesús omboyevɨ chupe: –Agwara vɨreko gwëtä vɨräi avei vɨreko gwaitɨ; che rumo ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, ndarekoi ete che pɨtu'u agwä. 59 Jesús aipo e'i ambuae upe: –Erio che rupi. A'e rumo omboyevɨ chupe: –Che Yar, cheru ñotɨ̇ pare voi agwatara nde rupi. 60 Jesús omboyevɨ chupe: –Toñeñetɨ̇ño a'e ae omano va'ekwer yuvɨreko; nde evokoiyase eso Tüpä mborerekwasa mombe'u agwä. 61 Ambuae aipo e'i chupe: –Che Yar, che agwata pota nde rupi, yɨpɨndar rumo aso ranera che rëtäve avɨye a'e va'erä chemu upe. 62 Jesús omboyevɨ chupe: –Akoi oporavɨkɨ va'e ɨvɨ mboyereprɨ rese ndoikatui rumo imo'ɨ̇vi tuprɨ agwä, esepia ni'ä oma'e tuprɨño gwakɨkwei kotɨ o'ä, evokoi nungar naporäi ete Tüpä mborerekwasave yuvɨroike va'erä.
1 Ko ipare, yande Yar egwë e'i tuprɨ avei iporavo ambuae setenta y dos tuprɨ, ipare omondo ñuvɨrïo-rïo gwenonerä, opakatu tekwa yakatu rupi iyepota agwä yuvɨreko. 2 A'e rumo aipo e'i chupe: “Supiete mba'e imonu'äpɨrä seta iteanga; oporavɨkɨ va'e rumo movɨrömi tëi. Sese peporandu mba'e mitɨ̇ Yar upe, tombou ava imonu'ä agwä peü. 3 Peso kurïtëi; pesepia ko opomondora inungar ovesa sekoi va'e mba'e mɨmba oñaröai va'e pa'üve. 4 Perasoi rene gwarepochi, tembi'u iyavei pepɨtaki; ani avei pepɨtara avɨrave apo agwä perɨ rupi. 5 Akoi peikese ñepëi oɨ pɨpe, yɨpɨndar aipo peyera ‘Avɨrave ko oɨ pɨpendar upe.’ 6 Iyavei akoi a'eve oimese ava avɨye va'e, chupe imondosara porovasasa; pe rumo ndapekañɨ tëi chietera. 7 Pepɨtañorä a'e oɨ pɨpe, iyavei pekarura peɨ'ura a'e sembiereko yuvɨreko, esepia a'e ava upe sepɨ itera iporavɨkɨ. Ndapegwatai chira ambuae oɨ rupi-rupi tëi peiko. 8 Peyepotase ñepëi tekwave peso a'eve pepɨsɨ tuprɨse yuvɨreko, pe'uñora, mba'e ombou va'e yuvɨreko peü; 9 pembogwerara a'e pendar imba'easɨ va'e, iyavei aipo peyera chupe: ‘Tüpä mborerekwasa vɨrovɨ ite iyepota agwa peü narä.’ 10 Akoi peyepotase peso ñepëi tekwave, iyavei ndape pɨsɨ potaise a'eve yuvɨreko, peseñorä okar rupi ichui aipo peyera: 11 ‘¡Ko ɨvɨ rätächigwer perekwa pɨpendar, orovɨreko va'e ore pɨ rese, a'e oroipɨpetera ñemoɨrösa pɨpe peü narä! Peikwara rumo ko mba'e, esepia Tüpä mborerekwasa vɨrovɨ ite ou peü narä.’ 12 Supiete amombe'u peü akoi arɨ kañɨ oyepotase, oimerä ñemoɨrösa a'e tekwa pendar upe ɨvate katu va'e ava tekwa Sodoma pendar sui.” 13 “¡Peparaɨsu ava tekwa Corazín pendar! ¡Pe avei peparaɨsu tekwa Betsaida pendar! Esepia yaposase Tiro ve iyavei Sidón ve poromondɨisa viña ko yaposa va'e pepa'üve, opara a'e oyevɨ araka'eve Tüpä upe viña, iyavei omondera revo oturukwar vɨ'are'ɨ̇sa resendar saimbe gwasu va'e tanimbu avei omondora oyese yuvɨreko viña ipɨpe ite omboyekwa oporeroyasa yuvɨreko. 14 Kuri arɨ kañɨ pɨpe ɨvate katura ñemoɨrösa peü narä ava Tiro iyavei Sidón pendar sui koiye. 15 Iyavei nde tekwa Cafarnaúm, ¿peroya revo peso va'erä ɨvave viña? ¡Eresora rumo ɨvɨkwar ipɨkuku katu va'esave kuri!” 16 “Akoi oyapɨsaka va'e peñe'ë rese, a'e oyapɨsaka avei che ñe'ë rese; iyavei akoi ndosendu potai va'e peñe'ë, che ñe'ë avei ndosendu potai, iyavei akoi ndosendu potai va'e che ñe'ë; che mbousar ñe'ë avei ndosendupotai yuvɨreko.” 17 Oyevɨpase ava setenta y dos va'e ovɨ'aretesave, aipo e'i yuvɨreko: –¡Ore Yar, karugwar avei ete ni'ä ore mboyeroya eteprɨ nderer pɨpe yuvɨreko! 18 Jesús aipo e'i chupe: Taa, asepia ni'ä Karugwar ovɨapise ɨva sui overa va'e nungar. 19 Che ni'ä amondo pirätäsa peü pegwata va'erä mboi arɨ rupi mba'e rumbɨkɨäpe arɨ rupi avei, opakatu pe amotare'ɨ̇sar pirätäsa reroyɨ agwä, mba'e pe momarä e'ɨ̇ agwä avei. 20 Peyembovɨ'aretei rene karugwareta pe mboyeroyase, iya rumo peyembovɨ'a pe rer ɨva pendar ikwachiaprɨ rese. 21 A'e pɨpeve voi, Jesús ovɨ'aretesa pɨpe Espíritu Maräne'ɨ̇ rese aipo e'i: “Oromboetei, nde rereko che Ru, Yar ɨva pendar ɨvɨ pendar aveino, esepia eremboyekwa ite ñe'ësa ava seko mbegwemi va'e upe a'e akoi ereñomi va'e ava opakatu oikwa va'e sui ava mba'e osendukwa tuprɨ va'e sui avei. Supiete che Ru, esepia evokoi nungar ite ereipota eiko yepi.” 22 “Che Ru opakatu ite mba'e ombou cheu. Iyavei ndipoi ete oikwa va'e yuvɨreko che Ta'ɨrɨ aikose; che Ru gweraño ite oikwa; ndipoi avei oikwa va'e che Ru yuvɨreko, che gweraño ite aikwa iyavei che Ta'ɨrɨ aikwa uka potase ambuae upe aikwa uka ñoitera.” 23 Oyemboyere oma'e gwemimbo'e eta rese, aipo e'i a'e ae yuvɨrekoise chupe: “Perorɨvete katu ko mba'e pesepia va'e rese; 24 supiete aipo amombe'u peü oime seta Tüpä ñe'ë mombe'usar iyavei mborerekwar ɨvate katu va'e araka'endar osepia pota tëi mba'e pesepia va'e, ichui rumo ndosepiai ete yuvɨreko; osendu pota tëi ko mba'e pesendu va'e, a'e rumo ndosendui ete yuvɨreko.” 25 Ñepëi mbɨa Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e oso oñe'ë Jesús rese sekoa'ä agwä, aipo e'i oporandu chupe: –Porombo'esar, ¿marä a'era vo vichiko teko apɨre'ɨ̇ va'e rereko agwä? 26 Jesús omboyevɨ chupe: –¿Marä e'i vo Moisés porokwaita ikwachiaprɨ pɨpe? ¿Marä e'i vo ereyerokɨse ipɨpe? 27 Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e omboyevɨ chupe: –‘Eresaɨsura nde Yar Tüpä opakatu nde pɨ'a pɨpe, opakatu nde rekokwer pɨpe, opakatu nde pirätäsa pɨpe, opakatu nde yapɨsakasa pɨpe avei; eresaɨsu aveira ava nde kotɨndar nde yeaɨsu nungar.’ 28 Jesús aipo e'i chupe: –Supiete eremboyevɨ tuprɨ ndeyeupe porandusa cheu eremboavɨyese evokoi, a'ese ererekora tekovesa apɨre'ɨ̇. 29 Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e rumo, oikwa pota ite mba'e oyeupe imombe'uprɨ, aipo e'i Jesús upe: –¿Ava vo aipo che kotɨndar sekoi? 30 Jesús evokoiyase omboyevɨ chupe: –Ñepëi mbɨa oso Jerusalén raper rupi Jericó ve, a'e perɨ rupi yuvɨnosë ava ndipɨ'ai va'e chupe vɨrokwapa imba'e yuvɨreko ichui iturukwar opakatu reseve; iyavei yuvɨrokwa-rokwa yuvɨraso sese, oyuka seni seya yuvɨreko. 31 A'e pɨpe tuprɨ ñepëi pa'i ou a'e perɨ rupi; osepiase rumo, kokotɨ rupi tëi oñakwäsaño oso. 32 Egwë e'i tuprɨ avei ñepëi mbɨa levita oyepota ou a'eve, osepiase rumo, oñakwäsa tuprɨño avei oso ichui. 33 Ñepëi mbɨa rumo Samaria ɨgwar oso a'e perɨ rupi avei, osepiase oiparaɨsuereko. 34 Oyemboya oso sese, oiposano yapichasa mba'e kɨra pɨpe uva rɨkwer sai va'e pɨpe avei, oiku'akwa avei turukwar pɨpe chupe. Ipare osupi gweimba arɨve oaprɨve, vɨraso ava kesave a'eve i'añeko sese. 35 A'ere arayi'ive, Samaria ɨgwar vɨnose ñuvɨrïo arɨ rupindar gwarepochi, omondo a'e pendar oɨ yar upe aipo e'i chupe: ‘Esärö tuprɨmi tëi ko mbɨa cheu, akoi nde'añeko katuse sese, amboepɨ katu irira che yevɨse ndeu.’ 36 Supiete, ¿uma vo nde eresepia ko mbosapɨ yuvɨrekoi va'e sui oyemboava akoi ava ndipɨ'ai va'e remimombaraɨsu agwer upe? 37 Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e omboyevɨ chupe: –Akoi mbɨa oiparaɨsuereko va'e. Jesús aipo e'i chupe: –Egwë ere tuprɨ aveira nde evokoi nungar mba'e apo. 38 Jesús yuvɨraso gwemimbo'e reseve ñepëi tekwamive, a'eve ñepëi kuña Marta serer va'e omoinge gwëtä pɨpe. 39 Marta evokoiyase vɨreko ñepëi okupɨ'ɨrɨ María serer va'e, a'e ogwapɨ Jesús ɨpɨve iñe'ë rendu öi. 40 Marta rumo oyembopɨ'avɨräkwä opakatu mba'e rese oiko, oyemboya oso Jesús rese aipo e'i chupe: –Che Yar, ¿avɨyeai vo evokoi che kupɨ'ɨrɨ chini tëi nde pɨri che poravɨkɨ vɨteseve? Emombe'u chupe, tache pɨtɨ̇vɨïmi tëi katu. 41 Jesús omboyevɨ chupe: –Marta, Marta, ma'erä vo ereyemañeko eteprɨ tëi seta mba'e apo agwä eiko, 42 ñepëi mba'e rumo oime avɨyekatu va'e. A'e María oiporavo oyeupe narä mba'e avɨye katu va'e, iyavei ndipoi chietera ava vɨrokwa va'e ichui.
1 Ñepëi arɨ Jesús oyerure a'e ae öi; iyerure pare ñepëi semimbo'e aipo e'i chupe: –Ore Yar, ore mbo'emi tëi ore yerure agwä eve, inungar Juan ombo'e gwemimbo'e eta sereko yepi. 2 Jesús aipo e'i chupe: –Peyerurese aipo peyera: ‘Ore Ru Tüpä, imboeteiprɨ nderer tasekoi. Tou nde mburuvicha etesa oreu. 3 Embou oreu arɨ yakatu rupi tembi'u oroipota va'e. 4 Nde ñeröi ore angaipa rese oreu, esepia ore avei ni'ä oreñerö ambuae upe opakatu oreu mba'e-mba'e tëi aposar upe. Ore mbo'a ukai rene eve, angaipa pɨpe.’ 5 Iyavei aipo e'i Jesús chupe: –Inungar ñepëi pepa'ü pendar vɨrekora omborɨpar viña, ipare pesora a'e sëtäve pɨ̇tü mbɨter rupi aipo peyera chupe: ‘Che mborɨpar, emboumi tëi mbosapɨ mboyape cheu, 6 esepia ñepëi che mborɨpar oyepota ou ogwatatëisa sui che rëtäve, ndarekoi ete rumo mba'e amondomi va'erä chupe.’ 7 Ambuae rumo omboyevɨra oɨpɨpe suive chupe: ‘Che mañeko tëi rene eve; okenda oromboya ite, iyavei ko che ra'ɨrɨ opa aropɨtu'u seru; sese ndiyai ete apü'a mba'e mondo agwä ndeu.’ 8 Amombe'u aipo peü, yepe nopü'ai chietera mba'e mondo peü pe mborɨpar gwekose viña, oyapoño itera rumo tache mañeko iri eme oyapave, ipare omondoño itera opakatu mba'e pe porandusa peü. 9 Sese ko che aipo a'era peü: Peporanduse mba'e rese, Tüpä omboura peü; peseka tëise mba'e, iyavei peyosɨ itera; pemotäse okenda oyemboi aveira peü. 10 Esepia akoi oporandu va'e mba'e rese, oipɨsɨitera; iyavei akoi mba'e oseka va'e, oyosɨño itera; akoi oñe'ë va'e okendɨpɨve, chupe oyemboi aveira. 11 “¿Oimese pepa'ü pendar ta'ɨ va'e, omondora pi'ä gwa'ɨrɨ upe mboi tëi pira rese oporanduse chupe viña, 12 anise omondora pi'ä mba'e rumbɨkɨäpe tëi oporanduse mba'e rupi'a rese chupe viña? 13 Esepia pe, yepe ava ndasekoporäi va'e peiko viña, pe ra'ɨrɨ upe rumo pemondoño ite mba'e avɨye va'e, ¡ta'etru pe Ru ɨva pendar omondo katura Espíritu Maräne'ɨ̇ akoi ava oyeupe porandusar upe!” 14 Jesús omboyepepɨ karugwar ñepëi mbɨa sui nomoñe'ëgätui va'e seya oso; ipare omosëse karugwar ichui. A'e seve voi niñe'egätui va'e omboɨpɨ oñe'ë. Ipare ava re'ɨi sepiase ndoyembovɨ'ai tëi yuvɨreko, 15 oime aipo e'i va'e: “Beelzebú, karugwar rerekwar pirätäsa pɨpe revo omboyepepɨ karugwar oiko.” 16 Ambuae sekoa'ä pɨpe, oporandu ñepëi poromondɨisa ɨva pendar rese yuvɨreko chupe. 17 Jesús rumo oikwase ipɨ'a ñemoñetasa, aipo e'i: “Opakatu tekwa gwasu oyemboya'opase yeamotare'ɨ̇sa pɨpe, oyemokañɨra a'e ae tëi yuvɨreko iyavei opakatu sëtä oyea rɨve-rɨve va'e ondurupara. 18 Egwë e'i aveira ni'ä, Karugwar oyemboya'ose a'e ae tëi oyapose mba'e oyeupe ¿marä e'ira pi'ä opirätäsa omovɨräkwä oiko? Ko aipo a'e peü esepia pe aipo peye cheu omose karugwar Beelzebú pirätäsa pɨpe tëi; 19 egwë e'ise, ¿ava vo omondo pirätäsa perupindar upe omombo va'erä? Evokoiyase, a'e avei pemondora mba'e tëi pɨpe yuvɨreko. 20 Che rumo Tüpä pirätäsa pɨpe karugwar amboyepepɨ ava sui, sese kurïtëi Tüpä mborerekwasa oyepota ite peü.” 21 “Oime ñepëi ava ipirätä eteprɨ va'e vɨreko oyeroyasa iyavei ipɨpe osärö gwëtä, opakatu mba'e ipɨpendar avei ikañɨ e'ɨ̇ agwä. 22 Akoi ouse rumo ambuae ipirätä katu va'e chupe, a'e osekoreroyɨse opara vɨrokwa iyeroyasa ichui, evokoiyase sembierokwa opara vɨraso oyeupe narä.” 23 “Akoi ava ndache mboyoyai va'e, a'e che amotare'ɨ̇mbar sekoi; iyavei akoi ndosekai va'e ava cheu, a'e omosai tëi yuvɨreko che sui.” 24 “Akoi osëse karugwar ñepëi ava sui, ogwata tëi ɨvɨ ipiru va'e rupi opɨtu'u agwä reka; ipare rumo ndoyosɨise, ipɨ'a ñemoñeta: ‘Ayevɨ irira che rëtäve vicho ichui ni'ä äse vitu.’ 25 A'eve oyevɨse, osepia iri a'e mbɨa rekokwer inungar oɨ sa'uvaprɨ imoigätusa tuprɨ va'e öi. 26 Evokoiyase sepiase, oso ñuvɨrïo ova karugwar naporäi katu va'e reka. Ichui gweruse, oyoya gwasu yuvɨroike ko mbɨa pɨ'a pɨpe. Sese mba'e tëi katu ite sekokwer yɨpɨndar gweko agwer sui.” 27 Jesús oñe'ë vɨteseve mba'e rese, a'ese ñepëi kuña ava re'ɨi pa'ü pendar säse pirätä aipo e'i: –¡Sovasaprɨ tasekoi evokoi kuña sui ere'a va'e iyavei nde mboakwa va'e! 28 A'e omboyevɨ chupe: –¡Sovasaprɨra akoi osendu va'e che Ru Tüpä ñe'ëngagwer iyavei vɨroya va'e sereko! 29 Ava re'ɨi rumo oñemonu'ä atɨ katu ñoite Jesús rese yuvɨreko, a'e omboɨpɨ aipo oya: “Kurïtëindar ava ndasekoporäi va'e; oporandu tëi poromondɨisa rese yuvɨreko, che rumo namboyekwai chira ambuae poromondɨisa peü. Jonás rekokwer rese gweraño opomoma'endu'ara. 30 Inungar Jonás poromondɨisa sekoi ava Nínive pendar upe, egwë e'i aveira ni'ä yande Yar Ra'ɨrɨ reko pɨpe oimerä poromondɨisa ava kurïtëindar upe. 31 Akoi arɨ kañɨ pɨpe, porandusase ko ava kurïtëindar upe, a'ese kuña mborerekwar oñarapü'ara iro'ɨ kotɨ sui ou marä-marä tëi ava rereko agwä; esepia ni'ä a'e ou ɨvɨ amombrɨ katu va'e sui Salomón mba'ekwasa rendu agwä, kurïtëi rumo oime ɨvate katu va'e ko'ave Salomón sui. 32 Iyavei Nínive pendar oñarapü'ara yuvɨreko arɨ kañɨ pɨpe, porandusase ava kurïtëindar upe, iyavei marä-marä tëi vɨrekora. Esepia ni'ä, Nínive pendar oyevɨpa Tüpä upe yuvɨreko osenduse Jonás ñe'ë Tüpä ñe'ëngagwer ombombe'use; kurïtëi rumo oime ɨvate katu va'e Jonás sui pe pa'üve.” 33 “Ndayañomi chira tataendɨ imoendɨ imoi, ndayamondoi chira mba'e vrɨve, iyakatu rumo yamondora ɨvate, oɨ pɨpe yuvɨroike va'e resape agwä. 34 Nde resa inungar tataendɨ nde retekwer upe; nde resa avɨyese, opakatu nde retekwer vɨrekora gwesapesa oyese; akoi naporäise rumo, nde retekwer pɨ̇tümimbi va'e nungar tëi sekoira. 35 Sese peikwa katu ko poroesapesa pereko va'e, tape rereko eme pɨ̇tümimbi va'e nungar. 36 Egwë e'i ni'ä opakatu nde retekwer vɨreko gwesapesa, ndipoi ete pɨ̇tümimbi va'e sese, evokoiyase eresepiara, inungar tataendɨ nde resape va'e gwendɨgwer pɨpe.” 37 Opase Jesús oñe'ë, ñepëi fariseo vɨraso gwëtäve imbokaru, Jesús oikese sëtäve oso ogwapɨ karusa rendave öi. 38 A'e fariseo rumo ndoyembovɨ'ai tëi nomboavɨyeise judío porokwaita oyepoi e'ɨ̇se okaru agwä renonde. 39 Yande Yar rumo aipo e'i chupe: –Pe fariseo peiko va'e pemoatɨrö ɨgwa rɨru iyavei tembi'u rɨru ikupe rupi tëi, ipɨpe rupi rumo pe egwë e'i tuprɨ avei pe rekokwer pe monda raisave mba'e-mba'e tëi pe reko pɨpe. 40 ¡Pe ndayarakwai va'e peiko! ¿Ndapeikwai vo pe rete aposar, pe pɨ'a aposar avei? 41 Pemondo pe porerekosa rekate'ɨ̇ e'ɨ̇sa pɨpe. Evokoiyase ipɨpe sui opakatu imoatɨröprɨ peikora. 42 “¡Peparaɨsu pe, fariseo!, esepia yepe pe remitɨ̇ sui pemondo peyakatu ñepëi-pëi imboopayandepo yovaivesa sui Tüpä upe viña, pe rumo ndaperoyai teko ɨ̇vɨisa iyavei peseyaño tëi Tüpä poroaɨsusa ko rumo peyapora peiko, pe poie'ɨ̇sa pɨpe ambuae mba'e apo agwä.” 43 “¡Peparaɨsu pe, fariseo! esepia peipota pe renda porañete katu va'e pe gwapɨ agwä oɨ judío ñemonu'äsave, iyavei peipota peü opakatu avɨrave oyapora ava pe mboeteisave okar rupi yuvɨreko. 44 ¡Peparaɨsu peiko, esepia pe rekokwerai inungar te'ögwer ruvɨpa ikwa e'ɨ̇se ava ogwata i'arɨ rupi yuvɨreko!” 45 Evokoiyase ñepëi Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e aipo e'i chupe: –Porombo'esar, aipo eremombe'u va'e pɨpe ore avei oreamotare'ɨ̇ eve. 46 Jesús rumo aipo e'i chupe: –¡Peparaɨsu avei pe, Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e!, pemondo rutei porokwaita ambuae porokwaita arɨve yavai va'e ava upe; pe rumo evokoiyase ndapeipɨtɨ̇vɨïmi ete a'e ava imboavɨye agwä rese yuvɨreko. 47 “¡Peparaɨsu peiko!, Tüpä ñe'ë mombe'usar ruvɨpa aposarer evokoi ni'ä pe ramoi teiete oyukapa va'e yuvɨreko. 48 Ko rese oyekwa ite pe ramoi rembiapokwer, avɨyeai ete revo peü a'e ni'ä oyukapa yuvɨreko pe evokoiyase peyapo suvɨpagwä.” 49 “Sese, Tüpä omba'ekwasa pɨpe aipo e'i: ‘Amondora che ñe'ë mombe'usar Jesús ñe'ë mombe'usar avei, a'e ipa'ü pendar rumo yukasara ambuae evokoiyase osekatëira yuvɨreko.’ 50 Evokoiyase kurïtëindar ava upe Tüpä oporandura tuvɨ opakatu oñe'ëngagwer mombe'usar sui, tɨapɨisa va'ekwer araka'e ɨvɨ apo ramo suive yuvɨrekoi va'e rese, 51 Abel yuka agwer suive oyepotara Zacarías yuka agwerve oso, a'e oyuka va'e mba'e reropove'ësa rovai yuvɨreko tüpäro pɨpe. Supiete, aipo a'era peü Tüpä oporandura evokoi imano agwer rese ava kurïtëindar upe.” 52 “¡Peparaɨsu pe, Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e!, peae tëi pe mba'ekwasa pesokenda tuprɨño sereko; esepia ni'ä pe avei ndape mboavɨyei porokwaita ndapeipotai avei ambuae ava upe imboavɨye uka agwä.” 53 Öse pare Jesús ichui, a'ese Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e iyavei fariseo eta oñemoɨrö iteanga yuvɨreko, ipare rumo omboɨpɨ imañeko tëi mba'e rese porandu-randu tëi yuvɨreko chupe, 54 osekoa'ä-a'ä tëi mba'e pɨpe toyavɨ anga'u oñe'ë yandeu oesa pɨpe.
1 A'e pɨpeve avei ava oñemonu'ä atɨ iteanga, oyembotɨ tuprɨ oyemombo gwasu-gwasu yuvɨreko. Jesús omboɨpɨ oñe'ë, gwemimbo'e upe rane: “Peñearö tuprɨ fariseo mboyape mboapeposa sui, ko rese aipo a'e peü, seko kwerai rese yuvɨreko. 2 Ndipoi chietera mba'e yaposa va'ekwer kwae'ɨ̇ agwä, iyavei mba'e ñomiprɨ koiye katu ikwasaño itera. 3 Supiete, opakatu mba'e pemombe'u va'e pɨ̇tümimbisave, sendusara arɨ pɨpe; iyavei akoi mba'e pemombe'u va'e peyeupeñomi tosendu eme ambuae ava pe esa pɨpe, a'e rumo serosapukaisara oɨ arɨve koiye.” 4 “Iyavei che mborɨpareta, aipo a'e peü ndapesɨkɨyei chira akoi ava pe yuka potasar sui, ipare rumo ndoikatu iri chira mba'e apo agwä yuvɨreko. 5 Che rumo amombe'ura peü uma sui pesɨkɨyera: pesɨkɨyera akoi oikatu va'e sui peyuka pare a'e oikatu ite pemondo agwä tata gwasusave. A'e ichui ete pesɨkɨyera.” 6 “¿Ndayamondoi chira poyandepo vɨräi ñuvɨrïo gwarepochi rupivemi tëi yepi? Tüpä rumo ndasesarai ete ñepëi ava sui. 7 Tüpä ni'ä oikwa ñepëi-pëi yande a retakwer. Sese pesɨkɨyei rene; pe rumo ɨvate katu va'e peiko opakatu vɨräi sui.” 8 “Amombe'ura aipo oimese ava che reroyasar opakatu ava rovake, iyavei ni'ä yande Yar Ra'ɨrɨ oyemombe'ura saɨsusa pɨpe opakatu mbigwai ɨva pendar Tüpä suindar rovai; 9 akoi ndaroyai e'i va'e rumo cheu opakatu ava rovake, a'e evokoiyase ndaikwa ukai chietera mbigwai ɨva pendar Tüpä suindar upe.” 10 “Tüpä iñeröira akoi ava yande Yar Ra'ɨrɨ rese oñe'ërai va'e upe; niñeröi chietera rumo akoi ava oyuru pɨpe marä e'i va'e Espíritu Maräne'ɨ̇ upe. 11 Akoi pererasose yuvɨreko oɨ judío ñemonu'äsa pɨpe, anise mborerekwar mba'e moigätusar rovai ambuae mborerekwa eta rovai avei, ndapeyembosɨkɨyei chira marä a'era pi'ä ayoepɨ iyavei mba'e pi'ä amombe'ura ndapeyei chietera, 12 esepia ni'ä oyepotase peñe'ë agwä, Espíritu Maräne'ɨ̇ pe mbo'era mba'e mombe'u agwä rese.” 13 Ñepëi mbɨa ava re'ɨi pa'ü pendar aipo e'i Jesús upe: –Porombo'esar, emombe'umi che rɨke'ɨrɨ upe, tomboya'omi tëi mba'e che momba'esa cheu. 14 Jesús omboyevɨ chupe: –Che mborɨpar, ¿ava vo che mondo pepa'üve che mborerekwasa ɨvate katu va'e pe mba'e mboya'o-ya'o agwä rese peü? 15 Aipo e'i avei chupe: –Peñearö tuprɨ opakatu mba'e pota raisa sui; esepia ni'ä nda'ei mba'e rereko atɨ agwä perekokwer. 16 Evokoiyase omombe'u ko porombo'esa: “Oime aipo ñepëi ava mba'e yar, a'e i'ɨvɨ rese aipo oyesuiteanga i'uprɨ chupe. 17 A'e mba'eyar ipɨ'a ñemoñeta oiko: ‘¿Marä a'era pi'ä vichiko? Ndareko iri ete rumo che rembipo'o apokatu agwä.’ 18 Aipo e'i oyeupe: ‘Aikwa mba'e che rembiaporä. Opara aroyɨ tembi'u rëtä, ichui ayapo irira ambuae tuvicha katu va'e, a'eve ayapokatura che remitɨ̇ rä'ɨi opakatu mba'e areko va'e aveino. 19 Evokoiyase aipo a'era che yeupe: Che mborɨpar, oime seta mba'e cheu aravɨter momba-momba agwä; sese kurïtëi apɨtu'ura vichiko, akarura iyavei ayembovɨ'aretera.’ 20 Tüpä rumo aipo e'i chupe: ‘Nde nandearakwai va'e, ko pɨ̇tü pɨpeve voi ete eremanora. Ko mba'e nde rembiapokatu, ¿ava upe narä pi'ä evokoiyase opɨtara?’ 21 Egwë e'i ete ni'ä ava oyeupeñomi tëi mba'e omonu'ä atɨ va'e, iparaɨsu ite rumo Tüpä rovai.” 22 Ipare aipo e'i Jesús gwemimbo'e eta upe: “Ko amombe'ura peü: Ndapeyemoma'endu'a gwasuai chira pe remi'urä rese pe rekove agwä, pe turukwarä rese tëi aveino. 23 Yande rekovesa rumo avɨye katu va'e tembi'u sui; yande retekwer avei avɨye katu turukwar sui no. 24 Pe ma'ekwa vɨräi rese: noma'etɨ̇i, nomonu'äi avei tembi'u, ndovɨrekoi avei mba'e rä'ɨi rëtä yuvɨreko. Tüpä rumo omoime mba'e ito'u. ¡Pe rumo ɨvate katu va'e ite peiko vɨräi sui! 25 Egwë e'ise evokoiyase, oimese ñepëi ipɨ'añemoñeta iteanga va'e, ¿marä e'iravo gwekokwer moigätu kurïtëimi viña? 26 Supiete ndapeikatui chietera yapo pepɨ'a ñemoñeta raimi tëi va'e mo'ɨ̇vi agwä, ¿Ma'erä vo evokoiyase pe ma'endu'a gwasuai ambuae mba'e rese tëi?” 27 “Pema'ekwa ru mba'e potrɨ ka'a pɨpendar rese: ndoporavɨkɨi ete iyavei ndoipɨai oturukwarä. Che rumo amombe'ura peü, yepe mborerekwar ɨvate katu va'e Salomón, vɨreko opakatu mba'e iporañete va'e araka'e viña, iturukwar katuprɨgwer rumo nda'oyoyai mba'e potrɨ katuprɨgwer rese. 28 Supiete ni'ä Tüpä omboporañete mba'e potrɨ, ka'a pɨpendar ichui rumo sapɨsaño voi etera tatave, ¡egwë e'i aveira ni'ä perekokwer rereko, pe ava ndoyeroya tuprɨi vɨtei va'e Tüpä rese! 29 Sese pe pɨ'a ñemoñeta gwasuai rene, pekaru agwä rese peɨ'u tëi agwä rese aveino. 30 Esepia ava Tüpä reroyasare'ɨ̇ ko ɨvɨ pɨpendar aipo nungar mba'e reseño tëi ipɨ'a ñemoñeta yuvɨreko yepi, pe rumo pereko ite pe Ru Tüpä oikwa avei peü mba'e ipanese. 31 Evokoiyase pe pɨ'a ñemoñeta katu Yar Tüpä povrɨve pe reko agwä, a'ese omboura mba'e ipane va'e peü.” 32 “Ani pesɨkɨye, ovesa che rembiaɨsu; yepe pe movɨrömi tëi peiko viña, pe Ru Tüpä rumo, omondo pota peü mba'e oporoaɨsusa pɨpe. 33 Pemondopa mba'e pereko va'e, pemondo avei ava iparaɨsu va'e upe; iyavei peikora mba'e rɨru ndopai va'e nungar, a'eve ɨvave peyapokatura ndopai va'e mba'e serekoprɨ, iyavei ava imondarai va'e ndoikatui chietera oike agwä mba'e rasoi avei ndoikatui chietera oike imomarä agwä. 34 Esepia pe mba'e pe rembiereko seta katu va'esa rupi-rupi ete, pe pɨ'a ñemoñetasa pereko katu yepi.” 35 “Peikora mbigwai gwerekwar osärö va'e nungar mendasa sui iyevɨ agwä, oyemoigätu voi ete tataendɨ reseve imoendɨ senoï, okenda motase omboi voi etera chupe. 37 Saɨsuprɨ yuvɨrekoira mbigwai gwerekwar osärö tuprɨ va'e. Amombe'u tuprɨra aipo peü imboakwasar ae oyemboyerera imbogwapɨ karusa rendave omondo va'erä mimoi ito'u. 38 Saɨsuprɨ yuvɨrekoira akoi imboakwaprɨ osärö tuprɨ va'e omboakwasar yuvɨreko oyepotase pɨ̇tü mbɨter anise ko'ë potase avei. 39 Peyapɨsaka tuprɨ ko rese: akoi oɨ yar oikwase imonda va'e yepota agwä viña, a'ese opɨtara imonda va'e rärö gwëtä pɨpe sui mba'e renose e'ɨ̇ agwä viña. 40 Pe avei egwë peyera peyemoigätu; esepia ni'ä yande Yar Ra'ɨrɨ, oyevɨra pe oyese ma'endu'a e'ɨ̇ pɨpe koiye.” 41 Pedro oporandu chupe: –Che Yar, ¿oreuñomi pi'ä eremombe'u ko porombo'esa eremboyoya va'e ambuae mba'e rese, opakatu upe tie? 42 Evokoiyase yande Yar aipo e'i: “¿Umavo ava mba'e rese ñangarekwar omboavɨye tuprɨ va'e okwaita, yarakwa va'e avei, a'e chupe serekwar oseya ikwaitarä gwëtä pɨpendar rese añeko agwä tembi'u tomondo che rëtä pɨpendar upe che porokwaita rupi oesave? 43 Saɨsuprɨra akoi mbigwai gwerekwar oyevɨse omboavɨye tuprɨ va'e okwaita. 44 Supiete aipo a'e peü serekwar omondora opakatu omba'e rese añeko agwä. 45 A'e mbigwai rumo ipɨ'a ñemoñeta, ndoyepota vɨtei chira revo che rerekwar oyapave, ipare omboɨpɨ marä-marä tëi omboetasa mbigwai kuimba'e iyavei kuña rereko iyavei okaru, oɨ'u tëi osavaɨpo-ɨpoño ite oiko, 46 a'e arɨ pɨpe rumo nosäröise kurïtëimi tëi sesaraise gwerekwar sui, serekwar oyepotara omombaraɨsu katura inupa sereko, inungar akoi ndiporeroyai va'e rerekosa yepi.” 47 “Akoi mbigwai oikwa tëise mba'e gwerekwar remimbotar, noñemoigätuise rumo iyavei ndovɨroyaise oiko, a'e evokoiyase serekwar oinupa-nuparä. 48 Akoi mbigwai nomboavɨyei va'e okwaita ikwa tuprɨ e'ɨ̇sa pɨpe vɨreko aveira ñemoɨrösa, nda'ei chira rumo ñemoɨrösa tutei va'e chupe. Esepia ni'ä akoi imondosa katu va'e ikwaitarä, porandusa katura chupe; akoi ava iporeroya katu va'e upe, porandusa katu aveira mba'e rese.” 49 “Che ayu tata moendɨ agwä tëi ko ɨvɨ pɨpe; evokoiyase ¡marä e'ira pi'ä yɨpɨve gwendɨse öi viña! 50 Aike rane itera rumo mba'e-mba'e tëi tekoa'äsa pɨpe, evokoiyase ¡egwë a'e rane itera che paraɨsu imboavɨye agwä! 51 ¿Peroyarai revo che aru va'erä mba'e tuprɨai ko ɨvɨ pɨpe viña? Ani nda'ei ete supi, che rumo ayu ava yeamotare'ɨ̇ agwä tëi. 52 Esepia ko pɨpe suive ite, poyandepo tuprɨ yuvɨrekoi va'e oñemu oyeamotare'ɨ̇ra, iyavei mbosapɨ oyamotare'ɨ̇ra ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e, ñuvɨrïo va'e evokoiyase oyamotare'ɨ̇ra mbosapɨ yuvɨreko va'e. 53 Ava oyamotare'ɨ̇ra gwa'ɨrɨ, anise ta'ɨrɨ evokoiyase oyamotare'ɨ̇ra vu; kuña oyamotare'ɨ̇ra omembrɨ, imembrɨ evokoiyase oyamotare'ɨ̇ra osɨ; iyavei kuña vovayar oyamotare'ɨ̇ra kuñatäi evokoiyase oyamotare'ɨ̇ra omer sɨ.” 54 Jesús aipo e'i avei ava re'ɨi upe: “Pe pesepiase mba'e pɨ̇tü arɨ sosa kotɨ sui opü'ase, a'ese okɨra peye, egwë e'i ete okɨ. 55 Iyavei akoi ɨvɨtu oipeyuse iro'ɨ kotɨ sui, a'ese saku iteangara peye, ipare egwë e'i ete. 56 ¡Pe inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi! Peikwa ni'ä mba'e ɨva rese oyekwa va'e mombe'u, ɨvɨ rese mba'e oyekwa va'e mombe'u avei, ¿ma'erä ru evokoiyase ndapeikwai chira kurïtëindar aravɨter pɨpendar oime va'e mombe'u peiko viña?” 57 “¿Ma'erä vo napesa'ä ranei pe ae ko mba'e supiete va'e? 58 Akoi ava nde amotare'ɨ̇sar nde so'o ukase eresose supi mborerekwar rovai, emoigätu tuprɨ voi mba'e a'e peve chupe, tenonde kotɨ nde reraso e'ɨ̇ agwä mborerekwar mba'e moigätusar rovai; esepia ni'ä, a'e mborerekwar mba'e moigätusar ndemondora ava naporäi va'e rärösar upe, a'e evokoiyase nde rokendara yuvɨreko. 59 Supiete aipo a'e nderesëi chietera ichui akoi nderemboepɨpaise gwarepochi erereko va'e pɨpe.”
1 A'e arɨ pɨpe avei yuvɨraso ava Jesús repia, a'ese omombe'u yuvɨreko chupe Pilato omboyese'a va'e ñepëi mbɨa Galilea ɨgwar ruvɨ mba'e mɨmba ruvɨ rese a'e aipo vɨropove'ë sereko yuvɨreko. 2 Jesús aipo e'i chupe: “¿Pemo'ä ko mba'e tëi oime va'e evokoi mbɨa Galilea pendar upe yangaipa katu rese ambuae gwekwa pendar sui viña? 3 Ani egwë nde'i ete; pe ni'ä ndapeyevɨise Tüpä upe pemano aveira. 4 ¿Peroya avei akoi ava dieciocho tuprɨ yuvɨrekoi va'e omanopase oɨ ɨvate va'e Siloé ovɨapise i'arɨve a'e yangaipa katu ambuae eta Jerusalén pɨpendar sui? 5 Ani egwë nde'i ete; pe ni'ä ndapeyevɨise Tüpä upe, pemano aveira.” 6 Jesús omombe'u ko porombo'esa: “Ñepëi mbɨa vɨreko va'e ñepëi ɨvɨra higuera oko pɨpe, oso aipo sepia i'a pi'ä oyapave, ndosekai ete rumo ñepëi i'a. 7 A'ese aipo e'i mbɨa oko rärösar upe: ‘Esepia che ayu pɨ'i tëi higuera a reka mbosapɨ aravɨter rupi, ndasepiai ete rumo ñepëi i'a sese yepi. Eyasɨapa voi ete; ¿ma'erä evokoiyase oiporu tuprɨ tëira ɨvɨ ö'a?’ 8 A'e ɨvɨ rärösar rumo omboyevɨ chupe: ‘Che rerekwar, egwë te'iño vɨte tëi rane ko aravɨter; amboku'ira ɨvɨ chupe ipare amondora ɨvɨ sü va'e mba'e repochi resendar sese. 9 Evokoi rese revo avɨyeteramo i'ara; anise ite rumo, ereyasɨa uka ñoitera.’ ” 10 Ñepëi mbɨtu'usa arɨ pɨpe Jesús oporombo'e ñepëi oɨ judío ñemonu'äsa pɨpe; 11 a'eve oime ñepëi kuña imba'easɨ va'e dieciocho aravɨter tuprɨ oiko. A'e karugwar omboyeapami sereko, sese ndoikatui opü'a tuprɨ ogwata. 12 Osepiase Jesús, oñe'ë aipo e'i chupe: –Kuña, kurïtëi erekwera ite nde mba'erasɨsa sui. 13 Evokoiyase omondo opo i'arɨve, a'eseve voi kuña oyemo'ɨ̇vi tuprɨ ipare omboɨpɨ Tüpä mboetei oiko. 14 Oɨ judío ñemonu'äsa rerekwar rumo oñemoɨrö, esepia Jesús oporombogwera mbɨtu'usa arɨ pɨpe, aipo e'i ava upe: –Oime ñepëi ova arɨ mboravɨkɨ apo agwä; a'e arɨ pɨpe peyura peposano agwä, nda'ei chira mbɨtu'usa arɨ pɨpe. 15 Yande Yar evokoiyase omboyevɨ chupe: –Pe inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi, ¿ndoyorai vo pe pa'ü pendar akoi gweimba tɨvi iyavei gwariku mbɨtu'usa arɨ pɨpe yuvɨreko imboɨ'u agwä yepi? 16 Ko kuña sekoi va'e, Abraham suindar Karugwar omomba'easɨ va'e dieciocho aravɨter sereko, ¿ndiyai ete pi'ä evokoiyase imbogwerasa mbɨtu'usa arɨ pɨpe viña? 17 Aipo e'ise Jesús imombe'u, opakatu yamotare'ɨ̇sar yuvɨnochi tëi yuvɨreko ichui; ambuae ava rumo oyembovɨ'año opakatu Jesús rembiapo osepiase yuvɨreko. 18 Jesús aipo e'i avei: “¿Mba'e rese pi'ä oyoya Tüpä mborerekwasa evokoiyase mba'e rese pi'ä amboyoyara? 19 Inungar tuprɨ ite mostaza rä'ɨi ñepëi ava oñotɨ̇ va'e oko pɨpe, a'e okwakwa iyetei eteanga o'ä, vɨräi evokoiyase oyapo gwaitɨrä yuvɨreko sese.” 20 Iyavei aipo e'i Jesús: “¿Mba'e rese pi'ä amboyoyara Tüpä mborerekwasa? 21 Oyoya tuprɨ ko mboyape mboapeposa rese, akoi kuña omboyese'a tuprɨ va'e mbosapɨ sa'ämbrɨ trigo ku'i rese opakatu imboapepo agwä.” 22 Perɨ oso va'e Jerusalén ve, a'e supi Jesús oporombo'e oiko tekwa yakatu rupi tekwa-tekwami rupi aveino. 23 Ñepëi mbɨa oporandu chupe: –Che Yar, ¿supiete pi'ä movɨrömi tëi oñepɨsɨröra yuvɨreko? A'e evokoiyase omboyevɨ chupe: 24 –Peikwa tuprɨ peike va'erä okendɨpɨ ka'ïmi rupi; esepia aipo a'e peü seta ava yuvɨroike pota tëira, ndoikatu chietera rumo yuvɨreko. 25 Ipare oɨ yar opü'ase okenda mboya, peiko va'e okarɨve, peñe'ë tëira aipo peyera: ‘Ore yar, emboimi tëi oreu.’ A'e rumo aipo e'iñorä imboyevɨ chupe: ‘Che ndopokwai va'e kesui vo peyu.’ 26 Evokoiyase pe aipopeye tëira: ‘Orokaru va'e, oroɨ'u va'e avei ni'ä nderese yepi, nde avei ni'ä ore mbo'e ore rokar rupi eve yepi.’ 27 A'e rumo aipo e'ira imboyevɨ: ‘Ndaikwai kependar katu vo peiko. ¡Pesɨrɨ che sui, mba'e-mba'e tëi aposar!’ 28 Evokoiyase oura yase'osa tekoasɨsa avei, pesepiase rumo Abraham, Isaac, Jacob iyavei opakatu Tüpä ñe'ë mombe'usareta yuvɨrekoise Tüpä mborerekwasave, pe evokoiyase imomboprɨ tëi peikora. 29 Iyavei ava yugwerura norte kotɨ sui iro'ɨ kotɨ sui aveino, arɨ sësa kotɨ sui iyavei arɨ sosa kotɨ sui, a'e evokoiyase yuvɨrogwapɨ va'erä okaru Tüpä mborerekwasave yuvɨreko. 30 Evokoiyase oime kurïtëi ipa tëi yuvɨrekoi va'e tenonde katu yuvɨrekoira, oime avei kurïtëi tenonde katu yuvɨrekoi va'e, a'e rumo ipa tëi yuvɨrekoi va'erä. 31 Evokoiyase oyepota movɨrö tëi fariseo, aipo e'i Jesús upe yuvɨreko: –Eyepepɨño ave sui, esepia Herodes ni'ä nde yuka pota oiko. 32 A'e rumo omboyevɨ chupe: –Peso tapemombe'u aipo mbɨa agwara nungar tëi upe: ‘Esepia, ko pɨpe iyavei ayi'ive amboyepepɨpara karugwareta vichiko, ambogwera aveira imba'easɨ va'e, kuri ayi'ive evokoiyase amombara chekwaita.’ 33 Agwata vɨteño itera rumo vichiko ko pɨpe, ayi'ive, kuri ayi'ive avei. Esepia ni'ä, ndiyai Tüpä ñe'ë mombe'usar omano kokotɨ tëi Jerusalén sui. 34 “¡Jerusalén, Jerusalén, peyuka va'e Tüpä ñe'ë mombe'usar, iyavei ita pɨpe peyapi-yapi ava Tüpä remimbou yepi! ¡Seta rupi che opomonu'ä pota tëi pe rereko, inungar takura omonu'ä va'e omembrɨ opepovrɨve, egwë a'e pota tëi pe rereko viña, pe rumo ndapeipotai ete! 35 Sese perëtä sekoira seyapɨrä tëi; iyavei aipo a'e peü ndache repia iri chietera peye osupitɨ rane itera arɨ ipapaprɨ aipo pe'esa: ‘¡Imboeteiprɨ yande Yar remimbou tasekoi!’ ”
1 Egwë e'i aipo ñepëi mbɨtu'usa arɨ pɨpe Jesús oso okaru mborerekwar fariseo rëtäve, a'eve ambuae fariseo eta oivɨro yuvɨreko. 2 A'eve avei ñepëi mbɨa imba'easɨ va'e i'äi ruru rerekosar. 3 Evokoiyase Jesús oporandu Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e upe fariseo eta upe avei: –¿Ipotasa vo mbɨtu'usa arɨ pɨpe imba'easɨ va'e mbogwera agwä, ani tie? 4 A'e rumo noñe'ëiño yuvɨreko chupe. Evokoiyase a'e opoko imba'easɨ va'e rese, ombogwera ipare eso tuprɨño e'i chupe. 5 Fariseo eta upe evokoiyase aipo e'i: –¿Ava pi'ä pe pa'ü pendar, ta'ɨrɨ iyavei seimba tɨvi ovɨapise ɨvɨkwar pɨpe, novɨnosëi voi chira, mbɨtu'usa arɨ pɨpe viña? 6 A'ese nomboyevɨ katui ete iñe'ë yuvɨreko chupe. 7 Osepiase Jesús ava icho'oprɨ oiporavo-ravose gwenarä imboyeroyaprɨ katu va'e karusa rendave yuvɨreko, a'ese Jesús aipo e'i imboarakwa: 8 –Akoi nde so'o ukase yuvɨreko mendasave, nderegwapɨi chira ava imboeteiprɨ katu va'e renda arɨve, avɨyeteramo oyepotara ambuae ava icho'oprɨ imboeteiprɨ katu va'e ndesui; 9 evokoi peso'o ukasar ñuvɨrïo peiko va'e aipo e'ira ou ndeu: ‘Emondo nderenda evokoi ambuae upe.’ Evokoiyase erechï tëira eso gwapɨsa ipami tëi va'e arɨve. 10 Akoi nde so'ose pietasave yuvɨreko, a'eve eregwapɨra tenda ipami va'e arɨve, oyevɨirise ou akoi nde so'o ukasar, aipo e'ira ndeu: ‘Che mborɨpar, erio ko'ave tenda imboeteiprɨ katu va'esave.’ A'ese ereipɨsɨra poromboeteisa opakatu ogwapɨ va'e karusa renda rovai yuvɨreko. 11 Esepia ni'ä akoi ava oyemboɨvateai va'e, a'e evokoiyase seko reroyɨsara; akoi ava seko mbegwe va'e rumo, a'e seko mboɨvate katusara. 12 Aipo e'i avei mbɨa icho'osar upe: –Ereyapo potase pieta, ndereicho'o ukai chira nde mborɨpar, nde rɨvrɨ, nemu iyavei nde rëtä kotɨndar imba'e eta va'e; esepia ni'ä a'e omboyevɨra ndeu, nde so'o ukara oyepɨri; egwë e'ira evokoiyase mba'e imboyevɨpa yuvɨreko ndeu. 13 Ko nungar ereyapose rumo pieta, ereicho'o ukara ava iparaɨsu va'e, ava ndogwatai va'e, anise iparï-parï va'e, ndasesapɨsoi va'e avei, 14 a'ese erevɨ'aretera. Esepia a'e ndoikatui chietera imboyevɨ yuvɨreko ndeu, nde rumo ereipɨsɨra mba'e ikatuprɨ va'e Tüpä suindar. 15 Osenduse aipo, ñepëi mbɨa icho'oprɨ ipa'ü pendar ogwapɨ va'e karusa rendave öi, aipo e'i Jesús upe: –¡Sovasaprɨ katu ava Tüpä pɨri okaru va'e imborerekwasave! 16 Jesús aipo e'i chupe: –Ñepëi mbɨa omondo va'e karusa gwasu, a'e oicho'o uka ava seta oyepɨri. 17 Ipare oyepotase arɨ karu agwä a'ese aipo e'i gwembigwai mondo icho'oprɨ upe: ‘Toyugwerupa, esepia ni'ä opa ite tembi'u oigätu.’ 18 Ipare rumo opakatu aipo e'i yuvɨreko chupe eñemosañomi tëi oreu. Yɨpɨndar mbɨa aipo e'i: ‘Arokwa ete ramo ite ɨvɨ, asoranera sepia. Sese eñemosañomi tëi cheu.’ 19 Ambuae aipo e'i: ‘Che arokwa opayandepo yovaive tuprɨ tɨvi, a'e asä'a ranera. Sese eñemosañomi tëi cheu.’ 20 Ambuae aipo e'i no: ‘Che amenda ramomi vichiko. Sese tëi ndasoi chira.’ 21 Oyevɨse mbigwai, opa tuprɨ omombe'u mba'e gwerekwar upe. Evokoiyase serekwar oñemoɨrö, aipo e'i gwembigwai upe; ‘Eso voi evokoiyase opakatu okar rupi. Eru ko'ave ava iparaɨsu va'e, ava ndogwatai va'e, anise ndasesapɨsoi va'e, iparï-parï va'e aveino.’ 22 Koiye rumo, aipo e'i mbigwai: ‘Che rerekwar, amboavɨye ite nde porokwaita, oime vɨte ambuae reike agwa.’ 23 Evokoiyase serekwar aipo e'i gwembigwai upe: ‘Eso perɨ rupi ambuae perɨ tekwa ɨvɨrindar rupi avei, peso che rerekwar rëtäve erera ambuae upe, esepia aipota omboapɨpopa ite che rëtä yuvɨreko. 24 Esepia ni'ä ndipoi chietera ava yipɨndar icho'oprɨ okaru va'erä che pɨri.’ 25 Ava re'ɨi Jesús rakɨkwei ogwata yuvɨreko; a'ese oyemboyere aipo e'i: 26 “Akoi ava yugweru va'e cheu ndacheraisu tuprɨi ete oyesupa sui yuvɨreko osɨ, gwa'ɨreta, vɨvɨreta iyavei gweindɨreta, oyesui katu aveino, nda'ei chietera evokoiyase che remimbo'e nungar yuvɨrekoira.” 27 Iyavei akoi ava noñemosaï va'e mba'e-mba'e tëi upe, a'e ndasekoi chietera che rupi. 28 “Akoi ava pe pa'ü pendar omopü'a pota va'e ñepëi oɨ ɨvate va'e, ¿nda'ei chira pi'ä ogwapɨranera seprɨkwa agwä viña, osepia ranera yipɨndar vɨreko pi'ä imboavɨye agwä? 29 Ichui rumo, omondo tëira oɨ renarä, ndoikatui chietera imboavɨye opakatu osepia va'e vɨroɨröra yuvɨreko, 30 aipo e'ira yuvɨreko: ‘Aye evokoi mbɨa omopü'a pota tëi oɨ viña, ndoikatui ete rumo imboavɨye agwä.’ 31 Akoi mborerekwar ɨvate katu va'e osose vavasave oñemoigätu rane itera ambuae mborerekwar ɨvate katu va'e rese ovava agwä, ¿nda'ei chira pi'ä ogwapɨ ranera yɨpɨndar iyavei oikwa tuprɨra osundao retakwer diez mil sundao vɨreko va'e rese ovava va'erä ambuae vɨreko va'e veinte mil rese? 32 Iyavei ndoikatuise ovava agwä chupe, a'ese ambuae omondora mborerekwar ɨvate katu va'e upe ñe'ësa amombrɨ vɨte sekoise, omondora ñe'ë mombe'usar mba'e tuprɨ rese porandu agwä chupe. 33 Supiete, pepa'ü pendar ndoseya potaise omba'e opakatu, nda'ei chietera che remimbo'e sekoi.” 34 “Yukrɨ avɨye va'e ite; nase'ë irise rumo, ¿evokoiyase marä ya'era irira vo imoe'ë iporu agwä viña? 35 Naporäi ete ɨvɨ upe narä; ndiyai avei ɨvɨ mba'e repochi rese oyese'a va'erä. Evokoiyase a'e imomboprɨ va'erä tëi. Vɨreko va'e oapɨsa tosendu tuprɨ yuvɨreko.”
1 Opakatu ava sui gwarepochi rerokwasar iyavei ava eta yangaipa gwasu va'e oyemboya Jesús rese, iñe'ë rendu agwä yuvɨreko. 2 Fariseo eta iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e vɨroɨrö tëi yuvɨreko, aipo e'i: –Ko mbɨa omborɨ potarai ava yangaipa gwasu va'e, okaru avei ipa'üve. 3 Evokoiyase Jesús omombe'u ko yembo'esa: 4 “¿Uma pi'ä pe pa'ü pendar, vɨrekose cien ovesa gweimba viña okañɨse ñepëi ipa'ü pendar ichui, evokoiyase oseya ranera noventa y nueve tuprɨ oso yuvɨ pɨpe seko agwä, ipare oso ranera ovesa okañɨ va'e reka, oyosɨ rane itera rumo? 5 Oyosɨse rumo, sorɨvetera omondora oachi'ɨ arɨve, 6 oyepotase gwëtäve, omonu'ära omborɨpareta okotɨndareta aveino, aipo e'ira chupe: ‘Yayembovɨ'ara che pɨri, esepia ni'ä ayosɨ ite ovesa okañɨ va'ekwer.’ 7 Supiete egwë e'ira iyavei oimerä torɨvetesa gwasu katu ɨvave akoi ñepëi ava yangaipa gwasu va'e osekuñaröse gwekokwerai noventa y nueve yuvɨrekoi tuprɨ va'e sui.” 8 “Akoi, ¿kuña vɨrekose gwarepochi opayandepo yovaive tuprɨ omokañɨse ñepëi ipa'ü sui, nomboendɨ chira pi'ä tataendɨ ipare osa'uvara oɨ pɨpe oseka mbegwera oyosɨ rane itera? 9 Evokoiyase oyosɨse, omonu'ära omborɨpareta okotɨndareta avei, chupe aipo e'ira: ‘Yayembovɨ'ara che pɨri. Esepia ni'ä ayosɨ gwarepochi che sui okañɨ va'ekwer.’ 10 Amombe'u aipo supiete iyavei oime avei torɨvetesa Tüpä rembigwai ɨva pendar re'ɨi upe ñepëi ava yangaipa gwasu va'e osekuñaröse gwekokwerai.” 11 Jesús omombe'u ko yembo'esa: “Ñepëi mbɨa vɨreko va'e ñuvɨrïo gwa'ɨrɨ, 12 chi'ïvä'e katu va'e aipo e'i oyesupa upe: ‘Cheru, embou mba'e che momba'esa cheu.’ Iyesupa evokoiyase omboya'o omba'e imondo chupe. 13 Ipare koiye katumi, ta'ɨrɨ chi'ïvä'e katu va'e opa omondo oipɨsɨ va'ekwer oyesui, a'e gwarepochi pɨpe oso amombrɨ, ambuae tekwave, a'eve ogwarepochi oiporupa tëi omba'e pota raisa pɨpe. 14 Opase ite rumo oiporu gwarepochi, a'ese oime tɨavor a'e ɨvɨ rupi, a'e evokoiyase ndasɨepoi tëi oiko. 15 Evokoiyase oso mboravɨkɨ reka ñepëi mbɨa a'e pendar pɨri, a'e mbɨa evokoiyase omondo okove gweimba kuchi rärö agwä. 16 A'eve oyemo'ɨ̇tarö pota tëi kuchi rembi'u pɨpe oiko viña, ndipoi ete rumo omondo va'e chupe. 17 Ichui ramo oyemoma'endu'a tëi: ‘¡Mbovɨ tuprɨ oporavɨkɨ va'e yuvɨrekoi cheru rëtäve a'eve evokoiyase sumbɨre tëi sembi'u yuvɨreko, che evokoiyase ndache rɨepoi tëi ko'ave vichiko! 18 Sese ayevɨra cheru rëtäve, aipo a'era chupe; che Ru, ayemboangaipa Tüpä rese nde rese aveino; 19 nda'e iri chira nde raɨrɨ nungar aiko; iyakatu revo ndeu oporavɨkɨ va'e nungar tëi che rerekoñora eve.’ 20 Evokoiyase oyevɨ iri oso vu rëtäve.” “Amombrɨ vɨtemi sekoise rumo, iyesupa osepia voi ete iparaisuse. Oñavoi ete sovaichï, oipɨsɨ oyako osovaupɨte avei. 21 Ta'ɨrɨ aipo e'i chupe: ‘Che ru, ayemboangaipa Tüpä rese nde rese avei; ndiya iri nde ra'ɨrɨ che reko agwä.’ 22 Tu rumo aipo e'i gwembigwai upe: ‘Peso, taperu avɨye katu va'e turukwar pemboyemonde; pemonde avei kwäpenda ïkwä rese, pɨtaki avei ipɨ rese. 23 Taperu gwaka ikɨra katu va'e peyuka. ¡Yayapora pieta gwasu iyevɨsa resendar! 24 Esepia ko che ra'ɨrɨ omano va'e nungar sekoi kurïtëi rumo oyevɨ iri ete ou; okañi ete oiko viña kurïtëi rumo yayosɨ iri.’ Ipare omboɨpɨ pieta apo yuvɨreko.” 25 “Ta'ɨrɨ kwakwa katu va'e rumo okove vɨte sekoi. Oyevɨse ou gwëtä rerovɨkave, osendu voi ipieta gwasu va'e yuvɨreko. 26 Evokoiyase oñe'ë ñepëi mbigwai upe oporandu mba'evo oime ko'ave. 27 Mbigwai aipo e'i chupe: ‘Nde rɨvrɨ moko oyevɨ iri ou; sese nde ru oyuka uka gwaka ikɨra va'e, esepia ni'ä oyevɨ tuprɨ nimaräi ete ou.’ 28 Evokoiyase oñemoɨrö tëi tɨke'ɨrɨ kwakwa katu va'e, a'e rumo ndoike potai ete oɨ pɨpe, sese tu osëño ite okarve eike oyapave chupe. 29 Aipo e'i vu upe: ‘Nde ereikwa ite mbovɨ aravɨter oropɨtɨ̇vɨï vichiko, nde mboyeroyasave viña, nderembouimi ete rumo mba'e mɨmbami cheu oro'umi va'erä che mborɨpar rese. 30 Kurïtëi oyepota nde ra'ɨrɨ ou ndeu, omokañɨ tëi va'e nde gwarepochi kuña oyemondo-mondo tëi va'e rese, ereyuka uka rutei gwaka ikɨra va'e chupe.’ ” 31 “Evokoiyase tu omboyevɨ chupe: ‘Che ra'ɨrɨ, nde ni'ä ereikoño va'e ite che rese, opakatu areko va'e mba'e a'e nde mba'e ite. 32 Iyakatu ñoite yamboeteira yayapora pieta, esepia ko nde rɨvrɨ, sekoi omano va'ekwer nungar, oyevɨ iri tekovesa pɨpe; esepia okañɨ oiko kurïtëi rumo yayosɨ iri.’ ”
1 Jesús omombe'u avei ko gwemimbo'e eta upe: “Oime ñepëi mbɨa mba'e yar vɨreko va'e ñepëi mbɨa omba'e rärösar; yuvɨraso imombe'u ko oiporu tëi nde mba'e oya yuvɨreko chupe. 2 Serekwar oñe'ë aipo e'i chupe: ‘¿Mba'e vo aipo omombe'u nderesendar yuvɨreko cheu? Emboupa opakatu kwachiar ndeporavɨkɨ resendar, esepia ni'ä ndereiko iri chira ko'ave che mba'e rese añeko agwä.’ 3 Mba'e rärösar ipɨ'a ñemoñeta tëi: ‘¿Marä a'era pi'ä vichiko kurïtëi che rerekwar che mombose mboravɨkɨsa sui? Esepia ndareko iri pirätäsa cheyese ɨvɨ rese che poravɨkɨ agwä, achï eteangara mba'e rese porandu agwä. 4 Aikwa mba'e ayapora, akoi ndarekoise mboravɨkɨ che pɨsɨ agwä gwëtä rupi yuvɨreko.’ 5 Evokoiyase oñe'ë ñepëi-pëi gwerekwar sui mba'e vɨnose va'ekwer upe. Yɨpɨndar va'e upe oporandu: ‘¿Mbovɨ erenose mba'e che rerekwar sui?’ 6 Omboyevɨ chupe: ‘Che anose cien rupindar tuprɨ mba'ekɨra rɨru.’ Mba'e rärösar aipo e'i chupe: ‘Ko oime nde kwachiar; egwapɨ ambuae voi ete esa'ä cincuenta rupindar gweraño.’ 7 Ipare ambuae upe oporandu: ‘Nde no, ¿mbovɨ vo mba'e erenose ichui?’ A'e omboyevɨ chupe: ‘Cien trigo ra'äsa rupindar.’ Aipo e'i chupe: ‘Ko nde kwachiar; eyapo ambuae ochenta rupindar gweraño.’ 8 Serekwar oikwa ite mba'e sembiapokwer avɨyese, esepia mba'e rärösar yɨpɨve ite oyemoigätu oiko opɨ'a ñemoñetarai pɨpe tëi mba'e apo agwä. Ñe'ësase rumo pe mba'e eta pereko va'e rese, ko yuvɨrekoi va'e ɨvɨ pɨpe opa ite oyemoigätu poroesapesa pɨpe yuvɨrekoi va'e sui.” 9 Amombe'u tuprɨ aipo peü peiporu evokoi pe gwarepochi pereko va'e ko ɨvɨ pɨpe pe mborɨpar reime agwä, ichui opase pe gwarepochi, a'ese Tüpä pe pɨsɨra teko apɨre'ɨ̇save kuri. 10 “Akoi seko mbegwe tuprɨ va'e mba'e apose, a'e oyapo tuprɨ katura mba'e tuvicha va'e; akoi ndovɨrekoi va'e gweko yemominisa pɨpe oyapo va'e mba'e, ndovɨreko iri ete mba'e vɨreko va'ekwer. 11 Iyavei pereko va'e mba'e eta ko ɨvɨ pɨpe pe evokoiyase ndapeikoise poroaɨsusa pɨpe, ¿ava irira pi'ä oma'e pe mba'e eta rese? 12 Akoi ndapeiko tuprɨise rumo ko mba'e iya va'e rese, ¿ava vo evokoiyase omboura mba'e imbouprɨ peü?” 13 “Ndipoi chira mbigwai omboyeroya va'e ñuvɨrïo gwerekwar; esepia ndoyambotai chira ñepëi, ambuae evokoiyase osaɨsu katura, ambuae saɨsuprɨ katura sekoi, ambuae evokoiyase ndosaɨsui chira. A'ese ndapeikatui chietera Tüpä pɨsɨ agwä pe mba'e eta rese.” 14 Esepia fariseo eta, aipo gwarepochi potaraisa yuvɨrekoi va'e, osenduse opakatu mba'e vɨroɨrö tëi Jesús yuvɨreko. 15 Jesús aipo e'i chupe: “Pemboyekwa tuprɨ tëi va'e ava rovake perekokwer, Tüpä rumo oikwa pe pɨ'a ñemoñetasa; iyavei ava vɨreko mba'e ɨvate katu eteprɨ va'e, Tüpä rumo ndoipotai ete.” 16 “Porokwaita iyavei Tüpä ñe'ë mombe'usar Juan rupive ite opa. Ichuive tuprɨ rumo imombe'usa ñe'ësa avɨye va'e Tüpä mborerekwasa resendar, opakatu upe ite oso pirätäsa yuvɨroike va'erä. 17 Ndayavai katu chira ɨva, ɨvɨ opa va'erä, porokwaita rumo opa rane itera imboavɨyesa.” 18 “Akoi ñepëi kuimba'e opoise gwembireko sui omendase ambuae rese, a'e oyemboagwasa tëi va'e; omenda iri va'e omenda va'ekwer rese tëi, a'e oyemboagwasa tëi va'e avei.” 19 “Oime aipo ñepëi mbɨa mba'e yar, oyemonde turukwar avɨye va'e pɨpe oyemboetei eteanga, iyavei arɨ yakatu oyapo pieta opakatu mba'e rese oyemboetei aisa pɨpe. 20 Oime avei aipo ñepëi mbɨa iparaɨsu va'e Lázaro serer va'e, a'e aipo ipirer tuyupa va'e ogwapɨ öi ɨvɨ arɨve mba'e yar rokendɨpɨve. 21 Ko iparaɨsu va'e oipotami tëi o'umi va'erä mba'e ovɨapi va'e mba'e yar karusa renda sui viña; kave avei oyemboya yuvɨreko sese osere va'erä ipirer mba'erasɨsa ichui. 22 Ñepëi arɨ pɨpe iparaɨsu va'e omano, a'ese mbigwai eta ɨva pendar vɨraso yuvɨreko imbogwapɨ imbokaru Abraham pɨri. Mba'e yar avei omano, ipare oñotɨ̇ yuvɨreko.” 23 “Evokoiyase mba'e yar iparaɨsu katu a'eve yuvɨraso omano va'e yuvɨreko yepi, oma'e ɨvate kotɨ osepia amombrɨ Abraham, Lázaro ogwapɨse yɨpɨve öi. 24 Evokoiyase säse: ‘¡Cheru Abraham, che paraɨsuerekomi tëi eve! Emboumi Lázaro tomoakɨ̇ okwä aprɨ ɨ pɨpe tou tomoroɨ̇sami tëi che apëku, esepia che paraɨsu eteprɨ ko tata pirätägwer pɨpe vitu.’ 25 Evokoiyase Abraham omboyevɨ chupe: ‘Che ra'ɨrɨ, nde ma'endu'a eipeve nde reko agwer rese nipaneise mba'e ndeu rekove pɨpe, Lázaro rumo iparaɨsumi tëi oiko. Kurïtëi rumo Lázaro ovɨ'arete ko'ave, nde evokoiyase nde paraɨsu eipeve eiko. 26 Ko ipare oime avei, ñepëi ɨvɨkwar ipɨkuku va'e yandeu peü narä reseve; evokoiyase oipota va'e sasa ko'ave sui ipeve, ndoikatui chietera peve sui ndoikatui chira yugweru sasa ko'ave.’ ” 27 “Mba'e yar aipo e'i: ‘Amombe'ura evokoiyase ndeu cheru Abraham, emondomi tëi Lázaro che yesupa rëtäve, 28 a'eve areko poyandepo tuprɨ che rɨvrɨ, tomombe'u mba'e naporäi va'e chupe, yugweru e'ɨ̇ agwä ko'ave iyavei ko tekokwer mba'e tëisave.’ 29 Abraham aipo e'i: ‘A'e vɨreko ite ikwachiaprɨ Moisés porokwaita iyavei Tüpä ñe'ë mombe'usar rembikwachiagwer: ¡A'e tovɨroya yuvɨreko!’ 30 Mba'e yar omboyevɨ chupe: ‘Cheru Abraham, evokoi ndovɨroyai chietera yuvɨreko; omano va'ekwer okwerayevɨse oyemboyekwara chupe, a'ese oyevɨra Tüpä upe yuvɨreko.’ 31 Abraham rumo aipo e'i chupe: ‘Akoi ndoyapɨsaka potaise Moisés porokwaita rese iyavei ambuae Tüpä ñe'ë mombe'usar rese, ndovɨroyai chira ava omano va'ekwer okwerayevɨse yuvɨreko.’ ”
1 Jesús aipo e'i gwemimbo'e eta upe: “Ndapei katui chietera angaipa pɨpe pevɨapi e'ɨ̇ agwä; ¡iparaɨsura rumo ava moangaipa tëisar yuvɨreko! 2 Iyakatu evokoi nungar imombosa voi paragwasu pɨpe ñepëi ita mba'e mboku'isa pɨpe ñapɨ̇chisara iyesɨ'o rese, omoangaipa uka tëi va'e ñepëi ipa'ü pendar chi'ïvä'emi nungar. 3 ¡Sese peñearö tuprɨ!” “Akoi nde rɨvrɨ oyemboangaipase, emboarakwa; oyevɨse gwekokwer tuprɨ pɨpe, a'ese ndeñeröira chupe. 4 Akoi oyemoangaipa va'e nde rese ñuvɨrïo ova yupagwer ñepëi arɨ pɨpe, ñuvɨrïo ova yupagwer oyevɨ irise imombe'u ndeu: ‘Ndayapo iri chira ko nungar mba'e’, a'ese ndeñeröira chupe.” 5 Ko Jesús ñe'ë mombe'usar oporandu yande Yar upe yuvɨreko: –Embou oreu Tüpä rese yeroya katu agwä. 6 Evokoiyase yande Yar omboyevɨ chupe: –Perekose yeroyasa Tüpä rese viña, yepe ndoyavɨi chira mostaza rä'ɨi ta'ɨmi va'e viña, aipo peyera ko ɨvɨra tuvicha va'e upe: ‘Eyeapo'o ave sui eñeñetɨ paragwasu pɨpe’, a'ese pe mboyeroya itera. 7 “Akoi ñepëi pe pa'ü pendar vɨreko va'e gwembigwai oyevɨse kove sui ou ɨvɨ mboyere pare, anise gwaka rärö sui, ¿aipo e'ira pi'ä chupe: ‘Eike egwapɨ terekaru’? 8 Ani ete, a'e rumo aipo e'iñora chupe: ‘Emoigätu voi mba'e che to'u, nde añeko tuprɨ rane che rese esepia che akaru ranera, aɨ'u rane aveira. Ipare ramo nde erekarura ereɨ'u aveira.’ 9 Avɨye ndeu nde'i chietera gwembigwai upe yokwai pare. 10 Egwë peye aveira pe no, akoi pe mboavɨye tuprɨse ite opakatu Tüpä porokwaita ombou va'e rese peü, a'ese aipo peye ñoitera: ‘Yande mbigwai yaiko naporäi va'e, esepia ni'ä yande mborokwaita mboavɨyesarño tëi yaiko.’ ” 11 Oso va'e perɨ Jerusalén ve, supi Jesús ogwata ɨvɨ Samaria iyavei Galilea rupi. 12 Oyepota oso tekwamive, a'eve yuvɨnosë sepiase opayandepo yovaive kuimba'e mba'erasɨ vai ndokwerai va'e rerekosar, amombrɨve rumo opɨtaño yuvɨreko ichui 13 säse tëi yuvɨreko: –¡Jesús, Porombo'esar, ore paraɨsuerekomi tëi eve! 14 Osepiase Jesús, aipo e'i mba'erasɨ vai rerekosar upe: –Peso, tapeyemboyekwa pa'i eta upe. Oyevɨse yuvɨraso, opa okwera tuprɨ omba'erasɨsa sui yuvɨreko. 15 Ñepëi ipa'ü pendar, okwera tuprɨse, oyevɨ chupe osapukai pirätä Tüpä upe imboeteisave, 16 oñenopɨ'ä oso Jesús rovai, oyaɨvɨ ɨvɨ rese oso avɨye ndeu oyapave. A'e mbia Samaria ɨgwar. 17 Jesús aipo e'i chupe: –¿Nda'ei vo akoi opayandepo yovaive tuprɨ opa okwera omba'erasɨsa sui yuvɨreko? ¿Aike keru ambuae irugätu ova yuvɨrekoi va'e? 18 ¿Ko gweraño ite ambuae ɨvɨ pendar oyevɨ ou avɨye ndeu oya Tüpä upe? 19 Aipo e'i mbɨa upe: –Eñarapü'a eso tuprɨño; esepia nde che rese yeroyasa pɨpe erekwera kurïtëi. 20 Fariseo eta oporandu Jesús upe yuvɨreko maräse vo aipo oyepotara Tüpä mborerekwasa, a'e evokoiyase omboyevɨ chupe: –Tüpä mborerekwasa oyepotase nda'ei chira opakatu ava osepiara yuvɨreko. 21 Nimombe'usa chietera peü: ‘Ko sekoi’, anise ‘A'eve sekoi’; esepia Tüpä mborerekwasa oikove ite pe pa'üve. 22 Aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Oyepotara arɨ peipota tëira aiko va'erä pe pɨri ñepëi arɨ rupi yande Yar ra'ɨrɨ che rekosa pɨpe, ndache repia iri chira rumo peye. 23 Aipo e'i tëira yuvɨreko: ‘Ko sekoi’, anise ‘A'eve sekoi’; Ndapesakɨkwe moñai chira rumo. 24 Esepia inungar overa-vera va'e osesapese, ɨva opakatu rupi, egwë e'i etera yande Yar Ra'ɨrɨ oyevɨse ou agwä kuri. 25 Yɨpɨndar rumo peparaɨsu rane itera, ava perepia potae'ɨ̇sa pɨpe kurïtëindar yuvɨrekoi va'e upe. 26 Inungar ava Noé rekose yuvɨreko araka'e, egwë e'i tuprɨ aveira ni'ä yande Yar Ra'ɨrɨ, yevɨ agwä renonde kuri. 27 Ava okaru, oɨ'u omendaño avei yuvɨreko, oyepotase rumo arɨ ipapaprɨ Noé reike agwä arca pɨpe, a'ese oyepota amarusu ou opakatu tuprɨ ava omano yuvɨreko. 28 Egwë e'i avei araka'e Lot rekose: ava okaru oɨ'u tëi, vɨrokwa mba'e opaño omondo, oma'etɨ̇ iyavei oyapo oɨ yuvɨreko; 29 osëse rumo Lot tekwa Sodoma sui, avɨyeteramo tëi ovɨapi tata amar nungar ɨva sui a'ese opakatu tuprɨ omano yuvɨreko. 30 Egwë e'i aveira kuri ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ oyemboyekwase. 31 “A'e arɨ pɨpe, akoi ava gwëtä arɨve sekoi va'e vɨreko va'e mba'e gwëtä pɨpe, togweyɨ eme senöse; iyavei yuvɨrekoi va'e ka'a pɨpe, toyevɨ eme gwëtäve. 32 Peyemoma'endu'a ko araka'endar Lot rembireko rese. 33 Akoi gwekokwer osaɨsu va'e, a'e omokañɨrä; akoi omokañɨ tëi va'e rumo, a'e oñepɨsɨröra.” 34 “A'e pɨ̇tü pɨpe oimerä ñuvɨrïo yugweruve va'e ñepëi vupave, ñepëi serasosara ambuae seyasara. 35 Akoi ñuvɨrïo kuña o'ɨchora yuvɨreko, ñepëi serasosara, ambuae seyasara.” 36 Ñuvɨrïo ava yuvɨrekoi va'e ka'a pɨpe, ñepëi serasora ambuae seyasara. 37 Evokoiyase oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ore Yar, kevo aipo egwë e'ira mba'e kuri? A'e rumo omboyevɨ: –Oimesave omano va'e, a'eve oyemonu'ära uruvu yuvɨreko.
1 Jesús omombe'u porombo'esa ava yerure agwä arɨ yakatu rupi, kere'ɨ̇sa pɨpe. 2 Aipo e'i: “Oime ñepëi tekwave ñepëi mbɨa mborerekwar mba'e moigätusar ndosɨkɨyei va'e Tüpä sui, ambuae ava sui avei. 3 A'e tekwa pɨpe avei oime ñepëi kuña imer mano va'ekwer vɨreko va'e vavasa ambuae ava rese ipɨpe sui oso mborerekwar upe mba'e moigätu agwä rese. 4 Yɨpɨve ite rumo mborerekwar noipɨtɨ̇vɨï potai, koiye katu rumo ipɨ'a ñemoñeta: ‘Yepe che ndasɨkɨyei va'e Tüpä sui, ava sui avei ndasɨkɨyei va'e ite, 5 amoigätuñora, rumo mba'e ko imer mano va'ekwer upe, ayapoñora semimbotar cheu iyu pɨ'i e'ɨ̇ agwä e'i opɨ'a ñemoñetasave.’ ” 6 Yande Yar aipo e'i iri imombe'u: “Ko aipo e'i mborerekwar ndasekoporäi va'e. 7 Supiete, ¿nda'ei chira pi'ä Tüpä avei oipɨsɨröra gwembiporavo, oyeupe yeruresar arɨ, pɨ̇tü rupi yepi? ¿Osärö uka tëira pi'ä? 8 Aipo a'e peü oipɨtɨ̇vɨï voira mba'e avɨye va'e rese. Akoi ouse rumo ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, ¿osepia vɨtera pi'ä che rese oyeroya va'e yuvɨreko ko ɨvɨ pɨpe?” 9 Jesús omombe'u ko ambuae yembo'esa ambuae rekokwer rese, inungar oime amove ava avɨyeai anga'u sekoi oyeupe viña, i'arɨve rumo vɨroɨrö ambuae ava: 10 “Ñuvɨrïo ava yuvɨraso tüpärove oyerure: ñepëi aipo fariseo, ambuae evokoiyase gwarepochi rerokwasar Roma pendar upe narä. 11 Evokoiyase fariseo, opü'a o'ä oyerure aipo e'i: ‘Tüpä, avɨye ndeu che nda'ei ambuae ava nungar che rekokwer; imondarai va'e, ndacherekorai va'e, ndacheagwasai tëi va'e, nda'ei avei inungar gwarepochi rerokwasar tëi aiko. 12 Che ayekwaku ñuvɨrïo yupagwer ñepëi semana pɨpe amondo ndeu che poravɨkɨ rumbɨrer opakatu che poravɨkɨ sui.’ 13 Ava gwarepochi rerokwasar rumo opɨtaño amombrɨ ichui, a'e evokoiyase noma'ei ete ɨva rese, oyepochi'a nupa-nupaño aipo e'i: ‘¡Tüpä, che paraɨsuerekomi eve, che angaipa viyar aiko!’ 14 Sese aipo a'e peü ko gwarepochi rerokwasar oyevɨ tuprɨ gwëtäve oso, fariseo rumo ani ete. Esepia ni'ä, opakatu akoi oyemboɨvateai va'e, opara seko reroyɨsa; akoi seko mbegwe va'e, a'e rumo seko mboɨvate katusara.” 15 Iyavei chi'ïvä'e gweru Jesús uve yuvɨreko, opoko va'erä sese; evokoiyase semimbo'e osepiase, opaño ombosɨrɨ chi'ïvä'e rerasosar yuvɨreko ichui. 16 Evokoiyase Jesús oñe'ë aipo e'i chupe: –Toyugweruño chi'ïvä'e cheu, anichira ndapeipotai, esepia ni'ä Tüpä mborerekwasa inungar a'e yuvɨrekoi va'e. 17 Supiete amombe'u ndoipɨsɨpotai va'e che Ru Tüpä mborerekwasa chi'ïvä'emi nungar yuvɨreko, a'e ndoyuvɨroikei chietera ipɨpe. 18 Ñepëi mbɨa mborerekwar oporandu Jesús upe: –Porombo'esar avɨye va'e, ¿mba'e vo ayapora tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e rereko agwä? 19 Jesús omboyevɨ chupe: –¿Ma'erä vo avɨye va'e ere cheu? Oime rumo ñepëi avɨye va'e ite: a'e Tüpä. 20 Ereikwa ni'ä ko porokwaita aipo e'i va'e: ‘Nandeagwasai chira, ndereporoyukai chira, nandemondai chira, nanderemiräi chira ambuae ava rese, eremboyeroyara nde ru nde sɨ avei.’ 21 A'e mbɨa aipo e'i chupe: –Che aipo nungar opakatu amboavɨye ite che chi'ïvä'emi suive. 22 Aipo i'ese rumo, Jesús omboyevɨ chupe: –Ipane vɨte ñepëi mba'e ndeu: emondopa opakatu mba'e erereko va'e iparaɨsu va'e upe. Ichui ererekora mba'e avɨye va'e ɨvave. Ipare eregwatara che rupi. 23 Aipo oyeupe ese rumo, ndoyembovɨ'ai tëi, esepia ni'ä mba'e yar ite sekoi. 24 Osepiase rumo, Jesús aipo e'i: –¡Yavai ete rumo ava mba'e yar reike agwä che Ru Tüpä mborerekwasave! 25 Ndayavaimi katu camello upe yukwar rupi seike agwä, ava imba'e eta va'e upe rumo yavai katu che Ru mborerekwasave seike agwä. 26 Sendusar oporandu yuvɨreko: –¿Ava pi'ä evokoiyase oñepɨsɨröra yuvɨreko? 27 Jesús omboyevɨ chupe: –Ava tëi upe mba'e yavai ete Tüpä upe rumo ndayavaimi ete. 28 Pedro aipo e'i chupe: –Che Yar, ore rumo opa oroseya ore mba'e nde rupi ore gwata agwä. 29 A'e omboyevɨ chupe: –Supiete akoi oseya va'e gwëtä, gwembireko, vɨke'ɨrɨ, vɨvrɨ, oyesupa, gwa'ɨrɨ Tüpä mborerekwasa sui tëi, 30 oipɨsɨ katu itera seta mba'e gwekovesa pɨpe, oipɨsɨ aveira tekovesa apɨre'ɨ̇ ndopai va'e. 31 Jesús oñe'ë kokotɨ opayandepo yovaive ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e gwemimbo'e upe, aipo e'i: “Kurïtëi yasora Jerusalén ve, a'eve yavɨyera ko Tüpä ñe'ë mombe'usar rembikwachiagwer ko che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ resendar ñe'ësa. 32 Omondora ambuae tekwa pendar upe tëi yuvɨreko, vɨroɨröra, marä-marä tëi iyavei ondɨvɨ-ndɨvɨra yuvɨreko sese. 33 Oinupa-nuparä ipare oyukara yuvɨreko; imombosapɨsa arɨ pɨpe rumo okwerayevɨra.” 34 A'e rumo ndosendukwai ete iñe'ë yuvɨreko, ndoikwai ete mba'e rese oñe'ë chupe, a'e evokoiyase ndoikatui ete sendukwa agwä yuvɨreko. 35 Jesús ovɨrovɨse tekwa Jericó oso, a'eve ñepëi ndasesapɨsoi va'e ogwapɨ öi perɨ popɨve porerekosa oyeupe mondo agwä rese, 36 osenduse rumo ava re'ɨi pɨambu, a'ese oporandu mba'e oime va'e rese ava upe. 37 A'e evokoiyase aipo e'i yuvɨreko chupe Jesús Nazaret pendar okwara ko rupi, 38 evokoiyase a'e säse pirätä: –¡Jesús, David Suindar, che paraɨsuerekomi tëi eve! 39 Tenonde yuvɨraso va'e ndoipotai ete iñe'ë yuvɨreko, a'e rumo säse pirätäño ite: –¡David Suindar, che paraɨsuerekomi tëi eve! 40 Evokoiyase Jesús opɨta a'eve, ipare oyokwai ava seru agwä. Vɨroyepotase seru yuvɨreko, aipo e'i oporandu chupe: 41 –¿Mba'e vo ereipota ayapo va'erä ndeu? Ndasesapɨsoi va'e omboyevɨ chupe: –Che Yar, aipota che mbosarekomi tëira eve. 42 Jesús aipo e'i chupe: –¡Erekwerara! Esepia che rese nde yeroyasa pɨpe erekwera kurïtëi. 43 A'e ramoseve ndasesapɨsoi va'e osareko tuprɨ ite, osoño Jesús rupi Tüpä mboeteisave. Opakatu ava osepia va'e omboetei Tüpä yuvɨreko.
1 Jesús oike tekwa Jericó pɨpe ogwata oiko. 2 A'eve ñepëi sekoi kuimba'e mba'e yar Zaqueo serer va'e, mborerekwar sekoi gwarepochi rerokwasar Roma pendar upe narä. 3 Ko oikwa pota tëi Jesús, ndoikatui rumo sepia, esepia seta iteanga ava iyavei Zaqueo ndipukuimi ete. 4 Evokoiyase oña tenonde oso, tasepia ite oyapave, oyeupi ɨvɨra rese ɨvate öi senonerä supi Jesús oñokwära oso. 5 Evokoiyase Jesús oñokwase oso supi, oma'e ɨvatekotɨ aipo e'i chupe: –Zaqueo, egweyɨ poyava, esepia ko pɨpe asora nde rëtäve apɨtara nde pɨri. 6 Zaqueo ogweyɨ voi, oipɨsɨ Jesús vorɨvetesa pɨpe. 7 Osepiase rumo, opakatu ava vɨroɨrö Jesús yuvɨreko aipo e'i, oso opɨta ava yangaipa va'e rëtäve tëi. 8 Zaqueo opü'a aipo e'i Yar upe: –Esepia che Yar, amondora iparaɨsu va'e upe amboya'o tuprɨra imondo mba'e areko va'e; mba'e añomi va'ekwer avei, ayapɨrasa katu-katura irugätu rupi imboyevɨ agwä. 9 Jesús aipo e'i chupe: –Ko pɨpe oyepota pɨsɨrösa ko oɨ pɨpe, esepia ko mbɨa avei sekoi Abraham suindar. 10 Esepia ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ ou ko ɨvɨ pɨpe ava okañɨ tëi va'e pɨsɨrö agwä. 11 Ava osendu Jesús ñe'ë yuvɨreko omombe'use ko mba'e resendar, a'e evokoiyase omombe'u ñepëi porombo'esa, esepia ni'ä köimi ete sekoi Jerusalén sui, a'e rumo ipɨ'a ñemoñeta Tüpä mborerekwasa oyepotara revo kurïtëi e'i yuvɨreko viña. 12 Aipo e'i ava upe: “Oime mbɨa imboyeroyaprɨ, oso amombrɨ ambuae tekwa ve, a'e omoingera mborerekwar ɨvate katu va'erä yuvɨreko ichui oyevɨra ou. 13 Oso agwä renonde rumo, oicho'opa uka opayandepo yovaive tuprɨ gwembigwai, a'ese opa omondo ñepëi-pëi upe seta gwarepochi aipo e'i: ‘Peporavɨkɨ ko gwarepochi rese imboeta agwä che yevɨse narä.’ 14 Ava sekwa pendar rumo ndoyambotai yuvɨreko, evokoiyase omondo sakikwei ñe'ësa mombe'u agwä ava yuvɨreko chupe aipo e'i: ‘Ndoroipotai rumo ko mbɨa ore rerekwar gwä sekoi va'erä.’ ” 15 “A'e rumo oike ite mborerekwar ɨvate katu va'erä, ipare oyevɨ gwekwave oso. Oyepotase ou, oñe'ëpa gwembigwai upe a'e chupe akoi omondo va'e gwarepochi, ikwa agwä mbovɨ-mbovɨ pi'ä oyapokatu ñepëi-pëi yuvɨreko oyave. 16 Yɨpɨndar ou va'e aipo e'i: ‘Che rerekwar, nde gwarepochi oyemboeta opayandepo yovaive rupi cheu.’ 17 Mborerekwar ɨvate katu va'e omboyevɨ chupe: ‘Avɨye ite; nde ereiko mbigwai avɨye va'e: nde kwaita ko nde poravɨkɨsa chi'ïmi va'e eremboavɨye ite, sese ereikora opayandepo yovaive tekwa gwasu pendar rese añeko agwä.’ 18 Ipare voi ambuae ou chupe aipo e'i, ‘Che rerekwar, nde gwarepochi oyemboeta opayandepo rupi avei cheu.’ 19 Aipo e'i tuprɨ avei chupe: ‘Nde ereikora poyandepo tekwa pendar rese añeko agwä.’ ” 20 “Ipare ambuae ou aipo e'i chupe; ‘Che rerekwar, ko nde gwarepochi. Aipokeño turukwarmi pɨpe sereko; 21 esepia che asɨkɨye ndesui, nderekate'ɨ̇aise mba'e rese, ereipɨsɨ mba'e nderemondoisave iyavei eremonu'ä mba'e ndereñotɨ̇isave.’ 22 Evokoiyase mborerekwar ɨvate katu va'e aipo e'i: ‘Mbigwai ndasekoporäi va'e, nde ñe'ë sui aikwa nde rekokwer. Ereikwa ni'ä mba'e rese che cherekate'ɨ̇ai, aipɨsɨ mba'e namondoi va'e save amonu'ä avei mba'e nañotɨ̇i va'e save no, 23 ¿ma'erä evokoiyase che gwarepochi ndererasoi gwarepochi apokatusave imoï, a'ese eremboyevɨ katura che yevɨse cheu viña?’ 24 Aipo e'i a'eve yuvɨreko va'e upe: ‘¡Perokwa gwarepochi ichui pemondo akoi opayandepo yovaive tuprɨ vɨreko va'e upe!’ 25 A'e rumo aipo e'i yuvɨreko: ‘Ore rerekwar, ¡a'e rumo ovɨreko evokoi opayandepo yovaive tuprɨ avei i'arɨve!’ 26 Evokoiyase mborerekwar ɨvate katu va'e omboyevɨ chupe: ‘Amombe'ura aipo peü akoi vɨreko va'e mba'e, chupe imondosa katura, iyavei ndovɨrekoi va'e mba'e, ichui serokwaño itera mba'e vɨrekomi va'e. 27 Akoi che amotare'ɨ̇mbar ndache potai va'e mborerekwarä yuvɨreko, peru ko'ave peyukapa che rovai’ ” 28 Jesús aipo o'e pare, ogwata vɨte oso Jerusalén ve. 29 Vɨrovɨse tekwa Betfagé iyavei Betania yuvɨraso, ka'a serer va'e Olivos rese, a'eve omondo ñuvɨrïo gwemi-mbo'e, 30 aipo e'i chupe: –Peso ko tekwamive yande rovaindarve, peyepotase a'eve pesepiara gwariku ñapɨ̇chimbrɨ imo'ä, ndoyeupi vɨtei va'e yuvɨreko sese. Peyorañora seru. 31 Akoi oporanduse yuvɨreko peü ma'erä vo peyora, aipo peyera chupe Yar oiporu pota. 32 Semimbo'e eta yuvɨraso osepia ite opakatu mba'e omombe'u va'e Jesús yuvɨreko chupe. 33 Oyora vɨte seve gwariku, iyar oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ma'erä vo peyora? 34 A'e rumo omboyevɨ yuvɨreko: –Esepia ko ore Yar oiporu pota. 35 Ipare omondo okupeaosa gwariku arɨve, vɨraso Jesús upe ipare omboyeupi i'arɨve yuvɨreko. 36 Jesús gwata rupive-pive, oipɨpira ava oturukwar perɨ rupi yuvɨreko. 37 Ovɨrovɨse ɨvɨtrɨ Olivos sui ogweyɨ agwä oso, opakatu ava seroyasar supi ogwata va'e omboɨpɨ sapukai yuvɨreko vorɨvetesave mba'e poromondɨisa sembiapokwer rese Tüpä upe. 38 Aipo e'i yuvɨreko: –¡Sovasaprɨ sekoi Mborerekwar ɨvate katu va'e ou va'e yande Yar rer pɨpe! ¡Mba'e tuprɨ toime ɨvave iyavei imboeteiprɨ Tüpä tasekoi! 39 Evokoiyase oime amove fariseo eta ava pa'ü rupi aipo e'i yuvɨreko: –Porombo'esar, eñe'ëgäta nde rupi ogwata va'e upe. 40 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Amombe'u peü ko ikiririse, ita rumo säse pirätära yuvɨreko. 41 Oyepota senimise tekwa Jerusalén ve, a'e tekwa repiase Jesús oyase'o sese, 42 aipo e'i: “¡Ko arɨ pɨpe nde avei eresendugwase teko katuprɨsa viña! Kurïtëi rumo ereñemi tuprɨño iyavei nderesepiai chietera. 43 Oimerä rumo arɨ imombe'uprɨ naporäi va'e ndeu kuri, nde amotare'ɨ̇mbar omboyerera sambɨpe imopü'a yuvɨreko, iyavei oyere tuprɨra opakatu rupi-rupi tëi ovava ndeu, 44 iyavei ndemokañɨpa itera yuvɨreko. Oyukapa aveira ava nderekwa pendar, ndoseyai chietera ñepëi ita ambuae arɨve ndeu, esepia ndereikwai ete Tüpä ouse nde pɨri nde pɨsɨrö agwä.” 45 Ko ipare, Jesús oike oso tüpäro pɨpe a'eve omboɨpɨ mba'e mondosar mombopa okarve, 46 aipo e'i ava upe: –Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe aipo e'i: ‘Che rëtä sekoira yeruresa rëtä’, pe rumo imondarai va'e rëtä nungar tëi pereko. 47 Arɨ yakatu Jesús oporombo'e tüpärove, iyavei pa'i eta rerekwar, Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e iyavei tekwa rerekwar yuvɨrekoi va'e oseka tëi marä ya'era yuka uka oya yuvɨreko. 48 Ndoikatui ete rumo mba'e apo yuvɨreko chupe, esepia opakatu ava oyapɨsaka iporombo'esa rese yuvɨreko.
1 Ñepëi arɨ, Jesús sekoise tüpäro pɨpe ombo'e ava eta omombe'u ñe'ësa pɨsɨrösa resendar oiko, a'ese oyepota pa'i eta rerekwar yuvɨreko Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e avei, oyoya tuprɨ mborerekwar tekwa pɨpendar rese, 2 aipo e'i yuvɨreko chupe: –¿Ava nde kwaita pɨpe vo ereyapo ko nungar eiko? ¿Ava vo ombou nde mborerekwarä? 3 Jesús omboyevɨ chupe: –Che avei aporandura mba'e rese peü. Pemboyevɨra cheu: 4 ¿Ava vo Juan ombou ava apirämo agwä, Tüpä pi'ä ava tëi tie? 5 A'ese omboɨpɨ oyeaka a'e ae yuvɨreko: “Yamboyevɨse chupe ko Tüpä ombou va'e, aipo e'ira rumo yandeu: ‘¿ma'erä ru evokoiyase ndaperoyai?’ 6 Ndayaikatui chietera ava tëi ya'e va'erä chupe, esepia ñi'ä ava yande yukara ita pɨpe yuvɨreko, a'e oikwa ite opakatu yuvɨreko Juan Tüpä ñe'ëngagwer mombe'usar sekoise.” 7 A'e rumo omboyevɨ yuvɨreko ndoroikwai ava vo katu ombou Juan oporoapirämo va'erä. 8 Evokoiyase Jesús omboyevɨ chupe: –Che avei namombe'ui chira uma porokwaita rupi ayapo ko mba'e. 9 Ichui omboɨpɨ Jesús oñe'ë ava upe, omombe'u ko yembo'esa: “Ñepëi mbɨa oñotɨ̇ uva, omondo ñepëi oporavɨkɨ va'e upe ipare oso amombrɨ rupi oiko. 10 Koiye katu oyevɨse ou, omondo ñepëi gwembigwai oporavɨkɨ va'e upe imboporandu uva po'oprɨ rese oyeupe narä viña; a'e rumo oinupa-nupaño imboyevɨ yuvɨreko. 11 Ipare iyar omondo iri ambuae gwembigwai; a'e chupe avei iñe'ë-ñe'ë tëi, yuvɨrokwa rokwaño sese imboyevɨ yuvɨreko. 12 Omondo iri tëi ambuae, oporavɨkɨ va'e rumo oyapicha pichaño seya yuvɨreko.” 13 “Koiye ɨvɨ yar aipo e'i: ‘¿Marä a'era pi'ä? Amondora revo che ra'ɨrɨ che rembiaɨsu; avɨyeteramo a'e omboyeroyara yuvɨreko.’ 14 Osepiase rumo oporavɨkɨ va'e, aipo e'i oyeupe yuvɨreko: ‘Ko aipo oipɨsɨra mba'e eta oiko; yayukaño voi ete, ko ɨvɨ evokoiyase opɨtara yandeu narä.’ 15 Evokoiyase vɨnose mba'e mitɨ̇ rëtä sui ipare oyuka yuvɨreko.” “¿Mba'evo peikwa ɨvɨ yar oyapora oporavɨkɨ va'e upe? 16 Osora oyukapa tuprɨra evokoi oporavɨkɨ va'e, omondora ɨvɨ ambuae eta upe.” Ko renduse, aipo e'i yuvɨreko: –¡Aipo nungar egwë nde'i chietera! 17 Jesús oma'e sese aipo e'i: –Evokoiyase ¿mba'e vo omombe'u ko Ikwachiaprɨ pɨpe?: ‘Ko ita oɨ aposar opaño omombo yuvɨreko a'e oyeapo ita ovɨräkwä tuprɨ katu va'e rese.’ 18 Akoi ovɨapi va'e ita arɨve, opa tuprɨra imarä; iyavei ita ovɨapise ambuae arɨve, opa aveira omongu'i. 19 Pa'i eta rerekwar iyavei oporombo'e va'e Moisés porokwaita rese osokenda pota Jesús yuvɨreko a'e arɨ pɨpe, a'e osendukwa ite ko porombo'esa oyeupendar. A'e rumo osɨkɨyeño ite ava sui yuvɨreko. 20 Omondo opa'ü pendar ivɨro agwä, inungar ava ndasekoasɨi anga'u va'e, chupe iñe'ë agwä Jesús upe toyavɨ anga'u oñe'ë oyapave viña vɨraso va'erä mborerekwar Roma pendar rovai yuvɨreko. 21 A'e oporandu yuvɨreko chupe: –Porombo'esar, ore oroikwa nde ñe'ë iyavei nde porombo'esa supiete va'e, iyavei nderemboyoavɨratɨi ñe'ësa ava upe imombe'u. Nde ereporombo'e mba'e supi tuprɨ va'e Tüpä rekokwer rese. 22 ¿Avɨyera pi'ä oromboepɨ orerekosa mborerekwar Roma pendar upe viña, anichira tie? 23 Jesús rumo, oikwa voi ete ipɨ'a ñemoñetaraisa vɨreko va'e yuvɨreko, aipo e'i chupe: 24 –Pemboyekwa ru ñepëi gwarepochi cheu. ¿Ava ra'anga vo vɨreko ava rer vo ikwachiaprɨ sese? Omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Mborerekwar gwasu mba'e. 25 Jesús aipo e'i chupe: –Pemondora mborerekwar upe mba'e chupendar, iyavei Tüpä upendar mba'e pemondoño ite Tüpä upe. 26 Iyavei ndoyavɨ uka katui ete iñe'ë ava rovake ipɨsɨ agwä, a'e rumo oyeupe imboyevɨse ikiriripa tuprɨño oyepɨ'amondɨisa pɨpe yuvɨreko. 27 Ipare oime saduceo yuvɨraso va'e Jesús repia. Saduceo eta rumo ndovɨroyai omano va'e kwerayevɨsa; sese omboyekwa mba'e ko yuvɨreko chupe: 28 –Porombo'esar, Moisés oseya oreu gwembikwachiagwer ñepëi kuimba'e omenda va'e omanose gwa'ɨ e'ɨ̇ seve gwembireko rese, omano va'e rɨvrɨ evokoiyase omendara sembirekokwer rese a'e vɨke'ɨrɨ omano va'ekwer upe narä ta'ɨra oiko. 29 Supiete, oime ñuvɨrïo ova tuprɨ oyesuindar päve yuvɨrekoi va'e. A'e omano tëi gwa'ɨrɨ e'ɨ̇ seve. 30 Imoñuvɨrïosa egwë e'i tuprɨ avei omano. 31 Ipare imombosapɨsa omenda sese, a'e tuprɨño avei oyapo ambuae yuvɨreko, ñuvɨrïo ova va'e opa omano yuvɨreko gwa'ɨ e'ɨ̇ seve. 32 Koiye kuña avei omano. 33 Oimese kwerayevɨsa koiye, ¿uma rembirekorä pi'ä opɨtara ko kuña, ñuvɨrïo ova omendapa tuprɨ yuvɨreko sese? 34 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Ko tekokwer pɨpe, kuimba'e iyavei kuña omenda yuvɨreko; 35 Tüpä oikwara uma yuvɨrekoira teko katuprɨsa pɨpe iyavei kwerayevɨsa pɨpe kuimba'e anise kuña, a'e nomenda iri chietera yuvɨreko, 36 iyavei nomanoi chietera yuvɨreko. Esepia yuvɨrekoira inungar mbigwai ɨva pendar, iyavei yuvɨrekoira Tüpä ra'ɨrɨ okwera yevɨsa rese. 37 Moisés avei ni'ä, oikwa uka kwerayevɨsa yandeu akoi ka'a pa'ü rese sendɨ gwasuse. A'eve yande Yar aipo e'i Abraham Tüpä aiko, Isaac, Jacob aveino. 38 ¡A'e nda'ei omano va'e Tüpä, a'e sekoi oikove va'e Tüpä, esepia chupe opakatu ite yuvɨrekove! 39 Oime Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e aipo e'i yuvɨreko: –Supiete aipo ere, Porombo'esar. 40 Ndoikatu iri ete mba'e rese oporandu agwä yuvɨreko chupe. 41 Jesús oporandu chupe: –¿Ma'erä ru, Poropɨsɨrösar David suindar e'i ava yuvɨreko? 42 David teiete ni'ä, gwembikwachia pɨpe aipo e'i: ‘Che Yar aipo e'i che Yar upe: Egwapɨ che akato kotɨ, 43 akoi che amondose voi nde amotare'ɨ̇mbar ñenopɨ'ä agwä nde povrɨve yuvɨreko.’ 44 ¿Ma'erä ru evokoiyase Poropɨsɨrösar David suindar sekoi peye, David teiete avei Che Yar e'i chupe? 45 Opakatu ava osendu iñe'ë, ipare Jesús aipo e'i gwemimbo'e upe: 46 “Peikwa katu ko Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e sui, a'e oipota ogwata turukwar puku va'e rese yuvɨreko, iyavei oipota oyeupe avɨrave apo agwä okar rupi omboeteisa pɨpe yuvɨreko. Oseka avei gwapɨsa porañete katu va'e gwenarä oɨ judío ñemonu'äsa pɨpe iyavei oseka karusa rendave porañete katu va'e yuvɨreko yepi; 47 iyavei vɨrokwa-rokwaño tëi kuña imer mano va'ekwer rëtä yuvɨreko, oarondagwä tëi avei oyerure puku-puku. A'e rumo oipɨsɨra Tüpä ñemoɨrösa ipirätä katu va'e yuvɨreko kuri.”
1 Jesús oma'egätu ava imba'e eta va'e rese omondose oporerekosa gwarepochi rɨru pɨpe yuvɨreko, 2 a'eve avei kuña imer mano va'ekwer iparaɨsu va'e omondo ñuvɨrïomi gwarepochi oporerekosa. 3 Evokoiyase aipo e'i: –Supiete ko kuña iparaɨsu va'e omondo katu oporerekosa opakatu sui; 4 opakatu omondo oporerekosa omba'e rumbɨrer tëi yuvɨreko, ko kuña rumo, oparaɨsusa pɨpe vɨrekomi va'e omondopa ite oporereko agwä. 5 Oime ava oñe'ë va'e tüpäro rekokwer rese, ita katuprɨsa rese porerekosa ipɨpendar rese avei omoigätu tuprɨai ete yuvɨreko. Jesús aipo e'i: 6 –Oimerä arɨ opakatu ko mba'e kurïtëi pesepia va'e pɨpe ndipoi chietera ñepëi ita oye'a vɨte va'e. Opakatu ite imondurusara kuri. 7 Evokoiyase oporandu yuvɨreko chupe: –Porombo'esar, ¿mba'ese vo oimerä aipo nungar? ¿Mba'e rese pi'ä ikwasara poromondɨisa ou va'erä kuri? 8 Jesús omboyevɨ chupe: “Peikwa katu peyembopa ukai rene. Esepia ni'ä seta ava yugwerura cherer pɨpe. Aipo e'ira yuvɨreko: ‘Che aiko Poropɨsɨrösar’, iyavei ‘Kurïtëi osupitɨ arɨ imombe'uprɨ.’ Pe rumo ndapegwatai chira supi yuvɨreko. 9 Akoi peyanduse vavasa iyavei ovava va'e oyeupe yuvɨreko, ndapeyembosɨkɨyei chira, evokoi nungar rane ite ni'ä oimerä; nde'i vɨtei chira rumo arɨ kañɨ agwä.” 10 Evokoiyase aipo e'i iri: “Ñepëi ɨvɨ pɨpendar ovavara ambuae upe iyavei ñepëi tekwa ovavara ambuae tekwa upe no. 11 Oimerä ɨvɨ rɨrɨi tuvicha va'e, iyavei tɨavor, mba'erasɨsa opakatu-katu tëi tekwa rupi, oyekwa aveira ɨva rese mba'e poromondɨisa tuvicha va'e.” 12 “Ko mba'e-mba'e tëi renonde, pe pɨsɨra yuvɨreko che rekokwer sui. Pe reraso aveira mba'e porandu agwä rese oɨ judío ñemonu'äsave, pe rokenda aveira pe rerasora mborerekwar rovai iyavei mborerekwar ɨvate katu va'e rovai yuvɨreko che rekokwer sui tëi. 13 Ipɨpe sui pemombe'ura che rekokwer chupe yuvɨreko. 14 Aipo a'era añe'ë ndapeyei chira pepɨ'añemoñeta rereko pe yeepɨ agwä, 15 esepia che amondora che mba'ekwasa peñe'ë agwä, ndoikatui chietera evokoiyase pe amotare'ɨ̇mbar imboyevɨ yuvɨreko peü. 16 Pe amotare'ɨ̇ra rumo pe yesupa, pe rɨvrɨ eta, pe mu pe mborɨpa eta avei. Oyuka aveira pe pa'ü pendar yuvɨreko, 17 iyavei opakatu rupi ndape ambotai chira che rekokwer sui tëi yuvɨreko; 18 nokañɨi chietera rumo ñepëi pe'a peakä sui. 19 ¡Peyemovɨräkwä katu, a'ese pe ñepɨsɨröra!” 20 “Iyavei pesepiase Jerusalén rese sundao oyere tuprɨse, peikwara evokoiyase mba'e-mba'e tëi reime agwä. 21 Evokoiyase, Judea ve yuvɨrekoi va'e, toñemipa ɨvɨtrɨ rese; yuvɨrekoi va'e Jerusalén pɨpe, toyuvɨnosepa tekwa sui, iyavei yuvɨrekoi va'e ka'a pɨpe, toyevɨ iri eme yuvɨreko. 22 Esepia a'e arɨ pɨpe oimerä ñemoɨrösa, a'e yavɨye rane itera opakatu Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe imombe'uprɨ. 23 ¡Iparaɨsu itera a'e arɨ pɨpe kuña ipuru'a va'e, imembɨ pitani va'e aveino! Esepia oimerä tekoasɨsa ko ɨvɨ pɨpendar upe, iyavei ñemoɨrösa tuvicha va'e tekwa uve narä. 24 Oimerä omano va'e kɨse puku pɨpe iyavei ambuae evokoiyase vɨrasora ipɨsɨprɨ opakatu tekwa gwasu rupi yuvɨreko; iyavei ava nda'ei va'e judío yuvɨroikera Jerusalén poru agwä osupitɨse voi ete akoi arɨ imombe'uprɨ yuvɨreko chupe.” 25 “Oimerä poromondɨisa arɨ rese, yasɨ rese iyavei yasɨtata rese; opakatu ɨvɨ tekwa rupi ava ndayarakwa iri chira yuvɨreko oyembosɨkɨye gwasu-gwasu tëi aveira yuvɨreko paragwasu rɨapugwer renduse. 26 Ava seta yarakwa kañɨ tëira osɨkɨyepave yuvɨreko opɨ'añemoñeta gwasuaise ko ɨvɨ pɨpe mba'e oime va'erä sui; a'ese avei ɨva resendar opakatu mba'e orɨrɨira. 27 A'ese che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ ayekwara ayuse ɨva kɨ'a rese pirätäsa rendɨgwer porañetesa pɨpe. 28 Akoi omboɨpɨse evokoi nungar mba'e, peyemongere'ɨ̇ katura iyavei perovaɨva ɨvate kotɨ, esepia a'ese opara pëse mba'e naporäi va'e povrɨ sui.” 29 Iyavei omboyoya ko porombo'esa rese: “Peikwa tuprɨ higuera rekokwer, anise ambuae ɨvɨra avei. 30 Akoi pesepiase ɨvɨra sokɨ ramose, peikwa voi etera arɨ saku iteanga yepota agwä. 31 Egwë e'i tuprɨ aveira, pesepiase mba'e ko nungar, peikwañorä Tüpä mborerekwasa vɨrovɨse ou kuri.” 32 “Supiete opakatu ava kurïtëindar osepia rane itera ko mba'e yuvɨreko omano e'ɨ̇ seve. 33 Ɨva iyavei ɨvɨ opara okañɨ, che ñe'ëngagwer rumo imboavɨyesa rane itera.” 34 “Peikwa katu iyavei pepoirene pepɨ'ayemoñetasa avɨye va'e sui mba'e tëi apo agwä, anichira kagwar tëi peiko iyavei pɨ'a ñemoñetasa ko tekokwer rese. A'e arɨ pɨpe katu tovɨapi eme pe arɨve 35 inungar mba'e mombɨtasar. Esepia yugwerura opakatu ava arɨ rupi ko ɨvɨ pɨpendar upe narä. 36 Sese peyemoigätura, peyerurera arɨ yakatu rupi, pesë va'erä opakatu ko mba'e-mba'e tëi oime va'e sui peyemboyekwa va'erä Tüpä Ra'ɨrɨ rovai.” 37 Jesús oporombo'e arɨ pɨpe tüpäro ve, pɨ̇tü pɨpe evokoiyase opɨta ka'a Olivos ve serer va'esave. 38 Iyavei opakatu ava yuvɨraso añi'ïvëive tüpäro ve iñe'ë rendu agwä yuvɨreko yepi.
1 Vɨrovɨse Pascua pieta a'ese i'usa mboyape ndayapepoi va'e yepi. 2 Pa'i eta rerekwar iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, osɨkɨye tëi ava sui, esepia ni'ä oseka tëi marä e'ira Jesús yuka agwä yuvɨreko. 3 Evokoiyase Karugwar oike Judas pɨ'a pɨpe, akoi opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ semimbo'e pa'ü pendar Iscariote serer va'e. 4 A'e oso pa'i eta rerekwar yuvɨrekoi upe tüpäro rärösar yuvɨrekoi va'e upe aveino oñe'ë sese mba'e rupi omondora Jesús. 5 A'e evokoiyase oyembovɨ'arete omondo va'erä gwarepochi Judas yuvɨreko. 6 A'e avɨye e'i ipare oseka tëi kokotɨ rupi, ava pore'ɨ̇save Jesús mondo agwä. 7 Oyepota arɨ pieta resendar a'ese i'usa mboyape ndayapepoi va'e, a'ese avei seropove'ësa ovesa Pascua pɨpe yepi. 8 Jesús oyokwai Pedro iyavei Juan, aipo e'i chupe: –Peso tapemoigätu yande karu agwä Pascua pieta resendar. 9 A'e rumo oporandu yuvɨreko chupe: –¿Kevo ereipota oromoigätura? 10 Jesús omboyevɨ chupe: –Peikese tekwa pɨpe, a'eve pesepiara ñepëi mbɨa vɨreko va'e kambuchi pɨpe ɨ. Pesora sakɨkwei sëtäve supi, 11 aipo peyera peñe'ë oɨ yar upe: ‘Porombo'esar oporandu: ¿Uma oɨ pɨpe vo akarura Pascua pieta pɨpe che remimbo'e rese?’ 12 A'e omboyekwara oɨ tuvicha va'e ɨvatendar peü iyavei imoigätusa tuprɨ va'e karusa agwä. A'eve pemoigätura yande karu agwä. 13 A'e yuvɨraso iyavei oyosɨ opakatu mba'e Jesús remimombe'u rupi tuprɨ ite, a'eve omoigätu karusa Pascua pieta resendar yuvɨreko. 14 Osupitɨse arɨ ipapaprɨ ikaru agwä, a'ese Jesús gwemimbo'e eta reseve yuvɨrogwapɨpa karusa rendave. 15 A'ese Jesús aipo e'i gwemimbo'e upe: –¡Kweseve tëiete ni'ä aipota akaru va'erä pe rese ko Pascua pieta resendar rese che mano agwä renonde! 16 Amombe'u aipo peü ndayapo iri chietera pieta yavɨyerane itera Tüpä porokwaita imomborerekwasa resendar. 17 Evokoiyase oipɨsɨ ɨgwa rɨru, avɨye ndeu e'i Vu Tüpä upe, aipo e'i: –Peipɨsɨ ko iyavei pemboya'o-ya'o peyakatu; 18 esepia ko pɨpe suive ndaɨ'u iri chira uva rɨkwer, akoi ouse voi ete Tüpä mborerekwasa cheu. 19 Ipare oipɨsɨ mboyape, avɨye ndeu e'i Vu Tüpä upe, ichui ombo'i-mbo'i imondo gwemimbo'e upe, aipo e'i: –Ko che rete, imondoprɨ manosa pɨpe perekokwer rese narä. Peyapo ko pe ma'endu'asa pɨpe che rese yepi. 20 Egwë e'i avei karusa pare yapo ɨgwa rɨru rese, aipo e'i: –Ko ɨgwa rɨru pɨpendar omboyekwa che Ru remimbotar ipɨasu va'e peü narä, a'e che ruvɨ ipɨyerepɨrä pe rekokwer rese narä. 21 Kurïtëi rumo oime mbɨa, karusa rendave yande pɨri, che mondo va'erä che amotare'ɨ̇mbar upe. 22 Supiete imboavɨyesa itera che ava ɨvate katu Ra'ɨrɨ rese ñe'ësa yɨpɨve imombe'uprɨ rese, ¡iparaɨsu katura rumo akoi mbɨa che mondosar! 23 Evokoiyase oporandu-randu tëi oyeupe ava pi'ä omondora e'i tëi yuvɨreko. 24 Semimbo'e eta oyeaka gwasu yuvɨreko uma pi'ä ɨvate katura yande pa'ü pendar sekoira yandesui e'i yuvɨreko. 25 Jesús aipo e'i: “Ava ndiporeroyai va'e, mborerekwar ɨvate katu va'e oporokwai mba'e-mba'e tëi pɨpe vɨreko ava opovrɨve yuvɨreko, iyavei serekwar yuvɨrekoi va'e upe oso tuprɨ tëi anga'u mba'e avɨye va'e. 26 Pe rumo egwë ndapeyei chira. Akoi oyemboɨvate pota va'e toyemochi'ïvä'eño gweko mbegwesa pɨpe, oporokwai va'e ti'añeko katu ambuae ava rese. 27 ¿Uma pi'ä ɨvate katu va'e, ogwapɨ va'e karusa rendave okaru, anise i'añeko va'e tie? ¿Nda'ei vo evokoi ogwapɨ va'e karusa rendave? Che rumo aiko pe pa'üve inungar i'añeko va'e pe rese.” 28 “Pe rumo peiko va'e che rupi opakatu che rekoa'äsa pɨpe yepi. 29 Sese, che amondo peü mborerekwasa, inungar che Ru ombou cheu che mborerekwa agwä, 30 esepia pekarura iyavei peɨ'ura che mborerekwasave che pɨri, iyavei pegwapɨra gwapɨsa yemboeteisave porandu agwä opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ Israel rekokwer rese.” 31 Aipo e'i avei yande Yar: –Simón, Simón, esepia Karugwar oporandu pe reko agwä rese inungar trigo ra'ɨira viña; 32 che rumo ayerure nde rese, ipane e'ɨ̇ agwä nde pɨ'a ñemoñetasa. Iyavei nde, ereyevɨse cheu, eipɨtɨ̇vɨï katu nde rɨvrɨ eta imovɨräkwä agwä yuvɨreko oyese. 33 Simón aipo e'i chupe: –Che Yar, che ayemoigätu voi ete nde rupi aso va'erä nde rokendasave, amano pota avei nde rupive. 34 Jesús omboyevɨ chupe: –Pedro, supiete amombe'u ndeu, ko pɨpe takura ñe'ë renondeve, nde ndaikwai ete evokoi mbɨa erera mbosapɨ yupagwer rupi cheu. 35 Ipare Jesús oporandu: –Opomondose akoi gwarepochi pore'ɨ̇ tembi'u pore'ɨ̇ pɨtaki pore'ɨ̇, ¿ipane vo mba'e a'ese peü? Semimbo'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ani ete. 36 Evokoiyase aipo e'i: –Kurïtëi rumo, akoi vɨreko va'e gwarepochi, togweruño yuvɨreko, iyavei tembi'u vɨreko va'e; iyavei ndovɨrekoi va'e kɨse puku, tomondo oyeaosa ñepëi kɨse puku repɨrä. 37 Supiete amombe'u peü yavɨyerane itera ko che rese Ikwachiaprɨ pɨpe: ‘Iyavei ipapasa ava naporäi va'e pa'üve.’ Opakatu ikwachiaprɨ che resendar, yavɨyerane itera. 38 Evokoiyase semimbo'e aipo e'i yuvɨreko: –Ore Yar, ko'ave oime ñuvɨrïo kɨse puku. A'e evokoiyase omboyevɨ: –Avɨye ite revo peñe'ë. 39 Ipare Jesús osë oso ɨvɨtrɨ Olivos ve, a'eve oso yepi; iyavei semimbo'e yuvɨraso supi. 40 Oyepotase a'eve yuvɨraso, aipo e'i: –Peyerure, pe vɨapi e'ɨ̇ agwä mba'e tëi pɨpe. 41 Ipare oyepepɨ gwemimbo'e sui, inungar ita imombosa amombrɨ va'ekwer rupi, a'eve oñenopɨ'ä oyerure agwä. 42 Aipo e'i: “Che Ru, ereipotase che renose eve ko mba'e tëi sui; tayapo eme che remimbotar tëi, tayaposa katu nde remimbotar rupi.” 43 A'ese oyemboyekwa ñepëi mbigwai ɨva pendar chupe, seko momirätä agwä. 44 Mba'e-mba'e tëi porarasa pɨpe oyerure katu, a'ese sakuvo inungar tuvɨ osë ichui otɨkɨ ɨvɨve. 45 Oñarapü'ase oyeruresa sui, oyevɨ oso gwemimbo'e rekosave, osepia iker tëi oso, esepia ikwerai ete ovɨ'are'ɨ̇sa pɨpe yuvɨreko. 46 Aipo e'i: –¿Ma'erä vo opaño peke? Peñarapü'a, peyerure katu pe vɨapi e'ɨ̇ agwä mba'e tëi pɨpe. 47 Jesús ñe'ë vɨteseve, oyepota atɨ ava yuvɨreko. Judas serer va'e, opayandepo yovaive ñuvɨrïo semimbo'e pa'ü pendar tenonde sekoi. A'e oyemboya oso sese sovaupɨte agwä, 48 evokoiyase aipo e'i Jesús chupe: –Judas, ¿ko tovaupɨtesa pɨpe eremondo Tüpä Ra'ɨrɨ? 49 Yuvɨrekoi va'e Jesús rupi, osepiase mba'e-mba'e tëi, oporandu aipo e'i yuvɨreko chupe: –Ore Yar, ¿orovavara vo kɨse puku pɨpe? 50 Ñepëi ipa'ü pendar, pa'i rerekwar ɨvate katu va'e rembigwai nambi oyasɨa yasu kotɨndar. 51 Jesús aipo e'i: –Te'eni; evokoi nungar. Ichui opoko mbigwai nambi rese, ombogwera voi ete. 52 Ipare aipo e'i pa'i eta rerekwar upe, tüpäro rärösar upe avei, mborerekwar tekwa pɨpendar upe avei, yugweru va'e seka yuvɨreko: –¿Ma'erä vo peyu kɨse puku rese iyavei ɨvɨra reseve-seve rutei, inungar imondarai va'e che rereko peye? 53 Arɨ yakatu rupi tüpäro pɨpe aiko pe pa'üve, ndapeyapoi ete ko nungar che pɨsɨ agwä. Avɨyeño rumo, oyepota ni'ä peü imombe'uprɨ Karugwar pirätäsa pɨpe mba'e-mba'e tëi apo agwä. 54 Evokoiyase Jesús oipɨsɨ ovɨraso pa'i eta rerekwar ɨvate katu va'e rëtäve yuvɨreko. Pedro rumo amombrɨ rupive tëi osakɨkwei moñaño oiko. 55 A'eve ñachimbrɨ pɨpe, oyatapɨ yuvɨreko, oyere tuprɨ tata rese oyepe'e yuvɨnoi; a'eve avei Pedro ipa'üve chini. 56 A'ese aipo ñepëi kuña mbigwai, osepiase tataɨpɨve ogwapɨse, oma'egätu o'ä sese aipo e'i: –Ko avei ni'ä sekoi supi. 57 Pedro ndaikwai va'e aipo e'iño chupe: –Kuña, ndaikwai va'e ite aipo mbɨa. 58 Iparemi tëi koiye katu ambuae osepiase aipo e'i chupe no: –Nde avei akoi ereiko supindar. Pedro omboyevɨ chupe: –Ani mbɨa, nda'ei ete che supindar aiko. 59 Ipare koiye katumi tëi, ambuae aipo e'i chupe: –Ko avei revo akoi supindar. Iyavei ko Galilea ɨgwar no. 60 Pedro aipo e'i: –Mbɨa, ndaikwai mba'e rese vo katu aipo peñe'ë. Pedro ñe'ë vɨte seve, ñepëi takura oñe'ë. 61 Evokoiyase yande Yar oyemboyere oma'e Pedro rese, Pedro rumo oyemoma'endu'a yande Yar ñe'ë aipo e'i va'e agwer rese: “Ko pɨpe, takura ñe'ë renondeve, ndaikwai va'e erera mbosapɨ yupagwer rupi cheu.” 62 Pedro osë oso ichui oyase'o iteanga. 63 Evokoiyase ava Jesús rärösar igwayɨ tëi yuvɨrokwa-rokwa yuvɨreko sese. 64 Osesakwa, ipare oporandu yuvɨreko chupe: –¡Eikwa ite ru ava evokoi okwa nde rese! 65 Iyavei seta mba'e rese oñe'ë-ñe'ë tëi yuvɨreko chupe. 66 Ko'ë ramöseve aipo, oñemonu'ä ava judío rerekwar, pa'i eta rerekwar iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, vɨraso Jesús Ñemonu'äsa Ɨvate katu va'e rovai. A'eve oporandu mba'e rese yuvɨreko chupe: 67 –Emombe'u oreu, ¿supiete vo nde Poropɨsɨrösar ereiko? A'e omboyevɨ chupe: –Amombe'use rumo peü, ndache reroyai chietera peye. 68 Inungar che aporanduse mba'e rese peü, pe avei ndapemboyevɨi chietera cheu. 69 Ko pɨpe suive ite rumo, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, ogwapɨra Tüpä mba'e mboavaisare'ɨ̇ akato kotɨ. 70 Ichui opakatu tuprɨ ava oporandu yuvɨreko chupe: –¿Evokoiyase, nde ite vo ereiko Tüpä Ra'ɨrɨ? Jesús omboyevɨ chupe: –Pe ñi'ä aipo a'e sekoi peye cheu. 71 Evokoiyase a'e aipo e'i yuvɨreko: –¿Ava iri vo evokoiyase mba'e omombe'ura yandeu? Yande teiete ni'ä yasendu iñe'ë yaiko.
1 Opakatu ava opü'a yuvɨreko, Jesús reraso agwä Pilato rovai. 2 Sovai evokoiyase oiñe'ëngapo tuprɨ tëi, aipo e'i yuvɨreko: –Orosepia ko mbɨa oipɨ'a ñemoñeta rerova atɨ uka ava yande rekwa rupindar. Aipo e'i pemondoi rene gwarepochi mborerekwar ɨvate katu va'e upe, iyavei supiete aipo e'i che Poropɨsɨrösar, mborerekwar ɨvate katu va'e aiko. 3 Pilato oporandu chupe: –¿Nde ite vo judío rerekwar ɨvate katu va'e ereiko? –Nde ni'ä aipo, a'e ereiko ere cheu–e'i Jesús imboyevɨ chupe. 4 Evokoiyase Pilato aipo e'i pa'i eta rerekwar upe opakatu ava upe avei: –Che rumo namo'äi ete ko mbɨa mba'e oyapo va'erä. 5 A'e ava eta rumo oporandu katu-katu ñoite yuvɨreko: –Oporombo'esa pɨpe ava oipɨ'a ñemoñeta mboyeavɨratɨ uka opakatu tekwa rupindar. Omboɨpɨ Galilea rupi oiko, iyavei kurïtëi oyapo, ko Judea pɨpe. 6 Pilato osenduse aipo ñe'ësa, oporandu supiete pi'ä ko mbɨa Galilea ɨgwar e'i. 7 Oikwase aipo Jesús Herodes rekwa pendarse yuvɨreko, sese omboyevɨ imondo chupe, esepia a'e arɨ pɨpeve avei sekoi Jerusalén ve. 8 Herodes sorɨvete Jesús repiase, esepia seta yupagwer osepia pota tëi sereko yepi, osendu avei aipo ñe'ësa sesendar iyavei oipota ite poromondɨisa oyapo va'erä sovake viña. 9 Evokoiyase oporandu-randu tëi mba'e rese chupe, Jesús rumo nomboyevɨi ete iñe'ë. 10 A'eve avei yuvɨrekoi pa'i eta rerekwar iyavei Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e, seroɨrösave oñemoñeta-ñeta tëi sese yuvɨreko. 11 Evokoiyase Herodes isundao eta iñe'ë marä-marä tëi, iyavei ogwayɨ tëisa pɨpe yuvɨreko sese omboyemonde avei turukwar iporañete va'e pɨpe yuvɨreko, inungar mborerekwar ɨvate katu va'e. Egwë e'i imboyevɨ Herodes Pilato upe. 12 A'e arɨ pɨpe suive oyemborɨ Pilato Herodes rese, yɨpɨndar rumo oyeamotare'ɨ̇ yuvɨreko viña. 13 Pilato opa uka omonu'ä pa'i eta rerekwar, mborerekwareta tekwa pɨpendar avei, 14 ipare aipo e'i chupe: –Pe ni'ä peru ko mbɨa ko'ave cheu, omañeko tëi ava sekwa rupi peye; che rumo aporandu tëi pe rovake mba'e rese chupe ndipoi ete rumo mba'e sembiapo naporäi va'e pe remimombe'u rupi. 15 Herodes avei ndoyosɨi mba'e sembiapo naporäi va'e, sese omboyevɨño yuvɨreko oreu. Pesepia ndipoi ete mba'e sembiapo imondosa va'erä manosa pɨpe. 16 Ainupa ukara rumo ipare amoseñorä imondo. 17 Pascua pieta pɨpe iya ite Pilato ava upe ñepëi sokendaprɨ mose agwä. 18 Opakatu rumo ava säse pirätäño aipo e'i yuvɨreko: –¡Evokoi topɨta! ¡Barrabás emoseño oreu! 19 Ko mbɨa Barrabás osokenda yuvɨreko tekwa pɨpe mba'e tëi mopü'asa sui, iporapichisa sui avei. 20 Pilato rumo, omose pota Jesús viña, sese oporandu iri ava upe; 21 a'e rumo säse pirätä katu ñoite aipo e'i yuvɨreko: –¡Tayatɨkasa! ¡Tayatɨkasa! 22 Imombosapɨsa rese Pilato aipo e'i iri: –¿Mba'e ite vo oyapo naporäi va'e? Ndipoi ete ni'ä mba'e sembiapo yuka agwä. Ainupa uka tëira rumo, ipare amoseñora imondo. 23 Ava re'ɨi rumo säse pirätä, oporandu yuvɨreko tayatɨkasa ite oyapave; iyavei seta säse mba'e gwemimbotar rese tëi yuvɨreko. 24 Pilato evokoiyase oyapo ñoite ava remimbotar; 25 egwë e'i imose ko mbɨa iporavoprɨ, akoi sokendaprɨ mba'e-mba'e tëi mopü'asa sui iporapichisa sui avei, ava remimbotar rupi, ipare omondo Jesús särösar upe mba'e gwemimbotar oyapo va'erä yuvɨreko sese. 26 Ovɨrasose Jesús yatɨka agwä yuvɨreko, oipɨtɨ̇vɨï ñepëi mbɨa Simón serer va'e Cirene ɨgwar, a'e ou va'e kove rupi sui, osupi uka kurusu yuvɨreko chupe Jesús rakɨkwei. 27 Ava re'ɨi kuña re'ɨi avei oyase'o ovɨ'are'ɨ̇save säse tëi yuvɨreko sese, yuvɨraso ñoite rumo sakɨkwei. 28 A'ese Jesús oma'e sese aipo e'i chupe: –Kuña Jerusalén ɨgwar, peyase'oi rene che rese, peyese ae peyase'o pe membrɨ rese avei. 29 Esepia oura arɨ naporäi va'e, a'ese aipo peye tëira: ‘Avɨye katu ndovɨrekoi va'e omembrɨ, akoi kuña nimembɨrai va'e ndovɨrekoi va'e omembrɨ imboakwa pɨrä.’ 30 A'ese avei ava aipo e'ira ka'a upe yuvɨreko: ‘¡Evɨapi ore arɨve!’, ɨvɨtrɨ upe avei: ¡Oreñomipa tuprɨ eve e'ira yuvɨreko! 31 Esepia ko ɨvɨra ɨvɨve rese yaposase opakatu mba'e, ¿mba'e vo katu oyapora ɨvɨra ipiru va'e rese? 32 Iyavei vɨraso ñuvɨrïo oporapichi va'e yuvɨreko yatɨkapɨrä oyoya Jesús rese. 33 Oyepotase Ava akä kangwer serer va'esave, a'eve oyatɨka Jesús kurusu rese yuvɨreko iyavei ñuvɨrïo mbɨa oporapichi va'e, ñepëi mba'e rese ipokosa kotɨ ambuae evokoiyase mba'e rese ipokoe'ɨ̇sa kotɨ. 34 Jesús aipo e'i: “Che Ru, ndeñerö ko opakatu ava upe, esepia ndoikwai mba'e gwembiapo yuvɨreko.” Sundao eta rumo igwayɨño Jesús turukwar rese oyeupe imboya'o-ya'o agwä yuvɨreko. 35 Ava a'eve yuvɨrekoi va'e osepia katu; iyavei mborerekwareta seroɨrösave, aipo e'i yuvɨreko: –Oipɨsɨrö ambuae ava, toñepɨsɨrö ru a'e ae, supiete pi'ä Tüpä rembiporavo Poropɨsɨrösar sekoi. 36 Sundao eta avei vɨroɨrö Jesús. Oyemboya avei sese omondo va'erä itoɨ'u uva rɨkwer sai va'e yuvɨreko, 37 aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Nde ereikose ava judío eta Rerekwar ɨvate katu va'e, eñepɨsɨrö ru nde ae ite! 38 Oime ikwachiaprɨ ñakä arɨve, aipo e'i öi: “Ko judío Rerekwar ɨvate katu va'e.” 39 Ñepëi oporapichi va'e ñapɨ̇chimbrɨ kurusu rese, iñe'ë marä-marä tëi chupe: –¡Nde Poropɨsɨrösar ereikose, eñepɨsɨrö ru nde ae, ore avei ru ore pɨsɨrö eve! 40 Ambuae evokoiyase oñe'ëgäta voi ondugwer uve, aipo e'i: –¿Nderesɨkɨyeimi rutei vo Tüpä sui, nde avei ni'ä ereiko mba'e-mba'e tëi pɨpe? 41 Yande rumo ko yande rembiapo sui tëi marä-marä tëi yande rereko yuvɨreko, esepia ni'ä yande yambo'epɨ ko mba'e yayapo va'e; ko mbɨa rumo ndoyapoi ete mba'e naporäi va'e oiko. 42 Ipare aipo e'i iri: –Jesús, nde ma'endu'ami tëi che rese akoi eremboɨpɨse nde mborerekwasa. 43 Jesús omboyevɨ chupe: –Supiete ko pɨpe ereikora tekwa apɨre'ɨ̇ va'esave che rupi. 44 Osupitɨse rumo mbɨter arɨ, iyavei ka'aruopakatu ite ɨvɨ rupi pɨ̇tü. 45 Arɨ avei ogwe tuprɨ, a'e pɨpeve avei turukwar tüpäro asɨasa mbɨter rupi tuprɨ ovo. 46 Jesús säse pirätä aipo e'i: –¡Che Ru, amondo che espíritu ndeu! Aipo o'e pare voi omano. 47 Evokoiyase Roma ɨgwar sundao rerekwar osepiase ko mba'e poromondɨisa, Tüpä mboeteisa pɨpe, aipo e'i: –Supiete ko mbɨa ndaseko maräi va'e. 48 Iyavei opakatu ava supindar yuvɨrekoi va'e osepiase ko nungar mba'e, oyepochi'a nupa-nupa tëi oyepɨ'amondɨisa pɨpe yuvɨreko. 49 Opakatu oikwa va'e Jesús yuvɨreko amombrɨ rupive tëi yuvɨno'äi ichui; kuña yugweru va'e Galilea sui osepiaño tëi avei yuvɨreko. 50 Oime mbɨa avɨye eteprɨ va'e a'e serer José, tekwa Arimatea pendar, a'e tekwa ɨvɨ Judea pɨpendar. Judío rerekwar ñemonu'äsa ɨvate katu va'e pendar sekoi. A'e José, vɨroya va'e ite Tüpä ombou va'erä omborerekwasa pɨpe mba'e moigätu agwä, sese nda'ei ipɨ'a ñemoñeta rupi ko mborerekwar oyapo va'e mba'e yuvɨreko, 52 evokoiyase oso Pilato upe oporandu agwä Jesús re'ögwer rese. 53 Kurusu sui seroyɨ pare voi, oimama turukwar sekose va'e pɨpe, ipare omondo tuvɨpa ita gwasu yo'oprɨ pɨpe, ndiporusa vɨtei va'esave. 54 Esepia a'e arɨ pɨpe yemoigätusa mbɨtu'usa arɨ upe narä, osupitɨ pota ite rumo omboɨpɨ agwä. 55 Kuña yugweru va'e Jesús rupi Galilea sui, yuvɨrasoño ite suvɨpave, osepia se'ögwer apokatuse yuvɨreko. 56 Oyevɨse gwëtäve yuvɨreko, omoigätu mba'e sɨäkwä va'e te'ögwer resendar ipichi agwä. A'ese kuña opɨtu'u arɨ mbɨtu'usa pɨpe yuvɨreko mborokwaita rupi tuprɨ ite.
1 Domingo pɨpe ko'ëramomiseve yuvɨraso Jesús ruvɨpave mba'e gwembiapo sɨäkwä va'e reseve yuvɨreko. 2 Oyepotase yuvɨreko tuvɨpave, osepia sokendasa ita gwasu ndipo irise gwendagwerve; 3 yuvɨroike voi tuvɨpa pɨpe, ndoyosɨi rumo yande Yar Jesús re'ögwer yuvɨreko. 4 Ndoikatui ete marä e'ira sepiase, avɨyeteramo tëi osepia ñuvɨrïo mbɨa, iturukwar sendɨyai va'e oɨpɨve yuvɨreko. 5 Opaño ñakä ɨvɨso, ɨvɨ kotɨ yuvɨreko osɨkɨyepave; a'e ava aipo e'i yuvɨreko chupe: –¿Ma'erä peseka tuvɨpa pa'ü rupi ava oikove va'e? 6 Ndipoi ko'ave, a'e rumo okwerayevɨ. Peyemoma'endu'a iñe'ëngagwer ɨvɨ Galilea rupi omombe'u va'ekwer rese aipo e'i va'e: 7 ko ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, imondoprɨra sekoi ava angaipa viyar povrɨve, oyatɨkara yuvɨreko ipare mbosapɨ arɨ pare rumo okwerayevɨra. 8 Evokoiyase kuña oyemoma'endu'a voi Jesús ñe'ëngagwer rese, 9 oyevɨse tuvɨpa sui yuvɨreko omombe'u opakatu ko opayandepo yovaive ñepëi Jesús ñe'ë mombe'usar yuvɨrekoi va'e upe opakatu ambuae upe avei. 10 Vɨraso va'e akoi ñe'ësa yuvɨreko Jesús ñe'ë mombe'usar eta upe, a'e María Magdalena, Juana, Santiago sɨ María, iyavei ambuae kuña eta no. 11 Jesús ñe'ë mombe'usar oyeupe mombe'use avɨye aipo e'i tëi va'e, iyavei ndovɨroyai ñoite yuvɨreko no. 12 Pedro rumo oña voi oso tuvɨpave; oma'ese rumo ipɨpe, turukwar gweraño tëi osepia. Evokoiyase oyevɨ gwëtäve ndoyembovɨ'ai tëi sepia pare. 13 A'e arɨ pɨpeve ka'aruse, ñuvɨrïo semimbo'e yuvɨraso tekwa Emaús ve, a'e opayandepo yovaive ñepëi kilómetros i'amombrɨgwer tekwa Jerusalén sui. 14 A'e oñemoñeta yuvɨraso opakatu ko mba'e oime va'ekwer rese. 15 Iñemoñeta vɨteseve, Jesús teiete oyemboya sese, ichui ogwata oso supi. 16 Yepe osepia tëi, a'e rumo ndoyekwa ukai ete. 17 Jesús oporandu chupe: –¿Mba'e rese vo peñe'ë eteprɨ pe gwatasa rupi peiko? Aipo ese, ndovɨ'ai opɨta yuvɨno'ä, 18 ipa'ü pendar, Cleofas serer va'e omboyevɨ chupe: –¿Nde gweraño ite ereiko erepɨtu'u va'e Jerusalén ve ndereikwai ete vo mba'e oime va'e a'eve ko arɨ pɨpe? 19 A'e evokoiyase oporandu: –¿Mba'e vo oime ko'ave? Aipo e'i yuvɨreko chupe: –Jesús Nazaret pendar, a'e Tüpä ñe'ë mombe'usar seko pirätä va'e opakatu mba'e apo agwä mba'e mombe'u agwä avei Tüpä rovake iyavei opakatu tekwa rupindar rovake; 20 omondo pa'i rerekwar iyavei yande rerekwareta yamotare'ɨ̇save yuka uka agwä kurusu rese yuvɨreko. 21 Ore rumo oroyeroya ite sese a'e oipɨsɨröra tekwa gwasu Israel oro'e chupe viña. Kurïtëi rumo opa mbosapɨ arɨ yukare. 22 Kuña yuvɨrekoi va'e ore pa'ü ve ndorembovɨ'ai ete yuvɨreko, yuvɨraso añi'ïvëive tuvɨpave, 23 ichui rumo ndoyosɨi ete se'ögwer yuvɨreko, oyevɨpa tëi gwëtäve, a'ese aipo osepia mbigwai ɨva pendar aipo e'i va'e yuvɨreko chupe Jesús mo oikove kurïtëi. 24 Iyavei ambuae ore ndugwer yuvɨrasose tuvɨpave inungar kuña remimombe'u rupi tuprɨ avei, ndosepiai ete rumo Jesús yuvɨreko. 25 Evokoiyase Jesús aipo e'i chupe: –¡Ndapeikwai ete rumo pe pɨ'a pɨpe seroya tuprɨ agwä opakatu Tüpä ñe'ë mombe'usar remimombe'ugwer! 26 ¿Ndapeikwai vo Poropɨsɨrösar iparaɨsu rane itera mba'e-mba'e tëi vɨrekosa pɨpe gweike agwä renondeve teko porañetesave? 27 Ipare opa omombe'u opakatu tuprɨ ite Ikwachiaprɨ oyese ñe'ësa resendar, omboɨpɨ Moisés kwachiar rese opakatu Tüpä ñe'ë mombe'usar kwachiar pɨpendar avei. 28 Oyepotase a'e tekwave yuvɨraso, Jesús rumo avɨye ogwataño vɨte va'erä oso senonde. 29 A'e rumo omombɨta potaño oyepɨri yuvɨreko, aipo e'i: –Epɨtaño ore pɨri, esepia ka'aru eteprɨ kurïtëi. Pɨ̇türa moko ndeu. Evokoiyase Jesús oike oɨpɨpe, opɨta va'erä ipɨri yuvɨreko. 30 Ogwapɨse yuvɨnoi karusa rendave, oipɨsɨ mboyape, avɨye ndeu e'i Tüpä upe, ipare rumo ombo'i-mbo'i imondo nuvɨrïo upe. 31 A'ese ramo ite semimbo'e oma'ekwa Jesús rese yuvɨreko; a'e rumo okañɨ tuprɨño voi ete. 32 Evokoiyase aipo e'i oyeupe yuvɨreko: –¿Yande mbopɨ'añemoñeta pirätä ite akoi perɨ rupi oñe'ëse yandeu ko tekokwer Ikwachiaprɨ rese? 33 Ipare ndopɨta puku iri, oyevɨño voi yuvɨraso tekwa Jerusalén ve, a'eve osepia Jesús ñe'ë mombe'usar opayandepo yovaive ñepëi tuprɨ va'e iyavei omboetasa eta, 34 aipo e'i yuvɨreko chupe: –Supiete rumo yande Yar okwerayevɨ, esepia oyemboyekwa ite Simón upe. 35 Evokoi ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e omombe'u osepia va'e perɨ rupi, a'e evokoiyase mboyape mbo'i-mbo'ise voi ete oikwa Jesús yuvɨreko. 36 A'e oñe'ë vɨteseve yuvɨreko ko tekokwer rese, a'ese Jesús oyemboyekwa ipa'üve aipo e'i avɨrave apo: –Avɨrave mba'e tuprɨ pɨpe tapeiko. 37 A'e rumo oyembosɨkɨye katu yuvɨreko, ägwer revo oyapave viña. 38 Jesús rumo aipo e'i: –¿Ma'erä pesɨkɨye? ¿Ma'erä pereko vɨte pe poreroya e'ɨ̇sa pe pɨ'a pɨpe? 39 Pema'e chepo rese iyavei che pɨ rese. Che ite ni'ä ko aiko. Pepoko ru che rese tache reroya ru peye: esepia ava ä ndovɨrekoi vo'o iyavei okangwer; inungar che areko. 40 Aipo o'e vɨteseve, omboyekwapa opo opɨ avei chupe. 41 A'e rumo ndovɨroya vɨtei ñoite yuvɨreko, ovɨ'asa pɨpe rumo oyepɨ'ambosɨkɨyepa, a'ese Jesús oporandu chupe: –¿Perekomi vo ko'ave mba'e yande karu agwä? 42 Evokoiyase omondo pira apɨrer oyɨ va'e yuvɨreko chupe, 43 ipare a'e oipɨsɨ o'u opakatu gwemimbo'e rovake. 44 Ipare aipo e'i: –Ko rese akoi añe'ë vichiko kwese pe rese aiko vɨtese: yavɨye ranera opakatu ñe'ësa che resendar Moisés porokwaita kwachiaprɨ pɨpe, iyavei Tüpä ñe'ë mombe'usar yuvɨrekoi va'e rembikwachiagwer sapukaisa pɨpe avei. 45 Evokoiyase osendukwa uka Ikwachiaprɨ pɨpendar gwemimbo'e upe, 46 iyavei aipo e'i: –Ikwachiaprɨ pɨpe Poropɨsɨrösar omano itera kuri, mbosapɨ arɨ pare rumo okwerayevɨra, 47 iyavei serer pɨpe opakatu ɨvɨ yakatu rupi imombe'usara ava yevɨ agwä Tüpä upe, iñeröi agwä avei peangaipagwer rese peü. Omboɨpɨra rumo Jerusalén sui tuprɨ, 48 pe ni'ä peiko opakatu ko nungar mba'e repiasar imombe'u agwä. 49 Che amboura che Ru remimombe'u pe arɨve. Pe pɨtañora ko'ave, ko tekwa pɨpe Jerusalén ve, akoi peipɨsɨ rane itera pirätäsa ou va'e ɨva suindar. 50 Evokoiyase Jesús vɨnosepa tekwa sui seraso tekwami Betania popɨve, a'eve opo omopü'a, osovasa mba'e tuprɨ reime agwä. 51 Oporovasa vɨte seve, oyepepɨ gwemimbo'e sui a'e ramoseve serasosa ɨvave. 52 Semimbo'e evokoiyase, osapukai pare, oyevɨ Jerusalén ve vorɨvetesa pɨpe yuvɨreko. 53 Iyavei yuvɨrekoi ñoite tüpäro pɨpe, osapukai Tüpä mboeteisave yuvɨreko yepi.
1 Yɨpɨndar aipo oime ite Ñe'ësa; iyavei a'e Ñe'ësa sekoi Tüpä rese a'e rumo Tüpä ite. 2 A'e sekoi yɨpɨndar Tüpä rese ite. 3 Supi avei, Tüpä opakatu mba'e oyapo oime va'e; ndipoi ete mba'e yapoprɨ ipore'ɨ̇. 4 A'e ni'ä vɨreko tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e oyese, iyavei a'e tekovesa tesapesa nungar sekoi opakatu ava upe. 5 Ko tesapesa osesape va'e pɨ̇tümimbi, iyavei pɨ̇tümimbi ndoikatui ete imbogwe agwä. 6 Oime ñepëi mbɨa Tüpä remimbou Juan serer va'e, 7 a'e rumo ou ko tesapesa kwa uka agwä, iyavei tovɨroya opakatu ava yuvɨreko o'esave. 8 Juan rumo nda'ei ete tesapesa; a'e imbouprɨ sekoi omombe'u va'erä tesapesa resendar. 9 Ko tesapesa supiete va'e osesape opakatu ava a'e ni'ä ou ko ɨvɨ pɨpe. 10 Akoi Ñe'ësa sekoi va'e ko ɨvɨ pɨpe; yepe Tüpä oyapo ɨvɨ ichui viña, ɨvɨ pɨpendar rumo ndoikwai ete sekoise yuvɨreko. 11 Supiete ou gwekwave, sekwa pendar rumo ndoipɨsɨi yuvɨreko. 12 Opakatu rumo akoi oipɨsɨ va'e seroyasave, a'e chupe omondo ñekuñarösa Tüpä Ra'ɨrɨ seko agwä yuvɨreko. 13 A'e Tüpä ra'ɨrɨ ite yuvɨrekoi, nda'ei rumo ava yesusa pɨpe oyesu, esepia ni'ä Tüpä ite ombo'u Gwa'ɨrɨgwä. 14 A'e akoi Ñe'ësa oyeapo ava iyavei oikove yande pa'üve. Iyavei sepiasa ite seko porañetesa, a'e porañetesa oipɨsɨ va'e Vu sui Ta'ɨrɨ ñepëi va'e gweko pɨpe, iporoaɨsusa supi va'e ite. 15 Juan ni'ä oñe'ë sese ava upe aipo e'i: “Ko uve ni'ä akoi aipo a'e peü kwese akoi ou va'erä che rakɨkwei a'e ɨvate katu va'e che sui, esepia yɨpɨve ite sekoi che yesue'ɨ̇ vɨteseve.” 16 Iporovasasa sui opakatu ite ipɨsɨsa ñepëi mba'e ndopai va'e tekokwer upe ambuae sui yepi, 17 esepia mborokwaita yaipɨsɨ ou va'e Moisés sui yepi; poroaɨsusa rumo iyavei mba'e supiete va'e, a'e yavɨye ite Jesucristo rupi. 18 Ndipoi ete ava osepia va'e Tüpä; Ta'ɨrɨ ñepëi va'eño ite, a'e Tüpä iyavei sekoi va'e Vu pɨri, a'e ni'ä oikwa uka yandeu. 19 Ko ñe'ësa omombe'u va'e Juan, a'ese mborerekwar judío rekwa pendar oyokwai Jerusalén sui imondo pa'i eta iyavei levitas imboporandu agwä Juan upe ava pi'ä a'e sekoi oyapave. 20 A'e rumo oyemombe'u ite aipo e'i: –Che nda'ei ete Poropɨsɨrösar aiko. 21 Evokoiyase oporandu iri yuvɨreko chupe: –¿Ava ite vo nde? ¿Nde tie Tüpä ñe'ë mombe'usar Elías ereiko? Juan aipo e'i: –Nda'ei ete che a'e aiko. A'e rumo oporandu iri yuvɨreko: –Evokoiyase, ¿Nde ite vo ereiko Tüpä ñe'ë mombe'usar ou va'erä? A'e omboyevɨ: –Ani nda'ei ete che. 22 Aipo e'i yuvɨreko chupe: –¿Uma ite vo evokoiyase nde ereiko? Esepia ore orovɨrasora mba'e imombe'uprɨ supi va'e ite ore mbousar upe. ¿Mba'e ite vo eremombe'ura ndeyesuindar oreu? 23 Juan omboyevɨ aipo e'i chupe: –Che aiko oñe'ë va'e ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi: ‘Pemoigätu pe rekokwer yande Yar yepotase narä’, inungar aipo e'i imombe'u Tüpä ñe'ë mombe'usar Isaías. 24 Akoi oyokwai va'e fariseo oñe'ë va'erä Juan rese yuvɨreko, 25 oporandu yuvɨreko chupe: –Evokoiyase nda'ei ni'ä aipo nde Poropɨsɨrösar ereiko, nda'ei avei Elías nda'ei avei Tüpä ñe'ë mombe'usar, ¿ma'erä ru evokoiyase ereporoapirämo? 26 Juan omboyevɨ chupe: –Che aporoapirämo ɨ pɨpe; oime rumo mbɨa pe pa'üve ndapeikwai va'e 27 a'e akoi ou va'erä che rakɨkwei. Cheu ndiyai ete ipɨtakisä yora agwä ichui. 28 Ko opakatu mba'e yaposa tekwa Betania ve, ɨai Jordán rovai, a'eve akoi Juan Oporoapirämo va'e sekoi. 29 A'ere arayi'ive Juan osepia Jesús, oyemboyase oso sese, aipo e'i chupe: “¡Pesepia, ko Tüpä remimbou Ovesa nungar, opakatu ava angaipa mokañɨ agwä! 30 A'e sese akoi añe'ë aipo a'ese: ‘Che rakɨkwei oura mbɨa ɨvate katu va'e che sui, esepia yɨpɨve ite sekoi va'e che sui.’ 31 Che yɨpɨndar ndaikwai avei uma a'e sekoi; sese ni'ä aporoäpiramo ɨ pɨpe vichiko imboyekwa agwä tekwa Israel pendar upe.” 32 Juan omombe'u avei: “Che asepia Espíritu Maräne'ɨ̇ ogweyɨse ɨva sui inungar apɨkasu, opɨta tuprɨ i'arɨve. 33 Che yɨpɨndar ndaikwai ete uma a'e sekoi; akoi che mbousar rumo aporapirämo va'erä ɨ pɨpe, aipo e'i cheu: ‘Akoi eresepiase Espíritu Maräne'ɨ̇ ogweyɨse opɨtase mbɨa arɨve, a'e mbɨa Oporoapirämora Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨpe.’ 34 Che ni'ä asepia ite, aikwa avei Tüpä Ra'ɨrɨ sekoise.” 35 A'ere arayi'ive avei, Juan sekoi a'eve ñuvɨrïo gwemimbo'e rese. 36 Jesús oñokwase, Juan osepia aipo e'i chupe: –¡Pesepia, evokoi inungar Ovesa Tüpä remimbou seropove'ëpɨra! 37 Ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e Juan rupindar a'e osenduse aipo ko ñe'ësa, ichui yuvɨraso voi ete Jesús rupi. 38 Evokoiyase Jesús oma'e gwakɨkwei kotɨ, osepiase rumo gwakɨkwerindar yugweruse aipo e'i oporandu chupe: –¿Mba'e vo peseka peiko? A'e aipo e'i yuvɨreko: –Porombo'esar, ¿kevo nde rekosa? 39 Jesús omboyevɨ chupe: –Perio tapesepia ru. Ipare yuvɨraso osepia sekosa yuvɨreko, iyavei yuvɨrekoi a'eve arɨ momba tuprɨ supive, esepia ni'ä a'ese ka'aru ite. 40 Ñuvɨrïo ipa'ü pendar osendu Juan ñe'ë yuvɨreko a'e yuvɨraso Jesús rupi, a'e Andrés, Simón Pedro rɨvrɨ. 41 A'e Andrés rane aipo oseka vɨke'ɨrɨ Simón, aipo e'i chupe: –Orosepia ite Poropɨsɨrösar (a'e Cristo: oyapave aipo e'i). 42 Ipare Andrés vɨraso Simón Jesús rekosave; osepiase rumo Jesús, aipo e'i chupe: –Nde Simón, Juan ra'ɨrɨ, nderer gwarä rumo Cefas (a'e Pedro: oyapave). 43 A'ere arayi'ive voi Jesús ipɨ'añemoñeta oso agwä ɨvɨ Galilea rupi. A'eve osepia Felipe, aipo e'i chupe: –Erio che rupi. 44 Ko Felipe sekoi va'e tekwa Betsaida pendar, a'e pendar Andrés iyavei Pedro. 45 Ipare Felipe oso Natanael reka, aipo e'i chupe: –Orosepia Poropɨsɨrösar, sesendar akoi Moisés oikwachia kwachiar porokwaita resendar pɨpe araka'e, oikwachia avei sesendar Tüpä ñe'ë mombe'usar yuvɨrekoi va'e. A'e Jesús, José ra'ɨrɨ, tekwa Nazaret pendar. 46 Natanael aipo e'i: –¿Oime pi'ä Nazaret sui osë va'erä mba'e avɨye va'e? Felipe omboyevɨ chupe: –Erio teresepia ru. 47 Osepiase Jesús oyemboyase Natanael sese, aipo e'i: –Ko mbɨa sekoi Israel ɨgwar ite, ndoporombopai va'e. 48 Natanael oporandu chupe: –¿Marä ere vo chekwa eve? Jesús omboyevɨ chupe: –Che oroepia yɨpɨve Felipe nde reka renondeve, ɨvɨra higuera vrɨve ereikose. 49 Natanael aipo e'i chupe: –Porombo'esar, ¡nde ni'ä Tüpä Ra'ɨrɨ ereiko, nde avei ereiko Mborerekwar ɨvate katu va'e Israel pendar! 50 Jesús omboyevɨ chupe: –¿Che reroya ite eve esepia oroepia ɨvɨra higuera vrɨve a'ese ndeu? Eresepiara rumo ko mba'e sui avɨye katu va'e. 51 Iyavei aipo e'i Jesús: –Supiete pesepiara ɨva oyemboi tuprɨse, iyavei mbigwai ɨva pendar Tüpä suindar eta igweyɨse che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ arɨve iyevɨse avei ɨvave kuri.
1 Ipare imombosapɨsa arɨ pɨpe oime mendasa tekwa Caná Galilea ve. Jesús sɨ avei sekoi a'eve, 2 Jesús iyavei semimbo'e eta icho'oprɨ yuvɨrekoi mendasave. 3 Opa tëi rumo uva rɨkwer, a'ese Jesús sɨ aipo e'i chupe: –Ndovɨreko iri uva rɨkwer yuvɨreko. 4 Jesús omboyevɨ chupe: –Itöi, ¿ma'erä vo aipo ere cheu? Che arɨ nde'i vɨtei mba'e apo agwä cheu. 5 A'ese ichɨ aipo e'i ava ɨgwa rese i'añeko va'e upe: –Peyapo opakatu mba'e semimbotar pe kwaise. 6 A'eve oime ñepëi ova kambuchi ita ku'i apoprɨ, a'e judío oiporu pietase oyepoi agwä yuvɨreko yepi a'e kambuchi pɨpe oike cincuenta litros, amove oike setenta litros ɨ ipɨpe. 7 Jesús aipo e'i i'añeko va'e upe: –Pemboapɨpopa ɨ ko kambuchi pɨpe. A'e opa omboapɨpo tuprɨ ite yuvɨreko, 8 ipare Jesús aipo e'i: –Penose evokoi chi'ïmi, peraso pieta rese añekosar upe. Egwë e'i ete yapo yuvɨreko. 9 I'añeko va'e pieta rese osä'a ɨ oyeapo va'e uva rɨkwer, ndoikwai ete kesui osë a'e uva rɨkwer. Ɨgwa rese i'añeko va'e gweraño tuprɨ oikwa, esepia a'e vɨnose ɨ yuvɨreko. Evokoiyase pieta rese añekosar oñe'ë omenda va'e upe 10 aipo e'i: –Opakatu ava yuvɨroɨ'u yɨpɨndar uva rɨkwer avɨye katu va'e, ipare rumo icho'oprɨ yuvɨroɨ'upase, a'ese yuvɨroɨ'u uva rɨkwer ndasepɨi va'e. Nde rumo ereyapokatu uva rɨkwer avɨye katu va'e. 11 Ko yɨpɨndar poromondɨisa Jesús oyapo va'e tekwa Caná Galilea ɨvɨ rupi, a'eve omboyekwa gweko pirätäsa; iyavei semimbo'e eta vɨroya ite yuvɨreko. 12 Ipare koiye oso tekwa Cafarnaúm ve, ichɨ avei, tɨvrɨ reseve supive, iyavei semimbo'e eta yuvɨraso supi. A'eve yuvɨrekoi movɨrö arɨ tëi. 13 Esepia vɨrovɨ ite Pascua pieta resendar judío upe ou, a'ese Jesús oso tekwa Jerusalén ve. 14 A'eve osepia tüpäro pɨpe gwaka mondosar, ovesa iyavei apɨkasu mondosar, gwarepochi rekuñarösar avei ogwapɨ a'eve yuvɨnoi. 15 A'e osepiase, Jesús oyapo tukumbo omombopa tuprɨ tüpäro sui opakatu ava imba'e reseve-seve, seimba ovesa, seimba gwaka avei. Gwarepochi rekuñarösar sui otɨapɨ-apɨi igwarepochi ɨvɨ rupi, iyavei mba'e renda opa omombo tuprɨ. 16 Apɨkasu mondosareta upe aipo e'i: –¡Penosepa ko mba'e kurïtëi avesui! ¡Ani che Ru rëtä mba'e mondosa tëi pereko! 17 Evokoiyase semimbo'e eta, oyemoma'endu'a ñe'ësa Ikwachiaprɨ araka'endar aipo e'i va'e rese: “Nde rëtä rese che rekate'ɨ̇sa sui che mokañɨrä yuvɨreko.” 18 Judío eta oporandu yuvɨreko chupe: –¿Mba'e vo ereyapora nde mborerekwasa mopore'ɨ̇ agwä kurïtëi oreu? 19 Jesús omboyevɨ chupe aipo e'i: –Pemondurupa ko tüpäro, mbosapɨ arɨ pare rumo amopü'a irira. 20 Judío eta aipo e'i yuvɨreko chupe: –Ko tüpäro rese mboravɨkɨsa cuarenta y seis aravɨter tuprɨ, ¿nde evokoiyase eremopü'ara mbosapɨ arɨ rupive? 21 Oñe'ëse Jesús tüpäro rese, gwete upe tëi rumo aipo e'i. 22 Okwerayevɨse rumo manosa sui, semimbo'e eta oyemoma'endu'a iñe'ë agwer rese, ipare vɨroya ite yuvɨreko ñe'ësa Ikwachiaprɨ Jesús ñe'ëngagwer avei. 23 Jesús sekoi vɨtese Jerusalén ve, Pascua pieta pɨpe, seta ite ava vɨroya va'e osepiase poromondɨisa sembiapo yuvɨreko. 24 Jesús rumo ndovɨroyai ete ava eta, esepia opakatu ite ava rekokwer oikwa. 25 A'e ndoipotai ete omombe'u va'erä ava rekokwer yuvɨreko chupe, esepia ni'ä a'e opa ite oikwa ava pɨ'añemoñetasa.
1 Oime ñepëi fariseo Nicodemo serer va'e, a'e mbɨa mborerekwar judío pa'ü pendar ikwaprɨ va'e ite. 2 A'e oso Jesús pɨri pɨ̇tü pɨpe, aipo e'i chupe: –Porombo'esar, oroikwa ite Tüpä nde mbouse ore mbo'e agwä eve, esepia ndipoi ete ava oikatu va'e poromondɨisa apo inungar nde ereyapo va'e, Tüpä oyese seko e'ɨ̇se. 3 Jesús aipo e'i chupe: –Supiete aipo a'e ndeu akoi ava ndoyesu pɨasu iri va'e, ndosepiai chietera Tüpä mborerekwasa. 4 Nicodemo oporandu aipo e'i chupe: –¿Marä e'ira vo aipo ñepëi ava oyesu pɨasu iri okwakwa pɨpe viña? ¿Oikatu irira pi'ä osɨ avɨterve oike, oyesu iri agwä? 5 Jesús omboyevɨ chupe: –Supiete aipo a'e ndeu akoi ava ɨ pɨpe iyavei Espíritu pɨpe ndoyesui va'e, a'e ndoikatui chietera oike va'erä Tüpä mborerekwasave. 6 Akoi oyesu va'e oyesupa sui, inungar tuprɨ avei a'e; Espíritu pɨpe oyesu va'e rumo, a'e espíritu ñoite. 7 Ereyepɨ'amondɨi rene aipo a'e va'e rese ndeu: ‘Opakatu peyesu pɨasu iri rane itera.’ 8 Ko ɨvɨtu oipeyu gwemimbotar opakatu rupi ete, yepe sendusa sɨapu, ndikwasai rumo kesui turi iyavei ke'osora. Egwë e'i avei opakatu ava oyesu va'e Espíritu pɨpe. 9 Nicodemo oporandu iri chupe: –¿Marä e'i pi'ä aipo evokoiyase? 10 Jesús omboyevɨ aipo e'i chupe: –¿Nde ni'ä porombo'esar ɨvate katu va'e Israel pendar ereiko, nderesendukwai ete rumo ko nungar mba'e? 11 Supiete aipo a'e ndeu ore oromombe'u mba'e oroikwa va'e, iyavei ore oroiko va'e orosepia ite; pe rumo ndaperoyai ete ore remimombe'u. 12 Ndache reroyai ete rumo peye añe'ëse mba'e ko ɨvɨ pɨpendar rese, ¿Evokoiyase marä peyera vo che reroya amombe'use mba'e ɨva pendar peü viña? 13 “Esepia ndipoi ete ambuae ava ɨvave oyeupi va'e; che gweraño, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ ɨva sui agweyɨ va'e peü. 14 Inungar Moisés osupi ɨvate mboi ra'anga ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi araka'e, egwë e'i aveira che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ rerekosa ɨvate che rupira yuvɨreko, 15 iyavei opakatu ava che reroyasar vɨrekora tekovesa apɨre'ɨ̇ yuvɨreko.” 16 “Supiete Tüpä osaɨsu iteanga opakatu ava, sese ombou Gwa'ɨrɨ ñepëi va'e, tokañɨ tëi eme che Ra'ɨrɨ reroyasar yuvɨreko oya, iyavei tovɨreko tekovesa apɨre'ɨ̇ o'esa pɨpe. 17 Esepia nomboui Tüpä Gwa'ɨrɨ ko ɨvɨ pɨpe ava mokañɨ tëi agwä, a'e rumo ombou ava pɨsɨrö agwä.” 18 “Ava vɨroya va'e Tüpä Ra'ɨrɨ, nda'ei ete okañɨ tëi va'erä; akoi ava ndovɨroyai va'e rumo, oipɨsɨra kañɨsa yuvɨreko Tüpä Ra'ɨrɨ ñepëi va'e reroya e'ɨ̇sa pɨpe. 19 Ndovɨroyai va'e rumo, a'e okañɨ tëietera, esepia a'e oyapo mba'e naporäi va'e yuvɨreko, ouse rumo tesapesa supiete va'e ko ɨvɨ pɨpe, a'e ava oipota katu pɨ̇tümimbi va'esave gweko agwä yuvɨreko tesapesa sui. 20 Opakatu ava oyapo va'e angaipa ndosepia potai tesapesa, iyavei ndoyemboyai tesapesa rese yuvɨreko oangaipa mboyekwa potae'ɨ̇save. 21 Akoi ava yuvɨrekoi va'e mba'e supi tuprɨ va'e pɨpe, a'e oyemboya tesapesa rese mba'e Tüpä remimbotar oyapo va'e kwa uka agwä opakatu ambuae ava upe.” 22 Ko ipare, Jesús oso gwemimbo'e eta rese ambuae ɨvɨ Judea rupi, a'eve sekoi puku raimi oporoapirämo. 23 Iyavei Juan Oporoapirämo vɨte Enón ve, Salim rerovɨkave, esepia a'eve tuvicha ɨ oime; iyavei a'eve ava yugweru oñeapirämo uka agwä. 24 Ko egwë e'i ete yaposa Juan rokenda e'ɨ̇ vɨteseve. 25 Evokoiyase Juan remimbo'e omboɨpɨ ñepëi judío rese oyeekopɨ-kopɨ va'erä ɨ pɨpe ñeapirämosa resendar sui tëi yuvɨreko, 26 ipare yuvɨraso Juan upe imombe'u: –Porombo'esar, sekoi va'e nde rese ɨai Jordán rovai, sese akoi ereñe'ë oreu, kurïtëi a'e oporoapirämo iyavei opakatu ava yuvɨraso supi. 27 Juan rumo aipo e'i chupe: –Ndipoi chietera ava vɨreko va'e mba'e, Tüpä nombouise chupe. 28 Pesendu tuprɨ akoi che ñe'ë nda'ei Poropɨsɨrösar aiko a'ese, che imbouprɨ tëi aiko senonderä a'e akoi peü. 29 Ñepëi mendasave, akoi vɨreko va'e gwembirekovɨ a'e imevɨ ite; iyavei imevɨ mborɨpar, osenduse a'eve o'ä oyembovɨ'arete iñe'ë renduse. Egwë a'e avei che kurïtëi ayembovɨ'aretera. 30 A'e ni'ä seko ɨvate katu-katuño itera arɨ rupi oiko; che rumo ɨvɨ kotɨ katu aikora ichui. 31 “Ɨva sui ou va'e ɨvate katu ite opakatu sui. Ko ɨvɨ pɨpe oyesu va'e rumo ko ɨvɨ pɨpendar ite sekoi, a'e oñe'ë ɨvɨ pɨpendar rese. Akoi ou va'e rumo ɨva sui a'e ɨvate katu ite opakatu sui, 32 iyavei mba'e gwembiepia osendu va'e reseño ite oñe'ë; ndipoi ete rumo semimombe'u vɨroya va'e yuvɨreko. 33 Akoi ava vɨroya va'e rumo iñe'ë, oikwa ite Tüpä omombe'use mba'e supi tuprɨ va'e; 34 supiete akoi Tüpä remimbou omombe'u Tüpä ñe'ë, esepia ni'ä Tüpä omondo ite Espíritu sese. 35 Tüpä osaɨsu Gwa'ɨrɨ, iyavei omondo opakatu mba'e sembiapo agwä. 36 Opakatu ava vɨroya va'e Tüpä Ra'ɨrɨ, vɨreko ite tekovesa apɨre'ɨ̇; akoi ndovɨroya potai va'e rumo Ta'ɨrɨ, ndovɨrekoi chietera ko tekovesa, a'e rumo oipɨsɨra Tüpä ñemoɨrösa ipirätä va'e ite yuvɨreko.”
1 Fariseo eta oyandu yuvɨreko Jesús vɨreko katuse ava oyeupi ogwata va'e oporoapirämo katuse avei Juan sui 2 (yepe nda'ei ete Jesús oporoapirämo; semimbo'e tëi rumo egwë e'i yuvɨreko). 3 Jesús oikwase aipo nungar osë Judea sui, oyevɨ iri agwä Galilea ve. 4 Ogwatasa rupi, osasara ɨvɨ Samaria oso. 5 Egwë e'i oyepota ñepëi tekwa Samaria ve oso a'e serer Sicar, a'e tekwa rerovɨkave oime ɨvɨ Jacob omondo va'ekwer gwa'ɨrɨ José upe araka'e. 6 A'eve oime ɨvɨkwar Jacob ɨgwagwer. Jesús okweraise perɨ rupi ogwapɨ ɨgwa popɨve öi. Vɨrovɨse mbɨter arɨ. 7 Semimbo'e eta rumo opakatu yuvɨraso tekwave mba'e tembi'u rerokwa. A'eseve ñepëi kuña Samaria pendar oyepota ɨgwave ɨ renose agwä, a'ese Jesús aipo e'i chupe: –Emboumi chi'ï nde ɨ taɨ'u. 9 Esepia judío noñe'ëi va'e Samaria pendar rese oyeupe yuvɨreko yepi, a'e kuña rumo omboyevɨ chupe: –¿Ma'erä vo aipo nde, embou ɨ taɨ'u ere cheu nde rumo judío ereiko, che Samaria pendar aiko? 10 Jesús omboyevɨ chupe: –Ereikwase Tüpä porerekosa ndeundar viña iyavei ereikwase a'e ava ndeu ɨ rese oporandu va'e, nde evokoiyase ereporandura sese chupe, a'e evokoiyase omondora ɨ ndopai va'e ndeu viña. 11 A'e kuña aipo e'i chupe: –Evokoiyase nde, mba'e pɨpe vo ɨ erenoserä, iyavei ko ɨgwa ipɨkuku iteanga: ¿kesui vo aipo eremboura ɨ ndopai va'e cheu? 12 Esepia ko ɨgwa ore ramoi Jacob oseya oreu, ko'ave suiño ni'ä oɨ'u ta'ɨrɨ avei oɨ'u yuvɨreko iyavei opakatu seimba. ¿Nde pi'ä ɨvate katu ereiko ichui? 13 Jesús omboyevɨ chupe: –Opakatu ava oɨ'u va'e ko ɨ, i'useiño itera yuvɨreko; 14 akoi ava oɨ'u va'e rumo ɨ che remimondo, ndi'use iri chietera. Esepia che amondo va'e ɨ ndopai va'erä ite a'e omboura tekovesa ndopai va'e ava upe. 15 A'e kuña aipo e'i chupe: –Nde ava, emboumi a'e ɨ cheu, ndache usei irie'ɨ̇ agwä, tayevɨ iri eme ko'ave ɨ renose. 16 Jesús aipo e'i chupe: –Eso tereñe'ë nde mer upe ipare eyevɨ ko'ave. 17 A'e kuña omboyevɨ chupe: –Ndarekoi rumo che mer. Jesús aipo e'i chupe: –Supiete aipo ere ndererekoi ete nde mer; 18 esepia, poyandepo tuprɨ erereko nde mer kurïtëi erereko va'e nda'ei avei nde mer. Supiete aipo ere. 19 Aipo osenduse, a'e kuña aipo e'i chupe: –Nde ava, avɨye moko Tüpä ñe'ë mombe'usar ereiko cheu. 20 Ore ramoi eta, Samaria ɨgwar omboetei Tüpä ko'ave yuvɨreko yepi, ko ka'a ɨvɨtrɨ rese; pe rumo judío peiko va'e aipo peye, Jerusalén ve ñoite yamboeteira Tüpä. 21 Jesús omboyevɨ chupe: –Che reroya eve kuña, vɨrovɨ arɨ peü peso iri e'ɨ̇ agwä Tüpä mboetei ko ka'a ɨvɨtrɨ rese iyavei Jerusalén ve. 22 Pe ndapeikwai ete ava upe peyerure; ore rumo oroikwa ava upe oroyerure, esepia pɨsɨrösa ou judío sui ete. 23 Oyepota rumo arɨ ipapaprɨ, iyavei a'e ite ko kurïtëi, akoi oyerure supiete va'e Tüpä upe imboeteisave yuvɨreko opɨ'a katuprɨsa pɨpe, Tüpä rembiapo katuprɨsa Espíritu rupi. Supiete Tüpä oipota yaposa ko rupi imboetei agwä. 24 Esepia Tüpä ni'ä Espíritu sekoi, sese akoi omboetei va'e oyapora Tüpä Espíritu pɨpe supi tuprɨ va'e ite yuvɨreko. 25 A'e kuña aipo e'i chupe: –Che aikwa Poropɨsɨrösar yu agwä (a'e Cristo); iyavei akoi a'e ouse, omombe'u tuprɨra opakatu mba'e oreu. 26 Jesús aipo e'i chupe: –Che ni'ä a'e aiko, a'e avei ko oñe'ë nderese. 27 A'eseve semimbo'e eta oyevɨ yugweru, ndoyembovɨ'ai tëi yuvɨreko Jesús oñe'ëse kuña rese. Ndipoi ete rumo oporandu va'e chupe mba'e vo evokoi oipota, mba'e rese vo eremoñeta evokoi kuña e'i va'e chupe. 28 A'e kuña oseya tuprɨño okambuchi oso tekwave, aipo e'i ava eta upe: 29 –Perio, tapesepia pe ñepëi ava opakatu tuprɨ omombe'u mba'e che rembiapokwer cheu. ¿Nda'ei pi'ä a'e Poropɨsɨrösar? 30 Evokoiyase ava re'ɨi yuvɨnosë tekwa sui, yuvɨraso Jesús rekosave. 31 Semimbo'e eta aipo tëi yuvɨreko chupe: –Porombo'esar, ekarumi tëi rane. 32 A'e rumo aipo e'i: –Che areko ambuae mba'e che movɨräkwä agwä, a'e pe ndapeikwai va'e. 33 Semimbo'e eta aipo i'ese oporandu-randu tëi oyeupe yuvɨreko: –¿Oime pi'ä ava gweru va'e mba'e semi'urä? 34 Evokoiyase Jesús aipo e'i: –Che movɨräkwäsa rumo che mbousar porokwaita a'e ayapora iyavei amboavɨye rane itera iporavɨkɨ. 35 Pe aipo peye: ‘Ipane vɨte irugätu yasɨ mba'e mitɨ̇ a monu'ä agwä’; che rumo aipo a'e peü pema'e kwa mba'e mitɨ̇ rese, esepia a'e yavɨyepa ite imonu'ä pɨrä. 36 Akoi oporavɨkɨ va'e mba'e monu'äsa rese a'e oipɨsɨra seprɨ, iyavei mba'e semimonu'äprɨ a'e imonu'äsa tekovesa apɨre'ɨ̇ upe narä, evokoiyase mba'e mitɨ̇ ñotɨ̇sar iyavei imonu'äsar rese oyoya oyembovɨ'a retera yuvɨreko. 37 Supiete ko ñe'ësa aipo e'i va'e, ‘Ñepëi oma'etɨ̇ va'e ambuae evokoiyase imonu'äsar sekoi.’ 38 Che opokwai mba'e mitɨ̇ monu'ä agwä a'e mboravɨkɨ pe ndapeyapoi va'e; ambuae rumo oporavɨkɨ ite yuvɨreko sese, pe evokoiyase peipɨsɨ tëi iporavɨkɨ agwer. 39 Seta ava tekwa Samaria pendar vɨroya Jesús yuvɨreko kuña ñe'ë sui: “Opakatu tuprɨ omombe'u mba'e che rembiapo cheu.” 40 Evokoiyase oyepota atɨ Samaria pendar yugweru epɨta orepɨri Jesús e'i yuvɨreko chupe. A'e opɨta a'eve ñuvɨrïo arɨ, 41 iyavei seta katu iri ava vɨroya va'e iñe'ë osenduse yuvɨreko. 42 Ichui aipo e'i kuña upe yuvɨreko: –Kurïtëi orovɨroya ite, nda'ei nde ñe'ë sui gweraño, esepia ore ite orosendu iñe'ë, oroikwa avei a'e supiete Poropɨsɨrösar sekoi ɨvɨ pendar. 43 Ñuvɨrïo arɨ pare, Jesús osë ɨvɨ Samaria sui ipare oso ɨvɨ Galilea ve. 44 Esepia a'e ite aipo e'i, Tüpä ñe'ë mombe'usar ndasaɨsusai iɨvɨ rese yuvɨreko yepi. 45 Oyepotase Galilea ve oso, a'e pendar ava oipɨsɨ tuprɨai yuvɨreko, esepia seta avei yuvɨraso Pascua pieta repia Jerusalén ve iyavei osepia opakatu mba'e sembiapokwer yuvɨreko a'eve. 46 Evokoiyase Jesús oyevɨ oso tekwa Caná Galilea ɨvɨ rese, a'eve akoi ɨ oyapo va'e uva rɨkwer. Iyavei a'eve oime ñepëi sundao rerekwar ɨvate katu va'e mborerekwar ɨvate katu va'e ɨvɨrindar, a'e vɨreko Cafarnaúm ve gwa'ɨrɨ imba'easɨ va'e. 47 Oyanduse ko sundao rerekwar Jesús yepota Judea sui ɨvɨ Galilea ve, a'e ramoseve oso voi seka, toso che rëtäve tombogwerami che ra'ɨrɨ omano pota va'e cheu oyapave. 48 Jesús omboyevɨ chupe: –Pe ndache reroyai ete peye, ndapesepiaise mba'e poromondɨisa che rembiapo. 49 Sundao rerekwar aipo e'i chupe: –Che Yar, eyu poyavañomi tëi, omano tëira che ra'ɨrɨ. 50 Evokoiyase Jesús aipo chupe: –Eyevɨ nde rëtäve eso; kurïtëi nde ra'ɨrɨ okwera ite. A'e mbɨa vɨroya ite aipo e'ise Jesús chupe, ipare oso gwëtäve. 51 Oyevɨse oso gwëtäve, sembigwai ñuvɨnose voi sovaïchi aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Nde ra'ɨrɨ okwera kurïtëi! 52 A'e rumo oporandu mba'e arɨ pɨpe tuprɨ vo omboɨpɨ okwera che ra'ɨrɨ, a'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Irapɨpe ka'aruse, mbɨter arɨ paremi, ndaso'ɨ iri ete. 53 A'ese iyesupa ipɨ'añemoñeta a'e arɨ rupi tuprɨ Jesús aipo e'i va'ekwer rese chupe: “Nde ra'ɨrɨ okwera ite kurïtëi”; a'ese a'e mbɨa opakatu omu eta reseve vɨroya Jesús yuvɨreko. 54 Ko imoñuvɨrïosa poromondɨisa oyapo Jesús, gwekokwer kwa uka agwä ɨvɨ Judea sui oyevɨse Galilea ve.
1 Koiye katu rumo, judío omboetei opieta gwasu yuvɨreko, ipare oyevɨ Jesús Jerusalén ve oso. 2 Jerusalén rokendɨpɨ rerovɨka sui oime Ovesa serer va'e, a'eve oime ñepëi ɨvɨkwar ɨ vɨreko va'e, serer hebreo ñe'ë pɨpe Betzatá. A'e vɨreko poyandepo tuprɨ okendɨpɨ oyese, 3 a'eve yuvɨrekoi seta imba'easɨ va'e, ndasesapɨsoi va'e, ndogwatai va'e, ndipɨndugwei va'e avei a'e ɨvɨ rupi päve tëi ikwai. 4 Esepia amove tëi mbigwai ɨva pendar ogweyɨ ɨvɨkwarve ɨ movɨi agwä, akoi a'e rane okui va'e ɨ ñemovɨi seve okwera voi ete omba'erasɨsa sui. 5 A'eve oime ñepëi mbɨa ipa'ü pendar vɨreko va'e omba'erasɨsa treinta y ocho aravɨter rupi. 6 Jesús rumo osepiase a'eve supave tuise oikwa voi ete vɨreko pukuse omba'erasɨsa oyese, a'e oporandu chupe: –¿Ereipota vo nde kwera agwä? 7 Imba'easɨ va'e omboyevɨ chupe: –Che Yar, ndipoi ete ñepëi ava che mongui va'erä ɨ pɨpe oñemomɨise. Asä'a tëi ndaikatui rumo, ambuae rane yuvɨrokuiño yuvɨreko che sui. 8 Jesús aipo e'i imba'easɨ va'e upe: –Epü'a, esupi nde rupa egwata. 9 A'e ramoseve a'e mbɨa okwera tuprɨ, osupi vupa ichui omboɨpɨ ogwata oiko. A'e mbɨtu'usa arɨ pɨpe tuprɨ egwë e'i, 10 evokoiyase judío aipo e'i okwera va'ekwer upe yuvɨreko: –Ko pɨpe rumo mbɨtu'usa arɨ, nande kwaitai nde rupa rese ndevosɨi agwä. 11 A'e mbɨa rumo omboyevɨ chupe: –Che mbogwerasar aipo e'i cheu: ‘Esupi nde rupa egwata’ 12 A'e rumo oporandu yuvɨreko chupe: –¿Uma vo aipo e'i ndeu: ‘Esupi nde rupa egwata’? 13 A'e mbɨa rumo ndoikwa iri ombogwerasar, esepia Jesús avɨyeteramo tëi ndoyekwa iri ava re'ɨi pa'üve. 14 Koiye Jesús osepia tüpäro pɨpe, aipo e'i chupe: –Ereikwa ko nde kwerasa kurïtëi, ani ereyemboangaipa iri, mba'e tëi pɨpe nde vɨapi e'ɨ̇ iri agwä. 15 A'e mbɨa evokoiyase oso opa omombe'u judío eta upe evokoi Jesús ni'ä che mbogwera oya. 16 Sese judío osakɨkwei moña Jesús yuvɨreko, esepia a'e oyapo mbɨtu'usa arɨ pɨpe porombogwerasa. 17 Jesús rumo aipo e'i chupe: –Che Ru ni'ä oporavɨkɨño va'e ite, che egwë a'e tuprɨ avei aporavɨkɨ. 18 Aipo iñe'ë rese, judío eta oipota ite yuka agwä yuvɨreko, esepia nda'ei mbɨtu'usa arɨ gweraño nomboyeroyai, a'e rumo oyeapo tëi Tüpä nungar Tüpä che Ru e'i tëi oiko. 19 Jesús aipo e'i: “Supiete aipo a'e Tüpä Ra'ɨrɨ ndoikatui ete mba'e apo oyesui tëi; a'e oyapo mba'e osepia va'e Vu rembiapo yepi. Opakatu oyapo va'e iyesupa, egwë e'i tuprɨ avei Ta'ɨrɨ yapo. 20 Esepia Iyesupa osaɨsu ite Gwa'ɨrɨ omboyekwa avei opakatu mba'e gwembiapo chupe; omboyekwa vɨte aveira mba'e poromondɨisa tuvicha katu va'e, a'e ndapembovɨ'ai chira pe rereko. 21 Esepia inungar che Ru ombogwerayevɨ omano va'e iyavei omondo tekovesa chupe. Egwë e'i avei Ta'ɨrɨ omondo tekovesa ava upe gwemimbotar rupi. 22 Iyavei che Ru ndoporandui chietera mba'e rese peü, esepia a'e ombou Gwa'ɨrɨ upe opakatu pirätäsa ava upe mba'e rese porandu agwä, 23 egwë e'ira opakatu Che mboetei agwä inungar omboetei che Ru yuvɨreko. Akoi ndache mboetei va'e, egwë e'i avei che Ru mboetei e'ɨ̇, a'e ni'ä che mbousar.” 24 “Supiete aipo a'e peü akoi oyapɨsaka va'e che ñe'ë rese iyavei vɨroya va'e che mbousar, a'e vɨrekora tekovesa apɨre'ɨ̇; iyavei nda'ei chietera imokañɨpɨ̇ra, esepia osë a'e manosa sui oipɨsɨ tekovesa apɨre'ɨ̇. 25 Supiete aikwa uka peü oura arɨ imombe'uprɨ, iyavei kurïtëiete ko arɨ oyepota, omano va'ekwer osendura Tüpä Ra'ɨrɨ ñe'ë yuvɨreko; iyavei osendu va'e yuvɨrekove ñoitera. 26 Esepia inungar tuprɨ che Ru vɨreko tekovesa oyese, egwë e'i tuprɨ avei imbou Che areko va'erä tekovesa che yese, 27 ombou avei che mborerekwarä ava rekokwer rese porandu agwä, esepia che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ aiko. 28 Peyepɨ'ämondɨi rene aipo che esa sui, esepia oyepotara arɨ imombe'uprɨ a'ese opakatu ava omano va'ekwer osendura che ñe'ë yuvɨreko 29 iyavei yuvɨnosepara tuvɨpa sui. Oyapo tuprɨ va'e mba'e yuvɨreko, a'e okwerayevɨra tekovesa apɨre'ɨ̇ rereko agwä; akoi oyapo va'e mba'e naporäi va'e, a'e okwerayevɨra yuvɨreko ñemoɨrösa pɨsɨ agwä tëi.” 30 “Che ndaikatui mba'e apo cheyesui tëi. Che ayapo mba'e che Ru remimbotar rupi, iyavei mba'e che porandusa supi va'e ite, esepia ndayapoi mba'e che remimbotar tëi che Ru remimbotar rupi ete ayapo vichiko, a'e ni'ä che mbousar sekoi. 31 Akoi añe'ëse che yese tëi, a'ese añe'ë va'e ndape royai chietera. 32 Oime rumo ambuae che mombe'usar, a'e supiete che mombe'u pe seroya agwä. 33 Pe ni'ä, pemondo ava Juan upe imboporandu mba'e rese. A'e semimombe'u ni'ä supi tuprɨ va'e ite. 34 Yepe a'e supiete viña, che rumo ndayeroyai ava tëi che mombe'usa rese. Che rumo aipota peñepɨsɨrö agwä sese aipo a'e peü. 35 Juan ni'ä inungar tataendɨ, egwë e'i omboyekwa mba'e supiete va'e. Sese peyembovɨ'a raimi tëi iporombo'esa tesapesa nungar pɨpe peiko. 36 Che rumo areko che yekwa ukasar avɨye katu va'e Juan sui. A'e ni'ä ko mba'e ayapo va'e yepi. A'e sese che Ru chekwai yapo agwä. Ko mba'e ayapo va'e omboyekwa ite che Ru Tüpä che mbousar. 37 Che Ru avei ete chekwa ukasar, a'e iñe'ë rumo ndapesendui va'e ite, iyavei ndapesepiai ete, 38 iñe'ëngagwer ikwachiaprɨ avei ndoikei ete pe rese, ipɨpe ni'ä ndache reroyai ete peye che Ru che mbouse. 39 Peyembo'e tuprɨ ite Ikwachiaprɨ rese, ipɨpe sui revo tekovesa apɨre'ɨ̇ yarekora peye viña; ko rumo Ikwachiaprɨ che mombe'u va'e, 40 pe rumo ndapeyu potai ete cheu ko tekovesa apɨre'ɨ̇ rereko agwä.” 41 “Ndaipɨsɨi ete ava che mboeteisa tëi. 42 Opokwa avei Tüpä ndapesaɨsuise. 43 Che ni'ä ayu che Ru rer pɨpe, pe rumo ndache reroyai ete peye; ouse rumo ambuae ava oyesui tëi oñe'ë va'e, evokoi nungar tëi peroyara. 44 ¿Ndapeikatui ete che reroya agwä peye, esepia pe ae tëi peyemboetei; ndapesekai ete Tüpä ñepëi va'e suindar yemboeteisa? 45 Ndapepɨ'a ñemoñetai chira che pe rekokwer mombe'u agwä rese che Ru rovai; Moisés peroya va'e ite ni'ä oikwachia pe Tüpä reroya e'ɨ̇sa chupe imombe'u agwä. 46 Peroyase rumo Moisés ñe'ë viña, che avei che reroyara peye viña, esepia Moisés ni'ä oikwachia che resendar ñe'ësa. 47 Ndaperoyaise a'e sembikwachia, ¿marä peyera vo evokoiyase che amombe'u va'e reroya agwä viña?”
1 Ko ipare, Jesús osasa ambuae ɨpa Galilea ve oso, a'e serer avei Tiberias. 2 Ava re'ɨi yuvɨraso sakɨkwei, esepia osepia ite yuvɨreko oyapose mba'e poromondɨisa imba'easɨ va'e mbogwerase. 3 Evokoiyase Jesús oyeupi ñepëi ɨvɨtrɨ rese, a'eve ogwapɨ opakatu gwemimbo'e eta reseve yuvɨnoi. 4 Vɨrovɨ ite judío pieta Pascua resendar. 5 Jesús oma'ese ava re'ɨi oyeupindar rese, a'ese aipo e'i Felipe upe: –¿Ke sui vo yarokwara mba'e tembi'u ko opakatu ava upe narä? 6 Ko aipo e'i mba'e pi'ä omboyevɨra Felipe oyapave tëi, esepia Jesús oikwa ite mba'e gwembiaporä. 7 Evokoiyase Felipe omboyevɨ chupe: –Doscientos arɨ rupindar gwarepochi ndosupitɨi chietera mboyape rerokwa agwä oipɨsɨ va'erä chi'ï-chi'ïmi rupi ava yuvɨreko viña. 8 Evokoiyase Andrés, a'e ambuae semimbo'e iyavei Simón Pedro rɨvrɨ, aipo e'i chupe: 9 –Ko'ave oime ñepëi chi'ïvä'e vɨreko poyandepo mboyape, iyavei ñuvɨrïo pira, ¿iyakatura pi'ä ko ava retakwer? 10 Jesús omboyevɨ: –Pemombe'u opakatu upe togwapɨpa yuvɨreko. Kapi'i reimesave opa ogwapɨ yuvɨreko, setakwer cinco mil kuimba'e. 11 Evokoiyase Jesús oipɨsɨ opove poyandepo mboyape, avɨye ndeu o'e pare Tüpä upe, opa ombo'i-mbo'i imondo ava re'ɨi upe. Egwë e'i tuprɨ avei pira upe, imondopa semimbotar rupi. 12 Opase ava i'ɨ̇tarö, Jesús aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Pemonu'äpa sumbɨrer, iyemombuka e'ɨ̇ agwä. 13 A'e opa omonu'ä, iyavei omboapɨpo opayandepo yovaive ñuvɨrïo ɨruova sumbɨrer mboyape poyandepo va'e sui yuvɨreko. 14 Evokoiyase ava, ko poromondɨisa gwasu Jesús rembiapo repiase, aipo e'i yuvɨreko: –Supiete ko Tüpä ñe'ë mombe'usar sekoi ou va'evɨ ko ɨvɨ pɨpe. 15 Jesús rumo oikwa voi ete opɨ'a pɨpe vɨraso pota agwä mborerekwar ɨvate katu va'e gwereko agwä, oyepepɨ ichui a'ese oyeupi iri oso ɨvɨtrɨ ɨvate katu va'e save, a'e ae gweko agwä. 16 Pɨ̇tü ramose, Jesús remimbo'e eta ogweyɨ yuvɨraso ɨpave, 17 yuvɨro'a ɨarusu pɨpe omboɨpɨ sasa tekwa Cafarnaúm ve yuvɨraso. A'ese pɨ̇tü ite. Jesús rumo ndoyevɨ vɨtei ete. 18 A'ese, ɨvɨtu omboɨpɨ oipeyu pirätä iyavei ɨ o'ɨtu pirätä gwasu-gwasu ite. 19 Yuvɨraso pukuse cinco mil rupi i'amombrɨgwer, a'ese osepia Jesús yuvɨreko, osupitɨ senise ɨarusu a'e ɨ arɨ rupi ogwata oso chupe, evokoiyase osɨkɨye tëi yuvɨreko ichui. 20 A'e rumo aipo e'i: –¡Che Jesús aiko, pesɨkɨyei rene! 21 Evokoiyase sorɨvete yuvɨreko ɨarusu pɨpe sero'a, ipare oyepota yuvɨraso yuvɨrasosave. 22 A'ere arayi'ive ava re'ɨi opɨta va'e sovai, oikwa voi ete yuvɨreko semimbo'e eta rumo yuvɨraso ñepëi ɨarusu pɨpe a'eve tui va'e, iyavei Jesús ndosoi ete gwemimbo'e rupi. 23 A'eseve ambuae ɨarusu vɨroyepota seru tekwa Tiberias sui, akoi ñepëi save Yar ava remi'urä mboyape reroyerokɨ agwer rerovɨkave. 24 Egwë e'i, Jesús iyavei semimbo'e eta ndipoise a'eve yuvɨreko, ava re'ɨi avei yuvɨro'a ɨarusu pɨpe ichui yuvɨraso Cafarnaúm ve seka. 25 Oyepotase ava re'ɨi ɨpa rovai, a'eve osepia Jesús oporandu yuvɨreko chupe: –Porombo'esar, ¿maräse vo ereyepota ko'ave? 26 Jesús aipo e'i chupe: –Supiete aipo a'e peü pe che reka peye esepia pekaru peɨ̇taröpa ite, iyavei nda'ei ko poromondɨisa reroyasave peiko pota che rupi. 27 Peporavɨkɨi rene katu tembi'u ndasekosei va'e rese, iyakatu rumo peporavɨkɨ tembi'u sekose va'e rese omondo va'e tekovesa apɨre'ɨ̇. Ko tembi'u che ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ amondora peü, esepia Tüpä, a'e che Ru omboyekwa ite che ichuindar aikose. 28 A'e oporandu chupe yuvɨreko: –¿Mba'e mboravɨkɨvo oroyapora Tüpä upe? 29 Jesús rumo omboye chupe: –Tüpä oipota che reroyara peye semimbou che rekose. 30 Evokoiyase oporandu yuvɨreko chupe: –¿Mba'e poromondɨisa vo eremboyekwa irira oreu, orosepia va'erä nde reroya tuprɨ katu agwä? ¿Uma vo mba'e nderembiapo? 31 Ore ramoi eta yuvɨro'u tembi'u ɨva sui ou va'e ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi araka'e, aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: ‘Omondo mboyape ɨva pendar semi'urä.’ 32 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Supiete amombe'u peü nda'ei Moisés omondo mboyape ɨva pendar peü, a'e che Ru omondo mboyape ɨva pendar peü supi va'e ite. 33 Esepia ko mboyape ombou va'e Tüpä a'e ogweyɨ va'e ɨva sui ou iyavei omondora tekovesa ɨvɨ pɨpendar upe narä. 34 A'e oporandu yuvɨreko chupe: –Ore Yar, embouño katu ko pɨpe suive aipo mboyape oreu. 35 Jesús rumo aipo e'i chupe: –Che ite aiko a'e mboyape tekovesa mondo agwä. Akoi ou va'e cheu ndiyumbɨasɨ iri chietera; iyavei akoi che reroyasar, ndi'use iri chietera. 36 Aipo a'e ni'ä akoi peü, ndache reroyai ete peye, yepe che repia tëi peye viña. 37 Opakatu ombou va'e ava che Ru cheu, cheu ni'ä yugwerura; akoi yugweru va'e cheu aipɨsɨra; namomboi chietera che yesui. 38 Esepia che ndagweyɨi ɨva sui ayapo va'erä mba'e che remimbotar, ayu rumo ayapo va'erä mba'e che Ru remimbotar rupi, a'e ni'ä che mbousar. 39 Iyavei che mbousar ndoipotai ete ñepëi ava ombou va'e cheu amokañɨrä, a'e oipota ambogwerayevɨra arɨ ipa va'e pɨpe kuri. 40 Esepia che Ru remimbotar oipota opakatu ava oma'e va'erä Tüpä Ra'ɨrɨ rese iyavei vɨroya itera, vɨreko va'erä tekovesa apɨre'ɨ̇ yuvɨreko; supiete ambogwerayevɨra arɨ ipa va'e pɨpe kuri. 41 Evokoiyase judío eta iñe'ë-ñe'ë tëi Jesús rese yuvɨreko, esepia aipo e'i ete: “Che mboyape aiko agweyɨ va'e ɨva sui.” 42 Iyavei aipo e'i yuvɨreko: –¿Nda'ei vo akoi ko Jesús, José ra'ɨrɨ? Yande yaikwa ite iyesupa ichɨ avei. ¿Ma'erä ru agweyɨ va'e ɨva sui e'i no? 43 Evokoiyase Jesús aipo e'i: –Pepoiño peñe'ë -ñe'ë tëisa sui. 44 Ndipoi chietera oikatu va'e ou cheu, nomongere'ɨ̇ise che Ru che mbousar; a'e ambogwerayevɨra arɨ ipa va'e pɨpe kuri. 45 Tüpä ñe'ë mombe'usar ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: ‘Tüpä pe mbo'era opakatu mba'e rese.’ Egwë e'i akoi osendu va'e che Ru ñe'ë oyembo'e va'e avei sese, evokoi nungar yugwerura cheu. 46 “Ndipoi ete ñepëi ava osepia va'e che Ru; akoi ichui ou va'eño ite a'e gweraño tuprɨ osepia Tüpä. 47 Supiete aipo a'e peü akoi che reroya va'e vɨrekora tekovesa apɨre'ɨ̇. 48 Che mboyape nungar aiko amondo va'e tekovesa. 49 Araka'e pe ramoi eta ni'ä yuvɨro'u ite tembi'u ɨva sui ou va'e ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi, a'e rumo opa iriño avei ete omano yuvɨreko; 50 che rumo añe'ë mboyape ɨva sui ogweyɨ va'e rese; akoi ava o'u va'e ichui, a'e nomanoi chietera. 51 Che a'e aiko mboyape oikove va'e ogweyɨ va'e ɨva sui; akoi o'u va'e ko mboyape, a'e oikovera tekovesa apɨre'ɨ̇ pɨpe. Ko mboyape amondo va'erä a'e che rete ite. A'e amondora ava rekokwer ɨvɨ pɨpendar rese.” 52 Judío eta rumo oyeekopɨ-kopɨño yuvɨreko: –¿Marä e'ira vo aipo ko imbou tëi gwetekwer yande to'u viña? 53 Jesús rumo aipo e'i chupe: –Supiete aipo a'e akoi pe ndape'uise ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ retekwer iyavei ndapeɨ'uise suvɨ, ndaperekoi chietera tekovesa. 54 Akoi o'u va'e che retekwer iyavei oɨ'u va'e che ruvɨ, a'e vɨrekora tekovesa apɨre'ɨ̇; iyavei che ambogwerayevɨra arɨ ipa va'e pɨpe kuri. 55 Esepia che retekwer supiete va'e tembi'u sekoi, che ruvɨ avei supiete va'e ɨgwa sekoi. 56 Akoi o'u va'e che retekwer iyavei oɨ'u va'e che ruvɨ, a'e sekoi che rese ite, iyavei che aikove a'e sese. 57 Che Ru, che mbousar, a'e vɨreko ite tekovesa, ichui avei che aikove; egwë e'i aveira, akoi o'u va'e che retekwer oikovera che rese. 58 Añe'ë mboyape ɨva sui ogweyɨ va'e rese. Ko mboyape nda'ei tembi'u ɨva sui ou va'e pe ramoi eta yuvɨro'u va'e nungar, esepia a'e yuvɨro'u tëi opaño ite rumo omano yuvɨreko. Akoi o'u va'e che retekwer, oikovera apɨre'ɨ̇sa pɨpe ite. 59 Jesús oporombo'e ko mba'e rese judío ñemonu'äsave Cafarnaúm ve. 60 Osenduse ko yembo'esa, seta Jesús rupi ogwata va'e aipo e'i yuvɨreko: –Ko aipo e'i va'e yavai ete seroya agwä yandeu; ¿ava vo vɨroya tëira viña? 61 Jesús rumo oikwa voi ete iñe'ë-ñe'ë tëise ko mba'e rese yuvɨreko, evokoiyase oporandu chupe: –¿Pemboasɨño tie ñe'ësa? 62 ¿Marä peyera pi'ä che repiase peye che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ ayeupise che reko agwerve vicho viña? 63 Espíritu ni'ä omondo tekovesa; yande retekwer rumo egwë e'i tëi va'e. Iyavei ko amombe'u va'e peü a'e espíritu iyavei tekovesa. 64 Oime rumo amove pe pa'ü pendar ndovɨroya vɨtei va'e yuvɨreko. Esepia ni'ä Jesús oikwa ite yɨpɨsuive uma ndovɨroya vɨtei va'e, oikwa avei uma ava omondora yamotare'ɨ̇mbar upe. 65 Ipare aipo e'i iri: –Sese ni'ä akoi aipo a'e peü ndipoi chietera ava ou va'erä cheu, che Ru nomongere'ɨ̇ise imbou. 66 Ichuive tuprɨ, ava re'ɨi ogwata va'e Jesús rupi oseyapa yuvɨreko, ndoyuvɨrogwata iri avei supi. 67 Jesús oporandu opayandepo yovaive ñuvɨrïo va'e gwemimbo'e upe: –¿Pe avei vo chereyapa pota peye? 68 Simón Pedro omboyevɨ chupe: –Che Yar, ¿ava upe vo oroso irira? Nde gweraño ite ni'ä erereko ñe'ësa tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e. 69 Ore rumo oroyeroya ite nde rese, iyavei oroikwa ite nde ndaseko maräi va'e Tüpä suindar ereikose. 70 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –¿Nda'ei vo che opoporavo opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ peiko va'e? Oime rumo ñepëi pe pa'ü pendar a'e karugwar ite sekoi. 71 Evokoiyase aipo e'ise, Jesús oñe'ë Judas rekokwer rese, a'e Simón Iscariote ra'ɨrɨ, esepia ni'ä Judas omondora ava yamotare'ɨ̇mbar upe, yepe opayandepo yovaive ñuvɨrïo semimbo'e pa'ü pendar sekoi va'e viña.
1 Ko ipare, Jesús ogwata ɨvɨ Galilea rupi. Ndosopotai ete ɨvɨ Judea rese, esepia a'eve judío eta oseka ite yuka agwä yuvɨreko. 2 Vɨrovɨse pieta teyupa ka'a rakä apoprɨ agwä, a'e judío pieta yuvɨreko yepi, 3 tɨvɨreta aipo e'i yuvɨreko chupe: –Erepɨtai rene ko'ave; eso ɨvɨ Judea ve, a'e pendar nde rupi ogwata va'e avei tosepia mba'e nde rembiapo yuvɨreko. 4 Esepia akoi oyemboyekwa pota va'e, noñomi ete mba'e gwembiapo. Ereyapo ni'ä mba'e ko nungar eiko, eyapo opakatu ava rovake ɨvɨ pɨpendar upe. 5 Seroya e'ɨ̇save tëi avei tɨvɨreta aipo e'i yuvɨreko chupe. 6 Jesús rumo aipo e'i chupe: –Nde'i vɨtei rumo arɨ cheu, peü rumo opakatu arɨño tëiete avɨye va'e yepi. 7 Ɨvɨpendar yuvɨrekoi va'e ndiyai ete peamotare'ɨ̇ra a'e che amotare'ɨ̇ yuvɨreko, esepia ni'ä che amboyekwa ite mba'e sembiapo naporäi va'e. 8 Pesoño pe pieta repia; che ndasoi chira, esepia ndosupitɨ vɨtei ete arɨ imombe'uprɨ cheundar. 9 Aipo e'i pare rumo chupe, opɨtaño Galilea ve. 10 Opase yuvɨraso tɨvɨreta, Jesús avei oso pietasave, ndoyemboyekwai ete rumo ava upe, inungar oñemi va'e sekoi. 11 Judío eta rumo oseka tëi pietasave, aipo e'i tëi yuvɨreko: –¿Ke pi'ä akoi mbɨa sekoi? 12 Opakatu ava oñemoneta atɨ yuvɨreko sese. Amove aipo e'i: “A'e mbɨa avɨye va'e”; ambuae rumo aipo e'i: “Nda'ei avɨye va'e; a'e rumo ombopa tëi va'e ava oiko.” 13 Iyavei rumo, ndipoi ete ava oyemboyekwa va'e oñe'ë sese, osɨkɨyepave judío eta sui yuvɨreko. 14 Pieta mbɨterse rumo, Jesús oike oso tüpäro pɨpe omboɨpɨ oporombo'e. 15 Judío eta ovɨ'are'ɨ̇sa pɨpe aipo e'i tëi yuvɨreko: –¿Marä e'i rutei vo omba'ekwa rutikatu, ndoyembo'ei va'e ni'ä? 16 Jesús omboyevɨ chupe: –Che porombo'esa nda'ei cheyesuindar tëi, a'e rumo che mbousar suindar. 17 Akoi ñepëi ikere'ɨ̇ va'e oyapo va'erä Tüpä remimbotar, oikwara che porombo'esa nda'ei va'e che suindar a'e Tüpä suindar ite anise añe'ë cheyesui tëi vichiko. 18 Akoi oñe'ë va'e oyesui tëi, a'e oseka mboeteisa oyeupe narä tëi; oseka va'e rumo che mbousar sui mboeteisa gwasu, a'e supiete mba'e omombe'u; ndipoi ete porombopasa iporombo'esa rese. 19 “¿Nda'ei vo supiete Moisés omondo mborokwaita peü? Iyavei, ñepëi pe pa'ü pendar ndipoi ete omboyeroya va'e. ¿Ma'erä vo che yuka pota peye?” 20 Ava omboyevɨ yuvɨreko chupe: –¡Nde erereko karugwar ndeyese! ¿Ava vo nde yuka pota? 21 Jesús aipo e'i chupe: –Opakatu peiko va'e ndapeyembovɨ'ai ete ñepëi mba'e akoi ayapose mbɨtu'usa arɨ pɨpe. 22 Evokoiyase, Moisés omondo mba'e apo agwä circuncisión resendar (yepe nda'ei va'e ou Moisés suindar viña, a'e ou yɨpɨndar ava ɨvate katu va'e sui ete), pemocircuncida avei ni'ä ñepëi mbɨa mbɨtu'usa arɨ pɨpe yepi. 23 Supiete kurïtëi, Moisés porokwaita mboavɨye agwä pemocircuncida chi'ïvä'e mbɨtu'usa arɨ pɨpe yepi, ¿ma'erä vo evokoiyase peñemoɨrö cheu ambogwerase ñepëi mbɨa mbɨtu'usa arɨ pɨpe? 24 Ndape ñemoñetai chira ambuae ava rembiapokwer rese. Peñemoñetase ava rese, peyapo katu mba'e supi tuprɨ va'e yepi. 25 Oime yuvɨrekoi vɨte va'e Jerusalén ve a'e omboɨpɨ oporandu yuvɨreko chupe: –¿Nda'ei vo akoi ko oseka tëi va'e yuka agwä yuvɨreko? 26 A'e ni'ä ko sekoi, oñe'ë ava pa'üve rupi, iyavei ndipoi ete marä e'i va'e yuvɨreko chupe. ¿Omo'ä pi'ä mborerekwa eta ko mbɨa supietese Poropɨsɨrösar seko agwä yuvɨreko? 27 Yande rumo yaikwa ite kesui turi ko mbɨa; koiye rumo, ouse Poropɨsɨrösar, ndipoi chietera oikwa va'e yuvɨreko. 28 Jesús oporombo'e vɨteseve tüpäro pɨpe oiko, aipo renduse rumo, oñe'ë pirätä aipo e'i: –¡Evokoiyase, pe chekwa ite peye peikwa avei kesui ayu! Che rumo ndayui che remimbotar tëi, che imbouprɨ ite aiko ñepëi sekokwer avɨye va'e seroyaprɨ sui, iyavei a'e pe ndapeikwai va'e ite. 29 Che aikwa ite esepia ichui ayu, iyavei a'e ite che mbou. 30 Evokoiyase oipɨsɨ pota yuvɨreko sokenda agwä viña, ndipoi ete rumo ikere'ɨ̇ va'e esepia ndoyepota vɨtei arɨ ipapaprɨ chupe. 31 Seta iteanga rumo ava vɨroya va'e, iyavei aipo e'i yuvɨreko: –Koiye ouse Poropɨsɨrösar, ¿oyapora pi'ä seta katu poromondɨisa avɨye va'e ko mbɨa sui? 32 Fariseo eta osendu ava ñe'ësa Jesús resendar; iyavei pa'i eta rerekwar oyokwai sundao tüpäro rärösar ipɨsɨ agwä yuvɨreko. 33 Evokoiyase Jesús aipo e'i: –Che aikovera movɨrö arɨ rupive tëi pe pa'üve, ipare ayevɨra vicho che mbousar pɨri. 34 Che reka tëira peye, ndapeikatui chietera rumo che reka agwä, esepia ndapeikatui chira peso va'erä che rekosave. 35 Evokoiyase judío eta omboɨpɨ oporandu-randu oyeupe yuvɨreko: –¿Ke pi'ä osora ko mbɨa ndayaikatui va'erä seka agwä viña? ¿Osora tie judío oñemosaï va'e pa'ü rupi oiko, iyavei nda'ei va'e ava judío mbo'e agwä pi'ä? 36 ¿Marä oya pi'ä aipo e'i ‘Che reka tëira peye, ndapeikatui chietera rumo che reka agwä, esepia ndapeikatui chira peso va'erä che rekosave’? 37 Pieta ipa arɨ pɨpe imboeteisa katu va'e yepi. A'e arɨ pɨpe Jesús oñe'ë pirätä o'ä aipo e'i: –Akoi i'usei va'e, a'e touño cheu, iyavei akoi ava che yeroyasar, a'e touño avei cheu. Inungar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i, a'e ɨpɨ'a pɨpe sui osëra inungar ɨai ndopai va'e yepi. 39 Ko rese, Jesús aipo e'i seroyasar oipɨsɨra Espíritu yuvɨreko kuri; iyavei Espíritu ndou vɨtei ete, esepia Jesús ndoike vɨtei gweko porañetesa pɨpe. 40 Oime aipo ava pa'ü rupi osendu va'e ko ñe'ësa aipo e'i yuvɨreko: –Supiete revo ko mbɨa Tüpä ñe'ë mombe'usar sekoi. 41 Ambuae aipo e'i yuvɨreko: –Ko Poropɨsɨrösar ite. Ambuae rumo aipo e'i avei yuvɨreko: –Ani, esepia Poropɨsɨrösar nosëi chietera Galilea sui. 42 Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i Poropɨsɨrösar oura mborerekwar ɨvate katu va'e David sui, iyavei a'e osëra Belén sui, a'e David rekwa avei araka'e. 43 Evokoiyase ava oyemboya'o-ya'o yuvɨreko Jesús rekokwer sui tëi. 44 Oime aipo vɨraso pota tëi sokenda uka agwä viña; ndipoi ete rumo oyapo va'e mba'e yuvɨreko chupe. 45 Sundao eta tüpäro rärösar oyevɨpa yuvɨreko fariseo rekosave pa'i eta rerekwar avei, a'e oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ma'erä vo evokoiyase ndaperui? 46 Sundao eta rumo omboyevɨ yuvɨreko: –¡Ndipoi ete ñepëi mbɨa oñe'ë va'e inungar! 47 Evokoiyase fariseo eta aipo e'i yuvɨreko: –¿Pe avei vo peyembopa uka chupe? 48 ¿Oime vo vɨroya va'e ñepëi ore pa'ü pendar ore rerekwar, anise fariseo eta avei? 49 Ko ava, a'e ndoikwai porokwaita yuvɨreko, a'e yuvɨrekoira ñemoɨrösa pɨpe tëiete. 50 Nicodemo, a'e fariseo oso Jesús pɨri mba'e kwa agwä, aipo e'i chupe: 51 –Yandeundar porokwaita pɨpe aipo e'i, ndiyai ete ñepëi mbɨa yamondo mba'e tëisa pɨpe yɨpɨndar rumo yasendu rane itera iñe'ë mba'e sembiapokwer resendar. 52 A'e rumo omboyevɨ yuvɨreko chupe: –¿Nde avei vo ereiko Galilea pendar? Eyembo'e Ikwachiaprɨ pɨpe iyavei eresepiara ndipoi ete ñepëi Tüpä ñe'ë mombe'usar ou va'e Galilea sui. [ 53 Ipare opa yuvɨraso ñepëi-pëi gwëtä rupi.
1 Evokoiyase Jesús oso Ka'a Olivos ve, 2 ipare a'ere arayi'ive ko'ëse, oyevɨ tüpärove ou. A'ese ava oyemboya yuvɨreko sese, ichui a'e ogwapɨ öi omboɨpɨ oporombo'e. 3 Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e iyavei fariseo eta a'ese vɨraso ñepëi kuña, osesapɨ'a va'e iyemboagwasase yuvɨreko. Omondo opakatu ava re'ɨi avɨterve imo'ä yuvɨreko. 4 Aipo e'i Jesús upe yuvɨreko: –Porombo'esar, ko kuña osesapɨ'a yuvɨreko iyemboagwasase ñepëi kuimba'e rese. 5 Ko porokwaita pɨpe, Moisés orekwai ko nungar kuña yuvɨrekoi va'e yuka agwä ita pɨpe yepi. ¿Nde marä ere vo katu? 6 A'e oporandu yuvɨreko chupe sekoa'äsave tëi, ipare yamondo anga'u mba'e tëi pɨpe sereko oyapave. Jesús rumo oyaɨvɨ omboɨpɨ omba'ekwachia ɨvɨ rese okwä pɨpe. 7 Ipare oporandu-randuño itese yuvɨreko chupe, a'ese sovaɨva aipo e'i: –Akoi ñepëi pe pa'ü pendar ndovɨrekoi va'e angaipa, a'e rane yɨpɨndar toyapi ita pɨpe. 8 Ichui oyaɨvɨ iri omba'ekwachia iriño ite ɨvɨ rese öi. 9 Osenduse aipo nungar yuvɨreko, omboɨpɨ ñepëi-pëi oyeakɨkwei yuvɨnosë yuvɨnoi, ava kwakwa rane gätu oyapo yɨpɨndar evokoi nungar. A'ese Jesús opɨta a'e ae kuña rese a'eve yuvɨreko, 10 sovaɨva aipo e'i oporandu chupe: –Kuña, ¿kevo yuvɨrekoi? ¿Ndipoi ete ñepëi nde mokañɨ potasar yuvɨrekoi va'e? 11 A'e kuña omboyevɨ chupe: –Ndipoi ete che Yar. Jesús aipo e'i chupe: –Che avei ndoromokañɨ chira; sese kurïtëi eso iyavei ereyemboangaipa iri eme. 12 Jesús oñe'ë iri ava upe, aipo e'i: –Che aiko tesapesa ɨvɨ pɨpendar; akoi che rupi sekoi va'e vɨrekora tesapesa omondo va'e tekovesa chupe, iyavei ndogwata iri chietera pɨ̇tümimbisa vrɨrupi. 13 Fariseo eta aipo e'i yuvɨreko chupe: –Nde ereñe'ë ndeyese ae tëi: evokoi nde ñe'ësa ndaseroyaprɨi ete. 14 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Che ñe'ë rumo supi va'e ite, yepe cheyese ae añe'ë viña. Esepia che aikwa kesui ayu iyavei ke'asora; evokoiyase, pe rumo ndapeikwai ete. 15 Pe, pemokañɨ ava peiko pɨ'añemoñeta ɨvɨ pɨpendar rupi tëi. Che rumo namokañɨi ete ñepëi ava; 16 esepia amokañɨse ava, mba'e che rembiapo rumo supi va'e ite, esepia nda'ei che gweraño mba'e ayapo, che Ru che mbousar avei ni'ä oyapo mba'e che rupi. 17 Porokwaita peü ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i oimese ñuvɨrïo ava mba'e mombe'usar oyoyatuprɨ va'e, a'e mba'e semimombe'u seroyasaprɨ ite. 18 Supiete, che ae ite ni'ä aikwa mba'e amombe'u va'e che yesendar, che Ru che mbousar a'e avei oikwa opakatu mba'e che rembiapo. 19 Oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ke vo nde yesupa sekoi? Jesús omboyevɨ chupe: –Pe ndache kwai ete peye, ndapeikwai avei che Yesupa; chekwase rumo peye viña, che Yesupa avei peikwara viña. 20 Jesús omombe'u ko mba'e oporombo'ese tüpäro pɨpe oiko, gwarepochi rɨru porerekosa rovai. Ndipoi ete rumo osokenda va'erä, esepia ni'ä ndoyepota vɨtei ete i'arɨ chupe. 21 Jesús rumo aipo e'i iri: –Che asose, pe che reka tëira peye, pemanopara pe angaipa pɨpe. Che asosave ndapeikatui chietera peso va'erä. 22 Judío eta aipo e'i yuvɨreko chupe: –¿Ipɨ'añemoñeta pi'ä oyeyuka va'erä, iyavei sese pi'ä aipo e'i ndayaikatui chietera yaso agwä sekosave? 23 Jesús aipo e'i chupe: –Pe rumo peiko ko'ave ɨvɨ pendar, che rumo ɨvatendar aiko; iyavei peiko ko ɨvɨ pɨpendar tëi, che nda'ei ete ko ɨvɨ pɨpendar aiko. 24 Sese ni'ä akoi aipo a'e peü pemanopa itera angaipa pɨpe; esepia ndache reroyaise peye Che Aikose, pemanopa itera angaipa pɨpe. 25 Evokoiyase oporandu yuvɨreko chupe: –¿Uma ite vo nde ereiko? Jesús omboyevɨ chupe: –Yɨpɨndar, ¿ma'erä vo añe'ëra pe rese vichiko? 26 Seta iteanga areko che ñe'ë agwä peü iyavei mba'e pe rembiavɨ rese, akoi che mbousar a'e omombe'u mba'e supi va'e ite, iyavei che amombe'u va'e ɨvɨ pɨpendar yuvɨrekoi va'e upe a'e tuprɨ avei ni'ä asendu iñe'ë vichiko. 27 A'e rumo ndosendukwai ete Vu rese iñe'ëse yuvɨreko. 28 Sese aipo e'i chupe: –Pesupise rumo ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ, a'ese voi peikwara Che a'e Aikose, ndayapoi avei mba'e che remimbotar rupi tëi; che rumo amombe'u mba'e che Ru che mbo'esa rupi gweraño ite. 29 Esepia che mbousar ni'ä che rupive ite sekoi; che Ru ndache reyai va'e ite che ae, esepia che ayapoño ite mba'e semimbotar yepi. 30 Ko Jesús omombe'use, seta iteanga ava vɨroya va'e yuvɨreko. 31 Jesús aipo e'i vɨroyasar judío eta upe: –Peroyase che ñe'ëngagwer, a'ese peikora che remimbo'e supiete va'e; 32 peikwa aveira mba'e supiete va'e, iyavei mba'e supiete va'e perenoserä mba'e katuprɨsa pɨpe. 33 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ore rumo oroiko Abraham suindar ite, ndoroikoi va'e ava rembigwai tëi; ¿ma'erä vo aipo ere oreu pesëra mbigwai nungar pe rekosa sui? 34 Jesús rumo aipo e'i chupe: –Supiete aipo a'e peü akoi opakatu oyemboangaipa va'e, a'e yuvɨrekoi angaipa povrɨve tëi. 35 Ñepëi mbigwai ndiyai ete sekoi va'erä omu pɨri; ñepëi ta'ɨrɨ rumo sekoi etera omu pɨri yepi. 36 Sese, Ta'ɨrɨ pe renosese mbigwai tëi pe rekosa sui, supiete ndapeiko iri chietera mbigwai nungar. 37 Aikwa ni'ä Abraham suindar peikose; pe rumo che yuka potaño peye esepia ndaperoyai ete che ñe'ë yepi. 38 Che amombe'u che Ru mba'e omboyekwa va'e cheu; pe egwë peye aveira, peyapo mba'e pe Yesupa remimombe'u. 39 A'e aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Ore yesupa rumo Abraham! Ipare Jesús omboyevɨ chupe: –Abraham ra'ɨrɨ ite peikose viña, peyapora mba'e sembiapo nungar viña. 40 Evokoiyase, amombe'u mba'e supiete va'e Tüpä che mbo'e va'e rese, pe rumo che yuka potaño ite peye. ¡Abraham rumo ndoyapoi ete ko nungar mba'e! 41 Pe avei peyapo mba'e inungar tuprɨ oyapo peyesupa yuvɨreko. A'e aipo e'i yuvɨreko chupe: –¡Ore rumo nda'ei imboyesuprɨ tëi oroiko; orovɨreko ñepëiño ite ore Yesupa, a'e Tüpä! 42 Jesús omboyevɨ chupe: –Supiete Tüpä ite pe yesupase, pe evokoiyase che raɨsura peye viña, esepia che ayu Tüpä sui iyavei sese kurïtëi aiko ko'ave. Ndayui che remimbotar tëi, Tüpä ni'ä che mbou. 43 ¿Ma'erä pi'ä ndapesendukwa katui ete mba'e che remimombe'u? Esepia ndapeyapɨsaka potai ete che ñe'ë rese. 44 Peyesupa a'e karugwar tëiete; inungar tuprɨ avei peiko, peyapo mba'e semimbotar tëi avei. Esepia karugwar oporoyuka va'e yɨpɨsuive ite oiko. Ndasekoi va'e mba'e supi tuprɨ va'e pɨpe, noñe'ëi avei mba'e supiete va'e rese. Omombe'use temirä, oñe'ë inungar supiete va'e; esepia semiräñeteai va'e ite iyavei a'e ni'ä temirä yesupa tëi sekoi yepi. 45 Che rumo amombe'use mba'e supi tuprɨ va'e, ndache reroyai ete peye. 46 ¿Uma pi'ä pe pa'ü pendar oikwa che aikose angaipa pɨpe? Iyavei amombe'use mba'e supi tuprɨ va'e, ¿ma'erä vo evokoiyase ndache reroyai ete peye? 47 Akoi ava Tüpä suindar, a'e osendu Tüpä ñe'ë; pe rumo nda'ei ete Tüpä suindar peiko, ndapesendu potai ete iñe'ë. 48 Evokoiyase judío eta aipo e'i yuvɨreko: –Supiete ore aipo oro'e nde ereiko Samaria ɨgwar, iyavei erereko karugwar ndeyese. 49 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Che ndarekoi ete karugwar cheyese. Che ayapo mba'e che Ru mboeteisa pɨpe ite yepi, pe rumo ndache mboetei ete peye. 50 Iyavei che ndasekai ava che mboetei agwä. Oime rumo ñepëi oipota va'e. A'e ni'ä omondora ava rembiapo reprɨ chupe. 51 Supiete akoi vɨroya va'e che ñe'ë, a'e nomanoi chietera. 52 Judío eta omboyevɨ yuvɨreko aipo e'i chupe: –Kurïtëi oroikwa ite nde ererekose karugwar ndeyese. Esepia Abraham iyavei opakatu Tüpä ñe'ë mombe'usar omanopa ite yuvɨreko, iyavei nde aipo ere: ‘Akoi che ñe'ë reroyasar, nomanoi chietera.’ 53 ¿Nde tie ɨvate katu ereiko ore yesupa Abraham sui? Esepia a'e omano ite, ambuae Tüpä ñe'ë mombe'usareta omanopa avei yuvɨreko. ¿Ma'erä vo ereyeroya ndeyeseae tëi eiko? 54 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Che ae tëi ayemboeteise mba'e che rembiapo pɨpe, che mboeteisa evokoiyase ndaseroyaprɨi ete. Akoi che mboeteisar a'e che Ru gweraño ite, a'e chupe tuprɨ avei akoi ore Tüpä peye yepi. 55 Pe rumo ndapeikwai. Che rumo aikwa ite; iyavei ndaikwai a'ese peü, che avei evokoiyase semirañeteai va'e aikora inungar peiko yepi. Che supiete aikwa, aroya avei iñe'ë yepi. 56 Pe ramoi Abraham araka'endar, oyembovɨ'arete ite esepia ni'ä osepiara che arɨ oiko; ipare rumo osepia ite, ichui ovɨ'arete opɨ'a pɨpe. 57 Judío eta aipo e'i Jesús upe yuvɨreko: –Nderereko vɨtei cincuenta aravɨter, ¿marä erera aipo Abraham repia viña? 58 Jesús omboyevɨ chupe: –Supiete aipo a'e yɨpɨsuive ite che ayesu Abraham yesue'ɨ̇ vɨteseve. 59 Evokoiyase osupi ita yapi-yapi agwä yuvɨreko; Jesús rumo oñemi osë tuprɨño tüpäro pɨpe sui.
1 Osëse Jesús osepia ogwatasa rupi ñepëi mbɨa o'asa suive ndasesapɨsoi va'e. 2 Semimbo'e eta oroporandu yuvɨreko chupe: –Porombo'esar, ¿ma'erä pi'ä ko mbɨa ndasesapɨsoi ete o'a? ¿Oyesupa angaipa sui pi'ä, anise oangaipa sui ae tie? 3 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Nda'ei ete oangaipa sui, nda'ei avei oyesupa angaipa sui no; ko rumo egwë e'i yapo Tüpä omboyekwa va'erä gwembiapo sese. 4 Oime vɨteseve arɨ, yayapora mboravɨkɨ che mbousar porokwaita rupi; esepia pɨ̇türa, a'ese ndipoi chietera oporavɨkɨ va'e. 5 Aikove vɨte seve ko ɨvɨ pɨpe, che aiko tesapesa ɨvɨ pɨpendar. 6 Aipo mombe'u pare, Jesús ondɨvɨ ɨvɨ rese, gwendɨ pɨpe ɨvɨ omoakɨ̇ va'e omondo ndasesapɨsoi va'e resa rese. 7 Ipare aipo e'i chupe: –Eso tereyovai ɨgwa Siloé ve (a'e serer “Imbouprɨ”). Ndasesapɨsoi va'e evokoiyase oso oyovai, ichui oyevɨse oma'e tuprɨ ite. 8 Sëtä kotɨndar iyavei yɨpɨndar sepiasar oporanduse gwarepochi rese aipo e'i yuvɨreko: –¿Nda'ei vo akoi ko ogwapɨ öi gwarepochi rese oporandu yepi? 9 Amove ambuae ava aipo e'i: –A'e ite ni'ä. Ambuae rumo aipo e'i yuvɨreko: –Nda'ei a'e, yepe oyoya tuprɨ ite sese viña. A'e mbɨa aipo e'i: –Supiete, che a'e aiko. 10 Evokoiyase oporandu yuvɨreko chupe: –¿Marä ere vo ko kurïtëi esareko? 11 A'e rumo omboyevɨ: –Akoi mbɨa serer va'e Jesús omoakɨ̇ ɨvɨ, omondo che resa rese, ipare aipo e'i cheu: ‘Eso ɨgwa Siloé save, ichui eyovai.’ Che aso a'eve, ayovaise a'ese ama'e tuprɨ ite. 12 Evokoiyase oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ke vo sekoi a'e mbɨa? Ipare rumo a'e aipo e'i: –Ndaikwai. 13 Mbɨtu'usa arɨ pɨpe aipo Jesús omoakɨ̇ gwendɨ pɨpe ɨvɨ ndasesapɨsoi va'e mbogwera agwä. Sese vɨraso ndasesapɨsoi va'ekwer fariseo eta rovai yuvɨreko, 15 a'e oporandu yuvɨreko chupe marä ere ite vo ko esareko. Ipare a'e omboyevɨ: –Omondo ɨvɨ gwendɨ pɨpe omoakɨ̇ va'e che resa rese ichui ayovai, ipare kurïtëi asareko. 16 Oime fariseo pa'ü pendar aipo e'i yuvɨreko: –Akoi oyapo va'e ko nungar mba'e nda'ei ete Tüpä suindar, esepia ni'ä nomboetei ete mbɨtu'usa arɨ. Ambuae rumo aipo e'i yuvɨreko: –¿Marä e'ira pi'ä poromondɨisa apo viña, angaipa viyar tëi gwekose? Esepia oyeavɨratɨ tëi ipɨ'añemoñetasa yuvɨreko, 17 iyavei oporandu iri yuvɨreko ndasesapɨsoi va'ekwer upe: –Akoi ndemboesareko va'ekwer rese, ¿marä e'i nde pɨ'añemoñeta a'e mbɨa rese? A'e aipo e'i imboyevɨ: –Che aipo a'e Tüpä ñe'ë mombe'usar ite sekoi. 18 Judío eta rumo ndovɨroya potai ete ndasesapɨsoise iyavei kurïtëi osareko tuprɨ ite, ipare oicho'o uka iyesupa yuvɨreko 19 ichui oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ko ite vo pe ra'ɨrɨ? ¿Pemombe'u ndasesapɨsoi ete vo o'a? ¿Marä e'i vo kurïtëi oikatu osareko? 20 Iyesupa omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Oroikwa ite ko ore ra'ɨrɨ sekoise, iyavei ndasesapɨsoi ete o'a; 21 ore rumo ndoroikwai marä e'i kurïtëi osareko, ndoroikwai avei ava vo katu omboesapɨso. Peporanduño chupe; esepia okwakwa ite ni'ä; iyavei a'e ae omombe'ura peü. 22 Iyesupa rumo osɨkɨyepave tëi aipo e'iño yuvɨreko, esepia judío eta opa ite oyemoigätu yuvɨreko imombo agwä oɨ judío ñemonu'äsa sui ava vɨroya va'e Jesús Poropɨsɨrösar sekoise e'i va'e. 23 Sese iyesupa aipo e'iño yuvɨreko: “Peporanduño chupe, esepia ni'ä okwakwa ite.” 24 Judío eta oyevɨ iri oñe'ë akoi ndasesapɨsoi va'ekwer upe, aipo e'i yuvɨreko chupe: –Emombe'u oreu mba'e supi tuprɨ va'e Tüpä rovai. Esepia ore oroikwa ite evokoi mbɨa angaipa viyar sekoise. 25 A'e rumo omboyevɨ chupe: –Che ndaikwai ete angaipa viyar sekoise. Ko gweraño katu che aikwa che ndasesapɨsoi va'ekwer aiko; iyavei kurïtëi asareko tuprɨai ete. 26 Evokoiyase oporandu iri yuvɨreko chupe: –¿Mba'e ite vo oyapo ndeu? ¿Mba'e vo oyapo nde mboesareko agwä? 27 A'e rumo aipo e'i: –Amombe'u ni'ä akoi peü, pe rumo ndache reroyai ete peye. ¿Ma'erä vo peipota iri amombe'u vɨte va'erä peü? ¿Pe avei vo pegwata pota supi? 28 Evokoiyase a'e oñe'ërai yuvɨreko chupe aipo e'i: –Nde evokoiyase ereikora a'e mbɨa rupindar; ore rumo orogwata va'e Moisés rupi. 29 Iyavei oroikwa ite Tüpä oñe'ëse Moisés upe, evokoi mbɨa rumo ndoroikwai ete kesui osë ou. 30 A'e mbɨa rumo omboyevɨ chupe: –¡Marä peye rutei vo! Pe evokoiyase ndapeikwai kesui osë ou, che rumo che mbosareko ite. 31 Ore oroikwa tuprɨ ite Tüpä ndosendui ete ava angaipa viyar ñe'ë; ava omboeteisar iyavei vɨroyasar ñe'ë gweraño ni'ä osendu. 32 Ndasendusai ete aipo nungar ñe'ësa yepi ombosareko va'e ñepëi mbɨa o'a va'ekwer ndasesapɨsoi va'e. 33 Ko mbɨa ndouise Tüpä suindarse viña, ndoikatui chietera mba'e apo viña. 34 Evokoiyase aipo e'i yuvɨreko chupe: –Nde evokoiyase ereyesu tëi va'e angaipa pɨpe, ¿ore mbo'e pota mba'e rese eve? Ipare omombo oɨ judío ñemonu'äsa pɨpe sui yuvɨreko. 35 Jesús oyanduse ndasesapɨsoi va'ekwer mombose; ipare osepiase rumo oporandu chupe: –¿Ereroya vo nde ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ? 36 A'e aipo e'i chupe: –Che Yar, emombe'umi cheu, ayeroya katu va'erä rese. 37 Jesús omboyevɨ aipo e'i chupe: –Erema'e sese: che a'e aiko, a'e sese ni'ä ereñemoñeta ë'a. 38 Evokoiyase a'e mbɨa oñenopɨ'ä Jesús rovai oso, aipo e'i chupe: –Orovɨroya ite che Yar. 39 Ipare Jesús aipo e'i chupe: –Che ayu ko ɨvɨ pɨpe mba'e supi tuprɨ va'e apo agwä, ava ndasesapɨsoi va'e oma'e tuprɨra iyavei sesapɨso va'e oyevɨra tesapɨso e'ɨ̇sa pɨpe yuvɨreko. 40 Oime fariseo yuvɨrekoi va'e supi, osenduse aipo ñe'ësa, oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ore avei vo ndasesapɨsoi va'e nungar oroiko? 41 Jesús omboyevɨ chupe: –Pe ndaperesapɨsoise, ndaperekoi chietera angaipa peyese viña. Inungar aipo oroma'e peye, sese peyavɨ ite mba'e.
1 Evokoiyase Jesús aipo e'i: “Supiete aipo a'e akoi ava kokotɨ rupi tëi oike va'e ovesa rëtä pɨpe, a'e imondarai va'e tëi iporombopa serai va'e aveino. 2 Akoi oike va'e rumo okendɨpɨ rupi a'e ovesa rärösar sekoi. 3 Okendɨpɨ rärösar avei omboi okenda chupe, iyavei särösar oñe'ë ovesa upe serer rupi, iyavei ovesa oikwa ite iñe'ë rese yuvɨreko; ichui vɨnosepa sëtä pɨpe sui, 4 akoi yuvɨnosepase opakatu, a'e ogwata senonde, iyavei ovesa re'ɨi yuvɨraso sakɨkwerive esepia oikwa ite iñe'ë rese yuvɨreko. 5 Esepia ndoikwai va'e rupi ndogwatai ete yuvɨreko, opaño yuvɨroñemi ichui, esepia ni'ä ndoikwai ete iñe'ë rese yuvɨreko.” 6 Jesús omondo ko mba'e mboyoyasa, a'e rumo ndosendukwai ete yuvɨreko. 7 Jesús aipo e'i iri: “Supiete ko rese aipo a'e: Che aiko okendɨpɨ supi yuvɨroike va'e ovesa yepi. 8 Opakatu yugweru va'e che renonde, a'e imondarai va'e iporombopaserai va'e avei; ovesa rumo ndovɨroyai ete yuvɨreko. 9 Che ite ni'ä aiko okenda: akoi oike va'e che rupi, a'e oñepɨsɨröra. Iyavei inungar akoi ovesa oike ichui osë oyosɨ kapi'i o'u va'erä yepi.” 10 “Imondarai va'e ou mba'e ñomi tëi, oporoyuka agwä iyavei mba'e mokañɨ tëi agwä; che rumo ayu pereko va'erä tekovesa, iyavei pereko va'erä perekove pɨpe mba'e tuvicha va'e. 11 Che aiko ava rärösar avɨye va'e ite. Ava rärösar rumo avɨye va'e omondo ite gwekokwer ovesa repɨrä; 12 akoi gwarepochi repɨrä tëi oporavɨkɨ va'e, osepiase ma'embiar oñaröai va'e oseyapaño ovesa oñemi oso, esepia nda'ei ete a'e ovesa rärösar sekoi esepia ovesa nda'ei ete seimba. Ipare ma'embiar oñaröai va'e omondɨ-mondɨi ete ovesa opakatu rupi-rupi tëi. 13 Evokoi mbɨa oñemiño, esepia a'e oporavɨkɨ gwarepochi repɨrä tëi, iyavei ndosaɨsui ete ovesa.” 14 “Che ava rärösar avɨye va'e aiko. Inungar che Ru chekwa ite oiko che avei aikwa che Ru, egwë a'e avei che aikwa che reimba ovesa eta, a'e avei chekwa yuvɨreko. Che amondo che rekokwer sepɨrä yuvɨreko. 16 Areko avei ambuae che reimba nda'ei va'e ko ovesa rëtä pɨpendar; iyavei a'e arura che mboyeroyara yuvɨreko, ichui ñepëi reseve gwasu yuvɨrekoira, ñepëi gwarösar reseve.” 17 “Che Ru ni'ä che raɨsu ite esepia che amondo itera che rekokwer manosave aipɨsɨ iri va'erä kuri che kwerayevɨre. 18 Ndipoi chietera cheyuka va'erä yuvɨreko, che teiete rumo amondora che rekokwer che remimbotar rupi. Che areko ite pirätäsa imondo agwä, che kwerayevɨ iri agwä avei. Supiete areko che amondo va'erä iyavei ayevɨ'irira ipɨsɨ. Ko rese ni'ä che Ru che kwai che mbou.” 19 Osenduse judío eta aipo nungar ñe'ësa, opa ipɨ'añemoñeta yoavɨratɨ yuvɨreko. 20 Seta iteanga ipa'ü pendar aipo e'i va'e: –¿Ma'erä vo pemboyeroya, esepia vɨreko ite karugwar oyese iyavei ndayarakwai ete oiko? 21 Ambuae rumo aipo e'i yuvɨreko: –Ndipoi ete karugwar rerekosar aipo e'i va'e oñe'ë. ¿Oikatura pi'ä karugwar ava ndasesapɨsoi va'e mboesapɨso? 22 So'ɨ̇sa pɨpe aipo, iyavei Jerusalén ve omboetei pieta tüpäro rovasa agwer yuvɨreko. 23 Jesús sekoi tüpäro pɨpe, ichui ogwata oiko Oɨ Salomón oyapo va'ekwer rokupe ɨvɨi rupi. 24 Evokoiyase judío eta oyere tuprɨ sese aipo e'i oporandu yuvɨreko chupe: –¿Maräse rutei vo eremombe'ura mba'e supi tuprɨ va'e oreu? Supiete ereikose Poropɨsɨrösar, emombe'u ñepëi reseve oreu. 25 Jesús rumo omboyevɨ chupe: –Amombe'u ni'ä akoi peü, iyavei ndache reroyai ete peye. Che ayapo va'e mba'e che Ru mborerekwasa pɨpe, a'e ipɨpe sui chekwa uka ite opakatu upe; 26 pe rumo ndape royai ete, esepia pe nda'ei ete che ovesa peiko. 27 Che ovesa rumo oikwa ite che ñe'ë, che avei aikwa a'e evokoiyase ogwata yuvɨreko che rupi. 28 Che amondo avei tekovesa apɨre'ɨ̇, ipɨpe sui ndipoi chietera okañɨi va'e iyavei ndipoi chira serokwasar yuvɨreko che sui. 29 Esepia che Ru ombou va'e mba'e cheu a'e tuvicha katu opakatu mba'e sui, iyavei ndipoi chietera oikatu va'e serokwa agwä ichui. 30 Che Ru iyavei che oroiko ñepëiño ite. 31 Judío eta osupipa iri ita yapi-yapi agwä yuvɨreko, 32 Jesús rumo aipo e'i chupe: –Che Ru pirätäsa pɨpe seta ite mba'e ayapo avɨye va'e pe rovake; ¿Uma che rembiapo sui vo che api-api pota ita pɨpe peye? 33 Judío eta omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Nande api-apisai chira ni'ä ita pɨpe mba'e nde rembiapo avɨye va'e rese, esepia nde ereñe'ë rai tëi Tüpä rese. Nde rumo ereiko ava nungar tëi, iyavei nde ereyeapo inungar Tüpä nde ae eiko. 34 Jesús aipo e'i a'e ava upe: –Peündar mborokwaita ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: ‘Che aipo a'e peü pe tüpä päve ite peiko.’ 35 Yande yaikwa ite Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i va'e, ndiyai ete ani ya'e, esepia Tüpä aipo e'i pe tüpä päve ite peiko e'i evokoi ava oñe'ë mombe'usar upe. 36 Iyavei Tüpä ni'ä che reropove'ë che mbou ko ɨvɨ pɨpe, ¿ma'erä vo evokoiyase nde ereñe'ë rai tëi peye cheu esepia ni'ä Tüpä Ra'ɨrɨ aiko a'ese tëi? 37 Supiete che akoi ndayapoise mba'e che Ru remimbotar rupi, a'ese ndache reroyai chietera peye viña. 38 Akoi ayapose mba'e, yepe ndache reroyai chira peye viña, peroya katu mba'e ayapo va'e, peikwa va'erä ñepëi reseve opakatu mba'e esepia che Ru sekoi ete che rese yepi che avei aiko che Ru rese. 39 Osokenda pota iri yuvɨreko viña, Jesús rumo oñemiño ipa'ü sui. 40 Oyevɨ iri oso Jesús ɨai Jordán rovai, ipare opɨtaño a'eve, supi Juan yɨpɨndar oporoapirämo oiko. 41 Ava re'ɨi yuvɨraso sepia, aipo e'i yuvɨreko: –Yepe, Juan ndoyapoi ete mba'e poromondɨisa viña, opakatu mba'e omombe'u va'e rumo ko mbɨa resendar supi va'e ite. 42 Iyavei seta iteanga vɨroya va'e Jesús yuvɨreko a'eve.
1 Oime ñepëi mbɨa imba'easɨ va'e serer Lázaro, tekwa Betania pendar, a'e María iyavei ikupɨ'ɨrɨ Marta rekwa yuvɨreko. 2 Ko akoi María, Lázaro reindrɨgwer, a'e oipɨyere va'e mba'e sɨäkwä va'e yande Yar pɨ rese ipare omombiru o'a pɨpe. 3 A'e ñuvɨrïo oyekupɨ'ɨrɨ va'e omondo oñe'ë Jesús upe yuvɨreko: –Che Yar, nde mborɨpar, nde rembiaɨsu imba'easɨ ou. 4 Jesús osenduse, aipo e'i: –Ko mba'erasɨsa rumo nda'ei imano agwä ite, egwë e'i Tüpä reko porañetesa mboyekwa agwä, Tüpä Ta'ɨrɨ reko porañetesa mboyekwa agwä avei. 5 Yepe Jesús osaɨsu iteanga Marta, ikupɨ'ɨrɨ reseve iyavei Lázaro, 6 oyanduse rumo Lázaro mba'erasɨsa, opɨta vɨteño ite ñuvɨrïo arɨ gwekosave. 7 Ipare aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Yayevɨ irira ɨvɨ Judea ve. 8 Semimbo'e eta aipo e'i yuvɨreko chupe: –Porombo'esar, kwesemi tëi judío eta a'e ɨvɨ pendar nde yuka pota ita pɨpe yuvɨreko; ¿kurïtëi evokoiyase ereso pota iri a'eve? 9 Jesús aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –¿Ndapeikwai vo arɨ osesape arɨ momba tuprɨ yepi? Supiete akoi ogwata va'e arɨ pɨpe, ndoyepɨapi ete, esepia ni'ä osepia tesapesa ko ɨvɨ pɨpendar; 10 akoi ogwata va'e pɨ̇tü pɨpe, oyepɨapiño itera, esepia ni'ä ipane tesapesa chupe. 11 Ipare aipo e'i iri: –Yande mborɨpar Lázaro oke vɨte tëi, che rumo amoma'erä. 12 Semimbo'e eta aipo e'i yuvɨreko chupe: –Che Yar, supiete a'e oke vɨtese ou, egwë e'ise evokoiyase a'e okwerañora. 13 Jesús aipo oyapave tëi aipo e'i Lázaro omano ite ou, semimbo'e eta evokoiyase ipɨ'añemoñeta oke tëi revo e'i yuvɨreko chupe viña. 14 Evokoiyase Jesús omombe'u tuprɨ ite: –Lázaro omano ite. 15 Iyavei avɨ'arete che ndaikoise a'eve, esepia egwë e'ise avɨye katura peü pe che reroya agwä. Evokoiyase yaso opakatu sepia. 16 Evokoiyase Tomás, serer va'e Gemelo, aipo e'i ambuae omboetasa upe: –Yaso avei yande, yamano va'erä supi. 17 Oyepotase oso, Jesús oyandu Lázaro ñotɨ̇ agwer irugätu arɨ opa pare. 18 Esepia Betania namombrɨi Jerusalén sui, a'e vɨreko i'amombrɨgwer mbosapɨ kilómetros tëi; 19 seta yuvɨraso judío Marta iyavei María pɨri, imbovɨ'a agwä ikɨvrɨ mano agwer sui. 20 Oyanduse Marta Jesús yepota, osë voi ete sapeve; María rumo opɨtaño oɨ pɨpeve. 21 Evokoiyase Marta aipo e'i Jesús upe: –Che Yar, ereikose ko'ave, nomanoi chietera revo che kɨvrɨ viña. 22 Che rumo aikwa kurïtëi Tüpä omboura opakatu mba'e nde porandusa ndeu. 23 Jesús omboyevɨ chupe: –Nde kɨvrɨ rumo okwerayevɨ irira. 24 Marta aipo e'i chupe: –Supiete aikwa okwerayevɨra opase omano va'ekwer okwerayevɨ yuvɨreko arɨ ipa va'e pɨpe kuri. 25 Evokoiyase Jesús aipo e'i chupe: –Che aiko kwerayevɨsa iyavei tekovesa. Akoi che reroya va'e, yepe omano tëira viña, oikove ñoitera rumo; 26 iyavei akoi oikove vɨte va'e che reroyasar, a'e nomanoi chietera. ¿Ereroya vo aipo? 27 A'e kuña aipo e'i chupe: –Supiete che Yar, che orovɨroya ite nde Poropɨsɨrösar ereikose, Tüpä Ra'ɨrɨ, a'e ou va'erä ko ɨvɨ pɨpe. 28 Aipo o'e pare, Marta oso okupɨ'ɨrɨ María reka, aipo e'i chupeñomi: –Porombo'esar sekoi ko'ave iyavei oñe'ë ndeu. 29 Osendu voise iñe'ë, María oñarapü'a oso Jesús repia. 30 Jesús rumo ndoike vɨtei ete tekwa pɨpe; a'e sekoi Marta rekosave ñoite. 31 Osepiase María iñarapü'ase iyavei ipoyavase ichëse yuvɨreko, judío eta sëtäve yuvɨrekoi va'e, imbovɨ'asar yuvɨraso voi sakɨkwerive ipɨ'a ñemoñeta okɨvrɨ ruvɨpave revo osora oyase'o e'i yuvɨreko chupe viña. 32 Evokoiyase María oyepotase Jesús rekosave oso chupe, oñenopɨ'ä oso sovai, aipo e'i: –Che Yar, e'i revo ereikoveñose ko'ave, che kɨvrɨ nomanoi chietera viña. 33 Jesús, osepiase María yase'o iyavei judío eta yuvɨraso va'e supi, opɨ'a pɨpe oyandu ite ovɨ'are'ɨ̇sa, 34 evokoiyase oporandu ava re'ɨi upe: –¿Ke vo oñotɨ̇ yuvɨreko? A'e aipo e'i yuvɨreko chupe: –Erio ko'ave ore Yar, teresepiaru. 35 A'ese Jesús oyase'o. 36 Judío eta evokoiyase aipo e'i yuvɨreko: –¡Esepia a'e sembiaɨsuai ete sekoi! 37 Ambuae rumo ipa'ü pendar aipo e'i yuvɨreko: –Ko mbɨa akoi, omboesapɨso ava ndasesapɨsoi va'e, ¿ndoikatui chira pi'ä mba'e apo Lázaro upe imano e'ɨ̇ agwä viña? 38 Jesús, ndoyembovɨ'a iri katu, oyemboya oso suvɨpa rese. A'e ita yo'oprɨ save, a'e sokendɨpɨ sovapɨsa va'e ita pɨpe. 39 Jesús aipo e'i: –Perokwa sovapɨsa ita ichui. Marta, omano va'e reindrɨ aipo e'i: –Che Yar, ine ite revo, esepia opa ni'ä irugätu arɨ imanore. 40 Jesús omboyevɨ chupe: –¿Na mombe'ui vo akoi ndeu, ko ereroyase, eresepiara Tüpä porañetesa eiko? 41 Vɨrokwa ita yuvɨreko ichui, ipare Jesús oma'e ɨva rese aipo e'i: –Che Ru, avɨye ndeu esepia eresendu ite che ñe'ë. 42 Che aikwa ite eresenduse che ñe'ë yepi, che rumo añe'ë yepi ava rekokwer rese oime va'erä mba'e avɨye va'e ko'a pendar upe narä, vɨroya va'erä avei yuvɨreko nde che mbouse eve. 43 Aipo o'e pare, oñe'ë pirätä aipo e'i: –¡Lázaro, ësë evokoi sui! 44 Iyavei akoi omano va'ekwer osë, ñapɨ̇chisa tuprɨ va'e ipo iyavei ipɨ turukwar asɨaprɨ pɨpe iyavei oimama tuprɨ sova turukwar pɨpe yuvɨreko no. Jesús aipo e'i ava upe: –Peyorapa ñapɨ̇chisa ichui oikatu va'erä ogwata. 45 Ko rese seta iteanga Jesús reroyasar yuvɨraso va'e judío María rupi osepia avei mba'e sembiapokwer yuvɨreko. 46 Oime avei rumo aipo yuvɨraso va'e fariseo repia, iyavei omombe'u Jesús rembiapo agwer yuvɨreko chupe. 47 Evokoiyase fariseo eta iyavei pa'i eta rerekwar opa omonu'ä yuvɨreko Mborandusa Ɨvate katu va'e save, aipo e'i yuvɨreko: –¿Marä ya'era vo sereko? Ko mbɨa seta ite oyapo poromondɨisa oiko. 48 Ndayayapoise mba'e chupe, opakatu ite ava vɨroyara yuvɨreko, iyavei mborerekwa eta Roma ɨgwar yugwerura opara yande tüpäro omonduru yuvɨreko yande rekwa avei. 49 Ñepëi rumo ipa'ü pendar, Caifás serer va'e, pa'i eta rerekwar ɨvate katu va'e sekoi a'e aravɨter pɨpe, aipo e'i ava upe: –Pe ndapeikwai ete mba'e, 50 ndapesendukwai avei ko tekokwer; avɨye katura peü ñepëi mbɨa omanose yande rekwa repɨrä, nda'ei chietera okañɨ tëi opakatu tekwa ɨvɨ pɨpendar yuvɨreko. 51 Caifás nda'ei oyesui tëi aipo e'i, esepia a'ese sekoi pa'i eta rerekwar ɨvate va'e, a'e aravɨter pɨpe aipo e'i imombe'u Jesús omanora kuri judío rekwa repɨrä oiko; 52 iyavei nda'ei chira ko tekwa ɨvɨ rese gweraño, omonu'ära opakatu Tüpä Ra'ɨrɨ oñemosaï tëi va'e. 53 Egwë e'i a'e arɨ pɨpeve judío eta rerekwar oyemoigätupa Jesús yuka agwä yuvɨreko. 54 Sese Jesús ndogwata iri ava judío pa'ü rupi, a'e rumo osë ɨvɨ Judea sui oso ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇ va'e rerovɨkave, a'e ñepëi tekwa serer va'e Efraín. A'eve opɨta gwemimbo'e eta rese. 55 Vɨrovɨse movɨrö arɨ tëi judío pieta apo agwä Pascua resendar, iyavei seta iteanga ava ambuae tekwa rupindar yuvɨraso tekwa Jerusalén ve oyeekokwer moatɨrö agwä a'e omboetei Pascua pieta renondeve yuvɨreko yepi. 56 Oseka tëi Jesús, iyavei oporandu-randu tüpäro pɨpe oyeupe yuvɨreko: –¿Marä e'i pepɨ'a pɨpe? ¿Oura pi'ä pieta repia, anichira tie? 57 Fariseo eta iyavei pa'i eta rerekwar oporokwai yuvɨreko akoi osepia va'e Jesús rekosa pe mombe'ura oreu, oroikatu va'erä ipɨsɨ.
1 Ñepëi ova arɨ ipane vɨtese Pascua pieta agwä, Jesús oso tekwa Betania ve, a'eve sekoi Lázaro, a'e semimbokweragwer. 2 A'eve okaru yuvɨreko Jesús mboeteisave; Marta i'añeko sese; Lázaro evokoiyase okaru yuvɨnoi ipɨri. 3 Evokoiyase María gweru chi'ïmi ñepëi mba'e rɨru pɨpe sɨäkwä va'e senoseprɨ ndoyeseai va'e ɨvɨra nardo sui, a'e sepɨ iteanga va'e omondo mba'e sɨäkwä va'e Jesús pɨ rese; ipare oikɨtɨ o'a pɨpe ichui. Iyavei opakatu oɨ pɨpe ichïgwer sɨäkwä iteanga opɨta. 4 Evokoiyase Judas Iscariote, a'e akoi omondo va'erä Jesús ava yamotare'ɨ̇mbar upe, aipo e'i: 5 –¿Ma'erä vo nimondosai ko mba'e sɨäkwä va'e mboravɨkɨ repɨrä trescientos arɨ rupi ava iparaɨsu va'e pɨtɨ̇vɨï agwä? 6 Judas rumo nda'ei ava iparaɨsu va'e raɨsupave aipo e'i, esepia a'e imondarai va'e tëi, a'e avei sekoi gwarepochi rärösar, oñomiño ite yapokatuprɨ yepi. 7 Jesús aipo e'i chupe: –Egwë tëiño, toyapoño esepia a'e oyapokatu mba'e sɨäkwä va'e che mano agwä renondeve cheu. 8 Ava iparaɨsu va'e perekoño itera pe pa'ü rupi yepi; che rumo ndache rerekoi chietera pe pa'üve peye. 9 Seta iteanga judío oyandu yuvɨreko Jesús sekoise Betania ve, iyavei yuvɨraso a'eve, nda'ei rumo Jesús repia gweraño Lázaro repia avei, a'e akoi Jesús ombogwerayevɨ va'ekwer. 10 Evokoiyase pa'i eta rerekwar, oñemoigätu avei Lázaro yuka pota agwä yuvɨreko, 11 esepia a'e ichui tëi ni'ä seta iteanga judío oyepepɨ yuvɨreko Jesús reroya agwä. 12 Seta iteanga ava yuvɨraso tekwa Jerusalén ve Pascua pieta repia. A'ere arayi'ive, oikwa voi Jesús yepota agwä a'e tekwave yuvɨreko. 13 Evokoiyase oyasɨa pindo ipare yuvɨnosë sovaïchi agwä, osapukai yuvɨreko chupe: –¡Imboeteiprɨ! ¡Sovasaprɨ tasekoi ou va'e yande Yar Tüpä rer pɨpe a'e mborerekwar ɨvate katu va'e Israel pendar! 14 Jesús oyosɨ ñepëi gwariku ipare oyeupi sese, inungar aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: 15 “Pesɨkɨyei rene, tekwa Sión pendar; pesepia pe Rerekwar ɨvate katu va'e oyeupi ñepëi gwarikumi arɨve ou.” 16 Yɨpɨndar, semimbo'e eta ndosendukwai ete ko mba'e imombe'uprɨ yuvɨreko; koiye katu rumo, Jesús oike gweko mboeteisa pɨpe, a'ese oyemoma'endu'a opakatu mba'e sembiapokwer rese Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i ete sesendar ñe'ësa. 17 Ava yuvɨrekoi va'e aipo Jesús rupi avɨyeteramo tëi a'e oñe'ëse Lázaro upe suvɨpave ipare rumo ombogwerayevɨ, a'e evokoiyase omombe'upa mba'e osepia va'ekwer yuvɨreko. 18 Sese ava eta yuvɨnosë voi sovaïchi ipɨsɨ agwä, esepia oikwa ite mba'e poromondɨisa oyapose yuvɨreko. 19 Evokoiyase fariseo eta aipo e'i tëi oyeupe yuvɨreko: –Pema'ekwaru ndayaikatu iri ete mba'e apo agwä chupe. Pesepia ru, ¡opakatu ava yuvɨrogwata kurïtëi yuvɨreko supi! 20 Yuvɨraso va'e ava re'ɨi pa'ü rupi Jerusalén ve oyerure agwä pieta pɨpe, a'eve avei oime aipo movɨrö griego yuvɨrekoi va'e. 21 A'e oyemboya Felipe rese Betsaida pendar, tekwa Galilea pɨpendar, ipare oporandu aipo e'i yuvɨreko chupe: –Nde mbɨa, orosepia potamo Jesús. 22 Felipe evokoiyase oso imombe'u Andrés upe, ichui yuvɨraso ñuvɨrïo voi Jesús upe imombe'u. 23 Evokoiyase Jesús aipo e'i chupe: –Oyepota arɨ cheundar che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ mboetei agwä. 24 Supiete aipo a'e akoi trigo rä'ɨi nañotɨ̇saise ndi'ai chietera, a'e ndasorɨi chietera no; akoi ñotɨ̇sase rumo a'e i'a vai etera o'ä. 25 Akoi osaɨsu va'e gwekokwer, a'e omokañɨ tëietera; akoi ndosaɨsui va'e gwekokwer ko ɨvɨ pɨpe sereko, a'e vɨrekora tekovesa ndopai va'e. 26 Akoi che mboyeroya pota va'e, togwata che rupi yuvɨreko; che asosave a'eve avei yuvɨrekoira che mboyeroyasar. Akoi che mboyerosar oime va'e, che Ru avei omboeteira sereko. 27 “¡Kurïtëi rumo ayandu ite mba'e-mba'e tëi oime va'erä! ¿Marä a'era pi'ä evokoiyase? ¿Aipo a'era: ‘Che Ru, che renose katu eve ko mba'e-mba'e tëi sui’? ¡Che rumo ayu a'e gwä ite ko ɨvɨ pɨpe! 28 Che Ru, emboyekwa nde pirätäsa nderer porañetesa mboetei agwä.” A'ese oyeendu ɨva sui ñepëi ñe'ësa, aipo e'i va'e: “Opa ni'ä amboetei sereko yepi, ayevɨ iri etera rumo imboetei agwä.” 29 A'eve ava yuvɨrekoi va'e sendusar, aipo e'i osunu va'e tëi e'i yuvɨreko viña; ambuae eta rumo aipo e'i yuvɨreko: –Ñepëi mbigwai ɨva pendar oñe'ë chupe. 30 Jesús aipo e'i: –Nda'ei cheundar ñe'ësa pesendu, a'e rumo peündar ite. 31 Ko kurïtëi osupitɨ ite oime va'erä ñemoɨrösa ko ɨvɨ pɨpe, iyavei imombosara akoi oporokwai va'e ko ɨvɨ pɨpe sui. 32 Akoi che rupise ɨvate yuvɨreko ko ɨvɨ sui, a'ese opakatu ava arura che yeupi narä. 33 Aipo ñe'ësa pɨpe omboyekwa tuprɨ ite marä e'ira omano kuri. 34 Ava eta omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Porokwaita ikwachiaprɨ pɨpe oroikwa ite Poropɨsɨrösar sekoira tekovesa apɨre'ɨ̇ pɨpe. ¿Ma'erä ru akoi nde aipo ere ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ a'e supisara kuru rese ɨvate ere? ¿Uma vo aipo ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ sekoi? 35 Jesús aipo e'i ava upe: –Sekoi vɨtera tesapesa pe pa'üve, a'e rumo sekoira movɨrö arɨ rupi tëi. Pegwata katu ko tesapesa oime vɨte seve, avɨyeteramo pe resapɨ'a tëira pɨ̇tümimbi va'e, esepia akoi ogwata va'e pɨ̇tümimbisa rupi, ndoikwai kerupi ogwata oiko. 36 Peroya katu ko tesapesa kurïtëi pereko vɨteseve, peiko va'erä tesapesa pɨpe yepi. Ko mba'e mombe'u pare, Jesús oso ava re'ɨi pa'ü sui ndoyemboyekwa iri ete ava eta upe. 37 Yepe Jesús seta iteanga oyapo tuvicha va'e poromondɨisa ava re'ɨi rovake viña, a'e rumo ndovɨroyai ñoite yuvɨreko; 38 esepia ni'ä imboavɨyesa rane itera Tüpä ñe'ë mombe'usar Isaías rembikwachiagwer pɨpe aipo e'i va'e: “Che Yar, ¿ava pi'ä vɨroya yande ñe'ë yuvɨreko? ¿Uma upe pi'ä yande Yar omboyekwa gweko pirätäsa?” 39 Sese ndovɨroyai ete yuvɨreko, esepia ni'ä Isaías rembikwachiagwer pɨpe aipo e'i: 40 “Tüpä nomboesapɨso iri ete ava nombopɨ'añemoñeta tuprɨ iri avei, ndosepia iri va'erä ite mba'e yuvɨreko ndosendukwa iri va'erä aveino; ndoyevɨ iri va'erä ite cheu, iyavei che nambogwera iri va'erä ite yuvɨreko.” 41 Isaías omombe'u mba'e ko nungar esepia ni'ä osepia ite Jesús reko porañetesa, oñe'ë avei sese. 42 Koiye katu, seta ite judío vɨroya va'e Jesús, seko ɨvate katu va'e avei. A'e rumo nomboyekwai ete seroyasa yuvɨreko fariseo sui osɨkɨyepave omombo e'ɨ̇ agwä oɨ judío ñemonu'äsa sui yuvɨreko. 43 Esepia a'e oipota katu ava tëi suindar yemboeteisa Tüpä suindar yemboeteisa sui yuvɨreko. 44 Jesús oñe'ë pirätä aipo e'i: “Akoi che reroyasar, nda'ei che gweraño che reroya, che Ru avei che mbousar vɨroya yuvɨreko. 45 Akoi che repiasar, osepia avei che mbousar. 46 Che aiko tesapesa. Ayu ko ɨvɨ pɨpe ava che reroyasar yuvɨrekoi e'ɨ̇ va'erä pɨ̇tümimbisave. 47 Akoi osendu va'e che ñe'ë iyavei ndoyapoi mba'e semimbotar, nda'ei che amokañɨrä; esepia ndayui ava ko ɨvɨ pɨpendar mokañɨ agwä, che rumo ayu ipɨsɨrö agwä. 48 Akoi ava che reroɨrö va'e ndovɨroyai avei che ñe'ë, oime rumo imokañɨ agwä: ko che ñe'ësa supiete va'e chupe oyemokañɨ ukara arɨ ipa va'e pɨpe yuvɨreko. 49 Esepia che nañe'ëi ete cheyesui tëi; che Ru, che mbousar rumo chekwai che ñe'ë agwä, che porombo'e agwä avei. 50 Che aikwa ko cheundar porokwaita gweru tekovesa apɨre'ɨ̇ ava upe. Sese ni'ä, amombe'u che Ru chekwaisa.”
1 Pascua pieta renonde iyavei Jesús oikwa ite o'arɨ yepota ko ɨvɨ reya agwä oso va'erä Vu pɨri. A'e osaɨsu va'e ite ava oyeupendar ko ɨvɨ pɨpe yepi, egwë e'i saɨsu arɨ ipa va'e rupi. 2 Karugwar oike ite Judas pɨ'a pɨpe, Simón Iscariote ra'ɨrɨ rese, imondo agwä Jesús yamotare'ɨ̇mbar upe. Jesús rumo oikwa ite ouse Tüpä sui, oikwa avei oyevɨ iri agwä Tüpä pɨri iyavei Tu omondo opakatu omborerekwasa chupe; sese okaruse öi opü'a karusa renda sui, osekɨi oturukwar yo'asa ipare omonde ambuae turukwar vumbɨkwasa rese. 5 Ipare omondo ɨ yepoisa rɨru pɨpe ichui oyosei gwemimbo'e eta pɨ omombiru turukwar yeovakɨtɨsa pɨpe vɨreko va'e vumbɨ rese. 6 Oyosei potase Simón Pedro pɨ, a'e aipo e'i chupe: –Che Yar, ¿nde evokoiyase ereyoseira che pɨ? 7 Jesús omboyevɨ chupe: –Nde rumo nderesendukwai mba'e che rembiapo kurïtëi, ipare rumo eresendukwara. 8 Pedro aipo e'i chupe: –¡Che rumo ndaipotai chietera che pɨsei agwä eve! Jesús omboyevɨ chupe: –Ndayoseise rumo nde pɨ, evokoiyase nda'ei chietera che rupindar ereiko. 9 Simón Pedro aipo e'i chupe: –¡Evokoiyase che Yar, ani katu che pɨ gweraño ereyosei, eyosei avei che po iyavei che akä! 10 Jesús omboyevɨ chupe: –Akoi oyasupa ramo va'e, a'e ipɨño tëi yoseisara, esepia opakatu ite imoatɨröprɨ sekoi. Iyavei pe ndapekɨ'ai ete peiko, yepe nda'ei opakatu tuprɨ egwë peye. 11 A'e aipo e'i: “Nda'ei opakatu tuprɨ ndapekɨ'ai”, esepia oikwa ite uma omondora yamotare'ɨ̇mbar upe. 12 Gwemimbo'e eta pɨ yosei pare, Jesús omonde iri oturukwar yo'asa, ogwapɨ iri karusa rendave aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –¿Peikwa vo mba'e ayapo va'e peü? 13 Pe ni'ä, Porombo'esar iyavei ore Yar peye cheu, supiete esepia a'e ite che aiko. 14 Supiete che Porombo'esar Yar avei aiko, che ayosei pe pɨ, egwë peye aveira ñepëi-pëi peyakatu peyosei pe pɨ. 15 Che amboyekwa ite ñepëi mba'e peikwa va'erä, peyapo va'erä avei inungar mba'e che ayapo va'e yepi. 16 Supiete aipo a'e ndipoi ete ñepëi mbigwai ɨvate katu va'e gwerekwar sui, egwë e'i avei imbouprɨ nda'ei chira ɨvate katu sekoira ombousar sui. 17 Pesendukwase ko nungar mba'e iyavei peyapo tuprɨse, a'ese pevɨ'arete katura peiko. 18 “Nañe'ëi ete aipo pe opakatu peiko va'e rese; che rumo aikwa uma opa aiporavo yuvɨreko. Ko rumo imboavɨyesa rane itera aipo e'i va'e Ikwachiaprɨ pɨpe öi: ‘Akoi okaru va'e che pɨri, a'e oyemboyere che amotare'ɨ̇ kurïtëi.’ 19 Amombe'ura aipo peü oime va'erä renondeve, a'ese che reroyara peye Che a'e Aikose. 20 Supiete aipo a'e peü akoi che remimondo oipɨsɨ tuprɨ va'e, a'e che pɨsɨ tuprɨ ite; akoi che pɨsɨ tuprɨ va'e, a'e oipɨsɨ tuprɨ avei che mbousar no.” 21 Ko mba'e mombe'u pare, Jesús ndoyembovɨ'ai tëiete oiko, ipare rumo koiye omombe'u tuprɨ iri ete: –Supiete aipo a'e ñepëi pe pa'ü pendar che mondora che amotare'ɨ̇mbar upe. 22 Semimbo'e eta evokoiyase omboɨpɨ oma'ë-ma'ë tëi oyese yuvɨreko, ndoikwai ete rumo uma rese oñe'ë. 23 Ñepëi sekoi va'e ipa'ü pendar, a'e Jesús rembiaɨsu katu yɨpɨve chini, okaru vɨte seve yuvɨnoi, 24 ipare Simón Pedro aipo e'i chupe eporandu ikwa agwä uma rese pi'ä oñe'ë oiko. 25 A'e oyemboya katu ite oso Jesús rese, aipo e'i oporandu chupe: –Che Yar, ¿uma ite vo aipo a'e? 26 Jesús omboyevɨ chupe: –Amoakɨ̇ra ko ñepëi mboyape imbo'i-imbo'iprɨ, akoi chupe amondo va'e, a'e ite che mondora. Ipare voi ete omoakɨ̇ mboyape mbo'i-mbo'iprɨ, ichui omondo Judas upe, a'e Simón Iscariote ra'ɨrɨ. 27 Ipare rumo Judas oipɨsɨ voi ete mboyape, a'ese Karugwar oike voi ete ipɨ'a pɨpe. Jesús aipo e'i chupe: –Akoi ereyapo pota va'e eiko, eyapo voi ete kurïtëi. 28 Ndipoi ete rumo karusa rendave yuvɨrokaru va'e yuvɨnoi osendukwa va'e yuvɨreko iñe'ë marä oyapave aipo e'i chupe. 29 Esepia Judas sekoi gwarepochi rɨru rärösar ite yepi, oime rumo ipɨ'añemoñeta va'e Jesús oyokwai revo mba'e rerokwa agwä Pascua pietase narä e'i yuvɨreko chupe, anise omondora revo ava iparaɨsu va'e upe mba'e e'i yuvɨreko viña. 30 Oipɨsɨ pare Judas mboyape osë voi ete. A'e pɨ̇tü pɨpeve oso. 31 Ipare koiye katu Judas së pare, Jesús aipo e'i: –Kurïtëi oyekwara che, ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ reko porañetesa, Tüpä reko porañetesa avei oyekwara che rese. 32 Iyavei supiete akoi ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ amboyekwara Tüpä reko porañetesa, egwë e'i aveira Tüpä omboyekwara che reko porañetesa oiko, a'e oyapo itera evokoi nungar kuri. 33 Che ra'ɨreta che rembiaɨsu, ndaiko puku iri chira rumo pe rese. Pe rumo che reka tëira peye; inungar akoi amombe'u va'e judío eta upe a'e tuprɨ avei aipo amombe'u kurïtëi peü: Ndapei katui chietera peso va'erä che asosave. 34 Ko amondo porokwaita ipɨasu va'e peü: Peyeaɨsu va'erä ñepëi-pëi peiko. Inungar che opoaɨsu pe rereko yepi. 35 Supiete peyeaɨsuse ñepëi-pëi peiko va'e, opakatu tuprɨ ite ava oikwara yuvɨreko pe che remimbo'e eta peikose. 36 Simón Pedro oporandu Jesús upe: –Che Yar, ¿ke ite vo eresora? –Kevo che asora–e'i Jesús omboyevɨ chupe–, kurïtëi ndiyai ete peso va'erä che rupi; koiye katu rumo pesora che rupi. 37 Pedro aipo e'i chupe: –Che Yar, ¿ma'erä vo kurïtëi ndiyai ete aso va'erä nde rupi? ¡Che añemoigätu amondo va'erä che rekokwer nde repɨrä! 38 Jesús omboyevɨ chupe: –¿Supiete vo ereyemoigätu eremondo va'erä nde rekokwer che rese? Supiete amombe'ura aipo ndeu takura ñe'ë renondeve, mbosapɨ yupagwer rupi ndaikwai va'e erera cheu.
1 “Pepɨ'añemoñeta atɨi rene; peroya katu Tüpä che reroya aveira peye. 2 Esepia che Ru rëtä pɨpe ni'ä oime tuvicha iteanga pɨtu'u agwä yepi; ndipoise evokoi nungar viña, che namombe'ui chietera mba'e amoigätu va'erä peü narä viña. 3 Iyavei che aso pare amoigätura mba'e peü narä, ayevɨ irira rumo vitu ko'ave pereraso agwä che yeupi kuri, a'eve che aikora pe a'eve tuprɨ avei peikora no. 4 Peikwa ni'ä perɨ kerupi che asora.” 5 Tomás aipo e'i Jesús upe: –Che Yar, ore ndoroikwai ete kevo katu eresora. ¿marä oro'era pi'ä aipo perɨkwa agwä viña? 6 Jesús omboyevɨ chupe: –Che ni'ä aiko perɨ supiete va'e iyavei tekovesa. Che rupi gweraño ite peyepotara che Ru upe. 7 Supiete akoi pe chekwase peye, egwë peye aveira che Ru kwa agwä koiye; kurïtëi suive rumo peikwa ite sereko, iyavei pesepia ni'ä ko'ave sereko yepi no. 8 Evokoiyase Felipe aipo e'i chupe: –Che Yar, torosepia katu aipo nde Ru, iyavei sepia pare rumo orovɨ'arete itera. 9 Jesús omboyevɨ chupe: –Felipe, che aiko kurïtëi ko'ave seta arɨ pepa'üve, ¿ndachekwa vɨtei ete vo peye? Akoi che repiasar rumo, a'e osepia avei che Ru; ¿ma'erä vo ereporandu torosepia nde Ru ere cheu? 10 ¿Ndache reroyai vo peye che Ru rese ite aikose iyavei che Ru sekoise che rese? Opakatu mba'e amombe'u va'e peü, nda'ei cheyesui tëi amombe'u. Che Ru, sekoi va'e che rese, a'e ite oyapo mba'e gwemimbotar che rese yepi. 11 Che reroya katu peye aikose che Ru rese iyavei che Ru sekoise che rese; anise, che reroyañomi tëi katu peye mba'e che rembiapo rese. 12 Supiete aipo a'e akoi che reroyasar a'e avei oyapora mba'e che rembiapo nungar oiko; oyapo aveira mba'e tuvicha katu va'e, esepia ni'ä che asora che Ru rekosave. 13 Iyavei peporanduse opakatu mba'e rese che rer pɨpe, che amondoño itera peü, ipɨpe sui che Ta'ɨrɨ amboyekwara che Ru reko porañetesa vichiko. 14 Che amondora mba'e peü peremimbotar peporanduse che rer pɨpe. 15 “Supiete che raɨsuse peye, pemboyeroya katu che porokwaita. 16 Iyavei che aporandura che Ru upe ombou va'erä ambuae Pepɨtɨ̇vɨï agwä, a'e Espíritu sekoi supiete va'e, a'e sekoi va'erä ite perese yepi. Akoi yuvɨrekoi va'e ko ɨvɨ pɨpe a'e ndoikatui chietera ipɨsɨ yuvɨreko, esepia ndosepiai iyavei ndoikwai ete yuvɨreko; pe rumo peikwa ite, esepia a'e sekoi ete pe rese iyavei a'e sekoi ñoitera pereseve yepi.” 18 “Che rumo ndopoeyai chietera paraɨsusa nungar pɨpe; ayevɨra vitu aiko va'erä pe rese. 19 Koiye katumi, yuvɨrekoi va'e ko ɨvɨ pɨpendar ndache repia iri chietera yuvɨreko; pe rumo che repia itera peye, iyavei peikoveño itera esepia che avei ni'ä aikovera. 20 A'e arɨ pɨpe koiye, pe mondora pepɨ'a ñemoñetasa che aikose che Ru rese, pe evokoiyase peikora che rese, che avei aikora pe rese. 21 Akoi oɨpɨsɨ va'e che porokwaita iyavei omboyeroya va'e, a'e omboyekwa ite che raɨsusa oiko. Che Ru osaɨsu aveira a'e che raɨsusar, che avei asaɨsura, ayemboyekwa aveira yuvɨreko chupe.” 22 Judas (nda'ei va'e Iscariote) oporandu chupe: –Che Yar, ¿ma'erä vo ereyemboyekwara oreuño tëi; ma'erä ru ndereyemboyekwai ava ko ɨvɨ pɨpendar upe? 23 Jesús omboyevɨ chupe: –Akoi che raɨsusar, omboyeroya va'e che ñe'ë; a'e che Ru avei osaɨsura, che iyavei che Ru oroyura oroiko va'erä sese. 24 Akoi ndache raɨsui va'e, a'e ndovɨroyai avei che ñe'ë yuvɨreko. Ko ñe'ësa pesendu va'e nda'ei che yesuindar tëi, a'e rumo che Ru, che mbousar suindar ite. 25 “Amombe'u aipo peü opakatu mba'e aiko vɨte seve pe pa'üve; 26 akoi Poropɨtɨ̇vɨïsar, iyavei Espíritu Maräne'ɨ̇ che Ru omboura che rer pɨpe, a'e pe mbo'era opakatu mba'e avɨye va'e rese pe moma'endu'a aveira opakatu che ñe'ëngagwer amombe'u va'ekwer rese. 27 Aseyara teko tuprɨsa peü. Ko amondo va'e che reko tuprɨsa che yesuindar ite, namondoi chira rumo peü inungar omondo va'e ko ɨvɨ pɨpendar yuvɨreko yepi. Anichira rumo peiko vɨ'are'ɨ̇sa pɨpe ndape sɨkɨyei chietera no. 28 Pesendupa ni'ä akoi amombe'u va'ekwer asora a'ese vichiko iyavei ayevɨra aiko va'erä perese a'e akoi peü. Supiete che raɨsuse peye, a'ese peye mbovɨ'arete katura peikwase asose che Ru pɨri. Esepia a'e seko ɨvate katu va'e ite che sui yepi. 29 Sese aipo amombe'upa voi ko mba'e tenondeve peü, akoi egwë e'ise ite, a'ese peroyara. 30 Na ñe'ë atɨ iri chira mba'e rese peü, esepia ou ite oporokwai va'e ko ɨvɨ pɨpe. Yepe a'e ndovɨrekoi ete omborerekwasa ɨvate katu va'e che sui viña, 31 egwë e'i etera ni'ä oikwa va'erä ko ɨvɨ pɨpendar yuvɨreko che asaɨsuse che Ru iyavei ayapo ite mba'e chekwaise chupe yepi. Pepü'apa. Yaso ko'ave sui.”
1 “Che aiko uva ɨ nungar supiete va'e, che Ru evokoiyase i'añeko va'e ñotɨ̇mbrɨ rese. 2 Akoi ñepëi che remitɨ̇ räkä ndi'aise cheu; a'e oyasɨara vɨrokwara säkä ichui omoatɨrö tuprɨ katu aveira sereko, ti'a katu oyapave. 3 Che ñe'ë amombe'u va'e pɨpe sui kurïtëi peiko ite ñemoatɨrösa pɨpe. 4 Akoi peikose ite che rese, inungar avei che aikora pe rese yepi. Ñepëi uva ɨ räkä rumo ndi'ai chietera oyesui ae tëi, esepia ni'ä a'e ndoyai ete o'ɨ rese; egwë peye aveira, pe ndapeikatui chietera mba'e avɨye va'e apo agwä, ndapeikoise cherupi yepi.” 5 “Che ni'ä uva ɨ nungar ite aiko, pe evokoiyase säkä nungar peiko. Akoi sekoi va'e che rese, che avei aiko sese, a'e i'a vai etera o'ä; che pore'ɨ̇ rumo ndapeikatui chietera mba'e apo agwä yepi. 6 Akoi ndasekoi va'e che rese, a'e imombosara okarve ipare rumo ipirura inungar akoi ɨvɨra räkä imonu'äsa va'e sapɨ pɨrä tatave yepi. 7 Akoi supiete peikose che rese, iyavei ndaperesaraise che porombo'esa sui, peporanduse rumo mba'e pe remimbotar rese a'e imondosaño itera peü. 8 Ko rese oyemboyekwa ite che Ru mboeteisa, esepia peyapo ite mba'e avɨye va'e iyavei peikora che remimbo'e supi tuprɨ va'e yepi. 9 Che opoaɨsu ite pe rereko inungar che Ru che raɨsu che rereko yepi; sese peikoño katu che poroaɨsusa pɨpe. 10 Akoi peroyase che porokwaita, peikora che poroaɨsusa pɨpe, inungar che aroya che Ru porokwaita iyavei aikoveño ite iporoaɨsusa pɨpe vichiko.” 11 “Añe'ë aipo peü peyembovɨ'a agwä che rese iyavei pevɨ'asa yavɨye rane itera. 12 Ko che porokwaita pɨpe aipo e'i: Peyeaɨsu katu ñepëi-pëi inungar che opoaɨsu pe rereko yepi. 13 Ko poroaɨsusa gwasu vɨreko va'e oyese a'e inungar akoi omondo va'e gwekokwer omborɨpar repɨrä. 14 Pe ni'ä che mborɨpareta peiko, akoi peyapose mba'e che remimbotar opokwaise. 15 Mbigwai nda'e iri chira peü, esepia mbigwai ndoikwai ete mba'e gwerekwar rembiapo yepi. Che mborɨpar a'era peü, esepia aikwa uka ite peü opakatu ñe'ësa che Ru omombe'u va'e cheu. 16 Pe ndache poravoi ete peye, che rumo opoporavo vichiko amombe'u avei peü pemombe'u va'erä ñe'ësa avɨye va'e, a'e ñe'ësa tokañɨ tëi eme katu. Egwë e'ise che Ru omondora opakatu mba'e peporanduse che rer pɨpe peü. 17 Ko rese che opokwai: Peyeaɨsu katu ñepëi-pëi.” 18 “Akoi ko ɨvɨ pɨpendar ndapeambotaise, peikwara rumo cheu rane ite yipɨndar egwë e'i yuvɨreko. 19 Peikose ko ɨvɨ pɨpendarse viña, a'ese ava ko ɨvɨ pɨpendar pe raɨsuai etera viña, inungar a'e osaɨsuai oyesuindar yuvɨreko yepi. Che rumo opoporavo ko ɨvɨ pɨpendar pa'ü sui, sese ni'ä ko ɨvɨ pɨpendar ndapeambotai ete yuvɨreko, esepia ni'ä nda'e iri ete peiko ko ɨvɨ pɨpendar. 20 Peyemoma'endu'ara ko amombe'u va'ekwer rese kuri: ‘Ndipoi ete ñepëi mbigwai ɨvate katu va'e gwerekwar sui.’ Iyavei che amotare'ɨ̇mbar yuvɨrekoi va'e, pe avei pe amotare'ɨ̇ra yuvɨreko; iyavei pemboyeroyase che ñe'ë, egwë e'i tuprɨ aveira pe mboyeroya ambuae yuvɨreko. 21 Ko opakatu mba'e che rekokwer sui tëi egwë e'ira yuvɨreko peü, esepia ndoikwai ete ni'ä che mbousar yuvɨreko.” 22 “Che ndayuise añe'e chupe, ndoikwai chietera angaipa yuvɨreko viña. Kurïtëi suive rumo ndovɨrekoi chietera ñeröisa oangaipa rese yuvɨreko; 23 akoi ndache ambotai va'e, che Ru avei oyamotare'ɨ̇ yuvɨreko. 24 A'e ndovɨrekoi chietera angaipa yuvɨreko viña, inungar che ndayapoi va'e mba'e ipa'üve yuvɨreko chupe, ambuae rumo ndoyapoi ete ko nungar yepi; kurïtëi rumo osepia ite ko opakatu mba'e yuvɨreko, yepe a'e yuvɨrekoi va'e, ndacheambotai ete che Ru avei evokoiyase oyamotare'ɨ̇ yuvɨreko. 25 Ko mba'e oime va'e imboavɨyesa rane itera ñe'ësa ikwachiaprɨ porokwaita pɨpe vɨreko va'e yuvɨreko: ‘Che amotare'ɨ̇ avei che rembiapo e'ɨ̇ pɨpe yuvɨreko.’ ” 26 “Akoi ouse rumo Poropɨtɨ̇vɨïsar che Ru suindar a'e che amboura, Espíritu supiete va'e che Ru sui ou va'e, a'e omombe'ura che rekokwer. 27 Iyavei pemombe'ura peiko che rekokwer, esepia yɨpɨsuive tuprɨ ite peiko che rupi.”
1 “Amombe'u akoi peü ndapemokañɨi va'erä pɨ'a ñemoñetasa che rese. 2 A'ese pe mombora oɨ judío ñemonu'äsa sui yuvɨreko, iyavei osupitɨse arɨ peyuka agwä yuvɨreko a'e rumo Tüpä upe narä ite egwë yae yaiko e'i yuvɨreko viña. 3 Ko oyapora yuvɨreko, esepia ni'ä ndoikwai ete che Ru che avei ndachekwai ete yuvɨreko no. 4 Amombe'u aipo peü akoi osupitese arɨ, a'ese peyemoma'endu'ara che remimombe'ugwer rese.” “Namombe'ui ete ko mba'e yɨpɨsuive peü, esepia che aikove vɨte ite perese. 5 Kurïtëi rumo asora che mbousar pɨri, iyavei ndipoi ete ñepëi pepa'ü pendar oporandu va'e kevo aipo eresora e'i va'e cheu; 6 pe rumo ndapeyembovɨ'aiño, aipo mba'e amombe'use peü. 7 Supiete aipo a'e peü: avɨye katura che asose pe sui. Esepia ndasoise viña, Poropɨtɨ̇vɨïsar ndoui chietera sekoi va'erä pepɨri; asose rumo che amboura peü narä. 8 Akoi a'e ouse, opa itera mba'e omboyekwa opakatu ava ɨvɨpɨpendar upe uma angaipa viyar sekoi, iyavei uma ava ndoyavɨi va'e mba'e yuvɨreko, iyavei uma oipɨsɨra Tüpä poromokañɨsa kuri. 9 Uma pi'ä angaipa viyar sekoi: a'e akoi ndachereroyai va'e yuvɨreko; 10 uma pi'ä ndoyavɨi va'e ite mba'e yepi: che ñoite, esepia asora che Ru rekosave, iyavei a'ese ndache repia iri chietera peye; 11 uma pi'ä oipɨsɨra Tüpä poromokañɨsa kuri: a'e akoi oporokwai va'e ko ɨvɨ pɨpe, a'e imondosa itera oiporara va'erä mba'e-mba'e tëi.” 12 “Areko vɨte ite seta mba'e amombe'u va'erä peü, kurïtëi rumo ndiyai ete sendukwa agwä peü. 13 Akoi ouse Espíritu supi va'e ite, a'e pembo'era opakatu mba'e supiete va'e rese; esepia noñe'ëi chira a'e oyesui tëi, a'e rumo omombe'ura opakatu mba'e senduprɨ gweraño ite, iyavei oikwa ukara mba'e oime va'erä koiye peü.” 14 A'e omboyekwara che mboeteisa, esepia oipɨsɨra che areko va'e mba'e iyavei a'e oikwa ukara peü. 15 Opakatu mba'e vɨreko va'e che Ru a'e avei cheundar; sese akoi aipo a'e Espíritu oipɨsɨra che areko va'e mba'e, a'e evokoiyase oikwa ukara peü 16 “Ndasetai arɨ rupi, ndache repia iri chira peye, koiye katumi rumo cherepia irira peye.” 17 Evokoiyase oime semimbo'e oporandu-randu oyeupe ae yuvɨreko: –¿Marä oyapave pi'ä aipo e'i? Ndayasepia iri chira sereko seta arɨ rupi ko'ave, ipare koiye katumi yasepia irira, esepia ni'ä aipo osora Oyesupa rekosave. 18 ¿Marä oyapave pi'ä aipo e'i ‘kuri katumi rumo peikwara’? Ndayasendukwai ete rumo mba'e rese oñe'ë yandeu. 19 Jesús rumo oikwa voi ete mba'e rese oyeupe porandu agwä, sese aipo e'i gwemimbo'e upe: –Che akoi aipo a'e peü ndache repia iri chira seta arɨ rupi peye, ipare koiye katumi rumo che repia irira peye a'e akoi peü. ¿Sese vo akoi peporandu peyeupe? 20 Supiete aipo a'e peyase'ora iyavei ndapevɨ'ai chira, ava evokoiyase ko ɨvɨ pɨpendar oyembovɨ'aretera yuvɨreko. Yepe ndapevɨ'ai chira viña, pevɨ'are'ɨ̇sa rumo vɨ'aretesa pɨpe oyevɨra koiye. 21 Inungar akoi ñepëi kuña imembɨrapotase, tasɨ chupe esepia osopitɨ ite arɨ imembɨra agwä; pitani o'a pare rumo, sesarai ovɨ'aretesa pɨpe tasɨkwer sui pitani gweruse ko ɨvɨ pɨpe. 22 Egwë peye aveira kurïtëi ndape yembovɨ'ai chira; che rumo ayevɨ irira perepia, iyavei a'ese pe pɨ'a rorɨvetera, a'e torɨvetesa ndipoi chietera vɨrokwa va'e yuvɨreko pesui. 23 “A'e arɨ pɨpe ndapeporandu iri chietera mba'e rese cheu. Supiete che Ru omboura opakatu mba'e peporanduse che rer pɨpe peü. 24 Kurïtëi rumo, ndapeporandu vɨtei ete mba'e rese che rer pɨpe; peporandu katu a'ese peipɨsɨra, ipɨpe sui peikora torɨvetesa avɨye va'e pɨpe.” 25 “Amombe'u ni'ä akoi ko tekokwer mboyoyasa peü; oyepotara rumo arɨ a'ese namboyoya iri chira ambuae mba'e rese ko tekokwer, a'ese aikwa uka mba'e peü che Ru rekokwer resendar. 26 A'e arɨ pɨpe, peporandura che rer pɨpe mba'e rese; iyavei che aporandura che Ru upe pe rese nda'ei akoi peü, 27 esepia che Ru avei peraɨsu pe rereko. Peraɨsu ite esepia ni'ä pe cheraɨsu ite peye, iyavei peroya che ayuse Tüpä sui. 28 Äse vɨtu che Ru rovai sui aiko va'erä ko ɨvɨ pɨpe, kurïtëi aseyara ko ɨvɨ ayevɨ va'erä che Ru pɨri vicho.” 29 Evokoiyase aipo e'i semimbo'e eta yuvɨreko chupe: –Indo aipo supiete ereñe'ë tuprɨ katu ite, nderemboyoya iri ambuae mba'e rese imombe'u oreu. 30 Kurïtëi orosepia ite opakatu mba'e ereikwase iyavei ndiya iri chira revo oporandu iri va'erä mba'e rese yuvɨreko ndeu. Sese ore orovɨroya ite nde ereyuse Tüpä sui. 31 A'ese Jesús omboyevɨ gwemimbo'e eta upe aipo e'i: –¿Evokoiyase peroya ite kurïtëi? 32 Osupitɨ ite arɨ, iyavei ko pɨpeve sui ete, opara peyeñomosai ñepëi-pëi peremimbotar rupi che sui, iyavei che reyara che ae peye. Ndaikoi rumo che ae tëi, esepia che Ru sekoi ete che rese. 33 Amombe'u ko opakatu mba'e peü, peiko va'erä che rese mba'e tuprɨ pɨpe pe reko agwä. Ko ɨvɨ pɨpe, pe paraɨsura peiko, peyemongere'ɨ̇ño katu: esepia che opa ite asekopɨ mba'e-mba'e tëi ko ɨvɨ pɨpe.
1 Ko imombe'u pare, Jesús oma'e ɨva rese aipo e'i: “Che Ru, oyepota ite arɨ cheu: emboetei katu nde Ra'ɨrɨ sereko, a'ese avei nde mboetei katura nde rereko yuvɨreko. 2 Nde ni'ä erembou Cheu mborerekwasa opakatu ava arɨve areko va'erä, amondo va'erä avei tekovesa apɨre'ɨ̇ vichiko opakatu eremombe'u va'ekwer upe narä. 3 Iyavei ko tekovesa apɨre'ɨ̇ pɨpe yɨpɨndar nde kwa rane itera yuvɨreko, ñepëi Tüpä supiete va'e nderekosa pɨpe, iyavei akoi erembou va'e Jesucristo ko ɨvɨ pɨpe.” 4 “Che ni'ä oromboetei ko ɨvɨ pɨpe nderereko, iyavei amboavɨye ite nde porokwaita chekwai va'e rese eve. 5 Sese kurïtëi che Ru, embou nde yesuindar mba'e porañete va'e cheu, inungar akoi yɨpɨndar areko va'e nde rese ɨvɨ apoe'ɨ̇seve. 6 Akoi nde ereiporavo va'e ko ɨvɨ pɨpe erembou va'erä cheu, orokwa uka ite yuvɨreko chupe. A'e yuvɨrekoi va'ekwer nde rupi, nde evokoiyase erembou cheu, a'e oyapo ite nde porokwaita yuvɨreko. 7 Kurïtëi oikwapa ite opakatu mba'e ndesuindar ouse yuvɨreko cheu; 8 amombe'u avei nde ñe'ë yuvɨreko chupe erembou va'e cheu, iyavei a'e vɨroya ite yuvɨreko. Oikwa avei ndesui ayuse, vɨroya avei yuvɨreko nde che mbouse eve. 9 Che aporandu nde remimbou rese; ndaporandui rumo ko ɨvɨ pɨpendar rese, che aporandu erembou va'e rese cheu, esepia a'e ndeundar ite yuvɨrekoi yepi. 10 Opakatu mba'e areko va'e ndeundar ite, mba'e erereko va'e cheundar avei; che porañetesa evokoiyase oyekwa ite yuvɨreko sese.” 11 “Che ndaiko iri chira ko ɨvɨ pɨpe; a'e rumo yuvɨrekoveño itera ko ɨvɨ pɨpe, che evokoiyase asora nde pɨri. Che Ru ndaseko maräne'ɨ̇ va'e, esärö nde pirätäsa pɨpe nderer pɨpe sereko, akoi erembou cheu, oyese yuvɨrekoi tuprɨ agwä, inungar yande yaiko yepi. 12 Che aikose ko ɨvɨ pɨpe ipɨri yuvɨreko, asärö tuprɨ nderer pirätäsa pɨpe, akoi erembou va'e cheu. Ndipoi ete ñepëi okañɨ tëi va'e, akoi yɨpɨve okañɨ va'eño ite rumo okañɨ tëi; yavɨye rane itera aipo e'i va'e Ikwachiaprɨ pɨpe. 13 “Kurïtëi asora nde rekosave; che rumo amombe'u mba'e aikove vɨte seve ko ɨvɨ pɨpe, a'e avei vɨreko va'erä vɨ'aretesa oyese inungar che areko va'e yepi. 14 Che ni'ä amombe'u nde ñe'ë yuvɨreko chupe, ko ɨvɨ pɨpendar rumo ndoyambotai yuvɨreko esepia a'e nda'ei ko ɨvɨ pɨpendar yuvɨrekoi, inungar avei che nda'ei aiko ko ɨvɨ pɨpendar. 15 Ndaporandui rumo ndeu erenose va'erä ko ɨvɨ pɨpe sui, che aipota eresäröra opakatu mba'e-mba'e tëi sui. 16 Inungar che nda'ei aiko ko ɨvɨ pendar, egwë e'i avei a'e nda'ei ko ɨvɨ pendar yuvɨrekoi. 17 Eseko moigätu tuprɨ ñe'ësa supiete va'e pɨpe sereko; nde ñe'ë ni'ä supi tuprɨ va'e ite yepi. 18 Inungar nde che mbou eve ko ɨvɨ pɨpendar pa'üve, egwë a'e avei che imondo ko ɨvɨ pɨpendar pa'üve yuvɨreko. 19 Sekokwer sui amondo che rekokwer ndeu narä, toyemondo katu yuvɨreko chupe ko ñe'ësa supi tuprɨ va'e reroya pɨpe viya.” 20 “Ndaporandui ko che remimbo'e reseño ndeu, aporandu avei akoi che reroya va'erä rese osenduse ñe'ësa yuvɨreko ichui. 21 Aporandu ndeu ko opakatu rese yuvɨrekoi tuprɨ va'erä; inungar nde, che Ru, ereiko che rese iyavei che aiko nde rese, egwë tëi avei a'e yande rese yuvɨreko, iyavei vɨroya va'erä ko ɨvɨ pɨpendar nde che mbousa rese eve yuvɨreko. 22 Che amondo avei yuvɨreko chupe inungar erembou va'e teko porañetesa cheu, oyoya tuprɨ va'erä tekokwer, inungar yande yaiko va'e yepi: 23 Che aiko yuvɨreko sese nde evokoiyase ereiko che rese, a'ese yuvɨrekoira tekovesa i'ɨ̇vi tuprɨ va'e pɨpe, iyavei ko ɨvɨ pɨpendar ipɨ'añemoñetara nde che mbouse eve, eresaɨsu avei yuvɨreko inungar che raɨsu eve yepi.” 24 “Che Ru, nde ni'ä akoi erembou ko yuvɨrekoi va'e cheu, iyavei aipota a'e yuvɨrekoi che pɨri che rekosave, osepia va'erä che reko porañetesa yuvɨreko, teko porañetesa nde erembou va'e cheu; esepia nde ni'ä yɨpɨve ite che raɨsu eve ko ɨvɨ apoe'ɨ̇seve. 25 Che Ru, seko katuprɨ va'e, yuvɨrekoi va'e ko ɨvɨ pɨpe nande kwai ete yuvɨreko; che rumo orokwa ite, iyavei yuvɨrekoi va'e che rupi oikwa avei nde che mbouse yuvɨreko. 26 Che orokwa uka avei yuvɨreko chupe, iyavei orokwa uka vɨtera rumo, evokoiyase nde che raɨsusa tovɨreko avei yuvɨreko, che avei taiko yuvɨreko sese.”
1 Ko imombe'u pare, Jesús osë gwemimbo'e eta reseve yuvɨraso va'erä ɨembɨ Cedrón rovai. A'eve oime ñepëi mba'e mitɨ̇ ñachimbrɨ, a'eve Jesús oike gwemimbo'e eta reseve. 2 Iyavei Judas, a'e akoi omondo pota va'e yambotare'ɨ̇mbar upe sereko, oikwa avei sekosa, esepia ni'ä seta yupagwer Jesús oñemonu'ä gwemimbo'e eta rese a'eve yepi. 3 Egwë e'i Judas oyepota oso sundao re'ɨi reseve iyavei tüpäro rärösar pa'i eta rerekwar fariseo eta remimondo rese avei. A'e yuvɨrekoi oyeepɨsa rese, iyavei opakatu vɨraso gwataendɨ yuvɨreko. 4 Jesús rumo oikwa ite mba'e opakatu mba'e oime va'erä oyeupe, ichui osë oporandu ava re'ɨi upe: –¿Ava vo peseka? 5 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Jesús Nazaret pendar. Jesús aipo e'i: –Che ni'ä a'e aiko. Iyavei Judas imondosar sekoi yamotare'ɨ̇mbar pa'üve. 6 A'ese aipo e'i Jesús chupe: “Che ite a'e aiko”, a'ese oyevɨpa gwakɨkwei kotɨ ichui rumo opa ovɨ'api ɨvɨve yuvɨreko. 7 Jesús oporandu iri ava re'ɨi upe: –¿Ava ite vo peseka? Ipare a'e omboyevɨ iri yuvɨreko chupe: –Jesús Nazaret pendar. 8 Jesús aipo e'i iri a'e yuvɨrekoi va'e upe: –Amombe'u akoi peü che ni'ä a'e aiko. Che ite che rekase peye, pepokoi rene katu ko yuvɨrekoi va'e rese toyuvɨrasoño. 9 Ko egwë e'i yavɨye rane itera Jesús remimombe'ugwer aipo e'i va'e: “Che Ru akoi erembou va'e cheu, ndipoi ete ñepëi okañɨ va'e.” 10 Evokoiyase Simón Pedro, vɨreko va'e kɨse, vɨnose ipare oyasɨ'a Malco serer va'e nambi yasu kotɨndar, a'e akoi pa'i eta rerekwar ɨvate katu va'e rembigwai. 11 Jesús aipo e'i Pedro upe: –Emboyevɨ kɨse sɨru pɨpe. Che Ru ni'ä ko ombou mba'e yavai va'e cheu, ¿ma'erä vo nañemosaï chira chupe viña? 12 Evokoiyase sundao re'ɨi gwerekwar reseve, iyavei judío tüpäro rärösar, oipɨsɨ Jesús oipokwa-pokwa yuvɨreko. 13 Yɨpɨndar vɨraso Anás rëtäve yuvɨreko, esepia a'e Caifás rovayar, a'e aravɨter pɨpe sekoi pa'i rerekwar ɨvate katu va'e. 14 Ko Caifás aipo e'i va'e judío eta upe avɨye katura yandeu omanose ñepëi mbɨa tekwa repɨrä. 15 Simón Pedro iyavei ambuae Jesús remimbo'e yuvɨrasoño ite sakɨkwei. Ambuae semimbo'e rumo oikwa va'e ite pa'i rerekwar ɨvate katu va'e, sese oikeño ite Jesús rupi oɨ pɨpe. 16 Pedro rumo opɨtaño ite okarve okendɨpɨve o'ä. Sese ñepëi Jesús remimbo'e oikwa va'e pa'i rerekwar ɨvate katu va'e osë oñe'ë okendɨpɨ rärösar rese, Pedro moinge agwä rese. 17 Okendɨpɨ rärösar oporandu Pedro upe: –¿Nda'ei vo nde avei ereiko evokoi ava remimbo'e? Pedro omboyevɨ chupe: –Ani, nda'ei che a'e aiko. 18 A'e Pɨ̇tü pɨpe so'ɨ̇sa iteanga, mbigwai eta iyavei tüpäro rärösar oyatapɨ yuvɨreko, a'eve oyepe'e atɨ yugweru. Pedro avei sekoi ipa'üve, oyepe'e tata ɨpɨve o'ä. 19 Pa'i rerekwar ɨvate katu va'e omboɨpɨ oporandu Jesús upe semimbo'e rese iporombo'esa rese avei. 20 Jesús aipo e'i chupe: –Che añe'ë peü opakatu rupi iyavei opakatu ava rovake; esepia aporombo'eño va'e ite oɨ judío ñemonu'äsa rupi iyavei tüpäro pɨpe, a'eve oñemonu'ä judío eta yuvɨreko yepi; egwë a'e nañemi ete mba'e mombe'u. 21 ¿Ma'erä vo cheu tëi peporandu? Peporandu katu che ñe'ë rendusar upe, iyavei a'e tomombe'u mba'e amombe'u va'ekwer. A'e rumo oikwa ite che ñe'ë agwer yuvɨreko. 22 Aipo i'e rese, ñepëi tüpäro rärösar osovapete, aipo e'i chupe: –¿Aipo ere rutei pa'i rerekwar ɨvate katu va'e upe imboyevɨ? 23 Jesús omboyevɨ chupe: –Akoi añe'ë raise mba'e rese, emombe'u cheu ayavɨse; iyavei akoi añe'ë tuprɨse, ¿ma'erä vo evokoiyase che rovapete eve? 24 Evokoiyase Anás oipokwa tuprɨ imondo, Caifás pa'i rerekwar ɨvate katu va'e upe. 25 A'ese Pedro ndosɨrɨi ete, oyepe'eño ite tataɨpɨve o'ä. Ipare oporandu yuvɨreko chupe: –¿Nda'ei vo nde avei ereiko evokoi mbɨa remimbo'e? Pedro ndaikwai va'e, e'iño chupe: –Ani, nda'ei che a'e aiko. 26 Ipare oporandu ñepëi pa'i rerekwar ɨvate katu va'e rembigwai chupe, a'e imu akoi Pedro oinambi asɨa va'e aipo e'i: –¿Avɨye akoi nde ite oroepia va'e mba'e mitɨ̇ rëtä pɨpe supi? 27 Pedro ndaikwai va'e e'i iri ete, a'e ramoseve voi takura oñe'ë. 28 Ipare vɨraso Jesús Caifás rëtä sui yuvɨreko mborerekwar Roma pendar ñemonu'äsave. Esepia ko'ë ite ou, judío eta rumo ndoyuvɨroikei ete mborerekwar ɨvate katu va'e ñemonu'äsave, yuvɨroikese ndovɨroyai chietera porokwaita yuvɨreko viña iyavei ndoyuvɨro'ui tembi'u Pascua resendar yuvɨreko viña. 29 Sese Pilato osë oñe'ë. Aipo e'i ava upe: –¿Mba'e vo ko mbɨa rembiapo oime naporäi va'e? 30 Nda'eise oporapichi va'e viña–ndorogwerui chietera revo ndeu viña–, e'i yuvɨreko chupe. 31 Pilato aipo e'i ava eta upe: –Peraso, pe ae peyapo mba'e sese peündar mborokwaita rupi. Judío eta rerekwar omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ore oroiko va'e judío ndipotasai ete ñepëi ava yuka agwä. 32 Egwë e'i yavɨye Jesús ñe'ë agwer imano agwä resendar. 33 Pilato oike iri mborerekwar ñemonu'äsave, oñe'ë Jesús upe aipo e'i oporandu chupe: –¿Nde ite vo ereiko judío Rerekwar ɨvate katu va'e? 34 Jesús aipo e'i chupe: –¿Ndeyesui ete vo aipo ereporandu cheu, anise tie oime ambuae omombe'u va'e che rekokwer ndeu? 35 Pilato omboyevɨ chupe: –¿Che vo judío aiko? Nde rekwa pendar iyavei pa'i eta rerekwar nde reru yuvɨreko cheu. ¿Mba'e vo ereyapo? 36 Jesús omboyevɨ chupe: –Che mborerekwasa nda'ei ko ɨvɨ pɨpendar. Egwë e'ise viña, arekora ava ovava va'erä judío upe che repɨsave yuvɨreko viña. Che mborerekwasa nda'ei ko'a pendar. 37 Evokoiyase Pilato oporandu iri chupe: –¿Nde ite katu mborerekwar ɨvate katu va'e ereiko? Jesús omboyevɨ chupe: –Nde ite ni'ä aipo ere cheu: che ni'ä mborerekwar ɨvate katu va'e. Che ayesu iyavei ayu ko ɨvɨ pɨpe amombe'u va'erä mba'e supi va'e ete. Iyavei opakatu vɨroya va'e ñe'ësa supi va'e ite, a'e osenduño avei che ñe'ë yuvɨreko. 38 Pilato aipo e'i chupe: –¿Mba'e vo aipo supiete va'e? Ko rese porandu pare, Pilato osë iri oñe'ë va'erä judío eta rese, aipo e'i: –Che ndayosɨi ete ñepëi mba'e ko mbɨa rembiavɨ. 39 Pe rumo peikwa amosese ñepëi ava sokendaprɨ Pascua pieta pɨpe yepi: ¿Peipota vo amose va'erä judío Rerekwar ɨvate katu va'e? 40 Opakatu säse gwasuño yuvɨreko: –¡Evokoi ani! ¡Barrabás katu emose! Barrabás rumo imondarai va'e sekoi.
1 Evokoiyase Pilato oporokwai Jesús nupä uka agwä. 2 Ichui sundao eta omonde Jesús akä rese yu pɨaprɨ yuvɨreko, ipare omboyemonde turukwar piräumbɨ va'e pɨpe. 3 Ipare oyemboya yuvɨreko sese aipo e'i: –¡Imboeteiprɨ tasekoi judío eta Rerekwar! Ichui osovapete-pete yuvɨreko. 4 Pilato evokoiyase osë iri, aipo e'i ava eta upe: –Pesepia aru ko'ave, peikwa va'erä che ndayosɨi ete ñepëi mba'e sembiavɨ. 5 A'ese Jesús vɨñose seru oakä rese yu pɨaprɨ iyemondesa turukwar piräumbɨ va'e avei. A'ese Pilato aipo e'i: –¡Ndo ko akoi a'e mbɨa! 6 Osepiase rumo pa'i eta rerekwar iyavei sundao eta tüpäro rärösar, omboɨpɨ gwasë yuvɨreko: –¡Tayatɨkasa! ¡Tayatɨkasa! Pilato aipo e'i ava eta upe: –Peraso peyatɨka pe ae, esepia che ndayosɨi ete ñepëi mba'e sembiavɨ naporäi va'e. 7 Judío eta rerekwar omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ore rumo orovɨreko ñepëi mborokwaita, iyavei aipo e'i ore mborokwaita pɨpe omanoño itera, esepia oyeapo a'e ae tëi Tüpä Ra'ɨrɨ nungar. 8 Aipo ñe'ësa renduse, Pilato oyembosɨkɨye katu iri. 9 Koiye oike iri mborerekwar oɨ ñemonu'äsa pɨpe aipo e'i oporandu Jesús upe: –¿Ke pendar ite vo nde ereiko? Jesús nomboyevɨ iri ete iñe'ë chupe. 10 Pilato aipo e'i chupe: –¿Evokoiyase nderemboyevɨi chietera ñe'ësa cheu? ¿Ndereikwai vo che mborerekwar aiko nde atɨka uka agwä, mba'e tëi sui nde renose agwä avei? 11 A'ese Jesús omboyevɨ chupe: –Ani ndererekoi chietera ñepëi nde mborerekwasa che arɨve, iyavei Tüpä nomondoise ndeu mba'e apo agwä viña; evokoi rumo, che mondosar ndeu a'e oyemboangaipa katu itera ndesui. 12 A'e ramo seve, Pilato oseka iri tëi Jesús renose agwä; judío eta rumo säse pirätä ñoite yuvɨreko chupe: –¡Akoi eremosese ko mbɨa, nda'ei chietera nde mborerekwar ɨvate katu va'e mborɨpar ereiko! ¡Iyavei oyemomborerekwa tëi va'e, a'e yuvɨrekoi mborerekwar ɨvate katu va'e amotare'ɨ̇mbar tëi! 13 Pilato, osenduse aipo ñe'ësa, a'ese vɨnose uka Jesús okarve, ipare ogwapɨ mborerekwar ɨvate katu va'e rendave, a'eve aipo hebreo ñe'ë pɨpe aipo e'i Gabatá Ita Apoprɨ oya. 14 Ipane vɨtese ñepëi arɨ Pascua pieta agwä, vɨrovɨse aipo mbɨter arɨ. A'ese Pilato aipo e'i judío eta upe: –¡Ndo ko pe rerekwar sekoi! 15 A'e rumo säse pirätä yuvɨreko: –¡Töse! ¡Töse! ¡Tayatɨkasa kurusu rese! Pilato oporandu ava eta upe: –¿Peipota vo yatɨkasa kurusu rese pe rerekwar ɨvate katu va'e? Iyavei pa'i eta rerekwar omboyevɨ yuvɨreko chupe: –¡Ore ndorovɨreko iri ete ambuae mborerekwar ɨvate katu va'e Roma pendar sui! 16 A'ese Pilato omondo Jesús ava eta upe yatɨka uka agwä kurusu rese, ipare rumo a'e vɨraso yuvɨreko. 17 Jesús vɨnose kurusu seraso, “Ava Akä kangwer” serer va'e save (a'e serer hebreo ñe'ë pɨpe Gólgota). 18 A'eve oyatɨka kurusu rese yuvɨreko, seseve avei oyatɨka ñuvɨrïo ava yuvɨreko, ñepëi-pëi yɨke ɨvɨi, evokoiyase Jesús opɨta mbɨterve. 19 Pilato oikwachia ñepëi ikwachiaprɨ imondo kurusu rese aipo e'i: “Jesús Nazaret ɨgwar, judío Rerekwar ɨvate katu va'e.” 20 Seta iteanga judío oyerokɨ ko ikwachiaprɨ rese yuvɨreko, esepia Jesús atɨkasa namombrɨimi ete tekwa sui, ikwachiasa hebreo, latín iyavei griego ñe'ë pɨpe. 21 Sese pa'i eta rerekwar judío, aipo e'i Pilato upe yuvɨreko: –Ani ereikwachia: ‘Judío Rerekwar ɨvate katu va'e’, iya rumo ereikwachia: ‘A'e ae tëi oyeapo pota va'e judío Rerekwar gwä’. 22 Pilato omboyevɨ ava eta upe: –Ko aikwachia va'e, egwë e'iño itera opɨta öi. 23 Koiye rumo sundao eta Jesús atɨka pare, omonu'äpa iturukwar yuvɨreko ipare omboya'o-ya'o oyakatu ñepëi-pëi irugätu sundao yuvɨrekoi va'e. Oipɨsɨ avei iturukwar yo'asa i'arɨ pendar ñepëi reseve puku nimbovɨvɨsai va'e, 24 sundao eta aipo e'i oyeupe yuvɨreko: –Ani yamondoro; iya yandegwayɨño sese, ikwa agwä uma pi'ä oipɨsɨra. Egwë e'i yavɨye Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i va'e: “Omboya'o-ya'o che turukwar oyeupe narä igwayɨ tëi avei che turukwar arɨ pendar rese yuvɨreko.” Ko oyapo va'e sundao yuvɨreko. 25 Jesús atɨkasave sekoi ichɨ, iyavei ichɨ kupɨ'ɨrɨ, María, Cleofás rembireko, María Magdalena avei. 26 Osepiase rumo Jesús osɨ, iyavei ñepëi gwemimbo'e osɨ ɨpɨve a'e sembiaɨsu katu va'e yepi, a'ese aipo e'i osɨ upe: –Itöi, evokoi erereko nde membrɨ. 27 Ipare aipo e'i gwemimbo'e upe: –Evokoi erereko nde sɨ. Ichuive tuprɨ, semimbo'e vɨraso ichɨ gwëtäve. 28 Ko ipare rumo, Jesús oikwa ite opakatu mba'e imombe'uprɨ yavɨyepase, iyavei yavɨye rane itera Ikwachiaprɨ pɨpendar, aipo e'i va'e: –Che usei. 29 A'eve oime ñepëi mba'e rɨru savapɨpo tuprɨ uva rɨgwer sai va'e öi. Ipare omoakɨ̇ ñepëi mba'e saviyu va'e uva rɨkwer pɨpe yuvɨreko, oñapɨ̇chi ñepëi ɨvɨra rese imondo iyuru rese. 30 Jesús oɨ'u uva rɨkwer sai va'e aipo e'i: –Opakatu ite mba'e yavɨye. Ipare voi ñakäɨvɨso omano. 31 Ipanese ñepëi arɨ Pascua pieta agwä, a'ese judío eta ndoipotai ete opɨta va'erä ava retekwer kurusu rese mbɨtu'usa arɨ pɨpe yuvɨreko, esepia a'e mbɨtu'usa arɨ pɨpe imboeteisa gwasu va'e ite yepi. Sese Pilato upe oporandu yuvɨreko a'e oyokwai va'erä kurusu rese yatɨkaprɨ retɨ̇ma mopë agwä iyavei setekwer vɨroyɨ va'erä kurusu sui yuvɨreko. 32 A'ese sundao yuvɨraso yɨpɨndar chini va'e retɨ̇ma mopëpa yuvɨreko, ambuae yatɨkaprɨ Jesús rese yuvɨnoi va'e avei. 33 Oyemboyase rumo Jesús rese, omano ite e'i sepiase yuvɨreko chupe. Sese nomopëi ete setɨ̇ma yuvɨreko. 34 Ñepëi sundao pa'ü pendar oyɨke kutu ñepëi mba'e sakwävi va'e pɨpe, a'e ramoseve voi osë suvɨ ɨ reseve ichui. 35 Ko asepia va'e ite amombe'u peü, pe seroya agwä; che aikwa ite sese amombe'u mba'e supiete va'e, egwë peye aveira pe seroya agwä. 36 Esepia ko mba'e oime va'e yavɨye rane itera Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i va'e: “Nomopëi chietera ñepëi ikangwer yuvɨreko.” 37 Iyavei ambuae pɨpe, Ikwachiaprɨ aipo e'i: “Osepiara ava eta ikutuprɨ yuvɨreko.” 38 Ko ipare José, tekwa Arimatea pendar, oporandu Pilato upe Jesús re'ögwer reraso agwä rese. Esepia ni'ä José Jesús rupindar avei. Ndoyekwa ukai rumo osɨkɨyepave mborerekwar judío eta upe. Pilato evokoiyase avɨye e'i chupe, ipare José vɨraso se'ögwer. 39 Nicodemo avei ñepëi pɨ̇tü oso oñe'ë Jesús rese, oyepota oso treinta sa'ämbrɨ rupindar mba'e sɨäkwä va'e imboyese'aprɨ mirra, iyavei áloe rese. 40 A'ese, José iyavei Nicodemo vɨraso Jesús re'ögwer oimama tuprɨ turukwar imoakɨ̇prɨ mba'e sɨäkwä va'e pɨpe. Egwë e'i ete judío rekokwer omano va'e ñotɨ̇ agwä yuvɨreko yepi. 41 A'eve Jesús oyatɨka yuvɨreko oime ñepëi mba'e mitɨ̇ rëtä, ipɨpeve avei oime ñepëi tuvɨpa ndiporusai va'e a'eve nomondo vɨtei ete te'ögwer ipɨpe yuvɨreko. 42 A'e ipɨpe omondo Jesús re'ögwer yuvɨreko, esepia tuvɨpa köimi ete ichui vɨrovɨ avei arɨ mbɨtu'usa judío eta upe yuvɨreko.
1 Domingo pɨpe añi'ïvëive, María Magdalena oso tuvɨpave, pɨ̇tü vɨtesevemi; ipare osepia ita tuvɨpa rovapɨsa nda'eirise gwendave i'äi. 2 Evokoiyase a'e kuña oso Simón Pedro rekosave iyavei ambuae semimbo'e upe a'e akoi Jesús osaɨsu katu va'e yepɨ, aipo e'i chupe: –¡Vɨraso Yar yuvɨreko tuvɨpa sui, iyavei ndoroikwai kevo katu omondo yuvɨreko! 3 Pedro iyavei ambuae semimbo'e yuvɨnosë yuvɨraso tuvɨpave. 4 Oyoya ñuvɨrïo ñuvɨnoña yuvɨraso; ambuae rumo oña katu Pedro sui ipare a'e ranegätu oyepota tuvɨpave oso. 5 Oivɨro tëi, a'eve osepia turukwar imamasa gweraño, ndoikei rumo ipɨpe. 6 A'e sakɨkwei rumo Simón Pedro oyepota ou, ipare oike voi ete tuvɨpa pɨpe. A'e avei osepia turukwar imamasa gweraño; 7 iyavei osepia turukwar Jesús akä mamasa nda'ei ete setekwer mamasa reseve tui a'e rumo kokotɨ tëi ipokesa tuprɨ ou. 8 Evokoiyase oike avei ambuae semimbo'e a'eve, a'e rane akoi oyepota va'e yɨpɨndar tuvɨpave oso, ipare osepia ite a'ese ramo vɨroya. 9 Esepia ndosendukwa vɨtei ete Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i yuvɨreko, a'e akoi okwerayevɨ rane itera e'i va'e. 10 Koiye katu, semimbo'e oyevɨpa yuvɨreko gwëtäve. 11 María opɨtaño okarve, tuvɨpa ɨpɨve, oyase'oño o'ä. Ipare rumo oyase'o vɨteseve o'ä oivɨro tuvɨpa pɨpe, 12 ipare a'eve osepia ñuvɨrïo mbigwai ɨva pendar iturukwar morochi va'e yuvɨreko, a'eve ogwapɨ yuvɨnoi Jesús re'ögwer rupagwerve; ñepëi ñakä rupagwer kotɨ ambuae ipɨ rupagwer kotɨ. 13 Mbigwai ɨva pendar aipo e'i oporandu yuvɨreko chupe: –Kuña, ¿ma'erä vo ereyase'o? A'e omboyevɨ chupe: –Esepia ni'ä che Yar re'ögwer vɨraso yuvɨreko, iyavei ndaikwai kevo katu omondo yuvɨreko. 14 Aipo omombe'u vɨteseve o'ä oyemboyere osepia Jesús a'eve, ndoikwai rumo a'e sekoise 15 Jesús oporandu chupe: –Kuña, ¿ma'erä vo ereyase'o? ¿Ava vo ereseka eiko? A'e kuña, omo'ä mba'e mitɨ̇ rëtä rärösar revo e'i viña, a'ese aipo e'i chupe: –Nde ite ererasose, emombe'uño cheu kevo eremondo, che aso va'erä seka. 16 Jesús evokoiyase aipo e'i chupe: –¡María! A'e kuña oyemboyere sese aipo e'i hebreo ñe'ë pɨpe chupe: –¡Rabuni! (“Porombo'esar” oyapave aipo e'i). 17 Jesús aipo e'i chupe: –Ani che mombɨta eve, esepia ndaso vitei ete che Ru pɨri. Eso iyavei emombe'u che reroyasar upe osora Vu pɨri erera yuvɨreko chupe, a'e che Ru pe Ru aveino, che Tüpä pe Tüpä aveino. 18 Evokoiyase María Magdalena oso semimbo'e eta upe imombe'u Yar repia agwer, omombe'u avei iñe'ë agwer chupe yuvɨreko. 19 A'e arɨ pɨ̇tü pɨpeve avei, domingo pɨpe, semimbo'e eta opa oɨ omovɨräkwä oñemonu'äsa osɨkɨyepave mborerekwar judíos sui yuvɨreko. A'eve Jesús oike oso gwemimbo'e eta pa'üve, oyapo avɨrave aipo e'i: –¡Teko tuprɨsa tasekoi perese! 20 Aipo o'e pare, omboyekwa opo oɨke avei. Ipare a'e oyembovɨ'a rete Yar repiase yuvɨreko. 21 Ipare Jesús aipo e'i iri gwemimbo'e eta upe: –¡Teko tuprɨsa tasekoi perese! Inungar che Ru che mbou, egwë a'e aveira che pe rereko kuri. 22 Ipare opa omondo seko pirätä agwä opakatu upe, aipo e'i chupe: –Peipɨsɨ ko Espíritu Maräne'ɨ̇. 23 Akoi peñeröise ava upe yangaipa rese, a'ese yuvɨrekoira ñeröisa pɨpe; iyavei akoi pe ndape ñeröise ava angaipa upe, a'e yuvɨrekoi ñoitera ñeröi e'ɨ̇sa pɨpe kuri. 24 Tomás, opayandepo yovaive ñuvɨrïo semimbo'e pa'ü pendar, Gemelo serer va'e, ndipoi rumo ipa'üve Jesús oyepotase ou. 25 Ipare ambuae semimbo'e aipo e'i yuvɨreko chupe: –Orosepiamo yande Yar. Tomás rumo omboyevɨ omboetasa upe: –Akoi ndasepiaise ipo rese kɨravo kwarer, iyavei namoingeise chekwä ipɨpe che po avei namoingeise yɨkerese ndaroyai chietera. 26 Mbosapɨ ova arɨ pare, semimbo'e eta opa iri oñemonu'ä ñepëi oɨ pɨpe, a'ese ramo Tomás sekoi ipa'üve. A'eve okenda opa tuprɨ omovɨräkwä yuvɨreko, Jesús rumo oikeño ite oso gwemimbo'e pa'üve aipo e'i imboavɨrave: –¡Teko tuprɨsa tasekoi perese! 27 Ipare aipo e'i Tomás upe: –Emoinge nekwä ko'ave, iyavei ema'e ko che po rese; iyavei embou ndepo emoinge che ɨke rese. Ani ereikora poreroya'ɨ̇sa pɨpe; ¡che reroya katu eve! 28 Tomás evokoiyase aipo e'i chupe: –¡Nde ereiko che Yar che Tüpä avei! 29 Jesús aipo e'i chupe: –¿Kurïtëi che reroya che repiase eve? ¡Sorɨvete katura ava che reroyasar ndache repiai va'e yuvɨreko! 30 Jesús seta oyapo mba'e ambuae poromondɨisa gwemimbo'e eta rovake, a'e rumo ndikwachiasai ete ko kwachiar pɨpe. 31 Ko ikwachiasa peroya va'erä Jesús sekoise Poropɨsɨrösar, Tüpä Ra'ɨrɨ iyavei seroyar vɨrekora tekovesa apɨre'ɨ̇ yuvɨreko sese.
1 Ko ipare, Jesús oyemboyekwa iri gwemimbo'e eta upe, ɨpa Tiberia popɨ ɨvɨi. Egwë e'i ko sepiasa va'e: 2 A'eve yuvɨrekoi Simón Pedro, Tomás, a'e akoi Gemelo, Natanael, a'e aipo Caná ɨvɨ Galilea pendar, Zebedeo ra'ɨrɨ iyavei ambuae ñuvɨrïo Jesús remimbo'e. 3 Simón Pedro aipo e'i chupe: –Asora pira mbo'a. A'e rumo omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ore avei orosora nde rupi. Yuvɨrasopa, ichui yuvɨro'a ñepëi ɨarusu pɨpe; a'e pɨ̇tü pɨpe rumo nombo'ai ete pira yuvɨreko. 4 Ko'ë potase rumo, Jesús oyemboyekwa ɨmbe'ɨ ɨvɨi, semimbo'e eta rumo ndoikwai ete Jesús sekoise yuvɨreko. 5 Jesús oporandu aipo e'i gwemimbo'e upe: –Mbɨa chi'ïvä'e, ¿ndapembo'aimi ete vo pira? A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ani ete. 6 Jesús aipo e'i gwemimbo'e upe: –Pemondo ɨve pira mbo'asa pe asu kotɨ ɨarusu pɨpe, a'ese pembo'ara pira. Egwë e'i seroya yuvɨreko, ipare rumo ndoikatui ete pira mbo'asa ɨpɨ sui senose agwä yuvɨreko esepia seta iteanga pira imbo'aprɨ ipɨpe. 7 Evokoiyase ñepëi Jesús remimbo'e sembiaɨsu katu, aipo e'i Pedro upe: –¡Evokoi ñi'ä yande Yar! Simón Pedro osendu ramoseve ñe'ësa Yar resendar, omonde voi oturukwar, esepia nani tuprɨ sekoi, ovɨapiño ɨpɨve oso ichui. 8 Ipare ambuae semimbo'e eta oyemboya ɨmbe'ɨ popɨve yugweru ɨarusu pɨpe, ombotɨrɨrɨ pira re'ɨi seru yuvɨreko, a'e i'amombrɨgwer vɨreko ɨmbe'ɨ popɨ sui cien metros tëi. 9 Ogweyɨpase ɨvɨ ätasave, osepia ñepëi tata sendɨ va'e yuvɨreko, i'arɨve ñepëi pira tui, mboyape avei. 10 Jesús aipo e'i chupe: Peru pira movɨ̇ro pe mbo'a ramo va'e ko'ave. 11 A'ese Simón Pedro o'a ɨarusu pɨpe ipare ombotɨrɨrɨ seru pira re'ɨi tuvicha va'e pira mbo'asa ɨmbe'ɨ popɨve, a'e ciento cincuenta y tres tuprɨ setakwer; yepe seta iteanga viña, pira mbo'asa rumo ndosoroi ete. 12 Jesús aipo e'i chupe: –Perio tapekaru rane. Ndipoi ete ñepëi semimbo'e oporandu va'e chupe uma a'e sekoi, esepia oikwa ite Yar sekoise yuvɨreko. 13 Ichui Jesús oyemboya oso, oipɨsɨ mboyape omondo gwemimbo'e upe; egwë e'i avei pira mondo. 14 Ko rese Jesús oyemboyekwa mbosapɨ yupagwer gwemimbo'e upe okwerayevɨ pare. 15 Opase okaru yuvɨreko, Jesús oporandu aipo e'i Simón Pedro upe: –Simón, Juan ra'ɨrɨ, ¿che raɨsu katu vo eve ko yuvɨrekoi va'e sui? Pedro omboyevɨ chupe: –Taa, che Yar, nde ereikwa ite che oroaɨsuse. Jesús aipo e'i chupe: –Esärö tuprɨ ava che reroyasar sereko, esepia a'e yuvɨrekoi ovesami nungar. 16 Omboyupagwe iri oporandu chupe: –Simón, Juan ra'ɨrɨ, ¿che raɨsu ite vo eve? Pedro omboyevɨ chupe: –Taa, che Yar, nde ereikwa ite che oaraɨsuse. Jesús aipo e'i chupe: –Esärö tuprɨ ava che reroyasar sereko. 17 Imombosapɨsa rupi oporandu iri chupe: –Simón, Juan ra'ɨrɨ, ¿che raɨsu vo eve? Pedro, ndoyembovɨ'ai tëi esepia oporandu mbosapɨ yupagwer rupi cheraɨsu ite pi'ä oyapave, a'e omboyevɨ chupe: –Che Yar, nde ni'ä opakatu ereikwa mba'e: nde avei ereikwa che oroaɨsuse nderereko. Jesús aipo e'i chupe: –Esärö tuprɨ ava che reroyasar sereko. 18 Akoi nde chi'ïvä'e katu vɨtese, ereyemonde eiko ereso va'erä nde remimbotar rupi tëi; nde kwakwamise rumo, ereyeyɨvamoatära iyavei ambuae nde mboyemondera, nde reraso aveira ndeso potae'ɨ̇save yuvɨreko. 19 Ko omombe'use, Jesús oikwa uka marä e'ira Pedro omano kuri iyavei omanosa pɨpe omboeteira Tüpä sereko. Ipare aipo e'i chupe: –¡Erio che rupi! 20 Oyevɨse yugweru, Pedro osepia gwakɨkwei ñepëi ouse Jesús rembiaɨsu katu va'e, a'e akoi chini yɨpɨve karusa ipa va'esave oporandu avei chupe: “Che Yar, ¿uma vo nde mondora nde amotare'ɨ̇mbar upe?” 21 Osepiase rumo Pedro, aipo e'i oporandu Jesús upe: –Che Yar, iyavei ko upe ¿mba'e vo oimerä? 22 Jesús omboyevɨ chupe: –Aipotase a'e sekove vɨte agwä che yevɨse narä kuri, ¿marä vo ererekora nde? Nde egwataño che rupi. 23 Sese oikwapa ite ko ñe'ësa seroyasar yuvɨreko ñepëi semimbo'e nomanoi chietera viña. Jesús rumo aipo nde'i chupe nomanoi chietera, a'e rumo aipo e'i: “Aipotase sekove vɨte agwä che yevɨse narä kuri, ¿marä vo evokoiyase nde ererekora?” 24 Ko semimbo'e avei akoi omombe'u mba'e opakatu oikwa va'e, oikwachia avei sesendar. Yaikwa avei mba'e supi tuprɨ omombe'use. 25 Oime avei ambuae mba'e seta Jesús rembiapo; iyavei ikwachiasase ñepëi-pëi rupi viña, ndiyai chietera ko kwachiar pɨpe ikwachiaprɨ ɨvɨ viña.
1 Imboeteiprɨ Teófilo, yɨpɨndar amondo evokoi che rembikwachia Jesús rekokwer resendar ndeu. Opa yɨpɨndar sembiapokwer amombe'u ndeu yɨpɨsui iporombo'e agwer avei 2 okwerayevɨre ɨvave oso renondeve. Jesús omombe'u oporokwaita Espíritu Maräne'ɨ̇ pirätäsa pɨpe gwembiporavo Jesús ñe'ë mombe'usar upe sembiaporä. 3 Oyemboyekwa gwembiporavo upe omanore, seta rupi omboyekwa okwerayevɨsa. Semimbo'e eta osepia yuvɨreko imanore cuarenta arɨ rupi. A'ese omombe'u Tüpä mborerekwasa resendar gwemimbo'e upe. 4 Oikove vɨtese oñe'ë mombe'usar pa'üve, a'ese Jesús omombe'u ndoyuvɨnosei va'erä Jerusalén sui yuvɨreko. Aipo e'i gwemimbo'e eta upe: –Pesärö ko'ave esepia yavɨye rane itera che Ru Tüpä remimombe'ugwer, a'e akoi amombe'u peü. 5 Supiete Juan oporoapirämo ɨ pɨpe tëi, ndasetai arɨ rumo ipane peü peapirämo agwä Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨpe. 6 Oñemonu'ä va'e Jesús rese, oporandu yuvɨreko chupe: –Ore Yar, ¿eremondo irira vo kurïtëi Israel ɨgwar upe pirätäsa iyeyekwai agwä? 7 Jesús omboyevɨ chupe: –Ndiyai a'e arɨ kwa agwä peü esepia Tüpä gweraño ite vɨreko omborerekwasa a'e mba'e apo agwä; 8 peipɨsɨra rumo Tüpä pirätäsa oikese Espíritu Maräne'ɨ̇ pe pɨ'a pɨpe, a'ese pemombe'u tuprɨra che rekokwer Jerusalén pendar upe, Judea pendar, Samaria pendar opakatu ko ɨvɨ pɨpendar upe aveino. 9 Aipo i'e pare, oma'e Jesús ñe'ë mombe'usar yuvɨreko sese, a'eseve Tüpä vɨraso ɨvave. Ichui Jesús oike ɨva kɨ'a pa'üve, evokoiyase ndosepia iri ete yuvɨreko. 10 Oma'e vɨteseve yuvɨno'ä ɨvave ichosa rese, avɨyeteramo tëi ñuvɨrïo mbɨa, iturukwar morochi va'e, oyemboyekwa Jesús ñe'ë mombe'usar ɨpɨve yuvɨno'ä 11 aipo e'i yuvɨreko chupe: –Galilea ɨgwar, ¿ma'erä vo pema'e vɨte ɨva rese pe'ä? Evokoi Jesús, inungar Tüpä vɨraso ɨvave pe sui, egwë e'i aveira ni'ä ogweyɨ ou ko ɨvɨ pɨpe kuri. 12 Evokoiyase Jesús ñe'ë mombe'usar oyevɨ yuvɨraso Jerusalén ve ɨvɨtrɨ Olivos sui yuvɨreko, a'e köimi i'amombrɨgwer ichui, supive ite imombe'usa judío gwata agwä mbɨtu'usa arɨ pɨpe yepi. 13 Yuvɨroikese Jerusalén ve, oyeupipa okesa oɨ ɨvateve yuvɨreko. A'eve Pedro, Juan, Santiago, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Santiago a'e Alfeo ra'ɨrɨ, Simón a'e Zelote iyavei Judas, Santiago ra'ɨrɨ yuvɨrekoi. 14 Ko opakatu arɨ yakatu rupi oñemonu'ä oyoya gwasu oyerure agwä yuvɨreko yepi Jesús rɨvrɨ eta, ichɨ María, ambuae kuña reseve avei. 15 Evokoiyase ñepëi arɨ pɨpe oñemonu'ä gwasu ciento veinte ava yuvɨreko, ipa'üve Pedro opü'a aipo e'i ava upe: 16 “Che mu eta Jesucristo reroyasar, iya ite ko imboavɨyesa Tüpä ñe'ëngagwer Judas rekokwer resendar, a'e imombe'uprɨ David upe Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨpe araka'e, evokoi Judas vɨraso va'e Jesús amotare'ɨ̇mbar ipɨsɨ uka agwä. 17 Judas sekoi va'e yande pa'üve ko mboravɨkɨsa rese yande pɨtɨ̇vɨï agwä avei viña.” 18 (Evokoi gwembiapoai reprɨ pɨpe omboepɨ ɨvɨ; ipare ñakä ɨvɨso ovɨapi oso ɨvɨve oyetɨapɨipa. 19 Opakatu ava Jerusalén pendar oikwa Judas rekokwer yuvɨreko, sese ko ɨvɨ upe, Hacéldama e'i yuvɨreko oñe'ë pɨpe ‘Ɨvɨ Tuvɨ resendar’ oyapave). 20 Esepia, Sapukaisa ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: ‘Taseyasa sëtä mba'e pore'ɨ̇sa nungar, toyuvɨrekoi rene ava ipɨpe.’ Iyavei ambuae aipo e'i: ‘Toime ambuae sekoyar iporavɨkɨ rägwer pɨsɨ agwä.’ 21 “Evokoiyase ko'ave oime ava yande Yar Jesús sekoi vɨtese yande pa'üve, 22 Juan oñapirämosa suive yuvɨrekoiño va'e ite yande rupi iyavei ɨvave ichosa osepia va'e avei yuvɨreko. A'e tiporavosa ñepëi ipa'ü pendar yande rupi omombe'u va'erä Jesús ikwerayevɨ agwer.” 23 Evokoiyase oiporavo ñuvɨrïo mbɨa yuvɨreko: a'e José serer avei Barsabás, serosa Justo, ambuae rer Matías. 24 Ipare oyerure yuvɨreko aipo e'i: “Nde, ore Yar, opakatu ava pɨ'a ereikwa va'e. Emboyekwa ko'ave nde rembiporavo oreu uma vo ereipota 25 eremondo va'erä ikwaitarä Jesús ñe'ë mombe'usar seko agwä Judas rekuñarä, a'e oangaipa pɨpe oyemokañɨ uka tëi va'e oiko, e'i Tüpä upe yuvɨreko. 26 Evokoiyase osä'a iporavo yuvɨreko, Matías ite vɨnose iporavoprɨ sui yuvɨreko, ichui tuprɨ oike opayandepo yovaive ñepëi Jesús ñe'ë mombe'usar pa'üve.”
1 Oyepotase Pentecostés pieta, opakatu Jesús reroyasar oñemonu'ä oɨ gwasu pɨpe yuvɨreko. 2 A'eve oɨ pɨpe avɨyeteramo tëi ɨvɨtu ipirätä va'e nungar sɨapu gwasu ou ɨva sui, a'e sɨapugwer oyeendupa tuprɨ oɨ pɨpe. 3 A'ese oyekwa tata rendɨgwer nungar opakatu a'eve yuvɨrekoi va'e arɨve. 4 A'ese avei Tüpä omoinge evokoi ava pɨ'a pɨpe Espíritu Maräne'ɨ̇, ichui a'e Espíritu omoñe'ë uka ambuae ñe'ësa pɨpe yuvɨreko. 5 A'e arɨ pɨpe seta iteanga judío yuvɨrekoi Jerusalén ve omboavɨye va'e okwaita Tüpä mboeteisa, a'e oñemonu'ä va'e opakatu ɨvɨ rupindar yuvɨreko. 6 Mba'e sɨapu gwasu va'e renduse, oñemonu'ä atɨ tëi ava oyese, ndoyemboarakwai tëi yuvɨreko ambuae ava oñe'ëse oñe'ë pɨpe yuvɨreko. 7 Too e'i tëi oyepɨ'amondɨisa pɨpe, sese aipo e'i yuvɨreko: –¿Nda'ei vo akoi ko ava Galilea ɨgwar oñe'ë va'e yuvɨreko? 8 ¿Ma'erä pi'ä ko ñepëi-pëi oñe'ë yande ñe'ë pɨpe yuvɨreko? 9 Esepia, ko'ave yuvɨrekoi va'e: Partias pendar, Media pendar, Elam pendar, Mesopotamia pendar, Judea pendar, Capadocia pendar, Ponto pendar, Asia pendar, 10 Frigia pendar, Panfilia pendar, Egipto pendar, Libia kotɨndar, a'e Cirene rerovɨka pendar. Iyavei Roma pendar; 11 judío yuvɨrekoi va'e, ambuae judío arakwasa reroyasar avei. Creta pendar, Arabia pendar. ¡Yande yasendu opakatu yandeu iñe'ë yuvɨreko yande ñe'ë pɨpe Tüpä rembiapo ikatuprɨ va'e rese! 12 Opakatu oyepɨ'amondɨi iyavei ndoikwai opɨ'añemoñeta agwä yuvɨreko; ipare oporandu-randu oyeupe ae tëi yuvɨreko: –¿Marä e'i pi'ä ko na oya yuvɨreko? 13 Ambuae ava rumo, seroɨrösa pɨpe aipo e'iño yuvɨreko: –¡Osavaɨpo mo evokoi yuvɨreko! 14 Evokoiyase Pedro opü'a opakatu opayandepo yovaive ñepëi va'e Jesús ñe'ë mombe'usar pa'ü sui oñe'ë pirätä aipo e'i: “Che mu judío eta, opakatu Jerusalén pendar avei, peikwa ko mba'e amombe'u va'erä peü; peyapɨsaka tuprɨ che ñe'ë rese. 15 Ko mbɨa ndosavaɨpoi ete yuvɨreko, ndapeikwai vo kurïtëi añi'ivëi vɨte.” 16 Ko ni'ä Tüpä ñe'ë mombe'usar Joel oikwachia va'e, aipo e'i araka'e: 17 ‘Tüpä aipo e'i, koiye, arɨ kañɨ renonde, amondora che Espíritu Maräne'ɨ̇ opakatu ava upe; ipirätäsa pɨpe pe ra'ɨrɨ, pe rayrɨ omombe'ura ñe'ësa avɨye va'e yuvɨreko, mbɨa chi'ïvä'e osepiara oker pendar nungar mba'e yuvɨreko, oime aveira keraisa supiete va'e kwakwa va'e upe. 18 Supiete che rembigwai eta kuimba'e iyavei che rembigwai eta kuña a'e yuvɨrekoi va'e upe amondora che Espíritu a'e arɨ pɨpe oyepotase kuri, iyavei omombe'ura ñe'ësa avɨye va'e araka'endar yuvɨreko. 19 Amboyekwara poromondɨisa ɨva rese, iyavei tuvɨ, tata avei ɨva kɨ'a iyavei tatächi oyese'a tuprɨra ɨvɨ rese kuri. 20 A'ese arɨ ndosesape iri chietera o'ara pɨ̇tümimbi, yasɨ oyeapora tuvɨ nungar, oimerä ko nungar mba'e-mba'e tëi yande Yar renonderä kuri. 21 Opakatu ava, che Yar che pɨtɨ̇vɨï eve e'i va'e, a'e oñepɨsɨröra yuvɨreko.’ 22 “Pe Israel suindar, pesendu che ñe'ë: Jesús Nazaret pendar, oyapo poromondɨisa tuvicha va'e, mba'e yavai va'e Tüpä pirätäsa pɨpe pe pa'üve gweko maräne'ɨ̇ mboyekwa agwä, a'e ni'ä peikwa opakatu. 23 Ipare rumo evokoi Jesús imondosa peü yuka agwä, a'e rumo Tüpä remimbotar rupi, esepia yɨpɨve ite Tüpä oikwa peipɨsɨra yuka uka agwä kurusu rese ava naporäi va'e upe. 24 Tüpä rumo ombogwerayevɨ manosa sui, esepia manosa ndoikatui sereko agwä.” 25 Supiete mborerekwar ɨvate katu va'e David oñe'ë Jesús rekokwer rese araka'e aipo e'i: ‘Che asepia ñoite che Yar che renonde yepi; a'e sekoise che akato kotɨ, ndipoi chietera mba'e-mba'e tëi oime va'erä cheu. 26 Sese che pɨ'a ovɨ'arete, asapukai avei che rorɨvetesa pɨpe. Iyavei che yeroya tuprɨsave asäröra mba'e avɨye va'e che rekove iri agwä, 27 esepia ndereseyai chira che ä omano va'e pa'üve nderemonduyu ukai chira nde rembigwai seko maräne'ɨ̇ va'e retekwer. 28 Ko tekovesa ereikwa uka ite cheu, che mbovɨ'ara eve nde rese che rekose.’ 29 “Che mu eta, supiete yande ramoi David omano iyavei ñotɨ̇sa araka'e, a'e suvɨpa ouve vɨte ko'ave yande pa'üve. 30 David rumo Tüpä ñe'ë mombe'usar, oikwa avei Tüpä omombe'use chupe ombou va'erä mborerekwar ɨvate katu va'e ichuindar. 31 A'e ndoyavɨi osepia va'e ite Poropɨsɨrösar kwerayevɨsa, evokoiyase aipo e'i oñe'ë sese: I'ä ndopɨtai chira omano va'e pa'üve setekwer ndituyui chietera no. 32 Evokoi Jesús, Tüpä remimbogwerayevɨ sekoi, a'e imombe'usar opakatu ore oroiko. 33 Ipare Tüpä vɨraso oakato kotɨ imbogwapɨ a'e oipɨsɨ imombe'uprɨ Espíritu Maräne'ɨ̇ Vu sui, evokoiyase a'e opa omondo ko ava yuvɨrekoi va'e upe. A'e pesepia pesendu avei kurïtëi peiko.” 34 Esepia nda'ei David oyeupi ɨvave oso. A'e avei aipo e'i: ‘Yar aipo e'i che Yar upe: Egwapɨ ko'ave che akato kotɨ, 35 asekopɨpa uka ranera nde amotare'ɨ̇mbar ndesui.’ 36 “Toikwapa opakatu tekwa Israel rekwa rupindar yuvɨreko, supiete evokoi Jesús kurusu rese peyatɨka va'ekwer, a'e Tüpä omoingo opakatu yande Yargwä iyavei yande pɨsɨrö agwä.” 37 Aipo renduse, tasɨ iteanga ipɨ'a pɨpe yuvɨreko, evokoiyase oporandu Pedro upe iyavei ambuae imboetasa upe yuvɨreko: –Ore mu eta, ¿mba'e vo oroyapora evokoiyase? 38 Evokoiyase aipo e'i a'e ava upe: –Pemboasɨ pe angaipa peyevɨ Tüpä upe, iyavei peñeapirämo opakatu Jesucristo rer pɨpe, evokoiyase Tüpä iñeröira pe angaipa rese. Iyavei omondora Espíritu Maräne'ɨ̇ peü. 39 Esepia ko ñe'ësa imombe'uprɨ a'e peü narä pe suindar upe narä, iyavei opakatu amombrɨ Tüpä sui yuvɨrekoi va'e upe narä avei; a'e akoi opakatu yande Yar Tüpä oyeupe narä gweru pota va'e. 40 Egwë e'i oñe'ë vɨte, ava mboarakwa aipo e'i: –¡Peyepepɨ ko ava sekokwer kokotɨ tëi va'e sui! 41 Akoi ava vɨroya va'e ko ñe'ësa, oñeapirämo uka yuvɨreko; A'e arɨ pɨpe oyemboeta iri tres mil tuprɨ ava yuvɨreko sese. Jesús vɨroya va'e rese. 42 Opakatu vɨroya tuprɨ ite Jesús ñe'ë mombe'usar porombo'esa, opakatu gwasu avei oyeaɨsu tuprɨ yuvɨreko, oyerure iyavei oñemonu'ä oyeupe mboyape mboya'o-ya'o agwä yuvɨreko yepi. 43 Opakatu oyembosɨkɨye tëi yuvɨreko osepiase seta poromondɨisa Tüpä oyapose Jesús ñe'ë mombe'usar rese oiko. 44 Opakatu Jesús reroyasar ipɨ'añemoñeta tuprɨ ite omba'e rese yuvɨreko gwekokwer upe narä; 45 omondo ambuae ava upe oɨvɨ iyavei omba'e eta yuvɨreko, seprɨ omondo oyeupe mba'e panesa rupi-rupi. 46 Arɨ yakatu rupi tüpärove oñemonu'ä yuvɨreko, iyavei oɨ yakatu rupi avei oñemonu'ä oyoya gwasu mboyape mboya'o agwä ipare oyoya gwasu okaru yuvɨreko oyembovɨ'asa pɨpe opɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe avei. 47 Osapukai yuvɨreko Tüpä upe yepi iyavei opakatu ava osaɨsu Jesús reroyasar yuvɨreko; yande Yar evokoiyase arɨ rupi omboeta katu ava iñepɨsɨrö agwä Jesucristo vɨroya va'e pa'üve.
1 Ñepëi arɨ pɨpe, Pedro iyavei Juan yuvɨraso tüpärove oyerure agwä ka'aruarɨ yemombɨtesa rupi yuvɨreko. 2 A'eve, tüpäro rokendɨpɨve, ñepëi mbɨa ndogwatai va'e oyesu suive, a'e vɨraso arɨ yakatu rupi yuvɨreko yepi omondo okendɨpɨve serer Porañetesa va'esave, oporandu va'erä porerekosa rese yuvɨroike va'e upe tüpäro pɨpe yepɨ. 3 A'e ndogwatai va'e osepia Pedro iyavei Juan yuvɨroike potase tüpäro pɨpe, a'ese oporandu porerekosa rese chupe yuvɨreko. 4 A'e rumo oma'egätu yuvɨreko sese, ipare Pedro aipo e'i chupe: –Ema'e ore rese. 5 Evokoiyase a'e mbɨa oma'egätu sese, omboura revo mba'e cheu e'i viña. 6 A'ese Pedro aipo e'i chupe: –Che ndarekoi gwarepochi iyavei oro, ko areko va'e gweraño amondora ndeu: Jesucristo Nazaret pendar, rer pɨpe epü'a iyavei egwata. 7 Evokoiyase oipɨsɨ ipo yasu kotɨndar imopü'a, a'e ramoseve opa tuprɨ ipɨ iyavei ipɨñu'ä ovɨräkwä. 8 Evokoiyase ndogwatai va'e opü'a ichui omboɨpɨ ogwata; ipare oike oso tüpärove supi, opo-opo vorɨvetesave iyavei osapukai Tüpä upe. 9 Opakatu ava osepia yuvɨreko igwatase iyavei Tüpä upe isapukaise, 10 iyavei ava ndoyembovɨ'ai avɨyeteramo tëi ikwerase yuvɨreko esepia evokoi ava oikwapa tüpäro rokendɨpɨ Porañete serer va'esave chinise mba'e rese iporanduse yuvɨreko yepi. 11 Ndogwatai va'ekwer ndoyepepɨ potai Pedro iyavei Juan sui. Yuvɨnoña atɨ, oyepɨ'amondɨi ava sepiase tüpäro rokendɨpɨ Salomón serer va'esave a'eve yuvɨrekoise. 12 Pedro, mba'e repiare, aipo e'i ava upe: “¿Ma'erä vo peyemondɨi ko mba'e repiase, pe Israel ɨgwar? ¿Ma'erä vo ore repia atɨ peye ndoyavɨi ko ore pirätäsa pɨpe tëi iyavei Tüpä rese ore pɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe tëi orombogwera va'e ko mbɨa peü viña? 13 Tüpä, a'e akoi Abraham, Isaac iyavei Jacob vɨroya yuvɨreko araka'e opakatu yande ramoi eta aveino, a'e ni'ä omondo gweko pirätäsa tuvicha katu va'e Gwa'ɨrɨ Jesús upe, pe rumo akoi pemondoño mborerekwar povrɨve, akoi omose potase, pe evokoiyase ndapeipotaiño imose agwä chupe. 14 Pe ndapeporandui ete evokoi seko maräne'ɨ̇ katuprɨ va'e rese, pe rumo peporandu ava oporapichi va'e rekokwer rese tëi imose uka agwä. 15 Iyavei akoi egwë peye tekovesa ombou va'e yandeu yuka peiko. Tüpä rumo ombogwerayevɨ omano va'e pa'ü sui. A'e ko oromombe'u oroiko peü. 16 Ko Jesús rer rese yeroya pɨpe ni'ä oipɨsɨ pirätäsa ko mbɨa ndogwatai va'ekwer opakatu pesepia va'e iyavei peikwa va'e. Jesús rese yeroyasa pɨpe ite ni'ä ko pe rembiepiave okwera tuprɨ.” 17 “Che mu eta, che aikwa akoi peipɨtɨ̇vɨï va'e pe rerekwar Jesús yuka uka agwä pe ikwa tuprɨ e'ɨ̇ pɨpe kwese. 18 Egwë e'i Tüpä imboavɨye araka'endar opakatu oñe'ë mombe'usar upe gwemimombe'ugwer: Poropɨsɨrösar oiporarara mba'e-mba'e tëi rasɨkwer omano oiko. 19 Sese, peyevɨ pe Tüpä upe iyavei peñekuñarö, ipɨpe sui a'e omokañɨra pe angaipagwer pe sui 20 a'ese Tüpä omboura Jesús pe pɨsɨrö agwä, a'e Iporavoprɨ sekoi peü narä. 21 Kurïtëi rumo Jesucristo ɨvave vɨte sekoi akoi Tüpä opase voi omoigätu opakatu mba'e iyevɨ agwä, aipo e'i akoi imoñe'ë uka araka'endar oñe'ë mombe'usar ndaseko maräi va'e. 22 Moisés yande ramoi yuvɨrekoi va'e upe aipo e'i imombe'u: ‘Yande Yar Tüpä oiporavora pe pa'ü sui ñepëi oñe'ë mombe'usar inungar che aiko. Pemboyeroyara sereko opakatu mba'e omombe'u va'e rese peü, 23 esepia ndovɨroyai va'e Tüpä ñe'ë mombe'usar yuvɨreko, a'e opakatu ite imokañɨsara tekwa pɨpe sui.’ ” 24 “Iyavei opakatu Tüpä ñe'ë mombe'usar, Samuel suive tuprɨ omombe'u yuvɨreko araka'e, ko arɨ yasepia va'e kurïtëi. 25 Peü kurïtëi omboavɨye ite omombe'u va'ekwer Tüpä oñe'ë mombe'usar rupi, iyavei kurïtëi oyapo va'e pe ramoi eta upe oiko, Tüpä rumo aipo e'i Abraham upe: ‘Opakatu tekwa ɨvɨ pɨpendar sovasaprɨ itera ndesuindar yuvɨreko.’ 26 Akoi Tüpä Gwa'ɨrɨ ombogwerayevɨse, peü rane ombou, pe rovasa agwä, toseyapa ñepëi-pëi gwekokwerai yuvɨreko oyapave.”
1 Pedro iyavei Juan oñe'ë vɨteseve ava re'ɨi upe, a'ese pa'i eta tüpäro rärösar sundao rerekwar saduceo avei yugweru yuvɨreko chupe. 2 Oñemoɨrö ite yuvɨreko esepia Pedro iyavei Juan ombo'e ava yuvɨreko ipare aipo e'i omano va'e kwerayevɨsa a'e oyemboyekwa ite Jesús rese. 3 Ichui oipɨsɨ seraso sokenda yuvɨreko, ayi'ive voi yanosëra mba'e rese porandu agwä o'esa pɨpe esepia ka'arutëi osokenda yuvɨreko. 4 Seta iteanga iñe'ë rendusar vɨroya va'e yuvɨreko; iyavei kuimba'e seroyasar retakwer, seni cinco mil tuprɨ. 5 A'ere arayi'ive mborerekwareta oñemonu'ä yuvɨreko Jerusalén ve, judío rerekwar, pa'i eta rerekwar, Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e avei. 6 Pa'i rerekwar ɨvate katu va'e Anás, Caifás, Juan, Alejandro, iyavei opakatu omu reseve. 7 Evokoiyase gweru ukase Pedro iyavei Juan opa'üve, oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ava pe kwaita pɨpe vo, anise uma rer pɨpe vo ko mba'e peyapo peiko? 8 Evokoiyase Pedro, Espíritu Maräne'ɨ̇ pirätäsa pɨpe, aipo e'i imboyevɨ chupe: –Pe mborerekwareta ko tekwa pɨpendar pe avei pa'i rerekwar: 9 peporandu ni'ä ko ava imba'easɨ va'e ndogwata katui va'e, mbogwera agwer rese oreu. 10 Evokoiyase tapeikwapa opakatu pe Israel suindar peiko va'e okwera ko ava ndogwata katui va'ekwer Jesucristo Nazaret pendar rer pɨpe, a'e ni'ä peyatɨka uka va'ekwer kurusu rese Tüpä rumo ombogwerayevɨ iri omano va'e pa'ü sui. 11 Ko Jesús pe remieroɨrö, a'e rumo yande vɨräkwäsa. Pe evokoiyase inungar oɨ mopü'asar omomboño va'e ita avɨye katu va'e oɨ movɨräkwäsa rägwer yepi. 12 Ndipoi ambuae ava sui poropɨsɨrösa, Jesús gweraño ite oikatu oporopɨsɨrö. Esepia Tüpä nomboui ambuae ava tëi ko ɨvɨ pɨpe yande pɨsɨrö agwä. 13 Mborerekwar osepiase iyembosɨkɨye e'ɨ̇sa yuvɨreko, marä e'i pi'ä ko mbɨa ava tëi ndoyembo'ei va'e ni'ä e'i yuvɨreko chupe, ichui oikwa Jesús remimbo'egwer sekose yuvɨreko. 14 Iyavei akoi ava semimbokweragwer supive ite sekoise, sese ndoikatui chupe oñe'ë marä agwä yuvɨreko. 15 Ipare pesë okarve e'i mborerekwareta yuvɨreko chupe, a'e gweraño evokoiyase opɨta oɨ pɨpe oñemoñeta yuvɨreko sese. 16 Aipo e'i yuvɨreko: –¿Marä ya'era vo ko ava rereko? Esepia opakatu ava Jerusalén pendar oikwa ko mba'e poromondɨisa oyapose yuvɨreko, ndiyai ete egwë nde'i ya'era chupe. 17 Yambosɨkɨye yuvɨreko Jesús rer rese iñe'ë iri e'ɨ̇ agwä, ipɨpe sui ava tosendu iri eme Jesús pirätäsa resendar ñe'ësa yuvɨreko. 18 Aipo o'e pare, perio e'i yuvɨreko chupe pesendu, ko pɨpe suive peñe'ë iri eme tuprɨ pembo'e iri eme avei ava Jesús rer pɨpe e'i yuvɨreko chupe. 19 Pedro iyavei Juan omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Marä e'i pe pɨ'ave ¿uma pi'ä avɨye katu Tüpä rovai pe porokwaita tie orovɨroya katura Tüpä orekwaisa sui? 20 ¡Ndiyai rumo mba'e ore rembiepia, mba'e orosendu va'e avei mombe'u e'ɨ̇ agwä oreu! 21 Aipo i'ese mborerekwar ombosɨkɨye katu tëi yuvɨreko. Ichui rumo omose tuprɨño esepia ava omboetei gwasu Tüpä yuvɨreko ko imba'easɨ va'e mbogwera repiase, sese ndoikatui ete mba'e apo yuvɨreko chupe. 22 Evokoi ava oipɨsɨ va'e Tüpä poromondɨisa okwera agwä, a'e otɨ̇arö katu cuarenta aravɨter vɨreko va'e sui. 23 Yuvɨnosese Pedro iyavei Juan, oyevɨ yuvɨraso omboetasa pɨri a'eve oñemonu'äsave opa omombe'u pa'i rerekwar oyeupe ñe'ë marä-marä tëisa yuvɨreko. 24 Aipo rendu pare, oyoya gwasu oyerure yuvɨreko Tüpä upe, aipo e'i: “Ore Yar, nde ni'ä Tüpä opakatu ɨva, ɨvɨ, paragwasu, opakatu ipor reseve aposar ereiko, 25 nde Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨpe aipo eremombe'u uka, nde rembigwai mborerekwar David upe araka'e: ‘¿Ma'erä vo opakatu tekwa oyamotare'ɨ̇ yuvɨreko? ¿Ma'erä pi'ä ipɨ'a ñemoñetarai tëi yuvɨreko? 26 Mborerekwar ɨvate katu va'e iyavei ambuae mborerekwar ko ɨvɨ pɨpendar oñemonu'äpa yuvɨreko Yar Tüpä iyavei sembiporavo Poropɨsɨrösar amotare'ɨ̇ agwä.’ ” 27 “Egwë e'i ete oñemonu'äse Herodes Poncio Pilato avei, ava nda'ei va'e judío, judío eta reseve yuvɨreko ko tekwa Jerusalén ve, esepia oñemonu'ä yuvɨreko nde rembigwai araka'eve nde rembiporavo Poropɨsɨrösar Jesús, seko maräne'ɨ̇ va'e amotare'ɨ̇ agwä. 28 Egwë e'i, yapo opakatu nde pɨ'añemoñeta araka'endar rupi tuprɨ yuvɨreko. 29 Iyavei kurïtëi, ore Yar, ema'e ore amotare'ɨ̇sar rese embou nde pirätäsa nde rembigwai oroiko va'e upe sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe nde ñe'ëngagwer mombe'u vɨte agwä. 30 Ipare nde pirätäsa pɨpe, embogwera imba'easɨ va'e iyavei eyapo mba'e poromondɨisa yavai va'e nde rembigwai Jesús rer maräne'ɨ̇ pɨpe.” 31 Iyerure pare, Tüpä omborɨrɨi opakatu mba'e iñemonu'äsave yuvɨreko chupe; a'ese Espíritu Maräne'ɨ̇ opa oike yuvɨreko sese, sese osɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe omombe'u tuprɨ Tüpä ñe'ëngagwer yuvɨreko. 32 Seta iteanga Jesús reroyasar yuvɨreko, opakatu oyoya tuprɨ ipɨ'añemoñeta yuvɨreko, ndipoi ete ko gweraño ko che mba'e e'i va'e, opakatu seroyasar mba'e rumo opakatu mba'e. 33 Jesús ñe'ë mombe'usar omombe'u vɨte ipirätäsa pɨpe ikwerayevɨ agwer yuvɨreko, ipɨpe sui Tüpä osovasa katu sereko. 34 Ndipoi ete ipa'ü pendar mba'e ndovɨrekoi va'e, esepia vɨreko va'e ɨvɨ anise oɨ, a'e omondo ite yuvɨreko, iyavei a'e gwarepochi 35 seprɨ omondo Jesús ñe'ë mombe'usar upe yuvɨreko yepi, a'e evokoiyase omboya'o-ya'o opakatu upe mba'e ipane va'e rupi-rupi yuvɨreko. 36 Egwë e'i ava judío ramoi Leví suindar Chipre pendar José serer va'e, Jesús ñe'ë mombe'usar osero Bernabé e'i yuvɨreko chupe (“porombovɨ'asar Ra'ɨrɨ” oya aipo e'i). 37 A'e mbɨa vɨreko va'ekwer ɨvɨ, ipare omondo gwarepochi repɨrä, ichui opa omondo seprɨ Jesús ñe'ë mombe'usar upe.
1 Oime ñepëi mbɨa serer va'e Ananías, iyavei sembireko rer Safira a'e oyemboyoya ɨvɨ mondo yuvɨreko. 2 A'e mbɨa rumo, omboya'o seprɨ ñepëi iya'okwer vɨreko oyeupe narä, ambuae iya'okwer vɨraso Jesús ñe'ë mombe'usar upe, sembireko avei oikwa tëi opakatu. 3 Pedro aipo e'i chupe: –Ananías, ¿ma'erä ereroya Karugwar nde pɨ'a pɨpe Espíritu Maräne'ɨ̇ mbopa agwä eremboya'oño tëi nde ɨvɨ reprɨ gwarepochi ndeyeupe narä? 4 ¿Nda'ei vo nde mba'e ite ɨvɨ viña? Eremondo ite ni'ä, ¿evokoiyase nde mba'e ite gwarepochi? ¿Ma'erä ereyapo ko nungar? Nda'ei ava upe nde remirä, Tüpä upe ite rumo nde remirä. 5 Osenduse Pedro ñe'ësa, ovɨapi se'ögwer oso sovai. A'ese opakatu oyandu va'e osɨkɨye tëi yuvɨreko. 6 Ipare mbɨa chi'ïvä'e yugweru, osupi se'ögwer oipoke seraso yuvɨreko ñotɨ̇ agwä. 7 Koiye katumi Ananías sembireko oike oɨ pɨpe, ndoikwa vɨtei rumo omer mano. 8 Pedro oporandu chupe: –Emombe'u cheu, ¿ko gwarepochi retakwer rupi ete vo pemondo pe ɨvɨ? A'e kuña omboyevɨ chupe: –A'e seprɨ rupi ete oromondo. 9 Pedro aipo e'i chupe: –¿Ma'erä vo peyemboyoya pemondo va'erä yande Yar Espíritu tekoa'äsa pɨpe? Evokoi yugweru vɨraso va'e nde mer ñotɨ̇ yuvɨreko, kurïtëi nde avei nde rerasora yuvɨreko. 10 A'e ramoseve avei ovɨapi Safira Pedro rovai omano oso. Mbɨa chi'ïvä'e yuvɨroikese, ipare vɨraso voiño ite se'ögwer imer ɨvɨi ñotɨ̇ agwä yuvɨreko. 11 Iyavei opakatu yuvɨrekoi va'e tüpäro pɨpendar, ambuae ava avei oyembosɨkɨye tëi, opakatu tuprɨ ko mba'e oyanduse yuvɨreko. 12 Jesús ñe'ë mombe'usar rupi seta ite mba'e yaposa va'e poromondɨisa ava pa'ü rupi; iyavei opakatu oñemonu'ä yuvɨreko tüpäro Salomón rembiapo agwer va'esave yuvɨreko. 13 Ndipoi ete ambuae oyemboya va'e yuvɨreko sese, ava yuvɨrekoi va'e tekwa pɨpendar rumo seta katu saɨsupar yuvɨreko. 14 Oyemboeta katu yande Yar reroyasar, seta kuimba'e seta avei kuña. 15 Iyavei ava re'ɨi vɨnose yuvɨreko imba'easɨ va'e, supa reseve-seve Pedro renonderä, oñokwäse Pedro avɨyeteramo omo'ära i'ägwer a'ese revo ombogwerara e'i yuvɨreko oyeupe. 16 Ava Jerusalén ɨvɨrindar avei gweru omonu'ä seta imba'easɨ va'e, karugwar rese yuvɨrekoi va'e Jesús ñe'ë mombe'usar upe imbogwerapɨrä; a'e evokoiyase opakatu ombogwera yuvɨreko. 17 Ichui tëi pa'i rerekwar ɨvate katu va'e, saduceo yuvɨrekoi va'e oñemoɨrö yuvɨreko Jesús ñe'ë mombe'usar upe ava rese gwekate'ɨ̇save, 18 sese oipɨsɨ osokendapa uka yuvɨreko. 19 Ipare ñepëi mbigwai Yar suindar pɨ̇tü pɨpe omboipa poroekendasa rokenda opa vɨnose ichui, aipo e'i chupe: 20 “Peso tüpärove, pemombe'u avei ava upe ko ñe'ësa tekokwer pɨasu resendar.” 21 Ko mba'e rendu pare, supi tuprɨ ite oyapo yuvɨreko, a'ere arayi'ive ko'ë ramoseve yuvɨraso tüpärove ava mbo'e agwä. A'eseve, pa'i rerekwar ɨvate katu va'e, supindar avei osenoi opakatu tekwa pɨpendar mborerekwar Ñemonu'ä agwä ɨvate katu Va'esave, omondo yuvɨreko gwembigwai Jesús ñe'ë mombe'usar reru agwä sokendasa sui a'eve narä viña. 22 Oyepotase rumo sembigwai yuvɨreko, oseka tëi sokendaprɨ. Ichui oyevɨ tëi yuvɨreko imombe'u, 23 aipo e'i: –Oroyepotase ava rokendasave, orosepia opakatu okenda imboyaprɨ tuprɨ iyavei orosepia opakatu okendɨpɨ rupi särösar osärö tuprɨ ite; oromboise rumo okenda, ndipoi ete ava sokendaprɨ ipɨpe. 24 Osenduse, pa'i rerekwar ɨvate katu va'e tüpäro rärösar rerekwar pa'i rerekwareta avei yuvɨreko ipɨ'añemoñeta tëi kerupi vo opoira ko mba'e sui, e'i tëi yuvɨreko oyeupe. 25 A'ese ñepëi mbɨa, oyepota imombe'u: –Evokoi pesokenda va'ekwer, a'e mbɨa kurïtëi oporombo'e tüpärove yuvɨreko. 26 Evokoiyase Sundao rerekwar, osundao reseve yuvɨraso seru agwä mba'e tuprɨ pɨpe, esepia osɨkɨye ite ava sui oapi-api agwä ita pɨpe yuvɨreko. 27 Vɨroyepotase yuvɨreko, Ñemonu'äsa ɨvate katu Va'esave, a'ese evokoi pa'i rerekwar ɨvate katu va'e aipo e'i chupe: 28 –Ore oroiko va'e, ndoroipotai ete peporombo'e agwä evokoi mbɨa rekokwer rese. ¿Iyavei pe mba'e vo peyapo peiko? Opa ite oikwa peporombo'esa opakatu Jerusalén pɨpe yuvɨreko, iyavei oremoangaipa pota peye evokoi mbɨa yuka agwer rese. 29 Pedro, omboetasa reseve, omboyevɨ pa'i rerekwar ɨvate katu va'e upe yuvɨreko: –Ore kwaita ite Tüpä mboyeroya agwä nda'ei chira rumo ava tëi rane oromboyeroyara. 30 Yepe peyatɨka peyuka uka Jesús kurusu rese viña, yande Ru Tüpä rumo akoi yande ramoi eta vɨroya va'e, a'e ite ombogwerayevɨ. 31 Ipare oseko mboɨvate ɨvave oakato kotɨ imbogwapɨ imoi, a'e ni'ä Mborerekwar iyavei Poropɨsɨrösar, tomboasɨ oangaipa, toyevɨ cheu, toipɨsɨ angaipa resendar ñeröisa yuvɨreko oya Tüpä Israel suindar upe. 32 Ore Tüpä rembiapo repiasarer imombe'u agwä oroiko, Espíritu Maräne'ɨ̇ avei oñe'ë ore ñe'ë rupi ava upe, a'e akoi Tüpä ombou va'e vɨroyasar upe. 33 Osenduse mborerekwar aipo ñe'ësa, oñemoɨrö iteanga yuvɨreko, oyukapa pota opakatu Jesús ñe'ë mombe'usar yuvɨreko viña. 34 Mborerekwar pa'ü pendar rumo oime mbɨa fariseo Gamaliel serer va'e, a'e Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e iyavei imboeteiprɨ katu va'e. A'e opü'a oporokwai toyuvɨnose raimi okarve Jesús ñe'ë mombe'usar. 35 Ipare aipo e'i ambuae mborerekwareta upe: –Che mu, Israel pendar peikwa katu mba'e apo agwä evokoi mbɨa upe yuvɨreko. 36 Peyemoma'endu'a Teudas rekokwer rese, esepia ni'ä akoi oyemboɨvate aisa pɨpe vɨrogwata cuatrocientos ava oyeupi arakako. Ipare akoi oyuka yuvɨreko, a'ese supindar opa oñemosaï tëi yuvɨreko, a'e peve sekokwer opa. 37 Koiye katu, omombe'use mborerekwar Roma pendar ava retakwer kwa agwä, a'ese Judas, Galilea pendar oyemomborerekwa, seta avei ava ogwata yuvɨreko supi; a'e avei rumo oyuka yuvɨreko, opa tuprɨño avei supindar oñemosaï tëi yuvɨreko. 38 Sese kurïtëi, peyapoi rene mba'e ko ava upe yaseyaño. Esepia evokoi mba'e sembiapo ndipokopɨi chira oyapose opirätäsa pɨpe tëi yuvɨreko. 39 Tüpä suindarse rumo, ndapemombɨtu'u katui chietera. Peikwa katu, anichira peñamotare'ɨ̇ Tüpä ipɨpe tëi. Aipo i'ese opakatu imboetasa vɨroya yuvɨreko. 40 Ichui rumo gweru iri Jesús ñe'ë mombe'usar inupa uka agwä yuvɨreko, iyavei iñe'ë iri e'ɨ̇ agwä Jesús rese; inupa pare opa omose yuvɨreko. 41 Ipɨpe Jesús ñe'ë mombe'usar ovɨ'arete iteanga, esepia Tüpä ombou chupe iparaɨsu agwä yuvɨreko Jesús rer rese iyeroyasa sui tëi. 42 Ipare ndopoi ete arɨ yakatu Poropɨsɨrösar Jesús rekokwer mombe'usa sui, omombe'uño ite tüpäro pɨpe iyavei opakatu ava rëtä rupi yuvɨreko.
1 A'e aravɨter pɨpe aipo, oyemboetase Jesús reroyasar yuvɨreko, griego pɨpe oñe'ë va'e oñe'ërai oyeupe hebreo pɨpe oñe'ë va'e rese yuvɨreko, ni'añeko tuprɨi ore mu imer mano va'ekwer rese arɨ yakatu mba'e poropɨtɨ̇vɨïsa imondosase chupe e'i oñe'ë yuvɨreko. 2 Evokoiyase opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ yuvɨrekoi va'e Jesús ñe'ë mombe'usar omonu'äpa uka opakatu Jesús reroyasar, a'eve aipo e'i yuvɨreko chupe: –Ndiyai rumo ore oropoi tëi Tüpä ñe'ëngagwer mombe'usa sui mba'e poropɨtɨ̇vɨïsa mondo agwä rese tëi. 3 Sese ore rɨvrɨ eta, peiporavo ñuvɨrïo ova mbɨa seko avɨye va'e pe pa'ü sui, yarakwa va'e iyavei Espíritu Maräne'ɨ̇ vɨroya va'e ite opɨ'a pɨpe, a'e mbɨa ti'añeko ko mboravɨkɨsa rese yuvɨreko. 4 Ore evokoiyase oroyerureñora iyavei oroporombo'eño itera Tüpä ñe'ëngagwer rese. 5 Opakatu oipotaño yuvɨreko ñe'ësa oyeupendar, ichui osenoi Esteban yuvɨreko, a'e oyeroya ite Tüpä rese iyavei vɨroya ite Espíritu Maräne'ɨ̇ opɨ'a pɨpe, ichui oiporavo Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Pármenas iyavei Nicolás evokoi mbɨa Antioquía pendar a'e vɨroya va'ekwer judío arakwasa. 6 Ichui vɨrasopa Jesús ñe'ë mombe'usar upe yuvɨreko, a'e omondo opo i'arɨve oyerure yuvɨreko sese. 7 A'ese Tüpä ñe'ëngagwer oyemosai katu tekwa pɨpe, ichui oyemboeta katu iri avei Jesús reroyasar yuvɨreko Jerusalén ve. Seta avei judío pa'i vɨroya iñe'ëngagwer yuvɨreko. 8 Esteban, vɨreko ite Tüpä pirätäsa iyavei iporovasasa oyese, oyapo avei mba'e poromondɨisa yavai va'e opakatu tekwa rupi. 9 Evokoiyase Jerusalén ve oime oɨ judío ñemonu'äsa Mbigwaigwer serer va'e, a'e pendar tekwa Cirene ɨgwar, Alejandría ɨgwar, Cilicia ɨgwar iyavei Asia ɨvɨrindar yuvɨrekoi va'e reseve omboɨpɨ oiñe'ë poepɨ-epɨ Esteban yuvɨreko; 10 ndoikatui rumo iñe'ë rekopɨ agwä yuvɨreko, esepia a'e oñe'ë mba'ekwasa Espíritu Maräne'ɨ̇ omondo va'e pɨpe. 11 Evokoiyase omboepɨ ambuae ava upe semira tëi agwä sese yuvɨreko. Ore orosendu ko mbɨa oñe'ëse mba'e naporäi va'e rese Moisés amotare'ɨ̇save, Tüpä amotare'ɨ̇save avei aipo peyera peñe'ë. 12 Evokoiyase a'e ava oyamotare'ɨ̇ uka opakatu ava mborerekwar reseve iyavei judío porokwaita rese oporombo'e va'e upe avei yuvɨreko; ichui oipɨsɨ yesapɨ'a Esteban seraso mborerekwar upe Porandusa ɨvate katu Va'esave yuvɨreko. 13 Iyavei oseka mbɨa semira tëi va'e oñe'ë va'erä sese, a'e aipo e'i yuvɨreko: –Ko mbɨa oñe'ë-ñe'ë tëi yande tüpäro imaräne'ɨ̇ va'e amotare'ɨ̇save, Moisés porokwaita amotare'ɨ̇save avei. 14 Ore orosendu iñe'ë Jesús Nazaret pendar omokañɨra tüpäro Moisés yande mbo'esa avei aipo osekuñaröra. 15 A'ese opakatu mborerekwar oñemonu'ä va'e yuvɨnoi a'eve oma'e Esteban rese yuvɨreko, oma'ese aipo yuvɨreko sese, ndoyavɨi sepiaka mbigwai ɨva pendar rova.
1 Evokoiyase pa'i rerekwar ɨvate katu va'e oporandu Esteban upe supiete vo aipo nde ñe'ë marä eiko, 2 ipare a'e omboyevɨ chupe: “Che mu eta, peyapɨsaka che ñe'ë rese: Tüpä imboeteiprɨ oyemboyekwa yande ramoi Abraham upe araka'e Mesopotamia ve sekoi vɨtese, icho renondeve Harán ve seko agwä, 3 aipo e'i chupe: ‘Eso nde rekwa sui, eseyapa nemu eso evokoi tekwave che amboyekwara ndeu.’ 4 Evokoiyase Abraham osë Caldea ɨvɨ sui oso tekwa Harán ve gweko agwä, ipare omano iyesupa, ichui Tüpä gweru Abraham ko ɨvɨ rese, a'eve peiko pe kurïtëi. 5 Nomondoi ete rumo ɨvɨ chupe seko agwä; iyavei ndipoi ete ɨvɨ omondo va'e chupe imanose narä. A'e rumo amondora nde manore ndesuindar upe narä e'i chupe, (esepia a'ese Abraham ndata'ɨi vɨtei ete oiko). 6 Iyavei, Tüpä aipo e'i chupe ndesuindar yuvɨrekoira ambuae ava rekwa rupi, a'e pendar ava sekwa va'e rembigwairä semimombaraɨsugwä tëi avei yuvɨrekoira cuatrocientos aravɨter rupi. 7 Ipare Tüpä aipo e'i iri chupe: ‘Che rumo amondora poromokañɨsa tekwa poromombaraɨsusar upe, ipare yuvɨnoserä ipovrɨ sui che mboetei agwä ko'ave yuvɨreko.’ 8 Tüpä oyokwai gwemimbotar pɨpe Abraham gwa'ɨrɨ mbocircuncida agwä rese. Sese Abraham ombocircuncida gwa'ɨrɨ Isaac i'a pare mbosapɨ ova arɨ pɨpe. Isaac egwë e'i avei gwa'ɨrɨ Jacob upe, egwë e'i avei gwa'ɨreta upe, a'e opayandepo yovaive ñuvɨrïo va'e Israel suindar.” 9 “Ipare yuvɨrekoi va'e yande ramoi Jacob ra'ɨrɨ, omondo vɨvrɨ gwarepochi repɨrä yamotare'ɨ̇sa pɨpe yuvɨreko, a'e tɨvrɨ rer José, omondo va'e Egipto pendar upe yuvɨreko, Tüpä rumo sekoiño ite José rese, 10 ichui vɨnose opakatu iparaɨsusa sui. Omondo omba'ekwasa chupe iyavei seko avɨye tuprɨ agwä Egipto pendar mborerekwar ɨvate katu va'e faraón upe. Evokoiyase faraón ipotasa pɨpe omoinge mborerekwar seko agwä opakatu ava ɨvɨ Egipto pendar kwai agwä gwëtä pɨpendar kwai agwä avei.” 11 “Ipare ou tɨavor opakatu Egipto ɨvɨ rupi, Canaán ɨvɨ rupi avei, yande ramoi avei ndovɨrekoi ete mba'e gwemi'urä yuvɨreko. 12 Oyanduse rumo Jacob Egipto ve oime vɨtese trigo, a'ese omondo gwa'ɨrɨ a'eve seka, a'e yande ramoi yuvɨrekoi va'e. A'e yɨpɨndar ichosa Egipto ve yuvɨreko. 13 Ichui yuvɨraso yupagwe irise Egipto ve, a'ese José oyekwa uka vɨke'ɨrɨ eta upe, egwë e'i faraón upe oikwa uka uma sui oyesu José. 14 Ipare koiye katu José gweru uka oyesupa Jacob iyavei opakatu omu, a'e imu retakwer setenta y cinco tuprɨ ite. 15 Egwë e'i Jacob yuvɨraso Egipto ve; yuvɨrekoi agwä opakatu gwa'ɨrɨ reseve iyavei a'eve omano, a'eve avei opakatu yande ramoi eta omano yuvɨreko araka'e. 16 Imano pare rumo, vɨraso ikangwer yuvɨreko tekwa Siquem ve iyavei a'eve oñotɨ̇ yuvɨreko a'eve akoi Abraham vɨrokwa tuvɨpa Hamor ra'ɨrɨ sui araka'e Siquem ve.” 17 “Ipare, vɨrovɨse arɨ ipapaprɨ Tüpä ñe'ëngagwer Abraham upendar, a'ese Israel ɨgwar oyembo'eta katu ite Egipto ve yuvɨreko araka'e; 18 ipare oporokwai ambuae mborerekwar ɨvate katu va'e Egipto ve, a'e ndoikwai va'e ite yande ramoi José. 19 Ko mborerekwar ɨvate katu va'e ombopa yande ramoi eta araka'e; iyavei oyukapa uka ta'ɨrɨ pitani yuvɨro'a ramo va'e. 20 A'eseve avei aipo Moisés o'a. A'e pitani avɨye ite Tüpä upe, ipare iyesupa mbosapɨ yasɨ rupive vɨreko oyese gwëtäve yuvɨreko. 21 Oseyase rumo iyesupa yuvɨreko, a'ese faraón rayrɨ oseka a'e ɨ rupi sui, ichui vɨnose seraso gwëtäve omboakwa omembrɨ nungar sereko. 22 Egwë e'i Egipto pendar ombo'e Moisés omba'ekwasa rese yuvɨreko, iyavei vɨreko ite a'e ñe'ësa ipirätä va'e oyese oyapose avei mba'e oiko.” 23 “Vɨrekose rumo Moisés cuarenta aravɨter, ipɨ'añemoñeta osepia va'erä omu Israel ɨgwar, a'e sekwa pendar ite yuvɨrekoi va'e. 24 Ipare a'eve osepia Egipto pendar oinupa-nupa imu sereko yuvɨreko, a'ese Moisés oyuka Egipto pendar, omu repɨkave. 25 Iyavei Moisés ipɨ'a ñemoñeta oikwa revo che mu Israel pendar Tüpä vɨnose uka agwä Egipto sui yuvɨreko cheu e'i viña; imu rumo nomo'äi ete Moisés vɨnose agwä yuvɨreko evokoi ava povrɨ sui. 26 A'ere arayi'ive, Moisés oso omu Israel pendar pa'üve a'eve osepia ñuvɨrïo mbɨa ovavase oyeupe ae yuvɨreko, a'e rumo oipota tëi iñeröi agwä oyeupe yuvɨreko viña, aipo e'i chupe: ‘Oñemu ite peiko; ¿ma'erä vo pevava peyeupe ae tëi?’ 27 Evokoiyase oinupa va'ekwer ombo'etasa omombo Moisés oyesui, ichui a'e aipo e'i chupe: ‘¿Uma vo nde moinge ore pa'üve ore rerekwarä ore rekokwer moigätu agwä? 28 ¿Che yuka pota tie eve inungar ereyuka evokoi Egipto pendar irapɨpe?’ 29 Osenduse rumo ko iñe'ë, oñemi voi ete oso Egipto sui ambuae ɨvɨ Madián ve. A'eve opɨta puku a'e ɨvɨ rumo nda'ei ete sekwa, a'eve oyesu ñuvɨrïo ta'ɨrɨ.” 30 “Cuarenta aravɨter pare, ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi, ɨvɨtrɨ Sinaí rerovɨkave, a'eve mbigwai ɨva pendar oyemboyekwa ka'a sachï atɨ va'e rese tata rendɨgwer pa'üve chupe. 31 Moisés osepiase mba'e sendɨ va'e oyepɨ'amondɨi, oyemboya katu sese sepia tuprɨ agwä viña, a'ese osendu Yar ñe'ë aipo e'i va'e: 32 ‘Che nde ramoi Tüpä aiko. Nde ramoi Abraham, Isaac iyavei Jacob che reroya va'ekwer yuvɨreko.’ Evokoiyase Moisés orɨrɨi osɨkɨyesa pɨpe noma'e pota iri sese. 33 Evokoiyase Tüpä aipo e'i chupe: ‘Esekɨi nde pɨtaki, esepia ɨvɨ nimaräi va'esave ereiko. 34 Iyavei asepia ite che rekwa Egipto ve iparaɨsuse. Asendu avei ipoäsesa yuvɨreko. Sese agweyɨ senose agwä, erio iyavei esendu tuprɨ che ñe'ë, esepia oromboyevɨ irira Egipto ve nde mondo.’ ” 35 “Yepe a'e ndovɨroyai ete Moisés yuvɨreko viña iyavei aipo e'i yuvɨreko chupe: ‘¿Uma vo nde moinge ore rerekwarä ore rekokwer moigätu agwä?’, Tüpä ite oyokwai gwembigwai imbogweyɨ tata rendɨgwer pa'üve imoñe'ë Moisés upe iporokwai agwä, iyavei ava renosepa agwä. 36 Ipare Moisés ite vɨnose yande ramoi eta Egipto sui, poromondɨisa apo pare a'e ɨvɨ rese, Paragwasu Pïra va'e pɨpe, iyavei ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa cuarenta aravɨter rupi araka'e. 37 Ko Moisés avei aipo e'i Israel pendar upe: ‘Tüpä vɨnoserä pe pa'ü sui ñepëi oñe'ë mombe'usar inungar che aiko.’ 38 A'e avei akoi ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi ava pa'ü rupi sekoi, chupe avei oñe'ë mbigwai ɨva pendar ɨvɨtrɨ Sinaí ve yande ramoi rese; a'e avei oipɨsɨ ñe'ësa tekovesa resendar yandeu imbou agwä.” 39 “Yande ramoi eta rumo nomboyeroya potai ete Moisés, iyavei oyevɨ pota ñoite Egipto ve yuvɨreko. 40 Aipo e'i Aarón upe yuvɨreko: ‘Eyapo ore tüpägwä ore rerogwata va'erä, esepia ndoroikwai ete kevo katu Moisés sekoi ore renose va'ekwer Egipto sui.’ 41 Evokoiyase oyapo gwaka ra'anga nungar oyeupe yuvɨreko, ichui oyuka mba'e mɨmba vɨropove'ë va'erä yuvɨreko chupe iyavei oyembovɨ'a pieta apo yuvɨreko gwembiapo ukagwer rese tëi. 42 Ko mba'e sembiapo rese, Tüpä oyepepɨño ichui oseyaño ite oyerure va'erä yasɨtata ɨva pendar upe yuvɨreko. Egwë e'i ete ikwachiasa iñe'ë mombe'usar kwachiar pɨpe: ‘Pe Israel ɨgwar peiko va'e, ¿Peiko va'e cuarenta aravɨter ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi pe ndaperopove'ëi ete mba'e mɨmba yukaprɨ cheu yepi? 43 Pe rumo, che mboetei e'ɨ̇sa pɨpe pevosɨi tüpä Moloc ra'anga rëtä rese peiko iyavei yasɨtata ra'anga Refán rese pe ae tëi peyapo va'e pe tüpägwä peyerure agwä. Sese che opovɨnosera pe rekwa sui pe mondo agwä Babilonia kupe koikotɨ.’ ” 44 “Ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi yande ramoi eta vɨreko oɨ yeruresa mba'e pɨrer apoprɨ porokwaita rëtä oyeupive yuvɨreko araka'e, inungar Tüpä oyokwai va'e Moisés oyapo va'erä inungar osepia va'ekwer yɨpɨndar. 45 Yande ramoi eta oipɨsɨ ko oɨ yeruresa rëtä mba'e pirer apoprɨ yuvɨreko, iyavei Josué rupi yugweru va'e gweruño avei oyeupive yuvɨreko, omosepase vɨrokwa ambuae tekwa sui ɨvɨ yuvɨreko, a'ese Tüpä opa omombo sovake yuvɨreko. A'eveño ite yuvɨrekoi David sekoise araka'e. 46 A'e David rekokwer avɨye ite Tüpä upe, oporandu avei Jacob suindar yuvɨrekoi va'erä rese chupe; 47 a'e Salomón omopü'a oɨ Tüpä rëtä oiko. 48 Yepe Tüpä seko ɨvate katu va'e, ndasekoi ete tüpäro ava tëi rembiapo pɨpe. Inungar akoi omombe'u va'e Tüpä ñe'ë mombe'usar araka'e: 49 ‘Ɨva che renda, iyavei ɨvɨ che pɨrunga. ¿Mba'e nungar oɨ vo peyapora cheu?, e'i yande Yar; ¿umarä pi'ä evokoiyase che pɨtu'u agwä, 50 che ni'ä opakatu ko mba'e aposar aiko?’ ” 51 “Pe rumo–ndapeyapɨsaka potai va'e ite peiko e'i Esteban chupe–oime tëi pe nambi, pe pɨ'a avei, ipɨpe rumo ndapeikwai ete ñe'ësa avɨye va'e. Espíritu Maräne'ɨ̇ amotare'ɨ̇mbar ite peiko yepi. Peramoi nungar tuprɨ avei peiko. 52 ¿Uma Tüpä ñe'ë mombe'usar pi'ä ndovɨrekoi marä-marä tëi peramoi yuvɨreko araka'e? A'e avei oyukapa omombe'u va'e ndaseko maräi va'e rekokwer yusa resendar yuvɨreko, iyavei kurïtëi ou ite ndaseko maräi va'e, pe avei peporokwai yuka uka agwä. 53 Pe, peipɨsɨ va'e porokwaita mbigwai ɨva pendar sui, ndaperoyai ete rumo sereko.” 54 Osendupase iñe'ë, omboasɨ iteanga oñeaimbotere-tere ite Esteban amotare'ɨ̇save yuvɨreko. 55 Esteban rumo vɨreko ite Espíritu Maräne'ɨ̇ oyese, evokoiyase ɨva rese oma'ese, osepia Tüpä porañetesa, osepia avei Jesús i'äise Tüpä akato kotɨ. 56 Evokoiyase aipo e'i: –¡Pesepia! Che asepia ite ɨva oyemboi tuprɨse, iyavei asepia ava ɨvate katu va'e Ra'ɨrɨ Tüpä akato kotɨ i'äise. 57 A'e rumo oyopɨño oapɨsakwar, ichui oyoya gwasu säse pirätäño yuvɨreko chupe. 58 Ipare vinose tekwa sui yapi-yapi agwä ita pɨpe yuvɨreko; a'eve yamotare'ɨ̇mbar sepiasar oseya oturukwar yuvɨreko ñepëi mbɨa chi'ïvä'e Saulo ser va'e upe osarö va'erä. 59 Oapi-apiseve, Esteban oyerure, aipo e'i: “Che Yar Jesús, eipɨsɨ che ä.” 60 Ipare oñenopɨ'ä oñe'ë pirätä: “¡Che Yar, ndeñerö ko ava che amotare'ɨ̇sar angaipa upe!” Aipo o'e pare omano.
1 Iyavei Saulo a'eve sekoi, osepia ite Esteban oyukase yuvɨreko. A'e arɨ pɨpeve omboɨpɨ Jesús reroyasar reka Jerusalén ve yuvɨreko. Opakatu tuprɨ, Jesús ñe'ë mombe'usar gweraño opɨta yuvɨreko, opa oyemboya'o-ya'o ɨvɨ Judea rupi Samaria rupi avei. 2 Oime ava ipɨ'añemoñeta tuprɨai va'e vɨraso Esteban re'ögwer ñotɨ̇ yuvɨreko iyavei oyase'o iteanga yuvɨreko sese. 3 A'e pɨpeve avei aipo Saulo omombaraɨsu ava Jesús reroyasar yuvɨrekoi va'e seroya uka e'ɨ̇ agwä viña, yuvɨroike-ikeño tëi aipo oɨ yakatu rupi kuimba'e iyavei kuña mbotɨrɨrɨ senose sokenda agwä yuvɨreko. 4 Ava oñemosaï va'ekwer rumo Jerusalén sui omombe'uño ite ñe'ësa avɨye va'e yuvɨrasosa rupi yuvɨreko. 5 Felipe, ipa'ü pendar, oso tekwa gwasu Samaria rupi, ichui omboɨpɨ oñe'ë Cristo rekokwer rese oiko. 6 Ava oñemonu'ä atɨ Felipe ñe'ë rendu agwä iyavei oyapɨsaka tuprɨ yuvɨreko sese, osepia avei poromondɨisa sembiapo yuvɨreko. 7 Iyavei seta imbogwerasa ava karugwar rerekosar, karugwar yuvɨnosë ava sui säse yuvɨreko; iyavei seta ava setekwer novɨi va'e ndogwatai va'e avei ombogwera. 8 Evokoiyase ovɨ'arete a'e tekwa pɨpendar yuvɨreko. 9 A'eve oime ñepëi mbɨa Simón serer va'e, yɨpɨve ipayeai va'e, iyavei ombopa-mbopa ava Samaria pendar oyeroya inungar ava seko ɨvate va'e. 10 Evokoiyase opakatu ava, kwakwa va'e iyavei chi'ïvä'e katu va'e, oyapɨsaka tuprɨ iñe'ë rese iyavei aipo e'i yuvɨreko: “Ko ni'ä oñe'ë Tüpä pirätäsa tuvicha va'e upe.” 11 Iyavei omboyeroya ite sereko yuvɨreko, esepia opayesa pɨpe yɨpɨndar seta aravɨter rupi ombopa ava oiko yepi. 12 Vɨroyase ñe'ësa avɨye va'e Felipe remimombe'u Tüpä mborerekwasa resendar Jesucristo rekokwer resendar avei, a'ese ava re'ɨi vɨroya yuvɨreko, ipare oñeapirämo kuimba'e iyavei kuña yuvɨreko. 13 A'e Simón avei vɨroya, ipare oñeapirämo uka ichui ogwata Felipe rupi, osepia poromondɨisa tuvicha va'e iyavei Tüpä suindar ndayasepiai va'e rese oyepɨ'amondɨi tëi. 14 Jerusalén ve Jesús ñe'ë mombe'usar yuvɨrekoi va'e oyandu Samaria ve seta ava oipɨsɨse Tüpä ñe'ëngagwer yuvɨreko, evokoiyase omondo a'eve omboetasa Pedro iyavei Juan yuvɨreko. 15 Oyepotase Samaria ve yuvɨreko, oyerure opakatu ava Jesús reroyasar rese Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨsɨ agwä yuvɨreko. 16 Esepia Espíritu Maräne'ɨ̇ ndogweyɨ vɨtei ete sese yuvɨreko; oñeapirämoño tëi vɨte yande Yar Jesús rer pɨpe yuvɨreko. 17 Evokoiyase Pedro iyavei Juan omondo opo ava arɨve yuvɨreko, a'ese oipɨsɨ Espíritu Maräne'ɨ̇ yuvɨreko. 18 Simón, osepiase Espíritu Maräne'ɨ̇ ogweyɨse Jesús ñe'ë mombe'usar omondose ava arɨve opo yuvɨreko, a'ese omondo pota gwarepochi sepɨrä chupe yuvɨreko, 19 ipare rumo aipo e'i chupe: –Cheu avei pemboumi tëi evokoi pirätäsa, amondose che po ava arɨve toipɨsɨ avei Espíritu Maräne'ɨ̇ yuvɨreko. 20 Evokoiyase Pedro omboyevɨ chupe: –¡Tokañɨpa nde gwarepochi nde reseve esepia nde pɨ'añemoñeta ko Tüpä ombou va'e rese, ererokwa pota va'e nde gwarepochi pɨpe viña! 21 Ndeu ndiyai ko nungar mba'e apo agwä, esepia nde pɨ'añemoñetasa nda'ei i'ɨ̇vi va'e Tüpä rovai. 22 Sese epoi nde mba'e aposa raisa sui, iyavei eporandu Tüpä upe, avɨyeteramo iñeröira nde pɨ'añemoñetasa rese ndeu. 23 Esepia aikwa ite nde ereikose mba'e naporäi va'e pɨpe iyavei nde pɨ'añemoñeta raisa pɨpe vɨte ereiko. 24 Simón omboyevɨ chupe: –Peyerure katu yande Yar upe che rese, tipo eme mba'e-mba'e tëi akoi pe mombe'u va'e cheu. 25 Opase omombe'u yande Yar rese ñe'ësa, a'ese Jesús ñe'ë mombe'usar omombe'u ko ñe'ësa avɨye va'e Samaria ɨvɨ pendar upe, ipare oyevɨpa Jerusalén ve yuvɨreko. 26 Ko ipare, ñepëi mbigwai Yar suindar aipo e'i Felipe upe: “Epü'a iyavei eso iro'ɨ kotɨ nde yepota agwä evokoi perɨ oso va'e Jerusalén sui Gaza ve.” Evokoi perɨ osasa va'e ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi oso. 27 A'ese Felipe opü'a ipare oso; a'e perɨ rupi osovaïchi ñepëi mbɨa Etiopía pendar. A'e seko ɨvate va'e gwarepochi apokatusar Etiopía pendar kuña mborerekwar upe narä yepi, a'e mbɨa oso va'e Jerusalén ve Tüpä upe oyerure agwä. 28 Oyevɨse gwekwave oso, ogwapɨ tuprɨ öi vɨru karëto pɨpe iyavei oyerokɨ kwachiar Tüpä ñe'ë mombe'usar Isaías rembikwachiagwer. 29 A'ese Espíritu aipo e'i Felipe upe: “Eyemboya evokoi karëto rese.” 30 Oyemboyase Felipe oso sese, osendu etiope oyerokɨse Isaías rembikwachiagwer öi; a'ese oporandu chupe: –¿Eresendukwa vo aipo ereyerokɨ va'e eï? 31 Etiopía pendar mbɨa omboyevɨ chupe: –¿Marä a'era vo che sendukwa viña, ndipoise imombe'u tuprɨsar cheu? Ipare aipo e'i Felipe upe eyeupi, teregwapɨ ko'ave che pɨri. 32 A'e iyerokɨsa pɨpe Ikwachiaprɨ aipo e'i: “Serasosa inungar ovesa yuka agwä mba'e mɨmba yukasave; inungar ovesa membrɨ nasasëi va'e ite yepɨ egwë e'i avei oyukasar rovai, egwë e'i tuprɨ avei a'e mbɨa noñe'ëi ete. 33 Osekomomini yuvɨreko, iyavei ndipoi ete sepɨsar; ¿uma pi'ä oikatura oñe'ë ichuindar rekokwer rese? Esepia ava ko ɨvɨ pɨpendar oyuka ite yuvɨreko.” 34 Oyerokɨ pare a'e Etiopía pendar oporandu Felipe upe: –Emombe'umi cheu, ¿uma rese pi'ä aipo ko Tüpä ñe'ë mombe'usar oñe'ë: oyese ae pi'ä anise ambuae ava rese tie? 35 Evokoiyase Felipe, ko Ikwachiaprɨ sui omombe'u ñe'ësa avɨye va'e Jesús rekokwer resendar Etiopía pendar upe. 36 Koiye katu, oyepotase ɨ oimesave yuvɨreko, a'ese gwarepochi rese ñangarekwar aipo e'i: –Esepia ko'ave oime ɨ; ¿Ndiyai vo che apirämomi tëi eve viña? 37 Felipe aipo e'i chupe: –Ereroyase nde pɨ'a pɨpe, a'ese ereikatura. Ipare a'e mbɨa omboyevɨ chupe: –Aroya ite Jesucristo Tüpä Ra'ɨrɨ sekoise. 38 Evokoiyase omombɨta uka vɨru karëto; ichui ogweyɨ ɨve yuvɨraso, ipare Felipe oñapirämo. 39 Yuvɨnosëse ɨ sui, yande Yar Espíritu vɨraso Felipe, ipare gwarepochi rese ñangarekwar ndosepia iri ete; egwë e'iño vorɨvete oso perɨ rupi. 40 Felipe rumo oyemboyekwa Azoto ve, ichui oso tekwa yakatu rupi oiko omombe'u ñe'ësa avɨye va'e, egwë e'i oyepota Cesarea ve oso.
1 Saulo rumo, oñemoɨrö iteanga vɨteño ite yande Yar reroyasar upe oiko. Oyukapa potaño ite, sese oso pa'i rerekwar ɨvate katu va'e upe, 2 ipare oporandu porokwaita kwachiar rese chupe oso agwä oɨ judío ñemonu'äsa Damasco ve, oseka va'erä yuvɨrekoi va'e Tekokwer Pɨasu rupi, kuimba'e iyavei kuña, ichui seraso pɨrä sokenda agwä Jerusalén ve. 3 Vɨrovɨse yuvɨraso tekwa Damasco ve, avɨyeteramo tëi osesape gwasu ɨva sui yɨvɨi chupe yuvɨreko. 4 A'ese Saulo ovɨapi oso ɨvɨve, ipare osendu ɨva pendar ñe'ësa aipo e'i va'e: “Saulo, Saulo, ¿ma'erä vo che reka eiko eve?” 5 Saulo oporandu: “¿Ava vo nde ereiko Yar?” Ñe'ësa ɨva pendar omboyevɨ chupe: “Che aiko Jesús, a'e akoi nde ereseka va'e sereko. 6 Epü'a, ipare eike eso tekwa ve; a'eve omombe'ura mba'e ereyapo va'erä yuvɨreko ndeu.” 7 Yuvɨraso va'e Saulo rupi osɨkɨye iteanga osenduse ñe'ësa ɨva suindar yuvɨreko, esepia ndosepiai ete ava oñe'ë va'e ɨvate yuvɨreko. 8 Ipare, Saulo opü'a ɨvɨ sui; oma'e tëi ndoikatui rumo mba'e repia. Ichui supindar oipɨsɨ iyɨva rese seraso Damasco ve yuvɨreko. 9 A'eve mbosapɨ arɨ ndasesapɨsoi, ndokarui ndoɨ'ui avei oiko. 10 Ñepëi mbɨa sekoi va'e Damasco ve Jesús reroyasar serer va'e Ananías, a'e chupe oyemboyekwa Yar ikerve aipo e'i: “¡Ananías!” A'e omboyevɨ chupe: “Ko aiko, che Yar.” 11 Yar aipo e'i chupe: “Epü'a ipare eso evokoi okar serer va'e I'ɨ̇vi tuprɨ va'esa rupi, eporandu Judas rëtäve ñepëi mbɨa serer va'e Saulo Tarso pendar rese. A'e rumo oyerure ñoite öi, 12 ipare okerve osepia ñepëi mbɨa serer va'e Ananías omondose opo i'arɨve omboesapɨso iri agwä.” 13 Ko osenduse, Ananías aipo e'i: “Che Yar, seta rumo evokoi mbɨa rekokwer omombe'u yuvɨreko cheu mba'e tëi oyapo va'e nde reroyasar reko maräne'ɨ̇ upe Jerusalén ve. 14 Kurïtëi ou rutei ko'ave, a'e mbɨa pa'i rerekwar porokwaita rupi, opakatu nde rer rese oyeroya va'e rokendapa agwä.” 15 Yande Yar rumo aipo e'i chupe: “Eso, esepia aiporavo evokoi mbɨa che rekokwer rese oñe'ë va'erä ambuae tekwa pendar upe, iyavei serekwar ɨvate katu yuvɨrekoi va'e upe, Israel pendar upe avei. 16 Che amboyekwara seta mba'e tëi chupe oiporara va'erä che remimbotar mboavɨye agwä oiko.” 17 A'ese Ananías oso Saulo rekosave. Oikese oɨ pɨpe, omondo opo Saulo rese aipo aipo e'i chupe: –Che rɨvrɨ Saulo, yande Yar Jesús oyemboyekwa va'e ndeu perɨ rupi nde yuse, a'e che mbou nde mboesapɨso iri agwä toike avei katu Espíritu Maräne'ɨ̇ nde rese. 18 A'ese voi ete pira pirer nungar mba'e ovɨapipa sesa sui, a'ese voi sesapɨso iri. Ichui opü'a ipare voi ñapirämosa. 19 Okaru pare a'ese ramo ite ipirätä, ipare movɨrö arɨ tëi opɨta iri Jesús reroyasar pɨri Damasco ve. 20 Ipare Saulo omboɨpɨ imombe'u Jesús rekokwer oɨ judío ñemonu'äsave Tüpä Ra'ɨrɨ sekoise. 21 Ava opakatu osendu va'e iñe'ë ndoyembovɨ'ai tëi, aipo e'i yuvɨreko: –¿Nda'ei vo akoi ko mbɨa Jerusalén ve Jesús reroyasar marä-marä tëi vɨreko va'e? ¿Nda'ei vo akoi ko avei ou ko'ave ava pɨsɨ agwä iyavei serasopa pɨrä pa'i eta rerekwar upe viña? 22 Saulo rumo omombe'u tuprɨ katu Jesús rekokwer, osekopɨ opakatu omu Damasco pendar, omboyekwa katu oiko Jesús sekoise Poropɨsɨrösar. 23 Seta arɨ pare, judío ombogwai yuka agwä Saulo yuvɨreko viña. 24 A'e rumo oikwa voi ete. Ombogwaisar pɨ̇tü arɨ osärö va'e yuka agwä tekwa ächisa rokendɨpɨve yuvɨreko, 25 evokoiyase Jesús reroyasar rumo pɨ̇tü pɨpe tekwa ächisa oyere tuprɨ va'e rese, ikupe rupi ombogweyɨ ɨruova gwasu pɨpe imoñemi imondo yuvɨreko. 26 Koiye Saulo oyepota Jerusalén ve, a'eve oyemboya pota tëi Jesucristo reroyasar rese; opakatu osɨkɨyeño yuvɨreko ichui, esepia ndovɨroyai ete yuvɨreko a'e vɨroyase Jesucristo. 27 Ipare rumo, Bernabé vɨraso Saulo Jesús ñe'ë mombe'usar yuvɨrekoi va'e upe. A'eve Bernabé omombe'upa chupe aipo e'i ko mbɨa Saulo osepia yande Yar perɨ rupi, iyavei yande Yar oñe'ë chupe, ichui ko Saulo oñe'ë osɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe Damasco ve, Jesús rekokwer rese. 28 Evokoiyase Saulo opɨta Jerusalén ve, ogwata avei Jesús ñe'ë mombe'usar rupi, omombe'u avei yande Yar rekokwer osɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe. 29 Oiñe'ëpoepɨ avei sekokwer rese judío griego pɨpe oñe'ë va'e yuvɨreko; ichui rumo oyuka potaño yuvɨreko. 30 Oikwase rumo Jesucristo reroyasar, vɨraso voi ete Saulo Cesarea ve, ichui omondo Tarso ve yuvɨreko. 31 Evokoiyase opakatu Jesús reroyasar, yuvɨrekoi va'e Judea rupindar, Galilea rupindar iyavei Samaria rupindar, chupe oime mba'e tuprɨ. Iyavei oyemovɨräkwä tuprɨ katu yuvɨreko yande Yar mboeteisa pɨpe, Espíritu Maräne'ɨ̇ oipɨtɨ̇vɨï iyemboeta katu agwä. 32 Pedro, ogwata opakatu rupi oso Jesucristo reroyasar repia, a'e oso osepia avei tekwa Lida pendar ñe'ësa vɨroya va'e. 33 A'eve osepia ñepëi mbɨa serer va'e Eneas, a'e ndogwatai va'e, vupave tëi tui va'e mbosapɨ ova aravɨter rupi. 34 Pedro aipo e'i chupe: –Eneas, Jesucristo nde mbogwera. Eñarapü'a emoigätu nde rupa. Eneas a'e ramo seve voi ete oñarapü'a. 35 Osepiase opakatu Lida pendar Sarón pendar avei ko ndogwatai va'ekwer gwatase, ipare vɨroyapa ite yande Yar yuvɨreko. 36 A'e aravɨter pɨpe Jope ve kuña serer va'e Tabitá sekoi, griego ñe'ë pɨpe rumo Dorcas serer. A'e Jesucristo reroyasar sekoi a'e sekokwer avɨye va'e oporopɨtɨ̇vɨï yepi. 37 A'e arɨ rupi, Dorcas imba'easɨ gwasu ou ichui omano. Ipare ava se'ögwer oyosei, ichui vɨroyeupi oɨ ɨvate va'esave seraso yuvɨreko. 38 Jope namombrɨi Lida sui, evokoiyase oyanduse Jesús reroyasar Jope pendar Pedro Lida ve sekoise, a'ese omondo ñuvɨrïo mbɨa seru poyava agwä Jope ve yuvɨreko. 39 Evokoiyase Pedro oso supi. Oyepotase yuvɨraso a'eve vɨroyeupi oɨ ɨvate va'esave seraso te'ögwersave yuvɨreko; iyavei opakatu kuña imer mano va'ekwer oyere atɨ voi, oyase'o Pedro ɨvɨi yuvɨreko omboyekwa avei oturukwar i'arɨ pendar reseve Dorcas rembiapokwer yuvɨreko chupe. 40 Ipare Pedro omosepa rane opakatu ava okarve, ipare oñenopɨ'ä oyerure Tüpä upe; ichui oma'e kuña omano va'e rese aipo e'i chupe: –¡Tabitá, eñarapü'a! Aipo oyeupe ese, Tabitá omboi gwesa, Pedro repiase, oñarapü'a öi. 41 A'ese oipopɨsɨ imoñarapü'a; ipare oñe'ë opakatu Jesús reroyasar kuña imer mano va'ekwer upe avei aipo e'i, pesepia ko okwerayevɨse. 42 Seräkwä oyanduse opakatu Jope rupi, seta ava yande Yar vɨroya yuvɨreko. 43 Evokoiyase Pedro opɨta seta arɨ a'e tekwave, mbɨa mba'e pirer mopɨ̇tasar rëtäve Simón serer va'e pɨri.
1 Oime ñepëi mbɨa tekwa Cesarea ve serer va'e Cornelio, a'e sundao rerekwar sekoi, a'e sundao yembo'esa serer Italiano. 2 A'e mbɨa omboetei Tüpä opakatu gwa'ɨrɨ, gwembireko reseve yepi, iyavei omondoño ite judío pɨtɨ̇vɨï agwä gwarepochi, oyerure avei Tüpä upe yuvɨreko yepi. 3 Ñepëi arɨ pɨpe, ka'aruarɨ yemombɨtesa rupi, ikerai ou: A'ese osepia ñepëi mbigwai ɨva pendar Tüpä suindar oikese oso aipo e'i chupe: “¡Cornelio!” 4 Cornelio oma'egätuño ou mbigwai ɨva pendar rese, ipare osɨkɨye pɨpe tëi oporandu chupe: “¿Mba'e vo ereipota eiko, che Yar?” Mbigwai ɨva pendar aipo e'i chupe: “Tüpä oipɨsɨ nde yeruresa; osepia avei nde poroparaɨsuerekosa. 5 Emondo ñepëi mbɨa Jope ve Simón reka, a'e serer avei akoi Pedro. 6 A'e sekoi ambuae Simón mba'e pirer mopɨ̇tasar rëtäve, a'e chini paragwasu popɨve.” 7 Osose mbigwai ɨva pendar akoi oñe'ë va'ekwer sese, a'ese Cornelio oñe'ë ñuvɨrïo gwembigwai upe iyavei ñepëi sundao Tüpä mboeteisar upe sese oyeroya va'e ite yepi, 8 ichui mba'e opakatu mombe'ure, omondo Jope ve. 9 A'ere arayi'ive, vɨrovɨse ka'aru tekwa Jope yuvɨraso, Pedro oyeupi oso oyerure agwä a'e oɨ pɨtu'usa yapoprɨ va'esave. 10 Ndasɨepoi ete oiko iyavei okaru pota ite viña, omoigätu vɨteseve semi'urä yuvɨreko, a'ese ikerai ou: 11 a'ese osepia ɨva oyemboise iyavei ogweyɨse inungar turukwar tuvicha va'e, ñapɨ̇chimbrɨ ipopɨ yakatu rupi ou. 12 A'e turukwar pɨpe osepia opakatu ma'embiar, iyavei mboi vɨräi. 13 A'ese osendu ñepëi ñe'ësa aipo e'i va'e, “Pedro; epü'a, eyuka evokoi ichui e'u.” 14 Pedro omboyevɨ chupe: “Ani, che Yar, che rumo nda'ui va'e ite ko mba'e ro'o ava remimbotare'ɨ̇ ndi'usai va'e yepi.” 15 A'ese osendu iri ñe'ësa, aipo e'i chupe: “Akoi Tüpä remimbokatuprɨ upe, ava remimbotare'ɨ̇ ndi'usai va'e nderei chietera.” 16 Ko egwë e'i mbosapɨ yupagwer rupi, ipare turukwar oyevɨ ɨvave oso. 17 Pedro ipɨ'añemoñeta tëi oke raisa rese marä oyapave pi'ä egwë e'i, a'eseve Cornelio remimondo oporandu-randu pare, oyepota Simón rëtä rokendɨpɨve yuvɨreko. 18 Oyepotase yuvɨraso, oporandu oñe'ë pirätä oɨ pɨpendar upe ave vo sekoi Simón, a'e serer va'e avei Pedro. 19 Ipɨ'añemoñeta vɨteseve Pedro mba'e oyemboyekwa va'ekwer rese, Espíritu Maräne'ɨ̇ aipo e'i chupe: “Esendu, mbosapɨ mbɨa nde reka yuvɨreko. 20 Eyemoigätu, egweyɨ eso yuvɨreko supi, esepia che ambou evokoi mbɨa nde reka.” 21 Pedro ogweyɨ ipare aipo e'i mbɨa upe: –Che a'e aiko, peseka va'e; ¿ma'erä vo peyu? 22 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ore oroyu sundao rerekwar Cornelio orekwaisa pɨpe a'e mbɨa seko tuprɨ va'e, Tüpä mboeteisar opakatu judío osaɨsuai yuvɨreko. Ñepëi mbigwai ɨva pendar Tüpä suindar oyokwai nde rese, ereso va'erä sëtäve, a'e osendura mba'e eremombe'u va'e. 23 Evokoiyase Pedro omoingepa oɨ pɨpe, opɨta ipɨri a'e pɨ̇tü yuvɨreko. A'ere arayi'ive Pedro oso supi, yuvɨraso avei supi movɨrö Jope pendar yuvɨreko. 24 Ipare a'ere arayi'ive oyepota Cesarea ve yuvɨraso, a'eve Cornelio osärö opakatu omu eta reseve yuvɨreko, omborɨparete gwembiso'o reseve avei. 25 Oyepotase Pedro sëtäve oso, Cornelio osë voi ete sovaïchi, iyavei oñenopɨ'ä sovai imboeteisa pɨpe. 26 Pedro rumo omopü'a, aipo e'i chupe: –Epü'a, che ni'ä nde nungar avei aiko. 27 Evokoiyase a'e omoñeta seroike seraso oɨ pɨpe, a'eve ava oñemonu'ä atɨ yugweru. 28 Pedro aipo e'i ava upe: –Peikwa ni'ä judío porokwaita aipo e'i va'e peikei rene nda'ei va'e judío rëtäve, anichira pemborɨ evokoi ava peiko. Tüpä rumo omombe'u ava remimbotare'ɨ̇ peiko erei rene ambuae ava upe e'i cheu. 29 Sese, pemondose che reka, che evokoiyase ndacheate'ɨ̇i ete che yu agwä peü. Sese che aikwa pota, ma'erä vo che reru uka peye. 30 Cornelio omboyevɨ chupe: –Opa irugätu arɨ, ka'aruarɨ yemombɨtesa rupi tuprɨ avei, aikose ko'ave che rëtäve, che yerure agwä, a'ese oyemboyekwa ñepëi mbɨa iturukwar sendɨyai va'e. 31 A'e aipo e'i cheu: ‘Cornelio, Tüpä osendu nde yeruresa oikwa avei nde ereipɨtɨ̇vɨïse ava iparaɨsu va'e eiko. 32 Emondo ñepëi mbɨa Jope ve Simón Pedro serer va'e reka. A'e oikove ambuae Simón rëtäve, a'e mba'e pirer mopɨ̇tasar a'e sekoi paragwasu popɨve.’ 33 Sese amondo voi ete nde reka agwä, iyavei ereyu ite nde poreroyasa pɨpe ko'ave. Kurïtëi opakatu yaiko ko'ave Tüpä rovai, iyavei orosendu pota ite yande Yar omombe'u va'e opakatu mba'e ndeu. 34 Evokoiyase Pedro omboɨpɨ oñe'ë, aipo e'i: –Kurïtëi aikwa ite, Tüpä ndaya nde mboya'oi yande raɨsu oiko, 35 sese opakatu ambuae ɨvɨ pɨpendar omboetei va'e, oyapo va'e avei mba'e tuprɨ yuvɨreko, a'e oipɨsɨra Tüpä. 36 Araka'e Tüpä oñe'ë avei Israel suindar upe, omombe'u ñe'ësa tuprɨ yeamotare'ɨ̇sa resendar Jesucristo rembiaporä sui, a'e opakatu ava ko ɨvɨ pɨpendar yuvɨrekoi va'erä Yar rese. 37 Peikwa tuprɨ ite ko mba'e oime va'e opakatu judío ɨvɨ rupi, a'e omboɨpɨ Galilea ve, Juan omombe'u ñeapirämosa resendar oiko. 38 Peikwa Tüpä omondose pirätäsa iyavei Espíritu Maräne'ɨ̇ Jesús Nazaret pendar upe, ipare Jesús ogwata opakatu rupi mba'e tuprɨ apo oiko, ombogwera avei opakatu ava iparaɨsu va'e karugwar povrɨve yuvɨrekoi va'e, esepia Tüpä sekoi ete sese, 39 iyavei yande yaikwa ite opakatu Jesús rembiapokwer Judea ɨvɨ rupi, tekwa Jerusalén pɨpe avei. A'eve oyatɨka uka kurusu rese yuka yuvɨreko. 40 Tüpä rumo ombogwerayevɨ imombosapɨsa arɨ pɨpe, ipare omboyekwa iri oreu. 41 Nomboyekwai rumo opakatu ava upe, omboyekwa ore sembiporavo oroiko va'e upeño. Ore pɨri ni'ä okaru oɨ'u avei okwerayevɨ pare. 42 Iyavei a'e orekwai oromombe'u va'erä tekwa rupi ñe'ësa ava upe, ko Tüpä Rembiporavo sekoi, opakatu ava rekokwer rese porandu agwä oikove va'e omano va'e upe avei. 43 Opakatu Tüpä ñe'ë mombe'usar oñe'ë ite Jesús rekokwer rese yuvɨreko araka'e, iyavei aipo e'i yuvɨreko akoi seroyasar oipɨsɨra ñeröisa angaipa rese yuvɨreko. 44 Pedro ñe'ë vɨteseve, avɨyeteramo tëi Espíritu Maräne'ɨ̇ ogweyɨ ou opakatu ava ñe'ësa osendu va'e arɨve. 45 Iyavei judío rupi yuvɨrogwata va'e iyembo'esa rese a'e avei yugweru pedro rupi, ndoyembovɨ'ai rumo yuvɨreko Espíritu Maräne'ɨ̇ ogweyɨse ou nda'ei va'e judío arɨve, 46 osendu avei oñe'ëse ambuae ñe'ësa ndikwasai va'e iyavei Tüpä omboetei ipɨpe yuvɨreko. 47 Evokoiyase Pedro aipo e'i: –¿Iyara pi'ä ndayaipotai va'erä ko ava ñeapirämo agwä yande pa'ü pendar, esepia ko oipɨsɨ Espíritu Maräne'ɨ̇ yuvɨreko inungar yande? 48 Iyavei omondo ñapirämo uka agwä Jesucristo rer pɨpe. Ipare oporandu Pedro upe opɨta vɨte va'erä movɨrö arɨ ipɨri yuvɨreko.
1 Jesús ñe'ë mombe'usar seroyasar avei Judea ve yuvɨrekoi va'e oyandu yuvɨreko ava nda'ei va'e judío vɨroya avei Tüpä ñe'ëngagwer yuvɨreko. 2 Oyevɨse rumo Pedro Jerusalén ve oso, a'ese seta judío rupi yuvɨrogwata va'e iyembo'esa rese a'e vɨroɨrö sovai ete yuvɨreko. 3 Oporandu yuvɨreko chupe: –¿Ma'erä vo ereso evokoi nda'ei va'e judío pɨri, erekaru avei ipa'üve yuvɨreko? 4 Pedro omombe'u yɨpɨsuive tuprɨ opakatu mba'e osepia va'e. Aipo e'i opakatu upe: 5 –Che tekwa Jope ve aikose, iyavei ayerure seve che kerai: A'ese asepia ñepëi inungar turukwar tuvicha va'e, ipopɨ yakatu ñapɨ̇chisa va'e ogweyɨ ou che rovai ɨva sui. 6 Asepia tuprɨ ite ipɨpe opakatu mba'e oime va'e, asepia avei mba'e mɨmba iyavei ma'embiar oñaröai va'e, mboi iyavei vɨräi. 7 Iyavei asendu ñepëi ñe'ësa aipo e'i va'e cheu: ‘Pedro; epü'a, eyuka evokoi ichui e'u.’ 8 Che amboyevɨ chupe: ‘Ani che Yar, esepia che nda'ui va'e ite ko mba'e ava remimbotare'ɨ̇ yepi.’ 9 Evokoiyase asendu iri ñe'ësa ɨva pendar aipo e'i va'e cheu: ‘Akoi Tüpä remimbokatuprɨ upe nde ndiyai ete ava remimbotare'ɨ̇’ erera eiko. 10 Ko egwë e'i mbosapɨ yupagwer rupi cheu, ipare opakatu tuprɨ oyevɨ ɨvave yuvɨraso. 11 A'eseve avei, mbosapɨ mbɨa imbouprɨ Cesarea sui oyepota yuvɨreko che rekosave che reka. 12 Espíritu Maräne'ɨ̇ che kwai che so agwä, che ate'ɨ̇sa pɨpe supi yuvɨreko. Iyavei ñepëi ova yuvɨrekoi va'e mbɨa yande mu. A'eve opakatu oroike a'e mbɨa rëtäve oroso, 13 a'e omombe'u oreu osepia va'ekwer gwëtäve ñepëi mbigwai ɨva pendar, a'e sovai aipo e'i va'e chupe: ‘Emondo mbɨa tekwa Jope ve Simón reru agwä ikwasa avei serer rese Pedro; 14 a'e omombe'ura ndeu marä erera eñepɨsɨrö, opakatu nde rëtä pendar ñepɨsɨrö agwä avei.’ 15 Amboɨpɨse rumo añe'ë yuvɨreko chupe, Espíritu Maräne'ɨ̇ ou voi ete sese inungar tuprɨ yɨpɨndar ou va'e yande rese. 16 Evokoiyase che ayemoma'endu'a voi ete yande Yar ñe'ëngagwer rese: ‘Supiete Juan oporoapirämo ɨ pɨpe tëi, pe rumo peapirämosara Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨpe ite.’ 17 Esepia, Tüpä omondo ite mba'e chupe inungar ombou va'e yandeu yande Yar Jesucristo reroyasa pɨpe, ¿umavo che aiko Tüpä amotare'ɨ̇ agwä? 18 Osenduse rumo ñe'ësa Jesús reroyasar Jerusalén pendar yuvɨreko, noñe'ëi tuprɨ iyavei omboetei Tüpä, aipo e'i yuvɨreko: –¡Evokoiyase ko Tüpä omondo avei nda'ei va'e judío upe sekokwer rekuñarö agwä, iyavei tekovesa apɨre'ɨ̇ vɨreko va'erä yuvɨreko! 19 Koiye Esteban mano pare, omboɨpɨ Jesús reroyasar reka yuvɨreko, sese oime oñemi va'e Fenicia ve, Chipre ve iyavei Antioquía ve. A'eve omombe'u ñe'ësa Jesús rekokwer yuvɨreko judío upe, nda'ei rumo opakatu tuprɨ upe. 20 Oime rumo, Jesús reroyasar Chipre ve Cirene ve avei oyepota tekwa Antioquía ve yuvɨraso ipare omombe'u avei ñe'ësa avɨye va'e yande Yar Jesús rekokwer resendar yuvɨreko. 21 Yande Yar pirätäsa sekoi ete sese, evokoiyase seta opoi yɨpɨndar gwekokwer araka'endar sui, egwë e'i yande Yar reroya yuvɨreko. 22 Oyanduse Jesús reroyasar Jerusalén pendar seräkwä, a'ese omondo Bernabé Antioquía ve yuvɨreko. 23 Oyepotase a'eve, Bernabé osepia Tüpä sovasase, a'ese oyembovɨ'arete katu. Ichui omboarakwa opakatu yuvɨrekoi va'erä pɨ'a ñemoñetasa avɨye va'e yande Yar rese. 24 Esepia Bernabé rekokwer avɨye eteprɨ va'e, vɨroya ite Espíritu Maräne'ɨ̇ iyavei oyeroya ite oyese. Evokoiyase seta ava oyevɨ yande Yar upe yuvɨreko. 25 Ko ipare, oso Bernabé Tarso ve Saulo reka, 26 ipare oyosɨse, vɨraso Antioquía ve. A'eve yuvɨrekoi tüpärove ñepëi aravɨter tuprɨ ava re'ɨi mbo'e yuvɨreko. Antioquía ve ramo ite yɨpɨndar ikwasa Cristo reroyasar yuvɨrekoise. 27 A'e arɨ rupi araka'e, oime aipo Tüpä ñe'ë mombe'usar Jerusalén sui yuvɨraso va'e Antioquía ve. 28 Ñepëi ipa'ü pendar, Agabo serer va'e, Espíritu pirätäsa pɨpe opü'a omombe'u ñe'ësa ou va'erä tɨavor tuvicha va'e opakatu ɨvɨ rupi, a'e egwë e'i ete, mborerekwar ɨvate katu va'e Claudio rekose. 29 Evokoiyase Jesús reroyasar Antioquía pendar omondo pota voi okatugwer rupi Jesús reroyasar Judea pendar pɨtɨ̇vɨï agwä yuvɨreko. 30 Egwë e'i yapo, Bernabé iyavei Saulo rupi porerekosa omondo mborerekwar tekwa Judea pendar upe yuvɨreko.
1 A'e aravɨter rupi araka'e, mborerekwar ɨvate katu va'e Herodes omboɨpɨ Jesús reroyasar mombaraɨsu. 2 A'ese oyuka uka kɨse puku pɨpe Santiago, a'e Juan rɨke'ɨrɨ; 3 oyanduse mborerekwar gwasu rembiapo, sorɨvete judío rerekwar yuvɨreko. Sese Herodes oipɨsɨ uka Pedro Pascua pieta pɨpe. A'e arɨ rupi o'u judío mboyape ndayapepoi va'e yuvɨreko yepi. 4 Herodes omoinge Pedro poroekendasave, a'eve irugätu imar sui irugätu-gätu sundao omondo särö agwä. Mborerekwar ipɨ'añemoñeta omboyekwa pota tekwa upe Pascua pieta pare viña. 5 Evokoiyase Pedro sekoi vokendasave, särösa tuprɨ ite, Jesús reroyasar rumo oyerure pirätä Tüpä upe yuvɨreko sese. 6 A'e arɨ vɨnose potase Herodes Pedro sokendasa sui, a'e pɨ̇tü pɨpe Pedro oke ñuvɨrïo sundao gwarösar rese. Ñapɨ̇chisa ñuvɨrïo karena pɨpe ou, ñuvɨno'ämbe avei särösar sokendasa rokendɨpɨve. 7 Avɨyeteramo tëi mbigwai Yar suindar oyemboyekwa ike vɨteseve chupe, a'ese sendɨ gwasu iteanga sokendasa pɨpe. A'ese mbigwai ɨva pendar oñatoi yɨkeve imoma'e aipo e'i chupe: “¡Epü'a poyava!” Ipü'ase, opa voi oyera karena Pedro po sui, 8 ipare mbigwai ɨva pendar aipo e'i chupe: “Eyemonde emonde avei pɨtaki.” Egwë e'i Pedro oyemonde, ipare mbigwai ɨva pendar aipo e'i iri: “Emonde avei nde yeaosa ichui eyu che rakɨkwei.” 9 Pedro osë mbigwai ɨva pendar rakɨkwei, a'e rumo ndoikwai mbigwai ɨva pendar oyeupe egwë e'ise. Ndoyavɨi ikerve tëi egwë e'i va'e chupe. 10 Ichui yuvɨnosë oñokwa yɨpɨndar gwarösar yuvɨreko, ipare yuvɨraso katu ambuae imoñuvɨrïosa gwarösar oñokwa avei, oyepota okenda gwasu gwarepochi apoprɨve okarve yuvɨnosë agwä yuvɨreko, a'e okenda oyemboi a'e ae ite chupe. Ipare yuvɨnosë yuvɨraso pukumi okarusu rupi, avɨyeteramo tëi mbigwai ɨva pendar ndoyekwa iri chupe. 11 A'ese ramo ite Pedro oikwa, ipare aipo e'i: “Supiete Yar ombou cheu gwembigwai che renose agwä Herodes povrɨ sui iyavei opakatu judío rerekwar che yuka rägwer sui.” 12 Omondose opɨ'añemoñeta ko rese, Pedro oso Juan Marcos sɨ María rëtäve, a'eve seta ava oñemonu'ä oyerure yuvɨreko sese. 13 Oñe'ëse Pedro okenda okar kotɨndarve, a'ese ñepëi kuñatäi serer va'e Rode osë ava pi'ä oyapave. 14 Osenduse rumo Pedro ñe'ë, okenda omboi rägwer sui, oña oike oɨ pɨpe vorɨvetesave imombe'u Pedro i'äi okendɨpɨve oya. 15 A'e rumo aipo e'i yuvɨreko chupe, –¡Ndearakwa kañɨ ite moko eiko! A'e kuña rumo supiete e'iño. Ava re'ɨi aipo e'i yuvɨreko: –Nda'ei revo a'e; avɨyeteramo mbigwai ɨva pendar tëi. 16 A'eseve, Pedro oñe'ë vɨteño okendɨpɨve o'ä. Ichui omboise okenda yuvɨreko chupe, oyembosɨkɨye iriño tëi sepiase yuvɨreko. 17 Pedro rumo omopü'a opo imbokiriri agwä. Ichui opa omombe'u yande Yar opɨsɨrö agwer vokendasa sui yuvɨreko chupe. Ipare aipo e'i iri: –Pemombe'upa Santiago upe iyavei ambuae Jesús reroyasar upe. Ipare öseño, oso ambuae tekwa rupi oiko. 18 Ko'ëse, sundao oyepɨ'amondɨi eteanga, esepia ndoikwai ete Pedro rekosa yuvɨreko. 19 Ipare Herodes omondo sundao Pedro reka, ndoyosɨi ete yuvɨreko, sese oyokwai ambuae sundao opakatu a'e särösar yukapa agwä. Ipare Herodes osë Judea sui oso Cesarea ve oyemboerekwa. 20 Yɨpɨndar rumo Herodes ndasorɨi ete ava Tiro pendar upe Sidón pendar upe avei, evokoiyase a'e pendar oyoya ipɨ'añemoñeta yuvɨraso va'erä mborerekwar rovai. A'e oyemborɨ Blasto rese yuvɨreko, a'e mborerekwar ɨvate katu va'e Herodes mboyoyasar, a'e oporandu Blasto upe Herodes moñerö uka agwä rese, esepia Herodes porokwaita sui oipɨsɨ mba'e gwemi'ura yuvɨreko yepi. 21 Herodes evokoiyase omombe'u arɨ oñe'ë va'erä chupe, osupitɨse a'e arɨ, omonde sese iturukwar mborerekwar sekosa resendar yɨvɨrindar yuvɨreko. Ipare gwenda imboeteiprɨ arɨve ogwapɨ öi, a'eve oñe'ë ava re'ɨi upe. 22 Evokoiyase ava re'ɨi säse atɨ yuvɨreko chupe: “¡Ko mbɨa oñe'ë va'e nda'ei ava tëi, tüpä nungar ite!” 23 A'e ramoseve voi, ñepëi mbigwai Yar suindar oyapo mba'erasɨ Herodes upe, esepia nomboetei ete Tüpä oiko, ichui omano mba'e rasoi okaru yavɨter rupi yuvɨreko sese. 24 Tüpä ñe'ëngagwer rumo imombe'usa ite opakatu ɨvɨ rupi. 25 Bernabé iyavei Saulo okwaita mboavɨye pare Jerusalén ve, vɨroyevɨ Juan Marcos seraso yuvɨreko.
1 Evokoiyase Jesús reroyasar Antioquía pendar pa'üve oime Tüpä ñe'ëngagwer mombe'usar, sese oporombo'e va'e avei. A'e Bernabé, Simón (a'e serer Avaü), Lucio evokoi Cirene pendar, Menahem (a'e mbɨa oyoya okwakwa mborerekwar Herodes, Galilea pendar reseve) iyavei Saulo. 2 Ñepëi arɨ opakatu Jesús reroyasar oñemonu'äse yande Yar mboetei agwä, oyekwaku avei, a'ese Espíritu Maräne'ɨ̇ aipo e'i chupe: “Peiporavo Bernabé iyavei Saulo, evokoi mbɨa aiporavo cheyeupe mboravɨkɨ apo agwä.” 3 Evokoiyase oyerure iyavei oyekwaku pare, omondo opo yuvɨreko iporavoprɨ akä arɨve sovasa agwä ipare omondo yuvɨreko ambuae tekwa rupi Jesús rekokwer mombe'u agwä. 4 Evokoiyase Bernabé iyavei Saulo Espíritu Maräne'ɨ̇ porokwaita rupi yuvɨraso Seleucia ve, ichui yuvɨraso ɨarusu pɨpe ka'a pa'ü Chipre ve. 5 Oyepota ɨarusu yemboyasa Salamina ve yuvɨraso, a'eve omboɨpɨ omombe'u Tüpä ñe'ëngagwer oɨ judío ñemonu'äsa rupi yuvɨreko. Juan avei oso supi ipɨtɨ̇vɨï agwä. 6 Opase ite ogwata ka'a pa'ü Chipre pɨpe yuvɨreko, oyepota ambuae tekwa Pafos serer va'esave yuvɨraso. A'eve judío ipaye va'e serer Barjesús osepia yuvɨreko, a'e oporombo'e tuprɨ tëi Tüpä ñe'ëngagwer rese oiko. 7 Ko ipaye va'e sekoi mborerekwar Sergio Paulo pɨri, a'e mbɨa yarakwa tuprɨ va'e. A'e mborerekwar gweru uka Bernabé iyavei Saulo, esepia osendu pota ite Tüpä ñe'ëngagwer. 8 Ipaye va'e rer griego ñe'ë pɨpe Elimas, a'e ndovɨroya ukai gwerekwar upe ñe'ësa supiete va'e. 9 Evokoiyase Saulo, serer va'e Pablo, vɨreko va'e ite Espíritu Maräne'ɨ̇ opɨ'a pɨpe, oma'e tuprɨ sese 10 ipare aipo e'i chupe: –¡Nde iporombopa serai va'e ereiko ndipɨ'ai va'e, karugwar ra'ɨrɨ tëi opakatu mba'e avɨye va'e amotare'ɨ̇sar tëi avei ereiko! ¿Ma'erä vo nderepoi potai yande Yar porombo'esa supiete va'e reroɨrösa sui? 11 Kurïtëi yande Yar nde mombaraɨsura: nande mboesapɨsoi chira movɨrö arɨ rupi, ichui ndereikatu iri chietera arɨ rendɨgwer repia agwä. A'e ramoseve voi Elimas sekoi pɨ̇tümimbi save, oseka tëi ava vɨraso agwä esepia ndasesapɨsoi ete oiko. 12 A'e ko mba'e repiase, mborerekwar vɨroya ite, oyepɨ'amondɨi porombo'esa yande Yar resendar renduse. 13 Pablo iyavei supindar yuvɨraso ɨarusu pɨpe Pafos ve ichui yuvɨraso Perge ve Panfilia ɨvɨ rese; Juan rumo oseya oyevɨ Jerusalén ve oso. 14 Perge sui yuvɨraso Antioquía ve Pisidia ɨvɨ rese. A'eve, mbɨtu'usa arɨ pɨpe, yuvɨroike oɨ judío ñemonu'äsave ogwapɨ yuvɨnoi. 15 Oyerokɨ pare Moisés porokwaita rese iyavei Tüpä ñe'ë mombe'usar kwachiar rese, mborerekwar oɨ judío ñemonu'äsa pendar omondo oñe'ë yuvɨreko chupe: –Ore mu, perekose mba'e pemombe'u va'erä ko ava mongere'ɨ̇ agwä, pemombe'u yandeu kurïtëi. 16 Evokoiyase Pablo opü'a o'ä. Omopü'a avei opo toyapɨsaka che ñe'ë rese yuvɨreko oya, aipo e'i: –Che mu eta, Israel ɨgwar, iyavei pe nda'ei va'e judío Tüpä mboeteisar, pesendu che ñe'ë. 17 Israel ɨgwar Tüpä oiporavo yande ramoi oyeupe narä; a'e Egipto ɨvɨ pɨpe omboeta sekwa ambuae va'e sekosa pɨpe, ipare opirätäsa pɨpe vɨnosepa a'e ɨvɨ sui araka'e. 18 Tüpä oñemosaño ite yande ramoi rekoai upe cuarenta aravɨter yuvɨrekoise ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi, 19 ipare omokañɨ ñuvɨrïo ova tekwa Canaán ɨvɨ resendar, omondo va'erä yande ramoi upe narä araka'e. 20 Egwë e'i cuatrocientos cincuenta aravɨter rupi yapo yuvɨreko. “Ipare ombou ava rekokwer moigätusar oporokwai va'erä, Samuel Tüpä ñe'ë mombe'usar rekose araka'e. 21 Evokoiyase yande ramoi eta oporandu yuvɨreko mborerekwar ɨvate katu va'e rese, Tüpä omondo Saúl chupe, a'e Quis ra'ɨrɨ, a'e yande ramoi Benjamín suindar sekoi. Oporokwai cuarenta aravɨter rupi oiko. 22 Koiye katu, Tüpä vɨrokwa mborerekwasa Saúl sui; ipare omondo David upe mborerekwar ɨvate katu va'e seko agwä, a'e sekokwer rese aipo e'i: ‘Ko David, Jesé ra'ɨrɨ, oyapo ite mba'e che remimbotar yepi.’ 23 David suindar ni'ä Jesús, a'e akoi Tüpä ombou Israel ɨgwar pɨsɨrö agwä, omboavɨye ite oñe'ë agwer araka'endar. 24 Jesús yu e'ɨ̇ vɨteseve, Juan omombe'u ñe'ësa opakatu Israel ɨgwar upe, pemboasɨ pe angaipa, peyevɨ Tüpä upe peñeapirämo agwä. 25 Juan omboavɨye senise okwaita, aipo e'i: ‘Pepɨ'añemoñeta revo; ko ite yande pɨsɨröra, peye cheu viña oura rumo ambuae che rakɨkwei, a'e che sui ɨvate katu va'e sese cheu ndiyai ipɨtakisä yora agwä ipɨ sui.’ ” 26 “Che mu eta pe Abraham suindar iyavei nda'ei va'e Abraham suindar Tüpä mboeteisar: opakatu yandeu narä ombou ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar. 27 Jerusalén pendar rerekwar avei ndoikwai evokoi Jesús Tüpä remimbou sekoise yuvɨreko, iyavei ndosendukwai Tüpä ñe'ë mombe'usar kwachiar pɨpe oyerokɨse mbɨtu'usa arɨ yakatu yuvɨreko; ichui a'e ae oyuka yuvɨreko, egwë e'i imboavɨye Jesús rese Tüpä ñe'ë mombe'usar rembikwachiagwer pɨpe yuvɨreko. 28 Yepe ndoyosɨi mba'e sembiaporai yuka uka agwä yuvɨreko viña, a'e rumo oporanduño Pilato upe yuka agwä rese yuvɨreko. 29 Ipare, omboavɨyese opakatu Ikwachiaprɨ pɨpendar yuvɨreko sese, ovɨroyɨ uka kurusu sui ñotɨ̇ agwä yuvɨreko. 30 Tüpä rumo ombogwerayevɨ iri. 31 Seta arɨ rupi, Jesús oyemboyekwa oyeupi ogwata va'e upe, evokoi ava yugweru va'e supi Galilea sui Jerusalén ve; kurïtëi a'e ava ite omombe'u Jesús rekokwer tekwa upe yuvɨreko.” 32 “Sese che mu eta kurïtëi oromombe'u peü evokoi ñe'ësa avɨye va'e: Tüpä omondo va'e yande ramoi eta upe araka'e, 33 omboavɨye ramo ite gwemimombe'ugwer yande ichuindar yaiko va'e, ko oyapo ite Jesús mbogwerayevɨsa rese, evokoi gwemimombe'u oikwachia uka sapukaisa moñuvɨrïosa pɨpe aipo e'i: ‘Ko pɨpe nde che Ra'ɨrɨ ereiko; che nde Ru aiko.’ 34 Tüpä omombe'u ite yɨpɨve ombogwerayevɨ va'erä setekwer tuyue'ɨ̇ agwä, Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i araka'e: ‘Che amboavɨye rane itera che ñe'ëngagwer inungar akoi David upe amombe'u va'e.’ 35 Sese aipo e'i avei ambuae ikwachiaprɨ pɨpe: ‘Ndereseyai chira nde rembigwai ava seko maräne'ɨ̇ va'e rete ituyupa agwä.’ 36 Supiete, David omboavɨye okwaita ava rese o'añekosa pɨpe, a'e omboavɨye ite Tüpä porokwaita, ipare omano ichui oyapokatu tuvɨpave imu pa'üve yuvɨreko, a'e setekwer rumo opaño ite ituyu. 37 Akoi Tüpä ombogwerayevɨ va'e retekwer rumo ndituyui ete. 38 Supiete, che mu eta, pe rumo peikwa ite evokoi Jesús sui oime ñeröisa angaipa upe. A'e ichui avei, opakatu seroyar vɨrekora ñeröisa yuvɨreko iyavei ndoikatui va'e oñepɨsɨrö agwä Moisés porokwaita rupi yuvɨreko. 40 Peikwa katu ko mba'e sui, tovɨapi eme pe arɨve akoi Tüpä ñe'ë mombe'usar rembikwachiagwer pɨpe aipo e'i va'e: 41 ‘Esepia, pe seroɨrösar peiko va'e, peyepɨ'amondɨi, ipare pekañɨ tëira; esepia che ayapora mba'e pe rekoveseve yepe pe ndaperoyai chietera viña, omombe'use ambuae yuvɨreko peü.’ ” 42 Akoi Pablo osëse ondugwereta seve oɨ judío ñemonu'äsa sui, oporandu a'ere arayi'ive mbɨtu'usa arɨ pɨpe omombe'u iri va'erä ñe'ësa yuvɨreko chupe. 43 Opase osendu ñe'ësa oɨ judío ñemonu'äsave yuvɨreko, seta judío iyavei yuvɨrogwata va'e iyembo'esa rupi a'e avei yuvɨraso Pablo iyavei Bernabé rupi. Iyavei a'e omboarakwa yuvɨrekoi va'erä Tüpä poroaɨsusa pɨpe. 44 Ambuae mbɨtu'usa arɨ pɨpe, seni opakatu tuprɨ tekwa oñemonu'ä yuvɨreko Yar ñe'ëngagwer rendu agwä. 45 Judío eta osepiase ava re'ɨi yuvɨreko, oñemoɨrö iteanga ichui omboɨpɨ oñe'ë marä-marä tëi Pablo upe yuvɨreko. 46 Evokoiyase Pablo iyavei Bernabé, oñe'ë sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe, ipare omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ore ikwaiprɨ ite oromombe'u va'erä Tüpä ñe'ëngagwer peü ranegätu, judío peiko va'e; pe rumo ndapeyapɨsaka potai sese iyavei ndapei potai peiko va'erä tekovesa apɨre'ɨ̇ pɨpe, evokoiyase orosora, oroñe'ë ava nda'ei va'e judío upe. 47 Esepia na e'i ete yande Yar ore ombou, aipo e'i: ‘Che oromondo tesapesa nungar opakatu tekwa uve narä, pɨsɨrösa rerogwata agwä iyavei ereraso va'erä ɨvɨ aprɨ rupi.’ 48 Ava nda'ei va'e judío osenduse ñe'ësa oyembovɨ'arete, ipare omboɨpɨ ko Yar ñe'ëngagwer upe avɨye e'i ite yuvɨreko; iyavei opakatu ava iporavoprɨ tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e pɨsɨ agwä a'e vɨroya ite yuvɨreko. 49 Egwë e'i Yar ñe'ëngagwer omombe'u opakatu a'e ɨvɨ rupi yuvɨreko. 50 Judío eta rumo oñe'ë yuvɨrekoi va'e kuña seko katuprɨ va'e rese mbɨa seko ɨvate katu va'e tekwa pɨpendar rese avei, ipare omboɨpɨ oñe'ë Pablo iyavei Bernabé mose agwä gwekwa sui yamotare'ɨ̇save yuvɨreko. 51 Evokoiyase oipɨpete opɨtaki ɨvɨ sui ikwa agwä ñemoɨrösa a'e tekwa pendar yuvɨrekoi va'e upe, ichui yuvɨraso tekwa Iconio ve. 52 Jesús reroyasar rumo oyembovɨ'arete ite Espíritu Maräne'ɨ̇ rerekosa pɨpe yuvɨreko.
1 Pablo iyavei Bernabé, oyepota tekwa Iconio ve yuvɨraso a'eve yuvɨroike judío oɨ ñemu'äsave, iyavei omombe'u tuprɨ ñe'ësa avɨye va'e yuvɨreko sese seta oime seroyasar, judío eta iyavei nda'ei va'e judío. 2 Judío ndovɨroyai va'e rumo oipɨ'añemoñeta rerova yuvɨreko ava nda'ei va'e judío Jesús reroyasar amotare'ɨ̇ save. 3 Ipare rumo, Jesús ñe'ë mombe'usar a'eve opɨta puku yuvɨreko, iyavei oyeroyasa pɨpe Tüpä rese omombe'u mba'e supiete va'e yuvɨreko; iyavei yande Yar oikwa ite omombe'use Tüpä poroaɨsusa yuvɨreko, omondo avei pirätäsa mba'e poromondɨisa apo agwä chupe. 4 Ava tekwa pendar rumo oyemboya'opa yuvɨreko, ñepëi judío pɨ'añemoñetasa rupi; ambuae evokoiyase Jesús ñe'ë mombe'usar rupi. 5 Evokoiyase oime judío iyavei nda'ei va'e judío oyemoñeta mborerekwar rese marä-marä tëi sereko agwä yuvɨreko iyavei yapi-yapi agwä ita pɨpe. 6 Pablo iyavei Bernabé, oyanduse yuvɨreko, oñemi voi yuvɨraso Listra ve iyavei Derbe ve, tekwa Licaonia rupi ipopɨ rupi avei. 7 A'eve avei omombe'u ñe'ësa avɨye va'e yuvɨreko. 8 Listra ve oime mbɨa o'a ramo suive ndogwatai va'e. A'e mbɨa ogwapɨ öi, 9 oyapɨsaka tuprɨ Pablo ñe'ë rese, ichui Pablo oma'egätu a'e mbɨa rese oikwa voi ete oyeroyase Tüpä rese okwera agwä. 10 Evokoiyase aipo e'i oñe'ë pirätä chupe: –¡Epü'a ndepɨ ndeasu kotɨ ë'ä! A'ese a'e mbɨa opo opü'a, ichuive tuprɨ omboɨpɨ ogwata. 11 Osepiase Pablo rembiapo, a'ese ava re'ɨi omboɨpɨ gwasë gwasu Licaonia ñe'ë pɨpe yuvɨreko: –¡Tüpä nungar tuprɨ ogweyɨ ava yuvɨreko yandeu! 12 Iyavei aipo e'i Bernabé upe yuvɨreko a'e sekoi tüpä Zeus, Pablo upe tüpä Hermes e'i yuvɨreko, esepia ni'ä a'e akoi oñe'ë katu va'e ite oiko. 13 Pa'i Zeus suindar, a'e vɨreko otüpäro tekwa rokendɨpɨve, a'ese gweru tɨvi mba'e potrɨ avei; a'e ava reseve vɨropove'ë pota mba'e yukaprɨ yuvɨreko chupe viña. 14 Oikwase rumo Bernabé iyavei Pablo, a'ese omondoro oturukwar yuvɨnoña ava pa'ü rupi, oñe'ë pirätä yuvɨreko: 15 –Mbɨa eta, ¿ma'erä vo peyapo ko nungar? Ore rumo ava tëi, pe nungar avei oroiko. A'e gwä ite oroyu oromombe'u va'erä ñe'ësa avɨye va'e peü, pepoi va'erä ko mba'e egwë e'i tëi va'e mboeteisa sui, iyavei peyevɨ Tüpä supiete upe, a'e oyapo va'e ɨva, ɨvɨ, paragwasu, opakatu ipor reseve. 16 Tüpä rumo oipotaño ite ava upe oyapo va'erä mba'e gwemimbotar rupi araka'e, 17 a'e rumo omboyekwa ite mba'e gwembiapo gweko poroaɨsusa pɨpe, uma pi'ä a'e sekoi; a'e avei akoi ombou va'e amar peü mba'e mitɨ̇ yesu tuprɨ agwä, tembi'u avei ombou peü pevɨ'arete va'erä. 18 Yepe opa tëi omombe'u ko ñe'ësa yuvɨreko chupe, ndoikatui rumo ava pɨ'a ñemoñeta rerova kokotɨ mba'e yukaprɨ reropove'ë e'ɨ̇ agwä yuvɨreko chupe. 19 A'ese oime oyepota va'e judío Antioquía sui Iconio sui avei, oipɨ'añemoñeta rerova ava re'ɨi yuvɨreko; evokoiyase oyapi-yapi ita pɨpe Pablo yuvɨreko, a'e yayuka ite revo e'i yuvɨreko viña sese ombotɨrɨ seraso tekwa popɨve yuvɨreko. 20 Oyere tuprɨ Pablo rese Jesús reroyasar yuvɨreko, a'e rumo oñarapü'a ipare oike iri oso tekwa pɨpe; a'ere arayi'ive yuvɨnosë yuvɨraso Derbe ve Bernabé rese. 21 Ñe'ësa avɨye va'e mombe'u pare Derbe ve, a'eve seta oime ava seroyar, ipare oyevɨ yugweru Listra ve, Iconio ve, iyavei Antioquía ve yuvɨreko. 22 A'e tekwa rupi omongere'ɨ̇ katu Jesús reroyasar, iyavei peikora poreroyasa sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe, aipo e'i yuvɨreko chupe yande reike agwä Tüpä mborerekwasave oime rane itera paraɨsusa tuvicha va'e. 23 Iyavei oiporavo ava yarakwa katu va'e ñepëi-pëi tüpäro yakatu rupi, ichui oyerure pare oyekwaku avei, ipare vɨropove'ë yande Yar upe, a'ese ramo ite vɨroya yuvɨreko. 24 Ipare yuvɨraso ɨvɨ Pisidia rupi, oyepota Panfilia ɨvɨ rese yuvɨreko. 25 Omombe'u ñe'ësa avɨye va'e Perge ve yuvɨreko, ipare yuvɨraso Atalía ve; 26 a'e ichui yuvɨraso ɨarusu pɨpe Antioquía ve, a'e tekwa pɨpe yɨpɨndar imondoprɨ Tüpä poroaɨsusa pɨpe mboravɨkɨ apo agwä a'eve opa porokwaita omboavɨye yuvɨreko. 27 Oyepotase Antioquía ve yuvɨraso, omonu'äpa opakatu Jesús reroyasar, ipare omombe'upa ite Tüpä oyapo va'e mba'e supi yuvɨreko, yande Yar avei omondo mba'e avɨye va'e ava nda'ei va'e judío upe, a'ese avei oikatura a'e seroya yuvɨreko. 28 A'ese Pablo iyavei Bernabé yuvɨropɨta puku Jesús reroyasar pɨrɨ yuvɨreko.
1 A'e arɨ rupi araka'e, oime yuvɨraso va'e Judea sui Antioquía ve a'eve omboɨpɨ Jesús reroyasar mbo'e yuvɨreko pe ndape ñepɨsɨröi chietera ndapeye mbocircuncidaise, aipo e'i ete Moisés rembikwachiagwer pɨpe araka'e. 2 Pablo iyavei Bernabé oyeaka gwasu yuvɨreko sese, ipare ramo koiye Pablo, Bernabé iyavei oime ambuae iporavosa va'e yuvɨraso va'erä Jerusalén ve mba'e moigätu agwä Jesús ñe'ë mombe'usar rese iyavei ava yarakwa katu va'e a'e tekwa tüpäro pendar rese. 3 Egwë e'i Jesús reroyasar Antioquía pendar yokwai imondo yuvɨreko, oñokwäse Fenicia Samaria avei yuvɨraso, ogwatasa rupi omombe'u-mbe'u Jesús reroyasar upe nda'ei va'e judío rekokwer yuvɨreko aipo e'i seta ava nda'ei va'e judío opa oseya araka'endar arakwasa Tüpä rupi ogwata agwä yuvɨreko. A'ese opakatu Jesús reroyasar oyembovɨ'arete yuvɨreko senduse. 4 Yuvɨroyepotase Pablo iyavei Bernabé Jerusalén ve, a'eve oipɨsɨ tuprɨ Jesús ñe'ë reroyasar iyavei Jesús ñe'ë mombe'usar, ava yarakwa katu va'e avei, ipare opa omombe'u mba'e Tüpä oyapo va'e oyese yuvɨreko. 5 Oime rumo fariseo eta vɨroya va'e, a'e opü'a voi aipo e'i yuvɨreko chupe: –Iya imbocircuncidasa rane opakatu Jesús reroyasar nda'ei va'e judío yuvɨreko. Peyokwai avei opakatu ambuae Moisés porokwaita mboavɨye agwä yuvɨreko. 6 A'ese oñemonu'ä Jesús ñe'ë mombe'usar iyavei ava yarakwa katu va'e tüpäro Jerusalén pendar; oime avei ambuae ava oikwa pota va'e ko mba'e apoprɨ yuvɨreko. 7 Koiye yemomborandu gwasu pare, Pedro opü'a aipo e'i: –Che mu eta, peikwa ite Tüpä che poravose pe pa'ü sui ko ñe'ësa avɨye va'e mombe'u agwä ava nda'ei va'e judío upe, tovɨroya yuvɨreko oyapave. 8 Tüpä oikwa opakatu ava pɨ'añemoñetasa, omboyekwa ite oporoaɨsusa nda'ei va'e judío upe, chupe avei omondo Espíritu Maräne'ɨ̇ inungar akoi ombou va'e yandeu yepi. 9 Tüpä rumo nomboyoavɨi ete yande raɨsu oiko, esepia omoatɨrö ipɨ'a ñemoñetarai sui oyese yeroyasa pɨpe. 10 Kurïtëi evokoiyase, ¿ma'erä vo pesekoa'ä pota Tüpä iyavei peyokwai uka pota ko Jesús reroyasar mba'e yavairai va'e apo agwä esepia yande ramoi ndoikatui Tüpä porokwaita mboavɨye agwä yuvɨreko, yande avei egwë ya'e? 11 Ko rumo, yaroyase yande Yar Jesús yande pɨsɨröra oporoaɨsusa pɨpe, inungar ko ava nda'ei va'e judío yuvɨrekoi. 12 Evokoiyase opakatu oyemongiriri yuvɨreko, osendu Bernabé iyavei Pablo ñe'ësa, mba'e sembiapo avei yuvɨreko, evokoiyase omombe'u ndayasepiai va'e poromondɨisa Tüpä oyapo uka ava nda'ei va'e judío pa'üve yuvɨreko chupe. 13 Osendupase iñe'ë yuvɨreko, a'ese Santiago aipo e'i: –Che mu eta, peyapɨsaka tuprɨ che ñe'ë rese: 14 Simón omombe'u yandeu Tüpä osaɨsu avei ava nda'ei va'e judío, sese oiporavo a'e tekwa sui ava oyeupe narä. 15 Oyoya tuprɨ Tüpä ñe'ë mombe'usar rembikwachiagwer rese, inungar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: 16 ‘Ko ipare ayevɨra vitu iyavei ayapo pɨasu irira oɨ David rembiapo agwer; amopü'a irira oɨ imokañɨpɨrer iyavei ambopɨasu irira a'e oɨ, 17 egwë tëi opakatu ambuae ava Yar reka yuvɨreko koiye, opakatu ava yuvɨrekoi va'e ɨvɨ pɨpendar a'e yuvɨrekoi va'e ipe'aprɨ che rer pɨpe cheu narä. 18 Yande Yar, oikwa uka ite ko opakatu mba'e yɨpɨsuive oiko araka'e, kurïtëi rumo omboavɨye ite oñe'ëngawer.’ 19 “Sese che pɨ'añemoñeta iya ndayayokwai chira porokwaita rupi oñekuñarö va'erä nda'ei va'e judío Tüpä rupi ogwata agwä yuvɨreko. 20 Avɨye ite ikwachiasa opoi va'erä ko opakatu naporäi va'e seropove'ëprɨ mba'e ra'anga upe tëi yuvɨreko, ndoyuvɨrekoi chira yemboagwasasa ndipotasai va'e pɨpe iyavei ndoyuvɨro'ui chira mba'e mɨmba ro'o yukaprɨ tëi, anichira pe'ɨu suvɨ. 21 Esepia opakatu tekwa rupi yuvɨrekoi ava omombe'u va'e Moisés porokwaita ñepëi-pëi mbɨtu'usa arɨ pɨpe oɨ judío ñemonu'äsa pɨpe araka'e suive.” 22 A'ese Jesús ñe'ë mombe'usar iyavei ava yarakwa katu va'e Jesús reroyasar avei, omondo pota opa'ü pendar Pablo iyavei Bernabé rupi Antioquía ve yuvɨreko. Oiporavo ñuvɨrïo mbɨa, a'e Judas Barsabás iyavei Silas, a'e imboyeroyaprɨ omboetasa pa'üve yuvɨreko. 23 A'e supi aipo e'i ikwachia imondo yuvɨreko: “Ore Jesús ñe'ë mombe'usar iyavei ava yarakwa katu va'e pe mboetasa avei oroiko pe mboavɨravesa, ndapemaräi revo pe nda'ei va'e judío Antioquía pendar, Siria pendar Cilicia pendar avei. 24 Oroyandu amove ava ore pa'ü pendar pe mañeko tëi aipo oporombo'esa pɨpe yuvɨreko, a'e ava nda'ei ore okwaita pɨpe yuvɨraso peü, iyavei pe pɨ'añemoñeta rerova yuvɨreko. 25 Sese, oyoya tuprɨ orepɨ'añemoñeta, oroiporavo agwä ñuvɨrïo mbɨa ore pa'ü pendar yuvɨraso va'erä perepia ore rembiaisu Bernabé iyavei Pablo rupi, 26 a'e akoi oyemondo va'e mba'e-mba'e tëi povrɨve yande Yar Jesucristo rekokwer rese yuvɨreko. 27 Oromondo Judas Silas avei peü: a'e teiete omombe'ura opakatu kwachiar pɨpendar peü yuvɨreko. 28 Avɨye Espíritu Maräne'ɨ̇ upe oreu avei ko porokwaita gweraño oromondo va'e rese peü ndape kwaisa pota iri rumo ambuae mborokwaita rese. 29 Pe'ui rene mba'e mɨmba yukaprɨ seropove'ëprɨ mba'e ra'anga tëi upendar, ndape'ui chira mba'e ruvɨ mba'e mɨmba yukaprɨ suvɨ renosepɨre'ɨ̇ va'e iyavei ndapeagwasai chira. Pepoise evokoi mba'e naporäi va'e sui, oimerä mba'e tuprɨ peü. Aipo rupive Peiko tuprɨ.” 30 Avɨye o'e pare, yuvɨraso oyepota Antioquía ve, a'eve opase omonu'ä Jesús reroyasar yuvɨrekoi va'e omondo kwachiar yuvɨreko chupe. 31 A'e kwachiar rese oyerokɨse, oyembovɨ'arete yuvɨreko. 32 Iyavei Judas Silas Tüpä suindar ñe'ësa mombe'usar avei yuvɨrekoi, sese ombovɨ'arete katu omongere'ɨ̇ katu avei a'e ava yuvɨreko oñe'ë pɨpe. 33 Opɨtase movɨrö arɨ a'eve yuvɨreko, a'ese Jesús reroyasar Antioquía pendar aipo e'i avɨye, peyevɨ tuprɨ pe mbousar upe e'i yuvɨreko chupe. 34 Silas rumo opɨta potaño ite a'eve. 35 Pablo iyavei Bernabé opɨta vɨteño Antioquía ve yuvɨreko, a'e seta ambuae Jesús reroyasar reseve imbo'e vɨte agwä ñe'ësa avɨye va'e rese yuvɨreko. 36 Koiye Pablo aipo e'i Bernabé upe: –Yaso yasepia iri Jesús reroyasar opakatu tekwa rupi yande Yar ñe'ëngagwer yamombe'u va'ekwer, marä e'i pi'ä a'e yuvɨreko. 37 A'ese Bernabé vɨraso pota oyeupi viña Juan a'e serer avei Marcos; 38 nomboyoyai rumo Pablo ipɨ'añemoñeta rese, esepia Marcos oseyaño oyepotase yuvɨreko Panfilia ve ipare opɨtaño iporavɨkɨsa sui yuvɨreko. 39 Nomoigätuise mba'e oyeupe yuvɨreko, oyepepɨño yuvɨreko oyesui: a'ese Bernabé vɨraso Marcos oyeupi ɨarusu pɨpe Chipre ve. 40 Pablo rumo oiporavo Silas oyeupi icho agwä, Jesús reroyasar a'e pendar osovasa yuvɨreko yuvɨnosë agwä sui 41 ipare yuvɨraso Siria iyavei Cilicia rupi Jesús reroyasar mongere'ɨ̇ katu agwä yuvɨreko.
1 Pablo oyepota oso Derbe ve, Listra ve avei, a'eve osepia ñepëi mbɨa Jesús reroyasar Timoteo serer va'e, ñepëi kuña Jesús reroyasar judía membrɨ iyesupa evokoiyase griego. 2 Jesús reroyasar Listra pendar Iconio pendar avei oñe'ë tuprɨai yuvɨreko sese. 3 Pablo vɨrogwata potaño ite Timoteo oyeupi, sese serogwata renondeve ombocircuncida uka seroɨrö e'ɨ̇ agwä judío yuvɨrekoi va'e upe, esepia opakatu oikwa Timoteo yesupa griego sekoise yuvɨreko. 4 Opakatu tekwa igwatagwer rupi, omombe'u a'e mborokwaita Jesús ñe'ë mombe'usar iyavei ava yarakwa katu va'e Jerusalén tüpäro pendar upe yuvɨreko. 5 Sese Jesús reroyasar a'e tekwa rupindar oyemovɨräkwä katu yuvɨreko Jesús reroyasa pɨpe, oyemboeta katu arɨ rupi yuvɨreko. 6 Espíritu Maräne'ɨ̇ ndoipotai Asia rupi yuvɨraso va'erä Tüpä ñe'ëngagwer mombe'u agwä, sese oya'uva yuvɨraso Frigia rupi Galacia rupi avei, 7 egwë e'i oyepota Misia popɨve yuvɨreko. Ichui yuvɨraso pota tëi Bitinia ve, Jesús Espíritu rumo ndoipotai icho agwä supi. 8 A'ese osasaviño yuvɨraso Misia sui ɨarusu yemboyasa Tróade ve oyepota agwä yuvɨreko. 9 A'e pɨ̇tü pɨpe Pablo ikerai; osepia ñepëi mbɨa Macedonia pendar, a'e sovai oporandu o'ä chupe: “Esomi tëi Macedonia ve ore pɨtɨ̇vɨï agwä eve.” 10 Pablo kerai pare, ore oroyemoigätu voi ete Macedonia ve oreso agwä, esepia ore oroikwa ite Tüpä a'eve ore mondora ñe'ësa avɨye va'e mombe'u agwä. 11 Oroso ɨarusu pɨpe Tróade ve ichui oromo'ɨ̇viño voi evokoi ɨvɨ paragwasu Samotracia ve, ipare a'ere arayi'ive oroyepota Neápolis ve oroso. 12 Ichui oroso ɨvɨ Filipos ve, a'e tekwa seroyaprɨ katu va'e ambuae tekwa sui, a'e ɨvɨ Macedonia rupindar Roma ɨgwar yemboerekwasa. A'eve movɨrö arɨ tëi oroiko. 13 Mbɨtu'usa arɨ pɨpe oröse tekwa sui oroso ɨai popɨve, a'ese ore pɨ'añemoñeta oñemonu'ära revo judío oyerure agwä oro'e viña. Ipare oso orogwapɨ kuña ñemonu'äsave ipɨri oromombe'u ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar yuvɨreko chupe. 14 Ñepëi kuña imboetasa Lidia serer va'e; tekwa Tiatira pendar iyavei omondo turukwar piräumbɨ sepɨrusuai va'e gwarepochi repɨrä. Ko kuña Tüpä mboeteisar iyavei oyapɨsaka ite ñe'ësa rese, yande Yar omo'ɨ̇vi ipɨ'añemoñetasa iyapɨsaka tuprɨ agwä Pablo remimombe'u rese. 15 Sese ñapirämosa, opakatu sëtä pendar reseve, ipare ore mombɨta pota: –Che reroyase peye yande Yar reroyasar che rekose, pepɨtara che rëtäve. Egwë e'i oremombɨta. 16 Ipare ambuae arɨ oroso irise oroyerure agwä, a'ese ñepëi kuñatäi ore rovaïchi, a'e karugwar pirätäsa pɨpe mba'e mombe'usar tëi. A'e kuña mbigwai tëi sekoi va'e, seta oipɨsɨ seprɨ gwarepochi gwerekwar upe narä yepi. 17 Ko kuñatäi omboɨpɨ ogwata ore oroiko va'e rakɨkwei iyavei Pablo, säse puku-puku oiko: –¡Ko ava Tüpä ɨvate katu va'e upe oporavɨkɨ yuvɨreko, iyavei omombe'u peü ñe'ësa pɨsɨrösa resendar! 18 Seta arɨ rupi egwë e'i oiko, omañeko tëise rumo Pablo, oyemboyere chupe, aipo e'i ikarugwar upe: –Che orokwai Jesucristo rer pɨpe, esë ko kuñatäi sui. A'e ramoseve karugwar osë ichui. 19 Evokoiyase kuñatäi rerekwar oyanduse ndoipɨsɨ uka iri chira gwarepochi yandeu e'i yuvɨreko, imboasɨpave oipɨsɨ Pablo iyavei Silas mborerekwar upe, okarusuve seraso yuvɨreko. 20 Ipare vɨraso mborerekwar mba'e moigätusar upe aipo e'i yuvɨreko: –Ko mbɨa judío yuvɨrekoi va'e oipɨ'a rerova pota ava tekwa pɨpendar yuvɨreko, 21 iyavei oporombo'e ambuae ava rekokwer rese tëi yuvɨreko, a'e ndiyai ete oreu oroyapo va'erä, esepia ore oroiko Roma pendar. 22 Evokoiyase ava eta oyamotare'ɨ̇ Pablo iyavei Silas yuvɨreko, iyavei mborerekwar mba'e moigätusar oporokwai sese, osekɨi va'erä iturukwar ichui yuvɨreko ipare tinupasa ɨvɨra pɨpe e'i chupe. 23 Inupa iteanga pare, osokenda yuvɨreko, ipare oyokwai poroekendaprɨ rärösar, osärö tuprɨ va'erä yuvɨreko. 24 Aipo oyeupe'e ramoseve, poroekendaprɨ rärösar omoinge oɨ ava nose katui va'e pɨpe, a'eve omopa'ä cepo pɨpe. 25 A'e pɨ̇tü mbɨter rupi Pablo iyavei Silas oyerure osapukai avei Tüpä mboeteisave yuvɨreko, ambuae ava sokendaprɨ evokoiyase osenduño tëi yuvɨreko isapukai, 26 a'ese avɨyeteramo tëi ɨvɨ orɨrɨi eteanga, opa omomarä ava rokendasa movɨräkwäsa, opakatu okenda oyemboi, iyavei opakatu karena oyera sokendaprɨ sui. 27 A'ese sokendaprɨ rärösar oma'e yesapɨ'a ipare osepia okenda imboiprɨ, a'ese vɨnose okɨse puku sɨru sui oyeyuka agwä, esepia ni'ä opakatu ite revo sokendaprɨ oñemi yuvɨreko e'i viña. 28 A'ese Pablo säse puku chupe: –¡Ereyapoi rene mba'e tëi ndeyeupe, esepia opakatu oroikoveño ko'ave! 29 Evokoiyase sokendaprɨ rärösar oporandu tataendɨ rese ichui oña oike, orɨrɨi osɨkɨyepave oñenopɨ'ä Pablo iyavei Silas rovai oso. 30 Koiye vɨnose sokendasa sui ipare oporandu chupe: –Mbɨa, ¿mba'e vo ayapora areko va'erä pɨsɨrösa? 31 A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Eroya yande Yar Jesús, ichui nde ererekora pɨsɨrösa nde rëtä pendar upe narä avei. 32 Ipare omombe'u Yar ñe'ëngagwer yuvɨreko chupe, opakatu sëtä pendar upe avei. 33 A'e pɨ̇tü pɨpeve avei sokendaprɨ rärösar, yapichasa oyoseipa chupe ipare oñapirämo, sëtä pendar avei opa ñapirämosa yuvɨreko. 34 Ipare vɨraso oyeupi gwëtäve ipare ombokaru, a'e mbɨa sëtä pendar avei ovɨ'arete Tüpä reroyasa pɨpe yuvɨreko. 35 Ko'ëse, mborerekwareta mba'e moigätusar omondo sundao ava rese ikwaiprɨ sokendasave yuvɨreko, Pablo iyavei Silas mose agwä. 36 A'ese sokendaprɨ rärösar aipo e'i Pablo upe: –Mborerekwar mba'e moigätusar che kwai pemose agwä; sese kurïtëi peso tuprɨño peiko. 37 Pablo aipo e'i sundao upe: –Ore ni'ä Roma pendar oroiko, ore nupasa opakatu ava rovake ndoporandu ranei ete mba'e rese oreu, iyavei ore rokendapa voiño tëi yuvɨreko; ¿kurïtëi evokoiyase ava rembiepia e'ɨ̇ve ore mosepa uka pota yuvɨreko? ¡Ani ete rumo! A'e teiete toyugweru ore mose agwä. 38 Ipare sundao ava rese ikwaiprɨ omombe'u mborerekwar mba'e moigätusar upe, oyanduse Roma ɨgwar sekose, a'ese osɨkɨye iteanga tëi yuvɨreko. 39 A'ese, mborerekwar mba'e moigätusar teiete yuvɨraso Pablo iyavei Silas oyeupe ñerö agwä rese yuvɨreko, ipare omose tekwa pɨpe sui yuvɨreko. 40 Pablo iyavei Silas yuvɨnosese vokendasa sui, yuvɨraso Lidia rëtäve, oñemonu'ä irise ambuae Jesús reroyasar pa'üve omongere'ɨ̇ katu yuvɨreko, ipare yuvɨraso ichui.
1 Ogwatasa rupi Pablo iyavei Silas, oñokwa Anfípolis iyavei Apolonia, ipare oyepota tekwa Tesalónica ve yuvɨreko. A'eve oime oɨ judío ñemonu'äsa. 2 Pablo, osoño va'e ite mbɨtu'usa arɨ rupi oɨ judío ñemonu'äsave yepi, mbosapɨ mbɨtu'usa arɨ rupi, oñemoñeta ñe'ësa Ikwachiaprɨ pɨpendar rese yuvɨreko. 3 Omombe'u ite Poropɨsɨrösar mano agwä, omano pare rumo okwerayevɨra. Aipo e'i: –Ko Jesús akoi amombe'u va'e peü, a'e Poropɨsɨrösar ite sekoi. 4 Oime movɨrö judío ipa'ü pendar seroyasar oyemboya Pablo iyavei Silas rese. Seta avei ava griego yuvɨrekoi va'e Tüpä mboeteisar, seta avei kuña imboeteiprɨ va'e oyemboya sese yuvɨreko. 5 Ko Judío eta ndovɨroyai va'e oñemoɨrömbave sekate'ɨ̇ ava rese yuvɨreko, sese omonu'ä ava yuvɨreko tëi va'e okar rupi ndipɨ'ai va'e imonu'ä pare, a'e omboaɨvu gwasu uka tëi a'e ava upe opakatu gwekwa pɨpe yuvɨreko. Yuvɨraso Jasón rëtäve Pablo iyavei Silas reka vɨnose pota ava re'ɨi pa'üve yuvɨreko viña; 6 ndoyosɨise rumo a'eve yuvɨreko, ombotɨrɨrɨ Jasón seraso iyavei ambuae yuvɨrekoi va'e Jesús reroyasar mborerekwa eta tekwa pɨpendar rovai, vɨroäse gwasu sereko yuvɨreko: –¡Ko mbɨa yuvɨrekoi va'e vɨrova va'e ava pɨ'a ñemoñetasa opakatu tekwa rupi yuvɨreko, kurïtëi yugweru avei ko'ave, 7 iyavei Jasón omombɨtu'u gwëtäve! ¡Opakatu ko yuvɨrekoi va'e ndovɨroyai Cesar porokwaita yuvɨreko, oime aipo ambuae mborerekwar ɨvate katu va'e, a'e Jesús sekoi! 8 Osenduse ko ñe'ësa, oyepɨ'ämondɨi ava eta mborerekwar avei yuvɨreko. 9 A'ese Jasón iyavei ambuae yuvɨrekoi va'e omondo gwarepochi yuvɨreko chupe, ipare ramo ite opa omose yuvɨreko. 10 A'e pɨ̇tü pɨpeve voi ava Jesús reroyasar omondo Pablo iyavei Silas tekwa Berea ve yuvɨreko. Oyepotase a'eve, yuvɨroike oɨ judío ñemoñu'äsave. 11 Ko judío yuvɨrekoi va'e, a'e avɨye katu ava Tesalónica pendar sui, egwë e'i ipɨsɨ o'äpɨsɨ e'ɨ̇sa pɨpe ñe'ësa yuvɨreko, iyavei arɨ yakatu rupi oyembo'e ñe'ësa Ikwachiaprɨ rese supiete pi'ä oyapave yuvɨreko. 12 Egwë e'i a'e seta reroyasar yuvɨreko, griego avei seta seroyar, oime avei kuña seroyasar imboeteiprɨ yuvɨrekoi va'e kuimba'e avei. 13 Judío Tesalónica pendar rumo oyandu yuvɨreko Pablo porombo'esa Tüpä ñe'ëngagwer rese iyavei Berea ve, sese yuvɨraso a'eve ava mboaɨvu gwasu yuvɨreko. 14 Evokoiyase Jesús reroyasar vɨraso poyava voi Pablo paragwasu popɨve yuvɨreko, Silas iyavei Timoteo opɨta vɨteño Berea ve yuvɨreko. 15 Yuvɨrekoi va'e Pablo rupi a'e yuvɨraso ite tekwa Atenas ve supi. Ichui yuvɨroyevɨse gweru ñe'ësa Silas iyavei Timoteo upe, yuvɨraso voi va'erä ipɨri yuvɨreko. 16 Pablo osärö vɨteseve Silas iyavei Timoteo tekwa Atenas ve oiko, ndoyembovɨ'ai osepiase seta iteanga mba'e ra'anga apoprɨ a'e tekwa pipe. 17 Sese oɨ judío ñemoñu'äsave oyemomborandu iyavei ambuae ava Tüpä mboeteisar rese yuvɨreko, iyavei arɨ yakatu rupi oyemomborandu okarusuve oñemonu'ä va'e rese avei a'eve yuvɨreko yepi. 18 Evokoiyase oime amove mbɨa oyembo'e va'e epicúreo arakwasa rese iyavei mbɨa oyembo'e va'e estoicos arakwasa rese omboɨpɨ oyemomborandu sese yuvɨreko. Ñepëi ipa'ü pendar aipo e'i: –¿Mba'e rese pi'ä ko mbɨa oñe'ë iñe'ë paparai va'e oiko? Ambuae avei aipo e'i yuvɨreko: –Ndoyavɨi ko mbɨa oñe'ë va'e ambuae ava tüpä rese tëi. Aipo e'i yuvɨreko esepia Pablo omombe'u ite ñe'ësa avɨye va'e Jesús rekokwer resendar ikwerayevɨsa resendar avei. 19 Evokoiyase vɨraso Areópago ve, a'eve oporandu yuvɨreko chupe: –¿Iya pi'ä eremombe'u tuprɨ mitëira ko nde porombo'esa ipɨasu va'e oreu? 20 Supiete mba'e eremombe'u va'e ndorosendukwai ete, iyavei ore oroikwa tuprɨ pota marä oyapave vo aipo e'i. 21 Iyavei opakatu Atenas pendar, ambuae ava tekwa pendar avei yuvɨrekoi va'e a'eve, ñe'ësa osendu potarai iyavei a'e ñoite iyemoñetasa yuvɨreko. 22 Evokoiyase Pablo opü'a Areópago ve, ava pa'üve ipare aipo e'i: “Atenas ɨgwar, opakatu mba'e asepia va'e ko'ave, pe peikose Tüpä pemboeteisarse. 23 Asepiase peyeruresa rëtä pɨpe, a'eve asepia avei ikwachiaprɨ mba'e seropove'ëprɨ rendave aipo e'i öi: ‘Tüpä ndikwasai va'e’. Supiete, peyerure mba'ekwa e'ɨ̇sa pɨpe, sese che ayu imombe'u agwä peü.” 24 “Evokoi Tüpä oyapo va'e ko ɨvɨ, opakatu mba'e ipor reseve avei, a'e ni'ä ɨvɨ ɨva Yar sekoi. Ndasekoi tüpäro ava tëi rembiapo pɨpe, 25 nda'ei ava rembiapo pɨpe sui tëi oikove, a'e ite ni'ä opakatu upe ombou tekovesa, pɨ̇tü'esa iyavei opakatu mba'e oime va'e.” 26 “Ñepëi ava sui oyapo opakatu ava ɨvɨ pɨpendar; arɨ avei omondo ko ɨvɨ pɨpe iyemboerekwa agwä yuvɨreko chupe, 27 oseka va'erä Tüpä, avɨyeteramo ipɨpe sui oyevɨra yuvɨreko chupe, esepia Tüpä namombrɨi ete sekoi yandesui. 28 Esepia ni'ä Tüpä sui yaikove, ipirätäsa pɨpe yayembovava ichui avei yareko yande rekovesa, inungar oikwachia amove pe rekwa pendar yuvɨreko, aipo e'i: ‘Yande yaiko Tüpä suindar ite.’ 29 Sese yande Tüpä suindar yaikose, ko mba'e ra'anga oro apoprɨ iyavei gwarepochi ita apoprɨ, a'e revo Tüpä ndaya'ei chira, esepia ni'ä ava oyapo opɨ'a ñemoñeta gwer rupi tëi yuvɨreko. 30 Pe ramoi ndoikwa tuprɨise yuvɨreko araka'e, Tüpä oñemosaño mba'e sembiapo rese chupe, kurïtëi rumo oyokwai opakatu ava ko ɨvɨ pɨpendar tomboasɨ oangaipa, toyevɨ yuvɨreko cheu oya. 31 Esepia Tüpä oiporavo arɨ opakatu ava rekokwer rese porandu uka agwä, ñepëi gwembiporavo rupi; ichui toikwa opakatu yuvɨreko oyapave ombogwerayevɨ omano va'e pa'ü sui.” 32 Osenduse kwerayevɨsa resendar, a'ese oime ava oyoyai katu va'e yuvɨreko seroɨrösave, ambuae rumo aipo e'i yuvɨreko: –Ko pɨpe rese voi torosendu iri aipo ñe'ësa. 33 Evokoiyase Pablo osë oso ipa'ü sui. 34 Oime rumo seroyasar yuvɨrekoi va'e supi. A'e ipa'üve sekoi mbɨa Dionisio serer va'e, a'e Areópago pa'ü pendar iyavei kuña Dámaris serer va'e, oime vɨte avei ambuae seroyasar yuvɨreko.
1 Koiye katu Pablo osë Atenas sui, oso Corinto ve. 2 A'eve oyoepia mbɨa judío Áquila serer va'e rese yuvɨreko, a'e mbɨa aipo Ponto ve sekoi va'ekwer. Yɨpɨve katu rumo Áquila yugweru Italia sui gwembireko Priscila reseve, ichui yuvɨñose va'erä esepia mborerekwar Claudio toyuvɨnose ite opakatu judío Roma sui e'i, a'ese Pablo oso ipɨri, 3 iyavei iporavɨkɨsa oyoya tuprɨ ite yuvɨreko, mba'e pirer apoprɨ mbovɨvɨsa rese, opɨta ipɨri oporavɨkɨ va'erä. 4 Iyavei mbɨtu'usa arɨ yakatu rupi Pablo oso oɨ judío ñemonu'äsave, a'eve omombe'u Jesucristo rekokwer ava judío upe nda'ei va'e judío yuvɨreko va'e upe avei. 5 Oyepotase rumo Silas iyavei Timoteo Macedonia sui yuvɨreko, a'ese Pablo oyemondo ite Jesús rekokwer mombe'u agwä judío eta upe, aipo e'i Jesús ni'ä sekoi Poropɨsɨrösar ite yepi. 6 A'e rumo iñe'ë-ñe'ë tëi voi seroɨrösave yuvɨreko chupe; sese Pablo oipɨpete oturukwar sovake oñemoɨrösave, aipo e'i chupe: –Pe ae ni'ä peseka Tüpä ñemoɨrösa peyeupe pe rekokwerai sui, nda'ei rumo che resera mba'e. Ko pɨpe suive tuprɨ, amombe'ura ko ñe'ësa ava nda'ei va'e judío upe. 7 Öse oɨ judío ñemonu'äsa sui ipare oso ñepëi mbɨa Ticio Justo serer va'e rëtäve, a'e Tüpä mboeteisar avei sekoi a'e sëtä oɨ judío ñemonu'äsa ɨkeve. 8 Crispo, a'e oɨ judío ñemonu'äsa rerekwar vɨroya avei yande Yar, opakatu sëtä pendar avei vɨroya yuvɨreko. Seta avei Corinto ve seroyasar ipɨpe sui opa oñeapirämo yuvɨreko. 9 Ñepëi pɨ̇tü pɨpe, yande Yar aipo e'i ikerve Pablo upe: “Ani eresɨkɨye; emombe'uño ite ñe'ësa avɨye va'e, erepoi rene ichui. 10 Esepia che nde reseve aiko iyavei ndipoi chietera ava oyapo va'erä mba'e naporäi va'e ndeu, supiete che seta areko tekwa pɨpe chereroyasar.” 11 Egwë e'i Pablo opɨta ñepëi aravɨter indugwer yemombɨtesa rupi Corinto ve. A'eve oporombo'e Tüpä ñe'ëngagwer rese oiko. 12 Galión mborerekwar chinise Acaya ve, a'ese judío eta oñemonu'ä Pablo amotare'ɨ̇save yuvɨreko; ichui vɨraso mborerekwar upe porandusa ɨvate katusave yuvɨreko 13 ipare aipo e'i mborerekwar uve yuvɨreko: –Ko mbɨa oipɨ'añemoñeta rerova tëi ava Tüpä mboetei agwä nda'ei rumo porokwaita yandeundar rupi egwë e'i oiko. 14 Pablo oñe'ë pota tëi viña, Galión rumo aipo e'i judío eta upe: –Supiete oimese mba'e naporäi va'e anise porapichisa tuvicha va'e, a'ese che asendura peñe'ë pe judío peiko va'e viña. 15 Ko rumo peñe'ë ñotëi, porokwaita pereko va'e rese, sese pemoigätuño pe ae pe rekokwer; esepia che ndaiko potai evokoi mba'e tëi pɨpe. 16 Ipare opa omboyepepɨ porandusa ɨvate katu va'e sui. 17 A'ese opakatu oipɨsɨ mborerekwar oɨ judío ñemonu'äsa pendar yuvɨreko, ipare a'e peve yuvɨrokwa-rokwa sese, mborerekwar ɨvate katu va'e rovai. Galión rumo ndoikwa potai ete ko nungar mba'e. 18 Pablo opɨta puku vɨte Corinto ve. Ipare koiye opa omboavɨrave Jesús reroyasar, oyoya tuprɨ Priscila iyavei Áquila rese, yuvɨraso ɨarusu pɨpe Siria ɨvɨ rese. A'e Cencrea ɨvɨ rese, o'a agwä ɨarusu pɨpe, a'ese opa oñeapi tuprɨ, omboavɨye agwä oñe'ëngagwer oiko. 19 Oyepotase Éfeso ve yuvɨreko, a'eve Pablo oseya Priscila iyavei Áquila ichui oso oɨ judío ñemonu'äsave a'eve omombe'u ñe'ësa avɨye va'e judío eta upe. 20 A'e pendar omombɨta pota vɨte tëi yuvɨreko viña, Pablo rumo ndopɨta potai ete, 21 a'e rumo omboavɨravepa ava yuvɨraso agwä ichui aipo e'i: “Tüpä oipotase cheu, ayevɨ irira pe pɨri.” Ipare Pablo oso Éfeso sui ɨarusu pɨpe. 22 Oyepotase Cesarea ve, oso Jerusalén ve avɨrave apo agwä Jesús reroyasar upe, ipare oso Antioquía ve. 23 Opɨta puku pare a'eve, osë ogwata iri Galacia rupi Frigia rupi avei, opakatu Jesús reroyasar mongere'ɨ̇ agwä. 24 A'e arɨ rupi oyepota Éfeso ve ñepëi judío Apolo serer va'e oso, a'e sekoi va'ekwer tekwa Alejandría ve. Oñe'ë tuprɨai va'e, oikwa tuprɨ avei Ikwachiaprɨ rese oñe'ë. 25 A'e oyembo'e va'e avei yande Yar rekokwer rese, omombe'u okere'ɨ̇sa pɨpe sekokwer ava upe, oporombo'e tuprɨai sese, a'e oikwa Juan oapirämo agwer gweraño tëi. 26 Apolo osɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe omombe'u ñe'ësa avɨye va'e oɨ judío ñemonu'äsave; osenduse iñe'ë Áquila iyavei Priscila vɨraso kokotɨ omombe'u tuprɨ va'erä Tüpä ñe'ëngagwer yuvɨreko chupe. 27 Apolo oso potase Acaya ɨvɨ rese, a'ese Jesús reroyasar omongere'ɨ̇ katu, oyapo kwachiar imondo a'e pendar upe yuvɨreko sese añeko tuprɨ agwä. Ipare oyepota oso Acaya ve, a'e oipɨtɨ̇vɨï ava Tüpä reroyar yuvɨrekoi va'e a'eve, 28 omboyekwa opakatu rovake judío pɨ'añemoñetasa kokotɨ tëi va'e, a'ese opa osekopɨ oñe'ë pɨpe a'e ava, esepia Ikwachiaprɨ pɨpe omboyekwa ite Jesús Poropɨsɨrösar sekoise.
1 Apolo sekoi vɨteseve Corinto ve, Pablo osasa ɨvɨtrɨ oso ipare oyepota Éfeso ve, a'eve osepia seta Jesús reroyasar. 2 A'e oporandu ava upe: –¿Peipɨsɨ vo Espíritu Maräne'ɨ̇ pe pɨ'a pɨpe peroyase Jesús? A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ore ndorosendui ete aipo Espíritu Maräne'ɨ̇ resendar ñe'ësa. 3 Pablo oporandu chupe yuvɨreko: –Evokoiyase, ¿pe mba'e apirämosa vo peipɨsɨ? A'e omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Juan poroapirämosa oroipɨsɨ. 4 Pablo aipo e'i chupe yuvɨreko: –Supiete, Juan oñapirämo osekuñarö va'e ñoite gwekokwer Tüpä upe, aipo e'i chupe peroya katu a'e ou va'erä che rakɨkwei, a'e sekoi Jesús. 5 Osenduse ko ñe'ësa, opakatu oñeapirämo uka yande Yar Jesús rer pɨpe yuvɨreko; 6 ipare omondose Pablo opo i'arɨve, a'ese ogweyɨ Espíritu Maräne'ɨ̇ i'arɨve, oñe'ë avei ambuae ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe yuvɨreko, iyavei omombe'u Tüpä suindar ñe'ësa yuvɨreko. 7 A'e opakatu kuimba'e retakwer opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ. 8 Mbosapɨ yasɨ rupi, Pablo oso oɨ judío ñemonu'äsave oiko, a'eve omombe'u ñe'ësa avɨye va'e osɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe, iyavei oñe'ë ava upe oikwa va'erä Tüpä mborerekwasa yuvɨreko. 9 Oime rumo, ndovɨroya potai va'e yuvɨreko, ipɨpe iñe'ë-ñe'ë tëiño ko Tekokwer Ipɨasu va'e mombe'usa rese yuvɨreko ava re'ɨi rovake. Evokoiyase Pablo oyepepɨ ichui, vɨnosepa oyeupi Jesús reroyasar yerokɨsa Tirano serer va'esave seraso. A'eve oñe'ë arɨ yakatu rupi, 10 egwë e'i ñuvɨrïo aravɨter rupi oiko, opakatu yuvɨrekoi va'e Asia rupindar, judío eta nda'ei va'e avei judío, osendu yuvɨreko yande Yar ñe'ëngagwer. 11 Iyavei Tüpä omondo gweko pirätäsa Pablo upe poromondɨisa apo agwä, 12 iyavei takuvo kɨtɨsa turukwar avei Pablo omonde va'ekwer, a'e serasosa imba'easɨ va'e upe imbogwera agwä, karugwar avei opa yuvɨnosë yuvɨreko ichui. 13 Oime judío ogwata va'e okar rupi karugwar mose agwä ava sui, a'e oiporu pota yande Yar Jesús rer pɨpe mba'e apo agwä yuvɨreko; sese aipo e'i karugwar upe: “¡Jesús rer pɨpe, a'e akoi Pablo osenoi va'e, ipɨpe sui orokwai ërese va'erä ichui!” 14 Ko oyapo va'e yuvɨreko ñuvɨrïo ova tuprɨ ñepëi judío serer va'e Esceva ra'ɨrɨ, a'e pa'i eta rerekwar ɨvate katu va'e sekoi. 15 Karugwar rumo omboyevɨ chupe: “Che aikwa Jesús rekokwer, aikwa avei Pablo; pe rumo ndopokwai, ¿ava vo katu peiko?” 16 A'e ramoseve, a'e mbɨa karugwar vɨreko va'e opo ipa'üve oso, opakatu opirätäsa pɨpe opa ite osekopɨ, omomarä-marä tëi ogwayɨ e'ɨ̇sa pɨpe imonanipa tuprɨ imondo sëtä pɨpe sui. 17 Opakatu yuvɨrekoi va'e Éfeso ve, judío eta nda'ei va'e avei judío, oyanduse opakatu oyembosɨkɨye gwasu tëi yuvɨreko. Ipɨpe sui opakatu oikwa yande Yar Jesús rer yuvɨreko. 18 Seta Jesús vɨroya ramo va'e yugweru opakatu mba'e gwembiapokwer naporäi va'e mombe'u yuvɨreko, 19 iyavei seta ipaye va'e Jesucristo vɨroyase, omonu'äpa okwachiar ombopayesa resendar sapɨ agwä opakatu ava rovake yuvɨreko. Sapɨ pare, opa a'e kwachiar reprɨ vɨnose yuvɨreko, a'e seprɨ cincuenta mil gwarepochi. 20 Egwë e'i Yar ñe'ëngagwer oyembouvicha iyavei omboyekwa katu ite opirätäsa ava rese. 21 Ko mba'e apo pare, Pablo ipɨ'añemoñeta oso va'erä Macedonia ve iyavei Acaya ve, egwë e'ira oyepota oso Jerusalén ve. Ko ipare Jerusalén suive tuprɨ asora Roma ve e'i opɨ'añemoñeta rereko. 22 Evokoiyase omondo ñuvɨrïo opɨtɨ̇vɨïsar Macedonia ve, a'e Timoteo iyavei Erasto, a'e rumo opɨta vɨteño movɨrö arɨ tëi Asia ve oiko. 23 A'e arɨ pɨpe Éfeso pendar yaɨvu gwasu yuvɨreko ko Tekokwer Ipɨasu va'e rese, 24 a'eve mbɨa Demetrio serer va'e sekoi. A'e oyapo Artemisa rëtä ra'anga gwarepochi apoprɨ gwarepochi pɨsɨ agwä, ambuae ava mba'e ra'anga aposar oipɨsɨ tuprɨ avei oporavɨkɨ reprɨ ipɨri yuvɨreko. 25 Sese omonu'äpa tuprɨ mba'e ra'anga aposar, omonu'ä avei ambuae oporavɨkɨ va'e, ipare rumo aipo e'i chupe: “Mbɨa eta, peikwa ite ko yande poravɨkɨ sui yaipɨsɨ seprɨ. 26 Pe rumo pesepia pesendu avei, Pablo aipo e'ise evokoi mba'e ra'anga apoprɨ ava tëi rembiapo nda'ei Tüpä e'i oiko; egwë e'i ava pɨ'a ñemoñetasa rerova oiko, nda'ei rumo Éfeso ve gweraño egwë e'i opakatu Asia rupi avei omombe'u. 27 Esepia avɨyeteramo mba'e tëi oimerä yandeu yande poravɨkɨsa mokañɨ tëi agwä, tüpäro gwasu Artemisa upendar okañɨ tëi aveira, opakatu Asia pendar iyavei ava opakatu ɨvɨ rupindar omboetei akoi Artemisa ra'anga yuvɨreko viña, avɨyeteramo rumo ava nomboete iri chira.” 28 Osenduse ko ñe'ësa yuvɨreko, oñemoɨrösa pɨpe säse gwasu yuvɨreko: “¡Imboeteiprɨ katu Artemisa yande rekwa pendar tasekoi!” 29 Oime, opakatu tekwa rupi pɨ'a ñemoñetasa kokotɨ-kotɨ tëi. Sese oipɨsɨ Gayo iyavei Aristarco yuvɨreko, a'e ñuvɨrïo mbɨa Macedonia pendar yuvɨraso va'e Pablo rupi, ichui ombotɨrɨrɨ seraso oɨ ava ñemonu'ä gwasusave. 30 Pablo oike pota tëi ava re'ɨi pa'üve, ambuae Jesús reroyasar rumo nomoinge uka potai yuvɨreko. 31 Oime avei movɨrö mborerekwar Pablo mborɨpar Asia rupindar, a'e omondo oñe'ë yuvɨreko chupe seike e'ɨ̇ agwä a'eve. 32 Evokoiyase ñemonu'äsave amove ava säse pirätä ñepëi mba'e rese, amove säse ambuae mba'e rese, esepia ava yaɨvu gwasu tëi yuvɨreko ndoikwai ete mba'e rese oñemoñu'ä a'eve yugweru. 33 Oime rumo ipa'ü pendar omombe'u Alejandro upe mba'e naporäi va'e yuvɨreko, a'e akoi judío eta omoañɨi-añɨi imondo tenonde opakatu rovai. A'ese Alejandro omopü'a opo ava mongiriri agwä osepɨ pota omu judío ava re'ɨi rovake viña. 34 Ava rumo oikwase judío sekoise, opakatu gwasu säse pirätä yuvɨreko. “¡Imboeteprɨ katu Artemisa yande rekwa pendar tasekoi!” e'i puku-puku yuvɨreko. Egwë e'i a'e säse puku raimi tëi yuvɨreko. 35 Tekwa pɨpendar mba'e kwachiasar, ava mongiriri pare, aipo e'i: “Pesendu Éfeso ɨgwar, opakatu ɨvɨ pɨpendar oikwa ite yuvɨreko ko tekwa osäröse Artemisa tüpäro iyavei sa'anga ovɨapi va'e ɨva sui rese añekosa. 36 Ndipoi ni'ä ava, ani e'i va'erä che remimombe'u rese, sese peyemongiririño peyapoi rene mba'e pe yapɨsakae'ɨ̇save. 37 Esepia ko mbɨa peru va'e ndoyapoi rumo mba'e tëi, iyavei niñe'ë maräi yande tüpäro upe yuvɨreko. 38 Sese Demetrio iyavei oporavɨkɨ va'e supi oñemoɨröse ava upe, toyuvɨraso rane ava rekokwer moigätusar upe yuvɨreko; a'eve tomoigätu gwekokwer yuvɨreko. 39 Pemoigätu potase ambuae mba'e, peso ranera yemomborandusave imoigätu agwä. 40 Mba'e oime va'e yapoprɨ kurïtëi avɨyeteramo oyandura ipɨpe sui yande amotare'ɨ̇ra mba'e yayapo va'e rese yuvɨreko, oporanduse yandeu, ndayaikatui chietera imboyevɨ agwä iñe'ë chupe, esepia ni'ä ko yañemonu'ä yande remimbotar tëi ko'ave.” Ko omombe'u pare, opa omondo ava. 41 Aipo o'e pare, omomba a'eve oñemonu'äsa yuvɨreko.
1 Ava aɨvu gwasu pare, Pablo oñe'ë Jesús reroyasar upe omboarakwa va'erä. Ipare avɨye e'i a'e pendar upe, ichui oso Macedonia ve. 2 Ogwatase Macedonia rupi, omongere'ɨ̇ avei ambuae Jesucristo reroyasar yuvɨrekoi va'e tekwa-tekwa rupi; ipare oyepota Grecia ve oso, 3 a'eve opɨta mbosapɨ yasɨ. Oso potase Siria ve ɨarusu pɨpe, oyanduse judío ipɨ'añemoñeta marä-marä tëi gwereko agwä. Sese oyevɨ iri oso Macedonia ve ɨvɨ rupi. 4 Yuvɨraso supi Sópatro Berea pendar, Pirro ra'ɨrɨ; Aristarco iyavei Segundo Tesalónica pendar, Gayo Derbe pendar, Timoteo, Tíquico Trófimo avei Asia pendar. 5 Ko mbɨa yuvɨraso va'e ore renondeve iyavei ore rärö Tróade ve yuvɨreko. 6 Pieta mboyape ndayapepoi va'e u pare, oröse tekwa Filipo sui ɨarusu pɨpe, ipare poyandepo arɨ rupi oroyepota Tróade ve, a'e tekwave oropɨta ñuvɨrïo ova arɨ rupi. 7 Domingo pɨpe oroñemonu'ä mboyape u agwä, a'ese Pablo omombe'u ñe'ësa oiko pɨ̇tü mbɨter rupi Jesús reroyasar upe. Esepia a'e osë pota a'ere arayi'ive voi ete ichui. 8 A'e oɨ ɨvate va'esave oroñemonu'ä oroyu, a'eve oime seta tataendɨ sendɨ va'e. 9 Ñepëi mbɨa chi'ïvä'e Eutico serer va'e ogwapɨ öi metanave. Esepia Pablo ombopuku oñe'ë imombe'u, a'ese sopesɨi mbɨa chi'ïvä'e, ipare oke, avɨyeteramo tëi ovɨapi oɨ ɨvate va'e mbosapɨsa sui; a'ese ava ogweyɨ se'ögwer rupi ɨvɨ sui yuvɨreko. 10 Evokoiyase Pablo ogweyɨ ou chupe, oñeno oso sese iku'agwä. Ipare aipo e'i Jesús reroyasar upe: –Pesɨkɨyei rene; esepia ko nomanoi ete. 11 Ipare Pablo oyeupi iri oso, a'eve mboyape ombo'i ou va'erä, ichui oñe'ë ñoite pɨ̇tü momba ko'ë senise. Ipare oso ichui. 12 Evokoiyase ko mbɨa chi'ïvä'e vɨroyevɨse sekosave, opakatu ovɨ'arete yuvɨreko, esepia ni'ä nomanoi ete. 13 Ore ranegätu oroso ɨarusu pɨpe Aso ve, Pablo reraso agwä ore rupi, a'e semimbotar rupi ete, esepia a'e oso pota ite ɨvɨ rupi. 14 Oroyoepiase sese Aso ve, o'a ɨarusu pɨpe ore rupi ichui oroso Mitilene ve. 15 Oröse ichui a'ere arayi'ive ɨarusu pɨpe oroñokwa Quío rovai oroso, ambuae arɨ rese oroyepota Samos ve. Ichui ambuae arɨ oroyepota Mileto ve oroso. 16 Pablo ipoyava ite, esepia ndopɨta puku potai Asia ve, sese ndoso potai Éfeso ve; esepia oyepota voi pota Jerusalén ve oso, Pentecostés pieta pɨpe tuprɨ gweko agwä. 17 Mileto ve ore rekose, Pablo omondo oñe'ë ava yarakwa katu va'e Éfeso tüpäro pendar upe. 18 Oyepotase yuvɨreko aipo e'i chupe: “Peikwa ite marä e'i che rekokwer yɨpɨ suive ayuse ko'ave Asia ɨvɨ rese. 19 Arɨ yakatu rupi aporavɨkɨ yande Yar upe pe pa'üve vichiko che rekoasɨ e'ɨ̇save che yase'osa pɨpe, yepe judío che mbogwai eteprɨ che rekoa'äsave pe rekwave yuvɨreko viña. 20 Che rumo ndaikatui ñe'ësa avɨye va'e mombe'u e'ɨ̇ peü mba'e avɨye agwä yepi, che opombo'e ava re'ɨi rovake opombo'e avei ñepëi-pëi pe rëtä rupi yepi. 21 Amombe'u ñe'ësa judío eta upe, ava nda'ei va'e judío upe avei aipo a'e peyevɨ Tüpä upe, iyavei peroya yande Yar Jesús. 22 Kurïtëi asora Jerusalén ve, Espíritu che kwaisa pɨpe, ndaikwai rumo mba'e oimerä a'eve cheu. 23 Ko gweraño che aikwa, opakatu tekwa che sosa rupi, Espíritu Maräne'ɨ̇ aipo e'i cheu che rokenda agwä iyavei che mombaraɨsu agwä yuvɨreko yepi. 24 Ndacherekate'ɨ̇i rumo cheyese, che mano agwä, che amboavɨye rane itera yande Yar Jesús porokwaita ñe'ësa avɨye va'e mombe'u Tüpä poroaɨsusa resendar vichiko.” 25 “Iyavei opa Tüpä mborerekwasa amombe'u peü, che rumo aikwa ndache repia iri chira peye. 26 Sese tapeikwa kurïtëi ndayavɨi ete che kwaita mboavɨye agwä ko tekokwer avɨye va'e mombe'u pɨpe peü, 27 esepia ndaikwakui ete Tüpä ñe'ëngagwer mombe'u, opakatu ite amombe'u sekokwer peü. 28 Sese peñearö tuprɨ, pesärö avei opakatu Jesús reroyasar, Espíritu Maräne'ɨ̇ porokwaita rupi inungar ovesa rärösar, egwë peye tuprɨra särö a'e Tüpä remimboepɨ yuvɨrekoi, esepia Jesús oipɨyere vuvɨ opakatu ava angaipa repɨrä. 29 Aikwa che opoeyare oyugwerura ambuae ava, ma'embiar oñaröai va'e nungar pe pa'üve opakatu Jesús reroyasar mokañɨpa pota agwä. 30 Oime aveira ava pe pa'ü pendar pe mbopa pota va'e yuvɨreko pereraso agwä oyeupi. 31 Pema'emo'ä tuprɨ peyese: pema'endu'a akoi opomboarakwa tuprɨse mbosapɨ aravɨter rupi, arɨ iyavei pɨ̇tü opombo'e che yase'osa pɨpe pe rereko.” 32 “Sese, che rɨvrɨ eta, opoeyara Tüpä povrɨve iyavei iñe'ësa iporovasasa resendar pɨpe. A'e pe movɨräkwä katura pe rereko iyavei omboura opakatu mba'e gwemimombe'u peü opakatu ambuae gwembiporavo reseve. 33 Nda'ei gwarepochi iyavei pe turukwar potasave egwë a'e vichiko; 34 supiete peikwa, aporavɨkɨse che rekove agwä, che rupindar rekove agwä avei. 35 Che opombo'e va'e ite mboravɨkɨ rese iyavei ava iparaɨsu va'e pɨtɨ̇vɨï agwä, pepɨ'añemoñeta akoi yande Yar Jesús remimombe'u rese: ‘Sorɨvete katu ava iporereko va'e mba'e oipɨsɨ va'e sui.’ ” 36 Ko imombe'u pare, Pablo oñenopɨ'ä oyerure agwä opakatu a'e pendar rese. 37 Opakatu tuprɨ oyase'o, iyavei oyako-yako osovaupɨte-pɨte iri tëi Pablo yuvɨreko. 38 Ipare ndoyembovɨ'ai ete yuvɨreko, esepia ndache repia iri chietera peye e'i. Ipare yuvɨraso supi ɨarusu yemboyasave.
1 Evokoiyase oroseyase ore rɨvrɨ eta yuvɨreko, oromo'ɨ̇vi voi oroso ɨarusu pɨpe Cos ve, a'ere arayi'ive oroyepota Rodas ve, ichui oroyepota Pátara ve oroso. 2 Pátara ve orosepia ɨarusu oso va'erä Fenicia ve, ipare ipɨpe oro'a oroso. 3 Orosasase paragwasu oroso, orosepia ka'a pa'ü Chipre serer va'e, a'e oroñokwä yande mba'e rese pokoe'ɨ̇sa kotɨ oroso ɨvɨ Siria ve paragwasu rovai. Ɨarusu rumo seroyemboyasa tekwa Tiro ve ipɨpendar mba'e reya agwä a'eve. 4 A'eve orosepia Jesús reroyasar yuvɨrekoi va'e, ipare oropɨta ñuvɨrïo ova arɨ ipɨri. A'e evokoiyase Espíritu pirätäsa pɨpe aipo e'i Pablo upe icho e'ɨ̇ agwä Jerusalén ve yuvɨreko. 5 Ñuvɨrïo ova arɨ pare rumo, orosoño ite paragwasu popɨve. Opakatu Jesús reroyasar yugweru gwembireko, gwa'ɨrɨ reseve-seve ore rupi, a'eve oroñenopɨ'äpa ore yerure agwä. 6 Avɨye oro'e pare ava re'ɨi upe ichui oro'a ɨarusu pɨpe, a'e evokoiyase oyevɨ yuvɨraso gwëtäve. 7 Oromboavɨye ore gwatasa paragwasu pɨpe Tiro sui oroso Tolemaida ve, a'eve oromboavɨrave Jesús reroyasar ipare a'eve oropɨta ñepëi arɨ ipɨri yuvɨreko. 8 A'ere arayi'ive oroso oroyepota Cesarea ve. A'eve oroike oropɨta Felipe rëtä ve, a'e ogwata va'e Jesús rekokwer mombe'u, a'e mbɨa iporavoprɨ sekoi ambuae ñuvɨrïo ova yuvɨrekoi va'e Jesús ñe'ë mombe'usar pɨtɨ̇vɨïsar, ipare sese oropɨta a'eve. 9 Felipe vɨreko irugätu gwayrɨ nomendai va'e, tayrɨ Tüpä ñe'ë mombe'usar päve yuvɨrekoi. 10 Oropɨtase seta arɨ a'eve, a'ese oyepota ñepëi mbɨa Judea sui Agabo serer va'e Tüpä ñe'ë mombe'usar sekoi. 11 Ouse ore pa'üve vɨrokwa Pablo rumbɨkwasa ichui, ipɨpe oñapɨ̇chi opɨ opo avei, aipo e'i: –Espíritu Maräne'ɨ̇ aipo e'i Jerusalén ve na e'ira oñapɨ̇chi judío yuvɨrekoi va'e ko tumbɨkwasa yar, ipare omondora ava nda'ei va'e judío upe yuvɨreko. 12 Aipo renduse, ore evokoi Cesarea pendar avei oromombe'u Pablo upe icho e'ɨ̇ agwä Jerusalén ve. 13 Pablo rumo omboyevɨ aipo e'i: –¿Ma'erä vo peyase'o, ipɨpe sui ndache mbovɨ'ai peye? Che rumo ayemoigätu voi che apɨ̇chi uka agwä, che mano agwä rese avei Jerusalén ve yande Yar Jesús rekokwer rese. 14 Ndoroikatuise ipɨ'añemoñetasa rerova agwä, a'ese oropoiño ichui, aipo oro'e: –Tayaposa ayase yande Yar remimbotar rupi. 15 Ko ipare, oroyemoigätu oreso agwä Jerusalén ve. 16 Ichui yuvɨraso avei movɨrö ore rupi Jesús reroyasar Cesarea pendar, a'e ore reraso ñepëi mbɨa Chipre pendar Mnasón rëtäve, a'e oremoinge oyepɨri, a'e yɨpɨve ite vɨroya va'e yande Yar oiko. 17 Oroyepotase Jerusalén ve, a'e pendar Jesús reroyasar ni'äpɨsɨi ore pɨsɨ yuvɨreko. 18 A'ere arayi'ive, Pablo oso ore rupi Santiago pɨri, a'eve yuvɨrekove avei opakatu ava yarakwa katu va'e. 19 Pablo omboavɨrave opakatu, ipare omombe'u tuprɨ yɨpɨsuive oyeupe Tüpä mba'e oyapo uka va'e ava nda'ei va'e judío pa'ü rupi. 20 Osenduse, omboetei gwasu Tüpä yuvɨreko. Aipo e'i Pablo upe yuvɨreko: –Che mu, nde ereikwa ite, seta iteanga judío vɨroya va'e yuvɨreko, iyavei opakatu evokoi ava ikere'ɨ̇ va'e Moisés porokwaita araka'endar mboavɨye agwä yuvɨreko. 21 Eremombe'u avei opakatu judío upe yuvɨrekoi va'e ambuae tekwa rupi nde erembo'e Moisés porokwaita reroya e'ɨ̇ agwä, iyavei aipo ere pembocircuncida iri rene pe ra'ɨrɨ, iyavei peiko iri rene yande rekokwer araka'endar pɨpe. 22 ¿Mba'e vo yaposara evokoiyase? Esepia ava oyandura nde yepotasa ko'ave yuvɨreko. 23 Avɨye katu ereyapora ko rupi. Oime irugätu mbɨa ore pa'üve, a'e mbɨa omboavɨyera gwemimombe'u Tüpä upe yuvɨreko. 24 Eraso ko mbɨa ndeyeupi, eñemoatɨrö supi eso emboepɨ avei mba'e Tüpä upe ikwave'ëprɨ, a'ese a'e mbɨa oikatura oñeapi yuvɨreko. Eremboavɨyese evokoi mborokwaita, opakatu judío nde reroyara, oikwara ava semirä tëise mba'e nde rembiapo rese yuvɨreko, oikwa aveira nde ereroya vɨte Moisés suindar mborokwaita. 25 Iyavei ava nda'ei va'e judío vɨroya ite yuvɨreko, a'e chupe ikwachiasa ite ore porokwaita: Pe'ui rene mba'e mɨmba yukaprɨ mba'e ra'anga tëi upendar seropove'ëprɨ, pe'ui rene mba'e ruvɨ, pe'ui rene mba'e mɨmba yukaprɨ ruvɨ renosepɨre'ɨ̇ va'e iyavei peagwasai rene. 26 Evokoiyase Pablo vɨraso a'e irugätu mbɨa yuvɨrekoi va'e oyeupi, a'ere arayi'ive oyoya oñemoatɨrö yuvɨreko; ipare oike tüpäro pɨpe ñemoatɨrösa resendar mombe'u agwä, imboavɨye pare ñepëi-pëi oya katu oikwave'ëra porerekosa yuvɨreko. 27 Opa potase evokoi ñuvɨrïo ova arɨ, oime movɨrö judío Asia pendar osepia Pablo tüpäro pɨpe a'ese omoñemoɨrö opakatu ava re'ɨi. Ipare oipɨsɨse Pablo yuvɨreko, 28 a'ese säse yuvɨreko: “¡Israel pendar, ore pɨtɨ̇vɨï peye! Ko mbɨa opakatu rupi ombo'e ava oiko tekwa reroɨrösave, oñe'ë tëi Moisés porokwaita rese, yande tüpäro rese avei. Vɨroike avei ava griego tüpäro pɨpe, omongɨ'a tëi yande tüpäro maräne'ɨ̇ yuvɨreko.” 29 Ko rese aipo e'i esepia yɨpɨve ite osepia tekwa pɨpe yuvɨrekoise Trófimo rese a'e mbɨa Éfeso pendar, a'e ipɨ'añemoñeta Pablo vɨraso yande tüpäro pɨpe e'i yuvɨreko chupe. 30 Opakatu ava tekwa pɨpendar oñemoɨrö gwasu, iyavei ava yuvɨnoña gwasu yugweru Pablo pɨsɨ agwä. Ipare ombotɨrɨrɨ senose tüpäro pɨpe sui yuvɨreko, omboya voi gwakɨkwei tüpäro rokenda yuvɨreko. 31 Oyuka senise yuvɨreko, a'ese sundao rerekwar ɨvate katu va'e Roma pendar oyandu opakatu ava tekwa Jerusalén pɨpendar oñemoɨrö gwasuse yugweru. 32 Sundao rerekwar ɨvate katu va'e omonu'äpa osundao iyavei serekwar reseve, ichui yuvɨnoña yuvɨraso ava re'ɨi save. A'ese osepiase sundao rerekwar ɨvate katu va'e iyavei isundao eta, a'ese ndoyuvɨrokwa iri yuvɨreko Pablo rese. 33 Evokoiyase sundao rerekwar ɨvate katu va'e oyemboya oso sese, oipɨsɨ uka Pablo ipare oyokwai osundao ñapɨ̇chi agwä ñuvɨrïo karena pɨpe. Ipare oporandu ava upe, uma vo evokoi mbɨa mba'e vo oyapo peü. 34 Oime ava oñe'ë va'e ñepëi mba'e rese, iyavei ambuae oñe'ë ambuae mba'e rese, sese sundao rerekwar ɨvate katu va'e ndosendukwai ete ñe'ësa esepia ni'ä yaɨvu gwasu tëi yugweru; ipare omondo uka sundao yembo'esave. 35 Vɨroyepotase sundao yembo'esa yeupisave yuvɨreko, ichui sundao osupi oachi'ɨve Pablo seraso yuvɨreko ava re'ɨi ñemoɨrö iteangasa sui; 36 esepia ava yuvɨraso sakɨkwei säse puku-puku: “¡Tomano!” e'i yuvɨreko chupe. 37 Omoinge potase sundao yembo'esave yuvɨreko, a'ese Pablo oporandu sundao rerekwar ɨvate katu va'e upe: –¿Iyakatu pi'ä añe'e raimi tëi nde rese? Evokoiyase sundao rerekwar ɨvate katu va'e omboyevɨ chupe: –¿Ereikwa vo eñe'ë griego ñe'ë pɨpe? 38 Evokoiyase ¿Nda'ei vo nde Egipto pendar vavasa oyapo va'ekwer ereiko, nde revo akoi ereraso oporoyuka va'e päve cuatro mil tuprɨ ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa va'e rupi? 39 Evokoiyase Pablo aipo e'i chupe: –Che judío, tekwa Tarso pendar aiko a'e tekwa Cilicia pɨpendar imboeteiprɨ va'e sekoi; eyapomi mba'e ikatuprɨ va'e cheu, tañe'ëmi rane katu ava upe. 40 Evokoiyase sundao rerekwar ɨvate katu va'e avɨye e'i chupe, ipare Pablo opü'a yeupisa arɨve, omopü'a oyɨva ava eta mongiriri agwä. A'ese oyapɨsaka tuprɨ ava re'ɨi yuvɨreko, a'e ava upe oñe'ë hebreo ñe'ë pɨpe, aipo e'i:
1 “Che mu eta iyavei che ru eta, pesendu aipo che ñe'ë amombe'u va'e che yoepɨsa resendar peü narä.” 2 Oñe'ë hebreo ñe'ë pɨpe, sese osenduse oyapɨsaka tuprɨ katu yuvɨreko. A'ese Pablo oñe'ë vɨteño ite o'ä: 3 “Che judío aiko. A'a Tarso ve Cilicia ɨvɨ pɨpe, ko'ave rumo akwakwa Jerusalén pɨpe iyavei Gamaliel che mbo'e oyerokɨsave, a'eve ayembo'e tuprɨ yande ramoi porokwaita rese. A'e che mbo'esa pɨpe avei ayembo'e Tüpä mboetei agwä rese vichiko, inungar peiko kurïtëi. 4 Che yɨpɨndar aseka-seka katu ava ko Tekokwer Pɨasu rupi ogwata va'e yamotare'ɨ̇save, iyavei aipɨsɨ uka sokenda agwä yuvɨreko, kuimba'e anise kuña avei. 5 Pa'i rerekwar ɨvate katu va'e iyavei opakatu ava yarakwa katu va'e oikwa che reko yuvɨreko. A'e ombo'u kwachiar yuvɨreko cheu yande mu judío Damasco pendar upe, ichui aso a'eve Jesús reroyasar pɨsɨ agwä, aru va'erä ko'ave Jerusalén ve imombaraɨsu pɨrä.” 6 “Evokoiyase che asose Damasco ve, ipiar rupi arovɨse vicho mbɨter arɨ rupi, avɨyeteramo tëi osesape gwasu ɨva sui cheu, 7 a'ese avɨapi ɨvɨve. Asendu avei ñe'ësa, aipo e'i va'e cheu: ‘Saulo, Saulo, ¿ma'erä vo che amotare'ɨ̇ eteprɨ eve?’ 8 A'ese aporandu: ‘¿Ava vo nde ereiko, Mbɨa?’ ipare ñe'ësa omboyevɨ cheu: ‘Che Jesús Nazaret pendar aiko, che ni'ä che amotare'ɨ̇ eteprɨ che rereko eve.’ 9 Che rupindar avei osepia sendɨgwer, osɨkɨye avei yuvɨreko ichui, ndosendui rumo ñe'ësa cheundar yuvɨreko. 10 Che aporandu chupe: ‘¿Che Yar, marä a'era vo vichiko?’ Ipare Yar aipo e'i cheu: ‘Epü'a eso Damasco ve. A'eve ava opara omombe'u mba'e nde rembiaporä yuvɨreko.’ 11 Mba'e sendɨ iteanga va'e ndache mboesapɨsoi, a'ese che rupindar che po pɨsɨ che reraso Damasco ve yuvɨreko.” 12 “A'eve oime ñepëi mbɨa Ananías serer va'e, a'e Tüpä mboyeroyasar ite vɨroya tuprɨ va'e avei Moisés porokwaita; opakatu judío yuvɨrekoi va'e Damasco ve oñe'ë tuprɨai yuvɨreko sese. 13 Ananías ou che repia, ipare oyepotase, aipo e'i cheu: ‘Che rɨvrɨ Saulo, esareko iri’ A'e ramoseve voi asareko, ichui asepia tuprɨ ite. 14 Ipare aipo e'i: ‘Yande ramosi araka'endar Tüpä a'e nde poravo ereikwa va'erä iporokwaita, iyavei nde seko maräne'ɨ̇ kwa agwä eresendu aveira iñe'ë. 15 Nde evokoiyase eremombe'ura sekokwer opakatu ava upe, eremombe'ura nde rembiepia eresendu va'e avei. 16 Evokoiyase, kurïtëi ndiya iri eresärö. Epü'a, toroapirämo eporandu yande Yar upe nde reko moatɨrö agwä nde angaipa sui.’ ” 17 “Koiye katu, ayevɨ irise Jerusalén ve. Aso tüpärove ayerure agwä, a'ese che ker nungarve asepia mba'e. 18 Asepia yande Yar, a'e aipo e'i cheu: ‘Nde poyava eso voi Jerusalén sui, esepia ndoyapɨsaka potai chira eremombe'use ñe'ësa che resendar yuvɨreko.’ 19 Che aipo a'e chupe: ‘Che Yar, opakatu che kwa nde reroyasar rokenda-kendase, ainupa-nupa ukase avei agwatase oɨ judío ñemonu'äsa yakatu rupi, 20 iyavei oyukase Esteban yuvɨreko a'e nde rekokwer mombe'usar, che avei a'eve aiko, cheu avɨye ite oyukase yuvɨreko, sese asärö yukasar yeaosa vi'ä.’ 21 Yar rumo aipo e'i cheu: ‘Eso eiko, esepia oromondora tekwa amombrɨ va'esave.’ ” 22 Aipo rupi osendu iñe'ë yuvɨreko; a'ese omboɨpɨ gwasë yuvɨreko chupe: “¡Evokoi mbɨa ndiyai oikove vɨte va'erä! ¡Tomano ko ɨvɨ pɨpe sui!” 23 Iyavei säse puku-puku ñoite yuvɨreko ipɨpe sui osekɨipa oyeaosa oñemoɨrömbave iyavei omombo-mombo ɨvɨ ku'i ɨvate kotɨ yuvɨreko. 24 A'ese sundao rerekwar ɨvate katu va'e omoinge uka sundao yembo'esave, ichui oyokwai inupa uka agwä, omombe'u va'erä mba'e sui vo säse atɨ yamotare'ɨ̇mbave ava yuvɨreko chupe. 25 Oñapɨ̇chise rumo inupa agwä yuvɨreko, Pablo oporandu sundao rerekwar ɨvate katu va'e a'eve sekoi va'e upe: –¿Perekovo mborerekwasa peinupä uka va'erä ñepëi Roma pendar, iyavei mba'e rese porandu e'ɨ̇sa pɨpe? 26 Osenduse iñe'ë, sundao rerekwar oso imombe'u gwerekwar ɨvate katu va'e upe, aipo e'i. –¿Mba'e vo evokoiyase nde ereyapora? Esepia evokoi mbɨa Roma ɨgwar. 27 Evokoiyase sundao rerekwar ɨvate katu va'e oyemboyeya Pablo rese, oporandu chupe: –¿Supiete vo nde Roma ɨgwar ereiko? Pablo omboyevɨ chupe: –Supiete che a'e aiko. 28 Sundao rerekwar ɨvate katu va'e aipo e'i chupe: –Che rumo seta gwarepochi amondo Roma ɨgwar che reko agwä. Ipare Pablo omboyevɨ chupe: –Che rumo a'eve a'a va'e ite. 29 A'ese oinupa pota va'e osɨkɨyepave oyepepɨño yuvɨreko ichui; sundao rerekwar ɨvate katu va'e avei oikwase Pablo Roma ɨgwar sekoise, osɨkɨye ñapɨ̇chi ukase. 30 A'ere arayi'ive, sundao rerekwar ɨvate katu va'e, oikwa tuprɨ pota mba'e sui pi'ä judío oyamotare'ɨ̇ Pablo yuvɨreko, evokoiyase oyora karena ichui, ipare oyokwai pa'i eta rekwar iyavei opakatu mborerekwar ɨvate katu va'e iñemonu'ä agwä yuvɨreko. Ipare vɨnose Pablo opakatu rovai.
1 A'eve Pablo oma'egätu ava Oñemonu'ä va'e rese o'ä aipo e'i ava upe: –Che mu, che rembiapo mba'e tuprɨ Tüpä rovake areko yepi che pɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe. 2 Evokoiyase Ananías, a'e pa'i rerekwar ɨvate katu va'e, oyokwai ñepëi yɨpɨndar okwa va'erä Pablo yuru rese. 3 A'ese Pablo omboyevɨ chupe: –¡Tüpä nde nupara, nde inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yepi! Nde ni'ä eregwapɨ ëi mba'e rese porandu agwä, porokwaita rupi cheu, ¿ma'erä vo ereporokwai che rese yuvɨrokwa va'erä mborokwaita mboyeroya e'ɨ̇sa pɨpe? 4 Yɨvɨrindar aipo e'i yuvɨreko chupe: –¿Aipo ere rutei seroɨ̇rosa pɨpe pa'i rerekwar ɨvate katu va'e Tüpä suindar upe? 5 Pablo omboyevɨ chupe: –Che mu eta, che ndaikwai pa'i rerekwar ɨvate katu va'e sekose; esepia ni'ä Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: ‘Peñe'ë maräi rene mborerekwar pe rekwa pɨpendar upe.’ 6 Koiye oikwa opɨ'a ñemoñetasa pɨpe oime Ñemonu'äsa pendar saduceo rupindar iyavei ambuae fariseo rupindar, aipo e'i Pablo oñe'ë pirätä: –Che mu eta, che fariseo aiko, iyavei fariseo che yesupa yuvɨrekoi; esepia orovɨroya avei omano va'e kwerayevɨsa, sese imboasɨpave oporandu mba'e rese yuvɨreko cheu. 7 Omombe'use aipo nungar Pablo, a'e ramoseve voi, fariseo eta iyavei saduceo eta oñeñe'ëpoepɨ-epɨ, ipɨpe sui oyemboya'opa yuvɨreko. 8 Esepia saduceo ndovɨroyai va'e kwerayevɨsa, iyavei ndipoi mbigwai ɨva pendar espíritu e'i yuvɨreko; fariseo rumo opakatu ite mba'e vɨroya yuvɨreko. 9 Sese säse gwasu yuvɨreko; a'ese oime opü'a va'e Moisés porokwaita rese oporombo'e va'e fariseo rupindar, aipo e'i yuvɨreko: –Ko mbɨa ndoyapoi ete mba'e tëi; avɨyeteramo espíritu oñe'ë chupe anise mbigwai ɨva pendar. 10 Yaɨvu gwasu katu-katu irise yuvɨreko, a'ese sundao rerekwar ɨvate katu va'e osɨkɨyepave aipo e'i avɨyeteramo ombo'i-mbo'ira Pablo yuvɨreko, sese oyokwai sundao senose agwä ichui, ipare vɨraso iri sundao yembo'esave yuvɨreko. 11 A'ere arayi'ive pɨ̇tü pɨpe, yande Yar oyemboyekwa Pablo upe aipo e'i: “Eyemongere'ɨ̇ katu Pablo, inungar che mombe'u nde sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe ko'ave Jerusalén ve, egwë ere aveira che mombe'u Roma ve eve.” 12 A'ere arayi'ive, oime judío ombogwai va'e Pablo yuka agwä, opɨta avei mba'e-mba'e tëi apo agwä yuvɨreko ndoyuvɨrokarui chira ndoyuvɨroɨ'ui chiaveira ndoyukaise yuvɨreko. 13 A'e ava aipo e'i va'e retakwer seta katu cuarenta sui yuvɨreko. 14 Ichui yuvɨraso pa'i rerekwar upe ava judío yarakwa katu va'e upe avei, aipo e'i yuvɨreko. –Ore aipo oro'e ite mba'e-mba'e tëi pɨpe ndayakarui chietera ndayayukaise Pablo. 15 Kurïtëi, pe iyavei ambuae Porandusa Ɨvate katu va'e pendar peporandu sundao rerekwar ɨvate katu va'e gweru va'erä ayi'ive perovai yuvɨreko peü, ikwasa tuprɨ iri agwä mba'e sembiapo; iyavei ore oroiko va'e oroketɨrö itera sese yuka agwä. 16 Pablo reindrɨ membrɨ rumo oyanduse seräkwä, oso sundao yembo'esave imombe'u. 17 A'ese Pablo oñe'ë sundao rerekwar upe, aipo e'i chupe: –Erasomi tëi ko mbɨa chi'ïvä'e sundao rerekwar ɨvate katu va'e pɨri, esepia oime mba'e omombe'u va'erä chupe. 18 Evokoiyase sundao rerekwar vɨraso gwerekwar ɨvate katu va'e upe, aipo e'i: –Pablo sokendaprɨ oñe'ë cheu aipo e'i eraso ko mbɨa chi'ïvä'e, sundao rerekwar ɨvate katu va'e upe, esepia oime mba'e omombe'u pota va'e ndeu. 19 A'ese sundao rerekwar ɨvate katu va'e oipɨsɨ ipo rese mbɨa chi'ïvä'e, ipare vɨroyepepɨ seraso kokotɨ oporandu chupe: –¿Mba'e vo eremombe'u pota cheu? 20 Evokoiyase mbɨa chi'ïvä'e aipo e'i chupe: –Judío eta oyemboyoya gwasu yuvɨreko oporandu va'erä ndeu Pablo reraso agwä ayi'ive Ñemonu'äsa Ɨvate katu va'esave, ikwasa tuprɨ iri agwä mba'e sembiapo. 21 Ndereroyai chira a'e iporandusa yuvɨreko, esepia cuarenta sui seta katu ava oketɨrö va'e yuvɨreko sese, opɨta avei mba'e-mba'e tëi apo agwä yuvɨreko ndoyuvɨrokarui chira ndoyuvɨroɨ'ui chiaveira ndoyukaise Pablo yuvɨreko; kurïtëi rumo oyemoigätu ite, nde porokwaita tëi osärö vɨte yuvɨreko. 22 Evokoiyase sundao rerekwar ɨvate katu va'e omboyevɨ mbɨa chi'ïvä'e imondo, aipo e'i chupe eremombe'ui rene ambuae ava upe eremombe'u va'e cheu. 23 Sundao rerekwar ɨvate katu va'e oñe'ë ñuvɨrïo osundao rerekwar upe, ichui oyokwai doscientos sundao moigätu agwä yuvɨraso va'erä opɨ rese, setenta kavayu arɨ pendar iyavei doscientos tuprɨ sundao mba'e sakwävi va'e resendar yuvɨraso va'erä Cesarea ve pɨ̇tü pɨpe. 24 Iyavei omoigätu uka kavayu Pablo yeupi agwä, ichui oporokwai seraso tuprɨ agwä mborerekwar ɨvate katu va'e Félix upe. 25 A'e supi omondo kwachiar aipo e'i ipɨpe: 26 “Imboeteiprɨ ore rerekwar Félix. Che Claudio Lisias, amondo che avɨravesa ndeu. 27 Iyavei judío eta oipɨsɨ ko mbɨa yuvɨreko yuka agwä viña, che ayanduse rumo aikwa Roma ɨgwar sekoise, a'ese aso che sundao eta reseve sepɨ agwä. 28 Mba'e rese pi'ä ndoyambotai yuvɨreko viya, sese araso judío Porandusa Ɨvate katu va'esa, 29 a'ese aikwa yamotare'ɨ̇sa judío porokwaita sui tëi; iyavei ndipoi mba'e sembiavɨ yuka agwä, sokenda agwä avei. 30 Ayanduse rumo judío oñemoigätuse yuka agwä yuvɨreko, sese amondo voi evokoi mbɨa ndeu; ipare amombe'u yamotare'ɨ̇sar upe peporandu potase Pablo rekokwer rese, pesora Félix rovai a'e chupe yuvɨreko.” 31 Evokoiyase a'e pɨ̇tü pɨpe sundao vɨrogwata Pablo okwaita rupi, Antípatris ve yuvɨreko. 32 A'ere arayi'ive sundao yuvɨraso va'e opɨ rese oyevɨ yugweru sundao yembo'esave, iyavei kavayu arɨ pendar gweraño vɨraso Pablo yuvɨreko. 33 Oyepotase Cesarea ve yuvɨreko, omondo kwachiar mborerekwar ɨvate katu va'e upe Pablo avei omondo yuvɨreko chupe. 34 Kwachiar yerokɨ pare, mborerekwar ɨvate katu va'e oporandu Pablo upe rekosa rese; ichui oikwase Cilicia ɨgwar sekoise, 35 aipo e'i chupe: –Oyepotase nde amotare'ɨ̇sar yuvɨreko, asendura nde yoepɨsa. Ipare oyokwai sundao Pablo rärö agwä oɨ Herodes rembiapokwer pɨpe.
1 Opayandepo arɨ pare, Ananías, a'e pa'i rerekwar ɨvate katu va'e ava yarakwa katu va'e avei, yugweru Cesarea ve ou avei mbɨa ava mba'e aposar pɨtɨ̇vɨïsar oñe'ë va'erä Pablo amotare'ɨ̇ uka agwä a'e serer Tértulo. A'e yugweru Pablo rekokwer mombe'u agwä mborerekwar ɨvate katu va'e Félix upe. 2 Gweru ukase Pablo yuvɨreko, a'ese Tértulo omboɨpɨ oñe'ë sese, aipo e'i Félix upe: –Nde imboyeroyaprɨ ereiko, avɨye ndeu nde porokwai tuprɨsa rese, esepia ndipoi vavasa ore rekwa rupi, ereyapo uka avei ore rekwa pɨpe mba'e iporañete va'e nde poroaɨsusa pɨpe. 3 Opakatu rupi nde ereyapo tuprɨ va'e oroipɨsɨ, sese avɨye oro'e ndeu, imboyeroyaprɨ Félix. 4 Ndoromombɨta puku potai rumo che ñe'ë pɨpe, sese eyapɨsaka raimi tëi katu che ñe'ë rese. 5 Oroyandu ko mbɨa ava mañeko tëisar ogwata opakatu ɨvɨ rupi, judío mboya'o agwä tëi, a'e Jesús Nazaret pendar reroyasar rerekwar sekoi. 6 Vɨroike avei ava nda'ei va'e judío ore tüpäro pɨpe seroɨrömbave, sese ore oroipɨsɨ sokenda agwä. 7 Sundao rerekwar ɨvate katu va'e Lisias rumo oyepota ore pa'üve. A'e opirätäsa pɨpe vɨnose ore po sui. 8 Sese nde ite iya ereporandu chupe ereikwa va'erä opakatu mba'e rese oroyamotare'ɨ̇ sereko. 9 Judío eta yuvɨrekoi va'e a'eve aipo e'i tuprɨ avei imombe'u yuvɨreko. 10 Evokoiyase mborerekwar ɨvate katu va'e omondo Pablo upe iñe'ë agwä, ipare Pablo aipo e'i: –Esepia che aikwa ite nde ereporokwaise seta aravɨter ore rekwa rupi, sese ayoepɨra nde rovake che rorɨvetesa pɨpe. 11 Nde ereikwa tuprɨ potase, ereporandura supiete pi'ä ko pɨpe opayandepo yovaive ñuvɨrïo arɨ ramo opa che yepotare Jerusalén ve, Tüpä mboetei agwä. 12 Ndache repiai añe'ëgätase ñepëi ava upe yuvɨreko, ndamboaɨvu gwasui ava tüpäro pɨpe, iyavei oɨ judío ñemonu'äsave, tekwa pɨpe rupi avei. 13 Ko mbɨa yuvɨrekoi va'e ndoikatui ete mba'e che rembiavɨ mombe'u seroya tuprɨ agwä yuvɨreko ndeu. 14 Ko rumo amombe'u va'e ndeu che amboetei Tüpä, ore ramoi rembieroya Tekokwer Pɨasu pɨ'añemoñetasa rupi, ko porombo'esa kokotɨ tëi va'e e'i yuvɨreko chupe, esepia che aroya ite opakatu ikwachiaprɨ porokwaita pɨpendar iyavei Tüpä ñe'ë mombe'usar rembikwachiagwer. 15 Inungar ko mbɨa, egwë a'e tuprɨ avei, aikwa Tüpä ombogwerayevɨra ava omano va'ekwer seko avɨye va'e, ndasekoporäi va'e avei koiye. 16 Sese che pɨ'añemoñetasa areko mba'e tuprɨ pɨpe yepi Tüpä rovai ava rovake avei. 17 “Seta aravɨter pare ayevɨ che rekwa Jerusalén ve, ava iparaɨsu va'e upe porerekosa mondo agwä, iyavei Tüpä upe seropove'ë pɨrä. 18 Evokoiyase movɨrö judío Asia pendar che repia yuvɨreko tüpäro pɨpe judío porokwaita rupi che ñemoatɨrö pare, ndipoi a'ese ava re'ɨi che rupi namboaɨvu gwasu ukai avei ava, a'e che repia va'e rumo iya yugweru ndeu che mombe'u agwä, vɨrekose che amotare'ɨ̇sa yuvɨreko. 20 Anise, ko'ave yugweru va'e, tomombe'u mba'e che rembiavɨ yuvɨreko aikose mborerekwar judío Ñemonu'äsa Ɨvate katu va'esave. 21 Avɨyeteramo ipa'üve aikose añe'ë pirätä aipo a'e: ‘Kurïtëi che mondo pota mba'e tëi pɨpe peye, esepia che aroya ite kwerayevɨsa manosa resendar.’ ” 22 Félix oikwa tuprɨ ko Tekokwer Pɨasu, sese osendu pare aipo ñe'ësa opoiño ichui ipare aipo e'i ava re'ɨi upe: –Ouse sundao rerekwar ɨvate katu va'e Lisias, a'ese aikwa tuprɨ katura aipo mba'e peyapo va'e. 23 Ipare oyokwai Félix sundao rerekwar Pablo rokenda iri agwä, eremondora rumo mba'e semimbotar apo agwä chupe iyavei imborɨpar yugweruse ti'añekoño yuvɨreko sese. 24 Koiye movɨrö arɨ pare oyevɨ iri Félix, gwembireko Drusila reseve ou, a'e sekoi judía. Ipare omondo Félix oñe'ë Pablo reru agwä, iyavei osendu iñe'ë Jesucristo resendar ñe'ësa. 25 Pablo rumo omombe'use chupe teko ɨ̇visa resendar, teko ñearösa resendar avei, a'ese Félix osɨkɨyepave aipo e'i chupe: –Esoño kurïtëi. Añe'ë irira ndeu arekose arɨ mba'e rese porandu agwä. 26 Félix ipɨ'añemoñeta oiko viña Pablo omondo va'erä gwarepochi chupe; sese seta yupagwer omoñeta tëi sereko. 27 Ñuvɨrïo aravɨter rupi egwë e'i sereko; ipare Félix ndaseko iri mborerekwar, a'ese oike sekuñarä Porcio Festo. Iyavei Félix sekoi tuprɨ va'erä judío rese, sese oseyaño Pablo sokendasave.
1 Festo oike mborerekwar ɨvate katu va'e gweko agwä, ichui mbosapɨ arɨ pare oso Cesarea ve Jerusalén ɨvɨ rese. 2 A'eve oyepotase, pa'i eta rerekwar judío eta rerekwar avei omombe'u Pablo rekokwer yuvɨreko chupe. 3 Oporandu mba'e ikatuprɨ va'e rese yuvɨreko chupe, vɨraso va'erä Pablo Jerusalén ve. A'e ipɨ'añemoñeta yuvɨreko oyuka va'erä perɨ rupi; 4 Festo rumo aipo e'i imboyevɨ Pablo sokendasa ñoitera Cesarea ve oiko, a'e avei ipɨ'a ñemoñeta oso pɨ'avi va'erä a'eve. 5 Aipo e'i ava eta upe: –Sese, pemondo pe rerekwar che rupi Cesarea ve, iyavei naporäise ko mbɨa rembiapo, a'eve tomombe'u yuvɨreko sembiapokwer naporäi va'e. 6 Evokoiyase Festo opɨta Jerusalén ve mbosapɨ ova arɨ anise opayandepo yovaive arɨ rupi, ipare oyevɨ oso Cesarea ve. A'ere ayi'ive ogwapɨ gwendave öi ipare oyokwai Pablo reru agwä. 7 Oyepotase Pablo, a'ese judío yugweru Jerusalén sui oyemboya yuvɨreko sese iyavei omombe'u-mbe'u tëi Festo upe mba'e sembiapo yuvɨreko, ndoikatui ete rumo seroya uka agwä yuvɨreko. 8 Pablo, oyoepɨsave aipo e'i: –Ndayemboangaipai judío porokwaita rese, judío tüpäro rese, yande rerekwar gwasu Roma pendar Cesar rese avei. 9 Festo rumo opɨta tuprɨ va'erä judío rese, a'ese oporandu Pablo upe: –¿Ndekere'ɨ̇ vo Jerusalén ve ereso va'erä, a'eve ko mba'e nde rembiapo rese aporandura ndeu? 10 Pablo omboyevɨ chupe: –Kurïtëi aiko ko'ave Roma pendar mborerekwar porandusa rovai, a'eve ite iyakatu che rembiapo rese porandusara cheu. Nde ni'ä ereikwa ndipoi ete mba'e tëi ayapo va'e judío amotare'ɨ̇save. 11 Ayapose mba'e naporäi va'e, avɨyeño che yuka uka agwä eve; ndayapoise rumo mba'e ko omombe'u va'e yuvɨreko ndeu, ndiyai che mondo agwä evokoi ava povrɨve eve. Che aipota mborerekwar Cesar ɨvate katu va'e oporandu va'erä mba'e rese cheu. 12 Evokoiyase Festo oporandu opɨtɨ̇vɨïsar oporomboarakwa va'e upe, ipare aipo e'i: –Nde ereipota mborerekwar oporandu va'erä mba'e rese ndeu, a'e mborerekwar upe nde mondosara. 13 Koiye movɨrö arɨ pare, mborerekwar ɨvate katu va'e Agripa iyavei Berenice rese, oyepota Cesarea ve avɨrave apo agwä Festo upe yuvɨreko. 14 Opɨtase yuvɨreko seta arɨ Cesarea ve, Festo omombe'u Agripa upe Pablo rekokwer. Aipo e'i chupe: –Oime ñepëi mbɨa sokendaprɨ oseya va'e Félix. 15 Asose Jerusalén ve, pa'i eta rerekwar iyavei ava yarakwa katu va'e judío a'e omombe'u yuvɨreko cheu mba'e sembiapokwer, oporandu avei yuka agwä yuvɨreko. 16 Che amboyevɨ yuvɨreko chupe mborerekwar Roma pendar ndiyai ete omondo va'erä ava manosa pɨpe toyoepɨ rane omombe'usar rovai, tomombe'u tuprɨ rane opakatu gwekokwer. 17 Sese a'e yugweruse ko'ave, a'ere arayi'ive voi agwapɨ che renda ɨvate katu va'e porandusave ipare amondo voi ñe'ësa a'e mbɨa reru agwä. 18 Yuvɨraso va'e sembiapo mombe'u ndipoi ete omombe'u tuprɨ va'e mba'e sembiavɨ che pɨ'a ñemoñetasa rupi yuvɨreko. 19 Mba'e sembieroya tëi omombe'u yuvɨreko, evokoi Jesús omano e'i ava yuvɨreko, Pablo rumo aipo e'i imombe'u oikoveño ite. 20 Marä a'era pi'ä ko sembiapo moigätu a'e tëi, sese aporandu Pablo upe ndekere'ɨ̇ vo eso Jerusalén ve mba'e nde rembiapo rese porandu agwä ndeu. 21 Pablo rumo oporandu cheu Cesar upe oso agwä, oipota mborerekwar ɨvate katu va'e oyeupe mba'e gwembiapo rese porandu agwä, sese asokenda ukaño vɨte sereko imondo agwä Cesar upe. 22 Evokoiyase Agripa aipo e'i Festo upe: –Che avei asendu pota evokoi mbɨa ñe'ë. Ipare Festo omboyevɨ chupe: –Ayi'ive voi teresendu iñe'ë. 23 A'ere arayi'ive, Agripa oyepota Berenice rese yugweru chupe inungar opɨvondɨ va'e, egwë e'i yuvɨroike mborerekwar ñemoñetasave sundao rerekwar iyavei opakatu tekwa pɨpendar ava seko ɨvate katu va'e reseve. A'ese Festo oyokwai opɨtɨ̇vɨïsar Pablo reru agwä, 24 ipare aipo e'i: –Mborerekwar ɨvate katu va'e Agripa iyavei opakatu ambuae yuvɨroike va'e ore pa'üve: pesepia ko mbɨa. Ko mbɨa rese judío eta oñe'ë tëi yuvɨreko Jerusalén ve iyavei ko'ave Cesarea ve, iyavei säse pirätä tëi yuvɨreko cheu imano agwä rese; 25 che rumo ndayosɨi ete mba'e sembiapo yuka uka agwä. Iyavei oporandu oso agwä mborerekwar ɨvate katu va'e upe, sese che ayemoigätu ite imondo agwä chupe. 26 Ndarekoi rumo mba'e naporäi va'e sesendar aikwachia va'erä imondo yande rerekwar upe, sese aru uka ko mbɨa pe rovai, iyavei nde ore rerekwar ɨvate katu va'e Agripa, nde chupe mba'e rese porandu pare, avɨyeteramo oimerä mba'e ikwachiapɨrä sesendar chupe narä. 27 Che pɨ'a pɨpe naporäi ete sokendasase ko mbɨa iyavei ndikwasai mba'e sembiapo.
1 Evokoiyase Agripa aipo e'i Pablo upe: –Emombe'uño nde yoepɨsa resendar cheu. A'ese Pablo omopü'a opo omboɨpɨ oñe'ë aipo e'i: 2 “Ore rerekwar Agripa, ayoepɨra che rorɨvetesave judío che rese ñemoñeta-ñeta tëisa sui mba'e che rembiapo e'ɨ̇ rese nde rovai, 3 esepia ereikwa tuprɨ opakatu judío rekokwer, ipɨ'añemoñetasa avei. Sese aporandu ndeu iyapɨsaka agwä che ñe'ë rese yuvɨreko.” 4 “Opakatu judío oikwa ite che rekokwer marä a'e aiko ipa'üve yuvɨreko, che rekwave iyavei Jerusalén ve, che chi'ïvä'e suive ite. 5 Oikwa ite yuvɨreko fariseo aikose, iyavei ikere'ɨ̇se tomombe'u yuvɨreko, ko porombo'esa ipirätä katu va'e ite ore ɨvɨ rupi yepi. 6 Sese kurïtëi che reru nde rovai yuvɨreko che rekokwer rese nde porandu agwä, esepia aroya Tüpä remimombe'ugwer ore ramoi uve omombe'u va'e araka'e. 7 Ore ramoi Israel suindar osärö osepia va'erä Tüpä remimombe'ugwer yuvɨreko, a'e chupe oyerure arɨ pɨ̇tü yuvɨreko yepi. Mborerekwar ɨvate katu va'e Agripa, ko ipɨpe sui kurïtëi judío eta ndacheambotai yuvɨreko. 8 ¿Ma'erä vo pe ndaperoyai Tüpä porombogwerayevɨsa? ” 9 “Yɨpɨndar che pɨ'añemoñeta mba'e-mba'e tëi apo agwä Jesús Nazaret pendar rer amotare'ɨ̇save, 10 egwë a'e mba'e apo Jerusalén ve. Pa'i eta rerekwar porokwaita rupi, seta asokenda ava Jesús reroyasar; iyavei ava oyukase Jesús reroyasar yuvɨreko, che pɨ'a pɨpe avɨyete ite asepiase. 11 Seta rupi amombaraɨsu uka ava ndovɨroya iri va'erä Jesús yuvɨreko. Iyavei opakatu oɨ judío ñemonu'äsa yakatu rupi ko nungar ayapo vichiko egwë a'e yambotare'ɨ̇save, ipɨpe sui aso opakatu ambuae tekwa rupi yuvɨreko seka.” 12 “Evokoiyase aso avei Damasco ve Jesús reroyasar mombaraɨsu agwä, pa'i eta rerekwar porokwaita rupi mba'e apo agwä. 13 Mborerekwar ɨvate katu va'e, esendu avɨyeteramo tëi mbɨter arɨ rupi, agwatase Damasco piar rupi, asepia mba'e sendɨ va'e ɨva sui, arɨ sui osesape katu cheu, che rupindar upe avei. 14 Opakatu tuprɨ orovɨapi ɨvɨve, a'ese asendu ñe'ësa aipo e'i va'e hebreo ñe'ë pɨpe cheu: ‘Saulo, Saulo, ¿ma'erä vo che reka eiko eve? Ereyapose evokoi mba'e tëi, nde ae ereyemombaraɨsu eiko, inungar erevɨapɨse mba'e sachïatɨ va'e rese.’ 15 Evokoiyase aipo a'e: ‘¿Ava vo nde ereiko, Mbɨa?’ Yar omboyevɨ cheu: ‘Che aiko Jesús, a'e akoi nde ereseka va'e sereko. 16 Epü'a kurïtëi, esepia ko rese ayemboyekwa ndeu, tasekoi che rembigwai che yapave tomombe'u avei ko mba'e osepia va'e iyavei tomombe'u avei ko mba'e amboyekwa va'erä chupe kuri viya ndeu. 17 Oroepɨra judío sui nda'ei va'e avei judío sui, a'e yuvɨrekoi va'e upe oromondora. 18 Oromondora chupe yuvɨreko ipɨ'a ñemoñeta tuprɨ agwä iyavei ndogwata iri va'erä pɨ̇tümimbisa va'e nungar rupi; a'e ogwata va'erä tesapesa rupi yuvɨreko; ipɨpe sui toyuvɨreko iri eme Karugwar povrɨve, togwata katu Tüpä rupi; egwë te'i che reroya yuvɨreko a'ese oipɨsɨra ñeröisa oangaipa rese iyavei oipɨsɨra Tüpä porerekosa opakatu che rembipe'a.’ ” 19 “Evokoiyase, mborerekwar ɨvate katu va'e Agripa, che ker nungarve asepia va'e ɨva pendar aroya ite, 20 sese yɨpɨndar amombe'u ñe'ësa avɨye va'e Damasco pendar upe, ipare Jerusalén pendar upe avei opakatu ɨvɨ Judea rupi, koiye katu ava nda'ei va'e judío upe avei, oyevɨ va'erä Tüpä upe yuvɨreko, iyavei oyapo tuprɨ va'erä mba'e oñekuñarösa pɨpe yuvɨreko. 21 Ipɨpe sui tëi, judío eta che pɨsɨ tüpäro pɨpe che yuka pota avei yuvɨreko.” 22 “Tüpä che pɨtɨ̇vɨïsa pɨpe rumo aikoveño ite supi, amombe'u-mbe'u vɨte Tüpä rekokwer opakatu ava seko ɨvɨ kotɨ katu va'e upe, seko ɨvate katu va'e upe avei. Namombe'ui avei ñe'ësa kokotɨ tëi omombe'u va'e Tüpä ñe'ë mombe'usar iyavei Moisés aipo e'i va'e yuvɨreko: 23 Poropɨsɨrösar omano ranera itera, a'e rumo yɨpɨndar okwerayevɨ va'erä omano va'e pa'ü sui, omombe'u aveira tesapesa ñepɨsɨrösa resendar yande rekwa rupi ambuae tekwa rupi avei.” 24 Aipo e'ise Pablo oñe'ë oyoepɨsave, Festo oñe'ëngataño chupe aipo e'i: –¡Ndearakwa kañɨ ite, Pablo! Nande mboarakwai moko nde mba'ekwa vaisa nde rereko. 25 Pablo omboyevɨ chupe: –Imboyeroyaprɨ Festo; marä a'e vo ndache arakwai amombe'u rumo ndeu mba'e supiete va'e, nda'ei che arakwa e'ɨ̇save. 26 Ko mborerekwar ɨvate katu va'e Agripa, oikwa tuprɨ avei che remimombe'u, sese ndasɨkɨyei opakatu ko mba'e mombe'u agwä chupe; esepia opakatu ko mba'e yaposa va'e nda'ei ñomiprɨ tëi. 27 ¿Ereroya vo mborerekwar ɨvate katu va'e Agripa, evokoi Tüpä ñe'ë mombe'usar remimombe'ugwer? Che aikwa ite ereroyase. 28 Agripa omboyevɨ chupe: –¿Nde pɨ'a ñemoñeta revo aiko va'erä movɨrö arɨ rupivemi tëi Jesús reroya agwä viña? 29 Pablo aipo e'i: –Tüpä oipotase ereroya va'erä ñe'ësa nde Mborerekwar ɨvate katu va'e anise seta arɨ rupi avei, opakatu osendu va'e che ñe'ë kurïtëi, inungar che aiko, nda'ei chira rumo mba'e-mba'e tëi pɨpe. 30 Evokoiyase opü'a mborerekwar ɨvate katu va'e, iyavei ambuae mborerekwar yɨvɨrindar, oyoya tuprɨ Berenice rese iyavei opakatu ogwapɨ va'e yuvɨnoi a'eve, 31 ichui kokotɨ oyepepɨ oñemoñeta agwä. Aipo e'i oyeupe yuvɨreko: –Ko mbɨa ndoyapoi ete mba'e sese ndiyai yukapɨrä; ndiyai avei sokendasa. 32 Ipare Agripa aipo e'i Festo upe: –Iya ite ni'ä ñamose va'erä ko mbɨa viña, a'e rumo oporandu mborerekwar ɨvate katu va'e rese oyeupe mba'e rese porandu agwä.
1 Evokoiyase mborerekwar opɨ'añemoñeta omboyoya yuvɨreko ore mondo agwä ɨarusu pɨpe Italia ve. Sese omondo Pablo iyavei ambuae ava sokendaprɨ yuvɨreko mbɨa Julio serer va'e upe, a'e mbɨa sundao re'ɨi rerekwar sekoi, a'e yuvɨrekoi va'e rer Mborerekwar upendar. 2 Oro'a ɨarusu pɨpe, a'e Adramitio sui yuvɨraso pota va'e Asia ve. Mbɨa Tesalónica pendar, Aristarco serer va'e o'a avei ore rupi, a'e sekwa Macedonia ɨvɨ rupi. 3 A'ere arayi'ive oroyepota yemboyasa Sidón serer va'esave, a'eve Julio saɨsupave Pablo upe aipo e'i egwata tuprɨ nde mborɨpar rëtä rupi nde rese i'añeko tuprɨ agwä yuvɨreko. 4 Sidón sui orosɨrɨse, oroso Chipre ɨvɨi rupi ɨvɨtu sui ore ñemo'ä agwä, oroso pota tëi arɨ sosa kotɨ rupi, ndoroikatui rumo, esepia oipeyu pirätä ɨvɨtu ikotɨ sui. 5 Evokoiyase orogwata paragwasu pɨpe Cilicia, Panfilia ɨvɨi rupi, ipare oroyepota tekwa Mira ve Licia ɨvɨ pɨpe. 6 A'eve sundao rerekwar oyosɨ ɨarusu ou va'e Alejandría sui oso va'erä Italia ve, evokoiyase a'e ipɨpe opa ore mbo'a oso va'erä ore gwatasa rupi. 7 Seta arɨ rupi orogwata mbegwe oroiko, iyavei oroporavɨkɨ iteanga oreyepota agwä Cnido rovai. Ɨvɨtu oipeyu pirätä vɨte, sese oroya'uva Creta kotɨ, oroñokwa tekwa Salmona rovai rupi, egwë oro'e oroso Creta kupe rupi; 8 supi yavairai ore gwata agwä, ipare oroyepota Yemboyasa Avɨye va'e serer va'esave, a'e ichui namombrɨi tekwa Lasea. 9 Ore yepota agwä a'eve seta arɨ oromokañɨ, iyavei a'ese naporäi katu iri oregwata agwä paragwasu pɨpe esepia vɨrovɨ ite iro'ɨ yepota agwä. Sese Pablo aipo e'i ɨarusu pɨpendar upe: 10 –Mbɨa, naporäi chira revo yande gwata vɨte agwä, yagwata vɨtese yamokañɨrä ɨarusu ivosɨisa reseve, yande avei ete avɨyeteramo yakañɨ tëira. 11 Sundao rerekwar rumo nomboyeroyai Pablo a'e omboyeroya katu ɨarusu yar iyavei serogwatasar. 12 Iyavei a'e ɨarusu yemboyasa naporäi ete iro'ɨ so'ɨ̇sa pɨpe pɨtu'u agwä a'eve, sese opakatu ipɨ'añemoñeta yuvɨnosë voi va'erä ichui oyepota agwä Fenice ve yuvɨreko, a'eve oime ɨarusu yemboyasa Creta ve a'eve ɨarusu yuvɨroike norte ɨke rupi iyavei iro'ɨ ɨke rupi yepi, a'eve yuvɨrekoi pota iro'ɨ pɨpe. 13 Oipeyu mbegwemise ɨvɨtu iro'ɨ kotɨ sui ipɨ'añemoñeta yuvɨreko yaikatuño ite yande yepota agwä e'i yuvɨreko viña, osɨrɨse ɨarusu yemboyasa sui yuvɨraso Creta ɨvɨi rupi. 14 Koiye katu rumo oyepota ɨvɨtuai ou norte kotɨ sui a'ese ɨarusu oinupa-nupa oreu, 15 ipare omboɨpɨ oremombo. Ndoroikatu iri ete ɨarusu rereko ɨvɨtu rovaïchi agwä, sese oropoiño orereraso va'erä ɨvɨtuai. 16 Oroñokwa oroso ka'a pa'ümi serer va'e Cauda, a'e supi ɨvɨtu ndoipeyu pirätäi, a'e oroñokwasave orovɨro'a säi ore ɨarusumi ore ɨarusu gwasu pɨpe. 17 Sero'are ɨarusu pɨpe, a'e oiku'akwa ɨarusu inicha pɨpe yuvɨreko. Ipare ipɨ'añemoñeta ɨarusu oyeupi tiëtera ɨvɨ ku'i Sirte serer va'e rese, ichui opa vɨroyɨ imombɨtasa yuvɨreko, a'ese ɨvɨtu ore rerogwataño ite orereraso. 18 Ɨvɨtu rumo ombo'ɨtu iteanga paragwasu, sese a'ere arayi'ive oporavɨkɨ va'e omboɨpɨ ɨarusu vosɨita mombo yuvɨreko. 19 Imombosapɨsa arɨ pɨpe, omombo vɨte mba'e ɨarusu resendar yuvɨreko. 20 Seta arɨ rupi ndoyekwai ete arɨ yasɨtata avei oreu, iyavei ɨvɨtuai ndopai ete a'ese opa ite ore pɨ'añemoñeta mokañɨ. Yakañɨ tëietera paragwasu pɨpe oro'e viña. 21 Iyavei seta arɨ ore karu e'ɨ̇ pare, Pablo opü'a mbɨterve opakatu rovake aipo e'i: –Mbɨa eta, e'i akoi che reroya voira peye viña ndayasëise Creta sui, a'ese ndipoi chira ko mba'e yandeu kurïtëi viña. 22 kurïtëi peyemongere'ɨ̇ katuño, esepia ndipoi chira pe pa'ü pendar omano va'erä, ɨarusu gweraño rumo okañɨ tëira. 23 Ayi'i pɨsa oyemopore'ɨ̇ cheu ñepëi mbigwai ɨva pendar, Tüpä remimbou supi che aiko chupe avei aporavɨkɨ, 24 ipare aipo e'i cheu: ‘Pablo, ani eresɨkɨye, esepia eresorane itera mborerekwar ɨvate katu va'e Roma pendar rovai, iyavei Tüpä oipɨsɨröra manosa sui opakatu yuvɨrekoi va'e nde rupi ɨarusu pɨpe.’ 25 Mbɨa eta peyembovɨ'año, esepia che ayeroya ite Tüpä rese iyavei aikwa ite mba'e oime va'erä inungar akoi mbigwai omombe'u va'e cheu. 26 A'e yande mombora ɨmbe'ɨ kotɨ ka'a pa'ü rese yande mondo. 27 Ñuvɨrïo semana ɨvɨtu ore rerogwata pare, a'e pɨ̇tü mbɨter pɨpe paragwasu Adriático rupi oroikose, ɨarusu pɨpe oporavɨkɨ va'e ipɨ'añemoñeta yuvɨreko oikwa oroyepotase ɨmbe'ɨve. 28 Sese osä'a paragwasu rɨpɨgwer yuvɨreko, a'e tɨpɨgwer treinta y seis metros tuprɨ; ipare koiye katu osa'a iri tɨpɨgwer yuvɨreko a'ese vɨreko veintisiete tëi. 29 Osɨkɨye yuvɨreko oyepotarai va'erä itasave, sese yuvɨraso ɨarusu rupɨtave, a'eve omombo irugätu ɨarusu mombɨtasa tuvicha va'e ɨpɨve yuvɨreko, a'e oporandu ko'ë voi agwä Tüpä upe yuvɨreko. 30 Oporavɨkɨ va'e ipɨ'a ñemoñeta oñemi va'erä ɨarusu pɨpe sui yuvɨreko, a'ese omboɨpɨ ɨarusumi reroyɨpa, ipare ombopa pota tëi ambuae ɨarusu pɨpendar yuvɨreko viña oromombora ɨarusu renonendar imombɨtasa e'i tuprɨ tëi yuvɨreko. 31 Pablo omombe'u sundao rerekwar upe sundao eta upe avei, aipo e'i: –Ndopɨtaise ɨarusu pɨpe yuvɨreko oñemi pota va'e, pe ndapeñepɨsɨröi chietera. 32 Evokoiyase sundao eta oyasɨa ɨarusumi sä ipare oitɨ ɨve imondo yuvɨreko. 33 Ko'ë ramose, Pablo pekarumi e'i opakatu upe: –Kurïtëi ñuvɨrïo semana pemomba pekaru e'ɨ̇ peiko, marä ya'era pi'ä ko yaiko pe'esa pɨpe. 34 Evokoiyase pe'uñomi mba'e pe ñepɨsɨrö agwä. Akoi okañɨse ɨarusu, yande rumo ndayakañɨi chira iyavei ñepëi pe'a nokañɨi chietera. 35 Aipo o'e pare, Pablo oipɨsɨ mboyape avɨye ndeu e'i Tüpä upe opakatu rovai. A'e imbo'i pare o'u. 36 Evokoiyase opakatu ava oyemongere'ɨ̇ yuvɨreko okaru agwä. 37 Ore retakwer doscientos setenta y seis tuprɨ. 38 Ore karu pare, oporavɨkɨ va'e opa omombo trigo ɨarusu vosɨita paragwasu pɨpe iposɨi e'ɨ̇ agwä yuvɨreko. 39 Ko'ëse, oporavɨkɨ va'e paragwasu pɨpe osepiase ɨvɨ, ke pi'ä yaiko e'i tëi yuvɨreko, oyosɨse rumo ñakwä va'e, ipɨpe oime ɨvɨ ku'i ipiru va'e. A'eve vɨroike pota tëi ɨarusu yuvɨreko viña. 40 Oyasɨa ɨarusu mombɨtasa kwasa ichui oitɨ paragwasu pɨpe yuvɨreko, ipare omongu'i ɨarusu mboya'uvasa. Ichui osupi ɨarusu resendar turukwar imbogwatasa ɨvɨtu renonde yuvɨreko, a'ese oike ɨarusu yäkwa va'e pɨpe oso. 41 Orogwatase rumo, oroyapi ɨvɨ ku'i, a'eve ɨarusu opä'a ite sese. Ndoikatui ete seroyevɨ yuvɨreko iyavei ɨarusu rupɨta ɨ o'ɨtu va'e opa tuprɨ oyoka. 42 A'ese sundao eta, oyuka pota sokendaprɨ yuvɨreko viña, oñemipa tiëtera o'ɨta yuvɨraso oyapave. 43 Sundao rerekwar rumo ndoipotai sokendaprɨ yuka agwä, esepia oipɨsɨrö pota ite Pablo, sese aipo e'i oporokwai opakatu oikwa va'e o'ɨta a'e toyuvɨrokui ɨve o'ɨta agwä sovai osasa va'erä ɨvɨ ku'isave yuvɨreko, 44 iyavei ambuae ɨvɨrape, ɨarusu yekakwer rese toyasekoño yuvɨnosë agwä ɨvɨ rese. Egwë oro'e ite orösepa ɨvɨ rese oroso.
1 Ore ñepɨsɨrö pare opakatu, a'ese ramo oroikwa ka'a pa'ü Malta serer va'e. 2 A'e pendar ava ni'äpɨsɨi ore repiase yuvɨreko; okɨ iteanga so'ɨ̇sa avei, a'ese oyatapɨ gwasu yuvɨreko, ichui oñe'ë oreu oroyemboya va'erä ipɨri. 3 Evokoiyase Pablo omonu'ä yepe'a seru, omondo potase rumo tatave, a'ese osë avɨyeteramo tëi sakukwer sui öse mboi chupe oipomama ichu'u. 4 Osepiase Pablo po rese mboi oñachimose a'e pendar, aipo e'i tëi yuvɨreko oyeupe ae: “Ko mbɨa revo oporapichi va'e ite, yepe oñepɨsɨrö paragwasu sui viña, Tüpä poronupasa rumo ndopoi chietera ichui seko tuprɨ agwä.” 5 A'e Pablo omomboño mboi tatave imondo oyesui, ipare nomomaräiño ite. 6 A'e pendar opakatu osärö tëi yuvɨreko irurura chupe a'ese ovɨapira omanora revo e'i yuvɨreko chupe viña; osärö puku tëi, Pablo rumo nimaräiño ite, a'ese nda'ei vo ko mbɨa tüpä ite ko sekoi e'i tëi yuvɨreko chupe. 7 Evokoiyase mbɨa Publio serer va'e, a'e opakatu ka'a pa'ü Malta pendar ava rerekwar sekoi, i'ɨvɨ namombrɨimi ichui a'e ni'äpɨsɨi ore repia gwëtäve iyavei i'añeko tuprɨai ore rese mbosapɨ arɨ rupi. 8 A'eve ore rekoseve Publio yesupa so'ɨ iteanga ou sepochiuvɨ avei. Evokoiyase Pablo oike chupe, a'ese oyerure Tüpä upe sese, omondo opo i'arɨve, egwë e'i imbogwera. 9 Oyanduse a'e ikwera yuvɨreko, a'ese ambuae imba'easɨ va'e evokoi ka'a pa'ü pendar yugweru chupe, a'e ombogwerapa avei. 10 A'e pendar oyemboava eteprɨ yuvɨreko oreu, ipare ore'a agwä ambuae ɨarusu pɨpe, opakatu mba'e ore gwatasa rupi ipane e'ɨ̇ agwä gweru yuvɨreko oreu. 11 Mbosapɨ yasɨ pare oroikose ka'a pa'üve, oroso ɨarusu pɨpe a'eve orosasa pare iro'ɨ so'ɨ̇sa iteanga va'e, a'e yugweru va'e Alejandría sui, a'e ichï rese ñuvɨrïo itüpä ra'anga yuvɨreko ñepëi rer Cástor, ambuae evokoiyase Pólux. 12 A'ese oroso oroyepota ɨarusu yemboyasa Siracusa ve, a'eve oropɨta mbosapɨ arɨ, 13 ichui oröse oroyepota Regio ve. A'ere ayi'ive ɨvɨtu oipeyu iro'ɨ kotɨ sui, sese oroyepota Pozzuoli ve ambuae arɨ pɨpeve, 14 a'eve orosepia ambuae Jesús reroyasar ore mombɨta gwëtäve yuvɨreko ñepëi semana; ipare oroyepota Roma ve. 15 Jesús reroyasar Roma pendar yɨpɨve ore andu yuvɨreko; sese movɨrö yugweru Foro de Apio ve, ambuae yugweru Mbosapɨ Tabernas ve ore rape penda agwä yuvɨreko. Sepiase Pablo avɨye ndeu e'i Tüpä upe. 16 Oroyepotase Roma ve, sundao rerekwar kokotɨ omondo Pablo ñepëi sundao upe särö uka agwä. 17 Mbosapɨ arɨ pare Pablo omonu'ä opakatu judío rerekwar Roma pendar. Oñemonu'äpase, aipo e'i: –Che mu eta, ndayapoi mba'e tëi judío Jerusalén pendar upe, naroɨröi avei yande ramoi rekokwer viña. Che rokendasa rumo iyavei imondoprɨ aiko Roma pendar sundao rerekwar povrɨve, 18 a'e mborerekwar oporandu che rekokwer rese yuvɨreko, oikwase che rekokwer, opoi pota tëi che sui yuvɨreko viña, esepia ndoyosɨi ete mba'e che rembiapo che yuka agwä yuvɨreko. 19 Esepia judío eta ndoipotai che yoepɨ agwä yuvɨreko, a'ese ayu ko'ave mborerekwar Roma pendar upe che yoepɨ agwä, ndayamotare'ɨ̇ uka potai rumo che mu Jerusalén pendar. 20 Sese oposo'o uka, opomoñeta pota avei mba'e avɨye va'e rese; esepia ko Tüpä rembiporavo ava pɨsɨrö agwä resendar reroyasa rese karena pɨpe ñapɨ̇chimbrɨ aiko. 21 A'ese ava omboyevɨ yuvɨreko chupe: –Ndoroipɨsɨi ete kwachiar Judea sui nde resendar, iyavei yande mu oyepota va'e Judea sui nomombe'ui mba'e naporäi va'e nde rekokwer resendar yuvɨreko oreu. 22 Opakatu rupi ava vɨroɨrö pe rembieroya pɨasu yuvɨreko, sese orosendu pota nde pɨ'añemoñetasa. 23 Oiporavo ñepëi arɨ iñe'ë agwä yuvɨreko, a'ese seta iteanga ava yuvɨraso Pablo sekosave. Añi'ïvëi ka'arureseve, Pablo omombe'u Tüpä mborerekwasa resendar iyavei Jesús rekokwer Moisés porokwaita ikwachiaprɨ pɨpe sui iyavei Tüpä ñe'ë mombe'usar rembikwachia pɨpe avei tovɨroya yuvɨreko oyapave. 24 Oime vɨroya va'e Pablo ñe'ë, ambuae rumo ndovɨroyai ete yuvɨreko. 25 Iyavei opɨ'añemoñetasa nomboyoyaise yuvɨreko, omboɨpɨ yuvɨnosë. A'ese Pablo aipo e'i ava upe: –Supiete Isaías omombe'u Espíritu remimombe'u pe rekokwer resendar pe ramoi upe araka'e aipo e'i: 26 ‘Eso iyavei emombe'u ko tekwa upe aipo erera: Yepe pesendu tëira mba'e viña, ndapesendukwai chira rumo; iyavei pesepia tëira mba'e viña, ndapema'ekwai chira rumo sese. 27 Ko ava tekwa pɨpendar pɨ'añemoñetasa kokotɨ tëiete, ndoyemboapɨsaiño yuvɨreko iyavei osapɨ̇vɨi tuprɨño mba'e sui, ndosepia potai mba'e avɨye va'e ndosendu potai avei mba'e yuvɨreko, ndosendukwa katui ete ñe'ësa supiete va'e; iyavei ndoyevɨ potai yuvɨreko cheu gwekokwer moigätu agwä iyavei che nambogwerai e'ɨ̇ va'erä yuvɨreko.’ 28 Sese tapeikwa, ko pɨpe suive Tüpä omboyekwa ukara poropɨsɨrösa ava nda'ei va'e judío upe, a'e ni'ä oyapɨsakara imombe'usa rese yuvɨreko. 29 Pablo ñe'ë pare, judío eta yuvɨnosë oyeekopɨ-kopɨ yuvɨraso. 30 Ipare Pablo opɨta ambuae ava rëtäve ñuvɨrïo aravɨter rupi omboepɨ oke agwä oiko, a'eve ni'äpɨsɨi opakatu ava rese oyepɨri oyepotase yepi. 31 Omombe'u Tüpä mborerekwasa resendar iyavei oporombo'e opakatu yande Yar Jesucristo rekokwer resendar osɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe, ndipoi ete ñepëi ava omombɨtu'u va'e Pablo ñe'ëse.
1 Che Pablo, Jesucristo rembigwai aikwachia ko che ñe'ë peü. Tüpä che poravo Jesús ñe'ë mombe'usar che reko agwä, ñe'ësa poropɨsɨrösa resendar mombe'u agwä. 2 Tüpä ni'ä yɨpɨsuive omombe'u uka ko ñe'ësa ava oñe'ë mombe'usar upe Ikwachiaprɨ maräne'ɨ̇ pɨpe araka'e. 3 A'e ñe'ësa Tüpä Ra'ɨrɨ Jesucristo resendar, a'e ava gwekosa pɨpe ite oyesu ou mborerekwar gwasu David suindar; 4 okwerayevɨse Espíritu maräne'ɨ̇ pɨpe, a'ese opirätäsa pɨpe omboyekwa tuprɨ ite Tüpä Ra'ɨrɨ gwekosa. A'e ni'ä yande Yar Jesucristo. 5 Jesucristo rer pɨpe aiko kurïtëi iñe'ë mombe'usar, ipɨtɨ̇vɨï agwä avei, opakatu ɨvɨ rupindar vɨroya va'erä iyavei oyapo va'erä semimbotar yuvɨreko. 6 Pe Roma pendar peiko va'e, pe avei senoiprɨ ipa'üve peiko Jesucristo rese peiko va'erä, pe ni'ä Tüpä rembiaɨsu peiko oipota avei pe reko katuprɨ agwä oyeupe narä. Peipɨsɨ katu porovasasa teko tuprɨsa yande Ru Tüpä suindar, yande Yar Jesucristo suindar avei. 8 Che yɨpɨndar yande Yar Jesucristo rer pɨpe, avɨye ndeu a'e Tüpä upe pe rese, esepia opakatu ɨvɨ rupi ñe'ësa tuprɨai pe rese Tüpä reroyasa pɨpe. 9 Iyavei Tüpä oikwa pe rese arɨ rupi che yeruresa, chupe ite ni'ä mba'e ayapo opakatu che pɨ'a pɨpe, amombe'u Ta'ɨrɨ resendar ñe'ësa avɨye va'e vichiko, 10 iyavei ayerurese aporandu ite Tüpä upe pe pɨri che so agwä rese yepi. 11 Esepia che aso pota ite Espíritu suindar mba'ekwasa mondo peü pe pɨtɨ̇vɨï agwä toyemovɨräkwä tuprɨ katu yuvɨreko che yapave; 12 che aipota ñepëi-pëi yañepɨtɨ̇vɨï katu agwä Tüpä rese yareko va'e yeroyasa pɨpe. 13 Che rɨvrɨ eta, che aipota peikwa va'erä seta rupi aso pota tëi pe pɨri yepi, kurïtëi rumo ndaikatuiño vɨte ite. Che rumo aipota oime va'erä che poravɨkɨsa sui espiritu rese oyemovɨräkwä katu va'e pe pa'ü sui yuvɨreko, inungar ayapo opakatu ambuae tekwa rupi. 14 Che kwaita ni'ä opakatu ava upe che ñe'ë agwä, tekwa pɨpendar yuvɨrekoi va'e upe iyavei ndayarakwa vɨtei va'e upe, imba'ekwa va'e upe anise nimba'ekwai va'e upe avei. 15 Sese pe Roma ve peiko va'e upe avei ayemongere'ɨ̇ voi ete ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar mombe'u agwä. 16 Che nachi ete ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar avɨye va'e sui, esepia a'e Tüpä pirätäsa opakatu seroyasar pɨsɨrö agwä, judío rane yɨpɨndar, ipare opakatu ambuae ava-ava tëi avei. 17 Supiete ko ñe'ësa omboyekwa Tüpä ava reko mbokatuprɨsa: Oyese yande yeroyasa pɨpeño ite egwë e'i yandeu. Esepia Ikwachiaprɨ araka'endar aipo e'i: “Akoi ava seko katuprɨ va'e Tüpä reroyasa pɨpe sekoira tekovesa apɨre'ɨ̇sa pɨpe.” 18 Supiete ni'ä Tüpä omboyekwa itera oñemoɨrösa ɨva sui opakatu ava vɨroyasare'ɨ̇ upe, ndasekoporäi va'e upe avei, mba'e gwembiapoai sui ndoikwa uka potai va'e ko ñe'ësa supiete va'e ambuae ava upe yuvɨreko. 19 A'e oikwa tuprɨ tëi mba'e Tüpä suindar yuvɨreko, esepia Tüpä ite ni'ä omboyekwa chupe; 20 egwë e'i ete Tüpä rekokwer ndoyekwai va'e oyekwa rumo mba'e sembiapo pɨpe. Supiete yasepia mba'e sembiapokwer ɨvɨ apo ramo suive oime va'e rese, sese yaikwa a'e Tüpä ite sekoi iyavei ipirätäsa apɨre'ɨ̇ va'e. Sese ava angaipa viyar ndiyai, eñemosaño tëi rane oreu e'i va'erä yuvɨreko chupe. 21 Yepe oikwa tëi Tüpä yuvɨreko viña, nomboetei rumo Tüpä sekosa rese avɨye ndeu nde'i avei yuvɨreko chupe. Iyavei ipɨ'añemoñeta mba'e egwë e'i tëi va'e rese, ipɨpe sui mba'e ndosendukwa katu iri ete yuvɨreko. 22 Yepe ore mba'ekwa vai e'i tëi viña, ndoikwai ete rumo mba'e ipɨpe yuvɨreko; 23 esepia Tüpä nomanoi va'e seko porañete va'e mboetei rägwer sui, omboetei ava okañɨ tëi va'e ra'anga iyavei vɨräi, opakatu mba'e mɨmba, mboi tëi avei omboetei yuvɨreko. 24 Sese Tüpä opoiño ichui toyapoño mba'e gwemimbotarai yuvɨreko e'i chupe, iyavei oyapo ite mba'e poromochisa gwasu oyeupe oyemboetei e'ɨ̇sa pɨpe yuvɨreko. 25 Mba'e supiete va'e Tüpä suindar, reroya rägwer sui temirä tëi vɨroya katu yuvɨreko, iyavei Tüpä mboyeroya rägwer sui omboetei katu mba'e sembiapokwer tëi yuvɨreko. Tüpä ite rumo nomboetei yuvɨreko. 26 Sese Tüpä opoi ete ichui, toyapoño poromochisa mba'e tëi gwemimbotarai pɨpe yuvɨreko oyapave. Evokoiyase kuña avei kuimba'e rese gweko rägwer sui yuvɨrekoi oyese ae; 27 kuimba'e avei kuña rese gweko rägwer sui yuvɨrekoiño avei oyese ae iyavei oipotaraiño ite evokoi gweko raisa yuvɨreko. Evokoi nungar aposa sui oyemomarä a'e ae yuvɨreko. 28 Esepia ndoikwa potai ete Tüpä yuvɨreko, a'e evokoiyase opoi ete ichui toyapoño ayase mba'e ndipotasai va'e gweko raisa pɨpe yuvɨreko oya chupe. 29 A'e evokoiyase yuvɨrekoi opakatu mba'e-mba'e tëi pɨpe, oyemboagwasa-gwasa tëi va'e kuimba'e, kuña avei, ambuae ava mba'e oipotarai iyavei oyapo mba'e-mba'e tëi ava upe. A'e oñemoɨrö ambuae ava mba'e potaraisave tëi, oporapichi, ivava serai, iporombopa serai, ipɨ'añemoñeta ava reko momarä agwä tëi iyavei ima'echiröiai ipɨpe yuvɨreko. 30 Iyavei ambuae ava rese oñe'ërai tëi yuvɨreko, a'e Tüpä amotare'ɨ̇sar yuvɨrekoi, vɨroɨrö avei ava, oyemboɨvateai, oyeekomboɨvateai tëi avei oñe'ë pɨpe yepi; oseka-seka tëi mba'e naporäi va'e gwembiaporä, nomboyeroyai avei oyesupa yuvɨreko, 31 ndoyapɨsaka potai ete, nomboavɨyei avei oñe'ëngagwer, ndosaɨsui avei ava, iyavei ndoiparaɨsuerekoi ete ava yuvɨreko. 32 Oikwa tëi yuvɨreko Tüpä omondose porokwaita evokoi nungar aposar mokañɨ agwä; ipare rumo, oyapo vɨteño ite mba'e tëi, iyavei ambuae ava oyapose mba'e tëi ovɨ'areteño sepiase yuvɨreko.
1 Oimese pe pa'ü pendar ko oyapo mba'e tëi; tokañi o'esave ambuae upe, a'ese a'e ae oyemokañɨ tëi uka, esepia a'e inungar tuprɨ avei. 2 Yaikwa rumo Tüpä omokañɨse evokoi nungar mba'e tëi aposar rekokwer, a'e evokoiyase oyapo mba'e supi tuprɨ va'e. 3 Pe opase ava rekokwer pesenoi, pe avei rumo egwë peye tuprɨ peiko. Pe avei ete evokoiyase ndapeñemi chietera Tüpä ñemoɨrösa sui. 4 Nde ereroɨrö Tüpä rembiapo mba'e ndopai va'e iñemosasa resendar avei, nande pɨ'añemoñetai rumo mba'e sembiapo avɨye va'e rese, ipɨpe sui tosekuñarö gwekokwer oyapave egwë e'i ndeu. 5 Nde rumo, ndepɨ'arätäsa pɨpe sui ndereyevɨ potai ete Tüpä upe, eremonu'ä atɨ tëi ndeangaipa ndeyese sereko arɨ poronupasa ipa va'e yepotase narä kuri, a'ese Tüpä omboyekwara gweko pirätäsa oimese porandusa opakatu mba'e tembiapokwer rese kuri 6 a'ese opara omboepɨ ñepëi-pëi yande rembiapokwer rupi yandeu. 7 Omboura tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e yandeu, yasekase teko orɨ Tüpä suindar poromboeteisa, iyavei mba'e apɨre'ɨ̇ va'e yande mba'e tuprɨ aposa pɨpe; 8 ombou aveira oñemoɨrösa ava ndiporomboyeroyai va'e upe, a'e akoi, ko ñe'ësa supiete va'e reroya rägwer sui vɨroya va'e mba'e tëi. 9 Judío opakatu mba'e-mba'e tëi aposar ranegätu oiporarara mba'e rasɨkwer yuvɨreko, iparera nda'ei va'e avei judío. 10 Tüpä rumo, opakatu seko katuprɨ va'e upe omondora imboetei agwä, toipɨsɨ teko orɨ iyavei toyuvɨrekoi mba'e tuprɨsa pɨpe oyapave, yɨpɨndar rumo judío eta upe rane omondora, iparera nda'ei va'e judío upe. 11 Esepia Tüpä ndayande mboyoavɨratɨi yande rereko. 12 Opakatu oyemboangaipa va'e Moisés porokwaita ndovɨrekoi va'e oyese yuvɨreko, a'e oñemokañɨ tëira evokoi porokwaita pore'ɨ̇ yuvɨreko, iyavei oyemboangaipa va'e Moisés porokwaita rerekosa pɨpe yuvɨreko, a'e porokwaita pɨpe avei opara okañɨ tëi porandusave koiye. 13 Esepia osenduño tëi va'e porokwaita nda'ei seko katuprɨ va'e Tüpä rovai yuvɨreko, vɨroya va'e ite rumo porokwaita a'e seko katuprɨ va'e yuvɨrekoi. 14 Esepia akoi nda'ei va'e judío yuvɨrekoi va'e yepe ndovɨrekoi ko porokwaita yuvɨreko viña, a'e rumo ko porokwaita rupi tuprɨ oyapose mba'e, a'e evokoiyase inungar porokwaita vɨreko va'e yuvɨreko. 15 Esepia gwembiapo katuprɨ pɨpe omboyekwa porokwaita vɨrekose opɨ'a pɨpe. Opɨ'añemoñeta pɨpe avei oyandu porokwaita mboavɨyesa, a'e ipɨpe avei oyandu mba'e gwembiavɨ, ichui avei oyemongere'ɨ̇ mba'e avɨye va'e apose 16 a'e arɨ kañɨ pɨpe Tüpä oyokwai ukara opakatu ava rembiapo kwae'ɨ̇sa reprɨ pɨsɨ agwä Jesucristo upe, ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar amombe'u va'ekwer rupi tuprɨ egwë e'ira kuri. 17 Nde judío ereiko, sese ereyeroya rai Moisés porokwaita rese, ipɨpe sui ereyeeko mboɨvateai nde Tüpä rese ereikose. 18 Peikwa semimbotar, a'e porokwaita pe mbo'e avei mba'e avɨye katu va'e poravo agwä. 19 Peyeroya ite perogwata va'erä ava ndasesapɨsoi va'e, peiko pota avei tesapesa nungar pɨ̇tümimbisa rupi ava yuvɨrogwata va'e upe; 20 peikatu avei ava ndosendukwai va'e mboarakwa iyavei ava seko mbegwemi va'e nungar mbo'e agwä, esepia ko mborokwaita pereko opakatu mba'ekwasa iyavei mba'e supi tuprɨ va'e. 21 Esepia akoi pembo'ese ambuae ava, ¿ma'erä ru ndereyembo'ei nde ae? Pemombe'u avei ni'ä monda e'ɨ̇ agwä resendar, ¿ma'erä ru pe avei pemonda no? 22 Ndiyai ete peagwasa peye ava upe; ¿ma'erä ru peteiete egwë peye? Ndapesepia potai ete mba'e ra'anga; ¿ma'erä ru opa peñomi mba'e sepɨ va'e itüpäro pɨpe sui? 23 Peyeekomboɨvateai ko mborokwaita rerekosa rese; ndapemboetei rumo Tüpä ipɨpe a'e mborokwaita mboavɨye e'ɨ̇ pɨpe. 24 Supiete Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe aipo e'i: “Pe sui tëi ava ndoikwai va'e Tüpä iñe'ë-ñe'ë tëi serer maräne'ɨ̇ rese yuvɨreko.” 25 Supiete Moisés porokwaita vɨroya va'e, circuncisión resendar a'e avɨye angara peü; ndaperoya tuprɨise rumo, pe evokoiyase inungar ndapeyembocircuncidai va'e peiko. 26 Akoi ava ndoyembocircuncidai va'e, a'e rumo vɨroyase porokwaita, a'e seroyaprɨ inungar imbocircuncidaprɨ yuvɨrekoi. 27 Akoi ndoyembocircuncidai va'e, oyapose rumo mborokwaita yuvɨreko, a'e evokoiyase omombe'ura pe kañɨ agwä yuvɨreko, esepia yepe pereko porokwaita viña, pe rumo ndapemboavɨyei ete. 28 Esepia judío supiete va'e yaikose, nda'ei chira yande rekokwer rupi gweraño egwë ya'era, iyavei circuncisión supiete va'e nda'ei yande retekwer rese gweraño tëi avei. 29 Judío ete ite, yuvɨrekoi va'e rumo opɨ'a pɨpe vɨroya Tüpä: iyavei circuncisión supiete va'e, Espíritu rembiapo yande pɨ'a pɨpe, nda'ei porokwaita ikwachiaprɨ rembiapo tëi. Akoi egwë e'i va'e, a'e oipɨsɨra omboeteisa Tüpä suindar ite, nda'ei chira ava tëi suindar.
1 Evokoiyase, ¿mba'e vo ko avɨye judío yande reko agwä anise yande yembocircuncidasa pɨpe pi'ä avɨyera? 2 Seta yupagwer oime mba'e tuvicha va'e. Esepia yɨpɨndar, Tüpä omondo oñe'ë judío eta upe imboavɨye agwä. 3 ¿Mba'e evokoiyase avɨyera? ¿Tüpä pi'ä opoira gweko tuprɨsa sui, ambuae ava ndaseko tuprɨi va'e rekokwer sui tëi tie? 4 ¡Ani nda'ei ete supi! Esepia, Tüpä omboyekwa ite mba'e supi tuprɨ va'e gwembiapo, yepe opakatu ava semirä ñeteai va'e yuvɨreko; esepia Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe aipo e'i: “Supi tuprɨ va'e Tüpä e'ira nde ñe'ë rese yuvɨreko, iyavei ereikese ava porandusave eresë tuprɨñora ichui.” 5 Yande rekorai pɨpe tëi yamboyekwase Tüpä reko tuprɨsa, ¿marä ya'era vo evokoiyase? ¿Tüpä nda'ei supi tuprɨ va'e ya'e yande nupase yande reko raisa sui? (Che rumo añe'ë inungar ava ko ɨvɨ pɨpendar tëi.) 6 ¡Ani nda'ei ete supi! Esepia Tüpä nda'eise supi tuprɨ va'e viña, ¿marä e'ira oporandu tekokwer rese ko ɨvɨ pɨpendar upe viña? 7 Che remirä pɨpe sui tëi omboetei katura Tüpä yuvɨreko, ¿ma'erä pi'ä evokoiyase angaipa viyar nungar tëi che rereko yuvɨreko? 8 Evokoiyase, ¿ma'erä vo ndayayapoi mba'e naporäi va'e mba'e tuprɨ reime agwä? Ko pɨpe sui ni'ä oime ava kokotɨ tëi oporombo'e e'i va'e yuvɨreko cheu; a'e ava iya ite oipɨsɨra kañɨsa yuvɨreko. 9 ¿Marä e'i evokoiyase? ¿Yande judío yaiko va'e, nda'ei ete ɨvate katu yande rekokwer opakatu ambuae ava-ava tëi sui? ¡Ani nda'ei ete supi! Esepia opa yamboyekwa opakatu rovake, angaipa viyar yande judío yaiko va'e nda'ei va'e avei judío, 10 supiete Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “¡Ndipoi ete ava seko katuprɨ va'e ñepëi angara viña! 11 Ndipoi ete ava osendukwa tuprɨ va'e mba'e. Ndipoi avei Tüpä oseka va'e yuvɨreko. 12 Opakatu ava ogwata mba'e naporäi va'e pɨpe; opakatu avei sekokwer kokotɨ tëi yuvɨreko. ¡Ndipoi ete ava mba'e tuprɨ aposar! ¡Ndipoi avei ñepëi angara viña! 13 Iñe'ësa mba'e tëiete inungar tuvɨpa ndasovapɨsai va'e, oñe'ësa pɨpe oporombopa yuvɨreko, a'e ñe'ësa evokoiyase inungar mboi naporäi va'e oporomokañɨ tëi va'e, 14 ipɨpe oñe'ërai opɨ'avɨräkwä pɨpe yuvɨreko. 15 Ndayɨpɨtɨi oporapichi agwä yuvɨreko; 16 seta ava omomarä, omombaraɨsu avei ogwatasa rupi yuvɨreko, 17 iyavei ndoikwai ete gweko tuprɨ agwä yuvɨreko. 18 Ndipɨ'añemoñetai ete Tüpä sui osɨkɨye agwä yuvɨreko.” 19 Yande yaikwa ite opakatu aipo e'i va'e porokwaita pɨpe, ko aipo e'i porokwaita pɨpe yuvɨrekoi va'e upe, opakatu ava ɨvɨ rupindar tikiriri Tüpä ñemoɨrösa pɨsɨ agwä yuvɨreko oyapave; 20 esepia ndipoi chietera ñepëi seko avɨye va'e Tüpä rovake ko porokwaita mboavɨye pɨpe, a'e mborokwaita rumo oikwa uka yande angaipa viyar yande reko. 21 Kurïtëi rumo, porokwaita pore'ɨ̇, Tüpä omboyekwa ite yande rekokwer moigätu agwä omombe'u avei porokwaita rupi iyavei Tüpä ñe'ë mombe'usar rupi: 22 Jesucristo rese yande yeroyasa pɨpe, Tüpä oseko mo'ɨ̇vi ete opakatu ava vɨroyasar. Nomboyoavɨi ete rumo oporoaɨsusa sereko: 23 opakatu ite oyemboangaipa, sese ndosupitɨi ete Tüpä reko porañetesa yuvɨreko. 24 Tüpä rumo oporoaɨsusa pɨpe ovɨ'asa pɨpe avei, omoigätu yande rekokwer mba'e tuprɨ pɨpe narä, Cristo Jesús mano agwer sui yaiko pɨsɨrösa pɨpe kurïtëi. 25 Tüpä rumo ombou Gwa'ɨrɨ Cristo oipɨyere va'erä vuvɨ yande angaipa rese ñerö agwä. Ko poropɨsɨrösa yareko yande yeroyasa pɨpe. Na e'i pota Tüpä yande rekokwer moigätu agwä: ipɨpe sui iñeröira yande angaipa yayavɨ va'ekwer upe, 26 esepia a'e oñemosaño va'e ite. A'e omboyekwa pota ite ava kurïtëindar upe marä e'ira yande rekokwer mo'ɨ̇vi oiko; supiete inungar a'e seko ɨ̇vi tuprɨ va'e, egwë e'i aveira Jesús reroyasar rekokwer mo'ɨ̇vi tuprɨ oiko. 27 ¿Kevo evokoiyase, opɨta ava yemboɨvateaisa Tüpä rovai? ¡A'e imokañɨprɨ tëi sekoira! ¿Mba'e sui pi'ä? Nda'ei porokwaita reroya e'ɨ̇sa pɨpe, a'e egwë e'i oporeroyasa pɨpe ite. 28 Egwë ya'e kurïtëi mba'e mboavɨye yaiko: Tüpä oseko mo'ɨ̇vi tuprɨ ava vɨroyasar, nda'ei rumo porokwaita mboavɨyesa sui tëi. 29 ¿Judío Tüpä gweraño pi'ä Tüpä sekoi? ¿Nda'ei pi'ä opakatu ɨvɨ pɨpendar Tüpä avei? ¡Supiete ni'ä opakatu ava ɨvɨ pɨpendar Tüpä sekoi, 30 supiete oime ñepëiño ite Tüpä: a'e Tüpä akoi oseko mo'ɨ̇vi va'e vɨroyasar, ndoporandui chira imbocircuncidaprɨ rese ani chiaveira ndoipɨsɨi va'e rese! 31 Evokoiyase, ¿Jesús reroyasa pɨpe pi'ä yaseko reroyɨ porokwaita yaiko? ¡Ani nda'ei ete supi! Ipɨpe yamboyekwa ite porokwaita rekokwer sereko.
1 Evokoiyase, ¿Yande ramoi Abraham, mba'e pi'ä oipɨsɨ araka'e? 2 Akoi Abraham mba'e gwembiapo pɨpe sui tëi oipɨsɨse gweko tuprɨ agwä, a'e oyemboɨvateaira oiko ipɨpe viña, ndiyai ete rumo egwë e'i Tüpä rovake. 3 Esepia Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe aipo e'i: “Abraham vɨroya ite Tüpä, sese Tüpä oikwa uka seko ɨ̇vi katuprɨsa.” 4 Kurïtëi rumo, yande yayapose mboravɨkɨ, a'e yaipɨsɨ va'e nda'ei porerekosa tëi, a'e rumo mboravɨkɨ reprɨ ite yaipɨsɨ. 5 Oime rumo, Tüpä vɨroya va'e, a'e akoi angaipa rerekosar rekokwer moigätusar sekoi, Tüpä evokoiyase iporeroyasa pɨpe oseko mbokatuprɨra, yepe ndoyapoi chira mba'e avɨye va'e chupe viña. 6 David avei oñe'ë ava rorɨvetesa rese Tüpä seko katuprɨ va'e nungar pɨsɨsa rese, a'e rumo nda'ei mba'e sembiapokwer rese tëi oipɨsɨ. 7 David aipo e'i: “¡Sorɨvetera ava Tüpä iñeröise yangaipa rese chupe, iyavei yangaipa rese ndoyemoma'endu'a iri chietera! 8 ¡Sorɨvete aveira ava yande Yar ndoyemoma'endu'a irise yangaipa rese chupe!” 9 ¿Ko torɨvetesa pi'ä ava imbocircuncidaprɨ upe gweraño, anise ava nimbocircuncidaiprɨ upe avei tie? Supiete akoi aipo ya'e Tüpä oikwa ite Abraham seko katuprɨse oyese reroyasa pɨpe. 10 ¿Maräse pi'ä oipɨsɨ oyeupe narä sereko? ¿Abraham yembocircuncida renondeve pi'ä, anise ipare tie? Ani nda'ei ete ipare, senondeve ite egwë e'i. 11 Ipare ramo Abraham oyembocircuncida, inungar Tüpä oikwa uka iporeroyasa pɨpe mba'e seko katuprɨsa rese. Sese Abraham ou opakatu ava vɨroyasar yesupa, yepe ndoyembocircuncidai va'e avei, egwë e'i avei Tüpä ko seko katuprɨ va'e yuvɨrekoi va'e upe. 12 Iyavei yande ramoi Abraham opakatu ava oyembocircuncida va'e, Tüpä rese vɨreko va'e yeroyasa yesupa avei sekoi, Abraham rumo vɨreko ite yeroyasa Tüpä rese ndoyembocircuncida vɨtei e'ɨ̇ seve. 13 Esepia Tüpä aipo e'i Abraham upe, ichuindar upe avei peipɨsɨra opakatu ko ɨvɨ pe ma'erä, nda'ei porokwaita mboyeroya pɨpe egwë e'i chupe, oyese yeroyasa pɨpe sui ete egwë e'i sereko. 14 Supietese ko porokwaita mboyeroyasar gweraño oipɨsɨse ko mba'e oime va'erä chupe viña, evokoiyase yande yeroyasa Tüpä rese egwë e'i tëietera Tüpä remimombe'ugwer evokoiyase egwë e'i tëi va'e aveira viña no. 15 Esepia ko porokwaita mboavɨye e'ɨ̇sa pɨpe ñemoɨrösa oime ava upe, ndipoise rumo mborokwaita, ndipoi chietera a'e porokwaita mboyeroya e'ɨ̇sa. 16 Sese, mba'e Tüpä remimombe'ugwer porerekosa yaipɨsɨra sese yande yeroyasa pɨpe, a'e semimombe'ugwer supi tuprɨ va'e opakatu yande Abraham suindar upe narä. Esepia nda'ei porokwaita mboyeroyasar upe gweraño, a'e rumo opakatu yande Abraham nungar Tüpä rese oyeroya va'e upe narä. Evokoiyase a'e opakatu yande ramoi sekoi, 17 inungar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Orombou ava eta ɨvɨ rupindar yesupära.” Ko Tüpä ni'ä Abraham rembieroya, a'e Tüpä avei omondo va'e tekovesa omano va'ekwer upe iyavei oyapo va'e mba'e ndipoi va'e yɨpɨndar. 18 Yepe yavai ete seroya agwä viña, Abraham rumo vɨroya ite osärö avei oiko; egwë e'i kurïtëi “opakatu ava ɨvɨ pɨpendar yesupa sekoi”, Oyapo ite Tüpä ñe'ë remimombe'ugwer rupi: “Na e'ira seta yuvɨnosë ava ndesuindar kuri.” 19 Abraham rumo ndasesarai ete oyeroya tuprɨsa sui, yepe vɨreko pota ite cien aravɨter viña, iyavei oikwa ite oyoya okwakwami gwembireko Sara reseve yuvɨreko, iyavei okwakwa-kwakwami ete gwa'ɨ agwä yuvɨreko. 20 Ndopoi ete Tüpä oyeupe ñe'ësa reroyasa sui, ipɨpe sui oyeroya katu ite oyese. Omboetei avei Tüpä oiko, 21 supiete Tüpä vɨreko opirätäsa opakatu oñe'ëngagwer mboavɨye agwä. 22 Sese Tüpä, ko seko katuprɨ va'e sekoi e'i iyeroyasa rese chupe. 23 Iyavei Tüpä ko rese oikwa uka, sese ndikwachiasai ñe'ësa Abraham rekokwer resendar gweraño; 24 yande resendar avei ni'ä ikwachiasa. Esepia Tüpä oikwa ite yande yeroyasa, supiete yaroyase yande Yar Jesús ombogwerayevɨse sereko, 25 a'e imondoprɨ ite manosa pɨpe yande angaipa repɨrä, ipare okwera yevɨ yande pɨsɨ agwä seko katuprɨ va'e nungar oyeupe.
1 Sese Tüpä yande reko mo'ɨ̇vi tuprɨ yande rereko avɨye yande yeroyasa pɨpe, ichui yaiko mba'e tuprɨ pɨpe Tüpä rese yande Yar Jesucristo rembiapo sui. 2 Esepia Jesucristo sui ni'ä yareko ko Tüpä suindar porovasasa yayeroyase sese, ipɨpe avei yayemovɨräkwäño ite yaiko, yayembovɨ'a aveira esepia yaikwa Tüpä pɨri yande reko agwä imborerekwasave. 3 Nda'ei rumo sese gweraño yayembovɨ'a, yande yemombaraɨsusa rese avei ni'ä yayembovɨ'a yaiko; esepia yaikwa ite paraɨsusa yande mbo'e yande ñemosa agwä, 4 iyavei yañemosañose, yasë tuprɨra yande rekoa'äsa sui, a'ese yaikwa yaipɨsɨ va'erä mba'e avɨye va'e Tüpä suindar yepi. 5 Iyavei a'e yande remiarö ndayambo'a chira mba'e tëi pɨpe sereko, esepia Tüpä ombou ite oporoaɨsusa yandeu Espíritu Maräne'ɨ̇ yandeu ombou va'e pɨpe. 6 Yande ae ndayaikatui yande ñepɨsɨrö agwä yande rekokwerai sui, Cristo upe osupitɨse arɨ, omano opakatu yande angaipa repɨrä. 7 Avɨyeteramo oimerä ñepëi ava omano va'erä ambuae ava avɨye va'e upe narä. Yepe ava rekokwer supiete avɨye aira viña, ndipoi ete ava, che tamano sepɨrä e'i va'erä chupe. 8 Tüpä rumo yande rekoa'ä ite oporoaɨsusa pɨpe, a'ese yande yaiko vɨte ite angaipa viyar, Cristo rumo omano yande angaipa repɨrä. 9 Kurïtëi rumo, Tüpä yande reko mo'ɨ̇vi ete oiko Cristo mano agwer sui, ipɨpe sui yañepɨsɨröra angaipa ipa va'e sui kuri. 10 Esepia yamotare'ɨ̇mbar yaiko vɨtese, a'ese Tüpä Gwa'ɨrɨ manosa pɨpe sui yande reroyevɨ iri oyeupe mba'e tuprɨ pɨpe, okwerayevɨsa pɨpe evokoiyase oikatu ite yande pɨsɨrö. 11 Iyavei nda'ei ko reseño egwë ya'era, yavɨ'a katu aveira Tüpä rese yande Yar Jesucristo rese avei, Cristo sui ni'ä yaipɨsɨ kurïtëi tekokwer ñekuñarösa. 12 Supiete ñepëi mbɨa rupi oike angaipa ɨvɨ pɨpe, a'e angaipa rupi avei oike manosa, egwë e'i manosa oike opakatu oyemboangaipa va'e rese. 13 Porokwaita ndipoi vɨte seve, a'ese angaipa oime ite ɨvɨ pɨpe; yepe porokwaita ndipovɨtei ete, a'ese angaipa ndikwasa vɨtei avei. 14 Adán reko sui tuprɨ ite rumo ava omanoño ite oangaipa pɨpe, egwë e'iño ite yuvɨreko Moisés rekose, yepe a'e ava yuvɨrekoi va'e angaipa nda'oyoyai Adán angaipa porokwaita mboavɨye e'ɨ̇sa rese viña, a'e Adán rese omboyekwa mbɨa ou va'erä. 15 Tüpä oporerekosa ombou va'e rumo yandeu nda'oyoyai ete Adán angaipa rese. Esepia Adán rembiavɨ sui seta ava omano; Jesucristo rembiapo sui rumo Tüpä ombou oporerekosa poropɨsɨrösa yandeu, a'e avɨye katu va'e ava eta upe narä. 16 A'e ñepëi ava angaipa rumo ndoyoyai ete Tüpä poropɨsɨrösa ombou va'e rese yandeu, esepia ñepëi ava angaipa sui ou Tüpä ñemoɨrösa; oporerekosa rumo Tüpä ombouño ite, ava eta mba'e oyavɨ atɨ va'e upe narä yangaipa mokañɨ agwä. 17 Supiete ñepëi ava angaipa sui oime ite manosa opakatu upe narä, seta katu aveira ava oipɨsɨ mba'e ipirätä katu va'e ichui yuvɨreko, a'e Tüpä porovasasa tuvicha va'e iyavei iporerekosa peyavɨ mba'e i'e e'ɨ̇sa resendar, sese yareko ite tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e yande yeupe narä ñepëi ava sui, a'e Jesucristo sekoi. 18 Inungar Adán rembiavɨ gweru Tüpä ñemoɨrösa opakatu ava upe, Jesucristo rembiapo avɨye va'e avei gweru opakatu ava upe Tüpä ñemoɨrösa pɨsɨ e'ɨ̇ agwä tovɨreko tekovesa apɨre'ɨ̇ yuvɨreko oya. 19 Esepia ñepëi ava Tüpä reroya e'ɨ̇sa sui seta oime ava angaipa viyar; egwë e'i aveira ñepëi ava mboyeroyasa sui seta aveira ava vɨreko gweko katuprɨsa yuvɨreko. 20 Supiete porokwaita ouse araka'e a'ese angaipa yaposa katu ite; yepe egwë e'i viña Tüpä porovasasa rumo ɨvate katu ite ichui. 21 Evokoiyase inungar angaipa ipirätä yandeu yande mano agwä, egwë e'i avei Tüpä oporovasasa ipirätä va'e pɨpe yande reko mo'ɨ̇vi tuprɨ agwä iyavei ombou tekovesa apɨre'ɨ̇ yareko va'erä yande Yar Jesucristo rese.
1 ¿Evokoiyase mba'e iri vo yamombe'ura? ¿Yayapo vɨtera pi'ä angaipa yaiko Tüpä yandeu oporovasasa mboyekwa katu agwä? 2 ¡Ani nda'ei ete supi! Esepia yande ni'ä senoseprɨ angaipa pɨpe sui; ¿marä vo, evokoiyase yaiko vɨtera angaipa pɨpe viña? 3 ¿Ndapeikwai vo pe yañeapirämose Jesucristo rer pɨpe, supive ite yamano? 4 Yande ñeapirämo pɨpe ñotɨ̇mbrɨ yaiko Cristo rupive, yande mbogwerayevɨ iri agwä iyavei yande rekokwer mbopɨasu agwä, inungar akoi Cristo okwerayevɨ Vu reko pirätäsa pɨpe. 5 Yande omano va'e nungar yaikose supive, egwë ya'e aveira yande yakwerayevɨ supi. 6 Yaikwa avei ni'ä yɨpɨndar yande rekokwerai yatɨkaprɨ nungar kurusu rese Cristo rupive, yande rekokwerai mokañɨpa agwä egwë ya'e yaiko, ipɨpe sui ndayaiko iri chira angaipa povrɨve tëi. 7 Esepia, akoi omano va'e ndayangaipa iri yuvɨreko. 8 Yande yamano va'e ite Cristo rese yaiko, evokoiyase yayeroya avei yaikove va'erä sese. 9 Yaikwa avei Cristo okwerayevɨse, a'e nomano iri chietera. Esepia manosa ndoikatu iri ete chupe. 10 Supiete omanose Cristo, omano ñepëi reseve opakatu angaipa mokañɨ agwä; kurïtëi rumo oikove Tüpä upe narä. 11 Egwë peye aveira peiko manosa pɨpe, ko pɨpe suive peikovera Tüpä upe narä yande Yar Jesucristo rese. 12 Sese ani peiko vɨte angaipa povrɨve tëi, iyavei pe kwai agwä pe remimbotarai mboyeroyasa pɨpe tëi. 13 Ani peyemondo angaipa upe, mba'e tëi apo agwä. Peyemondo katu Tüpä upe, esepia pe inungar ava okwerayevɨ iri va'e peiko, sese peyemondo tuprɨ ite chupe mba'e tuprɨ apo agwä. 14 Evokoiyase, pe angaipa ndaseko iri chietera pe rese, esepia ndapeikoi porokwaita pɨpe, pe rumo Tüpä porovasasa pɨpe peiko. 15 ¿Evokoiyase marä e'ira pi'ä? ¿Yayemboangaipa vɨtera pi'ä ndayaikoise porokwaita rupi anise Tüpä porovasasa pɨpe yaikose? ¡Ani nda'ei ete supi! 16 Pe ni'ä peikwa ite mbigwai mba'e yar povrɨ pendar perekose, evokoiyase peiko ite a'e mba'e yar rembigwai ete. Iyavei ko egwë e'i ete peroyase angaipa, a'e evokoiyase pereraso manosa pɨpe, inungar peroya va'e ite Tüpä porokwaita pereko agwä. 17 Avɨye Tüpä upe, esepia pe yɨpɨndar mbigwai tëi nungar peiko angaipa pɨpe viña, kurïtëi rumo pemboyeroya pe pɨ'ave ite porombo'esa peipɨsɨ va'e. 18 Ñepëi reseve pe angaipa sui Tüpä pe renosese, pe evokoiyase mbigwai nungar mba'e supi tuprɨ va'e apo agwä peiko. 19 (Che amboyoya tekokwer mba'e ko ɨvɨ pɨpendar rese imombe'u peü, esepia yavai vɨte ite peü ko ñe'ësa rendukwa tuprɨ agwä.) Yɨpɨndar pe retekwer pereko mba'e tëi pɨpe mba'e naporäi va'e apo agwä, egwë peye avei kurïtëi pe rekokwer mondo mba'e tuprɨ apo agwä, ipɨpe sui peikora tekovesa maräne'ɨ̇ pɨpe. 20 Akoi peiko vɨtese mbigwai tëi nungar pe angaipa pɨpe, a'ese ndapeyapo vɨtei mba'e supi tuprɨ va'e; 21 evokoiyase ¿mba'e avɨye va'e vo penose ichui? Kurïtëi rumo pëchi tëi ichui, a'e ni'ä ndape pɨtɨ̇vɨï ete pe rekokwer rese, iyavei pe reraso pota manosave. 22 Kurïtëi rumo angaipa sui senoseprɨ peiko, Tüpä povrɨve pe reko agwä. Ichui mba'e tuprɨ oime peü, a'e ni'ä ombou oyeupe narä ite pe reko tuprɨ agwä, ipɨpe sui peikora tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e pɨpe. 23 Angaipa ni'ä ombou manosa tëi yandeu, Tüpä rumo porerekosa ombou tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e yandeu yande Yar Jesucristo rese yande rekose.
1 Che rɨvrɨ eta, pe ni'ä peikwa tuprɨ porokwaita, peikwa avei a'e porokwaita povrɨveño ite opakatu yaiko yaikove vɨtese ko ɨvɨ pɨpe. 2 Esepia inungar kuña omenda va'e, imer oikove vɨtese, iporokwaitavrɨve vɨteño ite sekoi; omanose rumo imer ichui, a'e kuña nda'e iri omer porokwaitavrɨve sekoi. 3 Akoi kuña omer rekove vɨteseve, vɨrekose ambuae kuimba'e, oyemboagwasa tëi evokoiyase; akoi omanose rumo imer ichui, ndaseko iri ipovrɨve, a'e iyakatu ite omenda yupagwe iri a'ese nda'ei yagwasa tëi. 4 Che rɨvrɨ eta, pe ni'ä egwë peye avei Cristo rese; Cristo manosa sui nda'e iri porokwaitavrɨve peiko Cristo rese peiko agwä, a'e ni'ä akoi okwerayevɨ va'e, sese yande rekokwer egwë nde'i tëi va'e Tüpä upe. 5 Esepia yande yaikove vɨtese angaipa pɨpe, a'e porokwaita renduse yaipota katu mba'e tëi pɨpe yande reko agwä, ipare rumo a'e manosave tëi yande reraso. 6 Kurïtëi rumo yande omano va'e nungar yaiko akoi porokwaita pɨpe yaiko va'ekwer sui, egwë ya'e, yasë ichui Tüpä upe mba'e apo agwä Espíritu sui yande reko pɨasu pɨpe, nda'e iri porokwaita ikwachiaprɨ yɨpɨndar va'e pɨpe yaiko. 7 ¿Ko sui pi'ä porokwaita angaipa tëi ya'era? ¡Ani ete nda'ei ete supi! Ko rumo ndaikwai chietera che angaipa porokwaita ndipoise viña. Supiete che ndaikwaise, “Ndapeipotarai chira ambuae ava mba'e.” e'i va'e mborokwaita pɨpe, a'ese ndaikwai chira che mba'e pota raisa viña. 8 Aikwase mborokwaita, a'ese angaipa ipirätä katu cheu. A'e mborokwaita apo potae'ɨ̇sa pɨpe che kere'ɨ̇ katu opakatu che remimbotarai tëi apo agwä, esepia mborokwaita pore'ɨ̇ angaipa avɨye ndipoi va'e viña. 9 Yɨpɨndar porokwaita ndaikwa vɨteise, ndoyavɨi avɨye va'e ite che rekokwer areko va'e viña; porokwaita aikwase rumo, aipotarai angaipa apo agwä, 10 che evokoiyase akañɨ tëi va'erä aiko ipɨpe. A'e porokwaita che rekove apɨre'ɨ̇ agwä mbou rägwer sui, che mondo ukaño itera manosa apɨre'ɨ̇ va'e pɨpe, 11 esepia angaipa a'e porokwaita pɨpe che mbopa ite, a'e porokwaita pɨpe avei aiko manosa pɨpe tëi. 12 Evokoiyase ko porokwaita ndaseko maräi va'e ite, supi tuprɨ va'e ite, avɨye va'e avei. 13 Evokoiyase, ¿ko porokwaita avɨye va'e pi'ä che rereko manosa tëi? ¡Ani nda'ei ete supi! Angaipa tëi rumo egwë e'i che rereko, evokoiyase ko porokwaita kwasa sui oipota katu uka mba'e tëi apo agwä cheu. Ipɨpe aikwa angaipa oime va'e che rese, egwë e'i avei a'e porokwaita omboyekwa tuprɨ ite angaipa mba'e tëi va'e yandeu. 14 Yaikwa ni'ä porokwaita Tüpä suindar, che rumo ava tëi imondoprɨ aiko angaipa mboyeroya agwä. 15 Che rumo ndaikwai mba'e che rembiapo, esepia che ndayapoi mba'e aipota va'e, ayapo rumo mba'e nda'ei va'e che remimbotar. 16 Che rumo ayapose mba'e a'e ndayapo potai va'e ite, a'ese aikwa ko porokwaita avɨye va'e. 17 Evokoiyase nda'ei cheyesui ete egwë a'e, angaipa tëi rumo egwë e'i che mbo'e uka. 18 Esepia che aikwa ndipoi ete mba'e avɨye va'e che rekoai rese; sese che ayapo pota ite mba'e avɨye va'e viña, ndaikatui ete rumo yapo. 19 Ndayapoi rumo mba'e avɨye va'e che remimbotar rupi, ayapo rumo mba'e napörai va'e nda'ei va'e che remimbotar. 20 Supiete kurïtëi, ayapo vɨtese mba'e naporäi va'e, nda'ei rumo che ite ayapo, che pɨ'a pɨpe angaipa oime va'e, a'e tëi rumo oyapo uka cheu. 21 Sese che aikwa oime che kwaisar che rese, esepia ayapo potase mba'e avɨye va'e yepi a'e rumo oyapo uka ite mba'e naporäi va'e cheu. 22 Che pɨ'a pɨpe rumo Tüpä porokwaita aipota ite sereko, 23 che rumo aikwa che pɨ'a pɨpe oime ndoipotai va'e mba'e tuprɨ apo agwä cheu: a'e porokwaita angaipa suindar, a'e sekoi va'e che rese iyavei che rereko mbigwai nungar tëi. 24 ¡Che paraɨsu ite! ¿Uma pi'ä che renosera manosa povrɨ sui viña? 25 Tüpä gweraño ite, a'e chupe avɨye a'erä yande Yar Jesucristo rer pɨpe. Tüpä porokwaita amboavɨye pota viña, che remimbotarai tëi rumo che rereko uka angaipa povrɨve.
1 Egwë e'i ete, kurïtëi rumo ndipo iri ñemoɨrösa yandeu Cristo Jesús rese yaikose, 2 esepia ni'ä, Cristo Jesús rese yaikose, yande kwaisar Espíritu tekovesa mondosar yande renose angaipa povrɨ sui manosa sui avei. 3 Esepia Tüpä oyapo ndoikatui va'e Moisés porokwaita yapo, supiete ndoikatui yapo ava angaipa pɨpe sui: Sese Tüpä ombou Gwa'ɨrɨ yande nungar tuprɨ ite iyavei angaipa repɨrä, egwë e'i imokañɨ opakatu yande angaipa yandesui, yande remimbotarai avei. 4 A'e egwë e'i yande yamboavɨye va'erä porokwaita, esepia ndayaiko iri yande remimbotar tëi pɨpe, yaiko rumo Espíritu avɨye va'e rese. 5 Esepia akoi yuvɨrekoi va'e gwemimbotar tëi pɨpe, gwekokwerai reseño tëi ipɨ'añemoñeta yuvɨreko; yuvɨrekoi va'e Espíritu semimbotar rupi, a'e ipɨ'añemoñeta Espíritu rembiapo rese yuvɨreko. 6 Iyavei akoi gwemimbotarai rese tëi ipɨ'añemoñeta va'e, a'e omano tëietera yuvɨreko; ipɨ'añemoñeta va'e rumo Espíritu suindar mba'e rese vɨrekora tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e mba'e tuprɨ pɨpe yuvɨreko. 7 Akoi gwekokwerai reseño tëi ipɨ'añemoñeta va'e, a'e Tüpä amotare'ɨ̇mbar yuvɨrekoi, esepia ndoipotai ete ndoikatui avei porokwaita mboyeroya agwä. 8 Egwë e'i ete, akoi yuvɨrekoi va'e gwemimbotarai pɨpe, ndoikatui ete Tüpä remimbotar apo agwä yuvɨreko. 9 Pe rumo ndapeiko iri pe remimbotarai pɨpe, peiko Espíritu rese, esepia Tüpä Espíritu sekoi perese. Akoi ndovɨrekoi va'e Espíritu Cristo suindar oyese, a'e nda'ei ete Cristo suindar. 10 Supiete Cristo sekoi pe rese, Espíritu avei oikove pe rese, esepia Tüpä, pereko mo'ɨ̇vi ete, yepe peretekwer imondosa ite manosa pɨpe angaipa repɨrä viña. 11 Iyavei akoi Espíritu ombogwerayevɨ va'e Jesús a'e sekoi pe rese, a'e avei akoi ombogwerayevɨ va'e Cristo, omondora tekovesa pɨasu pe retekwer upe narä ipɨpe sui Espíritu Tüpä suindar sekoi pe rese. 12 Egwë e'i che rɨvrɨ eta, yareko yande kwaita, nda'ei rumo yande remimbotarai pɨpe yande reko agwä. 13 Esepia peikoño vɨtese pe remimbotarai pɨpe, a'ese pekañɨ tëira; pemombopase rumo Espíritu rer pɨpe mba'e naporäi va'e peyesui, a'ese perekora tekovesa apɨre'ɨ̇. 14 Esepia opakatu ava Tüpä Espíritu remimbo'e, a'e Tüpä ra'ɨrɨ ite yuvɨrekoi. 15 Supiete pe ndapeipɨsɨi Espíritu mba'e-mba'e tëi resendar pereraso iri va'erä sɨkɨyesa pɨpe, Espíritu pemoingo Tüpä ra'ɨrɨ nungar ete. Sese Espíritu yande reraso Tüpä upe, aipo e'i: “¡Abbá! ¡Che Ru!” 16 Ko Espíritu avei oikwa uka yande espíritu upe Tüpä ra'ɨrɨ yande rekose. 17 Iyavei yande ta'ɨrɨ ite yaiko, egwë ya'e aveira Tüpä porerekosa pɨsɨ, a'e Cristo reseve yamboya'ora ipɨsɨ, esepia yaiko ite paraɨsusa pɨpe supive egwë ya'e aveira yaiko ipɨri seko porañetesave kuri. 18 Kurïtëi rumo yande paraɨsusa ndoyoyai ete teko porañetesa yande rese ou va'erä rese. 19 Opakatu ava ɨvɨ pɨpendar osärö vɨte ite okere'ɨ̇sa pɨpe yuvɨreko, osepia pota avei teko porañete Tüpä ta'ɨrɨ yande rekose yuvɨreko. 20 Esepia ava ɨvɨ pɨpendar nda'e iri ete yɨpɨndar nimaräi va'e nungar, nda'ei rumo oyesui tëi egwë e'i, esepia Tüpä ite egwë e'i sereko; mba'e sembiapokwer rumo osäröño ite 21 tekokwer opa tëi va'erä sui ñepɨsɨrö agwä, teko porañete va'e Tüpä ra'ɨrɨ vɨreko va'e rupitɨ agwä kuri. 22 Yande ni'ä yaikwa araka'e suive opakatu ava ɨvɨpendar oiporara mba'e rasɨkwer yuvɨreko inungar kuña imembɨ rasɨ va'e. 23 Nda'ei rumo a'e gweraño iparaɨsu yuvɨreko, yande avei egwë ya'e, yande yareko ite Espíritu a'e yɨpɨndar va'e yaipɨsɨ va'erä ichui kuri. Yayemombaraɨsu yasärö vɨte yande kere'ɨ̇sa pɨpe Tüpä ra'ɨrɨ ite yande rereko agwä, ipɨpe sui yande retekwer opara sekuñarösa kuri. 24 Esepia ni'ä yañepɨsɨrö ite yande remiarö reroya pɨpe. Sese akoi yasepia va'e mba'e yande remiarö ndayasärö iri, supiete ¿Uma pi'ä osärö vɨtera mba'e osepia va'ekwer? 25 Akoi mba'e yande remiarö ndayasepia vɨteise rumo, yasärö vɨte yande ñemosasa pɨpe sereko. 26 Egwë e'i avei, Espíritu yande pɨtɨ̇vɨï ndayaikatu irise. Esepia ndayaikwai ete marä ya'era yayerure, ko Espíritu rumo oporandu ite Tüpä upe yande rese, oyemopoäsesa pɨpe. 27 Iyavei Tüpä, a'e oikwa va'e opakatu yande pɨ'añemoñetasa, oikwa avei Espíritu mba'e omombe'u pota va'e oyeupe, esepia Espíritu oporandu Tüpä upe semimbotar rupi, yande seroyasar yaiko va'e rese. 28 Yaikwa ite ni'ä Tüpä omoigätuse opakatu mba'e vɨroyasar raɨsusave, a'e chupe oñe'ë gwemimbotar rupi ete. 29 Esepia yɨpɨve Tüpä yande kwapa oiko, yande poravo Gwa'ɨrɨ nungar ite yande reko agwä a'e tasekoi tenonde opakatu upe ambuae vɨvrɨ eta sui oya. 30 Iyavei Tüpä yɨpɨsuive yuvɨrekoi va'e oiporavo, chupe oñe'ë oyeupe narä seko agwä, ipare oseko mo'ɨ̇vi tuprɨ; oseko mo'ɨ̇vi pare omondo teko porañetesa chupe. 31 ¿Marä ya'e irira vo chupe? ¡Tüpä ni'ä yande repɨsar sekoi, sese ndoikatu iri ete yande amotare'ɨ̇mbar yuvɨreko! 32 Tüpä ni'ä ombou ite Gwa'ɨrɨ imano agwä opakatu yande rekokwer repɨrä, ¿ma'erä evokoiyase nomboui chira opakatu mba'e yandeu yande pɨtɨ̇vɨï agwä Gwa'ɨrɨ rese yande rekose viña? 33 ¿Uma pi'ä oikatura mba'e tëi pɨpe mondo agwä Tüpä rembiporavo? Esepia Tüpä oseko mo'ɨ̇vi opakatu vɨroyasar. 34 ¿Uma pi'ä oikatura imokañɨ? Esepia Cristo Jesús omano yande angaipa repɨrä; iyavei okwerayevɨ kurïtëi Tüpä akato kotɨ chini, oyerure yande rekokwer rese oiko. 35 ¿Uma pi'ä oikatura yande mboyepepɨ Cristo yande raɨsusa sui? ¿Ke yande paraɨsusa, mba'e yavai va'e yandeu, yande momarä-marä tëisa, tɨepore'ɨ̇, anise yande turukwarä ndipoise, mba'e tëise yandeu, yande yuka potase tie yuvɨreko? 36 Inungar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Ndesui tëi oremondo manosa pɨpe yuvɨreko; inungar ovesa serasosa yukapɨrä mba'e mɨmba yukasave yepi.” 37 Opakatu rumo ko mba'e oimese yandeu, yasekopɨpa ite a'e yande raɨsusar rekokwer pɨpe sui. 38 Che aroya ite ndipoi chietera yande mboyepepɨsar Tüpä poroaɨsusa sui: manosa, ani chiaveira tekovesa, ani chiaveira mbigwai ɨva pendar, ani chiaveira pirätäsa ndayasepiai va'e, ani chiaveira kurïtëi mba'e oime va'e, anise mba'e oime va'erä kuri, 39 ani chiaveira mba'e ɨva pendar, ani chiaveira ɨvɨkwar ipɨkuku va'e, ani chiaveira ambuae mba'e Tüpä rembiapokwer. ¡Ndipoi chietera yande mboyepepɨ va'e Tüpä poroaɨsusa sui omboyekwa va'e yande Yar Cristo Jesús rekokwer rupi yandeu!
1 Che Cristo reroyasar che reko pɨpe supiete añe'ë, ndopombopai ete. Iyavei Espíritu Maräne'ɨ̇ oikwa ite, che pɨ'añemoñetasa arekose supiete va'e: 2 ndavɨ'ai ete che pɨ'a pɨpe iyavei oime mba'e tasɨ va'e cheu yepi, 3 supiete che aikopota mba'e naporäi va'e pɨpe, ayepepɨ pota avei Cristo sui, a'ese tie revo aipɨtɨ̇vɨïra che rɨvrɨ eta, opakatu che mu eta che rekwa pendar. 4 A'e Israel suindar yuvɨrekoi, iyavei Tüpä oiporavo va'e gwa'ɨrɨ nungar sereko. Tüpä sekoi ipa'üve gwendɨgwer porañetesa pɨpe, omondo avei oñe'ë teko tuprɨsa resendar chupe, iyavei Moisés porokwaita, yeruresa iyavei mba'e seropove'ëpɨ̇ra chupe. 5 A'e avei yuvɨrekoi yande ramoi araka'endar sui; ichui ou va'e, a'e Poropɨsɨrösar, a'e Tüpä sekoi opakatu mba'e ɨvɨ pendar yar, imboeteiprɨ katu tasekoi yepi. Amén. 6 Tüpä nomboavɨyei Israel upe oñe'ë imombe'uprɨ ndapeyei chira; esepia nda'ei ete Israel suindar opakatu tekwa yuvɨrekoi va'e Israel ɨvɨ rupindar. 7 Iyavei nda'ei opakatu Abraham suindar ta'ɨrɨ supi tuprɨ va'e yuvɨrekoi, esepia Tüpä aipo e'i chupe: “Nde ra'ɨrɨ Isaac sui rumo oimerä ndesuindar sovasaprɨ kuri.” 8 Ko rumo osendukwa uka yandeu nda'ei Abraham suindar yuvɨnosë va'eño Tüpä ra'ɨrɨ yuvɨrekoi, Tüpä ra'ɨrɨ yuvɨrekoi opakatu iñe'ë reroyasar a'e ichuindar ite yuvɨrekoi yepi. 9 Esepia Tüpä aipo e'i Abraham upe araka'e: “Ko arɨ rupi avei ayevɨra kuri, a'ese oimerä ñepëi Sara membrɨ.” 10 Nda'ei rumo evokoi gweraño opakatu mba'e sembiapo. Esepia Rebeca membrɨ yuvɨrekoi va'e ñepëi va'e ite iyesupa, a'e yande ramoi Isaac araka'endar, 11 iyavei a'e ndoyuvɨro'a vɨteise, ndoyapo vɨteise mba'e avɨye va'e, naporäi va'e yuvɨreko, Tüpä aipo e'i ichɨ Rebeca upe: “Yɨpɨndar o'a va'e nde membrɨ a'e omboyeroyara ipandar.” Ko oyoya ite Ikwachiaprɨ rese akoi aipo e'i va'e: “Che asaɨsu ite Jacob Esaú rumo añamotare'ɨ̇.” Egwë e'i Tüpä ava poravo gwemimbotar rupi, nda'ei seko avɨye va'e rese. 14 ¿Evokoiyase ndasekoporäi ya'era pi'ä Tüpä upe? ¡Ani nda'ei ete supi! 15 Esepia Tüpä aipo e'i Moisés upe: “Aiparaɨsuerekora che remimbotar rupi, asaɨsu aveira che remimbotar rupi sereko.” 16 Supiete, nda'ei yande remimbotar rupi tëi, nda'ei avei yande pirätäsa rupi Tüpä oyapo mba'e, a'e rumo oporoparaɨsuerekosa pɨpe mba'e oyapo yandeu. 17 Supiete Tüpä Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i mborerekwar ɨvate katu va'e Egipto pendar upe: “Che oromoinge uka mborerekwar nde reko agwä che pirätäsa mboyekwa agwä nde rese, che rer mboetei agwä avei opakatu ava upe ko ɨvɨ pɨpe.” 18 Egwë e'i oporoparaɨsuereko gwemimbotar rupi, gwemimbotar rupi avei omboavai vɨroya agwä ava upe. 19 Aipo e'ira yuvɨreko cheu: “Egwë e'ise, ¿marä vo Tüpä naporäi ava e'ira viña, esepia ndipoi ete ani e'i va'erä Tüpä upe yuvɨreko?” 20 Iyavei nde mbɨa, ¿uma nde ereiko ereporandu va'erä mba'e rese Tüpä upe? ¿Oporandura pi'ä ñaɨ'u apoprɨ mba'emoinda oaposar upe: “Ma'erä vo na'ere che apo eve? 21 Ñaɨ'u rese oporavɨkɨ va'e rumo gwemimbotar rupi oyapora mba'e yuvɨreko sese, iyavei a'e ñaɨ'u sui oikatu ite mba'emoinda ikatuprɨ va'e apo oikatu avei ambuae iporupɨrä tëi apo agwä. 22 Tüpä, omboyekwa pota ite oñemoɨrösa opirätäsa avei, ipɨpe sui oñemosaño ite oiko ava imokañpɨrä upe. 23 Egwë e'i avei yapo gwemimbotar rupi gweko porañetesa ɨvate va'e mboyekwa agwä yandeu. Esepia, yande paraɨsuereko iyavei yɨpɨsuive teko orɨ porañetesa omoigätu yandeu a'eve yande reike agwä. 24 Yande avei yande renoi oyeupe, judío anise nda'ei va'e judío yande rekose.” 25 Esepia Oseas rembikwachiagwer pɨpe aipo e'i: “Akoi ava nda'ei va'e cherupindar, chupe añe'ëra; iyavei akoi ava nda'ei va'e saɨsuprɨ yuvɨrekoi, chupe che rembiaɨsu ite a'era. 26 A'eve tuprɨ avei akoi imombe'usa peü: ‘Pe nda'ei va'e che rupindar peiko’, a'e chupe Tüpä oikove va'e ra'ɨrɨ ite esara.” 27 Isaías rumo aipo e'i Israel pendar upe: “Yepe Israel suindar seta iteangara yuvɨreko viña inungar ɨvɨ ku'i paragwasu popɨ rupindar, movɨrö tëi rumo oñepɨsɨröra yuvɨreko, 28 esepia yande Yar omboavɨye voira oñe'ë ava vɨroyasare'ɨ̇ mokañɨ agwä ko ɨvɨ pɨpe.” 29 Inungar Isaías ombe'u va'ekwer yɨpɨndar aipo e'i va'e: “Yande Yar seko pirätä katu va'e noipɨsɨröise movɨrö yande ramoi yandeu, yakañɨpa tëira viña inungar tekwa gwasu Sodoma iyavei Gomorra reseve yuvɨreko.” 30 ¿Marä ya'era vo evokoiyase chupe? Ava ndiporeroyai va'e, Tüpä rumo ipɨ'añemoñeta tuprɨse opa ite oseko mo'ɨ̇vi sereko, yepe ndosekai gweko katuprɨ agwä yuvɨreko viña. 31 Israel ɨgwar yuvɨrekoi va'e rumo, porokwaita mboyeroya pɨpe viña, ndoikatui ete rumo supitɨ yuvɨreko. 32 ¿Ma'erä pi'ä? Ndoyuvɨrekoi poreroyasa pɨpe, esepia a'e yuvɨrekoi pota gwemimbotar rupi tëi. Sese oyepɨapi yuvɨreko “ita yepɨapisa rese” 33 aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: “Che amondo Sión ve ñepëi ita a'e ita rese oyepɨapira yuvɨreko; akoi sese oyeroya va'e rumo, a'e nimbopasai chietera.”
1 Che rɨvrɨ eta, che aipota che pɨ'a pɨpe ite iyavei ayerure Tüpä upe Israel ɨgwar rese iñepɨsɨrö agwä yuvɨreko. 2 Supiete ikere'ɨ̇ Tüpä upe mboravɨkɨ apo agwä yuvɨreko viña; okere'ɨ̇sa sui rumo oyavɨ sendukwa e'ɨ̇sa pɨpe yuvɨreko. 3 Esepia ndoikwa potai yuvɨreko marä e'i Tüpä ava reko mo'ɨ̇vi, iyavei oyesui tëi oyeeko mo'ɨ̇vi pota yuvɨreko viña; ipɨpe sui nomboyeroyai ete Tüpä remimbotar gweko mbokatuprɨ agwä yuvɨreko. 4 Esepia Cristo rekokwer pɨpe imboavɨyesa tuprɨ porokwaita, ipɨpe sui opakatu vɨreko va'e yeroyasa a'e seko katuprɨra yuvɨreko. 5 Ko yande reko katuprɨ agwä porokwaita pɨpe sui, Moisés aipo e'i ikwachia: “Akoi ava omboavɨye tuprɨ va'e opakatu ko porokwaita, ipɨpe sui yuvɨrekovera.” 6 Poreroyasa resendar pɨpe, aipo e'i: “Ani pe pɨ'a ñemoñeta: ‘¿Uma pi'ä oyeupira ɨvave?’–Cristo ogweyɨra ɨva sui oyapave aipo e'i–; 7 anise ‘¿Uma pi'ä ogweyɨra mba'e-mba'e porarasave?’ ”–Cristo oyeupira omano va'e pa'ü sui oyapave aipo e'i. 8 ¿Marä oyapave pi'ä aipo e'i?: “Ko ñe'ësa avɨye va'e namombrɨi ete sekoi ndesui, ndeyuru sui, nde pɨ'a sui aveino.” Ko ñe'ësa avɨye va'e oromombe'u oroiko peü. 9 Supiete nde yuru pɨpe tëi ereikwase nde Yar Jesús, iyavei ereroyase nde pɨ'a pɨpe Tüpä ombogwerayevɨse, a'ese ereikora pɨsɨrösa pɨpe. 10 Supiete yande pɨ'a pɨpe yaroyase a'ese yaikora mba'e tuprɨ pɨpe, iyavei yande yuru pɨpe yaikwase Jesucristo a'ese yaikora pɨsɨrösa pɨpe. 11 Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Akoi oyeroya va'e sese, a'e nimbopasai chietera.” 12 Judío rekokwer oyoya tuprɨ ava nda'ei va'e judío rekokwer rese; esepia yande Yar opakatu Yar sekoi ɨvɨ pɨpendar upe, iyavei omondo mba'e tuvicha va'e opakatu gwenoisar upe. 13 Esepia ko Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Akoi opakatu osenoi va'e yande Yar rer, a'e ipɨsɨröprɨ yuvɨrekoira.” 14 Evokoiyase ¿Marä e'ira pi'ä serer renoi viña, esepia ni'ä ndovɨroyai ete yuvɨreko? ¿Marä e'ira pi'ä seroya, esepia ndosendui ete ñe'ësa sesendar yuvɨreko? ¿Marä e'ira pi'ä sendukwa yuvɨreko, esepia ndipoi ete omombe'u va'erä ne'ësa avɨye va'e yuvɨreko chupe? 15 ¿Marä e'ira pi'ä ñe'ësa avɨye va'e mombe'u yuvɨreko, esepia nda'ei ete imbouprɨ yuvɨrekoi? Inungar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “¡Avɨyeai ete akoi ava gweru va'e ñe'ësa avɨye va'e pɨsɨrösa resendar!” 16 Nda'ei rumo opakatu vɨroya ko ñe'ësa avɨye va'e yuvɨreko. Esepia Isaías aipo e'i araka'e: “Che Yar, ¿uma pi'ä vɨroya ore ñe'ë yuvɨreko?” 17 Egwë e'i, oime yande yeroyasa yasenduse ñe'ësa avɨye va'e, iyavei ñe'ësa avɨye va'e ou Cristo sui ete. 18 Che rumo aporandu: ¿Avɨyeteramo ndosendui ñe'ësa avɨye va'e yuvɨreko? ¡Supiete osendu yuvɨreko! Esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “A'e iñe'ë yuvɨreko opa ite ikwasa opakatu ɨvɨ rupi, iyavei opakatu ɨvɨ rupi osendu iñe'ë yuvɨreko.” 19 Iyavei che aporandu iri: ¿Ndosendukwai pi'ä Israel ɨgwar yuvɨreko? Yɨpɨndar, Moisés aipo e'i va'e: “Perekate'ɨ̇ra che porovasasa rese oipɨsɨse ava nda'ei va'e judío iyavei peñemoɨröra ayapose mba'e avɨye va'e akoi ava, ndayarakwai va'e upe.” 20 Ipare omombe'u tuprɨ ite Isaías osɨkɨye e'ɨ̇save Tüpä ñe'ë aipo e'i va'e: “Akoi ava ndache rekai va'e, a'e che repia ite yuvɨreko; iyavei ayemboyekwa ite ava che rese ndoporandui va'e upe.” 21 Iyavei Isaías oñe'ë Israel ɨgwar rekokwer rese, aipo e'i: “Arɨ rupi añe'ë tëi ava che reroyasare'ɨ̇ upe vichiko.”
1 Kurïtëi che aporandu: ¿Oyerova pi'ä Tüpä gwekwa sui? ¡Ani nda'ei ete supi! Esepia che avei ni'ä aiko Israel pendar, Abraham ni'ä che ramoi ete Benjamín suindar avei aiko. 2 Yɨpɨsuive ite, Tüpä oikwa Israel gwekwa nungar sereko; sese kurïtëi ndasesarai ete ichui. ¿Ndapeikwai vo Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i Tüpä ñe'ë mombe'usar Elías resendar aipo e'i oyeruresa pɨpe oñe'ërai ava Israel pendar rese Tüpä upe? Aipo e'i: 3 “Che Yar, nde ñe'ë mombe'usareta opa oyuka yuvɨreko iyavei ndeu porerekosa reropove'ësa renda avei opa omombo yuvɨreko; che gweraño aikove vɨte kurïtëi, iyavei a'e che yuka pota ite yuvɨreko.” 4 Tüpä rumo omboyevɨ chupe: “Aipe'a rumo siete mil tuprɨ ava che mboyeroyasar cheyeupe narä noñenopɨ'äi va'e Baal ra'anga rovai yuvɨreko.” 5 Egwë e'i avei kurïtëi, opɨta vɨteño movɨrö judío, a'e ni'ä Tüpä oiporavo oporoaɨsusa pɨpe. 6 Iyavei Tüpä poroaɨsusa pɨpe ite yuvɨrekoise, nda'ei rumo mba'e sembiapokwer rese egwë e'i sereko; esepia egwë e'ise viña, Tüpä poroaɨsusa nda'e iri chietera poroaɨsusa sekoi. 7 ¿Marä e'i pi'ä evokoiyase? Ko Israel ɨgwar yuvɨrekoi va'e ndoyosɨi ete mba'e oipota va'e yuvɨreko, Tüpä rembiporavo rumo oipɨsɨ ite yuvɨreko. Ambuae ava rumo ipɨ'a ñemoñeta kokotɨ tëiete yuvɨreko, 8 inungar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Tüpä rumo nomboyekwai mba'e ikatuprɨ va'e chupe, egwë e'iño ite kurïtëindar yuvɨreko; omondo tëi sesarä ipɨpe rumo ndosepiai ete mba'e yuvɨreko omondo avei yapɨsagwä ipɨpe rumo ndosendukwai mba'e yuvɨreko.” 9 David avei aipo e'i araka'e: “Ipietasa toyevɨ mba'e tëi pɨpe iyavei pira mbo'asa nungar tasekoi chupe, ipɨpe sui toyuvɨro'a mba'e tëi pɨpe toyemombaraɨsu uka avei ipɨpe yuvɨreko. 10 Iyavei sesa toyuvɨrekoi pɨ̇tümimbisa vrɨve a'ese ndosepia iri chira mba'e yuvɨreko; iyavei tayapapasa ikupe apɨre'ɨ̇sa pɨpe yuvɨreko.” 11 Kurïtëi che aporandu irira peü: ¿Supiete pi'ä judío eta, oyavɨse mba'e yuvɨreko, opa tëi oñemokañɨ yuvɨreko? ¡Ani nda'ei ete supi! A'e rumo egwë e'i ava nda'ei va'e judío pɨsɨrösa pɨsɨ agwä yuvɨreko, ipɨpe sui oyemongere'ɨ̇ katura Israel ɨgwar ipɨsɨ agwä yuvɨreko kuri. 12 Evokoiyase, judío eta rembiavɨ sui tuvicha Tüpä poroparaɨsuerekosa oime opakatu ava nda'ei va'e judío upe, ¡koiye rumo tuvicha katu itera Tüpä poroparaɨsuerekosa opakatu ava upe oyevɨse yuvɨreko chupe! 13 Che amombe'u pota mba'e peü, pe nda'ei va'e judío peiko. Tüpä ni'ä che kwai oñe'ë mombe'u agwä nda'ei va'e judío upe, sese cheu avɨye ite ko che poravɨkɨsa. 14 Che aipota che mu pe pa'ü pendar oyemongere'ɨ̇ va'e, pɨsɨrösa pɨsɨ agwä oyeupe narä yuvɨreko. 15 Esepia judío mombosa pɨpe sui Tüpä omoime ñeröisa opakatu ava ko ɨvɨ pɨpendar upe, ¿Marä e'ira pi'ä Tüpä oipɨsɨse yuvɨreko? ¡A'ese omano va'ekwer oipɨsɨra tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e yuvɨreko kuri! 16 Esepia yɨpɨndar mboyape yapoprɨ seropove'ësa va'e Tüpä upe, opakatu mboyapevɨ evokoiyase sovasaprɨ avei ichui. Iyavei ɨvɨra rapo seropove'ësa va'e Tüpä upe, egwë e'i avei opakatu säkä sovasaprɨ sekoi. 17 Judío eta inungar olivo räkä yasɨaprɨ tëi, pe evokoiyase nda'ei va'e judío ɨvɨra ka'a pɨpendar räkä nungar peiko va'e, peso yasɨaprɨ rendagwerve. Ipɨpe sui peipɨsɨ vɨrawäsa pe rekove agwä. 18 Anichira ereyeeko mboɨvateai, ɨvɨra räkä reroɨrömbave. Ereyapose evokoi nungar, a'ese ereyemoma'endu'ara nda'ei nde eremovɨräkwä ɨvɨra rapo eiko, esepia ɨvɨra rapo nde movɨräkwä nde rereko. 19 Avɨyeteramo aipo e'ira yuvɨreko: “Supiete, opa yasɨasa ɨvɨra räkä a'ese che apɨtara sendagwerve.” 20 Supiete, ko rumo oporeroya e'ɨ̇ pɨpe a'e imombosa ichui yuvɨreko, pe rumo seroya pɨpe suiño ite pepɨta sendagwerve. Sese peikwa katu, anichira peyemboɨvateai ipɨpe. 21 Esepia Tüpä niñeröi ete judío upe, peü avei egwë e'ira ndapemboyeroyaise. 22 Peyapɨsaka tuprɨ, Tüpä ni'ä avɨye va'e ite. Seko pirätä va'e avei rumo ava vɨroya e'ɨ̇sar upe. Peü rumo avɨye ite peikoño katu iporoaɨsusa pɨpe; avɨyeteramo ndapeikoise supi pe avei yasɨaprɨ nungar tëi peikora. 23 Iyavei opoipase judío eta oporeroya e'ɨ̇sa sui yuvɨreko, Tüpä evokoiyase opirätäsa pɨpe vɨroyevɨpa irira oyeupe narä. 24 Pe nda'ei va'e judío ɨvɨra ka'a pɨpendar räkä yasɨaprɨ nungar peiko, Tüpä rumo pe mondo ɨvɨra avɨye va'e nungar rese, ¡judío eta yuvɨrekoi va'e inungar ɨvɨra avɨye va'e räkä yasɨaprɨ, a'e ɨvate katu oipɨsɨ irira oyeupe narä kuri! 25 Che rɨvrɨ eta, che aipota peikwa va'erä Tüpä sui mba'e ndikwasai va'e, oyemboɨvateai e'ɨ̇ agwä yuvɨreko: esepia Israel ɨgwar movɨrö kokotɨ tëi ipɨ'a ñemoñeta va'e yuvɨreko, ko rese egwë e'i opakatu yuvɨroikepa rane itera ava nda'ei va'e Israel pendar yuvɨreko. 26 Ko opase yavɨye, opakatu Israel pendar yuvɨrekoira pɨsɨrösa pɨpe, esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Oura ava pɨsɨrösar tekwa Sión pa'ü sui, iyavei oipe'ara mba'e naporäi va'e Jacob sui. 27 Ko evokoiyase che remimbotar chupe narä yuvɨreko amokañɨse yangaipagwer yuvɨreko ichui.” 28 Egwë e'i kurïtëi judío eta ndosendu potai ñe'ësa pɨsɨrösa resendar yuvɨreko, sese Tüpä amotare'ɨ̇sar yuvɨrekoi peü mba'e tuprɨ agwä rumo egwë e'i; Tüpä rumo osaɨsu vɨte, esepia yɨpɨve ite oiporavo tamoi eta oyeupe. 29 Supiete, Tüpä ndovɨroyevɨ iri ete mba'e gwemimondo iyavei ndovɨrova-rova tëi va'e opɨ'añemoñetasa gwembiporavo sui. 30 Yɨpɨndar ni'ä pe ndapemboyeroyai ete Tüpä, kurïtëi rumo judío eta ndovɨroyaise yuvɨreko, ipɨpe sui ni'ä Tüpä peraɨsu pe rereko. 31 Egwë e'i avei judío eta kurïtëi ndovɨroyai yuvɨreko, Tüpä pe paraɨsuereko uka agwä rumo egwë e'i, koiye inungar pe, judío avei osupitɨra Tüpä poroparaɨsuerekosa yuvɨreko. 32 Esepia Tüpä osaɨsuño ite opakatu ava mba'e sembiavɨ pɨpe, iyavei vɨreko poroaɨsusa opakatu upe narä. 33 ¿Marä e'i rutei Tüpä arakwasa, imba'ekwasa avei? Ndipoi chietera ava yarakwasa mombe'u tuprɨ agwä. Ndayaikatui avei sekokwer kwapa tuprɨ agwä. 34 Supiete “¿uma pi'ä oikwa yande Yar pɨ'a ñemoñetasa? ¿Iyavei uma pi'ä oikatura imboarakwa sereko? 35 ¿Uma pi'ä omondo mba'e yɨpɨndar chupe, ipare a'e omboyevɨ va'erä chupe?” 36 Esepia Tüpä suiño ite ni'ä opakatu mba'e oime, ichui ni'ä mba'e opakatu oime, chupe narä avei. ¡Sese imboeteiprɨ ite Tüpä tasekoi! Amén.
1 Sese che rɨvrɨ eta, che Tüpä poroparaɨsuerekosa pɨpe aipota pe yemondo ite pe rekoveseve chupe narä, inungar mba'e Tüpä upe seropove'ëprɨ ite, a'e avɨye itera chupe. A'e ni'ä pe kwaita pe pɨ'a pɨpe sui ete peyapo va'erä chupe. 2 Peiko iri eme ko ɨvɨ pɨpendar pɨ'añemoñetasa tëi rupi; iyakatu rumo, pesekuñarö pe pɨ'añemoñetasa ipɨpe sui opakatu pe rekokwer oñekuñaröra, egwë peyese peikwara Tüpä remimbotar a'e mba'e avɨye va'e, semimbotar supi tuprɨ va'e ite. 3 Tüpä ni'ä oporovasasa pɨpe che kwai, sese aipo a'e peü pepɨ'añemoñeta eme pe yemboɨvateai agwä rese. Iyakatu rumo peikwa tuprɨ pe pɨ'añemoñetasa peyesendar Tüpä peü mba'e imbougwer rupi sese pe yeroyasa pɨpe. 4 Inungar yande rete ñepëiño ite, sesendar rumo seta, iyavei nda'oyoyai mba'e sembiapo yuvɨreko, 5 egwë ya'e avei yande, yepe yande retara viña, Cristo rese yayemboyase rumo, ñepëi va'e nungar yaiko, evokoiyase yande ñepëi-pëi opakatu upendar yaiko. 6 Tüpä ni'ä omboyeavɨratɨ mba'ekwasa imbou oporoaɨsusa pɨpe ñepëi-pëi upe. Evokoiyase, Tüpä ombouse oñe'ë mombe'u agwä yandeu, yamombe'ura ñepëi-pëi iñe'ë sese yande yeroyagwer rupi; 7 akoi ombouse mba'ekwasa ambuae ava pɨtɨ̇vɨï agwä yandeu, yaipɨtɨ̇vɨï tuprɨ aveira. Akoi oipɨsɨ va'e porombo'esa arakwasa resendar, sese toporombo'e tuprɨ oiko; 8 iyavei akoi oipɨsɨ va'e porombo'esa arakwasa resendar ambuae ava mongere'ɨ̇ katu agwä, tasekoi katu ava mongere'ɨ̇ agwä. Akoi iporereko va'e, toyapo gweko mbegwemisa pɨpe; akoi oipɨsɨ va'e mboravɨkɨ, toyapoño okere'ɨ̇sa pɨpe; iyavei akoi iparaɨsu va'e pɨtɨ̇vɨïsar, toipɨtɨ̇vɨïño avei vorɨvetesa pɨpe. 9 Iyavei peyeaɨsu tuprɨra peiko. Ndapesepiai chira rumo mba'e naporäi va'e iya rumo peikora mba'e avɨye va'e pɨpe. 10 Peyeaɨsu katu ñepëi-pëi oyeɨvrɨ nungar tuprɨ pe rekosa pɨpe, pe ae peyemboetei rägwer sui pemboetei katura ambuae ava. 11 Peyemongere'ɨ̇ katu, ani ndapekere'ɨ̇i chira iyavei peyapo yande Yar upe mba'e opakatu pe rekoete pɨpe. 12 Peikoño pe vɨ'aretesave mba'e ɨva pendar rärösa pɨpe; peñemosaño mba'e rasɨkwer peiporarase; iyavei anichira pepoi pe yeruresa sui yepi. 13 Peipɨtɨ̇vɨïra ava tekwa pendar iporeroya va'e ipanese mba'e chupe; pemo'äpɨsɨra ava oyepota va'e pe pɨri. 14 Peyerure pe amotare'ɨ̇mbar rese. Peporandu porovasasa rese a'e ava upe narä; ani pe avei peñe'ë marä chupe. 15 Peyembovɨ'a akoi ava oyembovɨ'a va'e rupive; peyase'o avei ava oyase'o va'e rupive. 16 Peiko tuprɨ oyoya gwasu ñepëi-pëi oyese pe yeaɨsusa pɨpe. Anichira peyeekomboɨvateai, iyakatu rumo peyemoigätu ava seko mbegwemi va'e mborɨ agwä. Anichira peiko imba'ekwa vai va'e nungar. 17 Ani peü mba'e tëi aposar upe pemboyevɨra mba'e tëi avei. Peyapo katu mba'e tuprɨ opakatu ava rembiepiave. 18 Peikatu va'e rupi peseka pe reko tuprɨ agwä opakatu ava rese. 19 Che rɨvrɨ eta, ani pe ae pemboyevɨ mba'e tëi pɨpe pe reko momaräsar, peseyaño Tüpä upe a'e oikwara chupe; esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Che aikwara ava mba'e tëi aposar upe; che amboepɨra e'i yande Yar.” 20 Aipo e'i avei: “Akoi nde amotare'ɨ̇mbar ndasɨepoise, emondo mba'e ito'u; iyavei akoi i'useise, eremondora itoɨ'u; esepia egwë peyese pe amotare'ɨ̇mbar upe, ochïra pe sui.” 21 Ani mba'e tëi upe peyeekopɨ uka. Iyakatu rumo pesekopɨra mba'e-mba'e tëi, mba'e tuprɨ aposa pɨpe.
1 Opakatu mborerekwar yuvɨrekoi va'e pemboyeroyara. Esepia ndipoi mborerekwar ndovɨrekoi va'e okwaita Tüpä suindar, ko oime va'e rumo semimbou ite. 2 Sese akoi mborerekwar upe marä e'i va'e, Tüpä porokwaita reroya e'ɨ̇sar yuvɨrekoi. Egwë e'i va'e inupambrɨ yuvɨrekoira; 3 esepia mborerekwareta nda'ei ava seko tuprɨ va'e mbosɨkɨye agwä yuvɨrekoi, a'e rumo yuvɨrekoi ava mba'e tëi aposar mbosɨkɨye agwä. ¿Ereiko pota vo sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe mborerekwar sui? Eiko mba'e tuprɨ pɨpe, a'ese mborerekwar nde reroyara yuvɨreko, 4 esepia a'e Tüpä rembigwai mba'e tuprɨ apo agwä sekoi. Akoi mba'e tëi yayapose rumo, yasɨkɨyera ichui; esepia a'ese mborerekwar yande nupaño itera yuvɨreko, a'e ni'ä Tüpä remimbotar rupi ete ikwaita ava mba'e tëi aposar nupa agwä yuvɨreko. 5 Sese iya yamboyeroya ite mborerekwar, nda'ei rumo a'e yande nupa e'ɨ̇ agwä reseño, yande pɨ'añemoñetasa momarä e'ɨ̇ agwä rese avei. 6 Sese pe avei pemondo gwarepochi; esepia mborerekwar yuvɨrekoi va'e Tüpä porokwaita rupi oporavɨkɨ, evokoiyase a'eño ite iporavɨkɨsa yuvɨreko. 7 Pemondo ñepëi-pëi ava upe mba'e chupendar. Akoi ndapemboepɨ vɨtei va'e upe, pemboepɨ chupe; pemondo aveira gwarepochi mborerekwar upe; pemboetei aveira, ava imboyeroyaprɨ; iyavei akoi pesaɨsuse ava, pesaɨsu ñoitera sereko. 8 Anichira ereñamotare'ɨ̇ ava nde mba'e potaraisa pɨpe, nde poroamotare'ɨ̇sa pɨpe sui rumo eresaɨsura ambuae ava nde yeaɨsu nungar sereko, a'ese eremboavɨyera opakatu porokwaita remimombe'ugwer. 9 Tüpä porokwaita aipo e'i: “Ndapeyemboagwasai chira, ndapeporoyukai chira, ndapemondai chira, ndaperemiräi chira, ndapeipotarai chiaveira ambuae ava mba'e”; ko iyavei opakatu ambuae Tüpä porokwaita sendusa tuprɨ ite ko ambuae ñe'ësa rese: “Pesaɨsu ava pe yeaɨsu nungar.” 10 Akoi vɨreko va'e oporoaɨsusa a'e ndoyapoi ete mba'e naporäi va'e ava upe; a'ese porokwaita imboavɨyesara poroaɨsusa pɨpe. 11 Iyavei peikwa tuprɨ ko mba'e oime va'e yandeu, kurïtëi arɨ osupitɨ ite yande yemopoäse agwä. Esepia yande ñepɨsɨrösa köimi ete sekoi yɨpɨndar va'e sui, yaroyase iñe'ëngagwer sereko. 12 Supiete osupitɨ senimi arɨ yandeu, sese iyakatu yapoi pɨ̇tümimbi va'e nungar mba'e-mba'e tëi aposa sui mba'e ikatuprɨ va'e pɨpe yande reko agwä; evokoiyase tayaiko sundao oyoepɨsa omonde va'e nungar pɨpe. 13 Yande katu yagwata yande reko ɨ̇vi tuprɨsa pɨpe, inungar yagwatase arɨ pɨpe. Ani yaikora kagwar pɨpe tëi iyavei pietasa rupi, ndayaikoi chira poropota raisa pɨpe, iyavei ndayayapoi chira mba'e naporäi va'e, ndayaikoi chiaveira yande pɨ'añemoñeta nda'oyoyai va'e pɨpe iyavei ndayaroɨröi chira ava imba'e rese sereko. 14 Iya rumo, perekora yande Yar Jesucristo rekokwer peyese, anichira pe pɨ'añemoñeta mba'e-mba'e tëi apo agwä pe remimbotarai pɨpe tëi.
1 Akoi ava ndoyeroya tuprɨ vɨtei va'e yande Yar rese oikese pe pɨri, peipɨsɨ tuprɨra; ani peiñe'ë poepɨra ipɨ'añemoñetasa nda'oyoyaise pe pɨ'añemoñeta rese. 2 Esepia, oime ava ipɨ'a ñemoñeta o'u va'erä opakatu mba'e, ambuae evokoiyase, ipɨ'añemoñeta nipirätäi va'e, a'e yuvɨro'u ka'aro tëi. 3 Supiete, akoi ava opakatu mba'e o'u va'e, tovɨroɨrö eme ava ndo'ui va'e opakatu mba'e; iyavei akoi ndo'ui va'e opakatu mba'e, a'e tovɨroɨrö eme akoi o'u va'e opakatu mba'e, esepia evokoi nungar ava yuvɨrekoira Tüpä poraɨsusa pɨpe ite. 4 ¿Uma vo nde ereiko ereroɨrö va'erä ambuae ava rembigwai eiko? Esepia sekoi tuprɨse anise sekorai tëise, a'ese serekwar oikwara chupe. Sekoira mba'e tuprɨ pɨpe, esepia yande Yar vɨreko ite pirätäsa osekomoigätu agwä. 5 Oime aipo e'i va'e: Amove ava ñepëi arɨ omboetei katu yuvɨreko ambuae arɨ sui, oime avei ava vɨroya va'e opakatu arɨ oyoya tuprɨse. Ñepëi-pëi ava yuvɨrekoira opɨ'a ñemoñetagwer rupi. 6 Akoi oyekwaku va'e ñepëi arɨ, yande Yar mboeteisa pɨpe tomboeteiño ite. Iyavei akoi o'u va'e opakatu mba'e, yande Yar mboeteisave avei egwë e'i, avɨye ndeu e'i Tüpä upe; iyavei akoi ndo'ui va'e opakatu mba'e, yande Yar mboeteisave egwë e'i, avɨye ndeu e'i avei Tüpä upe. 7 Ndipoi ete yande pa'ü pendar sekoi va'e oyeupe narä tëi nomano tëi avei oyeupe narä. 8 Supiete yaikovese, yande Yar upe narä ite yaikove; iyavei yamanopase, yande Yar upe narä ite yamanopara. Yaikose tekovesa pɨpe anise manosa pɨpe, yande Yar upe narä ite rumo yaikove. 9 Sese ni'ä Cristo omano ipare okwerayevɨ: Yar sekoi va'erä opakatu ava oikove va'e upe omano va'ekwer upe avei. 10 ¿Ma'erä vo evokoiyase, ereroɨrö nde mboetasa? ¿Iyavei nde, ma'erä evokoiyase ndereyambotai? Esepia opakatu yasora Tüpä rovai, a'e evokoiyase opara oporandu yande rekokwer rese yandeu. 11 Esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Supiete che reko pɨpe aipo a'e, aipo e'i yande Yar, opakatu ava oñenopɨ'ära che rovai iyavei opakatu Tüpä omboeteira yuvɨreko.” 12 Evokoiyase, yande ñepëi-pëi yamombe'ura yande rekokwer Tüpä upe. 13 Sese, yande ndiya iri yañereroɨrö yaiko. Iyakatu rumo, ñepëi reseve pereko tuprɨ ambuae pe rɨvrɨ, angaipa pɨpe sereko uka e'ɨ̇ agwä, iyeroyasa momarä e'ɨ̇ agwä avei. 14 Che aikwa ndipoi ete tembi'u yande reko momarä va'e; inungar che aroya yande Yar Jesús, sese che ayeroya ite yuvɨreko. Oime rumo ava ipɨ'a ñemoñeta va'e kokotɨ tëi tembi'u rese, a'e chupeño evokoiyase ndiyai ete i'u agwä. 15 Iyavei kurïtëi, akoi ere'u va'e mba'e nde mboetasa rovai a'e evokoiyase sekoira poreroɨrösa pɨpe, a'ese nde rekokwer ndaseko iri chira mba'e avɨye va'e pɨpe. ¡Ko mba'e ere'u va'e sui tokañɨ tëi eme yuvɨreko esepia Cristo omano ite sepɨrä! 16 Anichira pemondo ava upe, iñe'ë-ñe'ë tëi agwä perekokwer avɨye va'e rese. 17 Esepia Tüpä mborerekwasave ndikwasai mba'e ya'u va'e yaɨ'u va'e avei, a'e rumo oipota yande reko tuprɨ agwä, mba'e avɨye va'e pɨpe iyavei Espíritu Maräne'ɨ̇ rese yande reko agwä. 18 Egwë ya'ese Cristo mboeteisave, avɨye aira Tüpä upe opakatu ava rembiepiave aveino. 19 Sese, iya yaseka opakatu mba'e avɨye va'e yande rerogwata agwä yepɨtɨ̇vɨïsa ikatuprɨ va'e rupi. 20 Ani pemokañɨ uka tëi ava rekokwer Tüpä remipɨsɨrö tembi'u sui tëi. Opakatu tembi'u avɨye va'e ite; ndiyai ete rumo ya'u tembi'u ambuae ava Cristo reroyasar pɨ'añemoñetasa momarä agwä. 21 Avɨye katu ndaya'uise mba'e ro'o, ndayaɨ'uise avei uva rɨkwer, iyavei ambuae mba'e ndayayapoise, ambuae ava Cristo reroyasar angaipa pɨpe seitɨ uka iri e'ɨ̇ agwä. 22 Nde pɨ'a ñemoñetasa erereko va'e, ererekoño itera ndeyeupe narä Tüpä rovai. ¡Sorɨvete katura ava oyapo va'e mba'e gweko tuprɨsa pɨpe! 23 Akoi ava ndoyeroya vɨtei va'e oyese mba'e o'u va'erä rese, ipare rumo o'use a'e oyemboangaipa ipɨpe, esepia ndo'ui oyeroyasa pɨpe; iyavei opakatu mba'e yapoprɨ nda'ei va'e yeroyasa pɨpe, a'e angaipa ite.
1 Yande yayemovɨräkwä katu va'e Cristo rese yande yeroyasa pɨpe, iyakatu yande teiete yañemosañora ava Tüpä rese ndipɨ'añemoñeta tuprɨ vɨtei va'e rese, nda'ei chira rumo yande ae tëi yayembovɨ'a. 2 Opakatu yande yambovɨ'ara ava yande kotɨndar, yayapo aveira mba'e avɨye va'e seko avɨye agwä yuvɨreko. 3 Esepia Cristo nda'ei a'e ae tëi oyemo'äpɨsɨ oiko; a'e rumo oyapo mba'e Ikwachiaprɨ mombe'usa rupi tuprɨ ite: “Nde rese ñe'ë-ñe'ë tëi opa che aipɨsɨ.” 4 Supiete opakatu omombe'u va'e araka'e Ikwachiaprɨ pɨpe, a'e ikwachiasa yande mbo'e agwä. 5 Iyavei Tüpä ni'ä ombou ñemosasa poromongere'ɨ̇sa, pepɨtɨ̇vɨï va'erä peiko tuprɨ agwä ñepëi-pëi peyese, inungar Cristo Jesús rembiapokwer rupi, 6 ipɨpe sui opakatu oyoya gwasu ñepëi pe pɨ'anemoñetasa pɨpe, tapemboetei Tüpä, yande Yar Jesucristo Yesupa. 7 Peyeaɨsu tuprɨ ñepëi-pëi, inungar Cristo peraɨsu oyeupe narä pe rereko, Tüpä mboetei agwä. 8 Che rumo aipo a'e peü Cristo ou judío pɨtɨ̇vɨï Tüpä remimombe'ugwer mboavɨye agwä judío ramoi araka'endar upe, egwë e'i Tüpä oñe'ë mboavɨyesa mboyekwa. 9 Ou avei ava nda'ei va'e judío upe omboetei va'erä Tüpä yuvɨreko iporoparaɨsuerekosa rese, esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i ete: “Sese che oromboeteira opakatu tekwa ɨvɨ rupindar pɨpe iyavei asapukaira nde rer mboeteisave.” 10 Ambuae Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “¡Peyembovɨ'a opakatu tekwa ɨvɨ pɨpendar, tekwa Tüpä rembiporavo rese!” 11 Ambuae pɨpe avei aipo e'i: “Opakatu ɨvɨ pɨpendar peiko va'e, ¡pemboetei yande Yar sereko!” 12 Isaías avei aipo e'i ikwachia: “Oimerä ñepëi ava osë va'e Jesé sui, a'e sekoira opakatu ava rerekwarä ɨvɨ pɨpe, sese opakatu ava oyeroyara yuvɨreko.” 13 Tüpä ite ni'ä ombou va'e oyesuindar rärö agwä, a'ese peikora vɨ'aretesa pɨpe sese peyerosa pɨpe, iyavei tombou poroarösa Espíritu Maräne'ɨ̇ pirätäsa pɨpe peü. 14 Che rɨvrɨ eta, ayeroya ite pe reko avɨyesa rese, esepia opakatu mba'e peikwapa tuprɨ ite, peikatu avei pe ñepëi-pëi peyeupe pe yemboarakwa agwä; 15 ko tekokwer rese rumo aikwachia opakatu che sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe peü pe resarai e'ɨ̇ agwä ichui. Esepia ayapo Tüpä che kwaita ombou va'e che raɨsusa pɨpe cheu, 16 Jesucristo rese che poravɨkɨ agwä ava nda'ei va'e judío rekokwer avɨye agwä. Evokoiyase judío pa'i nungar che kwaisa pɨpe amombe'u ko ñe'ësa Tüpä ombou va'e pɨsɨrösa resendar yuvɨreko chupe imopore'ɨ̇ agwä Tüpä rovai inungar mba'e seropove'ëprɨ avɨye va'e Tüpä upe Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨpe yepi. 17 Supiete che Cristo Jesús reroyasar che rekosa pɨpe avɨ'arete Tüpä che kwaita rese, 18 esepia cheu ndiyai añe'ë va'erä ambuae mba'e rese, ko mba'e Cristo oyapo uka va'e cheu ava nda'ei va'e judío rekokwer rese, seseño ite iyakatu cheu añe'ë va'erä, esepia amongere'ɨ̇ Tüpä reroya agwä yuvɨreko che ñe'ë rese, che rembiapo sui avei, 19 egwë a'e poromondɨisa mba'e yavai va'e apo Tüpä pirätäsa pɨpe. A'e ayapo Espíritu Tüpä suindar pirätäsa pɨpe. A'e ichui che amboavɨye ñe'ësa Cristo resendar mombe'u vichiko, tekwa Jerusalén sui tuprɨ agwata opakatu rupi, ayepota ɨvɨ Iliria ve aveino. 20 Che kere'ɨ̇ avei ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar mombe'u agwä ava Cristo rekokwer ndosendui va'e upe yepi, nda'ei rumo ambuae ava imboarakwa pare tëi, 21 inungar Ikwachiaprɨ pɨpe omombe'u va'e: “Ava ndoikwai va'e ite osepiara yuvɨreko kuri; akoi ndosendui va'e, osendukwa tuprɨ aveira sekokwer yuvɨreko kuri.” 22 Ko rese tëi che ndaikatui aso va'erä pe pɨri, yepe seta rupi aso pota tëi viña. 23 Kurïtëi rumo opa amboavɨye che poravɨkɨ ko ɨvɨ rupi, iyavei opa tëi seta aravɨter pe pɨri che sosa rägwer, 24 asose España ve apɨtara vicho pe pɨri. Iyavei che opoepia pare, aikora rumo movɨrö arɨ tëi pe rese, che pɨtɨ̇vɨïra peye peikatugwer rupi che yepota agwä che so save. 25 Kurïtëi rumo che asora Jerusalén ve, arasora porerekosa a'e pendar Jesús reroyasar pɨtɨ̇vɨï agwä. 26 Esepia ɨvɨ Macedonia pendar iyavei Acaya pendar Jesús reroyasar, a'e omonu'ä gwarepochi yuvɨreko Jerusalén ve yande rɨvrɨ iparaɨsu va'e pɨtɨ̇vɨï agwä. 27 A'e egwë e'i gwemimbotar rupi yuvɨreko iyavei iya ite imboyevɨ agwä yuvɨreko chupe a'e mba'e tuprɨ oyeupe apo agwer rese, esepia yɨpɨndar Jesús reroyasar judío yuvɨrekoi va'e oikwa uka ko tekokwer Tüpä suindar a'e ava nda'ei va'e judío yuvɨrekoi va'e upe, sese iya ite imboyevɨ agwä ko ɨvɨ pɨpendar porerekosa chupe. 28 Opase che amondo porerekosa yuvɨreko chupe, España ve che sose, a'ese apɨtara vicho pe pɨri. 29 Che amo'ä voi ete asose eipeve, tuvicha omboura Cristo oporovasasa yandeu. 30 Che rɨvrɨ eta, yande Yar Jesucristo rer pɨpe iyavei yeaɨsusa Espíritu ombou va'e pɨpe avei, aporandu peü opakatu che rese peyerure pirätä va'erä Tüpä upe che pɨtɨ̇vɨï agwä ko mboravɨkɨ rese. 31 Peporandu Tüpä upe tache repɨ ava Jesús reroyasare'ɨ̇ sui ɨvɨ Judea ve, iyavei Jerusalén pendar yande rɨvrɨ eta ko porerekosa pɨsɨ tuprɨ agwä avei, 32 Tüpä oipotase, che ayepotara vɨ'aretesa pɨpe pe repia agwä, iyavei apɨtu'ura pe pɨri asose. 33 Egwë te'i Tüpä gweko tuprɨsa pɨpe tasekoi opakatu pe rese yepi. Amén.
1 Ko yande reindrɨ Febe serer va'e, a'e oipɨtɨ̇vɨï tekwa Cencrea pendar Cristo reroyasar oiko. 2 Peipɨsɨ tuprɨ katu yande Yar rer pɨpe, a'e ni'ä yande kwaita Cristo reroyasar yande rekose, iyavei peipɨtɨ̇vɨïño mba'e chupe ipane va'e rese, esepia a'e seta ite oporopɨtɨ̇vɨï che avei ete che pɨtɨ̇vɨï no. 3 Pemombe'u che ma'endu'asa Prisca upe Áquila upe avei, a'e ni'ä che pɨtɨ̇vɨï mboravɨkɨ Jesucristo rekokwer rese yuvɨreko. 4 A'e avei ni'ä mba'e tëi pɨpe omondo gwekokwer che repɨkave yuvɨreko, nda'ei chupeño avɨye a'e, opakatu nda'ei va'e judío Jesús reroyar upe avei. 5 Pemombe'u avei che ma'endu'asa Prisca Áquila rëtäve oñemonu'ä va'e upe yuvɨreko. Pemombe'u avei che ma'endu'asa che rembiaɨsu Epéneto upe, a'e rane ni'ä yɨpɨndar ɨvɨ Asia pendar Cristo reroyasar sekoi. 6 Pemombe'u avei che ma'endu'asa María upe. A'e ni'ä oporavɨkɨ iteanga va'e pe rekokwer rese oiko. 7 Pemombe'u avei che ma'endu'asa che mu Andrónico iyavei Junias upe, a'e ni'ä che mboetasa yuvɨrekoi che rokendasave; a'e avei Jesús ñe'ë mombe'usar remimboyeroya yuvɨrekoi, a'e rane avei yɨpɨndar Cristo reroyasar yuvɨrekoi che sui. 8 Pemombe'u avei che ma'endu'asa che rembiaɨsu Ampliato upe yande Yar rese sekosa pɨpe. 9 Pemombe'u avei che ma'endu'asa Urbano upe, a'e ni'ä yande ndugwer oporavɨkɨ va'e Cristo rekokwer rese, che mborɨpar Estaquis upe avei. 10 Pemombe'u avei che ma'endu'asa Apeles upe, a'e ni'ä gwekoa'äsa sui osë tuprɨ va'e Cristo rese oyeroyasa pɨpe; iyavei pemombe'u che ma'endu'asa ava Aristóbulo rëtä pɨpendar yuvɨrekoi va'e upe avei. 11 Pemombe'u avei che ma'endu'asa che mu Herodión upe, ava Narciso rëtä pɨpendar yande Yar reroyasar upe avei. 12 Pemombe'u avei che ma'endu'asa Trifena iyavei Trifosa upe; a'e ni'ä oporavɨkɨ va'e yande Yar upe narä yuvɨreko, iyavei yande rembiaɨsu yande reindrɨ Pérsida, a'e avei ni'ä oporavɨkɨ ite yande Yar upe narä. 13 Pemombe'u avei che ma'endu'asa Rufo upe, a'e ni'ä ikwaprɨ ite Jesús reroyasar seko rese. Iyavei ichɨ, a'e che sɨ nungar ite sekoi. 14 Pemombe'u avei che ma'endu'asa Asíncrito upe, Flegonte upe, Hermes upe, Patrobas upe, Hermas upe iyavei opakatu ambuae yande rɨvrɨ eta supi yuvɨrekoi va'e upe. 15 Pemombe'u avei che ma'endu'asa Filólogo upe iyavei Julia upe, Nereo upe iyavei seindrɨ upe, Olimpas upe, opakatu yande rɨvrɨ yande Yar rese yuvɨrekoi va'e ipɨrindar upe avei. 16 Peyeovaupɨte katu pe reko maräne'ɨ̇sa pɨpe che ma'endu'asa mombe'use peyeupe. Opakatu Cristo reroyasar ko'ave omondo avei oma'endu'asa yuvɨreko peü. 17 Che rɨvrɨ eta, peikwa katu pe pa'ü pendar oporomboya'o pota serai va'e sui oime ava egwë e'i va'e oitɨ uka va'e ava mba'e tëi pɨpe, esepia a'e nda'ei ete ko ñe'ësa pe yembo'esa rupi yuvɨrekoi. Sese evokoi nungar ava sui peyepepɨño itera, 18 esepia a'e ava nda'ei yande Yar Cristo upe narä oyapo mba'e yuvɨreko, egwë e'i rumo a'e oyeupe narä tëi oipotarai mba'e yuvɨreko iyavei ombopa ava ndayarakwa tuprɨi va'e; oñe'ë tuprɨai anga'u oporomo'äpɨsɨ aisa pɨpe tëi yuvɨreko. 19 Opakatu ite ikwasa pe poreroyasa. Sese che avɨ'arete vichiko, che rumo aipota pemboyekwa va'erä pe mba'ekwasa mba'e avɨye va'e apo agwä, nda'ei mba'e tëi apo agwä; 20 egwë e'i pɨ'aivira Tüpä Karugwar rekopɨpa gweko katuprɨsa pɨpe, pe avei evokoiyase pesekoreroyɨra. A'ese yande Yar Jesús perovasara perereko. 21 Omondo avei oma'endu'asa Timoteo peü, a'e che pɨtɨ̇vɨï che poravɨkɨsa rese yepi; iyavei che mu Lucio, Jasón, Sosípater, a'e avei ima'endu'a yuvɨreko pe rese. 22 Che Tercio, aikwachia va'e ko ñe'ësa peü, che avei che ma'endu'asa amondo yande Yar reroyasa pɨpe peü. 23 Omondo avei oma'endu'asa Gayo peü. A'e sëtäve ite ni'ä ake yepi, ipɨri avei ambuae Jesús reroyasar oñemonu'ä yuvɨreko yepi. Iyavei Erasto omondo oma'endu'asa opakatu peü, a'e tekwa mba'e gwarepochi apokatusar, yande rɨvrɨ Cuarto avei omondo oma'endu'asa peü. 24 Avɨye, yande Yar Jesucristo upe taperovasa opakatu. Amén. 25 Yamboetei Tüpä sereko, a'e ni'ä oikatu pe movɨräkwä ko ñe'ësa ñepɨsɨrösa resendar amombe'u va'e rupi iyavei ko porombo'esa Jesucristo rekokwer resendar rupi avei. A'e oyoya tuprɨ ite Tüpä omboyekwa ramo va'e cheu ko ɨvɨ apoe'ɨ̇ suive mba'e ndikwasai va'e rese, 26 kurïtëi rumo oyekwa uka oñe'ë mombe'usar rembikwachia pɨpe Tüpä apɨre'ɨ̇ va'e porokwaita rupi. A'e Tüpä ñe'ësa ndikwasai va'e omboyekwa uka opakatu ava upe, opakatu vɨroya va'erä yuvɨreko. 27 ¡Tüpä gweraño imba'ekwa va'e yepi, egwë te'i a'e yande Yar Jesucristo rer pɨpe imboeteiprɨ tasekoi! Amén.
1 Tüpä oiporavo Pablo yande Cristo Jesús ñe'ë mombe'usar sekoi agwä, a'e omondo oma'endu'asa oyoya tuprɨ yande rɨvrɨ Sóstenes reseve yuvɨreko, Corinto ve yuvɨrekoi va'e Tüpä reroyasar upe avei, yande Yar Cristo Jesús rer pɨpe sovasaprɨ iyavei iporavoprɨ tekwa maräne'ɨ̇ pɨpe narä, iyavei opakatu rupi osenoi va'e yande Yar Jesucristo rer yuvɨreko, a'e yande Yar sekoi opakatu tekwa maräne'ɨ̇ upendar avei. 3 Yande Ru Tüpä, yande Yar Jesucristo taperovasa pe reko tuprɨ agwä. 4 Che avɨye ndeu a'eño ite Tüpä upe pe rekokwer rese, esepia ni'ä Cristo Jesús rer pɨpe peikose Tüpä pe rovasa pe rereko yepi. 5 Egwë e'i sekokwer pɨpe sui Tüpä ombou opakatu pe reko tuprɨ katu agwä pemombe'u tuprɨ va'erä imba'ekwasa, opakatu mba'e supiete va'e kwa tuprɨ agwä avei, 6 esepia ko ñe'ësa avɨye va'e Cristo resendar a'e sekoi ete pe rese peñekuñarö agwä. 7 Ko pɨpe sui ni'ä nipanei ete Tüpä porovasasa pesärö va'e peiko yande Yar Jesucristo yevɨ agwä kuri. 8 Tüpä pe movɨräkwä ñoitera pe rereko oyepotase arɨ kañɨ kuri, a'ese ndipoi chietera ava oikatu va'e pemondo agwä mba'e-mba'e tëi pɨpe yande Yar Jesucristo yevɨse kuri. 9 Tüpä omboavɨye va'e ite oñe'ëngagwer yepi, ipɨpe sui yande yaiko sembiporavo Ta'ɨrɨ yande Yar Jesucristo rupi yagwata va'erä. 10 Che rɨvrɨ eta, yande Yar Jesucristo rer pɨpe aipo a'e peü pemboyoya katu pe pɨ'a ñemoñetasa, ndapeyemboya'oi chira peyesui. Peiko katu pe yeaɨsusa pɨpe, ichui ta'oyoya pe pɨ'a ñemoñetasa, ta'oyoya avei mba'e pe remimbotar. 11 Ko aipo a'e peü che rɨvrɨ eta, esepia aikwa ite Cloe mu omombe'use yuvɨreko cheu peye ñemoɨrö-ɨröse peyeupe ae. 12 Supiete aipo a'e, oime pe pa'üpendar aipo e'i va'e yuvɨreko: “Che aiko Pablo rupindar”; ambuae aipo e'i: “Che aiko Apolo rupindar”; aipo e'i avei ambuae: “Che aiko Pedro rupindar”; iyavei ambuae aipo e'i, “Che Cristo rupindar aiko.” 13 ¿Cristo pi'ä kokotɨ-kotɨ tëi ipɨ'añemoñeta oiko? ¿Pablo pi'ä yatɨkasa kurusu rese pe angaipa repɨrä? ¿Anise tie peapirämosa Pablo rer pɨpe? 14 ¡Avɨye Tüpä upe che ndopoapirämoise, Crispo iyavei Gayo, a'e gweraño rumo añapirämo yuvɨreko! 15 Sese ndipoi chietera ava che ñapirämoprɨ aiko serer pɨpe e'i va'e yuvɨreko. 16 Estéfanas rëtä pendar avei añapirämo yuvɨreko, ipare ndipo iri ete ambuae ava añapirämo va'e, 17 Cristo ndachekwai che poroapirämo agwä, a'e rumo che kwai amombe'u va'erä iñe'ëngagwer vichiko, iyavei nda'ei ñe'ësa yavai katu va'e aiporu, esepia nañomi potai ete ko ñe'ësa pirätägwer Cristo kurusu rese imano agwer resendar ava sui. 18 Esepia akoi ava okañɨ tëi va'erä upe ko ñe'ësa kurusu rese Cristo manosa resendar avɨye egwë e'i tëi va'e viña; yande ipɨsɨröprɨ yaiko va'erä upe rumo ko ñe'ësa vɨreko ite Tüpä pirätäsa. 19 Inungar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Amokañɨrä imba'ekwa vai va'e sui imba'ekwasa iyavei arokwara ava yarakwa vai va'e sui yarakwasa.” 20 ¿Kevo pi'ä opɨta ava imba'ekwa vai va'e mba'ekwasa, iyavei porokwaita rese oporombo'e va'e arakwasa, iyavei oikwapa va'e mba'e ko ɨvɨ pɨpendar moigätu? ¡Tüpä opa ite osekuñarö ava mba'ekwasa egwë e'i tëi va'e ko ɨvɨ pɨpendar! 21 Supiete ko ɨvɨ pɨpendar ndoiporui ete omba'ekwasa oikwa va'erä Tüpä yuvɨreko a'e rumo omboyekwa ite omba'ekwasa, Tüpä evokoiyase oipɨsɨröra ñe'ësa avɨye va'e rupi oyese yeroyasar kuri, yepe ko ñe'ësa avɨye va'e ndoyavɨi egwë e'i tëi va'e viña. 22 Judío osepia pota ite mba'e poromondɨisa yuvɨreko, griego evokoiyase osendu pota tëi ñe'ësa arakwasa resendar yuvɨreko; 23 yande rumo yamombe'u ite ñepëi Poropɨsɨrösa atɨka agwer kurusu rese yaiko. Ko ñe'ësa nda'ei ete avɨye va'e judío eta pɨ'a rupi, iyavei ava nda'ei va'e judío upe ko ñe'ësa osenduse avɨye akoi egwë e'i tëi va'e yuvɨreko chupe; 24 akoi Tüpä oiporavo va'e, judío eta anise griego yuvɨrekoi va'e, ko Poropɨsɨrösar sekoi Tüpä pirätäsa imba'ekwasa avei. 25 Esepia Tüpä mba'ekwasa ava upe avɨye egwë e'i tëi va'e, iyavei Tüpä reko mbegwesa ipirätä katu opakatu ava pirätäsa sui. 26 Che rɨvrɨ eta, peyemoma'endu'a katu Tüpä pe poravo agwer rese, yepe pe pa'ü pendar ndasetaimi imba'ekwa vai va'e ava rovake yuvɨreko viña, ndasetaimi avei pereko pe mu seko ɨvate va'e pe pa'üve. 27 Tüpä oiporavo ko ɨvɨ pɨpendar ava remiambotare'ɨ̇, ava imba'ekwa vai va'e mochi agwä; oiporavo avei ava seko mbegwemi va'e ava seko ɨvate katu va'e mochi agwä. 28 Tüpä oiporavo avei ko ɨvɨ pɨpe ava remieroɨrö seko mbegwemi va'e, ava seko ɨvɨ kotɨ katu va'e pe pa'ü pendar ko ava seko ɨvate va'e reroyɨ agwä. 29 Ko oimese ndipoi chietera ava oyeeko mboɨvateai va'e Tüpä rovai. 30 Tüpä ite ni'ä opa pe mboyemboya Cristo Jesús rese, iyavei Cristo vɨreko uka yande mba'ekwa agwä, yande reko tuprɨ agwä, yande rekokwer rovasa agwä iyavei ndayaiko iri va'erä mba'e-mba'e tëi pɨpe. 31 Inungar ko aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: “Akoi ava oyeekomboɨvateai pota va'e, toyeekomboɨvate katu yande Yar rembiapo rese.”
1 Iyavei che rɨvrɨ eta, che asose añe'ëse peü Tüpä suindar ñe'ësa supiete va'e yɨpɨndar ndikwasai va'e pɨpe, nañe'ëi ko ɨvɨ pɨpendar tëi ava mba'ekwasa pɨpe, ñe'ësa ɨvateai va'e pɨpe avei. 2 Esepia akoi aikose pe pa'üve, ndachepɨ'añemoñetai ete ambuae mba'e rese, Jesucristo rekokwer rese, yatɨka agwer rese katu ite che pɨ'añemoñeta vichiko. 3 Iyavei ndachepirätäi, arɨrɨi avei che sɨkɨyepave peü asose, 4 iyavei akoi añe'ëse ñe'ësa pɨsɨrösa rese peü, ndaiporui ete rumo ñe'ësa ɨvateai va'e pe pɨ'a ñemoñetasa rerova agwä. Che rumo, Tüpä Espíritu pirätäsa pɨpe añe'ë peü, 5 a'ese peporeroyasa sekoira Tüpä pirätäsa rupi ete iyavei nda'ei chira ava ɨvɨ pɨpendar mba'ekwasa rupi tëi. 6 Supiete, ore rumo oromombe'u ko ñe'ësa vɨreko va'e upe ñoite yeroyasa opɨ'a pɨpe oroñe'ë avei mba'e ikwaprɨ va'e rese. Nda'ei rumo ava mba'ekwasa ko ɨvɨ pɨpendar tëi nda'ei avei mborerekwar mba'ekwasa ko ɨvɨ pɨpendar a'e imborerekwasa rumo okañɨ tëi va'erä ite yuvɨreko. 7 Oroñe'ë katu arakwasa Tüpä suindar ndikwasai va'e rese, a'e yɨpɨve vɨreko va'e ɨvɨ apoe'ɨ̇ vɨteseve, a'e ko omboyekwa ramo va'e yandeu yaiko va'erä teko orɨ apɨre'ɨ̇ va'esave. 8 Ko ɨvɨ pɨpendar ava mborerekwareta rumo ndosendukwai ete ko ñe'ësa yuvɨreko, osendukwase rumo yuvɨreko viña, ndoyatɨka ukai chira yande Yar seko ɨvate, porañete va'e kurusu rese yuvɨreko viña. 9 Inungar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Tüpä omoigätu mba'e ava gwaɨsupar upe a'e rumo mba'e ndosepiai va'e ite ava yuvɨreko yepi, iyavei ndipɨ'a ñemoñetai ete sese yuvɨreko.” 10 Tüpä rumo oikwa uka ite mba'e Espíritu pɨpe yandeu, esepia Espíritu oikwa tuprɨ ite opakatu mba'e ndikwasai va'e Tüpä suindar oiko. 11 ¿Uma ava pi'ä oikwa ambuae ava pɨ'a ñemoñetasa, esepia espíritu gweraño ite ava pɨ'a ñemoñetasa oikwa? Egwë e'i avei Tüpä Espíritu gweraño ite oikwa Tüpä pɨ'a ñemoñetasa. 12 Yande evokoiyase nda'ei ko ɨvɨ pɨpendar tëi espíritu yaipɨsɨ, egwë e'i rumo Espíritu Tüpä suindar ite yaipɨsɨ, yaikwa va'erä avei Tüpä porerekosa oporoaɨsusa pɨpe ombou va'e yandeu. 13 A'e ni'ä oromombe'u Tüpä Espíritu ore mbo'e va'e, nda'ei ñe'ësa ava tëi arakwasa sui. Egwë oro'e ko supiete va'e ñe'ësa espíritu suindar oromombe'u espíritu rese yuvɨrekoi va'e upe yepi. 14 Akoi ava ndovɨrekoi va'e Tüpä Espíritu opɨ'a pɨpe, ndoipɨsɨi ete mba'e Tüpä Espíritu suindar yuvɨreko, esepia chupe evokoi mba'e avɨye egwë e'i tëi va'e. Iyavei ndosendukwa katui ete yuvɨreko, esepia evokoi nungar mba'e sendukwasa Espíritu pɨpeño ite. 15 Akoi ava vɨreko va'e rumo Tüpä Espíritu opɨ'a pɨpe oikatu opakatu mba'e kwa agwä, iyavei ndipoi chietera ava oikatu va'e imondo mba'e tëi pɨpe. 16 Esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “¿Uma pi'ä oikwa yande Yar pɨ'a ñemoñetasa oiko? ¿Uma pi'ä oikatura imbo'e?” Yande rumo yareko yande Yar Cristo pɨ'a ñemoñetasa.
1 Che rɨvrɨ eta, ndapegwata tuprɨi pɨ'a ñemoñetasa avɨye va'e rupi, pe rumo pegwataño vɨte ava tëi pɨ'a ñemoñetasa rupi peiko, pe pɨ'a ñemoñetasa inungar pitani pɨ'a ñemoñetasa tëi Cristo rese. 2 Sese che opombo'e mba'e ndayavai va'e rese, inungar pitanimi ndoikatu vɨtei va'e okaru, esepia pe ndapesendukwa katu vɨtei ete Tüpä ñe'ëngagwer yavai va'e peiko. ¡Iyavei kurïtëi ndapeikatu vɨtei ete sendukwa agwä. 3 esepia pegwata vɨteño ko ɨvɨ pɨpendar pɨ'a ñemoñetasa rupi! Peyemoekate'ɨ̇-te'ɨ̇ oyeupe, iyavei peñemoɨrö peyeupe pe pɨ'añemoñeta nda'oyoyai va'esa pɨpe, pe evokoiyase peyapo ava ndoikwai va'e rembiapo nungar tëi. 4 Esepia oime aipo e'i va'e: “Che aiko Pablo rupindar”, iyavei ambuae aipo e'i: “Che aiko Apolo rupindar”, pe evokoiyase peiko ava ɨvɨ pɨpendar pɨ'a ñemoñetasa rupi tëi. 5 Evokoiyase, ¿Mba'e vo Apolo sekoi?, ¿Mba'e vo Pablo sekoi? A'e yuvɨrekoi Tüpä rembigwai, ipɨpe sui ni'ä pereko poreroyasa peyese. Yande Yar ni'ä ombou ñepëi-pëi mboravɨkɨ yandeu chupe yayapo va'erä: 6 che rane inungar añotɨ̇ va'e mba'e rä'ɨi pe pɨ'a pɨpe; Apolo evokoiyase inungar imboɨ'usar, Tüpä rumo inungar omboorɨ va'e peü. 7 Evokoiyase ndiyai peyeroya mba'e tɨ̇sar rese tëi, imboɨ'usar rese tëi avei, peyeroya katura rumo Tüpä rese, a'e ni'ä pe reko momirätä katu pe rereko. 8 Mba'e tɨ̇sar iyavei imboɨ'usar oyoya tuprɨ iporavɨkɨ yuvɨreko, sese Tüpä omboepɨra ñepëi-pëi upe iporavɨkɨgwer rupi. 9 Ore oroporavɨkɨ va'e Tüpä upe, pe evokoiyase ɨvɨ nungar peiko Tüpä poravɨkɨ agwä iyavei pe inungar Tüpä omopü'a ramomi va'e oɨ. 10 Che aiko oɨ aposar esepia Tüpä oyapo uka oɨ vɨräkwäsa cheu, ambuae evokoiyase omopü'a i'arɨve. Ñepëi-pëi peiko va'e peikwa tuprɨra imopü'a, 11 esepia ndipoi chietera ambuae omopü'a va'e oɨ vɨräkwäsa yapoprɨ arɨve, esepia a'e ite Jesucristo sekoi. 12 Ko oɨ movɨräkwäsa arɨve, a'ese ñepëi oikatura imopü'a oro pɨpe, gwarepochi iyavei ita avɨye va'e pɨpe, anise ɨvɨra, kapi'i, anise takwar pɨpe avei; 13 a'e iporavɨkɨ agwer rumo arɨ kañɨse ikwasa tuprɨra ñepëi-pëi yuvɨreko; esepia a'e arɨ pɨpe yande Yar oura tata reseve, ñepëi-pëi pe poravɨkɨ agwer kwa agwä. 14 Akoi ava oporombo'e tuprɨ va'e inungar ava oyapo oɨ ndokai va'e, a'e oipɨsɨra oporavɨkɨ reprɨ; 15 ambuae oporombo'e rai va'e rumo inungar oɨ oyapo okai va'e tëi, iporombo'e agwer opa tëietera okañɨ, a'e gweraño evokoiyase oñepɨsɨrö säira tata gwasu sui. 16 ¿Ndapeikwai vo Tüpä rëtä peikose, iyavei Tüpä Espíritu sekoise pe rese? 17 Oimese ava omomarä va'e Tüpä rëtä, Tüpä evokoiyase omboura oñemoɨrösa a'e ava upe, esepia Tüpä rëtä nimaräi va'e ite; iyavei evokoi Tüpä rëtä a'e ite ni'ä peiko. 18 Peyembopa eme katu pe ae: oimese pe pa'ü pendar inungar imba'ekwa vai va'e ko ɨvɨ pɨpendar pɨ'a ñemoñetasa rupi tëi, toyeekomombegwemi rane oarakwa agwä, a'ese osupitɨra mba'e kwasa avɨye va'e. 19 Esepia ava yarakwa vai va'e ko ɨvɨ pɨpe a'e Tüpä upe egwë e'i tëi va'e. Inungar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Tüpä opa ite osekopɨ ava imba'ekwa vai va'e mba'ekwasa pɨpe.” 20 Aipo e'i avei: “Yande Yar oikwa ite ava yarakwa vai va'e pɨ'a ñemoñetasa, a'e egwë e'i tëi va'e.” 21 Sese, ndapeyeeko mboɨvateai chira ava tëi porombo'esa rupi; esepia opakatu mba'e oime va'e peündar ite: 22 Pablo, Apolo, Pedro avei, opakatu ɨvɨ pɨpendar mba'e oime va'e, tekovesa, manosa avei, yasepia va'e, iyavei mba'e oime va'erä, a'e ni'ä opakatu peü narä ite, 23 iyavei pe ni'ä Cristo upendar, Cristo evokoiyase Tüpä upendar sekoi.
1 Pe rumo iya orekwa ukaño ite peye inungar Cristo pɨtɨ̇vɨïsar, iyavei orekwaita ite ni'ä Tüpä suindar ñe'ësa oyekwa ramo va'e rese oreporombo'e agwä. 2 Supiete kurïtëi, akoi vɨreko va'e okwaitära iya ite omboyekwa okwaita mboavɨye tuprɨsa. 3 Marä etemo che areko pe che rekokwer rese peporanduse viña, iyavei cheu mba'emi tëi che reraso potase ava tëi porandusave che rekokwer rese porandu agwä yuvɨreko. Che avei ndaikwai ete che rekokwer katuprɨsa. 4 Yepe, ndaikwai mba'e che rembiavɨ che kwaita sui viña, ndiyai chira rumo amboavɨye tuprɨ che kwaita a'e va'erä. Esepia yande Yar ñoite oikwa opakatu mba'e che rembiapo. 5 Sese ani, peñemoñeta ava rese tenondeve tëi; pesärö ranera rumo yande Yar yevɨ agwä, a'e ni'ä omboyekwara opakatu mba'e ndoyekwai va'e, iyavei omboyekwapara ñepëi-pëi yande pɨ'a ñemoñetasa. A'ese Tüpä omondora vɨ'aretesa ñepëi-pëi upe narä. 6 Che rɨvrɨ eta, añe'ë ko mba'e rese peü peiko tuprɨ agwä rese, inungar Apolo rekokwer che rekokwer aveino. Amombe'u peü peyembo'e agwä ore rekokwer sui peiko e'ɨ̇ va'erä kokotɨ tëi ikwachiaprɨ sui, iyavei ipɨpe sui ndipoi chira ava oyeeko mboɨvateai va'e, ambuae mbɨa sui. 7 Esepia ¿Uma vo ombou ndeu ndereko mboɨvateai agwä ambuae ava sui? ¿Mba'e vo ipane ndeu ndereipɨsɨi va'e Tüpä sui? Esepia a'e omondo opakatu mba'e ndeu, ¿ma'erä evokoiyase ereyeeko mboɨvateai eiko, ndoyavɨi ndeye sui tëi ereyapo va'e mba'e? 8 Ndoyavɨi pereko ite va'e opakatu mba'e pe remimbotar viña, ndoyavɨi avei nipanei va'e ite mba'e peü, iyavei ndoyavɨi mborerekwar ɨvate katu va'e peiko ore sui. ¡Mborerekwar ɨvate katu va'e peikose viña, a'ese ore avei oroikera pe mborerekwasave! 9 Ore rumo Jesús ñe'ë mombe'usar oroiko va'e ndoyavɨi cheu Tüpä ore renoi ipa tëi va'e ore mano tëi agwä. Sese seroɨömbrɨ oroiko inungar ava imbogwaiprɨ yukapɨrä, egwë oro'e oroiko opakatu ava rovake, mbigwai ɨva pendar rovake avei. 10 Ore oroiko va'e Cristo rese, ndoyavɨi egwë oro'e ñotëi va'e; pe evokoiyase pereko pe mba'e kwasa Cristo sui, peyeapo imba'ekwa eteprɨ va'e peiko Cristo rese pe rekosa pɨpe. Iyavei ore ndoyavɨi ndaseko pirätäi va'e oroiko ava rembiepiave; a'eseve avei rumo peyeekomomirätä tëi peiko. Ore seroɨrömbrɨ tëi oroiko, pe evokoiyase ava pe mboetei gwasu pe rereko yuvɨreko. 11 Kurïtëi oroikove vɨte ite ore rɨepore'ɨ̇ pɨpe, ore usei tëi iyavei ndore turukwai ete; ava evokoiyase marä-marä tëi ore rereko yuvɨreko, iyavei ndorovɨrekoi ore rëtä 12 ore oroporavɨkɨño ite oroyembogwerai tëi ipɨpe. Ava rumo iñe'ë marä-marä tëiete yuvɨreko oreu; ore evokoiyase oromboyevɨño iñe'ë mba'e tuprɨ pɨpe chupe; ore reka-reka katuño ite ore momarä agwä yuvɨreko; ore rumo oroñemosaño ite yuvɨreko chupe. 13 Iñe'ë-ñe'ë tëi ore rese yuvɨreko, oromboyevɨ rumo ñe'ësa avɨye va'e pɨpe yuvɨreko chupe. Ore rereko ɨtɨ nungar tëi iyavei ore rereko inungar ava egwë e'i tëi va'e yuvɨreko. Kurïtëi egwë e'i vɨteño ite yuvɨreko oreu. 14 Nda'ei pe mochi agwä aipo a'e ikwachia peü, egwë e'i rumo pe mboarakwa agwä tëi, inungar che ra'ɨrɨ ite, che rembiaɨsu opovɨreko. 15 Esepia, yepe pereko atɨ pe pɨtɨ̇vɨïsar Cristo rese pe reko agwä viña, ndaperekoi rumo seta pe yesupa, esepia che amombe'use ni'ä ñe'ësa pɨsɨrösa resendar peü, a'ese ramo peroya Cristo Jesús. Seroyasa pɨpe evokoiyase che inungar pe yesupa ite aiko peü. 16 Sese, che aipota ite che rekokwer moña agwä peye. 17 Sese che amondo che rembiaɨsu Timoteo peü, che ra'ɨrɨ nungar omboavɨye va'e okwaita yande Yar suindar. A'e pe moma'endu'ara Cristo rupi che gwatasa rese. A'e oyoya che porombo'e agwer rese che sose opakatu Jesús reroyasar ñemonu'äsa rupi yepi. 18 Oime pe pa'ü pendar oyeroya iteanga va'e oyese ipɨ'a ñemoñeta avei ndou chira revo yande repia e'i cheu yuvɨreko viña; 19 aso pɨ'aiviño itera rumo pe repia, yande Yar oipotase cheu. A'ese aikwa tuprɨra oyemboɨvateai va'e reko pirätäsa yuvɨreko, iyavei nda'ei chira iñe'ë gweraño tëi aikwara. 20 Esepia Tüpä mborerekwasa iyavei ipirätäsa rese, nda'ei chira ñe'ësaño tëi. 21 ¿Mba'e vo peipota peiko: peipota tie aso poronupasa reseve, anise tie asora mba'e tuprɨ pɨpe pe repia?
1 Yandusa avei ñepëi pe pa'ü pendar vɨrekose gwembirekorä osɨ rekoyar. Evokoi oyapo va'e yemboagwasasa naporäi ete, Tüpä reroyasare'ɨ̇ ite ndoyapoi evokoi nungar mba'e tëi yuvɨreko. 2 ¡Pe rumo peyeekomboɨvateai peiko! ¡Iyakatu rumo ndapeyembovɨ'ai chira evokoi nungar mba'e tëi repiase viña! Evokoi nungar ava iyakatu ite pemboyepepɨra pe pa'ü sui. 3 Yepe ni'ä che teiete ndaikoi pe pa'üve viña, pe rese che ma'endu'asa pɨpe rumo aikove ite pe pa'üve; iyavei aikwa voi ete aipo oyapo va'e mba'e tëi rekokwer inungar-ra aiko va'e ite pe pa'üve viña. 4 Akoi peñemonu'äse, che avei aikora pe pa'üve che ma'endu'asa pɨpe, iyavei yande Yar Jesús pirätäsa avei sekoira pe rese, 5 evokoi ava timondosa Karugwar povrɨve sekokwerai mokañɨ agwä, ipɨpe sui sekokwer toñepɨsɨrö yande Yar yevɨse kuri. 6 Ndapeyeeko mboɨvateai chira peiko ko mba'e tëi oimese pe pa'üve. Esepia peikwa ni'ä ko ñe'ësa aipo e'i va'e: “Yepe chi'ïmi imondosa mboyape mboapeposa mboyapegwä rese viña, a'e rumo oikepa tuprɨ mboyapegwä rese.” 7 Sese pepoi evokoi nungar mboyape mboapeposa naporäi va'e sui, a'ese peikora inungar mboyape yapoprɨ ipɨasu ramo va'e. Iyavei peiko inungar mboyape ndovɨrekoi va'e omboapeposa i'usa va'e Pascua pieta pɨpe yepi. Esepia yande Yar Cristo iparaɨsu omano yande repɨrä, inungar ovesa yukaprɨ angaipa mokañɨ agwä Pascua pɨpe. 8 Sese iya yamboeteira yande pieta Pascua yaiko inungar mboyape ndayapepoi va'e iyavei mba'e supi tuprɨ va'e rese, nda'ei chiaveira yamboetei mboyape mboapeposa kwakwa va'e nungar pɨpe tëi ani chiaveira porombopasa tekokwer naporäi va'e pɨpe. 9 Ambuae aikwachia va'e pɨpe aipo a'e peü ndapemborɨi chira ava oyemboagwasa-gwasa tëi va'e. 10 Iyavei ko namombe'ui peyepepɨ va'erä opakatu mba'e ɨvɨ pɨpendar oime va'e yemboagwasasa sui, ani chiaveira mba'e ñomiprɨ sui, ani chiaveira mondasa sui, ani chiaveira yeruresa mba'e ra'anga upe tëi, imboavɨye agwä pesë itera ko ɨvɨ pɨpe sui viña. 11 Che akoi aipo a'e peü ndapemborɨi chira ava che Jesucristo reroyasar aiko e'i anga'u tëi va'e, oyemboagwasase, anise oipotaraise ambuae ava mba'e, oyerure tëi va'e mba'e ra'anga upe, iyavei ima'echiröiai va'e, kagwar tëi va'e, anise imondarai va'e. Evokoi nungar ava pɨri ñepëi yepe ndapekarui chietera. 12 Cheu ndiyai ete ava ndoyuvɨrekoi va'e Tüpä rese rekokwer rese porandu agwä; Tüpä a'e ava yuvɨrekoi va'e rekokwer opara oikwa koiye. Pe rumo pe kwaita ite Tüpä rese yuvɨrekoi va'e upe pe porandu agwä sekokwer rese. Sese pemboyepepɨño ite osɨ rekoyar rese sekoi va'e pe pa'ü sui.
1 Akoi oimese pe pa'ü pendar vɨreko va'e vavasa ambuae ava rese, ¿ma'erä evokoiyase peporandura mborerekwar ndiporeroyai va'e upe mba'e moigätu agwä, iya rumo peporandura mborerekwar Tüpä reroyasar upe? 2 ¿Ndapeikwai vo peiko Tüpä reroyasar oporandu va'erä opakatu mba'e ava ɨvɨ pɨpendar rembiapo rese? Esepia pe ite ni'ä peporandura mba'e rese ko ɨvɨ pɨpendar upe, ¿ma'erä evokoiyase ndapeikatui ete tekokwer ndayavaimi va'e moigätu peiko? 3 ¿Ndapeikwai vo yande avei yaporandura mbigwai ɨva pendar rekokwer rese kuri? ¡Evokoiyase peporandu katu itera ko ɨvɨ pɨpendar tekokwer rese peyeupe yepi! 4 Perekose evokoi nungar mba'e tëi peyeupe, ¿ma'erä peiporu ava egwë e'i tëi va'e tüpäro pendar upe mba'e moigätu agwä? 5 Che aipo a'e ite peü pechï agwä: ¿Ndipoimi ete vo pe pa'üve ñepëi yarakwa va'e oikatu va'e, mba'e tëi peyeupendar moigätu agwä? 6 ¡Nda'ei pevava peyeupe gweraño! ¡Oime avei pe pa'ü pendar Tüpä reroyasar vɨraso ambuae omboetasa mborerekwar Tüpä reroyasare'ɨ̇ upe tëi mba'e moigätu agwä! 7 Supiete pe vavase pe yeope ae nda'ei ete mba'e avɨye va'e. ¿Ma'erä vo ndape ñemosaiño mba'e naporäi va'e upe? ¿Ma'erä toñomiño che mba'e yuvɨreko ndapeyei? 8 ¡Pe rumo peyapo ite, mba'e-mba'e tëi peñomi avei pe mboetasa eta mba'e peiko! 9 ¿Ndapeikwai vo akoi ava mba'e-mba'e tëi aposar ndoyuvɨroikei chietera Tüpä mborerekwasa pɨpe kuri? Ndapeyembopa ukai chira, yemboagwasasa angaipa pɨpe iyavei oyerure va'e mba'e ra'anga upe tëi, oyemboagwasa tëi va'e, iyavei kuimba'e yuvɨrekoi va'e kuña rekokwer nungar pɨpe, iyavei kuimba'e yuvɨrekoi va'e oyese ae, iyavei mba'e ñomisar, iyavei ava nomombe'ui va'e mba'e supi, iyavei kagwar, iyavei ava iñe'ë-ñe'ë tëi va'e, iyavei ava imondarai va'e yuvɨreko, a'e ndoyuvɨroikei chietera Tüpä mborerekwasave kuri. 11 Oime avei ni'ä akoi pe pa'ü pendar yɨpɨndar egwë e'i va'e yuvɨreko; kurïtëi rumo opa pe angaipa imokañɨsa pe sui iyavei pe ipe'aprɨ peiko Tüpä upe narä ite, a'e yande Yar Jesucristo rer pɨpe yande Ru Tüpä Espíritu pirätäsa pɨpe aveino. 12 Oime pe pa'ü pendar aipo e'i va'e: “Che ayapora mba'e che remimbotar rupi ete.” Evokoi spiete, nda'ei rumo opakatu mba'e avɨye va'e. Che ayapo itera mba'e che remimbotar rupi ete, iyavei ndaikoi chira mba'e che rembiapo povrɨve tëi. 13 Aipo e'i avei yuvɨreko: “Tembi'u yande avɨter upe narä, iyavei yande avɨter evokoiyase yande rembi'u upe narä.” Evokoi spiete, Tüpä opara omokañɨ ñuvɨrïo mba'e evokoi nungar. Yande retekwer rumo ndikwaitai yagwasa tëi va'erä, a'e rumo yande Yar upe narä. Esepia yande retekwer nda'ei yemboagwasasa angaipa upe narä tëi, a'e yande Yar upe narä ite, iyavei yande Yar sekoi yande rete upe narä. 14 Inungar Tüpä ombogwerayevɨ yande Yar, egwë e'i aveira yande mbogwerayevɨ opirätäsa pɨpe koiye. 15 ¿Ndapeikwai vo pe retekwer Cristo retekwer rese sekoise? ¿Ndiyai ete evokoiyase Cristo upendar yande rete mondo agwä kuña gwetekwer omondo-mondo tëi va'e upe? ¡Ani nda'ei ete supi! 16 ¿Ndapeikwai vo akoi ñepëi ava oyemondose kuña oyemondo-mondo tëi va'e upe, a'e oyoya tuprɨ yuvɨrekoi ñepëi retekwer pɨpe? Esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e oyese a'e yuvɨrekoira inungar ñepëi ava.” 17 Akoi ava sekoi va'e rumo yande Yar rese, a'e sekokwer evokoiyase ñepëiño ite. 18 Peyepepɨ voiño katu ava yemboagwasa-gwasa tëisa sui. Opakatu ambuae angaipa nda'ei yande retekwer rese narä ite. Akoi ava oyapo tëi va'e mba'e kuña rese, gwetekwer ae evokoiyase omomarä katu gwembiapo pɨpe sui tëi. 19 ¿Ndapeikwai vo pe retekwer Espíritu Maräne'ɨ̇ upendar ite sekoise a'e Tüpä ombou va'e peü, iyavei Espíritu Maräne'ɨ̇ sekoi ete pe rese? Pe evokoiyase nda'ei ete pe retekwer yar peiko, 20 esepia Tüpä yande rerokwa oyeupe narä. Sese peyapo mba'e avɨye va'e pe retekwer pɨpe Tüpä mboetei agwä.
1 Kurïtëi amboyevɨra peü akoi pe porandusa mendasa resendar peikwachia va'e imbou cheu. Avɨyeño ite ni'ä ava nomendaise viña; 2 pe agwasa-gwasa tëi e'ɨ̇ agwä rumo, iyakatu perekoño itera pe rembireko ñepëi-pëi, kuña avei evokoiyase tovɨreko oyakatu omer yuvɨreko. 3 Kuimba'e tomboavɨye omendasa gwembireko rese iyavei kuña omenda va'e, tomboavɨye avei mendasa omer rese a'e ni'ä yande kwaita yamendase. 4 Esepia kuña omenda va'e gwetekwer nda'e iri oyeupe narä vɨreko, omer upe narä ite rumo. Iyavei kuimba'e omenda va'e, nda'ei avei gwetekwer oyeupe narä vɨreko, a'e rumo gwembireko upe narä ite vɨreko. 5 Ndiyai peate'ɨ̇ oyeupe, oyoya rumo yayapo eme mba'e peyese peyeupe pe yerokɨ agwä Tüpä upe, a'e avɨyeño. Ndiyai rumo peyoeya pukura, avɨyeteramo ndapeñemosaï chira, ipɨpe sui avɨyeteramo Karugwar peätoi tiëtera. 6 Nda'ei che opokwai tomenda yuvɨreko viya peü. 7 Che aipota, peiko va'erä viña inungar che ndaikoi mendasa pɨpe; Tüpä rumo ombou ñepëi-pëi tekokwer yande yakatu yande rekorä. 8 Iyavei nomenda vɨtei va'e upe, kuña imer mano va'ekwer upe avei amombe'u pota mba'e, iyakatu revo ndapemendai chietera, inungar che aiko. 9 Ndapeikatuise rumo pe ñemosa agwä, pemendaño, esepia avɨye katu itera pemenda poropotarai rägwer sui. 10 Che aipo amombe'u omenda va'e upe, topoi eme kuña omer sui viya, nda'ei cheyesui tëi aipo a'e: a'e rumo yande Yar porokwaita ite. 11 Akoi opoise kuña omer sui, tomenda iri eme, anise toyevɨ iri omer upe. Iyavei kuimba'e omenda va'e, topoi eme avei gwembireko sui. 12 Ambuae ava opakatu upe rumo che yesui ete aipo a'e, esepia nda'ei ete yande Yar suindar ñe'ësa, akoi Jesús reroyasar vɨrekose gwembireko nda'ei va'e Jesús reroyasar, a'e kuña sekoi potaño itese sese, evokoiyase a'e topoi eme ite gwembireko sui. 13 Iyavei akoi kuña Jesús reroyasar, vɨrekose omer nda'ei va'e Jesús reroyasar, a'e kuimba'e sekoi potaño itese sese, evokoiyase a'e kuña topoi eme ite ichui. 14 Esepia ko kuña Jesús reroyasar vɨrekose omer nda'ei va'e Jesús reroyasar, nda'ei ete angaipa pɨpe yuvɨrekoi Tüpä rovai; egwë e'i aveira kuimba'e Jesús reroyasar vɨrekose gwembireko Jesús reroyasare'ɨ̇, egwë nde'ise rumo, pe ra'ɨrɨ avei ndoyavɨi chira nda'ei va'e Jesús reroyasar ra'ɨrɨ yuvɨreko viña. A'e pe ra'ɨrɨ rumo Tüpä upendar ite yuvɨrekoira. 15 Supiete kurïtëi, pemenda va'e nda'ei va'e Jesús reroyasar rese, pepoi eme katu ichui. Evokoiyase Jesús reroyasar kuña anise kuimba'e yuvɨrekoira mba'e tuprɨ pɨpe, esepia Tüpä oñe'ë ite peü peiko va'erä teko tuprɨsa pɨpe. 16 Esepia ¿nde kuña omenda va'e marä ere vo ikwa, ereikatura pi'ä nde mer pɨsɨrö agwä eiko? ¿Iyavei nde kuimba'e omenda va'e, ereikatura pi'ä nderembireko pɨsɨrö agwä eiko? 17 Ñepëi-pëi yande Yar ombou tekokwer yaiko va'erä yande remimbotar rupi, inungar Tüpä yɨpɨndar yande poravo oiko. Ko mborokwaita opakatu rupi ete amombe'u Jesús reroyasar upe vichiko. 18 Akoi Tüpä osenoise ava oyemocircuncida va'e, ndape ñomichira pe yemocircuncidasa, akoi osenoi va'e avei ava nimbocircuncidaiprɨ, a'e ndiyai ete oyembocircuncida va'erä. 19 Esepia a'e oipota yande reko tuprɨ, nda'ei chira yande yembocircuncida pɨpe gweraño, Tüpä rumo oipota yamboyeroya va'erä iporokwaita. 20 Ñepëi-pëi peiko va'e perekora perekokwer ɨ̇vɨisa inungar yɨpɨndar Tüpä oñe'ëse peü. 21 Akoi Tüpä oñe'ëse ndeu a'ese nde ereiko mbigwai tëiete, sese ani nde pɨ'a ñemoñeta iri; yepe erereko tëira nde rekokwer mba'e avɨye va'e pɨpe viña, iyakatu rumo nde ereyapo tuprɨ ite mba'e ipɨpe. 22 Esepia pe mbigwai tëi peiko viña, peroyase rumo yande Yar, a'ese inungar nda'e iri va'e mbigwai peiko chupe; iyavei pe no, nda'ei va'e mbigwai tëi peiko va'e, yepe egwë peye viña, peroyase rumo Cristo, a'ese sembigwai peiko. 23 Tüpä opa ite perekokwa oyeupe narä, sese ndiyai ete ambuae ava povrɨve tëi peiko. 24 Sese, che rɨvrɨ eta, peikoveño itera pe rekokwer pɨpe inungar yɨpɨndar peiko tekokwer ɨ̇vɨisa pɨpe a'ese Tüpä oñe'ë peü. 25 Akoi kuña nomenda vɨtei va'e yuvɨreko, a'e chupe narä ndarekoi Yar suindar che ñe'ë agwä; che rumo amondora che pɨ'a ñemoñetasa yuvɨreko chupe, esepia yande Yar che paraɨsuerekosa pɨpe ite imboyeroyaprɨ aiko. 26 Cheu avɨye katuño ite nomendai va'e egwë e'iño tëise yuvɨreko viña. Esepia ni'ä tekokwer yavai eteanga kurïtëi. 27 Akoi pemendase, pepoi eme ite oyesui; akoi ndapemendaise, ndapeseka iri chietera peyeupe. 28 Akoi eremendase, ndereyemboangaipai ete; iyavei kuñatäi nomenda vɨtei va'e, ndoyemboangaipai ete. Akoi omenda va'e upe rumo yavai katura ko ɨvɨ pɨpe yuvɨreko. Sese che ndaipotai evokoi nungar mba'e pɨpe yuvɨrekoi va'erä. 29 Che rɨvrɨ eta, aipo mba'e amombe'u pota peü: Ndipukuvei ko arɨ naporäi va'e yepota agwä yandeu. Sese ko pɨpe suive tuprɨ omenda va'e toyuvɨrekoi nomendai va'e nungar yande Yar rese opɨ'a ñemoñetasa pɨpe; 30 akoi ndovɨ'ai va'e, toyuvɨrekoi eme ovɨ'are'ɨ̇sa pɨpe iyavei akoi ovɨ'arete va'e, a'e toyuvɨrekoi eme avei ovɨ'aretesa pɨpe, iyavei vɨrokwa va'e mba'e oma'erä toyuvɨrekoi inungar mba'e ndovɨrokwai va'e oma'erä; yande Yar rese opɨ'a ñemoñetasa pɨpe; 31 akoi ava ipɨ'añemoñeta katu va'e ko ɨvɨ pɨpendar mba'e poru agwä, tipɨ'añemoñeta eme evokoi nungar mba'e tëi rese yuvɨreko, esepia ko ɨvɨ pɨpendar mba'e yasepia va'e opa tëietera okañɨ. 32 Che ndaipotai ko ɨvɨ pɨpendar rekokwer rese tëi pe pɨ'añemoñeta eteprɨ peiko. Akoi mbɨa nomendai va'e rumo, ipɨ'añemoñeta katuño ite yande Yar rese imbovɨ'a agwä; 33 omenda va'e rumo ipɨ'añemoñeta ko ɨvɨ pɨpendar rekokwer rese tëi gwembireko mbovɨ'a agwä, 34 iyavei ipɨ'a ñemoñeta nda'oyoyai ete yuvɨreko. Egwë e'i avei kuña ndovɨrekoi va'e omer kuñatäi nomenda vɨtei va'e ipɨ'a ñemoñeta avei yande Yar upendar mba'e rese yuvɨreko, esepia sekoi pota ite gwetekwer espíritu reseve teko maräne'ɨ̇sa pɨpe; kuña omenda va'e rumo ipɨ'añemoñeta ko ɨvɨ pɨpendar rekokwer rese tëi omer mbovɨ'a agwä oiko. 35 Che aipo a'e peü, mba'e tuprɨ pɨpe toyuvɨrekoi viya, nda'ei mba'e yavai va'e pɨpe pe reko agwä, che aipota ite pe reko katuprɨsa pɨpe yande Yar upeño ite mba'e peyapo va'erä pe rekoete pɨpe peiko. 36 Akoi ava ipɨ'añemoñeta va'e gwembirekovɨ rese omenda agwä, esepia ni'ä osupitɨ ite i'aravɨter imenda agwä, iyavei a'e ipɨ'añemoñetase oiko omenda agwä, toyapoño gwemimbotar, tomendaño ite gwembirekovɨ rese, esepia mendasa ni'ä nda'ei angaipa. 37 Iyavei akoi mbɨa ndoipotaise omenda agwä, iyakatu ite oyapora mba'e gwemimbotar rupi, vɨrekose rumo pɨ'a ñemoñetasa avɨye va'e omenda e'ɨ̇ agwä, a'ese avɨye katu avei. 38 Iyavei akoi mbɨa omenda va'e kuña gwemimbotar rese, avɨyeño ite; akoi nomendaise rumo, avɨye katu ite. 39 Iyavei akoi kuña omenda va'e, a'e ndiyai ete iyepepɨ agwä omer sui imano e'ɨ̇ vɨteseve; omanose rumo ichui, a'ese ramo a'e kuña upe avɨyeño imenda iri agwä gwemimbotar rupi, yande Yar reroyasar rese avei rumo omendara. 40 Nomenda irise rumo, avɨye katuño itera. A'e che pɨ'a ñemoñetasa, iyavei revo a'e che pɨ'a ñemoñetasa Tüpä Espíritu suindar ite.
1 Kurïtëi ambuae mba'e amombe'ura peü mba'e ra'anga upe mba'e mɨmba yukaprɨ seropove'ëprɨ rese. Supiete akoi aipo esa va'e: opakatu yareko yande mba'ekwasa supi va'e ite; mba'ekwasa pɨpe rumo yayeeko mboɨvateai tëi, poroaɨsusa pɨpe rumo yañepɨtɨ̇vɨï katu Cristo reroya tuprɨ agwä. 2 Supiete akoi aikwa ite ko mba'e ya'e tëise mba'e upe, ipane vɨte ite rumo ikwa tuprɨ agwä yandeu. 3 Iyavei oimese ava osaɨsu va'e Tüpä, a'e ava oikwa ite Tüpä oyeupe narä sekoise. 4 Evokoiyase ko mba'e ra'anga upe tëi seropove'ëprɨ mba'e mɨmba yukaprɨ u agwä rese añe'ë, yande ni'ä yaikwa ko mba'e ra'anga egwë e'i tëi va'e ko ɨvɨ pɨpe, esepia oime ñepëi gweraño ite Tüpä. 5 Esepia yepe ava upe seta tüpä ɨvave ɨvɨve avei viña (seta iteanga ni'ä oime tüpä anga'u tëi, yar anga'u tëi avei), 6 yande rumo yaikwa ñepëiño ite Tüpä oime, a'e ni'ä yande Ru opakatu mba'e aposar. Evokoiyase yande chupe narä ite yaiko, oime avei yande Yar ñepëi va'e, a'e Jesucristo ichui oime opakatu mba'e, ichui avei yaikove. 7 Nda'ei opakatu oikwa mba'e supi va'e ite yuvɨreko. Oime ava ndasesarai vɨtei va'e oyerure agwä mba'e ra'anga upe tëi, yuvɨro'u vɨte avei mba'e ro'o seropove'ëprɨ mba'e ra'anga tüpä upe opɨ'a ñemoñetasa pɨpe yuvɨreko; iyavei ipɨ'a ñemoñetasa nipirätäise a'ese kokotɨ tëi vɨreko opɨ'a ñemoñetasa mba'e ra'anga rese yuvɨreko. 8 Supiete tembi'u ndayande pɨtɨ̇vɨï Tüpä rese yaiko va'erä; esepia ya'use mba'e ro'o nda'ei chira avɨye katu yaiko, iyavei ndaya'uise ndayaikoi chira mba'e tëi pɨpe. 9 Peü ni'ä avɨyeño ite pe'u va'erä viña; peikwa katura rumo, avɨyeteramo Jesús reroyasar ndoikatu tuprɨ vɨtei va'e pemboangaipa ukara. 10 Esepia pe ko mba'e peikwa va'e, pe'use ko tembi'u mba'e ra'anga upendar karusave a'e Jesús reroyasar rembiepiave, avɨyeteramo pemongere'ɨ̇ aveira i'u uka agwä chupe. 11 Iyavei ko nde mba'ekwasa pɨpe, eremokañɨ uka yande rɨvrɨ Tüpä rese novɨräkwä tuprɨ vɨtei va'e eiko, Cristo rumo omano ipɨsɨrö agwä. 12 Esepia pemomaräse Tüpä rese ipɨ'a ñemoñetasa, a'ese pe ae peyemboangaipa uka Cristo amotare'ɨ̇sa pɨpe peiko. 13 Sese yande mba'e ro'o usa pɨpe sui yamboangaipa ukase yande rɨvrɨ viña, ndaya'u iri chietera evokoi mba'e ro'o yande rɨvrɨ mboangaipa uka e'ɨ̇ agwä.
1 Supiete che aikatu avei Jesús ñe'ë mombe'usar upendar mba'e pɨsɨ agwä viña, esepia che Jesús ñe'ë mombe'usar aiko. Supiete che asepia yande Yar Jesús iyavei che poravɨkɨsa pɨpe sui ni'ä peroya yande Yar peiko. 2 Yepe nda'ei Jesús ñe'ë mombe'usar e'i ambuae ava yuvɨreko cheu viña; peü narä rumo che a'e ite aiko, esepia che remimombe'u pɨpe sui ni'ä yande Yar peroya peiko, ipɨpe sui avei ikwasa tuprɨ Jesús ñe'ë mombe'usar che rekosa peü. 3 Evokoiyase ko ñe'ësa amboyevɨ ava che reroɨrösar upe yuvɨreko: 4 Yareko ite ni'ä opakatu yaipɨsɨ va'erä tembi'u mba'e yaɨ'u va'erä avei, 5 iyavei inungar ambuae Jesús ñe'ë mombe'usar vɨraso ite gwembireko oyeupi yuvɨreko yepi, Jesús rɨvrɨ eta avei egwë e'i yuvɨreko, egwë e'i avei Pedro. 6 ¿Ore gweraño tie Bernabé rese oroporavɨkɨra ambuae mba'e rese ore rekove agwä? 7 ¿Uma sundao pi'ä omboepɨra oporavɨkɨ pɨpe tëi gwekove agwä viña? ¿Uma uvatɨ̇sar pi'ä, ndo'ui chira gwemitɨ̇ uva viña? ¿Uma ovesa rärösar pi'ä ndoɨ'ui chira ikambɨ omo'ëse viña? 8 Che nda'ei cheyesui tëi aipo a'e peü, esepia ni'ä Moisés porokwaita pɨpe avei aipo e'i yandeu. 9 Esepia oime ite ikwaprɨ Moisés porokwaita pɨpe: “Pemondo eme tɨvi yuru rese mba'e ikaru e'ɨ̇sa mba'e rä'ɨi oikambese yuvɨreko peü.” Supiete ko Tüpä aipo e'i va'e nda'ei tɨvi upeño, 10 yande reko tuprɨ agwä rese ni'ä aipo e'i yandeu. Esepia porokwaita ikwachiasa yandesui tëiete, akoi ava omongu'i va'e ɨvɨ iyavei akoi oikambe va'e mba'e rä'ɨi, oyoya osärö mba'e oipɨsɨ va'erä oporavɨkɨsa sui oyeupe narä yuvɨreko. 11 Evokoiyase ore avei oroñotɨ̇ Tüpä ñe'ëngagwer pe pɨ'a pɨpe ore pe mbo'ese, sese avɨyeño aveira oroipɨsɨse mba'e pe sui oreyeupe narä viña. 12 Esepia ambuae oikatu mba'e pɨsɨ agwä oyeupe narä yuvɨreko pe sui, evokoiyase ore avei ni'ä oroikatu mba'e pɨsɨ agwä pe sui ore poravɨkɨsa pɨpe viña. Ore rumo egwë ndoro'ei ete, esepia ore oroñemosaño ite tiñe'ë marä eme ko ñe'ësa Cristo rese yuvɨreko ore yapave. 13 Pe ni'ä peikwa ite akoi oporavɨkɨ va'e tüpäro rese yuvɨreko, a'e tüpäro sui avei ni'ä yuvɨrekove. Esepia oporavɨkɨ va'e mba'e mɨmba yukasa reropove'ësave, a'e yuvɨro'u avei mba'e mɨmba ro'o seropove'ëprɨ Tüpä upendar yuvɨreko yepi. 14 Egwë e'i avei yande Yar orekwai toipɨsɨ mba'e ipane va'e ko ñe'ësa mombe'usa pɨpe sui yuvɨreko oyeupe narä oyapave. 15 Che rumo ndaporandui ete mba'e pe rembiereko rese vichiko peü yepi, nda'ei tombou mba'e yuvɨreko cheu che yapave aipo aikwachia imondo peü. Che rumo evokoi nungar mba'e rese ayembovɨ'año ite. Yepe che yukaprɨ tëira tɨepore'ɨ̇ viña, ndaporandui chietera rumo mba'e rese peü ¡Esepia namokañɨ potai ete ko che yembovɨ'asa cheyesui! 16 Che rumo amombe'use ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar ava upe, ndiyai ayeeko mboɨvateai ipɨpe, esepia ni'ä che kwaita ite yapo agwä iyavei, ¡che paraɨsu itera ndamombe'uise ava upe ko ñe'ësa viña! 17 Tüpä ndache kwaise oñe'ë mombe'u agwä viña, che rumo che kere'ɨ̇sa pɨpe amombe'use; a'ese aipɨsɨra ichuindar porerekosa, egwë nda'ei rumo, esepia che amboavɨye ite Tüpä porokwaita vichiko. 18 Ndaporanduise mba'e rese peü amombe'use ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar, ipɨpe ayembovɨ'a a'e che vɨ'asa porerekosa nungar cheu; yepe aikatu mba'e rese che porandu agwä viña, che rumo egwë nda'ei ete. 19 Yepe che nda'ei ava povrɨve tëi aiko viña, che rumo che remimbotar rupi opakatu ava rembigwai nungar ayeereko, taseta katu ava ikere'ɨ̇ va'e Cristo reroya agwä che yapave. 20 Esepia aikose judío pa'üve sekokwer rupi aikoveño, Yar upe imongere'ɨ̇ katu agwä yuvɨreko; egwë a'e ite, aikose ava Moisés porokwaita povrɨve yuvɨrekoi va'e pa'üve che avei ete mborokwaitavrɨve nungar aiko, nda'ei rumo iporokwaita povrɨve ite aiko imboavɨye agwä. 21 Iyavei ava ndoyuvɨrekoi va'e Moisés porokwaita povrɨve, che avei aiko inungar a'e yuvɨrekoi, egwë a'e tuprɨ avei imongere'ɨ̇ agwä yande Yar Tüpä upe vichiko, esepia ni'ä che rekokwer Cristo porokwaitavrɨve ite sekoi. 22 Iyavei no aikose ava yande Yar ndovɨroya tuprɨ vɨtei va'e pa'üve sekokwer nungar tuprɨ avei aiko Yar upe imongere'ɨ̇ katu agwä. Egwë a'e opakatu ava upe toñepɨsɨrö katu a'e avei yuvɨreko viya. 23 Che ayapo ko opakatu mba'e ñe'ësa avɨye va'e pɨsɨrösa resendar, aipɨsɨ va'erä avei mba'e avɨye va'e ichui. 24 Peikwa ni'ä gwayɨsa oimese, ava opakatu gwasu yuvɨnoñase yuvɨreko, ivava katu va'e gweraño rumo oipɨsɨ porerekosa yepi. Evokoiyase inungar ko ivava katu va'e, egwë peye avei pe rekokwer pɨpe Tüpä porerekosa pɨsɨ agwä peiko. 25 Iyavei opakatu oyemoigätu va'e ogwayɨ agwä oñearö tuprɨ opakatu mba'e tëi sui oyemomarä e'ɨ̇ agwä yuvɨreko. A'e egwë e'i porerekosa ndipokopɨi va'e pɨsɨ agwä tëi yuvɨreko, yande rumo yayemomborarara porerekosa apɨre'ɨ̇ va'e pɨsɨ agwä yaiko. 26 Evokoiyase che avei, nda'ei ava oya'uva-uva tëi va'e nungar aiko Tüpä remimbotar apo agwä iyavei che ndaikoi ava igwayɨ tëi va'e nungar. 27 Che rumo mbigwai nungar che retekwer areko, amboyeroya uka pɨ'a ñemoñeta tuprɨsa upe, esepia ndaipotai ambuae ava mbo'e pare imomboprɨ tëi nungar gwayɨsa sui che yereko agwä.
1 Che rɨvrɨ eta, che aipota peyemoma'endu'ara yande ramoi araka'endar gwata agwer rese, esepia akoi Tüpä opa tuprɨ oyopɨ mba'e pɨ̇tü pɨpe. Paragwasu Pïra va'e avei osasa opakatu yuvɨreko araka'e. 2 Egwë e'i ete opakatu ogwatase mba'e pɨ̇tüvrɨ rupi iyavei paragwasu osasase yuvɨreko, opa ñapirämosa Moisés rupi ogwata agwä yuvɨreko araka'e. 3 Iyavei opakatu a'e yuvɨrekoi va'e yuvɨro'u tembi'u Tüpä ombou va'e chupe narä yuvɨreko 4 yuvɨroɨ'u avei opakatu Tüpä ombou va'e i'ɨgwarä yuvɨreko. Esepia a'e ita inungar Cristo sekoi igwatasa rupi yuvɨreko chupe. 5 Yepe egwë e'i Tüpä opakatu yande ramoi upe viña, seta iteanga rumo ava ipa'ü pendar nda'ei avɨye va'e ipɨ'a rupi yuvɨreko, ipɨpe sui opa omano ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi araka'e. 6 Ko opakatu mba'e sembiapokwer yuvɨreko a'e yande mbo'e agwä, a'ese yande ndayaipotarai chira yaiko va'erä mba'e-mba'e tëi pɨpe, inungar a'e ava imba'e potarai yuvɨreko araka'e. 7 Sese, pe ndapeyerurei chira mba'e ra'anga upe tëi, inungar a'e yuvɨrekoi ipa'ü pendar araka'e, esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i ete: “Esepia ava okaru agwä oyuvɨrogwapɨ ite yuvɨroɨ'u agwä araka'e, ipare rumo oyembopieta agwä yuvɨropü'apa ovɨ'aretesave yuvɨreko.” 8 Ndayayemboagwasa-gwasa tëi chira inungar amove a'e egwë e'i yuvɨreko, ipɨpe sui tëi ñepëi arɨ pɨpe a'e opa omano veintitrés mil tuprɨ yuvɨreko araka'e. 9 Ndayasekoa'ä-a'ä tëi chiaveira yande Yar, inungar a'e yuvɨreko, ipɨpe sui oyeyukapa uka mboi osu'usa pɨpe yuvɨreko. 10 Iyavei ndayande ñe'ë marä-marä tëi chira Tüpä rese, inungar a'e egwë e'i yuvɨreko, ipɨpe sui Tüpä ombou gwembigwai ava yukasar ɨva sui a'e ava yukapa agwä araka'e. 11 Ko opakatu yande ramoi upe mba'e oime va'e araka'e ikwachiaprɨ yande ipa yaiko va'e upe narä, yande sɨkɨye agwä avei. 12 Sese, akoi ava oyeeko movɨräkwä tuprɨ pota va'e, toñearö katu ovɨapi e'ɨ̇ va'erä mba'e tëi pɨpe. 13 Pe rumo kurïtëi ndapeiko vɨtei ete tekoa'äsa yavai va'e pɨpe. Sese peyeroyaño itera Tüpä rese, a'e ni'ä oikwa pe yemovɨräkwäsa, noñokwai chira tekoa'äsa imbou peü. Akoi mba'e tëi oimese pe rekoa'äse, Tüpä ombou voiñora pirätäsa evokoi mba'e tëi sui pe së agwä, chupe pe ñemosa agwä. 14 Sese, che rɨvrɨ eta che rembiaɨsu, peyepepɨ mba'e ra'anga mboeteisa sui. 15 Ava ni'ä peiko pesendukwa va'erä mba'e, evokoiyase peporandu ko che remimombe'ugwer rese peyeupe ikwa tuprɨ agwä. 16 Akoi yaɨ'use uva rɨkwer sovasaprɨ ipɨpe yamboetei Tüpä sereko yepi, a'ese oyoya gwasu Cristo rese yaiko suvɨ pɨpe sui; ya'use ko mboyape imboya'o-ya'oprɨ, a'ese oyoya gwasu yaipɨsɨ Cristo retekwer yandeyeupe narä. 17 Yepe yandereta iteanga yaiko viña, opakatu ite ni'ä ya'u mboyape ñepëi ava sui, ipɨpe sui avei yaiko ñepëi ava nungar yepi. 18 Peyapɨsaka akoi ava araka'endar Israel rekokwer rese: esepia akoi yuvɨro'u va'e Tüpä upendar mba'e seropove'ëprɨ, a'e evokoiyase chupendar ite yuvɨrekoi. 19 Che rumo mba'e ra'anga avɨye va'e ite nda'ei, iyavei mba'e ro'o ikwave'ëprɨ mba'e ra'anga upe, avɨye katu ite nda'ei avei. 20 Ko rumo, akoi ava ndoikwai va'e Tüpä oikwave'ë mba'e karugwar upe tëi yuvɨreko yepi, nda'ei rumo Tüpä upe narä egwë e'i yuvɨreko, che evokoiyase ndaipotai karugwar upe narä tëi egwë peye va'erä peiko. 21 Peɨ'use yande Yar ɨgwa rɨru pɨpe, a'ese ndiyai ete peɨ'u va'erä karugwar ɨgwa rɨru pɨpe; ndiyai avei pekaru va'erä yande Yar karusave, pekaruse karugwar karusave. 22 ¿Yasekara pi'ä yande Yar ñemoɨrösa yande yeupe narä? ¿Yande pi'ä yande pirätä katu yande Yar sui? 23 Oime pe pa'ü pendar aipo e'i va'e: “Yaikatu ite mba'e apo agwä yande remimbotar rupi.” Supiete avɨye egwë ya'e, nda'ei rumo opakatu mba'e avɨye va'e ipɨpe. Avɨye ite ni'ä yayapo mba'e yande remimbotar rupi, ipɨpe sui rumo nda'ei opakatu yande pɨtɨ̇vɨï Cristo rese yande reko agwä. 24 Ndapesekai chira mba'e avɨye va'e peyeupe narä tëi, pesekara rumo ambuae ava upe mba'e avɨye va'e. 25 Pe'uño mba'e tembi'u opakatu mba'e mboepɨsa rupi sui perokwa va'e, ndapeporandui chira rumo sese pe pɨ'a ñemoñeta momarä e'ɨ̇ agwä Tüpä rese; 26 esepia ɨvɨ opakatu ipor reseve, a'e yande Yar upendar ite. 27 Akoi Tüpä reroyasare'ɨ̇ pe so'o ukase oyepɨri pe mbokaru agwä, peso potase ipɨri, pe'uñora mba'e imbouprɨ peü. Ndapeporandui chira rumo sese chupe Tüpä rese pe pɨ'a ñemoñetasa momarä e'ɨ̇ agwä. 28 Akoi ava aipo e'ise peü: “Ko mba'e ro'o ikwave'ëprɨ mba'e ra'anga upe tëi”, evokoiyase ndape'ui chira a'e mba'e ro'o, egwë peyera peü imombe'usar rereko megwä e'ɨ̇ agwä ava pɨ'a ñemoñeta momarä e'ɨ̇ agwä avei. 29 Supiete che añe'ë ko ambuae ava pɨ'a ñemoñetasa rese, nda'ei pe pɨ'a ñemoñetasa rese. Che namondoi chietera che rekokwer ambuae ava mba'e tëi pɨpe vɨreko va'erä yuvɨreko. 30 Iyavei avɨye ndeu a'ese Tüpä upe mba'e a'u va'e rese, sese revo ndiyai ete ava iñe'ë marä yuvɨreko cheu Tüpä upe avɨye che'esa pɨpe. 31 Iyakatu rumo pe'use mba'e, peɨ'use avei, anise mba'e peyapose, peyapo ru opakatu Tüpä mboeteisa pɨpe. 32 Supiete ndapemboyekwai chira pe rekokwerai; judío eta upe, ava nda'ei va'e judío yuvɨrekoi va'e upe, anise Jesús reroyasar yuvɨrekoi va'e upe avei. 33 Che opakatu che rembiapo pɨpe aipota ite mba'e tuprɨ apo agwä opakatu ava upe narä, nda'ei cheyeupeño mba'e tuprɨ aseka, ambuae ava upe avei mba'e tuprɨ aipota iñepɨsɨrö agwä yuvɨreko.
1 Che rakɨkwei moña katu peye, inungar che asakɨkwei moña Cristo vichiko. 2 Avɨye peü che rɨvrɨ eta esepia ndaperesai ete che sui yepi iyavei pema'endu'a pegwataño vɨte avei che opombo'e va'e agwer rupi. 3 Che rumo aikwa uka tuprɨ pota peü, Cristo ni'ä sekoi ñepëi-pëi kuimba'e kwaisar, kuimba'e evokoiyase gwembireko kwaisar sekoi. Egwë e'i avei Tüpä Gwa'ɨrɨ Cristo upe. 4 Akoi kuimba'e Cristo upe ñemonu'äsave oakä ndɨru ndosekɨise oyerure agwä, anise Tüpä ñe'ëngagwer mombe'u agwä, a'e egwë e'i gwerekwar Cristo mboetei e'ɨ̇sa pɨpe. 5 Iyavei akoi kuña ndoyopɨise oäkä oyerure agwä, anise Tüpä ñe'ëngagwer mombe'u agwä, a'e egwë e'i omer mboyeroya e'ɨ̇sa pɨpe. A'e kuña evokoiyase ndoyavɨi oñeapipa tuprɨ va'e. 6 Akoi kuña ndoyopɨ potaise oäkä, tayapekäraisa tuprɨ. Ochïse rumo oapekaräi agwä, evokoiyase toyopɨño oäkä sereko. 7 Kuimba'e rumo ndoyopɨi chira oäkä sereko, esepia a'e Tüpä ra'anga ite sekoi omboyekwa avei Tüpä porañetesa oyese. Kuña rumo omboyekwa omer rekokwer porañetesa oyese yuvɨreko, 8 esepia Tüpä oyapose kuimba'e, nda'ei kuña sui vɨnose, kuimba'e sui ni'ä kuña oyapo. 9 Iyavei nda'ei kuña upe narä Tüpä oyapo kuimba'e, a'e rumo oyapo kuña kuimba'e upe narä. 10 Sese iya ite kuña vɨrekora oakängaosa, omboyekwa va'erä omer mborerekwasa mbigwai ɨva pendar mborerekwasa avei. 11 Supiete, yande Yar reroyasar yaiko va'e ko tekokwer rese, yañepɨtɨ̇vɨï oyoya yaiko, evokoiyase kuimba'e ndoikatui kuña pore'ɨ̇, kuña avei ndoikatui kuimba'e pore'ɨ̇ yuvɨreko. 12 Esepia, yepe supiete kuimba'e sui yapoprɨ kuña, ipare rumo kuña sui o'a kuimba'e; opakatu rumo oyoya tuprɨ Tüpä suindar yuvɨrekoi. 13 Evokoiyase peyapɨsaka tuprɨ ko rese, iya pi'ä kuña noñeakäpɨi va'e oyerure agwä Tüpä upe. 14 Yande ite ni'ä yaikwa oimese yemochisa kuimba'e oyembo'a vuku gwasuse; 15 kuña rumo ovɨ'arete o'a vuku porañetesa rese; esepia chupe imondoprɨ ite a'e i'a ñakäpɨ agwä. 16 Akoi ava oñe'ë pota va'e ko tekokwer rese, toikwa rane esepia ore oroiko va'e Tüpä reroyasar, ndoroikwai ete ambuae tekokwer. 17 Ko ambuae mba'e rese rumo ndaikatui ete, avɨye tuprɨ yuvɨrekoi che'e agwä peü, esepia aipo pe ñemonu'äsave, mba'e tëiete aipo peyapo. 18 Esepia yɨpɨndar che ayandu peñemonu'äpase aipo oyese yande Yar mboetei agwä pe pɨ'a ñemoñetasa nda'oyoyai va'e pɨpe peiko; amove ayanduse pe reräkwä aroya ite. 19 ¡Iya ite revo peyemboya'opara pe pɨ'a ñemoñetasa sui, a'ese ikwasara uma sekoi Jesús reroyasar ite! 20 Peñemonu'äse pe pɨ'a ñemoñetasa nda'oyoyai va'e pɨpe pe karu agwä, nda'ei yande Yar rese pe yemoma'endu'asave egwë peye. 21 Esepia aipo pekaruse, pe rane aipo pepoyava pekaru; ambuae aipo evokoiyase ndasɨepoi tëi yuvɨreko, ambuae rumo pe pa'ü pendar aipo oyembosavaɨpoño yuvɨreko. 22 ¿Ndipoi vo pe rëtä, a'eve pe karu agwä peɨ'u agwä avei? ¿Ma'erä peroɨrö ambuae Tüpä reroyasareta ndovɨrekoi va'e mba'e yuvɨreko? ¿Marä a'era vo evokoiyase peü? ¿Avɨye ite yuvɨrekoi a'era pi'ä? ¡Ani chietera ko mba'e pe rembiapoai rese! 23 Ko ñe'ësa aipɨsɨ va'e yande Yar suindar amombe'u va'e peü: A'e pɨ̇tü pɨpe akoi Jesús mbogwaisar opɨsɨ agwä renonde, a'ese mboyape oipɨsɨ 24 avɨye ndeu o'e pare Tüpä upe, ombo'i-mbo'i a'ese aipo e'i gwemimbo'e eta upe: “Ko che rete amondo va'e manosave mba'e tuprɨ pe reko agwä, egwë peyera che rese pe ma'endu'asa pɨpe peiko.” 25 Egwë e'i avei okarure, oipɨsɨ ɨgwa rɨru aipo e'i: “Ko uva rɨkwer omboyekwa peü Tüpä oyapora mba'e ipɨasu va'e pe reko va'erä. Che ruvɨ pɨpe rumo yaposara evokoiyase ko arɨ pɨpe suive, peyemoma'endu'ara peɨ'use che rese yepi.” 26 Esepia akoi pe'use ko peɨ'use avei, peyemoma'endu'ara pemombe'u aveira yande Yar mano agwer opakatu ava upe, egwë peyera iyevɨ rärö peiko. 27 Evokoiyase akoi ava okaruño tëi va'e, yuvɨroɨ'uño tëi va'e avei Yar mboetei e'ɨ̇save, a'e evokoiyase oyemboangaipa yuvɨreko yande Yar rembiapokwer omondose gwetekwer, iyavei oipɨyerese vuvɨ. 28 Sese ñepëi-pëi tipɨ'añemoñeta rane oyakatu gwekokwer rese ava ko mboyape u agwä renonde, oɨ'u agwä renonde avei ko uva rɨkwer yuvɨreko. 29 Esepia akoi pe'use iyavei peɨ'use yande Yar retekwer, pe pɨ'a ñemoñeta e'ɨ̇sa pɨpe, pekaru iyavei peɨ'u ipɨpe sui peseka mba'e naporäi va'e peyeupe narä peiko. 30 Ichui ni'ä seta pemba'easɨ, oime seta nipirätä iri va'e avei pe pa'üve, oime avei omano va'e pe pa'ü pendar. 31 Sese yande rane ite yaikwara yande rekokwer katuprɨsa, a'ese yande Yar nomboui chira poronupasa yandeu, 32 yepe yande Yar ombou poronupasa yandeu a'e rumo yande reko tuprɨ agwä egwë e'i, nda'ei yande kañɨ agwä opakatu ava vɨroyasare'ɨ̇ reseve. 33 Sese che rɨvrɨ eta, akoi peñemonu'äse pekaru agwä, peñearö ranera oyoya tuprɨ pe karu agwä. 34 Akoi ava ndasɨepoise yuvɨreko, tokaru rane gwëtäve, a'ese Tüpä nomondoi chira chupe poronupasa yuvɨrasose ñemonu'äsave. Iyavei che asose eipeve pe repia opara ambuae mba'e amoigätu vicho peü.
1 Che rɨvrɨ eta, che aikwa uka pota peü ko mba'ekwasa resendar ñepëi-pëi peü Espíritu omondo va'e. 2 Pe ni'ä kurïtëi peikwa tuprɨ ite yɨpɨndar Tüpä rese peiko e'ɨ̇ vɨtese, peyembopa uka mba'e ra'anga egwë e'i tëi noñe'ëi va'e upe peiko. 3 Sese, che aipota peikwa va'erä kurïtëi: “¡Ndipoi chietera Jesús naporäi sekokwer e'i va'e!”, esepia ni'ä oñe'ë Tüpä Espíritu pirätäsa pɨpe. Iyavei ndipoi chietera ava: “¡Jesús che Yar sekoi e'i va'e!”, esepia ni'ä noñe'ëi ete Espíritu Maräne'ɨ̇ pirätäsa pɨpe yuvɨreko. 4 Oime seta ambuae-ae tëi mba'ekwasa Espíritu suindar yande Jesús reroyasar yaiko va'e upe narä, a'e Espíritu rumo ñepëiño ite imondosar sekoi. 5 Seta avei oime mba'e yayapo va'erä yande Yar upe, a'e yande Yar rumo ñepëiño ite sekoi. 6 Iyavei seta oime ambuae mba'e Tüpä oyapo va'e yande rese opirätäsa pɨpe, Tüpä rumo ñepëiño ite sekoi. A'e oyapo opakatu ko mba'e ñepëi-pëi yande rese. 7 Tüpä rumo omboyekwa yande Espíritu rerekosa ñepëi-pëi yandeu opakatu yande reko tuprɨ agwä. 8 Espíritu pirätäsa pɨpe Tüpä omondo ñepëi vɨroyasar upe iñe'ë agwä arakwasa rese; iyavei ambuae upe omondo iporombo'e tuprɨ katu agwä omba'ekwasa pɨpe. 9 Ambuae upe evokoiyase omondo oyese yeroya tuprɨ katu agwä Espíritu pɨpe sui avei, ambuae upe omondo opirätäsa imba'easɨ va'e mbogwera agwä. 10 Ambuae oipɨsɨ pirätäsa mba'e poromondɨisa oyapo va'erä yuvɨreko. A'e ichui avei vɨreko ambuae ava omombe'u va'erä ñe'ësa Tüpä suindar yuvɨreko. Ambuae upe Tüpä omondo mba'ekwasa espíritu naporäi va'e iyavei Espíritu supi tuprɨ va'e kwa tuprɨ agwä, ambuae evokoiyase ichui avei oikatu ñe'ësa ndikwasai va'e Tüpä suindar pɨpe oñe'ë agwä; a'e ichui avei ambuae oikatu a'e ñe'ësa ndikwasai va'e mombe'u tuprɨ agwä ava upe. 11 Egwë e'i Espíritu ñepëiño ite gwemimbotar rupi omondo ñepëi-pëi yande Jesús reroyasar yaiko va'e upe ko mba'ekwasa. 12 Inungar yande retekwer resendar seta mba'e oime viña, a'e rumo ñepëiño ite. Egwë e'i avei Cristo. 13 Egwë ya'e avei opakatu, yepe yande pa'üve oime judío, nda'ei va'e judío, mbigwai nda'ei va'e avei mbigwai, yande rumo opakatu ñapirämombrɨ yaiko ñepëi va'e nungar yande reko agwä Espíritu ñepëi va'e pɨpe; a'e ñepëi Espíritu avei opa yaipɨsɨ. 14 Supiete yande rete resendar nda'ei ñepëiño mba'e, oime avei seta mba'e sese. 15 Iyavei yepe yande pɨ revo aipo e'ira yandeu viña: “Che nda'ei ndepo aiko, sese nda'ei nde rete resendar e'ira viña”, nda'ei chira rumo ichui tëi ndaseko iri chira yande rete rese. 16 Iyavei yepe yande nambi aipo e'ira viña: “Che nda'ei nde resa aiko, sese nda'ei nde rete resendar e'ira yandeu viña”, nda'ei chiaveira ichui tëi ndaseko iri chira yande rete rese. 17 Esepia opakatu tuprɨ yande rete sesa päve tëise, ndayasendui chietera evokoiyase mba'e viña. Anise yande rete yapɨsakwar päve tëise, ndayasëtui chietera evokoiyase mba'e viña. 18 Tüpä rumo ñepëi-pëi yande rese mba'e omondo senarä rupi tuprɨ gwemimbotar rupi. 19 Yande opakatu ñepëi ava rete resendar nungar päve tëise, nda'ei evokoiyase opakatu tuprɨ ava rete nungar yaiko. 20 Supiete yepe seta mba'e yande rete rese, ñepëiño ite rumo yande rete. 21 Iyavei yande resa ndiyai aipo e'ira yande po upe: “Nde egwë ere tëi va'e eiko”; anise yande akä avei: “Nde egwë ere tëi va'e eiko.” nde'i chira yande pɨ upe. 22 Esepia, yande rete resendar mba'e avɨye nipirätäi va'e yandeu, a'e sese rumo yayeroya katu; 23 iyavei yande rete rese mba'e ndayasaɨsu tuprɨi va'e, a'e rumo yamboyemonde tuprɨai sereko. Iyavei no yande rete resendar mba'e ndayamboyekwai va'e ava rembiepiave, a'e yayopɨ tuprɨ sereko, 24 oime rumo ambuae yande rete resendar ndayayopɨi va'erä. Egwë e'i Tüpä yande rete resendar mba'e imoigätu tuprɨ, evokoiyase yande rete resendar mba'e ndayasaɨsu tuprɨi va'e imboeteiprɨ katu sekoi, 25 tipo eme pɨ'a ñemoñetasa ndoyoyai va'e pe pa'üve, oyoya pe'añeko tuprɨ ñepëi-pëi peyese. 26 Evokoiyase ñepëi yande pa'ü pendar upe mba'e tasɨse, opakatu ambuae upe avei tasɨ; anise ñepëi imboyeroyaprɨ sekoise, ambuae avei opakatu oyembovɨ'a yuvɨreko sese. 27 Supiete pe inungar Cristo rete peiko, egwë peye ite ñepëi-pëi chupendar peiko. 28 Tüpä oipota vɨroyasar pa'üve toime rane yɨpɨndar Jesús ñe'ë mombe'usar; ipare toime ava che ñe'ëngagwer mombe'u agwä, ichui ambuae upe iporombo'e agwä, ipare ambuae mba'e ndayasepiai va'e apo agwä, iyavei ambuae ava imba'easɨ va'e mbogwera agwä, ambuae ava pɨtɨ̇vɨïsar tasekoi, ambuae ava rekokwer rerogwata tuprɨ agwä tasekoi, ambuae ava evokoiyase toñe'ë ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe yuvɨreko. 29 Nda'ei rumo opakatu ava Jesús ñe'ë mombe'usar yuvɨrekoi, iyavei nda'ei opakatu Tüpä ñe'ë mombe'usar yuvɨrekoi. Nda'ei opakatu oporombo'e yuvɨreko, ndaopakatui avei oyapo mba'e ndayasepiai va'e yuvɨreko, 30 nda'ei opakatu vɨreko pirätäsa oporombogwera agwä yuvɨreko, iyavei nda'ei opakatu ndikwasai va'e ñe'ësa Espíritu suindar pɨpe oñe'ë yuvɨreko, ndaopakatui avei oikwa evokoi ñe'ësa rendukwa uka agwä ambuae ava upe yuvɨreko. 31 Peseka ru Espíritu suindar mba'ekwasa avɨye katu va'e peyeupe narä. Che rumo amombe'ura tekokwer avɨye katu va'e peü.
1 Yepe añe'ëño tëise ambuae ava ñe'ë ndaikwai va'e pɨpe, Tüpä rembigwai ñe'ë pɨpe avei viña, ndasaɨsuise rumo ava ipɨpe, che evokoiyase egwë a'e tuprɨ tëi inungar mba'e gwarepochi apoprɨ sɨapu iteanga va'e, iyavei inungar akoi platillo sɨapurai va'e, egwë a'e tëi vichiko. 2 Iyavei amombe'uño tëise Tüpä suindar ñe'ësa ou va'e yandeu viña, iyavei aikwase opakatu mba'e ikwapɨre'ɨ̇ Tüpä suindar, arekose avei arakwasa opakatu che yese, iyavei Tüpä rese yeroya pɨpe arosɨrɨra ɨvɨtrɨ gwasu senda sui viña, ndasaɨsuise rumo ava ipɨpe, che evokoiyase egwë a'e tuprɨ tëira vichiko. 3 Iyavei mba'e opakatu areko va'e amboya'o-ya'o tuprɨ tëise ava iparaɨsu va'e upe viña, iyavei ayoapɨpa uka tuprɨ tëise viña, ndasaɨsuise rumo ava ipɨpe, che evokoiyase egwë a'e tuprɨ tëira vichiko. 4 Akoi ava iporoaɨsu va'e, a'e seko mbegwe tuprɨ, sekokwer avɨyeai ete iyavei ndoporoamotare'ɨ̇i ambuae ava mba'e potasave; che avɨye katu va'e aiko nde'i avei, ndoyeekomboɨvateai ete, 5 a'e ndovɨrekoi ete oporomboetei e'ɨ̇sa, nda'ei oyeupe gweraño mba'e oipota, niñemoɨrö serai va'e, a'e rumo iñeröi voiño ambuae ava upe; 6 nda'ei mba'e tëi rese oyembovɨ'a; a'e rumo oyembovɨ'a mba'e supi tuprɨ va'e rese. 7 Oporoaɨsusa vɨrekose oñemosaño opakatu mba'e upe, oyeroya vɨte sese, osärö vɨte mba'e tuprɨ ichui, iyavei seko mbegwe vɨteño chupe. 8 Poroaɨsusa ni'ä ndopai va'e ite. Oyepotara arɨ ipapaprɨ koiye, a'ese ndayamombe'u iri chira Tüpä suindar ñe'ësa ou va'e, ndayañe'ë iri chira ambuae ñe'ësa ndayaikwai va'e pɨpe, ndayaiporu iri chiaveira yande mba'ekwasa. 9 Esepia ni'ä yaikwa raimi tëi mba'e iyavei chi'ï raimi tëi yamombe'u Tüpä ñe'ëngagwer, 10 akoi oyepotase rumo ou mba'e kwapar, a'ese opakatu mba'e ndikwasa iri chietera. 11 Che aikose chi'ïvä'emi nungar, añe'ë vɨte vichiko, che pɨ'añemoñeta chi'ïvä'emi nungar tëi; akwakwase rumo, aseya opakatu chi'ïvä'emi pɨ'añemoñetasa vichiko. 12 Kurïtëi yande ndayasendukwa tuprɨi Tüpä resendar mba'e, inungar akoi yepiasa pɨpe yasepia ävomi tëi mba'e; osupitɨra rumo arɨ yayeepia va'erä ñepëi-pëi ete kuri. Kurïtëi rumo che mba'ekwasa nda'ei supi tuprɨ va'e, koiye rumo aikwa tuprɨ katu itera Tüpä, inungar a'e oikwa tuprɨ che rekokwer oiko. 13 Ko oime mbosapɨ mba'e ndopai va'erä a'e: Tüpä rese yande yeroyasa, mba'e yande remiarö ɨvave oime va'e iyavei yande yeaɨsusa; ko imombosapɨsa rumo avɨye katu va'e ite ambuae sui yandeu, a'e yeaɨsusa yepi.
1 Peseka katu pe yeaɨsu tuprɨ agwä peiko, a'eseve avei peporandura mba'ekwasa Tüpä Espíritu remimbou rese, ichuindar ñe'ësa mombe'u agwä. 2 Akoi ava oñe'ë va'e ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe, a'e Tüpä upe oñe'ë; nda'ei ava upe tëi oñe'ë, esepia ndipoi ete ava iñe'ë rendukwapar. A'e rumo oñe'ë mba'e ndikwasai va'e rese espíritu rerekosa pɨpe, ndipoi ete rumo ava iñe'ë rendukwapar. 3 Esepia akoi ava omombe'u va'e Tüpä suindar ñe'ësa yasendukwa va'e pɨpe, a'e oipɨtɨ̇vɨï ambuae ava Tüpä rese iyeroya agwä, oporomongere'ɨ̇ katu oporombovɨ'a katu avei. 4 Akoi ava oñe'ë va'e ñepëi ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe, oyeupe narä tëi egwë e'i oiko; akoi ava omombe'u va'e rumo Tüpä suindar ñe'ësa ikwaprɨ, a'e ombopɨ'añemoñeta katu Tüpä rese Cristo reroyasar yuvɨrekoi va'e. 5 Che aipota opakatu peñe'ë va'erä ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe viña; avɨye katu rumo pemombe'ura Tüpä suindar ñe'ësa ikwaprɨ va'e peiko; esepia a'e avɨye katu ñe'ësa ndikwasai va'e sui, oimese rumo ava ñe'ësa ndikwasai va'e rendukwa uka tuprɨ agwä, a'ese avɨyeño oñe'ë Jesús reroyasar rovake ipɨpe sui ipɨ'añemoñeta katura Tüpä rese yuvɨreko. 6 Sese che rɨvrɨ eta, asose pe repia añe'ëse ko ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe peü, ndapesendukwai chira che ñe'ë viña, amombe'use rumo Tüpä oikwa uka va'e cheu mba'ekwasa supi tuprɨ va'e resendar, anise ñe'ësa Tüpä suindar, anise avei ambuae porombo'esa a'ese pesendukwara viña. 7 Mba'e yande remimombe'u rumo inungar akoi mba'e porasei rekasar imoñe'ëprɨ viña, inungar mimbɨ, arpa avei, esepia ndoyoya tuprɨise iñe'ëgwer yuvɨreko, ndayasendukwai ete evokoiyase mba'e-mba'e sapukaisa osä'a yuvɨreko. 8 Anise ko inungar mimbɨ nomoñe'ë tuprɨise vavasave narä yuvɨreko viña, ndipoi chietera ava oyemoigätu voi va'erä ovava agwä. 9 Pe ni'ä egwë peye avei peiko: akoi peñe'ëse ava upe ñe'ësa ndayasendukwai va'e pɨpe, ¿marä e'ira sendukwa peñe'ë yuvɨreko? ¡Evokoiyase peñe'ëño tëiete! 10 Supiete, seta iteanga ko ɨvɨ pɨpe oime ambuae-ae tëi ava ñe'ësa, oime avei rumo ava osendukwa va'e aipo nungar ñe'ësa. 11 Akoi che ndasendukwaise ambuae ava ñe'ë, aikora evokoiyase inungar ambuae tekwa pendar tëi chupe, a'e ava evokoiyase inungar ambuae tekwa pendar tëi sekoira cheu. 12 Pe ni'ä peipota pereko va'erä mba'ekwasa Tüpä Espíritu suindar yepi, sese peporandu katu mba'ekwasa Espíritu suindar rese opakatu Jesús reroyasar pɨtɨ̇vɨï agwä Tüpä rese yuvɨrekoi tuprɨ katu va'erä. 13 Sese akoi ava oñe'ë va'e ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe, toporandu rane Tüpä upe ambuae ava upe sendukwa uka tuprɨ agwä rese. 14 Esepia akoi che ayerurese ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe, supiete ayerure che espíritu pɨpe tëi, ipɨpe sui rumo ndasendukwai ete che yeruresa. 15 ¿Mba'e vo evokoiyase che ayapora? Supiete ayerurera pɨ'a ñemoñetasa avɨye va'e pɨpe, arakwasa pɨpe avei. Asapukaira pɨ'a ñemoñetasa avɨye va'e pɨpe, arakwasa pɨpe avei. 16 Esepia akoi nde eremboeteise Tüpä pɨ'a ñemoñetasa avɨye va'e pɨpe tëi, iyavei ñepëi ava osenduse nde ñe'ë, ndosendukwaise rumo nde yeruresa ndasekoi chietera nde rupi, esepia ni'ä ndosendukwai ete nde ñe'ë yuvɨreko. 17 Nde yeruresa revo avɨyeai viña, ipɨpe sui rumo ndereipɨtɨ̇vɨï ete ambuae ava eiko. 18 Avɨye ndeu a'e Tüpä upe esepia añe'ë katu ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe opakatu pe sui; 19 Jesús reroyasar ñemonu'äsave rumo aipota amombe'u va'erä poyandepo rupindar ñe'ësa sendukwa tuprɨ agwä, ambuae ava mbo'e tuprɨ agwä rese, ko ñe'ësa ndikwasai va'e ambuae diez mil ñe'ë rägwer yuvɨrekoi va'e sui. 20 Che rɨvrɨ eta, pepɨ'añemoñeta eme chi'ïvä'emi pɨ'añemoñeta nungar pɨpe. Iyakatu rumo peikora kwakwa va'e pɨ'añemoñeta nungar pɨpe, peyemochi'ïvä'e katuñora rumo peiko mba'e naporäi va'e apoe'ɨ̇ agwä. 21 Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe aipo e'i: “Añe'ëra ko ava yuvɨrekoi va'e upe ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe, iyavei ambuae ava yuvɨrekoi va'e ñe'ë pɨpe, ichui rumo ndache mboyeroyai yuvɨreko, e'i yande Yar.” 22 Evokoiyase ko ñe'ësa ndayaikwai va'e pɨpe oñe'ëse ava a'e Jesús reroyasare'ɨ̇ yuvɨrekoi va'e upe narä, nda'ei rumo ava Jesús reroyasar yuvɨrekoi va'e upendar. Omombe'u va'e ñe'ësa avɨye va'e Jesús reroyasar yuvɨrekoi va'e upe, nda'ei rumo ava seroyasare'ɨ̇ yuvɨrekoi va'e upe. 23 Esepia akoi Jesús reroyasar oñemonu'äpase yuvɨreko, oyoya gwasu peñe'ëse ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe tëi, ipare yuvɨroikese pe pa'üve Jesús reroyasare'ɨ̇ ndosendukwai va'e Tüpä suindar mba'e yuvɨreko, opakatu ko ndayarakwai va'e tëi e'ira yuvɨreko peü. 24 Opakatu rumo peñe'ëse Tüpä suindar ñe'ësa yasendukwa va'e pɨpe, yuvɨroikese evokoi Jesús reroyare'ɨ̇ pe pa'üve anise ava ñotëise, a'e ae evokoiyase supiete ayavɨ che rekokwer Tüpä rovake e'ira peñe'ë renduse yuvɨreko. 25 Egwë e'ira opɨ'a ñemoñetarai ndoyekwai va'e imbopore'ɨ̇pa uka oyeupe peñe'ë rendu ramose yuvɨreko, ipɨpe sui omboeteira Tüpä yuvɨreko, a'ese supiete katu Tüpä ite pereko peyese e'ira yuvɨreko peü. 26 Che rɨvrɨ eta, peñemonu'äpase, oimera pe pa'ü pendar osapukai pota va'e sapukaisa Tüpä upendar, ambuae evokoiyase oipota ite ava mbo'e yuvɨreko, anise ambuae omombe'u pota ava upe mba'e oyeupe omboyekwa uka va'e Tüpä, ambuae oipota ite oñe'ë ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe, anise ambuae osendukwa uka pota avei ambuae ava upe ñe'ësa ndikwasai va'e. Opakatu rumo ko mba'e yayapora ambuae Jesús reroyasareta seroya katu agwä yuvɨreko. 27 Akoi ava oñe'ëse ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe, toñe'ë ñuvɨrïo gweraño yuvɨreko, anise mbosapɨ ñepëi-pëi rupi; ñepëi evokoiyase osendukwa ukara iñe'ë ava upe oiko. 28 Akoi ndipoise ite rumo ambuae ava a'e ñe'ësa ndikwasai va'e rendukwa uka agwä, ndiyai a'e oñe'ëra yuvɨreko pe ñemonu'äsave; oyeupeñomi evokoiyase a'e oñe'ëra ipɨpe yuvɨreko Tüpä upe. 29 Egwë e'i tuprɨ aveira, oimese Tüpä ñe'ë mombe'usar, toñe'ë ñuvɨrïo anise mbosapɨ yuvɨreko, ambuae evokoiyase pe pa'ü pendar oyapɨsaka tuprɨra sese yuvɨreko supiete pi'ä o'esave. 30 Akoi oipɨsɨ va'e Tüpä sui ñe'ësa ambuae ava ogwapɨ va'e a'eve öi, a'e evokoiyase topɨtu'uño ñe'ësa mombe'usa sui. 31 Evokoiyase egwë peyera, peñe'ë ñepëi-pëi opakatu ambuae osendu va'e mbo'e agwä, iyavei imongere'ɨ̇ katu agwä. 32 Akoi omombe'u va'e ñe'ësa Tüpä suindar, a'e oikatu aveira oñe'ë mombɨtu'u agwä, 33 esepia Tüpä sekoi Tüpä mba'e avɨye va'e aposar ite, nda'ei mba'e naporäi va'e aposar. Iya ite rumo yayapora mba'e avɨye va'e Jesús reroyasar yande rekosa pɨpe, 34 kuña upe rumo ndiyai ete iñe'ë agwä ñemonu'äsave, esepia ndipotasai ete iñe'ë agwä yuvɨreko chupe. A'e kuña yuvɨrekoira omer porokwaita rupi ete, inungar Moisés porokwaita pɨpe omombe'u va'e. 35 Oikwa potase kuña mba'e yuvɨreko, iya omer upe oporandura gwëtäve yuvɨreko; esepia kuña upe ndiyai ete iñe'ë agwä mba'e rese pe ñemonu'äsave yepi. 36 Peyapɨsaka katu ko ñe'ësa rese, nda'ei ni'ä pe rane pemombe'u Tüpä ñe'ëngagwer ava upe peiko, nda'ei avei peüñomi ou Tüpä suindar ñe'ësa. 37 Akoi pe pa'ü pendar che Tüpä ñe'ëngagwer mombe'usar aiko e'iño tëi va'e, anise aikwa Espíritu suindar mba'e e'i va'e, iya rumo oikwa tuprɨ ko aikwachia va'e imondo peü, a'e yande Yar porokwaita resendar. 38 A'e ndoyapɨsaka potaise rumo che ñe'ë rese, yande Yar avei ndoyapɨsakai chira iñe'ë rese. 39 Sese che rɨvrɨ eta, peyemongere'ɨ̇ katu Tüpä suindar ñe'ësa ikwaprɨ va'e mombe'u agwä, ndiyai rumo ndapeipotai ambuae ava upe ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe iñe'ë agwä; 40 peyapora rumo opakatu mba'e ñepëi-pëi pe kwaita rupi mba'e tuprɨ pɨpe.
1 Che rɨvrɨ eta, che aipota peyemoma'endu'a akoi ñe'ësa pɨsɨrösa resendar peü mombe'u va'ekwer rese. Ko ñe'ësa ni'ä peipɨsɨ, ipɨpe sui avei ni'ä peyemovɨräkwä peyese. 2 Ko ñe'ësa reroya pɨpe ni'ä peñepɨsɨröra peiko, peyemovɨräkwä aveira sese, inungar che amombe'u peü; egwë ndapeyeise rumo, peroya tuprɨ tëietera. 3 Akoi ñe'ësa aipɨsɨ va'e opa uka aikwa peü, esepia Cristo omano yande angaipa repɨrä Tüpä ñe'ëngagwer Ikwachiaprɨ rupi ete; 4 iyavei oñotɨ̇ se'ögwer yuvɨreko, ipare rumo imombosapɨsa arɨ pɨpe okwerayevɨ iri Ikwachiaprɨ rupi ete avei; 5 ichui oyemboyekwa Pedro upe, ipare voi oyemboyekwa opayandepo yovaive ñuvɨrïo gwemimbo'e yuvɨrekoi va'e upe. 6 Ichui oyemboyekwa quinientos sui seta katu va'e vɨroyasar upe, kurïtëi rumo seta vɨte yuvɨrekove sepiasarer, ambuae opa ite omano yuvɨreko. 7 Koiye oyemopore'ɨ̇ Santiago upe, ipare opakatu oñe'ë mombe'usar yuvɨrekoi va'e upe avei. 8 Ipare cheu avei oyemboyekwa, che evokoiyase pitani o'a rai va'e nungar tëi aiko seroya agwä. 9 Esepia che seko ɨvɨ kotɨ katu va'e opakatu ambuae Jesús ñe'ë mombe'usar sui aiko, iyavei ndachearöi ete Jesús ñe'ë mombe'usar che reko agwä viña, esepia che yɨpɨndar Tüpä reroyasar aseka-seka katu va'e marä-marä tëi sereko agwä. 10 Che rumo Jesús ñe'ë mombe'usar aiko, esepia Tüpä oyapo mba'e avɨye va'e ite cheu; iyavei che rovasa oiko evokoiyase che rekokwer osekuñarö sereko. Ichui che aporavɨkɨ katu opakatu ambuae Jesús ñe'ë mombe'usar sui. Nda'ei rumo cheyesui tëi egwë a'e vichiko, Tüpä rumo che pɨtɨ̇vɨï oporovasasa pɨpe. 11 Ndapepɨ'añemoñetai chira rumo akoi oporavɨkɨ katu va'e rese tëi, ko ñe'ësa Cristo rekokwer resendar ore oromombe'u va'e rese rumo pepɨ'añemoñeta katura, esepia ni'ä a'e akoi peroya va'e ite. 12 Oromombe'u ite ni'ä Cristo kwerayevɨ agwer peü, ¿ma'erä vo pe pa'ü pendar ndovɨroyai omano va'e kwerayevɨsa yuvɨreko? 13 Ndokwerayevɨise rumo ava omano va'e viña, Cristo avei evokoiyase ndokwerayevɨi chietera viña; 14 iyavei Cristo ndokwerayevɨise viña, ore sekokwer oromombe'u va'e evokoiyase egwë e'i tëietera viña, pe yeroyasa Cristo rese egwë e'i tëi aveira viña. 15 Akoi egwë e'ise ite, ore avei evokoiyase oroñe'ëño tëietera Tüpä resendar ñe'ësa rese oroiko viña, esepia Tüpä Cristo ombogwerayevɨ oro'e imombe'u ava upe oroiko, ndokwerayevɨise ite rumo omano va'e yuvɨreko viña, a'ese Tüpä nombokwerayevɨi chiaveira Cristo viña. 16 Esepia akoi omano va'e ndokwerayevɨise yuvɨreko viña, Cristo avei evokoiyase ndokwerayevɨi chietera viña; 17 akoi Cristo ndokwerayevɨise viña; a'ese peporeroyasa pereko va'e nda'ei ete mba'e avɨye va'e: pe rekokwer evokoiyase angaipa pɨpe ñoite sekoira. 18 Akoi egwë e'ise ite viña, evokoiyase omano va'e Cristo reroyasar a'e okañɨ tëi aveira yuvɨreko viña. 19 Yande yasäröse Cristo yaiko yande rekove pɨpe, a'ese yande ndayaikoi ete mba'e avɨye va'e pɨpe opakatu ambuae ava sui. 20 Cristo rumo supiete okwerayevɨ omano va'e pa'ü sui. A'e rane ite ni'ä yɨpɨndar okwerayevɨ va'e sekoi. 21 Esepia ñepëi ava rembiapo sui oime manosa yandeu, evokoiyase ñepëi ava rembiapo sui avei oime kwerayevɨsa. 22 Esepia inungar akoi Adán rembiapoai sui ava opakatu omano yuvɨreko, egwë e'i aveira Cristo rembiapo sui opakatu ava sese yuvɨrekoi va'e vɨrekora tekovesa yuvɨreko. 23 Ñepëi-pëi yandeu imombe'usa rupi; yɨpɨndar rumo Cristo okwerayevɨra, ichui yande seroyasar yaiko va'e yakwerayevɨ aveira Cristo oyevɨse kuri. 24 A'ese oura arɨ ipa va'e kuri, Cristo rumo opara omokañɨ opakatu mborerekwar iyavei ava seko pirätä katu va'e, ipare omondora opovrɨ pendar Vu Tüpä upe. 25 Esepia Cristo rane ite oporokwaira oiko akoi Tüpä opase voi ete omondo opakatu yamotare'ɨ̇mbar ipovrɨve; 26 a'ese avei manosa ipa va'e ndikwa iri chietera. 27 Esepia Tüpä opakatu omondo mba'e Cristo povrɨve. Akoi aipo e'ise opakatu ite mba'e imondosa ipovrɨve, supiete nda'ei Tüpä upe avei, esepia a'e ni'ä opakatu mba'e omondo ipovrɨve. 28 Iyavei opakatu ava opase imondosa Cristo povrɨve, evokoiyase Cristo tëiete Tüpä Ra'ɨrɨ sekoira ipovrɨve, esepia a'e ite vɨreko opakatu mba'e opovrɨve. A'ese Tüpä sekoira ɨvate katu va'e opakatu mba'e oime va'e sui. 29 Oime oñeapirämo uka va'e omano va'e rer pɨpe yuvɨreko viña, ¿ma'erä pi'ä egwë e'i yuvɨreko? Esepia omano va'e ndokwerayevɨi chietera yuvɨreko, ¿ma'erä evokoiyase ñeapirämosara serer pɨpe yuvɨreko viña? 30 ¿Iyavei ma'erä evokoiyase ore oroiko mba'e tëi pɨpe arɨ yakatu rupi? 31 Esepia che rɨvrɨ eta, arɨ yakatu rupi aiko manosa rägwer pɨpe. Ko supiete areko va'e che vɨ'aretesa pe rese yande Yar Cristo Jesús rese che rekosa pɨpe amombe'u peü. 32 Supiete che avavase ma'embiar oñaröai va'e rese viña Éfeso ve, aikora revo evokoiyase ava nungar tëi viña, ¿mba'e pi'ä evokoiyase aipɨsɨra sepɨrä viña? Supiete ni'ä omano va'e ndokwerayevɨi chietera, ma'erä evokoiyase oime aipo e'i va'e yuvɨreko: “¡Yakaruño yaɨ'uño avei, esepia ayi'ive opara yamano!” 33 Peyembopa ukai eme evokoi nungar ava upe: “Esepia ava naporäi va'e pɨri peikose, a'e evokoiyase vɨrovara pe reko tuprɨsa yuvɨreko.” 34 Pe pɨ'añemoñeta tuprɨ iri katu, peyemboangaipa uka iri eme avei, esepia amove pe pa'ü pendar oime ndoikwai va'e ite Tüpä yuvɨreko. Che aipo a'e peü toyuvɨnochi che ñe'ë osenduse yuvɨreko viya. 35 Avɨyeteramo pe pa'ü pendar oimerä oporandu va'e: “¿Marä e'ira pi'ä omano va'e okwerayevɨ irise yuvɨreko koiye? ¿Marä e'i pi'ä setekwer a'ese yuvɨreko?” 36 ¡Pe aipo peye-peye tëi peiko! Esepia mba'e rä'ɨi yañotɨ̇se, ituyu rane ite sorɨ agwä. 37 Yañotɨ̇se mba'e rä'ɨi rane ite yañotɨ̇, nda'ei i'ɨ opakatu reseve yañotɨ̇. 38 Ipare rumo Tüpä omondo a'e mba'e rä'ɨi upe i'ɨgwä gwemimbotar rupi, iyavei ambuae mba'e rä'ɨi yakatu omondo i'ɨgwä. 39 Nda'oyoyai rumo ñepëi mba'e mitɨ̇ ɨ ambuae mba'e mitɨ̇ ɨ rese; egwë ya'e avei yande yaiko va'e ambuae ite yande rete mba'e mɨmba sui; vɨräi rete ambuae ite iyavei pira rete ambuae tëi. 40 Egwë e'i avei ni'ä, oime ɨva pendar rete, ɨvɨve ava yuvɨrekoi va'e rete aveino. Ɨva pendar rete katuprɨgwer rumo nda'oyoyai ete ɨvɨ pɨpendar rete rese. 41 Arɨ rendɨgwer avei nda'oyoyai yasɨ rendɨgwer rese, yasɨtata rendɨgwer rese avei; ñepëi yasɨtata ambuae yasɨtata rese nda'oyoyai avei sendɨgwer yuvɨreko. 42 Egwë e'i aveira ni'ä omano va'e kwerayevɨsa; yañotɨ̇se se'ögwer, a'e ituyu va'erä. Okwerayevɨse rumo ndituyu iri chietera; apɨre'ɨ̇ va'erä ite sekoira. 43 Te'ögwer ñotɨ̇mbrɨ nimomburusai va'e; koiye okwerayevɨse rumo imboeteiprɨ ite sekoi. Akoi ava re'ögwer oñotɨ̇ va'e yuvɨreko; nipirätä iri ete oiko koiye okwerayevɨse rumo ipirätä itera. 44 Supiete, akoi ava re'ögwer ñotɨ̇sa va'e, a'e ko ɨvɨ pɨpendar tëi setekwer; okwerayevɨse rumo, setekwer ɨva pendar sekoira. Esepia oime ite ɨvɨ pendar setekwer, oime avei ɨva pendar setekwer. 45 Supiete aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: “Yɨpɨndar ava Adán serer va'e. A'e sete upe ombou Tüpä sekove agwä ko ɨvɨ pɨpe”; ichui rumo ambuae ipa Adán nungar ou va'e, a'e rumo vɨreko ite tekovesa ɨva pendar ava upe imbou agwä. 46 Yɨpɨndar oime ko ɨvɨ pɨpendar tekovesa, ipare rumo oime ko tekovesa ɨva pendar yandeu. 47 Egwë e'i yɨpɨndar ava ɨvɨ sui yapoprɨ, ɨvɨ rese narä ite ikwaita oiko; koiye katu ou va'e ava a'e ɨva pendar ite sekoi. 48 Inungar yɨpɨndar ava ɨvɨ suindar, egwë e'i avei opakatu ava ɨvɨ suindar tekovesa rereko yuvɨreko; iyavei inungar Jesús ɨva suindar, egwë e'i aveira opakatu ɨva suindar tekovesa vɨreko va'e yuvɨreko. 49 Kurïtëi yande yaiko inungar yɨpɨndar ava ɨvɨ apoprɨ, egwë ya'e aveira yande Jesucristo ɨva pendar nungar tuprɨ yaiko kuri. 50 Che rɨvrɨ eta, ko mba'e amombe'u potami peü, akoi ava upe gwetekwer reseve, ndiyai ete seike agwä ɨvave Tüpä mborerekwasave, esepia ko yande rete okañɨ tëi va'erä, ndoipɨsɨi chira tekokwer apɨre'ɨ̇ va'e. 51 Che aipota peikwa va'erä ko mba'e oyekwa ramo va'e Tüpä suindar: Nda'ei chira opakatu yamano, opakatu rumo yande rete avɨyeteramo tëiete sekuñarösapara 52 mimbɨ moñe'ë ipa va'e pare yande resapɨ'ara inungar yande resapikɨ va'e. Esepia mimbɨ imoñe'ësara, omano va'ekwer kwerayevɨ agwä ipare nomano iri va'erä yuvɨreko; yande evokoiyase yande rete opara sekuñarösa. 53 Esepia ko yande rete okañɨ tëi va'erä ipare rumo ndokañɨ iri chietera, iyavei yande rete okañɨ tëi va'erä ipare rumo opara oñekuñarö apɨre'ɨ̇save narä kuri. 54 Iyavei akoi yande rete okañɨ tëi va'erä ndaseko iri chietera rumo kañɨsa pɨpe, iyavei yande rete okañɨ tëi va'erä a'e sekoira ñekuñarösa apɨre'ɨ̇sa pɨpe ite kuri, a'ese imboavɨyesa rane itera Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i va'e: “Manosa imokañɨsa itera mba'e avɨye tuprɨ va'e pɨpe. 55 ¿Manosa kevo, nde pirätäsa sekoi? ¿Manosa kevo, nde porapichisa sekoi?” 56 Angaipa ni'ä inungar mba'e popiar omoime va'e manosa yandeu. Moisés porokwaita araka'endar evokoiyase ombou pirätäsa angaipa upe angaipa aposar mokañɨ uka agwä. 57 ¡Avɨye Tüpä upe, esepia ombou yande Yar Jesucristo rupi yandeu angaipa mokañɨ agwä! 58 Sese che rɨvrɨ eta, peiko tuprɨño ite Cristo rese iyavei peyemovɨräkwä opakatu mba'e tëi upe, peporavɨkɨ katuño yande Yar upendar mba'e rese peiko; esepia peikwa ni'ä yande Yar rese peikose pe poravɨkɨsa nda'ei egwë e'i tëi va'e.
1 Iyavei ko gwarepochi monu'ä agwä iparaɨsu va'e Jesús reroyasar upe narä, pe avei katu peyapo mba'e inungar che amombe'u Jesús reroyasar ɨvɨ Galacia rupindar upe. 2 Domingo yakatu iya pe avei peipe'a voimi gwarepochi pe poravɨkɨ reprɨ sui yapokatu agwä, eipeve che yepotase, ndapeyemañeko iri chira gwarepochi monu'ä agwä rese peiko. 3 Evokoiyase akoi ayepotase eipeve vicho, amondora ava pe rembiporavo Jerusalén ve, che ñe'ë ikwachiaprɨ avei amondora chupe gwarepochi pe remimonu'ä reraso agwä yuvɨreko a'e pendar yuvɨrekoi va'e upe. 4 Avɨyeteramo iyase cheu, che avei asora a'eve, evokoiyase a'e yuvɨrasora che rupi. 5 Che sose, asora ɨvɨ Macedonia rupi; ipare Macedonia sui asora perepia Corinto ve. 6 Avɨyeteramo apɨta pukumira pe pɨri, anise iro'ɨ so'ɨ̇sa iteanga va'e che mombɨtañora pe pɨri; a'ese pe che pɨtɨ̇vɨïñomira peye eipeve sui ambuae tekwave che so agwä rese. 7 Ndaipotai che opoepia raimi tëi eipeve vicho, yande Yar rumo oipotase aiko puku itera pe pɨri; 8 che rumo kurïtëi apɨtaño vɨtera ko'ave Éfeso ve, asepia ranera Pentecostés pieta, 9 esepia oime ite yande Yar upe che poravɨkɨsa avɨye va'e ite ko'ave, yepe seta iteanga ava che amotare'ɨ̇mbar yuvɨrekoi viña. 10 Akoi Timoteo oyepotase oso pe pɨri, taseko tuprɨño ite pe pa'üve, esepia a'e avei oporavɨkɨ yande Yar upe narä oiko che nungar. 11 Tipo eme ñepëi yepe sepia potae'ɨ̇sar yuvɨreko; iya rumo peipɨtɨ̇vɨï katura che pɨri iyepota tuprɨ agwä rese, esepia che iyavei ambuae Jesús reroyasar rese orosärö ite iyepota agwä oroiko. 12 Yande rɨvrɨ Apolo upe, eso ambuae Jesús reroyasar pɨri Corinto ve a'e tëi. Kurïtëi rumo nikere'ɨ̇i oso pe repia, iyase chupe a'ese osora pe pɨri. 13 Pema'emo'ä peyese, peyemovɨräkwä avei Jesús rese pe yeroyasa pɨpe, peñemosaño katu pe kwaita upe, peikoveño itera Tüpä pirätäsa pɨpe. 14 Opakatu mba'e peyapo pota va'e, peyapora pe poroaɨsusa pɨpe ite. 15 Che rɨvrɨ eta, peikwa Estéfanas opakatu gwëtä pendar reseve, a'e ranei yɨpɨndar ɨvɨ Acaya rupi vɨroya va'e ñe'ësa yande Yar resendar yuvɨreko, oyemondo avei ambuae Jesús reroyasar rese añeko tuprɨ agwä yuvɨreko no. 16 Evokoiyase che aipota peyemboyeroyara evokoi nungar ava rese iyavei opakatu ambuae yande Yar upe oporavɨkɨ va'e rese. 17 Avɨ'arete ite yugweruse che repia Estéfanas, Fortunato iyavei Acaico, esepia a'e oyapo ite pe ndapeikatu tuprɨi va'e apo yuvɨreko 18 a'e che mongere'ɨ̇ katu yuvɨreko, egwë e'i avei revo peü. Evokoi nungar ava pemboeteira peiko. 19 Jesús reroyasar Asia pendar opakatu ombou oma'endu'asa yuvɨreko peü. Áquila, Prisca avei ima'endu'a iteanga yuvɨreko pe rese iyavei opakatu ambuae ava oñemonu'ä va'e sëtäve yuvɨreko, a'e avei ombou oma'endu'asa yande Yar rer pɨpe yuvɨreko peü. 20 Opakatu Jesús reroyasar ko'a pendar avei omondo oma'endu'asa yuvɨreko peü. Peyapo katu ñepëi-pëi avɨrave yeovaupɨtesa pereko maräne'ɨ̇sa pɨpe. 21 Che Pablo, che po pɨpe ite aikwachia ko che ma'endu'asa imondo peü. 22 Akoi ava ndosaɨsui va'e yande Yar, ¡a'e tokañɨ Tüpä ñemoɨrösa pɨpe! ¡Ore Yar, eyevɨ voi katu eyu! 23 Yande Yar Jesucristo porovasasa tasekoi opakatu pe rese. 24 Peü amondo che poroaɨsusa opakatu Cristo Jesús rese yande rekosa pɨpe.
1 Avɨrave, opakatu Jesús reroyasareta Corinto pendar peiko va'e, pe Tüpä reroyasar ɨvɨ Acaya rupindar avei, che Pablo Tüpä remimbotar rupi Jesucristo Jesús ñe'ë mombe'usar aiko, aikwachia che ñe'ë peü ko yande rɨvrɨ Timoteo avei omondo oma'endu'asa peü. 2 Tapeipɨsɨ katu yande Ru Tüpä yande Yar Jesucristo porovasasa avei, pe reko tuprɨ agwä. 3 Yamboetei katu Tüpä sereko yande Yar Jesucristo Yesupa, iyavei a'e yande Ru yande paraɨsuereko va'e esepia ko Tüpä avɨye eteprɨ va'e, opakatu ombou mba'e yande pɨtɨ̇vɨï agwä yepi. 4 A'e ni'ä yande mbovɨ'año opakatu yande paraɨsusa pɨpe, yande avei evokoiyase yaikatura ava iparaɨsu va'e mbovɨ'a agwä, egwë e'i ete Tüpä imbou vɨ'asa yandeu, a'e avei yande yamondora yuvɨreko chupe. 5 Esepia inungar Cristo imombaraɨsuprɨ sekoi, egwë ya'e aveira imombaraɨsuprɨ yaiko sese, Cristo sui avei rumo oime itera vɨ'asa yandeu. 6 Ore paraɨsu oroiko pe mbovɨ'a agwä toñepɨsɨrö yuvɨreko ore yapave; Tüpä ore mbovɨ'a pe mbovɨ'a agwä avei, supi evokoiyase peñemosañora mbegwe rupi ore paraɨsu agwer nungar tuprɨ avei pe rekose. 7 Ore oroyeroya ite pereko va'e poreroyasa rese, esepia oroikwa ore paraɨsu agwer nungar tuprɨ peiko, egwë peye avei peipɨsɨ ore vɨ'asa Tüpä suindar. 8 Che rɨvrɨ eta, oromombe'u pota peü ɨvɨ Asia rupi ore paraɨsu agwer. Ore rekoa'äsa yavai va'e ite oime a'eve oreu, ndoroikatu iri ete oroñemosa ore pirätä e'ɨ̇se chupe, iyavei orepɨ'añemoñeta seni, yamanoño itera ko mba'e-mba'e tëi pɨpe oro'e viña. 9 Supiete oromo'ä ore kañɨ tëi agwä viña. Egwë e'i rumo oreu oroyeroya katu agwä Tüpä rese, nda'ei oreyese tëi, esepia a'e oporombogwerayevɨ va'e sekoi. 10 Tüpä orerepɨ mba'e-mba'e sui ore mano rägwer sui avei. Supiete oroyeroya vɨteño ite ore repɨ agwä sese, 11 pe yerure ore rese ore pɨtɨ̇vɨï agwä. Akoi seta oyerure va'e ore rese, seta aveira avɨye ndeu e'i va'e Tüpä upe yuvɨreko iyavei iporovasa yaipɨsɨ va'e rese ichui. 12 Oime mba'e ore mbovɨ'arete va'e, ore pɨ'a pɨpe oroikwa tuprɨ Tüpä suindar ore reko katuprɨsa pɨpe, ore pɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe avei ko ɨvɨ pɨpendar ava rembiepiave, pe rembiepiave avei ete. Tüpä porovasasa pɨpe ni'ä egwë oro'e, nda'ei ava ko ɨvɨ pɨpendar mba'ekwasa pɨpe tëi. 13 Ore rembikwachia pɨpe, ndoroikwachiai ñe'ësa yavai va'e peü pe yerokɨ tuprɨ agwä, pe sendukwa tuprɨ agwä rese avei. Aipota avei pesendukwa tuprɨ va'erä ko ñe'ësa, 14 kurïtëi rumo peikwa ite chi'ïmi ore porombo'esa, akoi yande Yar Jesús yevɨse kuri, a'ese peyembovɨ'ara ore rese, inungar avei ore oroyembovɨ'ara pe rese. 15 Supiete, yɨpɨndar che pɨ'añemoñeta aso va'erä ñuvɨrïo yupagwer pe repia, pe mbovɨ'a katu agwä viña; 16 yɨpɨndar che pɨ'a ñemoñeta pepɨri rane che so agwä che gwatasa rupi Macedonia ve, ichui ayevɨ pota iri pe pɨri viña. Ipare pe che pɨtɨ̇vɨïmira peye ɨvɨ Judea rupi che so agwä rese viña. 17 ¿Ndache pɨ'a ñemoñeta tuprɨi pi'ä mba'e ayapo agwä vichiko? ¿Pe revo peroya che ñuvɨrïo arekose pɨ'a ñemoñetasa mba'e apo agwä viña, “supiete” iyavei “ani nda'ei supi” a'e memeve aipo peye cheu? 18 Tüpä rumo oikwa ore nda'ei, “avɨye” ore'e voisa peü, a'e pɨpeve avei, “ani” ore'esa. 19 Esepia Tüpä Ra'ɨrɨ Jesucristo avei ñepëi reseve yayeroya va'e sese, a'e sekokwer ni'ä oromombe'u oroiko peü, che Silvano, Timoteo avei, nda'ei “avɨye va'e” iyavei “ani” a'e pɨpeve avei. Esepia Tüpä omondo Cristo upe opakatu mba'e “avɨye va'e”, 20 esepia opakatu Tüpä remimombe'ugwer imboavɨyesa ite. Sese akoi yamboeteise Tüpä, aipo ya'e “Amén” Cristo Jesús rer pɨpe. 21 Tüpä ni'ä opakatu yande momirätä Cristo rese yande reko agwä, yande poravo avei. 22 Gwerer omondo yande rese, ombou avei Espíritu Maräne'ɨ̇ yande pɨ'a pɨpe, yaipɨsɨ va'erä semimombe'ugwer kuri. 23 Tüpä ni'ä oikwa akoi ndayevɨise Corinto ve pe pɨri, egwë a'e peü mba'e avɨye agwä rese. 24 Ore nda'ei oroiko pe pɨ'a ñemoñetasa rerekwar; ore rumo oroiko pota pepɨtɨ̇vɨï agwä, pereko va'erä vɨ'aretesa esepia pe poreroyasa pereko ite ñemovɨräkwäsa pɨpe.
1 Ko rese ndaso katu iri pe pɨri, esepia che aso irise pe pɨri ndopombovɨ'a katui chira viña. 2 Esepia akoi che ndopombovɨ'aise, ¿ava vo evokoiyase che mbovɨ'ara viña pe ni'ä che mbovɨ'asar peiko? 3 Sese che aikwachia ñe'ësa ipirätä va'e peü, esepia ndaipotai eipeve che sose, che mbovɨ'a e'ɨ̇ agwä peye, pe rumo iya che mbovɨ'a katura peye viña. Che ayeroya ite opakatu pe rese avɨ'aretese, pe avei evokoiyase opakatu pevɨ'aretera che rese, 4 akoi aikwachia va'e evokoi ñe'ësa peü, che ae ayepɨ'amboasɨ ite, ayase'o avei. Esepia aikwachia va'e peü nda'ei pe mbovɨ'a e'ɨ̇ agwä, che rumo aikwachia toikwa che gwaɨsu eteprɨsa yuvɨreko che yapave peü. 5 Akoi yande rɨvrɨ omoime uka va'e vɨ'are'ɨ̇sa ko mba'e tëi apo pɨpe, nda'ei che gweraño ndache mbovɨ'ai, pe avei rumo seni opakatu egwë peye. Che “aipo a'e peü” esepia ndaipotai che ñe'ë rasɨ agwä. 6 Ko mbɨa upe seta mba'e peiporara uka va'e, evokoi rupive iya egwë peye chupe. 7 Ko suive ite rumo peñeröira chupe, peipɨtɨ̇vɨï aveira, esepia avɨyeteramo ovɨ'are'ɨ̇sa pɨpe oyemokañɨ tëira. 8 Sese kurïtëi opomongere'ɨ̇ pe mboyekwa iri agwä pe poroaɨsusa chupe. 9 Esepia yɨpɨndar aikwachia che ñe'ë peü ko rese, perekoa'ä agwä iyavei oyapo itera pi'ä che remimombe'u yuvɨreko a'e peü. 10 Kurïtëi che ñerö avei ava upe peñerö va'ekwer upe. Esepia oimese mba'e rese che ñerö agwä, Cristo rovake egwë a'e pe raɨsusave. 11 Ko sui Karugwar ndoikatui chietera yande mbopa agwä, esepia yande yaikwa tuprɨ ite iporombopasa. 12 Ayepotase tekwa Tróade ve Cristo rekokwer mombe'u agwä, oime ite yande Yar upe narä a'eve che poravɨkɨ agwä. 13 Nambo'e katui rumo che pɨ'a ñemoñetasa, esepia ndasepiai ete yande rɨvrɨ Tito. Sese che avɨye a'eño a'e pendar upe ichui aso ɨvɨ Macedonia rupi. 14 Avɨye yande Ru Tüpä upe esepia yande Cristo rese yaiko va'e yande renose oamotare'ɨ̇mbar povrɨ sui opakatu ava rembiepiave iyavei yande rekokwer sui opakatu ava upe oikwa uka gwekokwer inungar mba'e sɨäkwä va'e yasëtu va'e opakatu rupi. 15 Esepia inungar itaɨsɨ sɨäkwä va'e opakatu rupi, egwë ya'e avei yande Tüpä upe Cristo yande reropove'ëse yaiko ava ipɨsɨröpɨrä upe, ava okañɨ tëi va'erä upe avei. 16 A'e ava okañɨ tëi va'erä upe evokoi ñe'ësa yaru va'e inungar kañɨ tëisa resendar; ava ipɨsɨröpɨrä yuvɨrekoi va'e upe rumo evokoi ñe'ësa ombou tekovesa. ¿Uma pi'ä oikatura ko mba'e mboavɨye agwä oiko? 17 Ore rumo nda'ei seta ambuae ava nungar tëi oroiko, esepia oromombe'use Tüpä ñe'ëngagwer, nda'ei mba'e pɨsɨ agwä tëi rese egwë oro'e, ore rumo ore pɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe oromombe'u ko ñe'ësa Tüpä rovake Cristo rese ore rekosa pɨpe, esepia ni'ä ore semimondo oroiko.
1 Ore oroñe'ëse ko rese peü, ¿ndoyavɨi oroyeekomboɨvateai oreaetëi va'e? ¿Orosekara tie aipo kwachiar pe suindar, inungar ko ambuae oyapo va'e yuvɨreko yepi? 2 Esepia pe ite inungar ore rembikwachia ore rekokwer resendar ore oroipota va'e: inungar kwachiar yapoprɨ ore pɨ'a pɨpe peiko, a'e opakatu ava pe reko tuprɨ repiase oikwa ore poravɨkɨ tuprɨsa pe pa'üve yuvɨreko. 3 Pe ni'ä pemboyekwa pe reko tuprɨ pɨpe ore rembiapo Cristo porokwaita pɨpe pe pa'üve; sese pe inungar Cristo rembikwachia avɨye va'e oromondo va'e ava upe, a'e rumo nda'ei tinta pɨpe ite ikwachiaprɨ itape rese, Espíritu Tüpä oikove va'e suindar pɨpe rumo yapoprɨ ava pɨ'a pɨpe. 4 Cristo rerekosa pɨpe oroyeroya ite Tüpä rese. 5 Nda'ei oreyesui tëi oroikatu ko mba'e apo, Tüpä rumo ombou oreu opakatu ko mba'e apo agwä, 6 a'e ni'ä orembo'e ore poravɨkɨ agwä tekovesa ipɨasu va'e rese, nda'ei Moisés porokwaita rupi a'e rumo Espíritu suindar pɨpe ite. Esepia a'e porokwaita imboavɨye e'ɨ̇sa pɨpe yamano tëira viña, Tüpä Espíritu rumo ombou tekovesa yandeu. 7 Ko Moisés rekosendar porokwaita ikwachiasa ite itape rese, iyavei Tüpä reko porañetesa pɨpe ou, Israel pendar rumo evokoiyase Moisés rova rese noma'e katui ete yuvɨreko, esepia sendɨ iteanga, yepe sendɨgwer ogwe mbegweño oso viña a'e Moisés rekosendar porokwaita ava upe manosa tëi gweru va'e iporañeteai ete yɨpɨndar oiko viña, 8 ¡kurïtëi rumo iporañete katu ite ñe'ësa Tüpä remimbotar ipɨasu va'e resendar Espíritu ombou va'e yandeu! 9 Supiete yepe iporañeteai ete Moisés porokwaita akoi gweru va'e manosa yandeu viña, ¡ko ñe'ësa ipɨasu va'e Tüpä suindar yande reko moigätu agwä iporañete katu ite ichui! 10 Esepia ko yɨpɨndar porañete va'e, nda'oyoyai ñe'ësa kurïtëindar porañete katu va'e rese. 11 Akoi mborokwaita yɨpɨndar ndipokopɨimi va'e vɨrekose Tüpä reko porañetesa, ko ñe'ësa pɨasu ipokopɨ va'e rumo iporañete katu itera ichui. 12 Ore oroyeroya ite ko ñe'ësa ipokopɨ va'e rese, sese oroñe'ë ava upe ore sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe ite. 13 Ore rumo nda'ei Moisés nungar oroiko, esepia a'e oyovapɨ turukwar pɨpe omu Israel pendar sui gwepia e'ɨ̇ agwä ndogwe vɨteise sendɨgwer ichui araka'e. 14 Egwë e'i a'e ndosendukwa ukai ete ndoyavɨi sovapɨsa vɨte va'e kurïtëi, egwë e'i vɨte oyerokɨse Moisés porokwaita ikwachiaprɨ yɨpɨndar va'e pɨpe yuvɨreko, ñomiprɨ va'e nungar tëi chupe a'e sendukwa e'ɨ̇ pɨpe, esepia Cristo gweraño ite oikatu sovapɨsa nungar rerokwa ichui sendukwa uka agwä. 15 Egwë e'i vɨte kurïtëi, sendukwa e'ɨ̇ pɨpe Moisés porokwaita pɨpe oyerokɨ vɨteño tëiete yuvɨreko inungar sovapɨsa vɨte va'e. 16 Supiete ava oyevɨse yande Yar upe, a'ese ramo serokwasa sovapɨsa nungar ichui sendukwa tuprɨ agwä. 17 Esepia ni'ä yande Yar Espíritu sekoi; a'e Espíritu ava rese sekoise, nda'e iri mbigwai nungar yuvɨrekoi. 18 Sese opakatu yande nda'ei Moisés oyeovapɨ va'e nungar yaiko Tüpä porañetesa sendɨyai va'e repia e'ɨ̇ agwä, yande rumo inungar yepiasa yamboyekwa ite yande Yar porañetesa sendɨyai va'e ava upe yaiko, yaiko katuño ite yande Yar Cristo nungar arɨ yakatu rupi yepi, esepia egwë ya'ese yareko katu-katu iri seko porañetesa yandeyese, yande Yar rumo akoi Espíritu sekoi va'e egwë e'i yandeu.
1 Sese ndorekere'ɨ̇ iri ndoro'ei ete, esepia Tüpä ore poravo, ore paraɨsuerekosa pɨpe ore poravɨkɨ agwä ko ñe'ësa rese. 2 Ore rumo oroseyapa opakatu mba'e tëi ore chïaisa, ndoromboyekwai va'e avei ore pɨ'a pɨpe sui; ndoroporombopa-mbopa tëi iyavei Tüpä ñe'ëngagwer ndorosekuñaröi ete. Ore rumo oroñe'ë tuprɨ mba'e supi tuprɨ va'e rese gweraño, egwë oro'e opakatu ava upe Tüpä rovai supiete katu te'i yuvɨreko opɨ'a pɨpe ore yapave. 3 Iyavei yavaise ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar ore remimombe'u rendukwa agwä, a'e egwë e'i ava okañɨ tëi va'erä upe a'e avɨye oyeovapɨ vɨte va'e. 4 Esepia a'e ndovɨroyai ete yuvɨreko, karugwar rerekwar ko ɨvɨ pɨpendar opa oyarakwa mokañɨ, ndosepiai va'erä tesapesa porañete va'e Cristo resendar yuvɨreko, esepia a'e Tüpä rekokwer mboyekwasar sekoi. 5 Ndiyai yande yeupe ae tëi ñe'ësa yamombe'u, iya rumo yamombe'u yande Yar Jesucristo rekokwer ite yaiko; esepia ore mbigwai nungar tëi oroiko peü Jesús raɨsupave. 6 Esepia Tüpä teite ombou tesapesa pɨ̇tümimbi va'e resape agwä, a'e avei osesape uka yande pɨ'a pɨpe, ichui yaikatura ambuae ava resape, iyavei yamboyekwara Tüpä porañetesa osesape va'erä Jesucristo rekokwer rese yaiko. 7 Ko ñe'ësa yareko va'e yande retekwer rese, inungar mba'emoinda ñaɨ'u apoprɨ, imboyekwa pɨrä evokoi pirätäsa ou va'e Tüpä sui a'e nda'ei ore suindar tëi ou va'e. 8 Yepe mba'e-mba'e tëi oime opakatu rupi oreu viña, oimeño ite rumo oresë agwä ichui; yepe orepɨ'añemoñeta mba'e tëi rese, ore pɨ'a ñemoñetasa avɨye va'e rumo ndoromokañɨi ete oreyesui. 9 Yepe ore reka tëi ore amotare'ɨ̇mbar yuvɨreko viña, Tüpä rumo ndore reyai ete; iyavei yepe ore reitɨ ore rekopɨ agwä yuvɨreko viña, ipɨpe sui rumo ndoremokañɨi ete yuvɨreko. 10 Opakatu ore gwatasa rupi rumo orovɨrekoño ite Jesús marä-marä tëi sereko agwer ore mano agwä oreyese, toyekwa avei sekokwer ore rese ore esave. 11 Esepia ore rekove vɨteseve, imbogwaiprɨ oroiko ore mano agwä Jesús rese, egwë oro'e sekokwer mboyekwa agwä ore retekwer ndipokopɨi va'e rese. 12 Evokoiyase ko ñe'ësa mombe'u pɨpe ore manosa ore ropeña, ipɨpe sui rumo pesopeña tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e peiko seroyasa pɨpe. 13 Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Ayeroya ite Tüpä rese, ipɨpe sui avei añe'ë.” Egwë oro'e avei ore, sese oroyeroya ite, ichui avei oroñe'ë. 14 Esepia yaikwa ni'ä akoi Tüpä yande Yar Jesús ombogwerayevɨ va'e, yande mbogwerayevɨ aveira supive, ipare oyoya gwasu opakatu yande rerasora oyepɨri. 15 Ko opakatu mba'e tëi oime va'e oreu, peü mba'e avɨye agwä rese, tovɨreko katu Tüpä porovasasa yuvɨreko ore yapave; ipɨpe sui, avɨye ndeu te'i seta katu ava Tüpä upe imboeteisave yuvɨreko. 16 Sese orekere'ɨ̇ño ite mba'e apo oroiko peü. Yepe ore rete okañɨ pota tëi viña, ore rekokwer rumo Tüpä ombopɨasuño ite arɨ yakatu rupi. 17 Esepia ko mba'e oroiporara va'e ko ɨvɨ pɨpe, a'e egwë e'i raimi tëi va'e, ipare rumo opañora; a'e ichui rumo oimerä mba'e tuprɨ ɨvate katu va'e oreu ɨvave apɨre'ɨ̇ orovɨreko va'erä. 18 Sese ore ndorepɨ'añemoñeta atɨi chira ko ɨvɨ pɨpendar mba'e rese; ore rumo orepɨ'añemoñeta mba'e ɨva pendar ndayasepiai va'e rese, esepia ko mba'e yasepia va'e egwë e'i raimi tëi va'e; ko mba'e rumo ndayasepiai va'e, apɨre'ɨ̇ va'erä ite.
1 Yaikwa ni'ä yande retekwer ndipokopɨi va'e, inungar oɨ ndipokopɨi va'e avei, ikwasa avei ni'ä ko oɨ opara imokañɨsa kuri, esepia Tüpä opa omoigätu ambuae oɨ ɨvave ndopai va'e yandeu, nda'ei a'e ava rembiapo tëi. 2 Supiete yaikove vɨtese ko yande rete ndipokopɨi va'e rese, yande poäsesa pɨpe yaipota ite yande rete ɨva pendar, 3 a'eve yande rete ipɨasu va'e yarekose, a'ese nda'ei chira yande ä nani tuprɨ va'e nungar yuvɨrekoira. 4 Egwë e'i ete yande retekwer pɨpe vɨte yaikose, yande poäse yande vɨ'are'ɨ̇sa pɨpe, esepia ndayaipotai yande ä nani tuprɨ va'e nungar seko agwä, yande rumo yaipota yande retekwer ipɨasu va'e ndopai va'e, evokoiyase tokañɨpa ko mba'e okañɨ tëi va'erä yande resendar tekovesa pɨasu, ndopai va'e rereko agwä. 5 Tüpä ni'ä yande apo nate'i yuvɨreko oyapave, ombou avei Espíritu Maräne'ɨ̇ yandeu ipɨpe toikwa opakatu yuvɨreko amondo va'e ko tekovesa ipɨasu va'e chupe oya. 6 Sese ni'ä yayeroyaño ite yepi. Iyavei yaikwaño yande yaikove vɨtese yande rete rese, iyavei ndayaiko vɨtei ete ɨvave yande Yar pɨri. 7 Kurïtëi rumo ndayaikatui ete sepia agwä, esepia yaikove yande yerosa pɨpe tëiete; 8 yande rumo yayeroyaño ite sese, yaipota avei yande retekwer reya agwä yande Yar pɨri yandeso agwä ɨvave. 9 Sese yaseka yande Yar mbovɨ'a agwä yepi, yaikove vɨtese avei yande rete rese, anise yasëse ichui. 10 Esepia yande opakatu yañekwave'ëra Cristo rovai iporandusave yaipɨsɨ va'erä ñepëi-pëi mba'e yande rembiapokwer rupi mba'e avɨye va'e, anise mba'e naporäi va'e yande rete rese yaiko vɨtese. 11 Ore ni'ä oroikwa yande Yar sui ore sɨkɨye agwä imboyeroyasave, sese orosa'ä ava pɨ'añemoñeta rerova Tüpä rese ipɨ'añemoñeta agwä yuvɨreko. Tüpä ni'ä ore kwa tuprɨ, pe avei tapeikwa ore rekokwer. 12 Ndoroñe'ëi peü ore yemboɨvateai agwä tëi, ore rumo oroñe'ë peü tovɨ'arete katu ore rese yuvɨreko ore yapave, ipɨpe sui peikatura ava gwembiepia rese tëi oyemboɨvateai va'e upe iñe'ë mboyevɨ agwä, esepia a'e nda'ei ava pɨ'a pɨpendar rese oyembovɨ'a yuvɨreko. 13 Ndayarakwai va'e nungar ore rerekose amove pe pa'ü pendar yuvɨreko, Tüpä upe rumo egwë oro'e oroiko; yarakwa va'e nungar rumo ore rerekose peye peü mba'e avɨye agwä rese egwë oro'e. 14 Cristo poroaɨsusa sekoi yande rese, esepia supiete a'e omano opakatu ava repɨrä, ipɨpe sui yaikwa opakatu ava okañɨ tëi va'erä yuvɨreko viña. 15 Cristo ni'ä omano opakatu yande repɨrä, yande yaikove vɨte va'e evokoiyase nda'e iri yande yeupe narä tëi yaiko; yande rumo yaiko chupe narä ite, esepia a'e omano okwerayevɨ yande rese. 16 Sese, ore ndorepɨ'a ñemoñeta iri ambuae ava rese inungar ava ipɨ'a ñemoñeta ko ɨvɨ pɨpendar yuvɨreko yepi; yepe yɨpɨndar inungar ava ɨvɨ pɨpendar tëi egwë oro'e ore Cristo rese ore pɨ'añemoñeta oroiko viña, kurïtëi rumo egwë ndoro'e iri orepɨ'añemoñeta sese. 17 Akoi ava Cristo rese sekoi va'e, a'e sekokwer ipɨasu va'e ite. Ndipo iri ete sekokwerai yɨpɨndar va'e sese; evokoiyase opakatu oyembopɨasu iri ete sekokwer. 18 Ko opakatu mba'e oime va'e Tüpä rembiapo, a'e Cristo rembiapo sui yande rekokwer moigätu oyeupe narä, ipare oreu avei ombou ko ñe'ësa mombe'u agwä ambuae ava upe sekokwer moigätu agwä avei. 19 Aipo oyapave aipo e'i, Tüpä ombou Gwa'ɨrɨ Cristo ko ɨvɨ pɨpe ava rekokwer moigätu agwä toyevɨ cheu oya; ipɨpe sui avei a'e ava angaipagwer omokañɨ yuvɨreko ichui, ore evokoiyase orekwai a'e ñe'ësa ava rekokwer moigätusa resendar mombe'u agwä ava upe. 20 Ore evokoiyase Cristo porokwaita rupi oroñe'ë va'e oroiko, inungar Tüpä ite oñe'ëra peü viña. Sese peyevɨ Tüpä upe a'e pe rekokwer moigätura oyeupe narä oro'e Cristo rer pɨpe peü. 21 Yepe Cristo ndoyapoi ete angaipa; yande angaipa pɨpe sui rumo, Tüpä vɨreko uka angaipa viyar, ipɨpe sui Tüpä yande rerekora porandusa pɨpe Cristo rupi yaikose.
1 Ore oroporavɨkɨ va'e Tüpä ñe'ëngagwer rese, sese kurïtëi oromombe'u peü pepoi e'ɨ̇ agwä Tüpä porovasasa omboyekwa va'e sui peü. 2 Esepia Tüpä aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: “Osupitɨse arɨ avɨye va'e a'ese che asendu nde yeruresa; iyavei a'e arɨ poropɨsɨrösa pɨpe opopɨtɨ̇vɨï.” Oyepota arɨ avɨye va'e. ¡Iyavei oime ite kurïtëi ñepɨsɨrösa! 3 Ore ni'ä ndoromboyekwai ore rekoai ava pa'üve, esepia ndoroipotai ava Tüpä upe ore poravɨkɨsa rese iñe'ërai agwä yuvɨreko. 4 Ore rumo oromboyekwa ite Tüpä rembigwai ore rekosa, esepia ore reko mbegwesa pɨpe oroñemosaño mba'e-mba'e tëi upe, yepe ipane mba'e oreu viña, iyavei mba'e yavaise; 5 egwë oro'e avei ore nupa-nupase, ore rokendase avei omongere'ɨ̇se ava re'ɨi ore amotare'ɨ̇ agwä yuvɨreko, oroyapo avei mboravɨkɨ ipirätä va'e amove ndorokei ete, seta rupi ndorerɨepoi tëi avei. 6 Oromboyekwa avei ore reko maräne'ɨ̇sa, ore mba'ekwasa supiete va'e, ore reko mbegwe tuprɨsa, yeaɨsusa orovɨreko aveino, egwë oro'e ite ni'ä Espíritu Maräne'ɨ̇ pirätäsa pɨpe, ore poroaɨsusa supiete va'e pɨpe avei. 7 Ore remimombe'u supiete va'e pɨpe iyavei Tüpä pirätäsa pɨpe avei oroiko. Ore ni'ä ore reko tuprɨ pɨpe orosekopɨ mba'e-mba'e tëi, ipɨpe avei oroyoepɨ. 8 Amove ava ore mboeteiai, amove rumo oñemoɨrö yuvɨreko oreu; amove avei oñe'ë tuprɨai ore rese yuvɨreko, ipare rumo iñe'ë-ñe'ë tëi ore rese yuvɨreko yepi no. Iyavei amove oporombopa tëi va'e nungar ore rereko yuvɨreko, yepe oromombe'u tëi mba'e supiete va'e viña. 9 Amove ndikwasai va'e nungar tëi ore rereko yuvɨreko, ikwaprɨ ite tie oroiko viña. Amove ore yuka seni yuvɨreko, oroikoveño ite rumo; iyavei amove ore mombaraɨsusa katu tëi, ndoreyukai ete rumo ipɨpe yuvɨreko. 10 Amove ndoyavɨi ndorovɨ'ai va'e yuvɨreko chupe, ore rumo orovɨ'año ite yepi; avɨye ndoyavɨi iparaɨsu va'e oroiko viña, ore rumo oromondo katuño ite mba'e avɨye va'e ava eta upe; yepe ndoyavɨi ndorovɨrekoi ete mba'e viña, opakatuño ite rumo mba'e avɨye va'e Tüpä suindar oime oreu. 11 Che rɨvrɨ eta Corinto pendar, ore ñe'ësa pɨpe opakatu mba'e oromboyekwa peü; iyavei pe raɨsu agwä orovɨreko ore pɨ'a pɨpe tuvicha va'e pe rese. 12 Ndore'äpɨsɨi pe rese pe raɨsu agwä; pe rumo egwë ndapeyei ore rese. 13 Che ni'ä opovɨreko che ra'ɨrɨ nungar; pemboyevɨ avei katu che pe raɨsusa cheu. 14 Ndapeyovaichoi chira ava Tüpä ndovɨroyai va'e rese. Esepia ¿oyoya pi'ä mba'e avɨye va'e mba'e naporäi va'e rese? ¿Anise avɨye pi'ä imboyoyasa tesapesa pɨ̇tümimbi va'e rese? 15 Nda'oyoyai ete ni'ä Cristo pɨ'a ñemoñetasa Karugwar pɨ'a ñemoñetasa rese yuvɨreko, ndoyoyai avei Cristo reroyasar pɨ'a ñemoñetasa ambuae reroyasare'ɨ̇sa rese yuvɨreko. 16 Nda'oyoyai chietera ni'ä mba'e ra'anga tëi Tüpä rëtä rese. Esepia yande ni'ä Tüpä oikove va'e rëtä nungar yaiko, a'e ni'ä aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe araka'e: “Che aikovera seseve iyavei agwatara ipa'ü rupi yuvɨreko; che avei aikora Tüpä yuvɨreko chupe a'e evokoiyase cheu narä yuvɨrekoira.” 17 Sese yande Yar aipo e'i avei: “Peyepepɨ evokoi nungar ava naporäi va'e sui; pepokoi rene mba'e naporäi va'e rese. A'ese che opopɨsɨra 18 iyavei che aikora pe Yesupa, pe evokoiyase peikora che ra'ɨrɨ che rayrɨ avei, aipo e'i yande Yar gweko pirätäsa pɨpe.”
1 Che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, ko Tüpä remimombe'u imboavɨyepɨrä yandeu. Sese yande yamoigätu tuprɨra yande rekokwer chupe yareko e'ɨ̇ agwä yande retekwer angaipa pɨpe, inungar yande rete iyavei yande rekokwer pɨpe; iyavei Tüpä mboeteisa pɨpe yasekara yande reko katuprɨ agwä chupe narä gweraño ite. 2 ¡Che pɨsɨ peye pe pɨ'a pɨpe! Ndoroyapoi ni'ä mba'e tëi ava upe; ndoroyapoi avei mba'e naporäi va'e ava upe; ndorombopai avei ambuae ava. 3 Nda'ei pe rekokwer rese che ñe'ë raisave aipo a'e peü, supiete akoi yɨpɨndar amombe'u peü, “Che opoaɨsu che pɨ'a pɨpe ite pe rereko, yaikove tuprɨ va'erä yamano va'erä avei oyoya. 4 Añe'ë pota ite pe rese iyavei che yembovɨ'asa pɨpe. Opakatu yande paraɨsusa pa'üve, ayemongere'ɨ̇ katuño ite vɨ'aretesa pɨpe vichiko. 5 Ore yepotasa suive rumo Macedonia ve, ndoropɨtu'ui ete oroiko, opakatu rupi ete orosepia mba'e-mba'e tëi oime va'e oreu: oime ore amotare'ɨ̇mbar oime avei ore yepɨ'amondɨisa. 6 Tüpä rumo, ava ndoyemongere'ɨ̇i va'e, omongere'ɨ̇ iri yepi, a'e ore mongere'ɨ̇ katu iri Tito yepotase; 7 nda'ei rumo Tito yepotaseño orovɨ'arete, a'e avei oyembovɨ'a gwasu pe rese. A'e aipo e'i oreu pe aipo che repia pota ite peye, omombe'u avei che rese pe vɨ'are'ɨ̇ agwer cheu pema'endu'año ite aipo che rese; pe che raɨsusave yepi aipo nungar renduse ayembovɨ'a katu. 8 Yepe che ñe'ë aikwachia va'ekwer imondo peü ndape mbovɨ'ai viña, cheu rumo avɨyeño kurïtëi. Yɨpɨndar rumo ayepɨ'amboasɨ aikwase che ñe'ë tasɨ iteanga va'e peü chi'ï rupi tëi rumo ndapevɨ'ai peyerokɨ pare sese, 9 kurïtëi che avɨ'arete; nda'ei rumo pe vɨ'are'ɨ̇sa rese egwë a'e, esepia ko pe vɨ'are'ɨ̇sa sui pemboasɨ pe angaipa Tüpä upe pe yevɨ agwä. Evokoi nungar Tüpä oipota, evokoiyase ore ñe'ë ndoyapoi mba'e naporäi va'e peü; 10 esepia ko nungar vɨ'are'ɨ̇sa Tüpä oipota va'e yande angaipa mboasɨ uka chupe yande yevɨ agwä, ipɨpe sui ni'ä yañepɨsɨrö yande pɨ'añemoñeta rerova e'ɨ̇sa pɨpe. Ko ɨvɨ pɨpendar vɨ'are'ɨ̇sa rumo manosa tëi vɨreko yandeu. 11 Pe vɨ'are'ɨ̇sa rumo Tüpä porokwaita rupi ete egwë e'i, ¡pesepia ru kurïtëi ko mba'e sembiapokwer! Oyapo ite mba'e che repɨsa pɨpe; omoñemoɨrö ombosɨkɨye avei. Ipare rumo che repia pota ite yuvɨreko, che rese gwekate'ɨ̇sa pɨpe oporonupa yuvɨreko. Ko opakatu mba'e imboyekwaprɨ nda'ei pe pɨ'a rupi egwë e'i yuvɨreko. 12 Egwë e'i akoi yɨpɨndar aikwachia va'e imondo peü, nda'ei ava mba'e tëi aposar reseño, nda'ei avei mba'e tëi oiporara va'e reseño, che rumo aipota katu peikwa pe ore raɨsusa pereko va'e oreu narä Tüpä rovake. 13 Ko oime va'e mba'e yande mbovɨ'a ite oiko. Ko vɨ'aretesa yaipɨsɨ va'e sui rumo, yande mbovɨ'a katu ite Tito yembovɨ'asa yasepiase; esepia pe avei ni'ä opakatu pembovɨ'a katu pe rekokwer pɨpe. 14 Che amombe'u ite Tito upe che vɨ'aretesa pe resendar, che ñe'ë pe resendar avɨye ite ipɨpe nachi ete. Inungar oromombe'u mba'e supi tuprɨ va'e peü yepi; inungar tuprɨ avei supiete mba'e oromombe'u va'e pe rese yeroyasave Tito upe. 15 Iyavei kurïtëi a'e pe raɨsu katu ite pe rese oma'endu'asase opakatu pe poreroyasa rese, iyavei peipɨsɨ tuprɨ ite imboeteisave sereko. 16 ¡Ayeroya ite pe rese che vɨ'asa pɨpe!
1 Che rɨvrɨ eta, kurïtëi oromombe'u potami peü marä e'i mba'e tuprɨ apo Tüpä ava vɨroyasar upe ɨvɨ Macedonia rupi. 2 Yepe a'e ava rekokwer yavai ete yuvɨreko chupe sekoa'äsa pɨpe viña, ovɨ'areteño rumo ipɨpe yuvɨreko; yepe iparaɨsu va'e päve tëi, iporerekoño ite rumo yuvɨreko. 3 Che ni'ä asepia ite omondose oporerekosa okatugwer rupi yuvɨreko, ipare omondo iri ete oporerekosa gwemimbotar rupi yuvɨreko 4 oporandu avei opakatu oreu yuvɨrekoi va'erä ore rupi Tüpä reroyasar pɨtɨ̇vɨï agwä. 5 A'e rumo oñokwa iri ore pɨ'a ñemoñetasa yuvɨreko, yande Yar upe rane oyemondo, ipare Tüpä remimbotar rupi egwë e'i avei oreu yuvɨreko. 6 Sese Tito upe oromombe'u omonu'ä va'erä porerekosa pe pa'ü sui, esepia a'e akoi yɨpɨndar omboɨpɨ imonu'ä porerekosa pe pɨtɨ̇vɨï agwä. 7 Supiete aikwa peyapo tuprɨse opakatu ko ambuae mba'e: peyeroya tuprɨ ite yande Yar rese, pemombe'u tuprɨai Tüpä ñe'ësa, pereko ite Tüpä suindar mba'ekwasa, pekere'ɨ̇ Tüpä upe mba'e apo agwä iyavei ore raɨsu ite peye evokoiyase egwë peye aveira ko nungar poroaɨsusa apo. 8 Nda'ei pe kwaisa pɨpe aipo a'e peü; che rumo aipota peikwa va'erä ambuae ava rembiapo okere'ɨ̇sa pɨpe oyapo va'e yuvɨreko, sese ni'ä peikwara supiete pi'ä pereko poroaɨsusa. 9 Peikwa ni'ä pe yande Yar Jesucristo poroaɨsusa, yepe a'e mba'e yar sekoi viña, opa rumo oseya omba'e pe rekokwer rese, iparaɨsu pɨpe sui ni'ä pe ɨva pendar mba'e pereko. 10 Peü mba'e avɨye agwä che añe'ë ko nungar mba'e rese. Ambuae aravɨter sui ni'ä, nda'ei pe gweraño yɨpɨndar pemboɨpɨ ko mba'e apo, a'e pe kere'ɨ̇sa pɨpe ite peyapo. 11 Kurïtëi pemboavɨye katu pe porerekosa pe kere'ɨ̇sa yɨpɨndar pe reko va'e pɨpe, pemondoñora mba'e peikatugwer rupi. 12 Esepia akoi ava omondo pota va'e mba'e, Tüpä oipɨsɨ iporerekosa mba'e vɨrekomi va'e; Tüpä rumo ndoporandui mba'e ndayarekoi va'e rese yandeu. 13 Toyemombaraɨsu ava pɨtɨ̇vɨïsa pɨpe yuvɨreko nda'ei peü; iya rumo tekokwer oyoya tuprɨra. 14 Kurïtëi mba'e pe rembiereko eta pɨpe peipɨtɨ̇vɨï katu ambuae ava ipane va'e mba'e yuvɨreko chupe; vɨrekomise mba'e a'e avei pe pɨtɨ̇vɨïra yuvɨreko peü mba'e ipanese, evokoiyase pe rekokwer oyoya tuprɨ itera. 15 Inungar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Akoi omonu'ä atɨ va'e mba'e, ndasumbɨrei ete mba'e chupe; iyavei akoi movɨrömi tëi mba'e omonu'ä va'e, nipanei mba'e chupe.” 16 Avɨye Tüpä upe ombopɨ'a ñemoñeta Tito pe rese, inungar che pɨ'a ñemoñetasa areko pe rese yepi. 17 A'e vɨroya ite che ñe'ë, gwemimbotar rupi ete rumo ikere'ɨ̇ oso agwä pe repia. 18 Tito rupi oromondo yande rɨvrɨ, a'e opakatu ambuae Jesús reroyasar oikwa iporavɨkɨ tuprɨaise ñe'ësa pɨsɨrösa rese yuvɨreko. 19 Sese opakatu oiporavo yuvɨreko ore rupi igwata agwä ore pɨtɨ̇vɨï va'erä avei ko porerekosa reraso agwä yande Yar mboeteisa oromboyekwa va'erä poropɨtɨ̇vɨïsa yuvɨreko chupe. 20 Ore ndoroipotai ava oñe'ë tëira ore rese yuvɨreko ko porerekosa monu'äsa pɨpe sui, 21 esepia ore oroyapo pota mba'e avɨye va'e, nda'ei yande Yar rovake gweraño, opakatu ava rembiepiave avei. 22 Supi avei oromondo ambuae yande rɨvrɨ, a'e omboyekwa oreu okere'ɨ̇sa opakatu mba'e gwembiapo pɨpe a'e kurïtëi ikere'ɨ̇ katu ite, esepia oyeroya ni'ä pe rese. 23 Peikwa akoi Tito che ndugwer sekoise oyoya tuprɨ oroporavɨkɨ sese pe pɨtɨ̇vɨï agwä. Iyavei ambuae yande rɨvrɨ ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e ambuae Jesús reroyasareta remimbou Cristo mboeteisar yuvɨrekoi va'e. 24 Sese pe rekokwer kwa agwä, pemboyekwa katu pe poroaɨsusa supiete va'e chupe yuvɨreko, evokoiyase tovɨroya ite che ayeroyase iyavei ayembovɨ'ase pe rekokwer rese.
1 Porerekosa imonu'äprɨ Jesús reroyasar upe narä rese rumo ndaikwachia iri chira peü, 2 esepia che aikwa pekere'ɨ̇ ite ipɨtɨ̇vɨï agwä. Evokoiyase che vɨ'aretesa pɨpe Macedonia ɨgwar Jesús reroyasar upe aipo a'e yepi, Acaya ɨgwar oyemoigätu voi ete ambuae Jesús reroyasareta pɨtɨ̇vɨï agwä ambuae aravɨter suive yuvɨreko, seta avei Macedonia ɨgwar ikere'ɨ̇ va'e pe pɨtɨ̇vɨï agwä yuvɨreko. 3 Che rumo amondo ko yande rɨvrɨ eta peü okañɨ tëi e'ɨ̇ agwä che vɨ'aretesa areko va'e ñe'ësa avɨye va'e pe resendar. Aipo amombe'u peü peyemoigätu tuprɨ agwä rese, 4 ani akoi arasose Macedonia pendar cheyeupi, sembiepiave ndapeyemoigätu vɨtei chira peiko. Egwë peyese ore mochi gwasu uka tiëtera peye, esepia oroyeroya ite pe rese, pe avei evokoiyase ndapeñe'ëise peyemochi ukara. 5 Sese che pɨ'añemoñeta yɨpɨndar añe'ë va'erä yande rɨvrɨ upe yuvɨreko, a'e ranei ore renonde yuvɨraso agwä pe pɨri pe pɨtɨ̇vɨï agwä ko porerekosa avɨye va'e monu'ä agwä, akoi pe mbou pota va'e rese. Evokoiyase a'e pe porerekosa pe remimonu'ä opara pemoigätu tuprɨ pe avagwer mboyekwa agwä, nda'ei chira rumo pe rekate'ɨ̇sa pɨpe. 6 Peyemoma'endu'a ko rese: akoi noñotɨ̇ atɨimi va'e mba'e, chupe movɨrömi tëi avei i'a; akoi oñotɨ̇ atɨ va'e rumo mba'e, a'e seta katu avei i'a chupe. 7 Ñepëi-pëi iya opɨ'a ñemoñetasa rupi omondora oporerekosa Tüpä upe yuvɨreko, nda'ei chira opɨ'a vɨräkwäsa pɨpe tëi iyavei nda'ei chiaveira ambuae ava okwai pirätäsa pɨpe tëi, esepia Tüpä osaɨsu ava ovɨ'aretesa pɨpe omondo va'e oporerekosa chupe. 8 Tüpä ni'ä oikatu opakatu mba'e avɨye va'e mondo agwä peü arɨ yakatu rupi, pereko va'erä opakatu mba'e ipane va'e peü, iyavei sumbɨrer pɨpe opakatu ambuae mba'e avɨye va'e rese pe poropɨtɨ̇vɨï agwä. 9 Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “A'e iporerekoai iparaɨsu va'e rese yepi, iyavei mba'e avɨye va'e sembiapo nokañɨi chietera.” 10 Tüpä ni'ä ombou mba'e rä'ɨi ava remitɨ̇rä, mba'e semi'urä avei, sese ombou katura mba'e peü, iyavei ombouvicha katura pe rembiapo avɨye va'e ava pɨtɨ̇vɨï agwä. 11 Egwë peyese ombou katura opakatu mba'e pe rembierekorä ava upe imondo katu agwä pe avasa pɨpe. Ore orovɨrasose porerekosa pe remimbou yande rɨvrɨ eta upe, a'e evokoiyase avɨye ndeu e'ira Tüpä upe yuvɨreko. 12 Esepia ko pemondo va'e yande rɨvrɨ eta pɨtɨ̇vɨï agwä, nda'ei peipɨtɨ̇vɨï mba'e ipane va'e rese gweraño, ichui avei ni'ä, avɨye Tüpä upe e'ira yuvɨreko. 13 A'e evokoiyase omboeteira Tüpä yuvɨreko, esepia ko pe poropɨtɨ̇vɨïsa pɨpe pemboyekwa itera pe Cristo ñe'ë reroyasa peiko, a'e avei omboeteira Tüpä yuvɨreko. Esepia pemondoño itera mba'e pe porerekosa chupe, iyavei opakatu ambuae ava upe. 14 Evokoiyase a'e oyerurera pe rese yuvɨreko pe raɨsusa pɨpe, esepia Tüpä pe pɨtɨ̇vɨï ete oporovasasa pɨpe. 15 ¡Avɨye Tüpä upe, esepia a'e ombou mba'e tuvicha va'e avɨye katu va'e yandeu, ndayaikatui va'e mombe'u tuprɨ agwä!
1 Che Pablo, añe'ë Cristo poroaɨsusa sekoasɨ e'ɨ̇sa pɨpe avei peü, amove ava pe pa'ü pendar seko mbegwemi tëi yande pa'üve oikose, amombrɨ gwekose rumo oñe'ë pirätä iteanga aipo e'i yuvɨreko cheu viña. 2 Che rumo asose pe repia, ndaipotai che pirätäsa mboyekwa agwä pe pa'ü pendar upe, amove rumo ava pe pa'ü pendar ipɨ'añemoñeta, oyapo mba'e ko ɨvɨ pɨpendar pɨ'a ñemoñetasa rupi tëi e'i yuvɨreko cheu, sese che ayemoigätuño ite evokoi nungar ava upe añe'ë pirätä va'erä. 3 Supiete ko ɨvɨ pɨpendar oroiko, ore rumo ndoroyapoi mba'e ava ko ɨvɨ pɨpendar rembiapo nungar tëi. 4 Esepia ore yoepɨsa nda'ei ava ko ɨvɨ pɨpendar yoepɨsa nungar, orovɨreko rumo Tüpä pirätäsa mba'e tëi seko pirätä va'e rekopɨ agwä. Ava arakwasa tëi rekopɨ agwä avei 5 a'e ipɨpe ore opa orosekopɨ yepoepɨ-epɨsa iyavei opakatu semirä-mirä tëi va'e gweko ɨvate aisa pɨpe ndoikwa uka potai va'e Tüpä rekokwer ava upe. Iyavei opakatu ava pɨ'añemoñeta raisa orosekopɨ Cristo reroya tuprɨ agwä yuvɨreko, 6 iyavei ore oroyemoigätu ite opakatu ndiporeroyai va'e rekokwer reroyɨ agwä, pe rane rumo peroya tuprɨra. 7 Pe rumo pema'eño tëi a'e ava rekokwer rese. Akoi ava pe pa'ü pendar oikwa va'e Cristo rese gwekosa, toikwa tuprɨ avei ore Cristo rese ore rekosa yuvɨreko. 8 Yepe ayeeko mboɨvate che mborerekwasa rese peü viña, ipɨpe rumo nachi ete; esepia yande Yar ombou mborerekwasa cheu pe rekokwer movɨräkwä tuprɨ agwä, nda'ei rumo pe rekokwer momarä agwä. 9 Anichira pe pɨ'a ñemoñeta pesɨkɨye agwä che rembikwachia sui. 10 Oime ava che rembikwachia upe yavai eteanga sendukwa agwä e'i yuvɨreko, che añe'ëse rumo peü ndayeeko mboɨvateai ete, ndapeyapɨsakai avei che ñe'ë rese. 11 Akoi ava omombe'u va'e ko oikwa tuprɨ rane itera eipeve oroso irise, inungar amombe'u che rembikwachia pɨpe amombrɨ che rekose, egwë a'e tuprɨ aveira yapo pe pa'üve. 12 Ndoromboyoyai ete ore rekokwer ava oyese tëi oñe'ë va'e rekokwer rese. Esepia oyavɨ ite mba'e yuvɨreko a'e ae tëi gwekokwer omboyoyase yuvɨreko. 13 Ore rumo ore remimombe'u pɨpe ndoroyapɨrasai chietera orekwaita ore yeekomboɨvatesa pɨpe. Tüpä rumo gwemimbotar rupi ombou ore poravɨkɨ agwä oreu, iyavei Corinto ve pe rese ore poravɨkɨ agwä. 14 Sese, ndoroyapɨrasai orekwaita mombe'usa ikwachia peü, esepia supiete ore ranei ete oroiko pe pa'üve. Ore ranei avei orovɨraso Cristo resendar ñe'ësa imombe'u peü. 15 Ndoroyapɨrasai avei ore ñe'ë pɨpe ambuae ava poravɨkɨsa sui tëi. Ore rumo, orosärö ore oroporavɨkɨ katu va'erä pe pa'üve Tüpä rese pe yeroyasa rupi, ndoroyapɨrasai avei rumo orekwaita. 16 Iyavei orosärö ñe'ësa pɨsɨrösa resendar mombe'u ava amombrɨ katu yuvɨrekoi va'e upe, nda'ei chira rumo ambuae ava poravɨkɨ agwer rese tëi oroyeekomboɨvate oroiko. 17 Akoi ava oyeekomboɨvate pota va'e, toyeekomboɨvate katu yande Yar rese. 18 Esepia akoi ava che aiko tuprɨ e'i va'e nda'ei a'e osë tuprɨ gwekoa'äsa sui yande Yar rovake, avɨye ite ko mbɨa e'ise rumo yande Yar chupe, a'e osë tuprɨ gwekoa'äsa sui.
1 ¡Peñemosa iriñomi tëira cheu ko che ñe'ë ndayarakwai va'e nungar pɨpe che ñe'ëse! Peremimbotar rupi peñemosañomi tëi cheu. 2 Esepia cherekate'ɨ̇ ite pe rese, a'e tekate'ɨ̇sa ou cheu Tüpä sui. Che aipota Cristo upe opomondo va'erä pe reko maräne'ɨ̇sa pɨpe, inungar kuñatäi ndaseko maräi va'e imondoprɨ kuimba'e upe imenda agwä. 3 Che rumo asɨkɨye ko mba'e sui, inungar mboi ombopa Eva oporombopasa pɨpe, avɨyeteramo Karugwar pe mbopa aveira pe pɨ'a ñemoñetasa rerova agwä Cristo mboeteisa supiete va'e sui. 4 Esepia peñemosaño ava oñe'ë va'e peü ambuae Jesús rese ndoyoyai va'e ore remimombe'u rese; ichui peipɨsɨ pe kere'ɨ̇sa pɨpe ambuae Espíritu peipɨsɨ va'ekwer sui, iyavei ambuae ñe'ësa pɨsɨrösa resendar peipɨsɨ avei ndoyoyai va'e ore oromombe'u va'e rese peü. 5 Che rumo namo'äi ete ɨvɨ kotɨ katu tëi aikora evokoi supi pegwata va'e Jesús ñe'ë mombe'usar yemboɨvateai tëi va'e sui. 6 Yepe ndayembo'ei che ñe'ë tuprɨ agwä viña, che rumo areko che mba'ekwasa, a'e oromboyekwaño ite opakatu ore rembiapo pɨpe pe rembiepiave. 7 ¿Mba'e tëi pi'ä ayapo amombe'use Tüpä ñe'ëngagwer ndapemboepɨise cheu, che ayeeko momini pe rekokwer mboɨvate katu agwä vichiko? 8 Aipɨsɨ ambuae ava Jesús reroyasar sui gwarepochi, pe rekokwer rese che poravɨkɨ agwä. 9 Iyavei aikose pe pa'üve ipane avei mba'e cheu, ndopomañekoi ete rumo; yande rɨvrɨ ɨvɨ Macedonia pendar yugweru va'e ombou mba'e ipane va'e yuvɨreko cheu. Egwë a'e che pepoɨsupave pe mañeko e'ɨ̇ vichiko, ndopomañekoi chietera ni'ä mba'e ipanese cheu. 10 Supiete aikwa supi tuprɨ va'e mba'e Cristo suindar, evokoiyase supiete avei che aikwa ndipoi chietera ava ɨvɨ Acaya rupi vɨrokwa va'erä ko che vɨ'aretesa che sui yuvɨreko. 11 ¿Mba'e rese pi'ä aipo a'e peü? ¿Pe raɨsu e'ɨ̇save pi'ä? ¡Tüpä rumo oikwa che pe raɨsusa! 12 Ayapoño itera rumo ko mboravɨkɨ cheu imboepɨ e'ɨ̇sa pɨpe vichiko ko ambuae pe pa'ü pendar ava pe mbopa e'ɨ̇ agwä yuvɨreko, esepia yande nungar yuvɨrekoi pota tëi viña; 13 a'e rumo nda'ei Jesús ñe'ë mombe'usar supi tuprɨ va'e yuvɨrekoi, a'e oporombopa tëi, ore Jesús ñe'ë mombe'usar oroiko e'i tuprɨ tëi yuvɨreko. 14 Yaikwa ni'ä Karugwar rerekwar oporombopa, esepia oyeapo inungar mbigwai ɨva pendar tesapesa sekoi; 15 sese yaikwa avei Karugwar povrɨ pendar oporombopasa pɨpe oyeapo inungar Tüpä ñe'ë mombe'usar yuvɨreko. ¡A'e chupe rumo oimerä Tüpä ñemoɨrösa mba'e sembiapokwer rupi kuri! 16 Aipo a'e irira peü yarakwa kañɨ oiko te'i eme ava yuvɨreko cheu; akoi egwë peyese pe pɨ'a ñemoñetase che rese, tañe'ëño ayase ndayarakwai va'e nungar, che avei evokoiyase tayeeko mboɨvateño vichiko, 17 nda'ei rumo yande Yar che kwaisa pɨpe aipo a'e, che arakwa e'ɨ̇sa nungar pɨpe rumo aipo a'e che yemboɨvateaisa pɨpe avei. 18 ¡Esepia ni'ä seta iteanga ava a'e ae tëi oyemboɨvateai gwekokwer avɨye anga'u va'e tëi pɨpe, sese che avei ayemboɨvatera! 19 Esepia yepe pe imba'ekwa vai va'e nungar peiko, pemboyoya katu pe kere'ɨ̇sa pɨpe ava ndayarakwai va'e, 20 pe ni'ä pemboyoyaño akoi mbigwai tëi nungar pe rereko va'e, mba'e pe rembiereko sui tëi oikove va'e, pe mbopa tëisar, pe reroɨrösar, pe rova pete-petesar avei. 21 Yepe achïai imombe'u peü viña, ¡ore reko mbegwe eteprɨ evokoi nungar apo agwä peü! Akoi oñe'ëse ambuae ava oyeupendar mba'e rese oyemboɨvate aisa pɨpe, che avei evokoiyase egwë a'era, yepe ndayarakwai va'e nungar aikora. 22 ¿A'e pi'ä hebreo yuvɨrekoi? Che avei ni'ä a'e aiko. ¿A'e pi'ä yuvɨrekoi Israel ɨgwar? Che avei ni'ä a'e pendar aiko. ¿A'e pi'ä yuvɨrekoi Abraham suindar? Che avei ni'ä ichuindar aiko. 23 ¿A'e pi'ä yuvɨrekoi Cristo pɨtɨ̇vɨïsar? Che rumo ɨvate katu aiko ichui yuvɨreko, yepe añe'ëse avɨye che ndayarakwai va'e aiko viña. Che aporavɨkɨ katu yuvɨreko ichui, seta rupi avei che rokenda ichui yuvɨreko, iyavei inupambrɨ katu aiko ichui yuvɨreko, seta rupi avei seni-seni che yuka uka che mombaraɨsusa pɨpe yuvɨreko. 24 Poyandepo yupagwer judío che mombaraɨsu iteanga yuvɨreko treinta y nueve tuprɨ tukumbo omondo che rese yuvɨreko. 25 Mbosapɨ yupagwer che nupasa ɨvɨra pɨpe, ñepëi rupi evokoiyase che api-apisa ita pɨpe. Mbosapɨ yupagwer avei oñeäpɨvɨi ɨarɨ ɨpɨve che gwatasa rupi cheu, ñepëi pɨ̇tü, ñepëi arɨ avei avevui tëi paragwasu avɨter rupi vichiko. 26 Seta rupi agwata, iyavei ɨai rupi mba'e-mba'e tëi oime cheu, aiko avei imondarai va'e pa'üve; che mu judío mba'e tëi va'e pa'üve avei aiko iyavei nda'ei va'e che mu pa'üve no. Aiko avei tekwa gwasu pɨpe mba'e tëisave, amombrɨ va'esa rupi iyavei paragwasu pɨpe, iyavei aiko mba'e-mba'e tëisave nda'ei va'e Jesús reroyasar pa'üve. 27 Amboavɨyepa ite mboravɨkɨ yavai va'e; seta yupagwer avei ndakei vichiko; aiporara tɨepore'ɨ̇ usei avei; seta yupagwer rupi ndakarui ete; so'ɨ̇sagwer avei aiporara, ndacheturukwai avei vichiko. 28 Nda'ei ko opakatu mba'e gweraño aiporara, arɨ yakatu rupi che ma'endu'año ite opakatu tekwa rupindar Jesús reroyasar rese. 29 Oimese oiporara va'e mba'erasɨkwer, che avei ayandu ko mba'erasɨsa; akoi oimese oyavɨ uka va'e mba'e, che avei añemoɨrö egwë e'ise. 30 Iyase cheu yeekomboɨvateai agwä, ko mba'e omboyekwa va'e che pirätä e'ɨ̇sa rese ayeeko mboɨvateaiño itera. 31 Tüpä yande Yar Jesús Yesupa, a'e imboeteiprɨ sekoi apɨre'ɨ̇ va'e yepi, oikwa avei amombe'use ñe'ësa supi tuprɨ va'e yepi. 32 Aikose tekwa Damasco ve, mborerekwar ɨvate katu va'e Aretas povrɨ pendar oyokwai sundao tekwa rokendɨpɨ rärö agwä che rese osareko va'erä che rokenda agwä yuvɨreko viña; 33 oime rumo ava ɨruova gwasu pɨpe che mbogweyɨ va'e tekwa ächisa metana rupi yuvɨreko, egwë a'e añemi ipovrɨ sui yuvɨreko.
1 Ndipoi ete ava oipɨsɨ va'e mba'e a'e ae tëi oyemboeteisa pɨpe. Che rumo amombe'uño itera mba'e asepia va'e che ker nungar pɨpe iyavei yande Yar remimboyekwa che aipɨsɨ va'e ichui. 2 Che aikwa mbɨa Cristo reroyasar, omomba kurïtëi catorce aravɨter a'e imbosapɨsa ɨvave seraso agwer. Ndikwasai gwetekwer rese tie revo oso, anise i'ä gweraño tie revo; Tüpä rumo oikwa. 3 Che rumo aikwa evokoi mbɨa (serasosa setekwer reve anise i'ä serasosa, ndaikwai ete rumo, Tüpä gweraño oikwa) 4 serasoprɨ ɨvave teko orɨsave, a'eve osendu ñe'ësa ndikwasai va'e, a'e ni'ä ava tëi upe ndipotasai imombe'u agwä yuvɨreko. 5 Che evokoi nungar mbɨa rese ayeeko mboɨvatera, che yese ite rumo ndayeeko mboɨvateai chira, che rekokwer nipirätäi va'e reseño egwë a'era vichiko. 6 Yepe che añe'ë tuprɨaira cheyese viña, che revo nda'ei chira ndayarakwai va'e nungar aiko, esepia mba'e supiete va'e amombe'ura viña; a'e rumo ndayapoi, esepia tipɨ'añemoñeta katu che rembiapo rese, che remimombe'ugwer rese avei yuvɨreko che kerve nungar mba'e mombe'u rägwer sui viya, 7 sese che yemboɨvateai e'ɨ̇ agwä che ker nungar mba'e che pɨ'amondɨi va'e rembiepiagwer rese Tüpä ombou tekoasɨsa cheu. A'e avɨye yu che kutu gwasu va'e, ndoyavɨi avei Karugwar marä-marä tëi che rereko va'e. 8 Mbosapɨ yupagwer yande Yar upe aporandu teko asɨsa che sui serokwa agwä rese viña; 9 yande Yar aipo e'i cheu: “Che porovasasa ndeu ambou va'e iyara nde ñemosa agwä; esepia che pirätäsa oyekwa katu ite ava nipirätäi va'e rekokwer rese evokoiyase che ayembovɨ'a katuño itera che reko nipirätäi va'e rese.” Egwë e'ira Jesucristo pirätäsa oyekwa che rese. 10 Sese Cristo rese che rekosa pɨpe avɨyeño ite ndache pirätäise, ambuae ava oñe'ë raise che rese, mba'e ipanese cheu, ambuae che reka-reka tëise che reko momarä agwä yuvɨreko iyavei mba'e yavai va'e aiporarase Cristo sui, esepia ayanduse che pirätä e'ɨ̇sa a'ese che pirätä katu. 11 Che ndayarakwai va'e nungar aiko peü, pe rese tëi rumo egwë a'e. Iya rumo peñe'ë tuprɨra che rese, esepia yepe nda'ei seko ɨvate va'e aiko viña, ko Jesús ñe'ë mombe'usar anga'u tëi rumo pe supi pegwata va'e nda'ei ɨvate katu va'e che sui yuvɨreko. 12 Che ñemosa tuprɨ pɨpe mboravɨkɨ ayapo pe pa'üve, ayapo mba'e poromondɨisa mba'e pesepia yesapɨ'arai va'e imboyekwa agwä che supiete va'e Jesús ñe'ë mombe'usar che rekosa pɨpe. 13 Ko mba'e reseño pe ɨvɨ kotɨ katu peiko ambuae Jesús reroyasareta sui, che ndopomañekoise mba'e cheu pembou va'erä rese: ¡ayavɨ tie che kwaita egwë a'ese peü! Peñerö sese cheu. 14 Kurïtëi che ayemoigätu imombosapɨsa rupi che so agwä pe pɨri, iyavei ndopomañekoi chira mba'e rese. Che ndasekai mba'e pe rembiereko, pe rekokwer ite rumo aipota; esepia iyesupa omonu'ära gwarepochi gwa'ɨrɨ upe narä, iyavei nda'ei ta'ɨrɨ tëi egwë e'i oyesupa upe yepi. 15 Evokoiyase che kere'ɨ̇sa pɨpe amondora opakatu che mba'e areko va'e pe pɨtɨ̇vɨï agwä, iyavei opakatu che rekokwer rese ayemondo peü pe reko tuprɨ agwä. Che rumo opoaɨsu iteanga, ¿pe tie revo ndache raɨsu tuprɨi ete peye? 16 Cheu mba'e ipanese, ndaporandui ete mba'e pereko va'e rese peü. Amove rumo ava, yande mbopa agwä tëi egwë e'i Pablo yandeu e'i yuvɨreko. 17 ¿Opombopa pi'ä ava amondo va'e pɨpe pe rereko yepi? 18 Che Tito upe eresora ipɨri yuvɨreko a'e, supi avei ambuae yande rɨvrɨ Jesús reroyasar amondo. ¿Tito avei tie pembopa pe rereko? ¿Nda'oyoyai vo orepɨ'a ñemoñetasa orovɨreko mba'e oroyapo va'erä sese? 19 Che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, pe revo pepɨ'añemoñeta ore oroikwachia ko peü, ore yoepɨ agwä tëi. Egwë ndoro'ei ete rumo, ore rumo Cristo rese ore reko pɨpe oroñe'ë Tüpä rovake. Opakatu ite ni'ä mba'e oroyapo pe rekokwer movɨräkwä katu agwä. 20 Che asɨkɨye asose eipeve pe repia, avɨyeteramo nda'ei chira che pɨ'a rupi pe rekokwer, iyavei pe avɨyeteramo egwë peye aveira che repiase. Che asɨkɨye ite, oime revo pe pa'üve yepoepɨ-epɨsa, pe pɨ'añemoñeta raisa ava mba'e pota raisa pɨpe, pe ñemoɨrösa peyeupe. Iyavei avɨyeteramo oimerä pe pa'üve ava oyeupeño tëi mba'e oipota va'e, ima'echiröiai va'e iyavei oñe'ë-ñe'ë tëi va'e ambuae ava rese, seko ɨvateai va'e iyavei ndiporeroyai va'e. 21 Asɨkɨye avei aso irise pe repia, esepia omboura Tüpä che chï agwä pe sui, che mboyase'o uka tiëtera peye yɨpɨsuive angaipa pereko va'e pɨpe, iyavei ndapemboasɨi etese mba'e tëi, yemboagwasa-gwasa tëisa iyavei mba'e pe remimbotarai peyapo va'ekwer.
1 Ko imombosapɨsa yupagwer asora pe repia. Pemombe'u potase opakatu ava rembiapoai cheu, toime ñuvɨrïo, anise mbosapɨ oikwa va'e sembiapoai. 2 Akoi yɨpɨndar oyemboangaipa va'e yuvɨreko, ambuae opakatu yuvɨrekoi va'e upe avei aipo a'e, kurïtëi aiko amombrɨ pesui amombe'u irira aipo peü asose imoñuvɨrïosa yupagwer rupi pe pɨri: asoirise rumo pe repia, ndopoparaɨsuereko iri chietera, 3 esepia peipota ite che rekoa'ä agwä Cristo pi'ä omoñe'ë uka pe yapave cheu. Cristo ndaseko mbegwemi peü mba'e apo oiko, a'e rumo omboyekwa opirätäsa peü. 4 Supiete ni'ä a'e yatɨkasa kurusu rese, inungar ava nipirätäi va'e, kurïtëi rumo a'e oikove Tüpä pirätäsa pɨpe. Egwë oro'e avei ore seko pirätä e'ɨ̇sa sereko, oroikose rumo sese oroiko Tüpä pirätäsa pɨpe pe rese añeko agwä. 5 Pema'ekwa tuprɨ katu pe rekokwer rese, peiko ite pi'ä pe Cristo rese yeroyasa pɨpe; ¿Ndapeikwai vo Jesucristo sekoise pe rese? ¡Pesëse pe rekoa'äsa sui! 6 Pe revo peikwara ore ndorokañɨ tëi va'e oroiko ore rekoa'äsa pɨpe. 7 Iyavei oroyerure pe rese Tüpä upe toyapo eme mba'e tëi yuvɨreko ore esave; nda'ei rumo ore ɨvate katu va'e mba'e tëi rasa pare mboyekwasave egwë oro'e, ko katu toyapo mba'e avɨye va'e yuvɨreko ore yapave, yepe peü ndoyavɨi orokañɨ tëi va'e oroiko viña. 8 Esepia ndiyai mba'e supi tuprɨ va'e amotare'ɨ̇ agwä oreu, egwë e'i rumo sese katu ite oroñe'ë. 9 Sese orovɨ'año ite norepirätäise, ore rumo oroipota pe momirätä agwä; iyavei ore oroyerure katuño itera pe rekokwer katuprɨ agwä rese. 10 Aikwachia ko che ñe'ë imondo peü pe pɨri che so agwä renonde, akoi asose, namboyekwa pirätäi chira che mborerekwasa eipeve, a'e ni'ä yande Yar ombou va'e cheu pe reko momirätä katu agwä, nda'ei pe reko momarä agwä, a'e rumo ombou pereko katuprɨ agwä. 11 Imomba agwä, che rɨvrɨ eta, aipota pevɨ'aretera peiko. Peseka avei pereko tuprɨ katu agwä peyeupe, peyemongere'ɨ̇ katu, oyoya gwasu peiko tuprɨ avei peyese mba'e tuprɨ pɨpe. Evokoiyase Tüpä oporoaɨsusa pɨpe, gweko tuprɨsa pɨpe avei sekoira pe rese. 12 Peyapo avɨrave ñepëi-pëi peyeupe pe yeovaupɨtesa pɨpe. Opakatu Jesús reroyasar avei omondo oma'endu'asa yuvɨreko peü. 13 Peipɨsɨ yande Yar Jesucristo porovasasa, Tüpä poroaɨsusa iyavei Espíritu Maräne'ɨ̇ tasekoi opakatu pe rese.
1 Che Pablo, imondoprɨ aiko Jesús ñe'ë mombe'usar che reko agwä nda'ei ava tëi sui ayu peü iyavei nda'ei ava tëi che kwai, Jesucristo ite ni'ä che kwai iyavei yande Ru Tüpä che mbou akoi ombogwerayevɨ va'ekwer Gwa'ɨrɨ, 2 che Pablo, iyavei opakatu Jesús reroyasar yuvɨrekoi va'e reseve oromondo ore avɨravesa opakatu Jesús reroyasar Galacia ve peiko va'e upe. 3 Tapeipɨsɨ yande Ru Tüpä, yande Yar Jesucristo porovasasa pe reko tuprɨ agwä. 4 Jesucristo oyemondo mano pɨpe yande angaipa repɨrä, egwë e'i kurïtëi yande renose ko ɨvɨ pɨpe mba'e-mba'e tëi sui yande Ru Tüpä remimbotar rupi. 5 ¡Imboeteiprɨ apɨre'ɨ̇ Tüpä tasekoi! Amén. 6 Che pɨ'amondɨi eteprɨ peye esepia peyepepɨ poyava peiko Tüpä sui, a'e ni'ä pe renoi Jesucristo pe raɨsusa pɨpe sui, pe rumo peroya pota ambuae tëi yembo'esa pe ñepɨsɨrö agwä peiko viña. 7 Supiete ndipoi ambuae ñe'ësa pɨsɨrösa resendar. Egwë e'i rumo, oime ava pe mañeko tëi va'e pe mbopa agwä ñe'ësa supi tuprɨ va'e sui yuvɨreko, iyavei vɨrova pota ko ñe'ësa Jesucristo resendar yuvɨreko. 8 Akoi ava omombe'u va'e ñe'ësa pɨsɨrösa resendar nda'oyoyai va'e ore remimbougwer rese, evokoi nungar ava tasekoi Tüpä ñemoɨrösa pɨpe, yepe chera viña, anise mbigwai ɨva pendar ou va'e aveino. 9 Amboyupagwe irira aipo imombe'u peü: Akoi ava omombe'u va'e ñe'ësa pɨsɨrösa resendar nda'oyoyai va'e ore remimbougwer rese, evokoi nungar ava tasekoi Tüpä ñemoɨrösa pɨpe. 10 Che ndasekai ava tëi cherekoa'ä agwä, che rumo aseka Tüpä ite cherekoa'ä agwä. Ndasekai che ava rese aiko tuprɨ va'erä. ¡Akoi che tëi asekase aiko tuprɨ va'erä ava rese, evokoiyase nda'ei chietera Cristo rembigwai aiko viña! 11 Che rɨvrɨ eta, tapeikwa ko ñe'ësa poropɨsɨrösa resendar amombe'u va'e ava upe nda'ei ava tëi pɨ'a ñemoñetasa. 12 Nda'ei avei ava tëi che mbo'e, Jesucristo ite ni'ä oikwa uka cheu. 13 Pe ni'ä pesendu yɨpɨndar che rekokwer resendar, che mu judío yembo'esa rupi agwata vɨtese vichiko, che rekoai pɨpe tëi aseka-seka katu Tüpä rembiporavo Jesús reroyasar momarä agwä. 14 Egwë a'e che ayemboɨvateai katu che mboetasa eta sui judío yembo'esa pɨpe, ayapo ite opakatu che rekokwer pɨpe yɨpɨndar che ramoi eta yembo'e agwer rupi ete vichiko. 15 Tüpä rumo yɨpɨve che'a vɨte e'ɨ̇seve che poravo oyeupe narä. Iyavei oporoaɨsusa pɨpe che renoi gwemimbotar rupi, 16 egwë e'i a'e oikwa uka Gwa'ɨrɨ cheu, che imombe'u agwä ko ñe'ësa Ta'ɨrɨ rekokwer resendar ava nda'ei va'e judío upe. Ndasoi rumo ava tëi upe ikwa agwä; 17 ndasoi avei Jerusalén ve yɨpɨve Jesús ñe'ë mombe'usar yuvɨrekoi va'e repia agwä. Che rumo aso voi ete ɨvɨ Arabia rupi, koiye ayevɨ tekwa Damasco ve vitu. 18 Ichui mbosapɨ aravɨter pare, aso tekwa Jerusalén ve a'ese ramo Pedro amborɨ quince arɨ rupi gwerañomi tëi. 19 Ndasepiai ete rumo ambuae Jesús ñe'ë mombe'usar yuvɨreko, yande Yar rɨvrɨ Santiago gweraño asepia. 20 Tüpä oikwa ko mba'e aikwachia va'e peü, supi va'e ite. 21 Ipare aso ɨvɨ Siria ve, Cilicia ve aveino. 22 Yande Yar Cristo reroyasar rumo oñemonu'ä va'e ɨvɨ Judea ve ndache kwai ete yuvɨreko. 23 Ko oyandu yuvɨreko ambuae ava aipo e'i va'e: “Yɨpɨndar akoi ko mbɨa yande reka-reka katu va'e yandeu mba'e tëi apo agwä, kurïtëi omombe'u Jesucristo reroya agwä a'e akoi yɨpɨndar yande mokañɨ potarai va'e oiko.” 24 Iyavei omboetei Tüpä che rer pɨpe yuvɨreko.
1 Koiye catorce aravɨter pare oroso iri Jerusalén ve Bernabé rese iyavei orovɨraso Tito oreyeupi. 2 Esepia Tüpä omombe'u ite a'eve che so agwä. A'eve amombe'u ñe'ësa Poropɨsɨrösa resendar ava nda'ei va'e judío upe yuvɨreko. Amombe'u avei kokotɨ mborerekwar ikwaprɨ yuvɨrekoi va'e upe, mba'e che rembiapokwer oikwa tuprɨ va'erä mboravɨkɨ nda'ei che rembiapo egwë e'i tëi va'e. 3 Tito sekoi va'e che rupi a'e griego, ndoyemocircuncidai avei. 4 Oime rumo amove yande rɨvrɨ anga'u tëi, a'e yuvɨroike mbegwe va'e ore pa'üve yasekoepia rane, supiete ndovɨroyai Moisés porokwaita Cristo Jesús reroyasa pɨpe yuvɨreko oyapave. 5 Ore rumo ndoroipotai ete semimbotar apo agwä yuvɨreko chupe, esepia tovɨreko vɨteño oyese ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar supi tuprɨ va'e yuvɨreko ore yapave peü. 6 Ko rumo akoi ikwaprɨ Jesús reroyasar rerekwar, nomombe'ui ete yembo'esa ambuae va'e yuvɨreko cheu, oyoyaño ite che porombo'esa rese (yepe okwaita vɨrekora ɨvate yuvɨreko viña. Che rumo nañekuñaröi chietera che rekokwer sui, esepia ni'ä Tüpä nda'ei ava rete tëi osepia). 7 A'e rumo oikwa yuvɨreko Tüpä che kwai oñe'ëngagwer poropɨsɨrösa resendar mombe'u agwä nda'ei va'e ava judío yuvɨrekoi va'e upe, inungar omondo Pedro oñe'ëngagwer poropɨsɨrösa resendar mombe'u agwä judío upe. 8 Esepia inungar Tüpä omondo Pedro upe Jesús ñe'ë mombe'usar seko agwä ava judío upe narä, egwë e'i avei cheu Jesús ñe'ë mombe'usar che reko agwä ava nda'ei va'e judío upe narä. 9 Santiago, Pedro iyavei Juan, a'e Jesús reroyasar yemovɨräkwäsa yuvɨrekoi, oikwa yuvɨreko Tüpä ombou va'e oporovasasa cheu, a'ese imboetasa ore rekosa pɨpe che po pɨsɨ yuvɨreko, Bernabé upe avei egwë e'i yuvɨreko iyavei ipɨ'a rupi ete ore oroporavɨkɨ va'erä ava nda'ei va'e judío pa'üve oroiko, inungar a'e oporavɨkɨ judío pa'üve yuvɨreko. 10 A'e rumo oporandu yuvɨreko oreu, oroyemoma'endu'a va'erä ava iparaɨsu va'e pɨtɨ̇vɨï agwä rese, che rumo egwë a'e pota ite yɨpɨsuive vichiko yepi. 11 Iyavei osose Pedro tekwa Antioquía ve, a'eve oyavɨ gwekokwer, evokoiyase añe'ë pirätä sovai ete chupe mba'e sembiavɨ rese. 12 Esepia yɨpɨndar okaru nda'ei va'e judío pɨri viña, ipare rumo oyepotase ambuae judío Jesús reroyasar Santiago mboetasa yuvɨrekoi, a'ese Pedro osɨrɨño ichui osɨkɨyepave, iyavei ndokaru iri ipɨri. Esepia a'e Jesús reroyasar judío yugweru va'e judío rekokwer rupi yagwatara yande ñepɨsɨrö agwä e'i va'e ite yuvɨreko viña. 13 Evokoiyase ambuae Jesús reroyasar judío avei osɨrɨpaño tëi supive yuvɨreko, Bernabé avei ete supive egwë e'iño tëi. 14 Che asepiase rumo, nda'oyoyai sekokwer yuvɨreko ko ñe'ësa poropɨsɨrösa resendar supi tuprɨ va'e rese, ichui Pedro upe añe'ë opakatu Jesús reroyasar rovake: “Nde ni'ä judío, ereiko rumo inungar nda'ei va'e judío; ¿ma'erä evokoiyase kurïtëi erembo'e tëi nde rembiapo pɨpe evokoi ava nda'ei va'e judío Jesús reroyasar judío rereko uka agwä?” 15 Yande ni'ä judío yande'asa suive yaiko, nda'ei avei ava angaipa viyar nungar tëi yaiko. 16 Kurïtëi rumo yaikwa, ndipoi ete ava seko katuprɨ va'e Moisés porokwaita mboavɨyesa pɨpe Jesucristo rese yeroyasa pɨpe ñoite rumo yande reko katuprɨ. Sese yande avei yayeroya Jesucristo rese, a'ese Tüpä oikwara yande yeroyasa, avɨye yande yeroyasa upe nda'ei porokwaita reroyasa pɨpe. Esepia ndipoi chietera ñepëi ava seko katuprɨ va'e porokwaita mboavɨyesa pɨpe tëi. 17 Yasekase yande reko katuprɨ agwä Cristo rese yande yeroyasa pɨpe, yaikwa avei angaipa viyar yande rekose, ¿Cristo pi'ä evokoiyase yande mboangaipa? ¡Ani nda'ei ete supi! 18 Che amokañɨse mba'e ipare rumo amopü'a irise, che evokoiyase ayemboangaipa ipɨpe. 19 Esepia ndaikatuise Moisés porokwaita reroya tuprɨ che ñepɨsɨrö agwä, a'ese okañɨ tëi va'e aiko ipɨpe, Tüpä upe che reko agwä rumo. Cristo rupive ite che atɨkasa kurusu rese, 20 sese nda'e iri che ite aikove, esepia Cristo rumo che rese sekoi. Sese ite ayeroya che retekwer pɨpe che rekove agwä, a'e ni'ä oyemondo omano agwä che raɨsupave. 21 Che naroɨrö potai Tüpä porovasasa; esepia oimese mba'e avɨye va'e porokwaita reroyasa pɨpe, a'ese Cristo omano tuprɨ tëietera viña.
1 ¡Ndapemba'ekwai ete pe Galacia pendar! ¿Pe ndoyavɨi ipaye va'e remimbopa peiko? Oromombe'u tuprɨ ni'ä pe rovai ete akoi Jesucristo kurusu rese yatɨka agwer peü. 2 Aipota pemboyevɨ che porandusa cheu ¿Moisés porokwaita mboyeroya pɨpe pi'ä peipɨsɨ Espíritu Tüpä suindar, anise ko ñe'ësa pesendu va'ekwer reroya pɨpe tie? 3 ¿Ndapemba'ekwai ete yɨpɨndar, Espíritu pɨpe pemboɨpɨ Cristo rupi pe gwata agwä egwë peye aveira pi'ä pe pirätäsa pɨpe tëi pe gwata tuprɨ agwä kurïtëi? 4 ¿Peipɨsɨ tuprɨ tëi pi'ä mba'e avɨye va'e?... ¡Ani nda'ei egwë e'i tuprɨ tëi va'erä! 5 Akoi Tüpä omondose Espíritu peü iyavei oyapo va'e mba'e poromondɨisa pe pa'üve, ¿ma'erä pi'ä oyapo? Esepia ko ñe'ësa pesendu va'e peroya ite, sese egwë e'i peü nda'ei Moisés porokwaita tëi reroya pɨpe. 6 Egwë e'i ete Abraham Tüpä reroya, ipɨpe sui Tüpä oipɨsɨ seko katuprɨ va'e nungar oyeupe narä. 7 Sese iya peikwara opakatu akoi oyeroya va'e Tüpä rese yuvɨreko, a'e Abraham suindar ite. 8 Iyavei Ikwachiaprɨ pɨpe omombe'u ite senondeve Tüpä oipɨsɨ aveira opakatu oyese oyeroya va'e nda'ei va'e judío ko ɨvɨ pɨpendar oyeupe narä. Iyavei omombe'u ko ñe'ësa ikatuprɨ va'e Abraham upe: “Opakatu ava ɨvɨ pɨpendar sovasaprɨra yuvɨreko ndesui.” 9 Evokoiyase Tüpä osovasara kurïtëindar oyese yeroyasareta, inungar Abraham araka'e. 10 Akoi seko katuprɨ pota va'e Moisés porokwaita pɨpe tëi yuvɨrekoi va'e, a'e Tüpä ñemoɨrösavrɨve tëi yuvɨrekoira, esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Opakatu ava nomboavɨyei va'e Tüpä porokwaita ikwachiaprɨ pɨpendar, a'e iñemoɨrösavrɨve tëi yuvɨrekoira.” 11 Ko Moisés porokwaita pɨpe ndipoi ete ava Tüpä rovai seko ɨ̇vi tuprɨ va'e; esepia Ikwachiaprɨ pɨpe apo e'i: “Ava seko katuprɨ va'e oikovera Tüpä rese oyeroyasa pɨpe sui.” 12 Moisés porokwaita nda'oyoyai Cristo rese yeroyasa rese. Esepia a'e porokwaita aipo e'i: “Akoi ava oiko pota va'e ko porokwaita pɨpe, tomboavɨye tuprɨ ite opakatu porokwaita gwekove agwä.” 13 Moisés porokwaita mboavɨye e'ɨ̇sa pɨpe yakañɨ tëira viña, Cristo rumo yande renose yande kañɨ tëi rägwer sui, a'e ae opa oipɨsɨ ñemoɨrösa yande repɨrä, esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Opakatu ava imboyasekoprɨ ɨvɨra rese, oipɨsɨ ñemoɨrösa yuvɨreko.” 14 Sese ko Tüpä omondo porovasasa Abraham upe toipɨsɨ avei ava nda'ei va'e judío Cristo Jesús rer pɨpe oyapave; iyavei ipɨpe sui yande opakatu yaipɨsɨ Tüpä Espíritu imombe'uprɨ yayeroyase Cristo rese kurïtëi. 15 Che rɨvrɨ eta, amboyoya pota mba'e ko ɨvɨ pɨpendar mba'e rese: inungar akoi ava ñepëi reseve oikwachiase gwemimbotar omombe'u va'e, a'ese ndipoi ete ambuae ava omboye'o va'erä ndipoi avei ambuae ava omboyeapɨ iri va'erä. 16 Egwë e'i avei Tüpä remimombe'ugwer Abraham upe araka'e ichuindar upe avei. Esepia Ikwachiaprɨ pɨpe noñe'ëi ete “ichuindar rese”, ñe'ësa seta va'e pɨpe, a'e rumo ñe'ësa ñepëi va'e pɨpe; aipo e'i “iyavei ndesuindar” a'e Cristo ite sekoi. 17 Ko mba'e amombe'u pota peü: evokoi porokwaita Tüpä ombou va'ekwer cuatrocientos treinta aravɨter pare, ndoikatui chietera Tüpä ñepëi reseve Abraham upe omombe'u va'ekwer iyavei oñe'ë omboavɨye va'erä mboye'o agwä. 18 Supiete akoi Tüpä suindar ou va'erä porerekosa Moisés porokwaita mboavɨyesa pɨpe suise viña, a'ese nda'ei chiaveira Tüpä remimombe'ugwer sui; a'e rumo ñepëi reseve Tüpä remimombe'ugwer rupi Abraham upendar porerekosa. 19 Evokoiyase ¿ma'erä pi'ä avɨye Moisés porokwaita? Esepia ava poreroya e'ɨ̇sa kwa agwä Tüpä ombou oporokwaita Moisés upe araka'e. Ko porokwaitavrɨve rumo ava yuvɨrekoi akoi oyepotase voi “Abraham suindar” Jesús Tüpä remimombe'ugwer rupi, yɨpɨndar rumo Tüpä oyokwai gwembigwai ɨva pendar oporokwaita mombe'u agwä Moisés upe araka'e tomombe'u evokoiyase Moisés che porokwaita opakatu ava upe oyapave. 20 Ñepëi ava rese oñemoñetase, ndipotasai ambuae imoigätu agwä Tüpä ni'ä ñepëi va'e sekoi. 21 ¿Moisés porokwaita pi'ä kokotɨ tëi Tüpä remimombe'ugwer sui? ¡Ani nda'ei ete supi! Esepia akoi porokwaita ombouse tekovesa apɨre'ɨ̇, a'ese porokwaita reroya pɨpe yande reko katuprɨra Tüpä rovake viña. 22 Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe rumo aipo e'i, opakatu ava inungar mbigwai tëi oangaipa pɨpe yuvɨrekoi, akoi vɨroya va'e Jesucristo oipɨsɨra Tüpä remimombe'ugwer yuvɨreko kuri. 23 Yɨpɨndar rumo mbigwai nungar yaiko Tüpä nomboyekwa vɨteise Gwa'ɨrɨ rese yande yeroya agwä. 24 Inungar chi'ïvä'emi tëi, egwë ya'e porokwaitavrɨve yaiko yɨpɨndar, a'e porokwaita rumo yande mbo'e Cristo yu agwä toyeroya sese gweko katuprɨ agwä kuri oya yandeu. 25 Kurïtëi rumo oime Jesucristo rese yeroya agwä, evokoiyase nda'e iri a'e porokwaitavrɨve yaiko, 26 pe ni'ä opakatu Tüpä ra'ɨrɨ peiko Cristo Jesús rese yeroya pɨpe, 27 opakatu pe ñapirämombrɨ peiko va'e Cristo rupi pe gwata agwä, Cristo rekokwer avei pereko. 28 Iyavei ndipoi ete yemboya'osa Jesucristo rese yaikose, yepera judío viña, nda'ei va'e judío, anise mbigwai, nda'ei va'e mbigwai, kuimba'e anise kuña; esepia opakatu ñepëi va'e nungar ite peiko Cristo rese. 29 Iyavei Cristo suindar peikose, evokoiyase Abraham suindar tuprɨ ite peiko, a'ese peipɨsɨra Tüpä remimombe'u porerekosa yandeundar.
1 Amboyoapɨ vɨtera ko che ñe'ësa peü: inungar ava omanose, oseya omba'e eta gwa'ɨrɨ upe chi'ïvä'emise, yepe a'e ta'ɨrɨ opakatu mba'e yar sekoira viña, a'e rumo inungar tuprɨ mbigwai tëi sekoi va'e yepi. 2 Esepia a'e gwarösar povrɨve sekoi imboyeroya agwä okwakwase voi ete, opoira iyesupa remimombe'ugwer rupi ichui. 3 Egwë ya'e avei yande yaiko: yande chi'ïvä'emise porokwaita povrɨve tëi yaiko ko ɨvɨ pɨpe. 4 Oyepotase rumo arɨ imombe'uprɨ, a'ese Tüpä ombou Gwa'ɨrɨ, a'e o'a ñepëi kuña sui, evokoiyase imondosa Moisés porokwaita povrɨve, 5 egwë e'i ou opakatu yande renose agwä evokoi porokwaita povrɨ sui Tüpä ra'ɨrɨ yande reko agwä 6 Esepia ta'ɨrɨ yaikose, Tüpä ombou Gwa'ɨrɨ Espíritu yande pɨ'a pɨpe; iyavei Espíritu aipo e'i: “¡Abbá! ¡Che Ru!” 7 Sese yande Tüpä ra'ɨrɨ ite yaiko, nda'e iri kurïtëi mbigwai tëi nungar, Tüpä ra'ɨrɨ yande reko pɨpe a'e ombou aveira oporerekosa yande ma'erä. 8 Yɨpɨndar mba'e ra'anga tüpä anga'u rembigwai tëi peiko Tüpä kwae'ɨ̇ pɨpe. 9 Kurïtëi rumo peikwa ite Tüpä, egwë e'i kurïtëi Tüpä ite oikwa pe rekokwer, sese ni'ä aipo a'e che yeupe, “¿marä e'i pi'ä oyevɨ iri mborokwaita tëi pɨpe mbigwai tëi gweko iri agwä yuvɨreko?” 10 Esepia pemboetei vɨte arɨ, yasɨ, aravɨter pieta eta tëi peiko. 11 ¡Che ayembosɨkɨye pe rese, che porombo'esa revo egwë e'i tëi va'e ipa'üve yuvɨreko chupe a'e peü! 12 Che rɨvrɨ eta, aipota che rekokwer moña peye: esepia che aiko inungar pe kurïtëi. Ndapeyapoi ete ni'ä mba'e naporäi va'e cheu. 13 Peikwa ni'ä che yɨpɨndar che mba'easɨse vichiko, a'ese amombe'u ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar peü. 14 Yepe ko che mba'erasɨsa yavai eteprɨ peü viña, pe rumo ndache reroɨröi ete peye iyavei ndache momboi peye, pe rumo avɨye akoi Tüpä rembigwai ete che rereko peye, ¡inungar aiko Cristo Jesús itera peü viña! 15 ¿Marä peye pevɨ'aretesa rereko kurïtëi? Ndacheremiräi chietera aipo peü, esepia supiete penosera revo pembou va'erä peresa cheu viña. 16 Iyavei kurïtëi, ¿opoamotare'ɨ̇ tie pe rereko, mba'e supi tuprɨ va'e mombe'u pɨpe sui tëi? 17 Evokoi ava ikere'ɨ̇ ite pe rese, nda'ei rumo mba'e avɨye va'e apo agwä yuvɨreko. A'e rumo oipota pe mboyepepɨ agwä tëi ore sui yuvɨreko pe kere'ɨ̇ agwä supi. 18 Avɨye ite ni'ä yande kere'ɨ̇se mba'e apo ambuae ava upe, mba'e avɨye va'e apo agwä rumo; nda'ei chira pe pa'üve che rekoseño pereko pe kere'ɨ̇sa, iyakatu rumo pekere'ɨ̇ño itera yepi. 19 Che ra'ɨreta, che paraɨsu iri ete vichiko, inungar kuña imembɨrasɨ va'e, Cristo sekoi va'erä pe rese. 20 ¡Kurïtëi rägwer opoepiara viña añe'ë tuprɨ katu agwä pe rese, ndaikwai avei marä a'era perereko! 21 Pe mombe'u mba'e cheu, peiko pota va'e Moisés porokwaita povrɨve: ¿Ndapesendukwai vo porokwaita pɨpe aipo e'i va'e? 22 Esepia aipo e'i Abraham vɨreko ñuvɨrïo gwa'ɨrɨ: ñepëi ta'ɨrɨ aipo sembigwai Agar membrɨ, ambuae ta'ɨrɨ evokoiyase sembireko Sara membrɨ. 23 Evokoi sembigwai membrɨ o'a ava tëi yesu nungar pɨpe; sembireko membrɨ rumo o'a Tüpä remimombe'ugwer rupi ete. 24 Ko tekokwer mboyoyasa yarakwa va'e ite; ko ñuvɨrïo kuña sui yayembo'e ñuvɨrïo Tüpä remimbotar rese: yɨpɨndar ɨvɨtrɨ Sinaí omboyekwa Agar, a'e kuña opakatu ava mbigwai sɨ sekoi araka'e. 25 Esepia Agar omboyekwa ɨvɨtrɨ Sinaí, tekwa Arabia, a'e tekwa kurïtëi sekoi Jerusalén, esepia ko tekwa pɨpendar ava yuvɨrekoi mbigwai nungar tëi opakatu gwa'ɨrɨ reseve. 26 Yande rumo inungar Jerusalén ɨva pendar yaiko, egwë ya'e yaiko ta'ɨrɨ mbigwai e'ɨ̇. 27 Esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Nde kuña eyembovɨ'arete, esepia ndererekoi ete nde membrɨ; esapukai nde rorɨvetesa pɨpe, esepia ndereiporarai va'e nde membrɨ rasɨkwer. Esepia akoi kuña seyaprɨ imembɨ atɨ katura kuña omer vɨreko va'e sui.” 28 Che rɨvrɨ eta, peiko inungar Isaac, egwë ya'e avei ta'ɨrɨ yaiko Tüpä remimombe'ugwer rupi. 29 Ko rumo araka'e sembigwai membrɨ o'a va'e ava tëi yesu nungar, a'e ndoyambotai sembireko membrɨ akoi Espíritu pirätäsa pɨpe sui o'a va'e, kurïtëi egwë e'i tuprɨ avei. 30 Kurïtëi ¿Marä e'i pi'ä Ikwachiaprɨ pɨpe? Supiete aipo e'i: “Emboyepepɨ nde rëtä sui kuña mbigwai tëi imembrɨ reseve, esepia kuña mbigwai tëi membrɨ ndiyai oyoya kuña nda'ei va'e mbigwai membrɨ rese vu mba'e pɨsɨ agwä yuvɨreko.” 31 Sese, che rɨvrɨ eta, yande nda'ei sembigwai tëi membrɨ nungar yaiko, yande rumo sembireko membrɨ nungar yaiko, esepia a'e nda'ei mbigwai.
1 Cristo ni'ä ombou yandeu mbigwai tëi nungar sui yande së agwä. Sese peyemovɨräkwä mbigwai tëi pe reko iri e'ɨ̇ agwä. 2 Pesendu che ñe'ë. Che Pablo aipo a'e peü, akoi peyembocircuncida ukase, a'ese egwë e'i tëi va'e Cristo pereko. 3 Che amombe'u pota iri peü, ava oyembocircuncida uka va'e, vɨreko ite okwaita opakatu Moisés porokwaita mboyeroya agwä. 4 Iyavei perekokwer pereko pota tëi teko katuprɨsa porokwaita reroyasa pɨpe, peyepepɨ ite Cristo sui; evokoiyase Tüpä porovasasa avei pemokañɨ tëi peyesui. 5 Yande rumo yande kere'ɨ̇sa pɨpe yayeroya yande reko katuprɨ agwä rese, egwë ya'e Espíritu yande pɨtɨ̇vɨïsa pɨpe Jesús rese yeroyasa pɨpe avei. 6 Esepia akoi yaikose Cristo Jesús rese, yepe yayembocircuncidase, anise ndayayembocircuncidaise, a'e ndayande pɨtɨ̇vɨï ete yande reko katuprɨ agwä Tüpä rovake. Ko gweraño rumo yande pɨtɨ̇vɨï Jesús rese yande yeroyasa, a'e ni'ä yande mboyeaɨsu uka. 7 Peiko tuprɨ ni'ä yɨpɨndar viña. ¿Ava ru ndovɨroya uka iri mba'e supi tuprɨ va'e peü? 8 Nda'ei ete rumo pe poravosar Tüpä egwë e'i peü. 9 Ndapeikwai vo akoi aipo e'i va'e “chi'ïmi mboyape mboapeposa oso mboyapegwä rese opakatu rupi oika'opa tuprɨ yepi”, 10 che rumo ayeroya yande Yar rese pe pɨ'añemoñeta agwä che pɨ'a ñemoñetasa rupi; Tüpä omboura oñemoɨrösa ava pe mbopɨ'añemoñeta yoavɨratɨ uka va'e upe. 11 Che rɨvrɨ eta, iya yayembocircuncida yande reko katuprɨ agwä, a'e vɨtese Jesús reroyasar upe viña, a'ese revo ndipoi chira che amotare'ɨ̇sar judío pa'üve a'ese avei ndipoi chira ñe'ësa kurusu rese Cristo manosa resendar amotare'ɨ̇mbar ipa'üve viña. 12 Evokoi ava pe mbopɨ'añemoñeta yoavɨratɨ uka va'e, ¡ma'erä a'e ae ndoyeasɨapa voi ñepëi reseve yuvɨreko! 13 Pe, che rɨvrɨ eta, senoiprɨ peiko mbigwai tëi nungar perekosa sui perenose agwä. Ndape yapoi chira rumo mba'e pe remimbotar tëi ipɨpe. Iyakatu peñepɨtɨ̇vɨïra pe yeaɨsusa pɨpe. 14 Esepia ko opakatu porokwaita imboavɨyesa itera ñe'ësa aipo e'i va'e: “Esaɨsu ambuae ava nde yeaɨsu nungar.” 15 Peikwa katu, esepia peyeupeae tëi peyapose mba'e-mba'e, a'ese peñemokañɨpa tëietera peae peiko. 16 Pesendu che ñe'ë: Espíritu pirätäsa pɨpe katu peiko yepi, iyavei pesekai rene mba'e pe remimbotarai tëi. 17 Esepia pe remimbotarai peyapo va'e nda'oyoyai ete Tüpä Espíritu remimbotar rese, iyavei Tüpä Espíritu rese nda'oyoyai ete mba'e peyapo va'e. Esepia ñepëi-pëi oyapo mba'e-mba'e tëi oyeupeae yuvɨreko, sese ndapeyapo ukai mba'e pe remimbotar avɨye va'e peyeupe. 18 Akoi Espíritu pe rerogwatase, a'ese nda'e iri chira Moisés porokwaita povrɨve tëi peiko. 19 Yande remimbotarai suindar yande rembiapoai ikwasa tuprɨ ite: a'e yemboagwasa tëisa, teko kɨ'asa, mba'e tëi aposa, 20 mba'e ra'anga upe yerure tëisa, yembopayesa, ñeroɨrösa, ñe'ëpoepɨ-epɨsa iyavei ambuae ava mba'e pota raisa; ñemoɨrö seraisa, yemboya'o-ya'osa, pɨ'añemoñeta yoyae'ɨ̇sa. 21 Iyavei ambuae ava mba'e pota raisa rese ñemoɨrösa, savaɨposa, yembopieta tëisa iyavei ambuae mba'e ko nungar tuprɨ aposa. Peikwa katu, esepia evokoi nungar mba'e aposar ndoyuvɨroikei chietera Tüpä mborerekwasave kuri. 22 Yayapose rumo Espíritu remimbotar, yande evokoiyase yayeaɨsura, yande rorɨvetera, yaikora mba'e tuprɨ pɨpe, yande reko mbegwera, yaporoaɨsura yande reko avɨyesa pɨpe, yamboyekwara yande kwaita mboavɨyesa, 23 yayemominiñora iyavei yande rekorä rese yañearö tuprɨra. Evokoi nungar yayapose, ndipoi ete porokwaita pɨpe yande yeamotare'ɨ̇ agwä. 24 Cristo Jesús rese yuvɨrekoi va'e rumo, opa omombo gwekokwerai ko ɨvɨ pɨpendar tëi oyesui yuvɨreko, gwemimbotarai opɨ'añemoñeta raisa avei. 25 Yande yaikose Espíritu pirätäsa rese, a'ese Espíritu rupi ete yagwatara. 26 Ndayayemboɨvateai chira, esepia ipɨpe sui yayeamotare'ɨ̇, yaipotarai avei yande mboetasa rekokwer nungar yande reko agwä.
1 Che rɨvrɨ eta, akoi Jesús reroyasar pe pa'ü pendar oyavɨse gwekokwer, perekokwer katuprɨsa pɨpe peipɨtɨ̇vɨï sekokwer moigätu agwä. Pe rekokwer mbegwemisa pɨpe; peikwa katura rumo, avɨyeteramo oyoya voi peyemboangaipa uka tiëtera. 2 Peñepɨtɨ̇vɨ-tɨvɨï katu mba'e yavairai va'e rese, egwë peyese Cristo porokwaita pemboavɨyera. 3 Amove ava, che ɨvate katu va'e aiko e'i tëi, egwë e'i rumo a'e ae oyembopa aipo o'esa pɨpe oiko. 4 Sese ni'ä ñepëi-pëi ete yaikwa tuprɨra yande rekokwer, avɨyese evokoiyase sese yavɨ'aretera, nda'ei akoi ambuae ava rekokwer rese tëi yamboyoyara yande rekokwer. 5 Esepia ñepëi-pëi ete yande yakatu yareko yande kwaita imboavɨye agwä. 6 Akoi oyembo'e va'e Tüpä ñe'ë pɨsɨrösa rese, tomondo ombo'esar upe mba'e gwembiereko ipɨtɨ̇vɨï agwä. 7 Peyembopa eme katu pe ae: ndipoi chietera ava vɨroɨrö va'e Tüpä ñemoɨrösa pɨsɨ e'ɨ̇sa pɨpe. Egwë e'i ete yañotɨ̇se mba'e, ichui avei mba'e yaipɨsɨra. 8 Akoi ava oyapo va'e mba'e gwemimbotarai pɨpe, a'e oipɨsɨra kañɨsa apɨre'ɨ̇ va'e. Akoi oyapo va'e mba'e Espíritu remimbotar rupi, a'e oipɨsɨra tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e yuvɨreko. 9 Evokoiyase tayandekwerai eme mba'e tuprɨ aposa pɨpe; esepia akoi ndayandekweraise, yaipɨsɨra mba'e tuprɨ apo reprɨ. 10 Sese yande katugwer rupi yayapo mba'e ikatuprɨ va'e opakatu upe; yande mboetasa Jesús reroyasar upe rumo yayapora. 11 ¡Pesepia ko ñe'ësa ipa va'e che pove ite aikwachia tuvicha va'e peü kurïtëi! 12 Evokoi ava pe mbocircuncida uka pota va'e gwemimbotar rupi tëi, a'e yuvɨropɨta tuprɨ va'erä egwë e'i ava rese yuvɨreko, esepia ndoipotai oamotare'ɨ̇ ko ñe'ësa Cristo atɨka agwer mombe'u pɨpe yuvɨreko. 13 Akoi oyembocircuncida uka tëi va'e avei rumo nomboavɨyei ete opakatu porokwaita remimombe'u yuvɨreko. Oipota rumo pe mbocircuncida ukara oyemboɨvateai agwä pe kwaise evokoi nungar apo yuvɨreko. 14 Che rumo ndayemboɨvate potai ete, yande Yar Jesucristo mano agwer kurusu reseaño ite ayembovɨ'a. Cristo mano agwer sui ko ɨvɨ pɨpendar opa ite omano yuvɨreko cheu, che evokoiyase inungar omano va'e aiko ko ɨvɨ pɨpendar upe. 15 Yepe yayembocircuncidase revo, anise ndayayembocircuncidaise viña; ko rumo avɨye katu va'e yaroyase Cristo Jesús opa yande rekokwer oñekuñarö. 16 Peipɨsɨ teko katuprɨsa iyavei teko poroaɨsusa opakatu yuvɨrekoi va'e ko ñe'ësa che remimombe'ugwer rupi, opakatu tekwa Israel Tüpä suindar avei. 17 Avɨye, ko pɨpe suive ndaipota iri ava che mañeko tëi va'erä; esepia che areko che retekwer rese che apicha-picha agwer cherekosa pɨpe Jesús rese. 18 Che rɨvrɨ eta, yande Yar Jesucristo oporoaɨsusa pɨpe taperovasa opakatu pe rereko. Amén.
1 Che Pablo, Jesucristo ñe'ë mombe'usar aiko Tüpä remimbotar rupi, che aikwachia ko imondo che ñe'ë peü pe Éfeso pendar, peporeroya pɨpe ni'ä peiko Cristo Jesús rese. 2 Yande Ru Tüpä iyavei yande Yar Jesucristo tombou oporovasasa pe reko tuprɨ agwä peü. 3 Yande Yar Jesucristo Ru Tüpä imboeteiprɨ tasekoi, a'e ombou opakatu porovasasa ɨva sui yande Cristo rese yaiko va'e upe. 4 Tüpä yande poravo yɨpɨve ite ɨvɨ apoe'ɨ̇ vɨteseve, Cristo rese yaiko va'erä teko maräne'ɨ̇sa pɨpe sovake. Iporoaɨsusa yareko va'erä, 5 ipɨpe avei yɨpɨsuive yande pɨsɨ gwa'ɨrɨgwä Jesucristo yande pɨsɨrösa pɨpe gwemimbotar rupi. 6 Sese yande yasapukaira Tüpä upe iporoaɨsusa porañete va'e rese yepi, a'e ipɨpe ni'ä yande rovasa Gwa'ɨrɨ gwembiaɨsu sui. 7 Tüpä yande raɨsu eteprɨsa pɨpe yande pɨsɨrö Gwa'ɨrɨ ruvɨ pɨyeresa pɨpe yande angaipa rese ñeröi agwä, 8 yande raɨsu pɨpe avei Tüpä ombou opakatu yande arakwa agwä iyavei yande yapɨsaka agwä, 9 iyavei oikwa uka gwemimbotar yɨpɨsuive ndikwasai va'e yandeu. Ko gwembiaporä mboavɨye agwä Cristo rese, 10 oyepotase a'e arɨ imboavɨye agwä. Tüpä opakatu mba'e ɨva pendar ko ɨvɨ pɨpendar avei, opara omoinge ñepëi reseve Gwa'ɨrɨ Cristo povrɨve. 11 Cristo rese yaikose, Tüpä yande poravo yɨpɨsuive ichuindar mba'e yandeundar pɨsɨ agwä, opakatu rumo mba'e Tüpä remimbotar rupi, a'e ni'ä oikwa ite gwemimbotar rupi mba'e apo agwä. 12 Iyavei a'e oipota ite yande yaiko va'erä yɨpɨndar Cristo rupi, a'ese avei yamboeteira seko porañetesa gwasu. 13 Pe avei ni'ä, pesenduse ko ñe'ësa supiete va'e pɨsɨrösa resendar, Cristo peroya pe pɨ'a pɨpe sese peiko va'erä, Tüpä ombou gwemimombe'ugwer Espíritu Maräne'ɨ̇ pe pɨ'a pɨpe cheundar yuvɨrekoi oya. 14 Ko Espíritu pɨsɨsa pɨpe ni'ä yaikwa yande yaipɨsɨ va'erä mba'e imoigätuprɨ Tüpä ombou va'erä yandeu, akoi opase yande renose mbigwai tëi yande rekosa sui iyavei yande rerekora oyeupe narä, a'ese yamboeteira seko porañetesa gwasu sereko. 15 Ayandu peyeroya tuprɨsa yande Yar Jesús rese iyavei pesaɨsu ava opakatu Tüpä upendar, 16 ndache resarai ete pe sui, ayerurese avɨye ndeu a'e Tüpä upe perekokwer rese yepi. 17 Che aporandu yande Yar Jesucristo Ru Tüpä seko porañete va'e upe, pe rekokwer resape agwä rese, ipɨpe peikwa katura semimboyekwa iyavei peikwa tuprɨ katura yande Yar. 18 Egwë a'e aporandu Tüpä upe pe pɨ'a resape agwä rese, ipɨpe peikwa katura ko pesärö va'e ɨvave pereike agwä, peikwa aveira ko mba'e imondopɨrä ɨva pendar iporañete va'e Tüpä upendar yuvɨrekoi va'e upe, 19 iyavei seko pirätäsa ndopai va'e, a'e ni'ä yande pɨtɨ̇vɨï oiko yayeroyase sese. Ko gweko porañetesa omboyekwa va'e Tüpä gweko pirätäsa ɨvate katu va'e avei 20 Tüpä akoi ombokwerayevɨse Cristo omano va'e pa'ü sui, ipare ɨvave ombogwapɨ oakato kotɨ imoi, 21 Tüpä omondo gweko pirätäsa Cristo upe osekopɨpa va'erä opakatu, mborerekwa-rekwar tëi ipirätäsa sui, inungar kurïtëi oime va'e, tenonde katu avei oime va'erä sui kuri. 22 Opakatu mba'e omondo Gwa'ɨrɨ Cristo povrɨve, Cristo upe avei omondo opakatu ava vɨroyasar rerekwar agwä. 23 Supiete yande seroyar yaiko va'e Cristo rese, ichui yaipɨsɨ seko pirätäsa, esepia Cristo vɨreko ite opakatu gweko pirätäsa oyese.
1 Pe rumo yɨpɨndar peiko omano va'e nungar ite mba'e-mba'e tëi aposa pɨpe peyemboangaipasa pɨpe avei. 2 Ko ɨvɨ pɨpendar pɨ'a ñemoñetasa rupi tëi peiko iyavei ɨvate rupindar karugwar rerekwar porokwaita tëi avei peroya, a'e Tüpä reroyasare'ɨ̇ ombo'e va'e oiko. 3 Yɨpɨndar opakatu yande avei yagwata, yande remimbotar rupi tëi yande rekokwerai pɨpe, yande pi'añemoñeta raisa rupi tëi avei yayapo mba'e. Sese Tüpä ñemoɨrösa yaipɨsɨra opakatu ambuae ava rupive avei. 4 Tüpä rumo yande paraɨsuereko ite, yande raɨsu eteprɨ avei, 5 yepe angaipa pɨpe yaiko omano va'e nungar viña, a'e rumo ombou Gwa'ɨrɨ yande rekove agwä. A'e oporovasasa pɨpe yande pɨsɨrö. 6 Iyavei Cristo Jesús reroya pɨpe yande mbogwerayevɨ iri ete, yande mbogwapɨ avei supive ɨvave. 7 Ko oyapo opakatu imboyekwa pɨrä kuri katu narä, iporovasasa iporoaɨsusa avei tuvicha va'e yandeu Cristo Jesús rese yeroya agwä. 8 Esepia Tüpä oporovasasa pɨpe pe pɨsɨrö Jesús rese peyeroyase. Nda'ei rumo pe rekokwer sui tëi peñepɨsɨrö, Tüpä ni'ä ombou oporerekosa peü. 9 Nda'ei avei ava rembiapo sui tëi ou va'e, evokoiyase ndiyai chira yayemboɨvateai ipɨpe; 10 Tüpä ni'ä yande rekokwer mo'ɨ̇vi; a'e yande apo Cristo Jesús rese yande reko agwä, mba'e ikatuprɨ va'e apo agwä avei. 11 Supiete, pe nda'ei va'e judío peiko, “nimbocircuncidaiprɨ” e'i judío eta yuvɨreko peü (ombocircuncida va'e kuimba'e setekwer rese yuvɨreko, egwë e'i gwerer mondo “imbocircuncidaprɨ” yaiko e'i ete yuvɨreko), 12 peyemoma'endu'a yɨpɨndar Cristo ndapereko vɨteise peyese, a'ese ipe'aprɨ peiko Israel tekwa gwasu sui, iyavei ndaperekoi ete Tüpä remimombe'ugwer peyese. Pe ɨvɨ pɨpe ndaperekoi ete peporoarösa iyavei ndaperekoi ete Tüpä. 13 Kurïtëi rumo Cristo Jesús rese ite peiko, a'e ni'ä oipɨyere vuvɨ pe repɨrä, esepia yɨpɨndar amombrɨ peiko Tüpä sui, kurïtëi rumo namombrɨi ete peiko ichui. 14 Cristo ni'ä sekoi teko tuprɨsa yandeu. Esepia a'e yande mboyese'a judío, nda'ei va'e judío ñepëi va'e nungar yande yeamotare'ɨ̇ iri agwä oyeupe, yande ñemoɨrösa ni'ä opa omokañɨ yandesui gwetekwer mondosa pɨpe. 15 Omomba opakatu Moisés porokwaita, a'e oipota ñepëi ava nungar teko pɨasu pɨpe yande reko agwä, judío iyavei nda'ei va'e judío. Egwë e'i imokañɨpa yande yeamotare'ɨ̇sa yandesui yande reko tuprɨ agwä. 16 Evokoiyase a'e ae omanose kurusu rese, ombou yandeu yandeyeupe ñerö agwä judío, nda'ei va'e judío ñepëi ava nungar Tüpä rupi yande reko agwä. 17 Cristo ou omombe'u ko tekokwer pɨasu peü pe amombrɨ Tüpä sui peiko va'e, omombe'u avei namombrɨi yuvɨrekoi va'e upe. 18 Esepia Cristo rembiapo pɨpe sui ni'ä oyoya yande judío iyavei nda'ei va'e judío yaiko va'e yayemboya va'erä Tüpä rese Espíritu ñepëi va'e pɨpe. 19 Sese, pe nda'e iri ambuae ɨvɨ pendar peiko, ndapeiko iri avei kokotɨ tëi pe ɨvɨ sui, kurïtëi rumo peiko Tüpä rese inungar ambuae yuvɨreko, iyavei oñemu gwasu ite yaiko Tüpä rese. 20 Pe inungar tüpäro maräne'ɨ̇ imopü'ambrɨ i'ɨvɨpɨrä arɨ pendar peiko; Jesús ñe'ë mombe'usar iyavei Tüpä ñe'ë mombe'usar evokoiyase inungar i'ɨvɨpɨ yuvɨrekoi tüpäro movɨräkwä agwä Jesucristo rumo inungar ita yɨpɨndar va'e imo'ɨ̇visa yandeu. 21 Ichui Cristo opa yande mboyese'a oyese, inungar oɨ imopü'ambrɨ oyeupi katu-katu iri va'e tüpärogwä, egwë ya'e ipe'aprɨ yaiko yande Yar upe narä sese ite yande reko agwä. 22 Egwë peye aveira ni'ä Cristo rese peikose opakatu tuprɨ peyemboyoyase ñepëi reve inungar tüpäro, ipɨpe Tüpä Espíritu sekoira.
1 Sese che Pablo, sokendaprɨ aiko ko'ave Cristo Jesús rekokwer mombe'usa sui tëi, nda'ei va'e judío peiko va'e rekokwer avɨye agwä rese egwë a'e. 2 Peikwa tuprɨ revo ko che poravɨkɨsa Tüpä ombou va'e cheu oporovasasa mombe'u agwä peü narä. 3 Ko ñe'ësa yɨpɨndar ndikwasai va'e resendar Tüpä omboyekwa uka va'e cheu, a'e ni'ä aikwachia chi'ï peü. 4 Ko rese peyerokɨse peikwa tuprɨ katura, ko che arakwasa Cristo rekokwer resendar oyekwa ramo va'e, 5 ko ñe'ësa ikatuprɨ va'e ndoikwai ete ava yuvɨreko araka'e, kurïtëi rumo Tüpä omboyekwa gwembipe'a yuvɨrekoi va'e upe, a'e sembipe'a Jesús ñe'ë mombe'usar, oñe'ë mombe'usar upe avei omboyekwa oyesuindar Espíritu. 6 Ko ñe'ësa ndikwasai va'e pɨpe: Tüpä oñe'ë opakatu ava ɨvɨ pɨpendar upe yaiko va'erä Cristo Jesús rese, yaipɨsɨ va'erä avei iporovasasa oyoya tuprɨra tekwa Israel pendar rese kuri. 7 Iyavei che aiko ko ñe'ësa mombe'u agwä, Tüpä oporoaɨsusa pɨpe na e'i che rereko, a'e omboyekwa ite gweko pirätäsa cheu. 8 Che rekokwer ni'ä ɨvɨ kotɨ katu opakatu ambuae Tüpä reroyasar sui; a'e rumo ombou oporovasasa ko mboravɨkɨsa ñe'ësa avɨye va'e Cristo rekokwer resendar mombe'u agwä ava nda'ei va'e judío upe narä cheu. 9 Iyavei ombou che kwaitarä amombe'u tuprɨ va'erä opakatu ava upe, ko Tüpä pɨ'a ñemoñetasa yɨpɨndar ndikwasai va'e, esepia a'e opakatu mba'e aposar sekoi yɨpɨ suive ite nomombe'ui omba'ekwasa sereko. 10 Egwë e'i kurïtëi oyesuindar arakwasa kwa uka agwä vɨroyasareta rekokwer rese opakatu mborerekwar gwasu, seko pirätä va'e ɨva pendar oikwara Tüpä mba'e kwasa yuvɨreko. 11 Egwë e'i, Tüpä opɨ'añemoñeta ndopai va'e mboavɨye agwä, yande Yar Cristo Jesús rese. 12 Iyavei Cristo reroyasa pɨpe suiño ite yaikatura yayemboya Tüpä rese yande sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe. 13 Sese anichira, ndapekere'ɨ̇ iri Cristo rupi pe gwata agwä, pe rekokwer rese che yemombaraɨsusa sui, iyakatu rumo che paraɨsusa pereko pe yembovɨ'a agwä. 14 Sese añenopɨ'ä yande Ru Tüpä rovai, 15 ichui serer oipɨsɨ opakatu seroyasareta ɨva pendar, ɨvɨ pendar avei ñepëi oñemu yuvɨrekoi va'e nungar. 16 Che aporandu yande Ru Tüpä upe ombou va'erä gweko porañetesa peü peipɨsɨ agwä pe pɨ'a pɨpe, Tüpä Espíritu pirätäsa sui. 17 Cristo tasekoi pe pɨ'a pɨpe peporeroyasa rese, iyavei pe poroaɨsusa pɨpe pe yemovɨräkwä katu agwä peyese. 18 Iyavei opakatu ambuae Jesús reroyasareta oikwa va'erä Cristo poroaɨsusa tuvicha va'e rendukwa tuprɨ katu agwä yuvɨreko. 19 Che aporandu poroaɨsusa peikwa tuprɨ katu agwä rese yepe ndayaikatui ikwapa tuprɨ agwä yaiko viña, ipɨpe sui Tüpä tasekoi pe rese. 20 Kurïtëi yamboetei yande Ru Tüpä sereko, esepia ni'ä a'e opirätäsa pɨpe ombouvicha katu itera mba'e yande porandusa sui, anise yande pɨ'a ñemoñetasa sui avei yandeu, esepia opirätäsa pɨpe oporavɨkɨ yande rese. 21 ¡Sese egwë te'i imboeteiprɨ Tüpä tasekoi seroyasareta rekokwer sui, Cristo Jesús sui avei apɨre'ɨ̇ va'erä yepi! Amén.
1 Sese Cristo rekokwer mombe'usa sui che rokendasa pɨpe, peiko tuprɨra pe kwaita rupi Tüpä pe renoisa pɨpe a'e peü. 2 Peyemominira pe reko avɨyesa pɨpe; pe reko mbegwesa pɨpe iyavei peñemosaño pe yeaɨsusa pɨpe peyeupe; 3 peyapo opakatu pe rekokwer pɨpe peiko tuprɨ vɨte agwä peyepa'üve Espíritu Maräne'ɨ̇ pe pɨtɨ̇vɨïsa pɨpe, pe reko tuprɨsa pɨpe avei. 4 Yaiko ñepëi nungar Cristo rese iyavei yareko ñepëi Espíritu, egwë e'i avei Tüpä yande poravo ñepëi gwarösa rereko agwä. 5 Oime ñepëi yande Yar, ñepëi yande yeroyasa, oime avei ñepëi poroapirämosa; 6 Oime ñepëi Tüpä, a'e opakatu yande Ru, opakatu yande kwaisar, a'e oporavɨkɨ opakatu yande rese sekoi avei opakatu rupi. 7 Iyavei Cristo ni'ä yande yakatu ñepëi-pëi mba'ekwasa ombou. 8 Sese aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: “Oso ɨvave vɨraso ava sekopɨsa va'e oyeupi, omondo avei porerekosa ava upe.” 9 ¿Marä oyavo aipo e'i “oso ɨvave”? Esepia ni'ä yɨpɨndar ogweyɨ ko ɨvɨ pɨpe. 10 Iyavei akoi ogweyɨ va'e ko ɨvɨ pɨpe oso ɨvave ɨvate katu va'esave, sekoi va'erä opakatu rupi. 11 A'e ni'ä ombou amove ava upe Jesús ñe'ë mombe'usar seko agwä, ambuae upe ombou Tüpä ñe'ë mombe'u agwä, ambuae upe ombou ñe'ësa pɨsɨrösa mombe'u agwä, ombou avei ambuae upe vɨroyasar rärö agwä iyavei iporombo'e agwä. 12 Egwë e'i ava vɨroyasar mbo'e oyeupe mboravɨkɨ apo agwä, ambuae vɨroyasar movɨräkwä tuprɨ katu agwä avei Cristo rese 13 opakatu yaiko tuprɨ rane itera oyese Jesús rese yeroyasa pɨpe iyavei yaikwa tuprɨra Tüpä Ra'ɨrɨ rekokwer, a'ese yaiko tuprɨra yande Cristo rese inungar ava ipɨ'añemoñeta tuprɨ katu va'e, a'ese yasupitɨra Cristo rekokwer. 14 Evokoiyase nda'e iri chira chi'ïvä'emi nungar yaiko ova-ova tëi va'e inungar ɨvɨtu yande reraso va'e oyeupi ndayayembopa uka iri chira ava kokotɨ tëi oporombo'e va'e upe, iyavei yande rerova pota va'e upe mba'e tëi pɨpe. 15 Yande rumo evokoiyase yañe'ëra mba'e supiete va'e rese poroaɨsusa pɨpe, iyavei yaroya katu-katu irira Cristo opakatu yande rekokwer pɨpe, a'e ni'ä yande rerekwar sekoi. 16 Esepia Cristo yande mboya tuprɨ oyese, yande moenda tuprɨ avei yande rereko, egwë e'i a'e yande mboyemboya oyese ñepëi va'e nungar; ñepëi-pëi yaporavɨkɨ tuprɨse, a'ese opakatu yayeroya katu itera, yayemovɨräkwä katu aveira yande yeaɨsusa pɨpe. 17 Ko rese aipo a'e peü, iyavei opokwai yande Yar rer pɨpe: ndapeiko iri chira inungar ava ndoikwai va'e Tüpä yuvɨreko, a'e yuvɨrekoi va'e opɨ'añemoñeta raisa pɨpe tëi 18 ndoikatui mba'e rendukwa tuprɨ agwä yuvɨreko. Iyavei ndovɨrekoi tekovesa Tüpä suindar oyese, esepia ndoikwai Tüpä ñe'ë opɨ'añemoñeta e'ɨ̇sa pɨpe yuvɨreko. 19 Ndoyuvɨnochi iri mba'e tëi apo agwä iyavei oyemondo mba'e tëi pɨpe, ndosɨkɨyei ete opakatu gwemimbotarai apo agwä yuvɨreko. 20 Pe rumo ndapeyembo'ei ete evokoi nungar mba'e rese Cristo rese peikose, 21 supiete pesenduse porombo'esa supi tuprɨ va'e sekokwer rendar iyavei peyembo'e ite Jesús rekokwer rese supi peiko va'erä. 22 Sese, pesekuñaröra perekokwerai yɨpɨndar pereko va'e iyavei pepoira yɨpɨndar perekokwerai sui, esepia opa pe pɨ'a ñemoñeta rerova pe mba'e potaraisa. 23 Pesekuñarö katu pe pɨ'a ñemoñetaraisa yɨpɨndar pereko va'e, 24 iyavei peikora tekokwer ipɨasu va'e pɨpe, sese ni'ä Tüpä yande apo yande reko ɨ̇vi tuprɨ agwä, yande reko maräne'ɨ̇ va'erä supi tuprɨ va'e pɨpe, inungar a'e sekoi. 25 Sese ndaperemirä iri chira, iya rumo peñe'ë ñepëi-pëi mba'e supi tuprɨ va'e rese peyeupe, esepia ni'ä yande opakatu ñepëi ava rete resendar nungar yaiko. 26 Peyemboangaipai rene peñemoɨröse, iyavei ndiyai peñemoɨrö arɨ momba tuprɨ peiko. 27 Peipota ukai rene Karugwar upe peyeupe mba'e apo agwä. 28 Akoi imondarai va'e, timonda iri eme, toyapo mboravɨkɨ avɨye va'e ava iparaɨsu va'e pɨtɨ̇vɨï agwä. 29 Ndapeñe'ë rai chira, iyakatu rumo peñe'ë tuprɨra ñe'ësa avɨye va'e pɨpe ambuae peñe'ë rendusar mongere'ɨ̇ katu agwä yuvɨreko. 30 Peyapoi rene mba'e naporäi va'e Tüpä Espíritu Maräne'ɨ̇ mbovɨ'a e'ɨ̇ agwä, esepia ipɨpe sui ni'ä peiko Tüpä upe narä ite, ichui avei peipɨsɨra poropɨsɨrösa ipa va'e. 31 Pepoi pɨ'a vɨräkwäsa sui, mba'e potaraisa sui, ñemoɨrösa sui, pe räse aisa sui, peñe'ë raisa sui, opakatu ambuae mba'e-mba'e tëi sui avei. 32 Iya rumo peiko tuprɨ ambuae ava upe pe yeaɨsusa pɨpe, peñeröiño itera peyeupe yepi inungar Tüpä iñeröi Cristo rese peü.
1 Pe ni'ä Tüpä ra'ɨrɨ sembiaɨsu peiko, sese peyemongere'ɨ̇ katu sekokwer moña agwä. 2 Peiko poroaɨsusa pɨpe, inungar Cristo yande raɨsu iyavei oyemondo yande rekokwer rese, ovesa nungar seropove'ëprɨ Tüpä uve, a'e avɨye ite inungar mba'e sɨäkwä va'e chupe. 3 Pe ni'ä Tüpä upendar ite peiko: sese ndapeyemboagwasai chietera iyavei ndapeikoi chira ambuae mba'e naporäi va'e pɨpe, yemombotasa opakatu mba'e rese. 4 Ndapeñe'ë rai chira poromochisa rese, mba'e egwë e'i tëi va'e rese, anise ko kotɨ-kotɨ tëi va'e rese, esepia evokoi nungar nda'ei mba'e avɨye va'e; iyakatu rumo pemboeteira Tüpä sereko. 5 Peikwa ni'ä akoi oyemboagwasa va'e, oyapo va'e mba'e naporäi va'e, yemombotasa (esepia a'e inungar mba'e ra'anga mboeteisa), evokoi nungar ndoyuvɨrekoi chira Tüpä povrɨve iyavei Cristo povrɨve. 6 Ndapeyembopa ukai chira evokoi nungar ñe'ësa tekokwer egwë e'i tëi va'e upe, esepia evokoi nungar mba'e apo pɨpe sui ou Tüpä ñemoɨrösa ava seroyasare'ɨ̇ upe. 7 Sese ndapeyemboyai chira evokoi nungar ava rese. 8 Peikwa ni'ä yɨpɨndar peiko pɨ̇tümimbisa nungar mba'e-mba'e tëi pɨpe, kurïtëi rumo peiko tesapesa nungar pɨpe yande Yar rese. Sese peiko tuprɨño ite Tüpä suindar poroesapesa pɨpe, 9 esepia poroesapesa pɨpe yande rekose, yayapo opakatu mba'e tuprɨ ava upe yande reko ɨ̇vi tuprɨsave, mba'e supi tuprɨ va'e pɨpe. 10 Sese peyembo'e katu mba'e yande Yar pɨ'a rupindar apo agwä rese. 11 Peyepepɨ opakatu pɨ̇tümimbisa nungar ava rembiapoai egwë e'i tëi va'e sui; iya peikwa uka voira ko nungar mba'e. 12 Esepia a'e sembiapo yemochisa ñomiprɨ tëi vɨreko yuvɨreko; 13 akoi yamboyekwa ukase rumo evokoi nungar mba'e tesapesa nungar pɨpe, a'ese oyekwa tuprɨ sekokwer naporäi va'e, 14 esepia ko tesapesa, omboyekwa tuprɨ opakatu mba'e rekokwer yandeu. Sese aipo e'i: “Peyemopoäse pe oke va'e nungar; peyepepɨ omano va'e pa'ü sui, esepia Cristo nde rekokwer resapera.” 15 Sese pema'ekwa tuprɨ pe rekokwer rese. Peikoi rene ndayarakwai va'e nungar; peikora rumo pe yapɨsaka tuprɨsa pɨpe. 16 Peiporu katu ñepëi-pëi arɨ yande Yar upe narä pe rekoveseve, esepia kurïtëi tekokwer ko ɨvɨ pɨpe mba'e tëiete. 17 Sese peikoi rene ava ndoyemboarakwai va'e nungar; iya rumo peyembo'e katu yande Yar remimbotar apo agwä. 18 Nda'ei chira kagwar tëi peiko, evokoi mba'e ndoporopoɨsui mba'e tëi apo uka agwä, peiko katura rumo Espíritu Maräne'ɨ̇ pe mbo'esa pɨpe. 19 Peñe'ë katu salmos pɨpe, opakatu Tüpä upendar sapukaisa pɨpe avei peyeupe; pesapukai, pemboetei avei opakatu pe pɨ'a pɨpe yande Yar sereko. 20 Avɨye peyera opakatu mba'e rese yande Ru Tüpä upe yande Yar Jesucristo rer pɨpe yepi. 21 Peyemboyeroya katu ambuae ava rese Cristo mboeteisa pɨpe. 22 Kuña tomboyeroya omer, inungar yande Yar omboyeroya yuvɨreko. 23 Esepia imer gwembireko kwai agwä sekoi, egwë e'i avei ni'ä Cristo vɨroyasar kwai agwä oiko, vɨroyasar pɨsɨrösar avei sekoi, inungar gwetekwer sereko. 24 Evokoiyase inungar seroyasar omboyeroya Cristo yuvɨreko, kuña avei ni'ä egwë e'ira opakatu omer mboyeroya yuvɨreko. 25 Iyavei kuimba'e osaɨsura gwembireko, inungar Cristo osaɨsu opakatu vɨroyasar, omondo gwekokwer chupe narä. 26 Egwë e'i yande rekokwer moatɨrö yande angaipa sui ɨ pɨpe Tüpä ñe'ëngagwer reroyasave 27 iyavei oyeupe yande rerekora yande reko katuprɨsa pɨpe iyavei yande reko kɨ'a e'ɨ̇sa pɨpe tipo eme mba'e tëi sekokwer rese oya, toyuvɨrekoi cheu narä gweraño ite gweko tuprɨsave o'esa pɨpe. 28 Egwë e'i aveira ava gwembireko raɨsu inungar a'e oyeaɨsu. Akoi ava osaɨsu va'e gwembireko, oyeaɨsu ite a'e ae. 29 Supiete ndipoi ete ava ndosaɨsui va'e gwetekwer, a'e rumo okaruño ite oyemovɨräkwä agwä, oñearö tuprɨ avei egwë e'i avei Cristo opakatu vɨroyasar upe, 30 esepia a'e ni'ä setekwer sekoi. Yande evokoiyase yaiko setekwer rese ite. 31 “Sese ava oseyara oyesupa iyavei osɨ gwembireko rese gweko agwä, a'ese ñuvɨrïo yuvɨrekoira ñepëi ava nungar.” 32 A'e ñe'ësa pɨpe oime mba'e Tüpä suindar ndikwasai va'e oyekwa ramo ite avɨye va'e. Che aroya Cristo opakatu seroyasareta avei. 33 Egwë e'i ete ñepëi-pëi pesaɨsu pe rembireko pe yeaɨsu nungar, iyavei kuña tomboetei tuprɨ omer yuvɨreko.
1 Chi'ïvä'e, pemboyeroya pe yesupa, pe sɨ avei yande Yar raɨsu pɨpe, esepia a'e ni'ä pe kwaita. 2 Ko porokwaita yɨpɨndar omombe'u va'e porovasasa pɨsɨ agwä imboavɨyesa pɨpe aipo e'i: “Pemboeteira pe ru, pe sɨ avei, 3 egwë peyese, pe rorɨvetera iyavei pe reko pa'ümbuku katura ko ɨvɨ pɨpe.” 4 Iyavei pe iyesupa, pemoñemoɨrö ukai rene pe ra'ɨrɨ, iyakatu rumo pemboakwa imboarakwasa tuprɨ pɨpe, imbo'esave avei yande Yar upe saɨsusa pɨpe. 5 Pe aveino mbigwai, pemboyeroya katura pe rerekwar ko ɨvɨ pɨpe imboeteisave. Ichui pe sɨkɨyepave avei mba'e tuprɨ pɨpe mba'e peyapora inungar Cristo upe ite mba'e peyapo va'erä viña. 6 Peporavɨkɨ tuprɨ katu chupe narä, nda'ei chira rumo pe repiaseño imbovɨ'a agwä tëi, peporavɨkɨra rumo pe kere'ɨ̇sa pɨpe Cristo rembigwai pe rekosa pɨpe, peyapora opakatu mba'e Tüpä remimbotar rupi ete. 7 Peporavɨkɨra pe rorɨvetesa pɨpe, inungar yande Yar upe peyapo mba'e, nda'ei chira ava upe tëi. 8 Esepia peikwa Tüpä omboepɨra opakatu yandeu yayapose mba'e avɨye va'e mbigwai yaikose, anise nda'ei va'e mbigwai avei. 9 Iyavei pe serekwar, peiko tuprɨ aveira pe rembigwai upe pe rekoasɨ e'ɨ̇sa pɨpe. Peikwa ni'ä opakatu Tüpä pe rerekwar ɨvave chini va'e povrɨve peikose, a'e ndayande raɨsu yoavɨratɨi yande rereko. 10 Sese peyemovɨräkwä katu yande Yar rese, ipirätäsa rese avei. 11 Peñearö tuprɨ katu Tüpä pirätäsa pɨpe pe yemovɨräkwä agwä Karugwar pe mbopa tëi e'ɨ̇ agwä. 12 Esepia yande nda'ei ava amotare'ɨ̇save yayepɨ'amovɨräkwä, yande rumo yayepɨ'amovɨräkwä espíritu naporäi va'e ndoyekwai va'e upe iyavei ko ɨvɨ pɨpendar Karugwar ipirätä va'e pɨ̇tümimbisa pendar reroya e'ɨ̇ agwä. 13 Sese, peipɨsɨ opakatu mba'e Tüpä ombou va'e peü pe yoepɨ agwä, evokoiyase yepe oime tëira mba'e tëi peü viña, peyemovɨräkwäño itera rumo chupe. 14 Egwë peye aveira peyemovɨräkwä katu ñe'ësa supi tuprɨ va'e pɨpe, iyavei peyoepɨra pe reko ɨ̇vi tuprɨsa pɨpe. 15 Peyemoigätu voi Tüpä ñe'ëngagwer ñeröisa resendar mombe'u agwä yepi. 16 Iyavei pereko katu Tüpä rese pe yeroyasa peyese, a'e inungar sundao yoepɨsa, ipɨpe peyoepɨra karugwar u'u tata resendar nungar pe ätoisa sui. 17 Poropɨsɨrösa inungar sundao akä ndɨru, ipɨpe tapeyoepɨ; peiporu avei Tüpä ñe'ëngagwer a'e ni'ä inungar kɨse puku Espíritu vɨreko va'e. 18 Peyerure katu: Espíritu pirätäsa pɨpe arɨ yakatu rupi Tüpä upe opakatu yeruresa pɨpe. Pema'emo'ä katuño pe yeruresa pɨpe, peyerureño avei opakatu ava Tüpä reroyasar rese yepi. 19 Peyerure avei che rese, evokoiyase Tüpä tombou che ñe'ë agwä cheu, che sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe ñe'ësa ñepɨsɨrösa Tüpä suindar ikwapɨ ramo va'e kwa uka agwä ava eta upe. 20 Tüpä ni'ä che kwai ko ñe'ësa mombe'u agwä ichui tëi kurïtëi sokendaprɨ aiko, peyerure katu che rese che sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe ko ñe'ësa mombe'u agwä. 21 Yande rɨvrɨ Tíquico, yande rembiaɨsu, che pɨtɨ̇vɨïsar omboavɨye va'e okwaita yande Yar upe mboravɨkɨsa rese, a'e omombe'ura opakatu che rekokwer mba'e che rembiapo avei peü. 22 Sese amondo eipeve peü ore rekokwer mombe'u agwä ipɨpe toyemongere'ɨ̇ katu yuvɨreko viya. 23 Yande Ru Tüpä iyavei yande Yar Jesucristo tomondo opakatu vɨroyasar upe teko katuprɨsa, iporoaɨsu agwä, oyese yeroya agwä avei; 24 Tüpä tosovasa opakatu yande Yar Jesucristo raɨsupar, saɨsusa ñepëi reseve va'e pɨpe.
1 Che Pablo iyavei Timoteo oroiko Cristo Jesús rembigwai, aikwachia ko che ñe'ë peü, pe Tüpä upendar Cristo Jesús rese peiko va'e tekwa Filipos ve, Cristo Jesús reroyasar rärösar upe, seroyasar rese i'añeko va'e upe avei. 2 Yande Ru Tüpä, yande Yar Jesucristo taperovasa pe reko tuprɨ agwä. 3 Pe rese che ma'endu'asa pɨpe, avɨye ndeu a'e Tüpä upe yepi; 4 iyavei che ayerurese, arɨ rupi ayerure opakatu pe rese Tüpä upe che vɨ'aretesa pɨpe yepi; 5 esepia che pɨtɨ̇vɨï ete peye Jesucristo ñe'ësa ikatuprɨ va'e mombe'usa rese, yɨpɨsuive ite egwë peye, kurïtëi peikove. 6 Che aikwa ko Tüpä omboɨpɨ mba'e avɨye va'e gwemimbotar apo pe rese, a'e omboavɨye tuprɨ itera akoi arɨ pɨpe oyevɨse yande Yar Jesucristo. 7 Avɨye ite aipo rupi che pɨ'añemoñeta areko opakatu pe rese, esepia che opoaɨsu ite, opakatu ni'ä oyoya yaipɨsɨ Tüpä porovasasa yepe ko che rokendasave aï, anise kokotɨ rupi aiko mborerekwar rovai ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar repɨ agwä iyavei amboyekwa va'erä ñe'ësa supi tuprɨ va'e yuvɨreko chupe. 8 Tüpä oikwa ite che opoaɨsu eteprɨse opakatu pe rereko, esepia Cristo Jesús ni'ä pe raɨsu uka cheu. 9 Che aporandu vɨte Tüpä upe che yeruresa pɨpe, toikwa tuprɨ oarakwasa pɨpe oyeaɨsu katu-katu iri agwä yuvɨreko a'e peü, 10 ipɨpe sui peikwara mba'e avɨye katu va'e poravo agwä yepi. Egwë peye aveira pe rekokwer moatɨrö agwä peiko, evokoiyase ndipoi chira angaipa pe rese akoi Jesucristo ouse kuri, 11 perekora pe rekokwer avɨye va'e ite Jesucristo ombou va'e peü Tüpä mboetei agwä. 12 Che rɨvrɨ eta, aipota peikwara ko mba'e tëi oyapo va'e yuvɨreko cheu, a'e ichui seta katu ava osendura Jesucristo resendar ñe'ësa yuvɨreko. 13 Evokoiyase opakatu mborerekwar gwasu poravɨkɨsa pendar iyavei opakatu ambuae ava oikwapa che rokendasa Cristo rupi che gwata sui tëi yuvɨreko. 14 Iyavei che aikose poroekendasave, a'ese seta eteprɨ yande rɨvrɨ che repiase oyemongere'ɨ̇ katu Tüpä ñe'ëngagwer mombe'u agwä osɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe, oyeroya katu avei yande Yar rese yuvɨreko. 15 Supiete oime ava oñe'ë anga'u tëi va'e Cristo rese seroɨrösa pɨpe tëi, ambuae rumo oñe'ë tuprɨ opɨ'a ñemoñeta katuprɨsa pɨpe yuvɨreko sese. 16 Oime ava oñe'ë tuprɨ Cristo rese oporoaɨsusa pɨpe, a'e oikwa Tüpä che mbouse ko'ave che rokendase yuvɨreko ko ñe'ësa poropɨsɨrösa resendar sui; 17 ambuae ava rumo oñe'ë anga'u tëi yuvɨreko oyeupe narä mba'e potaraisa pɨpe, iyavei ndoyuvɨnochi ete, ipɨpe sui che reko momarä pota katu ite ko che rokendasave yuvɨreko. 18 ¿Marä etemo che areko aipo mba'e-mba'e tëi viña? Yepe amove ava ipɨ'a ñemoñetarai va'e yuvɨreko, opakatu rumo ñe'ësa Cristo rese; a'e ni'ä che mbovɨ'arete ñoite. Iyavei ayembovɨ'a katu ite ipɨpe, 19 esepia che aikwa ko opakatu mba'e-mba'e tëi sui añepɨsɨröra pe yeruresa pɨpe iyavei che pɨtɨ̇vɨïra Jesucristo Espíritu. 20 Supiete asäro che ñemovɨräkwäsa pɨpe Tüpä, ndache mondoi e'ɨ̇ agwä ñemochisa pɨpe, a'e rumo oyemboyekwara opakatu ava rovake che rese Cristo pirätäsa, aikove vɨtese anise amanose avei. 21 Esepia, Cristo che rekovesa ite sekoi, amanose rumo, avɨyeño itera cheu. 22 Aikove vɨtese ko ɨvɨ pɨpe, aikatura aporavɨkɨ tuprɨ yande Yar rekokwer rese, evokoiyase ndaikwai uma revo avɨyera cheu. 23 Ndaikatui ko ñuvɨrïo che pɨ'a ñemoñetasa rereko: amove amano pota che so agwä ɨvave Cristo pɨri, a'e avɨye katura cheu viña; 24 peü narä rumo avɨye katu aikove vɨtese ko ɨvɨ pɨpe. 25 Sese che aikwa aikove vɨte va'erä pe pɨtɨ̇vɨï agwä, pe gwata tuprɨ agwä pe vɨ'arete katu agwä avei Jesús reroyasa pɨpe. 26 Egwë peyera che rereko peye pe pa'üve, iyavei a'ese opoeko mboɨvatera Cristo Jesús mboeteisa pɨpe vichiko. 27 Ko katu toyoya tuprɨ: pe rekokwer ko ñe'ësa avɨye va'e Jesucristo rese. Evokoiyase asose pe repia, anise amombrɨ aikose pe sui, asendu pota pe resendar ñe'ësa avɨye va'e, pe yemovɨräkwäsa resendar, pe pɨ'a ñemoñetasa yoyasa resendar iyavei pe poravɨkɨ pirätäsa resendar pe poreroyasave ko ñe'ësa poropɨsɨrösa rese, 28 iyavei ndapeyembosɨkɨyei chira pe amotare'ɨ̇mbar sui. Evokoiyase a'e oikwara yuvɨreko chupe ite Tüpä omondora imokañɨ agwä, pe rumo peipɨsɨra poropɨsɨrösa Tüpä sui kuri. 29 Supiete nda'ei Cristo rekokwer reroya agwä gweraño Tüpä oipota peü. Sese peyemombaraɨsu agwä avei oipota. 30 Esepia oyoya tuprɨ yaporavɨkɨ pirätä yande amotare'ɨ̇mbar pa'üve yaiko. Peikwa avei yɨpɨndar che aporavɨkɨse, iyavei kurïtëi peyandu marä a'e aporavɨkɨ pirätä vɨte ipa'üve yuvɨreko.
1 Iyavei Cristo pe mongere'ɨ̇, pe mbovɨ'a oporoaɨsusa pɨpe oiko, Espíritu avei sekoi pe rese. Peyeaɨsu tuprɨ iyavei pe yeaɨsusa pɨpe peñepɨtɨ̇vɨï, 2 sese che mbovɨ'a katu peye, perekora pɨ'a ñemoñetasa ñepëi reseve, oyoya gwasu avei peyeaɨsura, oyoya aveira pe pɨ'a ñemoñetasa, ñepëi reseve mba'e pe remimbotar rese avei. 3 Ndapeyapoi chira mba'e peyeupe gweraño tëi, ndapeyapoi chiaveira mba'e pe yemboɨvate aisave, iyakatu rumo pe reko yemominisa pɨpe ambuae avɨye katu perekora peyesui. 4 Pesekai rene mba'e avɨye va'e peyeupe narä gweraño, iyakatu rumo peseka avei mba'e avɨye va'e ambuae ava reko tuprɨ agwä. 5 Pe pɨ'a ñemoñetara ñepëi-pëi peyese inungar Cristo Jesús rese yepi, 6 aipo e'i: Yepe Cristo sekoi Tüpä nungar tuprɨ ite viña, a'e rumo ndaseko potai ete inungar, 7 opa oseya gweko pirätäsa ɨva pendar ou sekoi rumo mbigwai nungar tëi ko ɨvɨ pɨpe. Sekoi inungar opakatu ava ko ɨvɨ pɨpendar iyavei oyemboyekwa ite gwekokwer inungar ava ko ɨvɨ pɨpendar. 8 Ava nungar gwekosa pɨpe oyeekomini ete, iyavei Tüpä mboyeroyasa pɨpe sekoi manosa povrɨve, yatɨkatasa avei kurusu rese imano agwä. 9 Sese Tüpä oseko mboɨvate katu sereko omondo avei serergwä ɨvate katu va'e opakatu ambuae rer sui, 10 evokoiyase, a'e terer ɨvate katu imondoprɨ Jesús upe, a'e senduse toñenopɨ'ä opakatu yuvɨreko ɨva pendar, ɨvɨ pɨpendar opakatu omano va'ekwer avei oyapave, 11 ichui toikwa opakatu Jesucristo yande Yar sekoise yande Ru Tüpä mboetei agwä. 12 Sese, che rɨvrɨ eta che rembiaɨsu, inungar pe che mboreroyaño ite peye yepi, nda'ei rumo aiko vɨteseño pe pa'üve, kurïtëi iya che mboyeroya katu peye amombrɨ aikose pesui. Peyapo mba'e avɨye va'e peiko va'erä pɨsɨrösa pɨpe, Tüpä mboeteisave ichui pe sɨkɨyesa pɨpe avei; 13 esepia, Tüpä ombou pe kere'ɨ̇sa semimbotar apo agwä, gwemimbotar rupi avei ombou pirätäsa imboavɨye agwä peü. 14 Peyapo opakatu mba'e peñe'ë -ñe'ë tëi e'ɨ̇sa pɨpe, pe yepoepɨ-epɨe'ɨ̇sa pɨpe avei, 15 sese tipo eme mba'e pe rembiavɨ pereko raisa rese, evokoiyase peikora Tüpä ra'ɨrɨ ndayangaipai va'e ava mba'e-mba'e tëi oyapo va'e pa'üve. A'e ipa'üve pe rekokwer osesapera, inungar yasɨtata osesape ko ɨvɨ pɨpe yepi, 16 peyemovɨräkwä katu ñe'ësa avɨye va'e tekovesa ombou va'e rese. Akoi ouse Cristo kuri avɨ'aretera pe rese, esepia pe rese che poravɨkɨsa egwë nde'i tëi va'erä. 17 Yepe che rekokwer seropove'ësara viña Tüpä upe peyeroyasa mboavɨye agwä rese, a'ese che avɨ'aretera iyavei aikora opakatu pe rese che vɨ'aretesa pɨpe. 18 Pe avei peyembovɨ'a, peiko avei che vɨ'aretesa rupi. 19 Che ayeroya yande Yar Jesús rese, amondo pɨ'aivi va'erä Timoteo pe repia, a'e omboyevɨse ñe'ësa pe rekokwer resendar, a'ese che avɨ'aretera. 20 Iyavei ndipoi ete ambuae ava Timoteo nungar che pɨ'a ñemoñetasa rupi tuprɨ ima'endu'a va'e pe rese pe reko tuprɨ agwä; 21 esepia opakatu ava oseka gwemimbotar tëi apo agwä, ndosekai ete rumo Jesucristo remimbotar yuvɨreko. 22 Pe ni'ä peikwa Timoteo reko tuprɨsa opakatu upe, iyavei che pɨtɨ̇vɨï Tüpä ñe'ëngagwer mombe'u agwä, inungar chi'ïvä'e oipɨtɨ̇vɨï oyesupa, egwë e'i che pɨtɨ̇vɨï oiko. 23 Sese che aipota imondo agwä pe repia akoi aikwase marä e'ira che rereko yuvɨreko; 24 che rumo ayeroya yande Yar rese aso pɨ'aivi va'erä che teiete pe repia. 25 Iyavei revo avɨye katu ko yande rɨvrɨ Epafrodito, amboyevɨra pe pɨri a'e pembou va'e che pɨtɨ̇vɨï agwä mba'e cheu ipane va'e rese, a'e che ndugwer oporavɨkɨ pirätä va'e Tüpä upe. 26 A'e pe repia pota ite opakatu, iyavei ndasesarai ete pesui esepia peikwapa ite imba'easɨse oiko. 27 Supiete imba'easɨ oiko, seni ete omano viña; ipare rumo Tüpä oiparaɨsuereko, nda'ei a'e gweraño oipɨtɨ̇vɨï, che avei che paraɨsuereko ko vɨ'are'ɨ̇sa yeapɨ-apɨño e'ɨ̇ agwä cheu. 28 Sese che amondo pota poyava pe pɨri, pe yembovɨ'a iri agwä sese, che mbovɨ'a iri agwä avei. 29 Peipɨsɨ tuprɨ peü iyepotase pe vɨ'aretesa pɨpe, esepia a'e yande rɨvrɨ yande Yar rese sekoi va'e, pesaɨsu itera evokoi nungar ava yepi, 30 yande Yar Cristo rese oporavɨkɨse che pɨri seni omano. A'e ni'ä oyemondo mba'e-mba'e tëi porara agwä che pɨtɨ̇vɨï pɨpe, esepia pe ndapeikatui che pɨtɨ̇vɨï peye.
1 Iyavei che rɨvrɨ eta, peyembovɨ'año yande Yar rese peikose. Ndachekwerai ete ñe'ësa aikwachia va'ekwer kwachia iri agwä peü, iyavei avɨye katu ite peü narä. 2 Peñearö akoi ava sekokwerai va'e sui, evokoi mboravɨkɨ naporäi va'e aposar iyavei ava retekwer momaräsar yuvɨrekoi va'e sui; 3 yande rumo imbocircuncidaprɨ nungar supiete va'e Tüpä mboyeroyasar yaiko, esepia yayerure Espíritu pɨpe Tüpä upe; yayembovɨ'a avei Jesucristo reroyasar yande rekosa rese. Nda'ei yande retekwer rese tëi yayeroya. 4 Yepe che supiete ayeroya katura ambuae ava sui evokoi nungar mba'e rese viña. Ndipoi chietera che nungar oyeroya katu va'e evokoi rese: 5 esepia che imbocircuncidaprɨ aiko mbosapɨ ova arɨ pɨpe che are, iyavei che aiko Israel tekwa pendar Benjamín suindar avei, che hebreo, hebreo ra'ɨrɨ avei aiko no. Che yɨpɨndar fariseo rekokwer areko, evokoiyase ayembo'e tuprɨ fariseo arakwasa judío porokwaita rese vichiko; 6 ipɨpe sui tëiete aseka-seka katu ayapo va'erä mba'e opakatu ava Jesucristo reroyasar upe vichiko; ko porokwaita reroyasa rese rumo, ndipoi ete ava marä e'i va'e yuvɨreko cheu. 7 Ko yɨpɨndar opakatu mba'e, avɨye ite cheu viña, Jesucristo rese aikose rumo, avɨye cheu egwë e'i tëi va'e kurïtëi. 8 Iyavei evokoi nungar mba'e opakatu aseya kokotɨ che yesui, che Yar Cristo Jesús rekokwer kwasa pɨpe. Cristo rekokwer sui opa ite mba'e amokañɨ, ipɨpe sui opakatu mba'e ɨtɨ nungar tëi cheu aiko va'erä supi 9 iyavei sese chereko agwä; nda'ei porokwaita mboavɨyesa rese tëi aseka che reko katuprɨ agwä, che rumo aseka Jesucristo rese che yeroyasa pɨpe sui egwë a'e va'erä, egwë e'i ete Tüpä che pɨsɨ seko katuprɨ va'e nungar Cristo rese che yeroyasa pɨpe. 10 Che rumo aikwa pota ite Cristo rekokwer, iyavei areko pota pirätäsa ikwerayevɨsa resendar cheyese aipɨsɨ pota avei iparaɨsu agwer; inungar a'e omano egwë a'e pota avei, 11 egwë a'e aveira asärö che kwerayevɨ agwä omano va'e pa'ü sui vichiko. 12 Asupitɨ opakatu ko mba'e nda'ei ete, iyavei ndaseko maräi va'e aiko nda'e vɨtei chietera; che rumo aseka vɨte a'e tekokwer che rekorä, esepia Cristo Jesús che pɨsɨ ite oyeupe narä. 13 Che rɨvrɨ eta, che ae tëi ko tekokwer i'ɨ̇vi va'e opa ite ayapo vichiko nda'ei chira peü; ko rumo mba'e che ayapo, ayemboesarai opakatu che reko agwer sui, iyavei opakatu che rekovesa rese agwata tenondeño ite, 14 esepia Tüpä che renoi ɨvave che so agwä aipɨsɨ va'erä iporerekosa ɨva pendar Cristo Jesús rese che rekose. 15 Aipo rupi iya yande pɨ'añemoñetara opakatu yande yarakwa tuprɨ va'e, avɨyeteramo pe pɨ'a ñemoñetara ambuae mba'e rese tëi, Tüpä avei oikwa ukara evokoi nungar mba'e peü. 16 Ko yande rekokwer yareko va'e sui rumo ndayande resarai chietera yepi. 17 Che rɨvrɨ eta, peiko che nungar iyavei pema'ekwa tuprɨ ava ore rekokwer moñasar rese. 18 Amombe'u akoi seta yupagwer rupi peü, kurïtëi rumo amboyevɨ irira imombe'u che yase'osa pɨpe peü, seta avei yuvɨrekove ava ko ñe'ësa Cristo mano agwer kurusu resendar amotare'ɨ̇mbar, 19 a'e rumo imokañɨpɨ̇ra yuvɨrekoira kuri. Iyavei itüpä ikaruaisa tëiete yuvɨreko, iyavei gweko ɨvate aisa pɨpe oyapo mba'e tëi yande mochiai va'e yuvɨreko. Ko ɨvɨ pɨpendar mba'e-mba'e tëi reseño ite ipɨ'añemoñeta yuvɨreko. 20 Yande rumo ɨvave narä ite yaiko, yasärö avei yaiko ɨva sui ou va'erä yande Pɨsɨrösar, a'e yande Yar Jesucristo sekoi, 21 a'e opirätäsa pɨpe vɨrekora opakatu mba'e opovrɨve. A'e opirätäsa pɨpe avei osekuñaröpara yande retekwer egwë e'i tëi va'e, a'ese inungar a'e setekwer sendɨyai, nimaräi va'e, egwë ya'e aveira yande yaiko kuri.
1 Sese che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, peyemovɨräkwära yande Yar rese yepi; che ni'ä opoepia pota ite, pe inungar porerekosa imbouprɨ peiko cheu, esepia che vɨ'asa peiko. 2 Evodia iyavei Síntique, toyuvɨrekoi oyekupɨ'ɨrɨ nungar yande Yar reroyasa pɨpe yuvɨreko. 3 Nde ni'ä che pɨtɨ̇vɨï tuprɨ va'ekwer che poravɨkɨsa rese eve, eipɨtɨ̇vɨï evokoi kuña, esepia a'e ni'ä oyembopɨ'avɨräkwä ite che pɨtɨ̇vɨïse Tüpä ñe'ëngagwer pɨsɨrösa resendar mombe'u agwä yuvɨreko, oyoya Clemente rese iyavei ambuae oporavɨkɨ va'e rese che rupi yuvɨreko. A'e serer opa ikwachiaprɨ Tüpä kwachiar tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e resendar pɨpe. 4 Peyembovɨ'arete arɨ yakatu rupi yande Yar rese yepi. Amombe'u iri aipo peü: ¡Peyembovɨ'año katu! 5 Pemboyekwa katu ava upe pe reko mbegwesa. Esepia köimi ete yande Yar yevɨ iri agwä yandeu. 6 Ani ndapeyembovɨ'ai chira mba'e ipanese peü, iyakatu rumo peyerurera opakatu evokoi nungar mba'e rese Tüpä upe; peporandura mba'e rese, iyavei avɨye ndeu peyera chupe. 7 Evokoiyase Tüpä omondora gweko tuprɨsa peü, pe Jesucristo rese peiko va'e, ko teko tuprɨsa ni'ä avɨye katu ava pɨ'a ñemoñetasa sui, ipɨpe sui osäröra pe pɨ'a, pe pɨ'a ñemoñetasa avei peü. 8 Ko ipa, che rɨvrɨ eta, yande pɨ'añemoñetara opakatu mba'e supi tuprɨ va'e rese, poromboetei agwä rese, mba'e i'ɨ̇vi va'e rese, mba'e maräne'ɨ̇ rese, mba'e yande mbovɨ'a va'e rese, opakatu mba'e avɨye va'e ikwaprɨ va'e rese. Iyavei yande pɨ'añemoñetara ambuae mba'e avɨye va'e rese, imboeteiprɨ va'e rese avei. 9 Peyapoño itera mba'e che opombo'e va'ekwer amondo va'e rese peü, pesendu va'e che aipo a'ese, che repia va'ekwer yapose peye: evokoiyase Tüpä gweko tuprɨsa reseve sekoira pe rese. 10 Avɨ'arete yande Yar rese esepia pema'endu'a irimi che rese pe porerekosa mbou agwä cheu. Sesarai yuvɨreko che sui nda'ei chira peü, pe rumo yɨpɨndar ndapeikatui ete che pɨtɨ̇vɨï agwä peye. 11 Ipane mba'e cheu nda'ei chira peü, esepia ayembo'e che vɨ'arete agwä mba'e areko va'e rese. 12 Aikwa marä ya'e yande paraɨsusa pɨpe yaiko, aikwa avei marä ya'e mba'e rereko atɨ agwä. Ayembo'e avei che vɨ'a agwä opakatu mba'e oimese cheu, inungar che ɨ̇taröse ndache rɨepoise avei, oimese sumbɨre va'e mba'e ipanese avei cheu. 13 Aikatu opakatu mba'e uve che yemovɨräkwä agwä, esepia Cristo ombou che pirätä agwä. 14 Pe rumo peyapo mba'e avɨye va'e cheu, che pɨtɨ̇vɨï eteprɨsave peye mba'e-mba'e tëi oimese cheu. 15 Iyavei pe Filipo pendar peikwa akoi yɨpɨndar peipɨsɨse pɨsɨrösa resendar Tüpä ñe'ëngagwer akoi che sose Macedonia sui, ndipoi ete Jesús reroyasar ambuae tekwa pendar iporereko va'e yuvɨreko che rese, pe gweraño pembou pe porerekosa, avɨye pe esa pɨpe che pɨtɨ̇vɨï agwä. 16 Iyavei aikose Tesalónica ve, pembou pe porerekosa cheu ñuvɨrïo yupagwer che pɨtɨ̇vɨï agwä. 17 Ndachepɨ'añemoñetai mba'e arokwaño tëi va'erä pe sui; che rumo aipota Tüpä omboyevɨra peü ko pe porerekosa pembou va'e cheu. 18 Che opa aipɨsɨ pe porerekosa Epafrodito upe pembou va'e, evokoiyase oimeño ite iyavei sumbɨre vɨte cheu. A'e pembou va'e cheu avɨye ite, inungar itaɨsɨ sɨäkwä va'e, iyavei inungar mba'e seropove'ëprɨ avɨye va'e Tüpä upe. 19 Evokoiyase yande Ru Tüpä, omba'e eta porañete va'e sui omondora opakatu mba'e ipane va'e peü, teko porañetesa Cristo Jesús rese oime va'e. 20 ¡Egwë tëi timboeteisa yande Ru Tüpä yepi! Amén. 21 Avɨye, pemombe'u che ma'endu'asa opakatu Tüpä reroyasar Jesucristo rese yuvɨrekoi va'e upe eipeve. Iyavei opakatu Jesús reroyasar yuvɨrekoi va'e che rese, a'e avei omondo oma'endu'asa yuvɨreko peü. 22 Iyavei opakatu ambuae yuvɨrekoi va'e ko'ave Jesús reroyasar, iyavei akoi mborerekwar ɨvate katu va'e rëtäve yuvɨrekoi va'e, a'e avei omondo oma'endu'asa yuvɨreko peü. 23 Yande Yar Jesucristo taperovasa opakatu peiko va'e.
1 Che Pablo, Jesucristo ñe'ë mombe'usar aiko Tüpä remimbotar rupi, yande rɨvrɨ Timoteo reseve, 2 aikwachia ko ore avɨravesa peü, peiko va'e tekwa maräne'ɨ̇sa pɨpe Colosas ve, Cristo rese peiko va'e. Yande Ru Tüpä taperovasa, tombou pe reko tuprɨ agwä peü. 3 Arɨ yakatu rupi oroyeruresa pɨpe perekokwer rese avɨye ndeu oro'e Tüpä, yande Yar Jesucristo Yesupa upe. 4 Esepia oroyandu avei ñe'ësa avɨye va'e pe rekokwer resendar Cristo Jesús rese peikose, iyavei perekose poraɨsusa opakatu Tüpä reroyasar rese, 5 peyapɨsaka tuprɨsa pɨpe ni'ä, peipɨsɨra Tüpä porerekosa ɨvave mba'e avɨye va'e pereko agwä. A'e ichui ni'ä pesendu ñe'ësa supi tuprɨ va'e Jesucristo resendar yepi, 6 ko ñe'ësa imombe'usa avei opakatu peü. Ko ñe'ësa seta ava oipɨsɨ tuprɨ avei yuvɨreko ko ɨvɨ pɨpe, inungar akoi pesenduse yɨpɨndar Tüpä porovasasa resendar ñe'ësa, ipɨpe sui peikwa tuprɨ katu a'e porovasasa supiete va'e. 7 Ko ñe'ësa rese yande rembiaɨsu Epafras pe mbo'e, a'e mbɨa yande Yar Jesucristo rese oporavɨkɨ va'e ore rupi, okwaita vɨroya tuprɨ va'e pe pa'üve. 8 A'e omombe'u oreu Espíritu pɨpe pe ore raɨsusa resendar. 9 Sese avei ore aipo nungar rendu ramoseve ndoroyerurepai ete pe rese, oroporandu pe rese toikwa tuprɨ opakatu Tüpä remimbotar omba'ekwasa Espíritu suindar pɨpe, sendukwa tuprɨsa pɨpe avei yuvɨreko ore yapave peü. 10 Ipɨpe sui tapegwata tuprɨ yande Yar rupi seroyasar tuprɨ pe rekosa pɨpe, tapemboavɨye tuprɨ opakatu semimbotar, mba'e pe rembiapo tuprɨ pereko katura sovake, ipɨpe sui avei tapeikwa tuprɨ katu Tüpä rekokwer peiko. 11 Iyavei tombou katu pe momirätä agwä gwekokwer pirätäsa pɨpe sui; evokoiyase oimese mba'e tëi peü, peñemosañora pe reko mbegwesa pɨpe, pevɨ'asa pɨpe avei, 12 avɨye ndeu peyera pe vɨ'aretesa pɨpe yande Ru Tüpä upe, esepia a'e omoigätu pe rekokwer peipɨsɨ agwä iporerekosa oime va'erä opakatu sembiporavo upe akoi yuvɨrekoi va'e Tüpä poroesapesa pɨpe. 13 Tüpä ni'ä yande pɨsɨrö Karugwar povrɨ sui, egwë e'i yande reraso Gwa'ɨrɨ gwembiaɨsu povrɨve, 14 a'e Ta'ɨrɨ yande pɨsɨrö iyavei yande angaipa rese iñeröi yandeu. 15 Cristo ni'ä omboyekwa uka Vu Tüpä rekokwer ndoyekwai va'e gwekokwer pɨpe; a'e Ta'ɨrɨ ni'ä yɨpɨsuive ɨvate katu va'e opakatu mba'e yapoprɨ sui. 16 Cristo sui ni'ä Tüpä oyapo opakatu mba'e oime va'e ɨvave ɨvɨve avei, mba'e oyekwa va'e ndoyekwai va'e aveino, inungar mbigwai ɨva pendar vɨreko va'e omborerekwasa, iyavei opirätäsa. Opakatu ite Cristo sui yaposa mba'e iyavei opakatu mba'e yaposa chupe narä ite. 17 Cristo oikove yɨpɨsuive araka'e opakatu mba'e reime e'ɨ̇ vɨteseve, a'e avei omoime vɨte opakatu mba'e yandeu. 18 Esepia ni'ä Cristo sekoi opakatu vɨroyasar rerekwar, a'e yande setekwer ite yaiko. A'e rane avei yɨpɨndar sekoi okwerayevɨ va'e, evokoiyase a'e ɨvate katu va'e opakatu sui sekoi. 19 Esepia Tüpä oipota opakatu gwekokwer reseve sekoi va'erä Cristo rese yepi, 20 Cristo sui ni'ä Tüpä oiparaɨsuereko opakatu ava ko ɨvɨ pɨpendar oiko chupe narä, inungar oime va'e ɨvɨ pɨpe iyavei oime va'e ɨvave, egwë e'i Jesús oipɨyere vuvɨ kurusu rese Tüpä upe opakatu mba'e moigätu agwä. 21 Yɨpɨndar pe pɨ'añemoñeta raisa pɨpe sui tëi amombrɨ Tüpä sui peiko yamotare'ɨ̇sa pɨpe, mba'e pe rembiapoai rese, 22 kurïtëi rumo Tüpä iñeröi peü pe reroyevɨ oyeupe Cristo mano pɨpe. A'e ni'ä egwë e'i Vu rovai ipe'aprɨ pe rereko oyeupe narä, pe reko maräne'ɨ̇ agwä mba'e avɨe'ɨ̇sa pɨpe ava rovake. 23 Egwë peye agwä rumo peyemovɨräkwä ñoitera Cristo rese pe yeroyasa pɨpe yepi, ndapeyepepɨi chiaveira mba'e oime va'erä rese pe yeroyasa sui pesendu va'e ko ñe'ësa ñepɨsɨrösa resendar pɨpe. A'e imombe'usa opakatu ɨvɨ rupi, che ni'ä Pablo, ikwaiprɨ aiko ko ñe'ësa mombe'u agwä. 24 Kurïtëi avɨ'a pe rese che yemomborarasa pɨpe, egwë a'e iporara che rete rese ko'ave vichiko, egwë e'i avei Cristo oyemomborara vɨte vɨroyasar rese, esepia yande seroyasar setekwer nungar yaiko. 25 Jesús reroyasar pɨtɨ̇vɨï agwä ni'ä Tüpä che kwai, sese amombe'u opakatu iñe'ëngagwer peü, pe reko tuprɨ agwä rese, 26 a'e ñe'ësa araka'e suive ndikwasai va'e ite, kurïtëi rumo Tüpä omboyekwa vɨroyasar upe. 27 Chupe ite Tüpä omboyekwa pota ko ñe'ësa porañete va'e omboyekwa ramo va'e opakatu ava yuvɨrekoi va'e ɨvɨ pɨpendar upe. Ko ñe'ësa ndikwasai va'e, a'e Cristo pe rese sekoi va'e, ko yande remiarö yareko va'erä teko orɨ porañete va'e kuri. 28 Ore ni'ä Cristo rekokwer oromombe'u opakatu ava upe, orombo'e avei ava yarakwa tuprɨ agwä ore arakwasa pɨpe toyuvɨrekoi tuprɨ ite Cristo rese Tüpä rovai ore esa pɨpe. 29 Ko rese ni'ä che aporavɨkɨ eteprɨ opakatu Cristo pirätäsa pɨpe.
1 Che aipota peikwa che yemboakɨsa pe rekokwer rese, Laodicea pendar rekokwer rese, seta ambuae ava che kwapare'ɨ̇ rekokwer rese avei. 2 Toyemongere'ɨ̇ katu, toyemboyoya gwasu oyeaɨsusa pɨpe yuvɨreko viya, iyavei sendukwa tuprɨsa pɨpe toyuvɨrekoi mba'e tuprɨ pɨpe viya opakatu peü, esepia Tüpä sui ndikwasai va'e mba'e peikwa tuprɨra ko mba'e imboyekwapɨ ramo, a'e ni'ä Cristo sekoi; 3 a'e vɨreko opakatu mba'e yande mboarakwa agwä, mba'e rendukwa tuprɨ agwä avei. 4 Ko mba'e amombe'u peü ava oñe'ë tuprɨaisa pɨpe tëi pe mbopa e'ɨ̇ agwä. 5 Iyavei yepe amombrɨ aiko pe sui viña, pe rese che ma'endu'asa pɨpe rumo aikoveño pe reseve yepi, aikwa pegwata tuprɨaise pe reko ɨ̇visa pɨpe, ndapeyepepɨise kokotɨ rupi Cristo reroyasa sui. Sese che mbovɨ'areteño peye. 6 Evokoiyase inungar akoi peipɨsɨ Jesucristo pe Yar agwä, egwë peye aveira peiko Cristo rese arɨ yakatu rupi, 7 pe yemovɨräkwäsa pɨpe, peyembo'esa rese peyemomirätä katura Cristo rese pe yeroyasa pɨpe, iyavei avɨye ndeu peye itera Tüpä upe arɨ yakatu yepi. 8 Peikwa katu: peyembopa ukai rene araka'endar tëi ava arakwasa pɨpe, esepia a'e egwë e'i tëi va'e, ava suindar tëi yembo'esa, ɨvɨ pɨpendar ava seko ɨvate katu va'e pɨ'a ñemoñetasa tëi, nda'ei Cristo suindar porombo'esa. 9 Esepia Tüpä reko pirätäsa oyekwa Cristo rese, 10 Cristo sui avei Tüpä omboyekwa opakatu gweko pirätäsa, esepia Cristo sekoi opakatu mborerekwar ɨvɨ pɨpendar iyavei ɨva pendar rerekwar. 11 Ichui avei imbocircuncidaprɨ peiko, nda'ei rumo pe rete rese yaposa ava tëi rembiapo, ko rumo Tüpä oyapo va'e pe rekokwer rese, peiko va'erä Cristo rese, ipɨpe sui omokañɨpa pe angaipa pe sui. 12 Pe apirämosa pɨpe opa ite pe rekokwerai ñotɨ̇sa Cristo rupive, egwë e'i avei pe rekokwer okwerayevɨ supive, esepia peyeroya ite Tüpä pirätäsa, a'e akoi ombogwerayevɨ omano va'e pa'ü sui. 13 Pe ni'ä akoi yɨpɨndar omano va'e nungar tëi peiko peye mboangaipasa pɨpe; kurïtëi rumo Tüpä pe rekokwer mbogwerayevɨ Cristo reseve, iyavei iñeröi opakatu yande angaipa rese yandeu. 14 Tüpä opa omboye'o yande angaipa yande reko momaräsar oime va'e sui; Cristo atɨkasa kurusu sui opa yande renose yande kañɨ rägwer sui. 15 Ipɨpe sui Tüpä opa omokañɨ mborerekwareta seko pirätäsa va'e, Cristo rekokwer sui osekopɨpa opakatu ava rembiepiave inungar vavasa pendar ipɨsɨprɨ serasoprɨ va'e yepi. 16 Evokoiyase toñe'ë-ñe'ë tëi eme ava pe rembi'u rese yuvɨreko pe ɨgwa rese avei; anise ndapemboeteise pieta, arɨ yasɨ osë ramomi va'e, arɨ mbɨtu'usa aveino. 17 Esepia yɨpɨndar oime va'e mba'e ou agwä renonde egwë e'i tëiete, ko rumo Cristo supiete va'e sekoi. 18 Peyapɨsakai rene ava ñe'ë katuprɨai porombopasa rese iyeruresa mbigwai ɨva pendar rese, iyavei osepia pota va'e mba'e ndayasepia va'e oyese yuvɨreko oyeeko mboɨvateai tëi va'e opɨ'a ñemoñetasa pɨpe yuvɨreko. 19 Esepia a'e ndoyuvɨrekoi yande kwaisar Cristo rese, a'e omovɨräkwä va'e opakatu vɨroyasar yepi, evokoiyase a'e omboyemboya tuprɨ oyese, ñepëi va'e nungar vɨreko oyeupe Tüpä remimbotar rupi. 20 Pe omano va'ekwer peiko Cristo rese, iyavei ndapeiko iri ko ɨvɨ pɨpendar pɨ'a ñemoñetasa povrɨve tëi. ¿Ma'erä evokoiyase peroya vɨte ko ɨvɨ pɨpendar porokwaita egwë e'i tëi va'e 21 inungar aipo e'i: “Pepokoi rene ko mba'e rese, ani avei pe'u evokoi nungar mba'e tëi, ndapeipɨsɨ chiaveira mba'e pepo pɨpe”? 22 Opakatu ko nungar porokwaita okañɨ tëi va'erä, esepia a'e ava remimbotar tëi yembo'esa iporokwaita tëi avei. 23 Ko mba'e avɨye anga'u arakwasa supiete va'e, esepia seroyasar a'e e'iño oyeruresa upe, oyeekomomini tëi iyavei omombaraɨsu gwetekwer yuvɨreko viña, a'e arakwasa rumo egwë e'i tëi va'e, esepia ndayande pɨtɨ̇vɨï ete yande yepepɨ agwä yande remimbotarai sui.
1 Kurïtëi rumo okwerayevɨ va'e peiko Cristo rese, sese peseka katu ko mba'e avɨye va'e ɨva pendar, a'eve ɨvave Cristo ogwapɨ öi gweko mborerekwasa pɨpe Vu Tüpä akato kotɨ. 2 Pepɨ'añemoñeta mba'e ɨva pendar rese, nda'ei chira ɨvɨ pɨpendar mba'e rese tëi. 3 Esepia opa ite pe mano, Tüpä rumo omoigätu mba'e avɨye va'e Cristo rese peiko va'erä. 4 Cristo ni'ä sekoi perekovesa. Sese a'e oyevɨ irise kuri, egwë peye aveira perekora ipɨri seko orɨ porañetesa. 5 Evokoiyase pepoi opakatu ko mba'e naporäi va'e ko ɨvɨ pɨpendar tëi pe rese oime va'e sui: ndapeyemboagwasai chira, ndapeyapoi chira mba'e tëi pe rekokwer pɨpe, ndapeipotarai chira pɨ'añemoñeta raisa, ndapeipotarai chira ambuae ava mba'e (esepia, a'e ni'ä oyoya mba'e ra'anga tëi mboeteisa rese). 6 Akoi oyapo va'e ko nungar mba'e, a'e Tüpä ñemoɨrösa oipɨsɨra seroya e'ɨ̇sa pɨpe yuvɨreko; 7 egwë peye avei yɨpɨndar pe rekokwerai pɨpe peiko. 8 Kurïtëi rumo peseya opakatu ko mba'e-mba'e tëi: pe ñemoɨrösa, pe poroyukai aisa, pe reko raisa, peñe'ë marä-marä tëisa iyavei peñe'ë sa ndayamombe'ui va'e. 9 Ndaperemiräi chira peyese, esepia pepoi yɨpɨndar pe rekoai sui pe rembiapoai sui avei, 10 iyavei peipɨsɨ tekokwer pɨasu avɨye va'e: ipɨpe peyembo'e arɨ yakatu yande Aposar Tüpä rekokwer rese peiko, ikwa tuprɨ katu agwä. 11 Nda'ei mba'e avɨye va'e peikose griego, anise judío, iyavei imbocircuncidaprɨ anise nimbocircuncidaiprɨi, iyavei yaikose ambuae tekwa pendar, iyavei ava ndovɨrekoi va'e arakwasa oyese, ava rembigwai tëi sekoi va'e, anise nda'ei va'e mbigwai, esepia Cristo ɨvate katu va'e opakatu sui iyavei oyoya gwasu opakatu yande pɨ'a pɨpe yareko. 12 Esepia Tüpä pe raɨsu eteprɨ iyavei pe poravo toyuvɨrekoi cheu narä oyapave. Evokoiyase peyapora ko nungar mba'e, peporoaɨsura, peavara peyeupe, peñemominira, pe reko mbegwera iyavei peñemosañora. 13 Egwë peyera peñemosa oyeupe, peñeröi aveira opakatu oyeupe akoi pe pa'ü pendar oñemoɨröse peü. Inungar yande Yar ombou ñeröisa yandeu, pe avei egwë peyera ambuae ava upe. 14 Iyavei peyeaɨsu katura, esepia a'e yande mboyemboya tuprɨ oyese yepi. 15 Iyavei teko tuprɨsa Cristo ombou va'e peü, tape mbo'e pe pɨ'añemoñeta tuprɨ agwä, esepia ko rese Tüpä pe renoi ñepëi ava nungar pe reko agwä. Iyavei avɨye ndeu peyera chupe. 16 Topɨta tuprɨ Cristo ñe'ëngagwer pe pɨ'a pɨpe. Pe arakwasa tuprɨsave peyembo'e tuprɨ, peyemongere'ɨ̇ katu sapukaisa Tüpä suindar rese. Pesapukai opakatu sapukaisa Tüpä upendar pe pɨ'a pɨpe, avɨye ndeu pe esave yepi. 17 Iyavei opakatu mba'e peyapo va'e anise peñe'ë va'e avei peyapo yande Yar Jesús rer pɨpe. Jesús rer pɨpe avei, avɨye ndeu peyera Tüpä upe yepi. 18 Iyavei pe kuña omenda va'e, pemboyeroyara pe mer, esepia ko ni'ä pe kwaita pe yande Yar rese peiko va'e. 19 Pe aveino imer pesaɨsu pe rembireko, perekoi rene pɨ'a vɨräkwäsa pɨpe. 20 Pe aveino chi'ïvä'e, peroya aveira pe yesupa, esepia a'e yande Yar oipota. 21 Pe aveino iyesupa eta, pemoñemoɨrö ukai rene pe ra'ɨrɨ peyeupe, esepia avɨyeteramo nikere'ɨ̇ iri chira okwaise peü. 22 Pe aveino mbigwai, peroya tuprɨ avei pe rerekwar ko ɨvɨ pɨpe yepi, anichira a'e pe repiaseño pembovɨ'ara, iyakatu rumo pemboyeroyara pe pɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe, Tüpä sui pe sɨkɨyesa pɨpe avei. 23 Opakatu mba'e peyapo va'e, peyapo pe kere'ɨ̇save yande Yar mbovɨ'a agwä nda'ei chira ava mbovɨ'a agwä tëi. 24 Esepia, peikwa tuprɨ ko yande Yar omboura oporerekosa peü. Esepia ni'ä Cristo upe narä ite mba'e peyapo, a'e ni'ä pe Yar supi tuprɨ va'e sekoi. 25 Akoi ava oyapo va'e mba'e naporäi va'e, oipɨsɨ aveira gwembiapoai reprɨ, Tüpä ni'ä nomboyoavɨratɨi yande raɨsu.
1 Pe avei serekwar, peyapo mba'e i'ɨ̇vi va'e pe pɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe pe rembigwai upe. Pe avei peyemoma'endu'ara pe Yar ɨva pendar pereko va'e rese. 2 Iyavei peyerure katu arɨ rupi pe ma'emo'äsa pɨpe, avɨye ndeu peyera Tüpä upe. 3 Peyerure avei ore rese, tore pɨtɨ̇vɨï Tüpä oñe'ëngagwer mombe'u vɨte agwä toroñe'ë vɨte avei ko ñe'ësa Cristo resendar Tüpä omboyekwa ramo va'e rese yandeu, sese tëi ni'ä ko che rokendasa. 4 Peyerure katu che rese, tamombe'u tuprɨ ko ñe'ësa opakatu upe sendukwa tuprɨ agwä, egwë ta'e che kwaita mboavɨye. 5 Peiko tuprɨ pe arakwasa pɨpe ava nda'ei va'e Cristo reroyasar rovake, peyapo tuprɨ mba'e ko tekokwer avɨye vɨteseve. 6 Pe reko avɨye tuprɨsa pɨpe peñe'ëra yepi, iyavei peikwa tuprɨra ñe'ësa mboyevɨ agwä ñepëi-pëi ava upe. 7 Ko yande rɨvrɨ yande rembiaɨsu Tíquico, che pɨtɨ̇vɨï tuprɨsar, a'e oporavɨkɨ tuprɨ yande Yar rekokwer rese che rupi, a'e omombe'ura che rekokwer peü. 8 Sese ko amondo peü ore rekokwer kwa tuprɨ agwä, pe mongere'ɨ̇ katu agwä avei. 9 Ko Onésimo avei osora supi, a'e avei yande rembiaɨsu, yande rɨvrɨ seko tuprɨ va'e pe rekwa pendar. A'e ñuvɨrïo mbɨa omombe'ura peü opakatu mba'e oime va'e ko'ave. 10 Aristarco, che ndugwer che rokendasave, omondo oma'endu'asa peü; iyavei Marcos Bernabé ri'ɨrɨ. Peikwa ite Marcos oso va'erä eipeve; osose pe pɨri, peipɨsɨ tuprɨñora. 11 Iyavei omondo Jesús oma'endu'asa peü, a'e serer akoi Justo. Ko gwerañomi Jesús reroyasar pa'üve judío oporavɨkɨ va'e che rupi yuvɨreko Tüpä mborerekwasave narä, a'e ni'ä che mbovɨ'a yuvɨreko yepi. 12 Epafras avei omondo oma'endu'asa peü, a'e pe rekwa pendar ite, Cristo Jesús rembigwai; a'e oyerure va'e pe rese yepi toyemovɨräkwä tuprɨ iyavei toyuvɨrekoi Tüpä remimbotar rupi yuvɨreko oyapave. 13 Che aikwa ite Epafras rekokwer, a'e oyemboakɨ oyeruresa pɨpe pe rekokwer rese, Laodicea pendar rekokwer rese, Hierápolis pendar rekokwer rese avei. 14 Iyavei yande rembiaɨsu Lucas, oporoposano va'e, Demas reseve omondo oma'endu'asa yuvɨreko peü. 15 Pemboavɨravemi eipeve yande rɨvrɨ Laodicea pendar oreu. Kuña Ninfa serer va'e avei, toñemonu'ä avei Tüpä reroyasar opakatu gwëtä rupi yuvɨreko. 16 Peyerokɨ pare, pemondo ko kwachiar Laodicea pendar Jesús reroyasar upe iyerokɨ agwä; pe Laodicea pendar kwachiar rese avei peyerokɨra. 17 Pemombe'u ko Arquipo upe: “Emboavɨye tuprɨ yande Yar nde kwaisa peyera.” 18 Che Pablo aiko, aikwachia ko che ma'endu'asa peü. Tapema'endu'a vɨte che rokendasave che rese. Avɨye peü yande Aposar tape pɨtɨ̇vɨï oporoaɨsusa pɨpe.
1 Che Pablo, Silvano iyavei Timoteo, aikwachia ko che ñe'ë peü, ore rɨvrɨ eta, peñemonu'ä va'e Tüpä upe tekwa Tesalónica ve, yande Ru Tüpä, yande Yar Jesucristo rese peiko va'e. Taperovasa pe reko tuprɨ agwä yande Yar Tüpä. 2 Ore, avɨye ndeu oro'e arɨ rupi Tüpä upe opakatu pe rese yepi, iyavei ore ma'endu'a pe rese ore yeruresa pɨpe. 3 Pe ni'ä yande Yar rese pe yeroya tuprɨsa pɨpe peporavɨkɨño yepi, iyavei pe poroaɨsusa pɨpe peyapo mba'e Tüpä upe, iyavei peñemosaño mba'e tëi upe Jesucristo rärösa pereko va'e rese. Sese ore ma'endu'a pe rese arɨ yakatu rupi yande Ru Tüpä rovai. 4 Ore rɨvrɨ eta, pe ni'ä Tüpä rembiaɨsu peiko, oroikwa avei a'e pe poravose. 5 Esepia akoi oromombe'use ñe'ësa pɨsɨrösa resendar, nda'ei ñe'ësa ore yesuindar tëi oromombe'u peü; Espíritu Maräne'ɨ̇ reko pirätäsa pɨpe rumo oroñe'ë, iyavei oroikwa ko ñe'ësa supiete va'e. Peikwa avei ni'ä akoi oroiko tuprɨse pe pa'üve, oroseka avei pe reko tuprɨ agwä. 6 Pemboyeapɨ ore rekokwer peiko iyavei yande Yar rekokwer, iyavei yepe peparaɨsu mba'e-mba'e tëi pa'üve peiko viña, peipɨsɨ ko ñe'ësa pe vɨ'asa pɨpe Espíritu Maräne'ɨ̇ ombou va'e peü. 7 Evokoiya pe reko pɨpe pemboyekwa katu pe reko katuprɨsa Tüpä reroyasar Macedonia pendar upe, Acaya pendar upe avei. 8 Pe sui ete yande Yar ñe'ë opa ikwasa kurïtëi, nda'ei Macedonia rupiño Acaya rupi avei, opakatu rupi avei oikwa yuvɨreko, ikwasa avei peyeroyase Tüpä rese, sese ore ndoromombe'u iri chira pe rekokwer. 9 Esepia a'e avei omombe'u yuvɨreko oreu akoi oreso agwer pe pɨri, pe ore pɨsɨ tuprɨ agwer resendar avei, omombe'u avei mba'e ra'anga sui pe poi agwer Tüpä oikove va'e rupi pe gwatasa yuvɨreko, pe chupe narä mba'e apo agwä aveino 10 omombe'u avei pesärö va'e Tüpä Ra'ɨrɨ Jesús iyevɨ agwä ɨva sui yuvɨreko oreu, a'e akoi Tüpä ombogwerayevɨ va'e Jesús omano va'e pa'ü sui, a'e ni'ä yande pɨsɨröra ñemoɨrösa ipirätä va'e sui.
1 Che rɨvrɨ eta, pe ni'ä peikwa oreso agwer pe pɨri nda'ei egwë e'i tëi va'e. 2 Peikwa tuprɨ avei ni'ä akoi yɨpɨndar marä-marä tëi ava ore rereko yuvɨreko tekwa Filipos ve, Tüpä rumo ore pɨtɨ̇vɨï oñe'ëngagwer pɨsɨrösa resendar mombe'u agwä opakatu ore sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe ore amotare'ɨ̇mbar pa'üve. 3 Esepia ndoroyavɨi ete ore ñe'ë iyavei ndoroñe'ëi ore pɨ'añemoñeta raisa tëi pɨpe peü, ndorombopai avei ava ore porombo'esa pɨpe. 4 Tüpä rumo ore rekoa'ä, ichui orekwai oñe'ëngagwer pɨsɨrösa resendar mombe'u agwä; egwë oro'e imombe'u. Nda'ei ava mbovɨ'a agwä tëi, Tüpä ñoite oikwa yande pɨ'a ñemoñetasa yepi. 5 Peikwa ni'ä ore ndoroñe'ëi ete ñe'ësa ikatuprɨ katu va'e rese pe mbopa agwä, iyavei nda'ei gwarepochi potasave tëi oroñe'ë tuprɨ. Tüpä oikwa ite ko opakatu mba'e ore rembiapo. 6 Ore ndorosekai ete ava ore mboetei katu agwä yuvɨreko: ndorosekai avei pesui ambuae ava sui aveino. 7 Yepe Cristo ñe'ë mombe'usar oroiko viña oroikatu ite oroporandu va'erä orepɨtɨ̇vɨï agwä peye viña, oroyemominiño rumo oroiko pe pa'üve. Inungar akoi kuña osärö tuprɨ va'e omembrɨ imboakwa agwä yepi, 8 egwë oro'e avei ore pe raɨsu, sese nda'ei Tüpä ñe'ëngagwer gweraño oromondo pota peü, ore rekokwer aveino. ¡Esepia orovɨreko ite poraɨsusa pe rese! 9 Che rɨvrɨ eta, peyemoma'endu'a akoi ore paraɨsu agwer rese, ore poravɨkɨ agwer rese arɨ pɨ̇tü reseve avei, nda'ei pe mañeko tëi agwä mba'e oromombe'u Tüpä ñe'ëngagwer oroiko peü. 10 Pe ni'ä ore repia peye, Tüpä avei oikwa ore reko tuprɨsa, ore rembiapo supiete va'e, i'ɨ̇vi va'e pe Jesús reroyasar pa'üve. 11 Peikwa ni'ä, inungar mbɨa gwa'ɨrɨ upe, egwë oro'e pe mongere'ɨ̇, pe mbovɨ'asa avei ñepëi-pëi opakatu, 12 iyavei oromondo pe kwaitarä pe reko tuprɨ agwä Tüpä remimbotar rupi. A'e ni'ä oñe'ë peü peiko va'erä sese imborerekwasa porañetesave. 13 Ko rese, avɨye ndeu oro'e Tüpä upe arɨ yakatu rupi, esepia Tüpä ñe'ëngagwer oromombe'u va'e peü, peipɨsɨ ite ko Tüpä ñe'ë, nda'ei ava tëi ñe'ë. Supiete Tüpä ñe'ë, a'e ni'ä osekuñaröpa ite pe rekokwer peroya pare. 14 Che rɨvrɨ eta akoi peiporara va'e, mba'e-mba'e tëi pemu eta pa'üve peikose, egwë e'i tuprɨ avei Tüpä reroyasar Judea pendar yuvɨrekoi va'e Cristo Jesús rekokwer rese. Imu judío ae oseka-seka yamotare'ɨ̇save yuvɨreko. 15 Judío ni'ä oyuka yande Yar Jesús yuvɨreko, a'e avei oyukapa Tüpä ñe'ë mombe'usar araka'e, ore avei opa ore mombo yuvɨreko. Ndovɨroyai Tüpä iyavei opakatu ava amotare'ɨ̇mbar tëi yuvɨrekoi, 16 esepia akoi oroñe'ë potase ava nda'ei va'e judío upe iñepɨsɨrö agwä rese, a'e rumo ndoipotai yuvɨreko oreu. Ipɨpe sui oyemboangaipa katu yuvɨreko. Kurïtëi rumo Tüpä ñemoɨrösa ipirätä va'e ou i'arɨve yuvɨreko. 17 Che rɨvrɨ eta, akoi oroyepepɨse pe sui movɨrö arɨ rupi, yepe ndaperepiasa iri ete viña, ore rumo ore pɨ'a ñemoñetaño ite pe rese iyavei oroso va'erä pe repia. 18 Orosa'ä tëi oreso agwä pe repia; che Pablo teiete seta yupagwer tëi aso pota, Karugwar rumo ndoipotai. 19 Evokoiyase ¿uma pi'ä orosäröra ore vɨ'asa pɨpe ore reko mboɨvate katu agwä akoi yande Yar Jesús oyevɨse kuri? Esepia nda'ei chira pe, nda'ei chira avei ambuae ava. 20 Pe ni'ä ore reko mboɨvatesa peiko, orevɨ'asa aveino.
1 Evokoiyase che nañemosa iri ete pe repia e'ɨ̇ rese, sese ore pɨ'a ñemoñeta oropɨta va'erä Atenas ve, 2 iyavei yande rɨvrɨ Timoteo a'e oporavɨkɨ va'e Tüpä upe ore rupi, omombe'u va'e ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar Cristo suindar ou va'e. A'e amondo peü pe movɨräkwä katu agwä, pe mongere'ɨ̇ katu agwä avei peyeroya katu va'erä Cristo rese, 3 iyavei tipo eme oyembosɨkɨye va'e ko mba'e tëi pe mombaraɨsuse. Peikwa ni'ä yaiporara rane itera ko nungar mba'e yaiko. 4 Iyavei akoi oroiko vɨtese pe pɨri, yande paraɨsu rane itera mba'e yavai va'e apo agwä oro'e akoi peü; egwë e'i ete kurïtëi mba'e pesepiase. 5 Evokoiyase che nañemosa irise, amondo Timoteo pe rekokwer rese porandu agwä, che asɨkɨye tëi avɨyeteramo karugwar omondora mba'e tëi pɨpe, ore poravɨkɨ agwer evokoiyase okañɨ tëira che e'save. 6 Kurïtëi rumo Timoteo oyevɨ Tesalónica sui, gweru ñe'ësa avɨye va'e pe resendar oreu pe Tüpä reroyasa, pe poroaɨsusa resendar. Iyavei aipo pema'endu'asa ore rese pe poroaɨsusa pɨpe, iyavei pe ore repia pota tëi peye no, inungar ore pe repiasa pota tëi avei. 7 Sese che rɨvrɨ eta, ore paraɨsusa pa'üve ore mbovɨ'arete peye, ko oroikwase pe reko tuprɨ Tüpä reroyasa pɨpe. 8 Kurïtëi ore mopoäse katu iri ete oroyanduse pe yemovɨräkwäsa yande Yar rese. 9 ¿Marä ya'era pi'ä, avɨye ndeu yande'e tuprɨ agwä Tüpä upe, oro'e pe reko tuprɨsa rese, ore yembovɨ'a katusa pe rese aveino? 10 Pɨ̇tü arɨ rupi avei oroporandu Tüpä upe oreso agwä pe repia eipeve, iyavei Tüpä reroyasa ipane vɨte va'e mboavɨye tuprɨ agwä peü. 11 Iyavei ore oroipota ore pɨtɨ̇vɨïra yande Ru Tüpä, yande Yar Jesús avei oreso agwä pe pɨri. 12 Evokoiyase yande Yar tape movɨräkwä katu, tombou katu avei pe yeaɨsu agwä, iyavei opakatu raɨsu agwä, inungar ore orovɨreko pe raɨsusa. 13 Ipɨpe sui tape movɨräkwä pe reko maräne'ɨ̇ pɨpe pe mba'e avɨe'ɨ̇save yande Ru Tüpä rovai akoi oyevɨse yande Yar Jesús opakatu vɨroyasareta reseve. Amén.
1 Che rɨvrɨ eta, kurïtëi oroñe'ë pota peü pe kwaitarä rese yande Yar Jesús rer pɨpe: inungar kurïtëi pe rekokwer pereko, egwë peyeño ite katu peiko ore pe mbo'e agwer rupi Tüpä mboetei agwä. 2 Pe ni'ä, peikwa akoi ore pe mbo'e agwer yande Yar Jesús rer pɨpe. 3 Esepia Tüpä oipota pe reko maräne'ɨ̇ agwä oyeupe, tipo eme ñepëi ava oyemboagwasa tëi va'e 4 iyavei peiko tuprɨ pe rembireko rese pe reko ɨ̇visa pɨpe Tüpä remimbotar rupi, iyavei pemboetei tuprɨra sereko yepi, 5 peikoi rene ava Tüpä ndoikwai va'e reko pɨpe pe remimbotar tëi apo agwä. 6 Tipo eme avei oyapo va'e ko nungar angaipa yande rɨvrɨ reko momarä agwä tëi, esepia Tüpä omondora oñemoɨrösa ipirätä va'e evokoi nungar ava upe, evokoi ni'ä yɨpɨsuive oromombe'u va'e peü. 7 Esepia Tüpä ni'ä yande poravo yande reko maräne'ɨ̇ agwä, nda'ei angaipa pɨpe yande reko agwä tëi. 8 Sese akoi ndosendu potai va'e ko yembo'esa, nda'ei ete ava tëi vɨroɨrö, a'e rumo Tüpä ite vɨroɨrö yuvɨreko akoi ombou va'e oyesuindar Espíritu Maräne'ɨ̇ peü. 9 Iyavei pe mboyekwa vɨtese peyeaɨsusa avɨye va'e, sese ndiya iri oroikwachia va'erä peü, esepia ni'ä Tüpä ite pe mbo'e pe yeaɨsu agwä opakatu. 10 Egwë peye ni'ä opakatu yande rɨvrɨ eta ko Macedonia rupindar raɨsu peiko. Ko katu peyapo che rɨvrɨ eta, pe mbouvicha katu pe poroaɨsusa sereko. 11 Peiko tuprɨño avei pe reko mbegwesa pɨpe, mba'e pe rembiapo reseño tuprɨ pe'añeko, peporavɨkɨ pe po pɨpe ite aipo oro'e akoi imombe'u peü, 12 evokoiyase pe mboyeroyara ava nda'ei va'e Jesús reroyasar yuvɨreko, iyavei pe ndapeporandui chira ambuae ava upe mba'e rese ipanese peü. 13 Che rɨvrɨ eta, ore oroipota peikwa va'erä manosa rekokwer, sese ndapeikoi chira pe vɨ'are'ɨ̇sa pɨpe inungar ambuae ava ndoyeroyai va'e Tüpä rese yuvɨreko. 14 Inungar Jesús omano ichui okwerayevɨ, evokoiyase yande avei yaroya Tüpä, Jesús reseve ombogwerayevɨra opakatu akoi seroyasa pɨpe omano va'e yuvɨreko. 15 Sese ko oromombe'u peü, inungar yande Yar porombo'esa, yande yaikove vɨte va'e ko ɨvɨ pɨpe, akoi oyevɨse yande Yar, nda'ei chira yande rane omano va'ekwer sui yayemboya yande Yar rese. 16 Esepia yande Yar ogweyɨ irira ɨva sui ou mborerekwar ɨvate va'e ñe'ësa pɨpe, a'ese oyeendura mbigwai ɨva pendar rerekwar ñe'ë iyavei Tüpä remimbɨ moñe'ë pirätäsa. A'ese Cristo reroyasar omano va'ekwer rane opü'ara yuvɨreko; 17 ipare yande yaikove vɨte va'e, serasoprɨ yaikora opakatu omano va'ekwer rupive ɨva kɨ'a rese, ko yande Yar rovaïchi agwä ɨvɨtu rupi; egwë ya'era yande Yar pɨri yaiko va'erä apɨre'ɨ̇. 18 Sese peyemongere'ɨ̇ katu ko ñe'ësa pesendu va'e rese.
1 Iyavei che rɨvrɨ eta akoi arɨ yande Yar yusa resendar ore ndoroikwachiai chira peü. 2 Esepia peikwa tuprɨ ko yande Yar arɨ oyepotara imo'ä e'ɨ̇sa pɨpe, inungar akoi imondarai va'e oyepota pɨ̇tü pɨpe. 3 Akoi ava aipo e'ise yuvɨreko: “Opakatu avɨye ite yaiko, iyavei ndipo iri mba'e-mba'e tëi yandeu”, a'ese inungar akoi kuña imembɨrasɨ avɨyeteramo tëi, egwë e'i aveira avɨyeteramo tëi ikañɨ oura i'arɨve, a'ese ndoikatui chira oñemi yuvɨreko. 4 Pe rumo, ore rɨvrɨ eta, nda'ei pɨ̇tümimbisa pendar nungar peiko, evokoiyase oyepotase yande Yar arɨ, nda'ei chira imondarai va'e nungar pe resapɨ'a tëi ou. 5 Esepia pe opakatu peiko va'e Tüpä poroesapesa pɨpe. Nda'e iri yande pɨ̇tümimbi pɨpendar yaiko; 6 sese ndayaikoi chira ko ambuae yuvɨroke tëi va'e nungar; iyakatu rumo yande yayemopoäse yande pɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe. 7 Akoi yuvɨroke va'e, yuvɨroke pɨ̇tü pɨpe, iyavei osavaɨpo va'e, osavaɨpo avei pɨ̇tü pɨpe yuvɨreko; 8 yande rumo yaiko va'e Tüpä poroesapesa pɨpe, evokoiyase yareko tuprɨra yande pɨ'a ñemoñetasa yande reko tuprɨ agwä yepi. Yayoepɨra yande yeroyasa pɨpe, poroaɨsusa pɨpe aveino, iyavei inungar akoi sundao vɨreko oakä ndɨru gwarepochi apoprɨ yuvɨreko oakä repɨ agwä, yande avei tayareko yande remiarö yande ñepɨsɨrö agwä 9 Esepia ni'ä, Tüpä ndayande poravoi yaiko va'erä iñemoɨrösa pɨpe, a'e rumo yande poravo yasupitɨ va'erä ñepɨsɨrösa yande Yar Jesucristo rembiapo sui. 10 Esepia Jesucristo omano yande rekokwer repɨrä, oyese yande rereko agwä opakatu yande rekove vɨtese, yamanose avei. 11 Sese peyemongere'ɨ̇ katu, iyavei peyemovɨräkwä katu vɨte peyeupe inungar ko peyapo peiko. 12 Iyavei no, che rɨvrɨ eta, pemboyeroya akoi oporavɨkɨ va'e yuvɨreko pe pa'üve, a'e ni'ä pe kwai va'e yuvɨreko, iyavei pe mboarakwa va'e yande Yar upe narä yuvɨreko. 13 Pemboyeroya iyavei pesaɨsu tuprɨra iporavɨkɨsa rese. Peiko tuprɨ aveira peyeaɨsusa pɨpe. 14 Che rɨvrɨ eta ko mborokwaita seyasara peü, pemboarakwara akoi ndoporavɨkɨ potai va'e imbo'e katu agwä, pemongere'ɨ̇ ava nikere'ɨ̇ va'e, peipɨtɨ̇vɨï avei akoi ndoyemovɨräkwä tuprɨi va'e gweko agwä rese, peñemosaño avei opakatu ava upe yepi. 15 Peikwa katu pe rereko megwa potasar sui. Ndapemboyevɨi chira mba'e-mba'e tëi ko pe rereko megwa potasar upe, iyakatu rumo peyapo tuprɨ mba'e avɨye va'e peyeupe, opakatu ava upe aveino. 16 Peyembovɨ'añora arɨ yakatu rupi yepi. 17 Iyavei peyerurera arɨ yakatu rupi no. 18 Avɨye ndeu peyera Tüpä upe opakatu mba'e rese, esepia a'e ni'ä oipota peü ko Cristo Jesús reroyasa pɨpe. 19 Iyavei ndapemombɨtu'ui chira mba'e Espíritu Maräne'ɨ̇ oyapo pota va'e pe rese. 20 Ndapeñamotare'ɨ̇i chira Tüpä ñe'ë imombe'uprɨ. 21 Pesa'äpa rane opakatu mba'e, ichui peipɨsɨra mba'e avɨye va'e peyeupe. 22 Peyepepɨ opakatu mba'e naporäi va'e sui. 23 Tüpä tombou teko tuprɨsa peü iyavei tape pe'apa tuprɨ oyeupe narä, iyavei tosärö tuprɨ opakatu pe pirätäsa, pe'ä, pe rete avei pe reko maräne'ɨ̇ agwä ko yande Yar Jesucristo yevɨ irise kuri. 24 A'e akoi pe poravo va'e oyeupe narä seko tuprɨ va'e, omboavɨye aveira opakatu ko mba'e. 25 Che rɨvrɨ eta, peyerure avei ore rese. 26 Pemboavɨrave opakatu yande rɨvrɨ eipe pendar pe yeovaupɨtesa pɨpe. 27 Che opokwai yande Yar rer pɨpe, peyerokɨ ko kwachiar opakatu yande rɨvrɨ eta upe. 28 Yande Yar Jesucristo taperovasa tuprɨ pe rereko.
1 Che Pablo, Silvano iyavei Timoteo reseve aikwachia ko ore avɨravesa peü, che rɨvrɨ eta peñemonu'ä va'e Tüpä upe tekwa Tesalónica ve, yande Ru Tüpä, yande Yar Jesucristo rese peiko va'e. 2 Tombou peü oporovasasa pe reko tuprɨ agwä yande Ru Tüpä, yande Yar Jesucristo avei. 3 Che rɨvrɨ eta, avɨye ndeu oro'e itera Tüpä upe pe rekokwer rese yepi, esepia Tüpä rese pe yeroyasa tuvicha-vicha iri avei, pe yeaɨsusa opakatu peyeupe pereko va'e. 4 Evokoiyase, ore oroñe'ë pe rese ore vɨ'asa pɨpe Tüpä reroyasar ñemonu'äsa rupi, esepia akoi ava mba'e-mba'e tëise peü, peñemosaño chupe Cristo rese peyeroyasa pɨpe. 5 Ko ni'ä omboyekwa Tüpä reko ɨ̇visa ava upe, esepia ipɨpe pe rereko omborerekwasave pe reike agwä, sese ni'ä peparaɨsu vɨte tëi peiko. 6 Tüpä omombaraɨsura akoi pe mombaraɨsusarer, iya ite egwë e'i va'erä chupe, 7 pe rumo imombaraɨsuprɨ peiko va'e, Tüpä omondora pe pɨtu'u agwä, inungar oreu ombou va'e. Ko egwë e'ira yande Yar Jesús oyevɨse tata rendɨgwer pa'üve ɨva sui opakatu gwembigwai seko pirätä katu va'e reseve kuri. 8 A'e oura opakatu Tüpä reroyasare'ɨ̇ mombaraɨsu agwä iyavei yande Yar Jesús ñe'ësa poropɨsɨrösa resendar rendu tëisar mombaraɨsu avei. 9 Evokoi iparaɨsura yuvɨreko, imokañɨprɨ yuvɨrekoira apɨre'ɨ̇, iyavei imboyepepɨsara amombrɨ yande Yar reko pirätäsa porañetesa sui, 10 akoi ouse a'e arɨ pɨpe, yande Yar imboeteisara opakatu seroyasar pa'üve; ipa'üve peikora, esepia peroya ite oromombe'u va'e peü. 11 Ko rese oroyerure pe rese yepi, oroporandu yande Ru Tüpä upe tape rereko tuprɨ gwemienoi pe rekosa pɨpe, iyavei tomboavɨye gweko pirätäsa pɨpe opakatu ñepëi-pëi mba'e peyapo pota va'e, iyavei opakatu mba'e pe rembiapo avɨye va'e, sese pe yeroyasa pɨpe. 12 Evokoiyase yande Yar Jesús rer imboeteiprɨra pe rekokwer pɨpe sui; iyavei pe imboeteiprɨra yande Yar rese peiko va'e yande Ru Tüpä, yande Yar Jesucristo pe raɨsusave.
1 Iyavei che rɨvrɨ eta, ore oromombe'u potami peü opakatu akoi yande Yar Jesucristo yevɨsa resendar yande monu'ä va'erä oyese 2 peikwa katu, tapepɨ'añemoñeta rerova eme iyavei peyembosɨkɨyei rene akoi ava che añe'ë Espíritu pɨpe e'i va'e sui, anise ikwachiaprɨ sui, ñe'ësa pesendu va'e sui inungar-ra ore ñe'ësa ite viña oyepota arɨ Jesús yevɨsa e'i tëi va'e yuvɨreko peü. 3 Peikwa katu peyembopa ukai rene ñepëi yepe ava upe. Esepia yɨpɨndar arɨ Jesucristo yu agwä renonde, oura mba'e-mba'e tëi aposar a'e Tüpä amotare'ɨ̇sar sekoi va'e, a'ese oyemboyekwara ava yangaipa gwasu va'e, a'e okañɨ tëi va'erä ite. 4 Evokoi ava oyemboɨvate aira opakatu Tüpä rer rerekosar amotare'ɨ̇save iyavei ndoipotai chira ambuae mboetei, oike aveira ogwapɨ Tüpä rëtä pɨpe inungar-ra Tüpä ite viña, supiete che Tüpä aiko e'i tuprɨ tëira öi. 5 ¿Ndapema'endu'ai vo akoi che ñe'ëngagwer rese aiko vɨtese pe pa'üve? 6 Iyavei kurïtëi peikwa ite mba'e omombɨta vɨte ava ndipɨ'ai va'e, ndoyemboyekwa vɨtei va'e oiko. 7 Ko porokwaita amotare'ɨ̇sar ndoyemboyekwa vɨtei va'e rembiapo oime kurïtëi; ko gweraño ipane imombɨtasar renose agwä ipa'ü sui. 8 A'ese oyemboyekwara akoi ava ndipɨ'ai va'e, yande Yar Jesús rumo oyukara oñe'ë pɨpe, omokañɨ itera gwendɨgwer pirätäsa pɨpe oyevɨse kuri. 9 Evokoi ava ndipɨ'ai va'e, oura Karugwar pirätäsa pɨpe; gwerura gweko pirätäsa tuvicha va'e; omboyekwa anga'ura poromondɨisa nda'ei va'e supi. 10 Oyapora opakatu mba'e-mba'e tëi oporombopasa pɨpe ava okañɨ tëi va'erä upe, esepia evokoi ava ndosendu potai porombo'esa supiete va'e oñepɨsɨrö agwä yuvɨreko. 11 Sese Tüpä oseyara ko porombopasa reroya agwä yuvɨreko chupe, 12 ipɨpe tokañɨ tëi ko ava, opakatu mba'e supiete va'e reroya e'ɨ̇sar, akoi oyembovɨ'a katu va'e mba'e-mba'e tëi rese yuvɨreko oyapave. 13 Ore rumo, avɨye ndeu oro'eño ite Tüpä upe pe rekokwer rese yepi, che rɨvrɨ eta, yande Yar rembiaɨsu peiko va'e, esepia Tüpä ni'ä pe poravo yɨpɨsuive pe pɨsɨrö agwä pe reko maräne'ɨ̇ agwä rese Espíritu pɨpe iyavei porombo'esa supiete va'e reroya agwä. 14 Ko rese ni'ä Tüpä oñe'ë peü, ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar ore oromombe'u va'e rupi: tovɨreko che Ra'ɨrɨ Jesucristo reko porañetesa yuvɨreko oyapave. 15 Sese che rɨvrɨ eta, peyemovɨräkwä iyavei peresarai rene akoi ore pembo'e agwer sui, oroikwachia va'e sui avei peü. 16 Yande Yar Jesucristo teiete, yande Ru Tüpä avei, yande raɨsu yande rovasasa pɨpe ombou vɨ'asa apɨre'ɨ̇ va'e yandeu, iyavei yande reko tuprɨ rärö agwä iporoaɨsusa rese, 17 a'e tape mongere'ɨ̇, tape movɨräkwä avei opakatu ñe'ësa avɨye va'e rese, opakatu mba'e pe rembiapo avɨye va'erä rese avei.
1 Che rɨvrɨ eta, ko mba'e ipa va'e amombe'u pota peü, peyerure katu ore rese, evokoiyase toyepota pɨ'aivi yande Yar ñe'ëngagwer opakatu rupi, tipɨsɨsa tuprɨ imboeteisa pɨpe inungar oyepota pe pa'üve. 2 Peyerure avei ore repɨ agwä rese ava ndasekoporäi va'e, ipɨ'a ñemoñeta rai va'e sui, esepia ni'ä ndaopakatui Tüpä rese ipɨ'añemoñeta yuvɨreko. 3 Yande Yar rumo seko ɨ̇vi va'e, a'e pe rekokwer movɨräkwära iyavei peräröra mba'e tëi sui. 4 Iyavei oroyeroya ite yande Yar rese mba'e pe rembiapo agwer rese peyapo vɨteño va'erä avei akoi pe kwaisa agwer rese. 5 Yande Yar tape pɨtɨ̇vɨï pe poroaɨsu agwä inungar Tüpä oporoaɨsu, iyavei perekora Cristo pirätäsa pe paraɨsusa pa'üve. 6 Che rɨvrɨ eta, pekwaisa yande Yar Jesucristo rer pɨpe, akoi ndoporavɨkɨ potai va'e yande rɨvrɨ pe pa'üve peyepepɨño ichui, akoi ndovɨroya potai va'e avei ore porombo'esa oromombe'u va'e peü. 7 Peikwa marä peyera ore rekokwer moña agwä peiko: ore oroikose pe pa'üve ndorereko maräi ete, 8 ndoro'u tëi avei ambuae ava rembi'u imboepɨre'ɨ̇prɨ. Ore rumo oroporavɨkɨ iyavei orekwerai arɨ pɨ̇tü reseve ambuae ava mañeko tëi e'ɨ̇ agwä. 9 Iya ite ni'ä mba'e rese porandu agwä peü ore pɨtɨ̇vɨï agwä rese viña; ore rumo oroporavɨkɨ pe ore rekokwer rupi pe gwata agwä rese. 10 Iyavei oroiko vɨtese pe pa'üve oromondo ko pe kwaitarä: Akoi ndoporavɨkɨ potai va'e, a'e tokaru eme. 11 Oroyandu avei pe pa'ü pendar yuvɨrekoiño tëi va'e ndoporavɨkɨi va'e avei, evokoi omañeko tëi ambuae ava rekokwer yuvɨreko. 12 Ore oromondo akoi ava upe mborokwaita yande Yar Jesucristo rer pɨpe, oporavɨkɨ tuprɨ agwä iyavei oipɨsɨ va'erä mba'e gwekove agwä yuvɨreko. 13 Che rɨvrɨ eta, pekwerai rene mba'e avɨye va'e apo agwä. 14 Akoi oimese ndovɨroyai va'e ore remimombe'u ko kwachiar pɨpe, peikwa tuprɨ evokoi nungar, peyemboyai rene sese, ipɨpe sui tochï a'e oiko. 15 Pereko eme katu yamotare'ɨ̇sa pɨpe, iyakatu rumo pemboarakwa katuñora inungar yande rɨvrɨ. 16 Avɨye yande Yar upe, a'e tombou gweko tuprɨsa pe reko tuprɨ agwä peü, arɨ yakatu rupi opakatu pe reko pɨpe. Iyavei yande Yar tasekoi arɨ rupi pe rese. 17 Che Pablo, aikwachia ko ma'endu'asa che po pɨpe ite peü. Egwë e'i che rembikwachia ikwaprɨ opakatu che kwachiar pɨpe. 18 Yande Yar Jesucristo taperovasa opakatu pe rereko yepi.
1 Che Pablo, Cristo Jesús ñe'ë mombe'usar aiko, imbouprɨ Tüpä remimbotar rupi iyavei yande Pɨsɨrösar Cristo Jesús porokwaita rupi, a'e ni'ä yande remiarö sekoi, 2 amondo ndeu che avɨravesa che ra'ɨrɨ Timoteo, Tüpä reroyasa pɨpe tombou yande Ru Tüpä, yande Yar Cristo Jesús oporovasasa, oporoparaɨsuerekosa nde reko tuprɨ agwä ndeu. 3 Iyavei akoi aipo a'e ndeu che so agwä renonde Macedonia ve, nde epɨta ko tekwa Éfeso ve, eremboarakwara ko ava kokotɨ tëi oporomboarakwa va'e, toporomboarakwa eme pɨ'a ñemoñetasa kokotɨ-kotɨ tëi va'e rese yuvɨreko 4 toyapɨsaka eme avei tekokwer ipapaprɨ tëi va'e rese, tekokwer araka'endar egwë e'i tëi va'e rese avei. A'e ichui osë yeakasa naporäi va'e yepi; ndayande pɨtɨ̇vɨï rumo Tüpä remimbotar reroya tuprɨ agwä rese. 5 Sese ko amondo porokwaita ndeu yande yeaɨsu agwä yande pɨ'añemoñeta katuprɨsa pɨpe, yande reko yapɨsaka tuprɨsave, iyavei yande yeroyasa supiete va'e pɨpe. 6 Esepia oime ava ichui oyearakwa mokañɨ oñe'ë-ñe'ë tëisa pɨpe yuvɨreko. 7 Porombo'esar yuvɨrekoi pota tëi Tüpä porokwaita rese, ndosendukwai rumo oporombo'esa yuvɨreko, supi tuprɨ revo yaporombo'e e'i tëi yuvɨreko viña. 8 Yaikwa ni'ä ko porokwaita avɨyeai ete, yaiporuse mba'e avɨye va'e apo agwä rese. 9 Yaikwa avei akoi porokwaita nda'ei ava avɨye va'e upe narä. A'e rumo ndiporeroyai va'e mboarakwa agwä, ndayarakwa potai va'e upe narä, angaipa viyar upe narä avei, opakatu mba'e-mba'e tëi aposar upe narä avei, nomboetei va'e Tüpä iyavei chupendar pɨ'a ñemoñetasa; akoi vu, osɨ oyuka va'e; opakatu ava oporapichi va'e upendar, 10 akoi oyemboagwasa tëi va'e, iyavei kuimba'e ambuae kuimba'e rese oyapo va'e mba'e, iyavei akoi vɨrokwa tëi va'e mbigwai ambuae ava sui, semiräñeteai va'e; iyavei akoi che amombe'u mba'e supiete va'e e'i tëi anga'u va'e, chupe narä ite ko porokwaita, imondosa avei opakatu porombo'esa nimaräi va'e amotare'ɨ̇sar upe narä. 11 Ko porombo'esa nimaräi va'e oyoya tuprɨ ñe'ësa porañete va'e poropɨsɨrösa rese. Tüpä sovasaprɨ sekoi, a'e che kwai va'e sese. 12 Avɨye ndeu a'e yande Yar Jesucristo upe, a'e ni'ä ombou pirätäsa ko che ñe'ë agwä, esepia a'e oyeroya che rese sese che mondo oñe'ëngagwer mombe'u agwä, 13 yepe che yɨpɨndar che ñe'ë-ñe'ë tëi sese; aseka-sekaño mba'e-mba'e tëi che rembiapogwä yamotare'ɨ̇mbave che yemboɨvateaisa pɨpe, Tüpä rumo che paraɨsuereko, esepia che a'ese nda'e vɨtei Cristo reroyasar aiko, iyavei ndaikwai mba'e ayapo va'e. 14 Egwë e'i yande Yar ombou katu oporovasasa che rese, iyavei ombou che oyese yeroya agwä iyavei che poroaɨsu agwä Cristo Jesús rese che rekosa pɨpe. 15 Iya peroya ko supiete va'e, che aipota avei opakatu oyapɨsakara yuvɨreko sese: Cristo Jesús ou ko ɨvɨ pɨpe ava yangaipa va'e pɨsɨrö agwä, che rumo yɨpɨndar aiko va'e ipa'üve. 16 Sese Tüpä che paraɨsuereko, che rese rane Jesucristo reko mbegwe tuprɨsa mboyekwa agwä. Egwë e'i che rekokwer upe ambuae ava seroya agwä, ipɨpe sui osupitɨra tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e yuvɨreko. 17 ¡Sese yamondo imboeteisa apɨre'ɨ̇ yande Rerekwar ɨvate katu ndopai va'e upe a'e nomanoi va'e, ndayasepiai va'e, a'e ñepëi va'e Tüpä! Amén. 18 Che ra'ɨrɨ Timoteo, ko amondo nde kwaitära nde reko movɨräkwä agwä mba'e tëi rekopɨ agwä Cristo rese nde yeroyasa pɨpe nde pɨ'a ñemoñeta katuprɨsa pɨpe avei, supi tuprɨ Tüpä reroyasar oñe'ë yuvɨreko nde rese serer pɨpe. Amove ava opɨ'añemoñeta tuprɨ reroya e'ɨ̇save, omokañɨ uka Tüpä rese oyeroyasa. 20 Inungar va'e Himeneo iyavei Alejandro, a'e che amondo Karugwar povrɨve evokoiyase toikwa tiñe'ë-ñe'ë tëi eme Tüpä upe yamotare'ɨ̇save yuvɨreko che yapave.
1 Iyavei no, ko che opomongere'ɨ̇ pe yerure agwä, peporandu, pemondo avei avɨye pe'esa Tüpä upe opakatu ava rekokwer rese. 2 Iyavei peyerure opakatu mborerekwar rese, evokoiyase tayareko yande reko tuprɨ Tüpä mboetei tuprɨsa pɨpe, yande poromboeteisa pɨpe avei. 3 Ko avɨye ite, a'e ni'ä Tüpä oipota yande Pɨsɨrösar, 4 supiete a'e oipota opakatu ava ñepɨsɨrö iyavei ko porombo'esa supiete mba'ekwa tuprɨ agwä. 5 Esepia ñepëiño ite Tüpä, ñepëiño avei ava oikatu va'e yande reraso Tüpä upe; a'e Cristo Jesús sekoi. 6 Esepia a'e omano opakatu ava yangaipa va'e repɨrä ipɨsɨrö agwä avei, a'e imombe'usa chupendar arɨ iporavoprɨ rupi. 7 Sese che supiete Jesús ñe'ë mombe'usar, ikwaiprɨ aiko Tüpä ñe'ëngagwer mombe'u agwä, ava nda'ei va'e judío mbo'e agwä, ko yeroyasa rese iyavei supiete va'e rese; supiete ndopombopai. 8 Evokoiyase che aipota ava opakatu rupi oyerure yuvɨreko, tomopü'a opo opɨ'añemoñeta katuprɨsa pɨpe, omba'e mboasɨ e'ɨ̇sa pɨpe oyeakae'ɨ̇sa pɨpe avei yuvɨreko. 9 Iyavei kuña toyemonde tuprɨño turukwarño tëi pɨpe yuvɨreko, anichira rumo oakä moporañeteisa pɨpe yuvɨrekoi; tomondo eme avei mba'e sendɨ va'e inungar oro oyese yuvɨreko, iyavei turukwar sepɨrusu va'e tomonde eme yuvɨreko. 10 Iyakatu rumo yuvɨrekoi tuprɨra gwembiapo avɨye va'e pɨpe, inungar akoi kuña omboetei pota va'e Tüpä yuvɨreko yepi. 11 Iyavei kuña tosendu porombo'esa okiririsa pɨpe imboyeroyasave; 12 ndaipotai kuña oporombo'e ava re'ɨi pa'üve, iyavei toyokwai eme kuimba'e. Iyakatu rumo ikiririñora yuvɨreko, 13 esepia Tüpä oyapo yɨpɨndar Adán ipare oyapo Eva; 14 Adán nda'ei imbopaprɨ, kuña rumo oyembopa uka; ichui ovɨapi angaipa pɨpe. 15 Kuña rumo oñepɨsɨröra okwaita mboavɨyesa pɨpe Cristo reroyasa pɨpe, poroaɨsusa gweko maräne'ɨ̇sa pɨpe avei.
1 Iyavei ko supiete va'e. Akoi amove oiko pota va'e Tüpä reroyasar rärö agwä, a'e oipota mboravɨkɨ avɨye katu va'e. 2 Sese akoi vɨreko va'e okwaita Tüpä reroyasar rärö agwä, a'e sekoi tuprɨra mba'e avɨye va'e pɨpe yepi. Ipɨpe ava noñe'ëi chira yamotare'ɨ̇save, iyavei omendara ñepëi kuña reseño ite. Toñearö tuprɨ avei yuvɨreko toyapo mba'e supiete va'e, tiporomboetei tuprɨ, iyavei omoingera oyepɨri ava oyepota va'e gwëtäve; oikwa aveira ava mbo'e tuprɨ agwä; 3 iyavei nda'ei chira kagwar tëi, ndosekai chiaveira ovava agwä iyakatu rumo seko mbegwera opakatu ava upe, ndoipotarai chiaveira gwarepochi. 4 Iyavei oikwa tuprɨra gwëtä pɨpendar rärö agwä, ombo'e aveira gwa'ɨrɨ iporeroya agwä, iporomboetei agwä avei. 5 Esepia akoi ndoikwai va'e gwëtä pɨpendar rärö, ¿marä e'ira evokoiyase Tüpä reroyasar rärö? 6 Tüpä reroyasar rärösar rumo nda'ei chira oipɨsɨ ramo va'e Tüpä opɨ'a pɨpe, esepia avɨyeteramo oyemboɨvateai tiëtera, ipɨpe sui imokañɨprɨ avei sekoira karugwar nungar. 7 Iyavei oyekwa uka tuprɨ ranera Tüpä reroyasare'ɨ̇ pa'üve, a'ese ndipoi chira imboetei e'ɨ̇sa iyavei ndovɨapi chira Karugwar povrɨve. 8 Iyavei Tüpä reroyasar rese i'añeko va'e yuvɨrekoira oporomboeteisa pɨpe. Tomboavɨye oñe'ë, nda'ei chira kagwar tëi nda'ei chiaveira gwarepochi pota raisar tëi. 9 Iyakatu rumo, porombo'esa supiete va'e rese oyemboya katura opɨ'añemoñeta katuprɨsa pɨpe yuvɨreko. 10 Iyavei sekoa'äsa ranera, akoi osë tuprɨse a'ese toyuvɨrekoi Tüpä reroyasar rese i'añeko va'erä. 11 Iyavei sembireko yuvɨrekoira oporomboeteisa pɨpe, nima'echiröi chira, osärö tuprɨra gwekokwer yuvɨreko, imboyeroyaprɨ aveira opakatu mba'e rese yuvɨreko. 12 Iyavei Tüpä reroyasar rese añekosar ñepëiño itera sembireko, oikwa aveira gwa'ɨrɨ rärö tuprɨ agwä, gwëtä pɨpendar rärö agwä avei. 13 Esepia Tüpä reroyasar rese añekosar oyapo tuprɨse oporavɨkɨsa yuvɨreko, ipɨpe sui imboyeroyasara, osɨkɨye e'ɨ̇save avei sekoira Jesucristo reroyasa pɨpe. 14 Che aso pɨ'aivi pota nde repia; aikwachia rumo ko che ñe'ë ndeu 15 akoi che araka'ese, ereikwañora rumo pe reko tuprɨ agwä ava Tüpä rese yuvɨrekoi va'e pa'üve, a'e akoi Tüpä oikove va'e upendar yuvɨrekoi, oyemovɨräkwä tuprɨ va'e avei ko porombo'esa supiete va'e mboyekwa agwä. 16 Supiete tuvicha eteprɨ Tüpä reko oyekwa ramo va'e reroya tuprɨsa: Cristo oyemopore'ɨ̇ yande reko nungar pɨpe yandeu, ipare Espíritu pɨpe imboyekwasa sekokwer supi tuprɨ va'e, sekoi mbigwai ɨva pendar rembiepiave. Ichui imombe'usa opakatu ɨvɨ rupi, opakatu ɨvɨ rupi avei seroyasa iyavei ipɨsɨprɨ sekoi ɨvave narä.
1 Iyavei Espíritu aipo e'i tuprɨ yandeu, koiye arɨ kañɨ renonde, amove ava oyepepɨra Tüpä rese oyeroyasa sui yuvɨreko. Omboyeroyara espíritu oporombopa tëi va'e porombo'esa karugwar suindar. 2 Oyapɨsakara inungar ava oñe'ë ñotëi va'e tekokwer rese yuvɨreko yepi, semiräñeteai va'e ñe'ë rese avei, egwë e'ira opɨ'a ñemoñetasa mokañɨ tëi yuvɨreko. 3 Ko ava ni'ä, anichira yamenda, e'i tëi ava upe yuvɨreko; anichira ya'u opakatu mba'e, e'i avei chupe, Tüpä rembiapo rumo ko tembi'u poromovɨräkwäsa, sese Jesús reroyasar iyavei oikwa tuprɨ va'e mba'e supiete va'e yuvɨro'ura avɨye ndeu o'esa pɨpe Tüpä upe yuvɨreko. 4 Esepia opakatu mba'e Tüpä rembiapo avɨye ite, a'e ndiyai chira yaroɨrö yaipɨsɨse; avɨye ndeu yande'esa pɨpe Tüpä upe, 5 esepia Tüpä oñe'ë pɨpe osovasa tembi'u yandeu yande yeruresa pɨpe. 6 Akoi erembo'ese ko mba'e rese yande rɨvrɨ eta iyavei ereyemovɨräkwäse ñe'ësa poreroyasa rese iyavei porombo'esa avɨye va'e nde yese erereko va'e rese, a'ese Cristo Jesús rembigwai avɨye va'e ereikora. 7 Ndereyapɨsakai chira rumo akoi mba'e araka'endar ko ɨvɨ pendar yapɨsaka tëisa rese. Eyembo'e katu yande Yar upeño ite nde reko agwä; 8 esepia yepe avɨyeño chi'ï yande retekwer yamovɨräkwä viña, yande Yar upe yande reko agwä avɨye katu opakatu yande reko upe narä. Esepia a'e yande pɨtɨ̇vɨïra yande rekove agwä kurïtëi iyavei kuri yande rekove agwä. 9 Ko supiete va'e, evokoiyase yande yaroyara opakatu yepi. 10 Sese ni'ä yaporavɨkɨ eteprɨ, esepia yande yayeroya ite Tüpä ndopai va'e rese, a'e opakatu ava Pɨsɨrösar, iyavei vɨroyasar pɨsɨrösar katu ite sekoi. 11 Ko porombo'esa eremombe'ura ava pa'üve erembo'e aveira sese. 12 Tipo eme ava nde reroɨrö va'e chi'ïvä'e katu nde reko rese; nde rumo ereiko tuprɨra Tüpä reroyasar rovake. Eñe'ë Tüpä reroyasave nde reko tuprɨsa pɨpe. Esaɨsu tuprɨ nde yeroyasave nde rekokwer maräne'ɨ̇ pɨpe. 13 Che yepota renondeve, eyerokɨ katu Tüpä ñe'ëngagwer rese opakatu ava rovake. Emongere'ɨ̇ katu yande rɨvrɨ eta iyavei erembo'e tuprɨra. 14 Nderepoi chira Tüpä ndeu mba'ekwasa ombou va'e sui, esepia ava Jesús reroyasar rärösar upe Tüpä omombe'use nde kwaitarä, omondo opo nde arɨve yuvɨreko. 15 Nde'añeko katu ko mba'e rese, osepia va'erä opakatu ava nde rekokwer yemoigätusa yuvɨreko. 16 Iyavei eñearö tuprɨ, eikwa katu nde porombo'esa rese, eyemovɨräkwä opakatu mba'e nde rembiapokwer rese. Akoi egwë erese ipɨsɨröprɨ ereikora, nde ñe'ë rese oyapɨsaka va'e avei ipɨsɨröprɨ yuvɨrekoira.
1 Ereñe'ëgätai rene ava kwakwami upe; iyakatu rumo, eremboarakwara inungar nde yesupa sereko; iyavei mbɨa chi'ïvä'e upe ereñe'ë tuprɨra sekokwerä rese inungar nde rɨvrɨ upe. 2 Kuña kwakwami upe avei ereñe'ë tuprɨra, inungar nde sɨ ite sereko; kuñatäi avei eremboarakwa tuprɨra inungar nde reindrɨ sereko, opakatu nde reko katuprɨsa pɨpe. 3 Iyavei akoi imer mano va'ekwer ereipɨtɨ̇vɨïra mba'e ipane va'e rese. 4 Akoi oimese imembrɨ anise semiarirö, toyembo'e rane okwaita mboavɨye agwä omu iyavei oyesupa poraɨsusa sereko, esepia a'e ni'ä Tüpä remimbotar. 5 Iyavei kuña imer mano va'ekwer, a'e ae sekoi va'e, oyeroya ite Tüpä rese, iyavei oyerureño ite arɨ, pɨ̇tü yakatu yepi. 6 Kuña imer mano va'ekwer oyemondose mba'e gwemimbotarai pɨpe yuvɨreko, a'ese omano va'e tëi sekokwer yuvɨrekoi. 7 Eyokwai tuprɨ ava ko ñe'ësa rese, ichui nda'ei chira ava ñe'ëpora tëi yuvɨrekoi. 8 Akoi ava nosäröi va'e omu, gwëtä pɨpendar nosäröi va'e avei, a'e ndogwata iri Tüpä rese iyavei mba'e tëi katu Jesús reroyasare'ɨ̇ sui sekoi. 9 Ikwachiasara rumo ambuae kuña imer mano va'ekwer pa'üve ɨvate katu sesenta sui i'aravɨter va'e, iyavei ñepëiño ite omer vɨreko va'ekwer. 10 Ikwaprɨra sekokwer ikatuprɨsa rese, omboakwa tuprɨse chi'ïvä'e oyesuindar, omoingese ava gwëtä pɨpe, i'añekose ava Tüpä reroyasar rese ipɨsei agwä, oipɨtɨ̇vɨïse ava iparaɨsu va'e, oyapo tuprɨse opakatu mba'e avɨye va'e. 11 Ereikwachia eme kuña imer mano va'ekwer i'aravɨter ndosupitɨ vɨtei va'e sesenta kwachiar pɨpe; esepia amove gwemimbotar pɨpe tëi oyepepɨ Cristo sui yuvɨreko, omenda yupagwe pota iri agwä 12 ipɨpe oimerä Tüpä poronupasa chupe, esepia yɨpɨndar oyemondo Tüpä upeño ite oyekwachiase, ipare rumo nomboavɨyei ete oñe'ë. 13 Iyavei oɨ yakatu rupi tëi ogwatase oiko, a'ese vɨrekora oate'ɨ̇sa; iyavei ima'echiröi tëira, oñangareko tëira opakatu rese, omombe'u-mbe'u tëi aveira mba'e naporäi va'e. 14 Sese ko aipota akoi imer mano va'ekwer kuñatäi vɨte va'e, tomenda iri timembɨ iri avei yuvɨreko, iyavei tosärö tuprɨ gwëtä pɨpendar, sese yamotare'ɨ̇mbar sekokwer nda'ei chira oñe'ëpora tëi vɨreko yuvɨreko. 15 Esepia oime amove kuña imer mano va'ekwer oyepepɨ Cristo sui Karugwar rupi gweko agwä. 16 Akoi oimese kuña Cristo Jesús reroyasar vɨreko va'e kuña imer mano va'ekwer oyepɨri, a'e toipɨtɨ̇vɨï yuvɨreko, a'e sese evokoiyase tüpäro pendar ni'añeko iri chira; a'ese tüpäro pendar oikatura imer mano va'ekwer pɨtɨ̇vɨï agwä yuvɨreko. 17 Iyavei Tüpä reroyasar rärösar osärö tuprɨ va'e, a'e toipɨsɨ katu ava poropɨtɨ̇vɨïsa imboyeroyasave, akoi oyemondo va'e Tüpä ñe'ëngagwer mombe'u agwä, ava mbo'e agwä avei, a'e ko poropɨtɨ̇vɨïsa oipɨsɨ katura. 18 Esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Ereiyuru apɨ̇chi rene tɨvi oporavɨkɨ va'e trigo kambesar.” Iyavei aipo e'i: “Mbɨa oporavɨkɨ va'e iyakatu oipɨsɨra oporavɨkɨ reprɨ.” 19 Iyavei ndereroyai chira mba'e omombe'u va'e Tüpä reroyasar osärö va'e yamotare'ɨ̇save yuvɨreko, oimese ñuvɨrïo anise mbosapɨ sepiasar, a'ese ramo ereroyara. 20 Akoi oimese rumo angaipa aposar ipa'üve, a'ese eremboarakwara opakatu ava rovake, evokoiyase ambuae osɨkɨyera angaipa apoe'ɨ̇ agwä yuvɨreko. 21 Iyavei che orokwai Tüpä rovake, Jesucristo rovake opakatu mbigwai ɨva pendar rovake avei, ereyapo tuprɨra ko mborokwaita, nderemoma'üatɨi chira ava imboarakwa nde remimbotar rupi tëi. 22 Nde pɨ'a ñemoñeta tuprɨ ranera eresenoi va'erä mbɨa mborokwaita rese i'añeko agwä, avɨyeteramo nde rese päve mba'e oimerä. Eñearö tuprɨ nde reko maräne'ɨ̇sa pɨpe. 23 Nde rɨe mba'erasɨsa upe ndereɨ'ui chira ɨ gweraño tëi, ereɨ'uño aveira chi'ï rupi uva rɨkwer sai va'e chupe. 24 Amove ava angaipa oyekwa tuprɨ oyeupe porandu agwä renonde, oime rumo akoi oñomi va'e oangaipa yuvɨreko ipare tëi ikwasa. 25 Inungar ava rembiapo oyekwa tuprɨ avei mba'e sembiapo avɨye va'e; iyavei mba'e naporäi va'e nañomisai chietera.
1 Akoi ava mbigwai tëi yuvɨrekoi va'e, a'e omboyeroyara gwerekwar imboeteisa pɨpe yuvɨreko, iñe'ë marä e'ɨ̇ agwä Tüpä rer rese, yande porombo'esa rese avei. 2 Iyavei mbigwai vɨrekose gwerekwar Jesús reroyasar, sese ndiyai nomboyeroyai chira Jesús reroyasar rekosa rese yuvɨreko, iyakatu rumo omboyeroya tuprɨ katura gwerekwar yuvɨreko, esepia serekwar oipɨsɨ va'e iporavɨkɨsa, a'e Jesús reroyasar saɨsuprɨ yuvɨrekoi yepi. Eporombo'e iyavei emombe'u ko ñe'ësa eiko: 3 Oimese oporombo'e va'e oyesuindar pɨ'a ñemoñetasa kokotɨ tëi va'e rese, ndoyoyai va'e yande Yar Jesucristo porombo'esa avɨye va'e rese, ndoyoyai va'e avei yande yembo'esa Tüpä rese yande yeroya tuprɨsa rese, 4 egwë e'i va'e oyemboɨvateai tëi mba'e rendukwa e'ɨ̇save. Iyavei oporandu-randu tëi ñe'ësa rese sekoa'ä agwä inungar imba'easɨ va'e; ichui osë mba'e pota raisa, ñemoɨrösa, ñe'ë-ñe'ë tëisa, yemboyeroya e'ɨ̇sa 5 iyavei iporoakasa ndopai va'e ava yarakwarai va'e pa'üve, ndoikwai rumo mba'e supi tuprɨ va'e yuvɨreko, ipɨ'añemoñeta Tüpä rese oma'endu'asa pɨpe mba'e rereko atɨ agwä yuvɨreko viña. 6 Supiete yayembovɨ'añose mba'e yande rembiereko rese, a'ese Tüpä rese yande pɨ'a ñemoñetasa inungar mba'e sepɨrusu va'e yandeu. 7 Esepia ndayarui ete ni'ä mba'e ya'ase ko ɨvɨ pɨpe, iyavei ndayarasoi chiaveira mba'e yamanose yande yeupi kuri. 8 Iyakatu rumo yarekose yande remi'urä, yande yemonde agwä avei, sese yayembovɨ'añora yaiko. 9 Iyavei akoi ava yuvɨrekoi pota va'e mba'e yar, ndoyemovɨräkwäi rumo tekoa'äsa upe, ipare ovɨapi mba'e tëi pɨpe, seta mba'e pota raisave, ipɨpe oyeekomomarä, ipare oyemokañɨ tëi. 10 Esepia gwarepochi pota raisa sui osë opakatu mba'e naporäi va'e; amove ava ipota raisa pɨpe oyepepɨ Tüpä reroyasa sui iyavei omombaraɨsu gwekokwer ipɨpe a'e ae yuvɨreko. 11 Nde rumo, Tüpä rese ereiko va'e, eyepepɨ opakatu ko nungar mba'e naporäi va'e sui. Eiko nde reko ɨ̇visa pɨpe, ndema'endu'año ite Tüpä rese, eroya esaɨsu, eñemosa avei eiko nde reko mbegwesave. 12 Eyemovɨräkwä mba'e tëi upe Tüpä reroyasave; erepoi rene tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e sui, sese ni'ä Tüpä oñe'ë ndeu, iyavei eremombe'u ite ni'ä Tüpä reroyasa nde reko agwä ava eta rovai. 13 Kurïtëi Tüpä rovake, a'e opakatu mba'e moingovesar iyavei Jesucristo rovake, a'e ni'ä omombe'u tuprɨ supiete va'e Poncio Pilato rovai, sese che orokwai 14 tovɨroya yuvɨreko che ñe'ë amombe'u va'e ndeu, vɨreko va'erä gwekokwer mba'e tuprɨ pɨpe yande Yar Jesucristo reko porañetesa ouse kuri. 15 Akoi oyepotase arɨ imombe'uprɨ kuri, a'ese Tüpä omboavɨyera opakatu oñe'ëngagwer, esepia a'eño ite ñepëiño va'e sekoi Mborerekwar ɨvate katu va'e rerekwar avei. 16 A'eño ite sekoi tesapesa apɨre'ɨ̇ ndopai va'e, ndipoi oyemboya va'e sese; ndipoi ete ambuae ava osepia va'e. ¡Egwë te'i, imboeteiprɨ tasekoi opakatu opirätäsa apɨre'ɨ̇ va'e rese! Amén. 17 Akoi imba'e eta va'e ko ɨvɨ pɨpe, eyokwai toyemboɨvateai eme, iyavei toyeroya rai eme omba'e eta rese tëi yuvɨreko, esepia a'e egwë e'i tëi va'e. Iyakatu rumo Tüpä rese oyeroyara yuvɨreko, a'e ni'ä opakatu mba'e ikatuprɨ va'e ombou yandeu narä yande rembiporugwä. 18 Eyokwai avei evokoi ava, toyuvɨrekoi mba'e yar nungar mba'e avɨye va'e aposa pɨpe, iyavei toyemoigätuño akoi mba'e vɨreko va'e mboya'o agwä ambuae ava upe yuvɨreko. 19 Evokoiyase vɨrekora mba'e avɨye va'e, apɨre'ɨ̇ va'e oyeupe narä yuvɨreko kuri, tekovesa supiete va'e rereko agwä. 20 Timoteo, esärö tuprɨ ko porombo'esa supi tuprɨ va'e. Ereyapɨsakai rene ava tëi pɨ'a ñemoñetasa egwë e'i tëi va'e rese, porombo'esa kokotɨ tëi va'e rese avei; esepia amove ava aipo e'i ko porombo'esa rese, ko ite yande mboarakwara e'i tuprɨ tëi va'e yuvɨreko chupe. 21 Ipɨpe sui ni'ä amove ava oyavɨ Tüpä reroyasa yuvɨreko. Yande Yar Jesucristo taperovasa opakatu pe rereko.
1 Che Pablo Cristo Jesús ñe'ë mombe'usar imbouprɨ Tüpä remimbotar rupi aiko, Cristo Jesús rekokwer rupi che reko agwä, 2 amondo che avɨravesa ko kwachiar ndeu, che rembiaɨsu che ra'ɨrɨ nungar Timoteo. Yande Ru Tüpä iyavei yande Yar Cristo Jesús tombou oporovasasa, oporoparaɨsuerekosa nde reko tuprɨ agwä ndeu. 3 Che yerure pa'üve chema'endu'a nde rese pɨ̇tü iyavei arɨ yakatu rupi, avɨye ndeu a'e Tüpä upe nde rekokwer rese, che aporavɨkɨ tuprɨ ite Tüpä rese che pɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe yepi, inungar che ramoi eta oyapo yuvɨreko araka'e. 4 Ndacheresarai ete akoi nde yase'o agwer sui, iyavei oroepia pota tëi che yembovɨ'arete agwä. 5 Supiete chema'endu'año nde Tüpä reroyasa supiete erereko va'e rese. Iyavei nde yari Loida, nde sɨ Eunice, a'e ni'ä yɨpɨndar egwë e'i yuvɨreko. Evokoiyase ayeroyaño nde rese, nde avei egwë erese. 6 Sese che oromongere'ɨ̇ embouvicha katu ko Tüpä ombou va'e ndeu akoi amondose che po nde arɨve a'e ereko katu ndeyeupe. 7 Esepia Tüpä nomboui sɨkɨyesa yandeu, a'e rumo ombou yande reko movɨräkwäsa, poroaɨsusa, iyavei yande mbopɨ'añemoñeta tuprɨ agwä. 8 Evokoiyase eresɨkɨye eme katu yande Yar rekokwer mombe'u; nderechï chiaveira che rokendasa sui tëi. Esepia yande Yar rekokwer mombe'usa sui tëi ni'ä che rokenda yuvɨreko. Iyakatu rumo nde avei ereñemosañora ko mba'e-mba'e tëi Tüpä pirätäsa pɨpe. A'e oura ndeu ñe'ësa pɨsɨrösa resendar mombe'usa sui. 9 Tüpä ni'ä yande pɨsɨrö iyavei yande renoi yande reko tuprɨ agwä sese, nda'ei yande rembiapo pɨpe. A'e rumo gwemimbotar rupi yande raɨsu Cristo Jesús rese yande rekose, a'e Tüpä ite yande raɨsu yɨpɨsuive ɨvɨ apo vɨte e'ɨ̇seve. 10 Kurïtëi rumo a'e omboyekwa oporoaɨsusa yande Pɨsɨrösar Cristo Jesús ouse, akoi ou va'e ko ɨvɨ pɨpe manosa pirätäsa rekopɨ agwä, iyavei ñe'ësa pɨsɨrösa pɨpe avei oikwa uka tekovesa ndopai va'e. 11 Tüpä ni'ä che kwai ko ñe'ësa mombe'u agwä, che kwai avei Jesús ñe'ë mombe'usar che reko agwä, iyavei che porombo'e agwä. 12 Sese ni'ä che opakatu aiporara ko mba'e-mba'e tëi vichiko. Nachi ete rumo ichui yuvɨreko, esepia che aikwa uma rese ayeroya; aikwa avei vɨrekose pirätäsa akoi ñe'ësa ombou va'e, imokañɨ e'ɨ̇ agwä arɨ ipa va'e rupi ete cheu. 13 Ko porombo'esa amondo va'e ndeu supi ñoite eregwatara, iyavei ereikoño itera Tüpä reroyasa pɨpe, poroaɨsusa yareko va'e rese avei avɨye Cristo Jesús upe. 14 Esärö avei ko ñe'ësa avɨye va'e Tüpä ombou va'e ndeu, Espíritu Maräne'ɨ̇ reko pirätäsa pɨpe yareko va'e yandeyese. 15 Ereikwa ni'ä ko ava opakatu Asia ɨvɨ rupindar oyepepɨño yuvɨreko che sui; ipa'üve yuvɨrekoi mbɨa ñuvɨrïo, a'e serer Figelo iyavei Hermógenes. 16 Yande Yar tomondo paraɨsuerekosa Onesíforo mu upe, esepia Onesíforo seta yupagwer che mbovɨ'a iyavei nochi ete ava rovake che rokendasa sui. 17 Ouse rumo Roma ve, ndikwerai ete okere'ɨ̇sa pɨpe chereka agwä oiko. 18 Yande Yar tomondo oporoparaɨsuerekosa chupe a'e arɨ ipa va'e pɨpe kuri. Iyavei nde ereikwa tuprɨ a'e mbɨa yande pɨtɨ̇vɨï va'e Éfeso ve.
1 Iyavei nde no, che ra'ɨrɨ, eyemovɨräkwä mba'ekwasa Tüpä ombou va'e rese Cristo Jesús rupi ndeu. 2 Akoi che porombo'esa eresendu va'e ava re'ɨi rovake amondo va'e ndeu, embo'e tuprɨ mbɨa oyeroya va'e, oikatu va'e avei ambuae mbo'e agwä oiko. 3 Nde eyemovɨräkwäño teko asɨ upe Jesucristo upe narä inungar sundao oyemovɨräkwä va'e yepi. 4 Ñepëi yepe sundao ndosɨrɨi ete okwaita sui, esepia a'e oyemoigätu voi ete okwai agwä gwerekwar upe. 5 Iyavei igwayɨ va'e, ndoipɨsɨi chira porerekosa ogwayɨ tuprɨ e'ɨ̇ pɨpe. 6 Iyavei oporavɨkɨ va'e mba'e tɨ̇sa rese, a'e rane omonu'ära gwemitɨ̇ yavɨyese oyeupe narä. 7 Eyapɨsaka tuprɨ ko che ñe'ë rese, yande Yar ni'ä osendukwa uka tuprɨra opakatu ko mba'e ndeu. 8 Iyavei nde ma'endu'ara Jesucristo rese, a'e ni'ä okwerayevɨ va'e, iyavei araka'endar mborerekwar David suindar sekoi, ko ni'ä ñe'ësa ñepɨsɨrösa resendar amombe'u va'e vichiko. 9 Ko ñe'ësa avɨye va'e mombe'usa sui tëi che mombaraɨsu yuvɨreko, che rokendasave avɨye oporapichi va'e che rereko yuvɨreko; Tüpä ñe'ëngagwer mombɨta rumo ndoikatui ete yuvɨreko. 10 Sese che añemosaño opakatu mba'e-mba'e tëi upe opakatu Tüpä rembiporavo rekokwer avɨye agwä rese, tovɨreko katu pɨsɨrösa porañete apɨre'ɨ̇ va'e Jesucristo rese yuvɨreko che yapave. 11 Ko ni'ä supi tuprɨ va'e: Yamanose Cristo rese, a'ese yaikove aveira sese; 12 yañemosase mba'e tëi upe, a'ese yande yaikora imborerekwasave ipɨri; ndaikwai Jesucristo ya'ese, a'e avei ndopokwai va'e e'iñora yandeu; 13 yepe kokotɨ tëi yarovara yande rekokwer seroya e'ɨ̇save, a'e rumo ndovɨrovai chietera gweko ɨ̇visa, esepia ndoikatui, nda'ei che a'e aiko e'i va'erä. 14 Emoma'endu'a yuvɨreko ko ñe'ësa rese, iyavei eyokwai Tüpä rovake topoi ñe'ëpoepɨ-epɨsa sui yuvɨreko. Ko ñe'ëpoepɨ-epɨsa egwë e'i tëi va'e. Esepia omomarä ambuae ava osenduse iñe'ë rai yuvɨreko. 15 Eyapo tuprɨ mba'e opakatu nde katugwer rupi nde rekokwer mboyekwa agwä Tüpä rovai inungar oporavɨkɨ tuprɨ va'e nochi ete va'e, egwë ere, eporombo'e tuprɨ ñe'ësa supiete va'e rese. 16 Eyepepɨ ñe'ësa naporäi va'e sui egwë e'i tëi va'e sui avei, esepia ko nungar ñe'ësa tëi ombouvicha katu mba'e naporäi va'e 17 iyavei iporombo'esa rai oyembouvicha inungar mba'erasɨ vai ndokwera katui va'e, oyembouvicha-vichaño yepi. Egwë e'i tuprɨ Himeneo iyavei Fileto, 18 oyavɨ porombo'esa supiete va'e, kwerayevɨsa ndipo iri chira e'i tëi, ipɨpe Jesús reroyasar oipɨ'añemoñeta rerova yuvɨreko. 19 Tüpä rumo omondo mba'e movɨräkwä tuprɨ agwä, sese ikwachiasa va'e pɨpe aipo e'i: “Yande Yar oikwa ite oyeupendar ava”, iyavei “Opakatu yande Yar rer vɨreko va'e, toyepepɨ mba'e naporäi va'e sui yuvɨreko yepi.” 20 Oɨ gwasu pɨpe, nda'ei gwarepochi, oro apoprɨ gweraño oime, oime avei ɨvɨrape ñaɨ'u apoprɨ aveino, ñepëi iporupɨrä arɨ imboeteisa pɨpe narä, ambuae rumo arɨ rupi iporupɨrä. 21 Akoi ava oñemoatɨrö va'e ko tekokwerai sui yande Yar upe narä, a'e ipe'asa inungar ɨgwa rɨru oro apoprɨ poromboeteisa pɨpe iporupɨrä; a'e ava oyemoigätu voi ete oiko mba'e ikatuprɨ va'e apo agwä. 22 Eyepepɨ mbɨa chi'ïvä'e pɨ'añemoñeta raisa sui, emo'ɨ̇vi tuprɨño nde rekokwer sereko. Eyeroyaño Tüpä rese, esaɨsu katu avei ava eiko nde reko tuprɨ pɨpe, inungar yande Yar reroyasar oyapo opɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe yuvɨreko. 23 Eremboyeroyai rene ñe'ësa porandu-randu tëisa, egwë e'i tëi va'e; ereikwa ni'ä ichui tëi oime yeamotare'ɨ̇sa yepi. 24 Iyavei yande Yar rese oporavɨkɨ va'e, ndiyai oyeekopɨ oñe'ë pɨpe yuvɨreko, iyakatu rumo avɨyera sekokwer opakatu upe, oporombo'e tuprɨra oñemosañora omba'e mboasɨ e'ɨ̇sa pɨpe oiko 25 iyavei omboarakwara gwekoasɨ e'ɨ̇sa pɨpe akoi ava ndiporeroyai va'e, esepia avɨyeteramo Tüpä osekuñaröra ipɨ'añemoñeta raisa oyeupe yevɨ iri agwä, ipɨpe sui porombo'esa supiete va'e oikwara yuvɨreko. 26 Ipɨpe sui avei toyemopoäse, toyuvɨnose karugwar povrɨ sui semimbotar apo iri e'ɨ̇ agwä.
1 Iyavei ereikwara arɨ ipa va'e yepotasa, a'ese oimerä tekokwer yavai katu va'e. 2 A'ese ava a'e ae tëi oyeaɨsura yuvɨreko, gwarepochi tëi oipotaraira, oyemboɨvateaira oyemboeteiai tëi aveira. Oñe'ë raira Tüpä rese yamotare'ɨ̇save, nomboyeroyai chira oyesupa yuvɨreko, seta avei avɨye ndeu nde'i va'e ava upe, iyavei nomboetei chira Tüpä rese pɨ'a ñemoñetasa yuvɨreko. 3 Ndosaɨsui chira oyesuindar, niñeröi chiaveira oyeupe yuvɨreko, iyavei ima'echiröi aira noñemosaï chira mba'e tëi apo agwä yuvɨreko, gweko asɨ pɨpe avei yuvɨrekoira iyavei opakatu mba'e avɨye va'e oyamotare'ɨ̇ra yuvɨreko. 4 Iyavei omondora ava yamotare'ɨ̇mbar upe, ndiporomboetei chira gwemimbotar apo yuvɨreko, iyavei oyemboɨvateaira osekara gwemimbotar tëi oyembovɨ'a agwä ipɨpe rumo Tüpä ndosaɨsui chira yuvɨreko. 5 A'e inungar-ra Tüpä rese ite yuvɨrekoi va'e viña. Tüpä pirätäsa rumo nomboyekwai chietera gwembiapo pɨpe yuvɨreko oyese. Sese nde, eyepepɨño evokoi nungar ava sui. 6 Esepia evokoi nungar ava pa'üve oime yuvɨroikeño tëi va'e oɨ rupi kuña ndoikatui va'e angaipa rerekosar mbopa agwä, esepia a'e kuña opɨ'añemoñeta raisa pɨpe yuvɨrekoi va'e, 7 yepe oyapɨsaka tuprɨ tëira ñe'ësa rese yuvɨreko viña, ndosupitɨi ete rumo ko porombo'esa supiete va'e rendukwa agwä yuvɨreko. 8 Inungar ko ava ipaye va'e Janes iyavei Jambres serer va'e oyemboyere Moisés amotare'ɨ̇ yuvɨreko, egwë e'i avei evokoi ava porombo'esa supiete va'e amotare'ɨ̇sar yuvɨreko. A'e oyemomarä va'e opɨ'añemoñeta rai pɨpe, ndovɨroyai ete Jesús porombo'esa yuvɨreko. 9 Ndoporombopa iri chira rumo yuvɨreko, esepia opakatu ava oikwara imba'ekwa e'ɨ̇ rese, inungar ko ñuvɨrïo mbɨa Moisés amotare'ɨ̇mbar yuvɨrekoi araka'e. 10 Nde rumo che reko rupi tuprɨ ereiko, esepia ereroya tuprɨño che porombo'esa, che pɨ'a ñemoñetasa, che Cristo rese yeroyasa, che reko mbegwesa, che poroaɨsusa iyavei che ñemosasa, 11 ereiporara avei mba'e-mba'e tëi che rupive eiko, inungar oyapo Antioquía ve, Iconio ve Listra ve avei yuvɨreko cheu. ¡A'eve aiporara mba'e-mba'e tëi paraɨsusa vichiko! Yande Yar rumo che pɨsɨrö opakatu evokoi mba'e-mba'e tëi sui. 12 Supiete opakatu akoi Cristo Jesús rese gwekokwer vɨreko pota va'e, oiporarara mba'e-mba'e tëi yuvɨreko; 13 ava sekokwer naporäi va'e rumo, iporombopa serai va'e avei ombouvicha katura gwekokwerai, oporombopa-mbopa tëira yuvɨreko, iporombopasa pɨpe rumo ambuae omboyevɨra chupe. 14 Nde rumo ereyemovɨräkwäño itera akoi ereyembo'e va'e rese, a'e ereroya ite sereko. Esepia ni'ä ereikwa uma nde mbo'e yuvɨreko. 15 Iyavei eyemoma'endu'a ko rese, nde chi'ïvä'e suive ite ni'ä ereikwa Tüpä ñe'ë Ikwachiaprɨ eiko, a'e ni'ä nde momba'ekwa va'e nde pɨsɨrö agwä Cristo Jesús reroyasa pɨpe. 16 Opakatu ko ñe'ësa Ikwachiaprɨ ou va'e Tüpä sui, avɨyeai ete porombo'e agwä, iyavei poromboyapɨsaka agwä, poromboarakwa tuprɨ agwä avei ava upe ñe'ë tuprɨ agwä sekokwer mo'ɨ̇vi agwä yepi, 17 ichui ava Tüpä rese yuvɨrekoi va'e oyemoigätu voira opakatu tekokwer tuprɨ apo agwä yuvɨreko.
1 Iyavei ko rese che orokwai pota Tüpä rovake Cristo Jesús rovake avei akoi ou va'erä Omborerekwasa reseve oikove va'e, omano va'e rekokwer rese porandu agwä 2 emombe'u Tüpä ñe'ëngagwer arɨ rupi, esekuñarö avei ava rekokwer. Eporomboarakwa, eporomongere'ɨ̇ tuprɨ avei opakatu nde rekoasɨ e'ɨ̇sa pɨpe. 3 Esepia koiye ava ndosendu pota iri chira porombo'esa avɨye va'e yuvɨreko; a'ese gwemimbotar tëi osekara ombo'e agwä, gwemimbotar tëi avei omombe'u ukara oyeupe yuvɨreko. 4 Iyavei oyepepɨra ko mba'e supiete va'e sui, vɨroyara rumo opakatu ava remimombe'u tëi yuvɨreko. 5 Nde rumo ererekoveñora nde arakwa tuprɨsa, eñemosaño mba'e naporäi va'e upe, nde'añeko katu ñe'ësa pɨsɨrösa resendar mombe'u agwä, emboavɨye tuprɨ avei opakatu nde poravɨkɨsa. 6 Vɨrovɨ arɨ che retekwer mondo agwä manosave; inungar mba'e seropove'ëprɨ yande Yar upe. 7 Ayapopa che rekoete pɨpe che poravɨkɨsa avɨye va'e che amotare'ɨ̇mbar pa'üve, amboavɨye che kwaita, ndayepepɨi ete che yeroyasa sui. 8 Kurïtëi che rärö ɨvave ko porerekosa che poravɨkɨ avɨye va'e resendar, yande Yar Mborerekwar seko ɨ̇vi va'e ni'ä omboura cheu a'e arɨ pɨpe, nda'ei chira cheu gweraño. Ombou aveira opakatu Cristo raɨsusa pɨpe iyevɨsa osärö va'e upe yuvɨreko. 9 Ndepoyava katu eyu che repia agwä; 10 esepia Demas che reya ko mba'e ɨvɨ pɨpendar tëi potasave, ichui tëi oso tekwa Tesalónica ve. Crescente oso tekwa Galacia rupi, iyavei Tito oso Dalmacia ve. 11 Lucas gweraño sekoi che pɨri. Eseka Marcos ichui eru nde yeupi, esepia avɨyeteramo che pɨtɨ̇vɨïra mboravɨkɨ rese. 12 Tíquico amondo tekwa Éfeso ve. 13 Akoi ereyuse, eru avɨrave che yemboyo'asa Carpo rëtä sui aseya va'e Tróade ve vitu; iyavei kwachiar gwasu, ambuae kwachiar reseve, a'e aipota katu va'e erupa eyu. 14 Alejandro gwarepochi mombesar oyapo mba'e tëi cheu; yande Yar rumo oikwara sembiapokwer rese chupe. 15 Iyavei nde eikwa katu ichui, esepia a'e yande amotare'ɨ̇ mba'e yande remimombe'u rese oiko. 16 Yɨpɨndar añe'ëse che yoepɨ agwä mborerekwareta rovai, ndipoi ete che pɨtɨ̇vɨïsar; opakatuño ite che reya yuvɨreko. Tüpä tiñerö sese yuvɨreko chupe. 17 Yande Yar Jesucristo rumo che pɨtɨ̇vɨï, che momirätä ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar mombe'u tuprɨ agwä opakatu ava nda'ei va'e judío upe. Egwë e'i avei che renose mba'e-mba'e tëi povɨvrɨ sui, 18 a'e che pe'ara opakatu mba'e-mba'e tëi sui iyavei che pɨsɨröra oyepɨri ɨvave che so agwä. ¡Egwë te'i timboeteisa katu yande Yar apɨre'ɨ̇ va'e yepi! Amén. 19 Emombe'u che ma'endu'asa Prisca upe Áquila upe avei, opakatu Onesíforo rëtä pendar upe avei. 20 Erasto opɨta Corinto ve, Trófimo rumo aseya imba'easɨse Mileto ve vitu. 21 Ndepoyava katu eyu iro'ɨ yu renondeve. Ima'endu'a yuvɨreko nde rese Eubulo, Pudente, Lino, Claudia iyavei opakatu yande Yar vɨroya va'e yuvɨreko. 22 Yande Yar Jesucristo toiko nde rese, iyavei Tüpä taperovasa opakatu pe rereko.
1 Che Pablo, Tüpä rembigwai aiko iyavei Jesucristo ñe'ë mombe'usar semimbou aiko, Tüpä rese yeroyasa mondo agwä sembiporavo eta upe iyavei sese pɨ'a ñemoñetasa supi tuprɨ va'e kwa uka tuprɨ agwä, 2 esepia ndopai va'e tekovesa apɨre'ɨ̇. Tüpä ndoporombopai va'e, omombe'u ko tekovesa ndopai va'erä, 3 ipare kurïtëi arɨ oyepota yandeu, iñe'ëngagwer kwa agwä sese Tüpä yande Pɨsɨrösar che kwai oñe'ëngagwer mombe'u agwä. 4 Nde Tito, nde ni'ä che ra'ɨrɨ ite ereiko sese yande poreroyasa pɨpe esepia oyoya yaroya va'e yaiko. Yande Ru Tüpä yande Pɨsɨrösar Jesucristo tombou oporovasasa nde reko tuprɨ agwä ndeu. 5 Che oroeya vitu ka'a pa'ü Creta ve, mba'e opɨta vɨte va'e moigätu tuprɨ agwä iyavei tekwa yakatu rupi, ereñe'ëra ava kwakwa tüpäro pendar upe, amombe'u va'ekwer rupi ndeu. 6 Ñepëi ava kwakwa otɨ̇arö va'e vɨrasora gwekokwer mba'e avɨye va'e rupi. Ñepëiño ite sekoira imer gwembireko rese, ta'ɨrɨ avei yuvɨrekoira mba'e avɨye va'e rupi anichira yuvɨrekoira mba'e-mba'e tëi pɨpe tiporeroya avei yuvɨreko. 7 Akoi oyapo tuprɨ va'e tekwa pɨpe mba'e a'e yuvɨrekoi Tüpä mba'e rese i'añeko va'e, sese evokoiyase vɨrasora gwekokwer avɨye va'e rupi. Anichira ndasekoporäi yuvɨreko, anichira ndasorɨi oiko; nda'ei chiaveira kagwar tëi, ndivava serai chiaveira, tigwarepochi potarai eme yuvɨreko. 8 Iyakatu rumo, omoingera ava oyepota va'e gwëtäve oyepɨri, iyavei avɨyeaira sekokwer ava upe yepi, osärö tuprɨra gwekokwer sereko; seko ɨ̇vi tuprɨ aveira, opakatu opɨ'añemoñetasa pɨpe. 9 Iya oyemboya katu yembo'esa supi tuprɨ va'e rese yuvɨreko, ipɨpe sui tomongere'ɨ̇ katu ambuae eta yuvɨreko ko ñe'ësa avɨye va'e rese, pe mombe'u avei mba'e pereroya agwä ambuae ava upe. 10 Esepia oime seta nimba'e reroyai va'e, ko vɨreko va'e pɨ'añemoñetasa judío yuvɨreko, a'e omondo-mondo tëi va'e oñe'ë ombopa tëi va'e avei ava yuvɨreko. 11 Evokoi nungar ava iyakatu pemongiriri, esepia a'e ni'ä seta ava oñemu va'e omboyepepɨ uka porombo'esa supi tuprɨ va'e sui yuvɨreko, oporombo'e mba'e kokotɨ tëi va'e rese gwarepochi rereko agwä tëi yuvɨreko. 12 Oso ñepëi mbɨa Creta ɨgwar a'e aipo e'i omu rese oñe'ë: “Ko Creta ɨgwar yuvɨrekoi va'e semirañeteai, mba'e mɨmba nungar tëi, ikaruai, yangaipa vai yuvɨreko yepi.” 13 Supiete aipo e'i; sese emboarakwa pirätä ite, evokoiyase tovɨroya tuprɨ ite ñe'ësa yuvɨreko 14 iyavei tovɨroya eme ko judío oyesui tëi mba'e omombe'u va'e, iyavei ava porokwaita tëi a'e oyemboyere avei mba'e avɨye va'e sui yuvɨreko. 15 Akoi ndaseko maräi va'e upe opakatu mba'e nimaräi; ndiporeroyai va'e ipɨ'a ñemoñeta rai tëi va'e upe rumo, ndipoi ete mba'e avɨye va'e, esepia ipɨ'a ñemoñeta yarakwasa avei naporäi ete. 16 Aikwa Tüpä e'i tuprɨ tëi yuvɨreko, mba'e sembiapo rese rumo ikwasa seroya e'ɨ̇sa; a'e ni'ä ava ndosepia potai va'e, ndiporeroyai va'e ndoikatui mba'e avɨye va'e apo yuvɨreko yepi.
1 Nde aipo ere va'e toyoya tuprɨ ko porombo'esa nimaräi va'e rese yepi. 2 Ko ava otɨ̇arö katu va'e toñearö tuprɨ, imboyeroyaprɨ toyuvɨrekoi; toñearö tuprɨ avei gwekokwer pɨpe, oporaɨsusa opirätäsa pɨpe oipɨsɨ mba'e tasɨ va'e. 3 Egwë e'i tuprɨ aveira, kuña otɨ̇arö va'e vɨrekora gweko katuprɨsa, ndosavaɨpoi chiaveira. Omboyekwara gwekokwer avɨye va'e 4 ombo'era kuñatäi imer raɨsu agwä imembrɨ raɨsu agwä avei, 5 oyapora mba'e avɨye va'e, ikatuprɨ va'e avei, tosärö tuprɨ omembrɨ sereko, toipotarai avei omer, evokoiyase ndipoichira oñe'ërai va'e Tüpä ñe'ëngagwer rese yuvɨreko. 6 Emongere'ɨ̇ avei chi'ïvä'e kwer mba'e apo tuprɨ agwä 7 opakatu rese ite, emondo avei nde mba'e kwasa marä e'ira mba'e apo tuprɨ yuvɨreko. Erembo'e aveira mba'e apo tuprɨ, emoyekwa ndereko tuprɨsa iyavei nde poromboeteisa, 8 ereñe'ëra mba'e tuprɨ rese, ndipoichira nde mongɨ'a va'e yuvɨreko. A'ese yuvɨnochira ndesui, evokoiyase ndoikatu iri chira oñe'ërai yuvɨreko yande rese. 9 Emboarakwa avei mbigwai yuvɨrekoi va'e tovɨroya opakatu mba'e rese gwerekwar; tomboyeroya imboeteisave toiñe'ë poepɨ eme avei yuvɨreko. 10 Timonda eme yuvɨreko, iyakatu rumo seroyaprɨ tuprɨ yuvɨrekoira, evokoiyase opakatu osepiase seko tuprɨsa omboeteira yande Pɨsɨrösar Tüpä rekokwer yembo'esa yuvɨreko. 11 Tüpä omboyekwa poroaɨsusa yandeu, a'e gweru pɨsɨrösa opakatu ava upe. 12 Ko poroaɨsusa Tüpä suindar yande mbo'e mba'e-mba'e tëi sui yande rekuñarö agwä iyavei yande remimbotar sui tëi, iyavei yande reraso ko tenonde kotɨ yande rekokwer ñearö tuprɨ pɨpe, yande reko ɨ̇vi agwä iyavei yande reraso tekokwer avɨye va'e pɨpe yaiko va'ëra, 13 yasärö yande vɨ'aretesa pɨpe imombe'uprɨ sekoi va'e: oyevɨse kuri vɨ'aretesa yande Yar Tüpä iyavei Pɨsɨrösar Jesucristo. 14 A'e oyemondo mano pɨpe yande rekokwer rese, opakatu mba'e naporäi va'e sui iyavei yande moatɨrö tuprɨ, evokoiyase yaikora sekwa pɨpe chupe narä gweraño ite, yande kere'ɨ̇save opakatu mba'e avɨye va'e apo agwä. 15 Evokoi rese erembo'era, eremongere'ɨ̇ra eremboarakwa aveira opakatu nde porokwaita pɨpe. Sese tipo eme nde reroɨrösar.
1 Ko rese emoma'endu'a opakatu oyapo va'e rese mborerekwar gwasu iyavei ambuae mborerekwa-rekwarmi, toyapo tuprɨ mba'e iyavei toyuvɨrekoi mba'e avɨye va'e apo agwä. 2 Toñe'ë-ñe'ë tëi eme ambuae ava rese yuvɨreko, toyuvɨrekoi tuprɨ iyavei poroaɨsusa pɨpe, tomboyekwa avei gweko mbegwesa opakatu ava upe yuvɨreko. 3 Esepia yɨpindar yande avei ndayande mba'e kwai ndayande poreroyai; okañɨ va'ekwer tëi yaiko iyavei yaiko mbigwai tëi opakatu mba'e yande remimbotar apo pɨpe. Yaiko mba'e tëi pɨpe yamotare'ɨ̇mbrɨ, yandeyeupe ae-ae yayeamotare'ɨ̇. 4 Ipare rumo Tüpä yande Pɨsɨrösar omboyekwa gweko tuprɨsa oporoaɨsusa opakatu ava upe, 5 yande pɨsɨrö, nda'ei rumo yande repiapo avɨyesa sui, a'e rumo vɨreko oporoaɨsusa yandeu narä, omoatɨrö iyavei ombopɨasu yande rekokwer Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨpe. 6 Yande Pɨsɨrösar Jesucristo rupi ombou Espíritu Maräne'ɨ̇ yandeu, 7 ipɨpe yande rekoai sui yande renose yande reko ɨ̇vi tuprɨ agwä, oporoaɨsusa pɨpe toipɨsɨ ko tekovesa apɨre'ɨ̇ gwemiarö yuvɨreko oya. 8 Aipo ñe'ësa supiete va'e, che aipota eremañekora sese, vɨroya va'eño Tüpä yuvɨreko mba'e apo tuprɨ agwä. Ko evokoiyase mba'e avɨye va'e ite oiporu va'erä opakatu yuvɨreko. 9 Ereyepepɨra rumo opakatu ko nungar mba'e sui, ko ñe'ësa araka'endar yepoepɨ tëisa sui, ko ñemoɨrösa iyavei vavasa Moisés porokwaita resendar sui tëi. Evokoi nungar yapoprɨ ndovɨrekoi ete mba'e avɨye va'e. 10 Oimese ava omboya'o va'e tüpäro pɨpe, eñe'ë yɨpɨndar chupe iyavei ñuvɨrïo yupagwer; nandereroyaise ite, emombo evokoi sui, 11 peikwa itera evokoi ava oyavɨ va'e gwekokwer yepi a'e ae oyemokañɨ va'e oangaipa pɨpe oiko. 12 Che oromondose akoi Artemas ve anise Tíquico ve, eyemongere'ɨ̇ katu ereso va'erä Nicópolis ve che repia agwä, esepia asopota ite apɨtu'u a'eve so'ɨ̇sa va'e rärö. 13 Eipɨtɨ̇vɨï nde katugwer rupi mba'e moigätusar Zenas Apolo avei, a'e chupe emondo mba'e semimbotar evokoiyase toyuvɨraso tuprɨ ogwatasa rupi tipane eme mba'e chupe yuvɨreko. 14 Iyavei ambuae ñe'ësa reroyasar eipe pendar toyembo'e avei yuvɨreko mba'e tuprɨ apo agwä iyavei ava mba'e chupe ipane va'e pɨtɨ̇vɨï agwä, evokoiyase sekokwer avɨye itera yuvɨrekoi. 15 Opakatu yuvɨrekoi va'e ko'ave che pɨri omondo oma'endu'asa yuvɨreko ndeu. Iyavei emombe'u che ma'endu'asa yande mborɨpar iporeroya va'e upe. Tüpä taperovasa eipeve opakatu.
1 Che Pablo, sokendasa Cristo Jesús rekokwer sui tëi, iyavei Timoteo rɨvrɨ reseve amondo ndeu Filemón ore avɨravesa, ore rembiaɨsu opakatu ore poravɨkɨsa rupi ore pɨtɨ̇vɨï va'e yepi, 2 iyavei Jesús reroyasar toñemonu'ä nde rëtä pɨpe yuvɨreko, inungar yande reindrɨ Apia, Arquipo upe avei, yande ndugwer pɨtɨ̇vɨïsar. 3 Yande Ru Tüpä iyavei yande Yar Jesucristo tombou oporovasasa gweko tuprɨsa peü. 4 Che ni'ä avɨye ndeu a'e yande Ru Tüpä upe che yeruresa pɨpe nde rese yepi, 5 esepia ni'ä aipɨsɨ ite ñe'ësa yeaɨsusa iyavei poreroyasa yande Yar Jesús rese pereko va'e opakatu ava ndaseko maräi va'e rese avei. 6 Iyavei aporandu Tüpä upe nde rese ereyeroyase yande Yar rese, inungar ore orovɨroya a'e ndererasora mba'e avɨye va'e apo agwä ore rupi yande Yar Cristo raɨsupave yepi. 7 Cherorɨvete ayemongere'ɨ̇ katu avei nde poroaɨsusa rese, nde evokoiyase che rɨvrɨ, eremongere'ɨ̇ katu ava pɨ'a ñemoñetasa avɨye va'e ko tekwa pɨpe yuvɨreko. 8 Evokoiyase, areko ite Cristo rer pɨpe nde kwai agwä viña, 9 che aporandu potaño nde poroaɨsusa rese ndeu. Che Pablo, akwakwa ite, kurïtëi rumo aiko sokendaprɨ Jesucristo rer pɨpe sui, 10 aporandu pota mba'e avɨye va'e rese ndeu Onésimo upe narä, esepia a'e inungar che ra'ɨrɨ ite sekoi iyavei che amombe'u chupe ñe'ësa avɨye va'e ko'ave che rokendasave. 11 Araka'e aipo, Onésimo sekoi ndeu mbigwai naporäi va'e, kurïtëi rumo egwë nde'i chira oiko ndeu iyavei cheu no. 12 Che amboyevɨ imondo ndeu: evokoi che ra'ɨrɨ che rembiaisu. 13 Che aipota opɨta va'erä ko'ave che pɨri, nde nungar tuprɨ che pɨtɨ̇vɨï agwä viña, ko sokendaprɨ vɨte che rekose Jesucristo ñe'ëngagwer sui tëi. 14 Che rumo ndaipotai mba'e apo nde pɨ'a ñemoñetasa kwae'ɨ̇ vɨteseve, nde rumo ereyapora ko mba'e avɨye va'e cheu nda'ei chira nde remimbotar tëi nde kere'ɨ̇ gwer rupi ete. 15 Avɨyeteramo Onésimo oyepepɨ raimi tëi ndesui kurïtëi rumo ererekora arɨ rupi nde yese, 16 nda'e iri chira mbigwai tëi, a'e rumo avɨye katu itera mbigwai gweko agwer sui: inungar yande rɨvrɨ yande rembiaisu. Che asaɨsu eteprɨ, nde rumo eresaɨsu katura itera, anichira rumo inungar ava tëi iyavei inungar yande rɨvrɨ yande Yar upe narä. 17 Che rerekose, nde rɨvrɨ nungar eve nde pɨ'a ñemoñetasa pɨpe, eipɨsɨ katu inungar che itera viña. 18 Oyapose mba'e naporäi va'e akoi vɨnosese mba'e ndesui, cheu eporandu mba'e vɨnose va'e rese amboepɨ va'erä ndeu, anise vɨrokwase mba'e ndesui, cheu emombe'u. Che evokoiyase amboepɨra ndeu. 19 Che Pablo, aikwachia che po pɨpe ite seroya tuprɨ agwä: Che amboepɨra ndeu. Namombe'u potai rumo mba'e erenose va'e resendar ndeu, esepia nde kurïtëi erepɨta itera che povrɨve narä. 20 Supiete, che rɨvrɨ, eyapomi mba'e ikatuprɨ va'e cheu yande Yar rer pɨpe; che movɨ'ami tëi eve che pɨ'a pɨpe inungar yande rɨke'ɨrɨ Cristo. 21 Che aikwachia ndeu esepia ereyapo tuprɨra, iyavei aikwa tuprɨra mba'e aporandu va'e rese ndeu. 22 Iyavei aporandu ndeu eremoigätu va'erä oɨ che pɨtu'u agwä; esepia Tüpä osendura pe yeruresa, asë va'erä che rokendasa sui aso agwä perepia. 23 Epafras avɨravesa, che ndugwer sokendaprɨ sekoi va'e yande Yar Jesucristo rekokwer sui, 24 iyavei Marcos, Aristarco, Demas, Lucas, che pɨtɨ̇vɨï va'e mboravɨkɨ rese yuvɨreko. 25 Yande Yar Jesucristo tomondo oporovasasa perese apɨre'ɨ̇ va'erä yepi.
1 Araka'e suive Tüpä oñe'ë yande ramoi eta upe oñe'ë mombe'usar upe avei. Ambuae mba'e rupi oseka imombe'u tuprɨ agwä yuvɨreko chupe. 2 Kurïtëi rumo oñe'ë yandeu ipa va'e Gwa'ɨrɨ rupi, chupe avei oyapo opakatu mba'e. A'e mba'e sembiapo chupe narä ite. 3 A'e ni'ä Tüpä rekokwer porañetesa sekoi, egwë e'i ete, a'e Tüpä rekokwer tuprɨ ite, a'e opakatu mba'e omovɨräkwä oñe'ë pirätäsa pɨpe. Yande angaipagwer sui yande moatɨrö pare oso, ogwapɨ Tüpä akato kotɨ öi ɨvave, 4 iyavei seko ɨvate katu mbigwai ɨva pendar yuvɨrekoi va'e sui, a'e vɨreko omborerekwasa ɨvate katu va'e ichui. 5 Esepia Tüpä aipo nde'i ete mbigwai ɨva pendar upe: “Nde che Ra'ɨrɨ ereiko; ko pɨpe amondo nde rekove agwä.” Aipo nde'i avei mbigwai ɨva pendar upe: “Che aikora iyesupara, a'e evokoiyase sekoira che ra'ɨrɨ gwä.” 6 Ichui rumo ombouse Gwa'ɨrɨ ñepëi va'e ko ɨvɨ pɨpe, aipo e'i: “Tomboetei opakatu mbigwai Tüpä suindar yuvɨreko.” 7 Evokoiyase mbigwai ɨva pendar rese oñe'ë, Tüpä aipo e'i: “Ombou mbigwai ɨva pendar ɨvɨtu nungar, tata nungar avei vɨreko oporavɨkɨ va'e oyeupe narä.” 8 Ta'ɨrɨ rese ñe'ësa rumo aipo e'i ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe: “Che Yar Tüpä, nde mborerekwasa rumo apɨre'ɨ̇ va'erä ite, ereporokwai nde reko ɨ̇vi tuprɨsa pɨpe yepi. 9 Mba'e i'ɨ̇vi va'e raɨsusar ereiko iyavei mba'e naporäi va'e raɨsue'ɨ̇sar; sese Tüpä nde poravo, a'e Yar Tüpä ite, omondo avei torɨvetesa ndeu ɨvate katu va'e opakatu nde mboetasa sui.” 10 Iyavei aipo e'i iri: “Nde, ore Yar, yɨpɨsuive eremovɨräkwä va'e ɨvɨ; nde avei ereyapo ɨva. 11 Opakatu ko nde rembiapo opa va'erä tëi, nde rumo apɨre'ɨ̇ va'erä ite ereiko. Opakatu a'e oyearo va'erä tëi inungar turukwar; 12 ¡ipare ereyapara inungar turukwar yapaprɨ, iyavei eresekuñaröra inungar oturukwar osekuñarö va'e! Nde rumo ndereñekuñaröi chietera; nde rekokwer avei ndopai va'erä ite.” 13 Tüpä aipo nde'i ete ñepëi mbigwai ɨva pendar upe: “Egwapɨ che akato kotɨ, a'ese che amondora nde amotare'ɨ̇mbar nde povrɨve.” 14 Esepia opakatu mbigwai eta ɨva pendar espíritu yuvɨrekoi Tüpä upe oporavɨkɨ yuvɨreko, imbouprɨ ava pɨtɨ̇vɨï agwä ipɨsɨröpɨrä.
1 Sese iyakatu ko ñe'ësa yasendu va'e rese yayapɨsaka tuprɨ katu, ko tekokwer pɨasu sui yande yepepɨ e'ɨ̇ agwä. 2 Esepia porokwaita ombou va'e Tüpä mbigwai ɨva pendar rupi, seroyaprɨ ite sekoi, iyavei oyemboangaipa va'e, ndovɨroyai va'e avei imombaraɨsuprɨ sembiapo rupi yuvɨrekoi araka'e. 3 ¿Marä ya'era pi'ä evokoiyase yande yañemi Tüpä ñemoɨrösa sui viña akoi ndayandema'emo'ä tuprɨise ko yande pɨsɨrösa avɨye va'e rese? Esepia yande Yar a'e rane ite omombe'u yɨpɨndar ko ñe'ësa ñepɨsɨrösa resendar, ipare ramo oikwa yande pa'ü pendar sendusar yuvɨreko. 4 Iyavei Tüpä oyapo seta mba'e yavairai va'e poromondɨisa ndayasepiai va'e, iyavei Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨpe, omboyoavɨratɨ mba'ekwasa imbou yandeu gwemimbotar rupi toikwa yuvɨreko ko ñe'ësa supi tuprɨ va'e oyapave. 5 Tüpä nomondoi mbigwai ɨva pendar povrɨve ko ɨvɨ oime va'e, sese akoi oroñe'ë va'e peü. 6 Oime rumo Ikwachiaprɨ pɨpe omombe'u tuprɨ va'e: “¿Mba'e vo ava yuvɨrekoi? ¿Mba'e vo yuvɨrekoi ava ɨvɨ pɨpendar? ¿Ma'erä nde ma'endu'a ava tëi rese, iyavei eresärö? 7 Erereko ɨvɨ kotɨ katu mbigwai ɨva pendar sui, ipare rumo eremondo nde porañetesa imboeteisave chupe; 8 iyavei opakatu erereko uka mba'e nde rembiapo ipovrɨve.” Egwë e'ise Tüpä, ndoseyai ete ñepëi yepe mba'e ipo pendare'ɨ̇, kurïtëi rumo nda'ei opakatu tuprɨ mba'e ipovrɨve. 9 Yaikwa ni'ä Jesús, a'e Tüpä gwembigwai sui ndaseta aravɨter ɨvɨ kotɨ katu vɨreko, oporoaɨsusa pɨpe oipota imano agwä opakatu ava repɨrä. Kurïtëi rumo Tüpä iyemombaraɨsu pare, omondo oporañetesa imboeteisave chupe. 10 Iyavei opakatu mba'e oime Tüpä upe, ichuindar avei toyuvɨroike opakatu che ra'ɨrɨ che reko porañetesave oyapave. Sese Tüpä omombaraɨsu uka Jesucristo Poropɨsɨrösar seko agwä yuvɨreko chupe. 11 Esepia opakatu vɨreko ñepëi Vu yuvɨreko ko seko katuprɨ va'e, seko mbokatuprɨsar avei. Sese Tüpä Ra'ɨrɨ nochi ete, che rɨvrɨ eta peiko o'e agwä vɨroyasar upe. 12 A'e aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: “Añe'ëra nde rese che rɨvrɨ eta upe, asapukai aveira sapukaisa ndeu opakatu ava ñemonu'äsave.” 13 Iyavei aipo e'i: “Che ayeroya itera sese.” Ichui aipo e'i iri: “Ko aiko, Tüpä ra'ɨrɨ cheu ombou va'e rese.” 14 Inungar ava vɨreko va'e gwa'ɨrɨ, oyoya so'o, suvɨ; egwë e'i avei Jesús vɨreko vo'o, vuvɨ yande nungar; omano pɨpe sui omokañɨ va'erä iporoyuka serai va'e pirätäsa; a'e karugwar. 15 Opakatu ava manosa sui osɨkɨyesa pɨpe mbigwai tëi nungar yuvɨrekoi va'e gwekove vɨteseve, evokoi nungar sui senose agwä, egwë e'i Jesús. 16 Esepia a'e ndoui mbigwai ɨva pendar pɨtɨ̇vɨï agwä, a'e rumo ou Abraham suindareta pɨtɨ̇vɨï agwä. 17 Sese ni'ä sekoi vɨvɨreta nungar tuprɨ ite, sekoi va'erä pa'i eta rerekwar ɨvate katu va'e Tüpä upe oporavɨkɨ agwä, tomondo gwetekwer ava angaipa repɨrä ñeröisa reime agwä oyapave. 18 Esepia, a'e avei oiporara karugwar poroätoisa, sese kurïtëi a'e oikatu ite ava karugwar remiatöi pɨtɨ̇vɨï agwä.
1 Evokoiyase, che rɨvrɨ eta iporavoprɨ, pe Tüpä remienoi peiko va'e chupe narä, peyapɨsaka tuprɨ Cristo Jesús rekokwer rese, a'e sekoi yandeu Jesús ñe'ë mombe'usar iyavei pa'i ɨvate katu va'e yande yeroya agwä. 2 Esepia Jesús omboavɨye ite Tüpä remimbotar, osenoise imbou ko tekokwer moigätu agwä, inungar Moisés omboavɨye tuprɨ okwaita Tüpä mba'e rärö araka'e. 3 Jesús rumo imboeteiprɨ katu Moisés sui, inungar akoi oɨ aposar imboeteiprɨ katu oɨ sui sekoi. 4 Esepia ñepëi-pëi oɨ vɨreko oaposar viña; Tüpä rumo opakatu mba'e aposar sekoi. 5 Supiete Moisés Tüpä rembigwai gweko pɨpe omboavɨye opakatu oporavɨkɨsa sëtä rese, esepia omombe'u Tüpä omboyekwa pota va'e ava upe yepi. 6 Cristo rumo Ta'ɨrɨ gweko pɨpe omboavɨye okwaita Tüpä rëtä rese, a'e yande yaiko yayeroyaño sese yasäröño avei yande yembovɨ'asa pɨpe ko mba'e avɨye va'e oime va'erä yandeu kuri. 7 Sese, inungar Espíritu Maräne'ɨ̇ aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: “Ko pɨpeve voi, pesenduse Tüpä ñe'ë, 8 peye pɨ'amoatäi rene chupe, ndapeikoi chira ava ndiava reroyai va'e nungar, akoi ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi Tüpä rekoa'äsar yuvɨrekoi va'e araka'e. 9 A'eve avei akoi che rekoa'ä tëi pe ramoi mba'e gwembiapo pɨpe, yepe cuarenta aravɨter rupi osepia tëi mba'e che rembiapo yuvɨreko viña. 10 Sese añemoɨrö a'e ava upe, iyavei aipo a'e: ‘Kokotɨ tëi yuvɨrogwata opɨ'añemoñetasa rese yepi, ndoikwa potai ete che rekokwer yuvɨreko.’ 11 Sese che añemoɨrö aipo a'e yuvɨreko chupe ñepëi reseve ndapepɨtu'ui chietera che pɨtu'usa pɨpe.” 12 Che rɨvrɨ eta, peñearö katu tipo eme ñepëi ipɨ'añemoñeta naporäi va'e Tüpä reroya e'ɨ̇sa pɨpe oyepepɨ va'erä ichui. 13 Iya rumo peyemongere'ɨ̇ katu ñepëi-pëi arɨ yakatu rupi “kurïtëi” sese oñe'ë ko Ikwachiaprɨ, pe rekove pɨpe angaipa upe pe yembopa uka iri e'ɨ̇ agwä, pe mba'e reroya iri e'ɨ̇ agwä rese avei. 14 Esepia yayemovɨräkwä tuprɨse Cristo rese, yande yeroyasa yɨpɨsuive yareko va'e pɨpe yande mano agwä rupi ete, a'ese yaiko itera sese. 15 Supi ni'ä akoi aipo e'i ñe'ësa: “Ko pɨpe voi pesenduse Tüpä ñe'ë, peye pɨ'amoatäi rene katu chupe, ndapeikoi chira ava ndiava reroyai va'e nungar.” 16 ¿Uma pi'ä akoi ava iñe'ë marä va'e yuvɨreko Tüpä ñe'ë rendu pare chupe? Moisés remienose Egipto ɨvɨ sui egwë e'i yuvɨreko. 17 ¿Uma upe vo akoi Tüpä oñemoɨrö cuarenta aravɨter rupi? Akoi oyemboangaipa va'e omanopa va'e yuvɨreko ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi. 18 ¿Uma upe pi'ä akoi ñepëi reseve ndapeikei chietera che pɨtu'usa pɨpe pe pɨtu'u agwä e'i Tüpä? Akoi vɨroya e'ɨ̇sar upe aipo e'i. 19 Ipɨpe sui yaikwa ndoikatui ete yuvɨroike agwä a'e ɨvɨ imoigätuprɨ pɨpe, esepia ni'ä ndovɨroyai ete yuvɨreko.
1 Oime vɨte Tüpä remimombe'u yande yaike va'erä ipɨri yande pɨtu'u agwä, sese iya ite yañearö tuprɨ, avɨyeteramo ñepëi pe pa'ü pendar ndoikei chira. 2 Esepia yandeu avei imombe'usa ñe'ësa poropɨsɨrösa resendar inungar yande ramoi upe ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇ rupi yuvɨreko araka'e. Ko ñe'ësa rumo ndoipɨtɨ̇vɨï ete a'e ava yuvɨreko. Esepia a'e osendu yuvɨreko seroya e'ɨ̇save tëi. 3 Yande rumo yaroya va'e, yaikera yande pɨtu'u agwä, a'e chupe Tüpä aipo e'i: “Sese añemoɨrö a'e ava upe ñepëi reseve ndoyuvɨroikei chietera che pɨtu'usa pɨpe opɨtu'u agwä yuvɨreko.” Tüpä rumo yɨpɨve opa omboavɨye oporavɨkɨsa; 4 esepia ko imoñuvɨrïo ova arɨ resendar ñe'ësa oime Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Tüpä opɨtu'u opakatu oporavɨkɨsa sui imoñuvɨrïo ovasa arɨ pɨpe.” 5 Iyavei aipo e'i iri Ikwachiaprɨ pɨpe: “Ndoyuvɨroikei chietera che pɨtu'usa pɨpe opɨtu'u agwä yuvɨreko.” 6 Ipane vɨte rumo amove ava yuvɨroike va'erä a'e pɨtu'usave, akoi yɨpɨndar osendu tëi va'e rumo ñe'ësa poropɨsɨrösa resendar, ndoyuvɨroikei ete seroya e'ɨ̇sa pɨpe yuvɨreko. 7 Sese, Tüpä omombe'u iri arɨ yandeu, ñekuñarösa ipɨasu va'e resendar “kurïtëi rumo”, omombe'u iri ñe'ësa koiye katundar araka'e, a'e David omombe'u Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i va'e: “Supiete pesenduse Tüpä ñe'ë aipo e'i va'e, peye pɨ'amoatäi rene katu chupe.” 8 Esepia Josué omondose ko pɨtu'usa Israel pendar upe araka'e viña, Tüpä evokoiyase noñe'ë iri chira ko ambuae arɨ rese viña. 9 Evokoiyase oimeño itera mbɨtu'usa iporavoprɨ ava Tüpä upendar upe narä; 10 esepia akoi oike va'e Tüpä pɨtu'usa pɨpe, opɨtu'u oporavɨkɨsa sui, inungar Tüpä opɨtu'u omba'e mboavɨye pare araka'e. 11 Sese yayemovɨräkwä katura yande reike agwä evokoi mbɨtu'usa pɨpe, anichira ava araka'endar seroya e'ɨ̇sar rekokwer rupi tuprɨ avei yaikora. 12 Esepia Tüpä ñe'ëngagwer vɨreko tekovesa iyavei pirätäsa. A'e inungar kɨse saimbe katu va'e ambuae kɨse puku saimbe yoya va'e sui, a'e oike va'e ite yande avɨterve egwë e'i avei iñe'ëngagwer oñatoi ete yande ä yande espíritu avei; omboyekwa tuprɨ avei yande pɨ'añemoñeta mba'e rese porandu agwä yandeu. 13 Ndipoi ete ni'ä mba'e Tüpä rembiapo ñomiprɨ ichui; opakatu ite oikwa, osepia avei opakatu mba'e, a'e ni'ä oporandura opakatu yande rekokwer rese yandeu kuri. 14 Jesús, Tüpä Ra'ɨrɨ, pa'i ɨvate katu va'e sekoi yandeu, oike va'e ɨvave Tüpä pɨri. Sese yayemovɨräkwäño itera yande yeroyasa pɨpe yepi. 15 Esepia yande pa'i ɨvate katu va'e oikwaño ite yande rekokwer pirätä e'ɨ̇sa, esepia a'e avei ni'ä yande nungar vɨroparaɨsu opakatu mba'e-mba'e tëi gwekoa'äsa pɨpe araka'e; a'e rumo ndoyemboangaipai ete ipɨpe. 16 Sese yayemboya katura yande yeroyasa pɨpe yande Ru Tüpä mborerekwasa iporoaɨsusa rese avei, ipɨpe sui tayande paraɨsuereko gweko avɨyesa pɨpe yande pɨtɨ̇vɨï agwä mba'e tëi oimese yandeu.
1 Opakatu pa'i ɨvate katu va'e iporavoprɨ sekoi ava pa'ü sui, ava rekokwer reropove'ë agwä Tüpä upe iyavei porerekosa mondo agwä chupe, mba'e mɨmba yukaprɨ reropove'ë agwä avei ava angaipa repɨrä. 2 A'e pa'i ni'ä oiporara avei teko asɨsa ambuae ava nungar, sese gwekoasɨ e'ɨ̇sa pɨpe oipɨtɨ̇vɨï ava ndayarakwai va'e mba'e oyavɨ va'e avei; 3 a'e rumo gweko pirätä e'ɨ̇sa pɨpe vɨropove'ë mba'e mɨmba yukaprɨ Tüpä upe oangaipa repɨrä, opakatu ambuae ava angaipa repɨrä avei. 4 Ndiyai chira ava oyesui tëi pa'i oyeapo, Tüpä rumo osenoira imboetei uka agwä inungar akoi Aarón upe araka'e. 5 Egwë e'i avei Cristo, a'e noñeenoi Pa'i Ɨvate katu va'e gweko agwä oyesui tëi, Tüpä ite osenoi imboetei uka agwä, esepia a'e aipo e'i chupe: “Nde ereiko che ra'ɨrɨ; ko pɨpe che amondo nde rekove agwä.” 6 Aipo e'i avei ambuae Ikwachiaprɨ pɨpe: “Nde ereiko pa'i ɨvate katu va'e apɨre'ɨ̇ va'erä, inungar tuprɨ mbɨa Melquisedec serer va'e.” 7 Ko ɨvɨ pɨpe Cristo oikove vɨtese, oyerure pirätä oyase'osa pɨpe Vu Tüpä upe, esepia a'e oikatu ipɨsɨrö agwä manosa sui; egwë e'i iporeroya tuprɨsa pɨpe, Tüpä osendu ite iyeruresa. 8 Yepe Cristo Ta'ɨrɨ ite viña, gweko paraɨsu pɨpe rumo oyembo'e imboyeroya agwä; 9 evokoiya gweko pɨpe omboavɨye gweko katuprɨsa, ipɨpe sui gweru poropɨsɨrösa ndopai va'e opakatu vɨroyasar upe narä. 10 Esepia Tüpä ni'ä osenoi Pa'i Ɨvate katu va'e seko agwä, inungar Melquisedec araka'e. 11 Orovɨreko vɨtemo seta mba'e ore ñe'ë agwä peü ko mba'e tekokwer rese, yavai rumo imombe'u tuprɨ agwä, esepia pe ndapesendukwa tuprɨ vɨtei ete. 12 Araka'e suive peporombo'era viña; peipota vɨte rumo peü mba'e ndayavaimi va'e imombe'u iri agwä yembo'esa Tüpä suindar. Ndapeyemovɨräkwäi rumo, peɨ'u iri pota kambɨ mba'e säta va'e u rägwer sui. 13 Esepia akoi egwë e'i va'e pitani osɨ rese okambu vɨte va'e nungar tëi pe rekokwer, ipɨpe sui ndapeyembo'ei ete Tüpä ñe'ëngagwer rese mba'e tuprɨ pe reko agwä. 14 Ko tembi'u säta va'e rumo a'e ava okwakwa va'e upe narä, esepia a'e oyembo'e tuprɨ katu iñe'ëngagwer rese gweko tuprɨ agwä yepi, ipɨpe sui oikwa ite mba'e avɨye va'e poravo mba'e naporäi va'e sui.
1 Sese ndiyai yayembo'e yembo'esa yɨpɨndar va'e Cristo resendar a'e avei-vei va'e rese. Iya rumo yagwata katu tenonde inungar ava oikwa katu va'e mba'e. Ipɨpe sui tayaikwa seroyasa pɨpe ambuae mba'e Tüpä suindar ko mba'e rese yembo'e iri rägwer sui, a'e yɨpɨndar va'e ko yande ñekuñarösa, yande rekoai sui yande poisa, manosa apɨre'ɨ̇ va'esave yande reraso e'ɨ̇ agwä, iyavei Tüpä rese yande yeroyasa, 2 yembo'esa poroapirämosa resendar, poromondosa Tüpä reroyasar arɨve, omano va'e kwerayevɨsa iyavei ava rekokwer rese porandusa resendar avei. 3 Tüpä oipotase yayembo'era ambuae mba'e yavai katu va'e rese. 4 Esepia akoi ava yɨpɨndar osendukwa va'e Tüpä remimbotar, osä'a va'e avei Tüpä suindar porerekosa iyavei oyandu ite Espíritu Maräne'ɨ̇ gwekokwer pɨpe, 5 osä'a va'e avei Tüpä ñe'ëngagwer avɨye va'e iyavei osä'a chi'ï ipirätäsa kuri oime va'erä viña, 6 oyepepɨse rumo ichui, ndayaikatu iri seko reroyevɨ iri agwä Tüpä upe, esepia yatɨkaprɨ nungar iri ete vɨreko Tüpä Ra'ɨrɨ iyavei ambuae ava omoñe'ë-ñe'ë tëi iri sese. 7 Esepia ava inungar ɨvɨ osupɨte va'e amar okɨse yepi: i'a tuprɨse mba'e mitɨ̇ oyese oporavɨkɨ va'e upe, evokoi nungar ava oipɨsɨra porovasasa Tüpä suindar; 8 a'e ɨvɨ rese yu päve tëi oyesuse, a'e naporäi ete, evokoi nungar ava Tüpä poromokañɨsavrɨve tëi, sapɨpɨrä tëi avei yuvɨrekoira kuri. 9 Che mborɨpar saɨsuprɨ, yepe aipo oro'e peü viña, oromo'ä ite rumo mba'e avɨye katu va'e peü ko ñepɨsɨrösa pare. 10 Esepia Tüpä seko avɨye va'e, iyavei ndasesarai chietera pe rembiapo avɨye va'e sui pe poroaɨsusa pemboyekwa va'e peipɨtɨ̇vɨïse seroyasar, a'e ni'ä ko peyapoño vɨte peiko. 11 Ore rumo oroipotaño ite ñepëi-pëi pemboyekwaño itera arɨ kañɨ rupi ete ko pereko va'e pe kere'ɨ̇sa pe remiarö avɨye va'e rupitɨ agwä. 12 Ndoroipotai pe ate'ɨ̇sa perekora ko tekokwer upe, oroipota rumo pe sakɨkwei moñara akoi ava yande Yar rese oyeroyasa pɨpe, iyavei gweko ñemosasa pɨpe oipɨsɨ va'e porerekosa imombe'uprɨ Tüpä sui. 13 Tüpä omboavɨye ite oñe'ëngagwer Abraham upe, esepia ndipoi ete ambuae ɨvate katu va'e ichui egwë e'i va'erä, sese a'e gwerer ite osenoi; 14 iyavei aipo e'i: “Supiete oroovasara iyavei setara ava ndesuindar.” 15 Evokoiyase Abraham osärö gweko mbegwesa pɨpe, egwë e'i ipɨsɨ oyeupendar Tüpä remimombe'u. 16 Akoi ava omondo va'e gweko kere'ɨ̇sa yuvɨreko, a'e egwë e'i ete yapo oyesui ɨvate katu va'e rer pɨpe; iyavei omoigätuse mba'e kere'ɨ̇sa resendar yuvɨreko yepi, ndiya iri ete ipare oñe'ë vɨtera sese. 17 Supiete, Tüpä omboyekwa pota mba'e gwempiapo akoi ava upe omondo va'erä oporoaɨsusa, iyavei a'e omboavɨye pota ite oñe'ësa supiete va'e. Sese omboavɨye ite oñe'ëngagwer oiko. 18 Egwë e'i oime ñuvɨrïo mba'e imboyepoepɨpɨre'ɨ̇: Tüpä ni'ä ndoporombopai va'e ite, ipɨpe avei yande mongere'ɨ̇ katu yande yaseka va'e Tüpä poropɨtɨ̇vɨïsa, iyavei yayeroya va'e ñearösa yandeu ombou va'e rese. 19 Ko mba'e ñasärö va'e omovɨräkwä tuprɨ yande ä sereko, inungar mba'e ɨarusu mombɨtasa omovɨräkwä tuprɨ ɨarusu ɨvɨtu sui. Egwë e'i yande remiarö oike turukwar gwasu tüpäro asɨasa kupeve oɨ imaräne'ɨ̇ katu va'esave ɨvave 20 a'eve Jesús oike yande raperä mboi agwä, egwë e'i a'e apɨre'ɨ̇ va'e ite pa'i ɨvate katu va'e gweko agwä, inungar tuprɨ Melquisedec araka'e.
1 Ko Melquisedec aipo mborerekwar gwasu Salem pendar, iyavei pa'i Tüpä ɨvate katu va'e upendar sekoi araka'e. Abraham oyevɨse perɨ rupi ovavasa sui ou mborerekwar gwasu eta momba pare, a'ese Melquisedec osë voi ete oso Abraham rovaïchi Tüpä porovasasa mondo agwä chupe; 2 a'ese Abraham omondo oporerekosa vavasa sui mba'e gweru va'e imboopayandepo yovaivesa sui ñepëi-pëi chupe, opakatu rovai ikwa agwä ko Melquisedec rer “mborerekwar gwasu seko ɨ̇vi va'e” oyapave aipo e'i, iyavei a'e mborerekwar ɨvate katu va'e Salem pendar sekoi, “mborerekwar ɨvate katu va'e mba'e tuprɨ resendar ” oyapave aipo e'i. 3 A'e iyesupa rumo ndikwasai ete ichɨ iyavei tamoi, arɨ iyesu agwer avei imano agwer avei; egwë e'i sekokwer, inungar Tüpä Ra'ɨrɨ a'e pa'i apɨre'ɨ̇ va'e ite sekoi. 4 Peyapɨsaka tuprɨ ko Melquisedec rekokwer rese, ɨvate ite sekoi araka'e yande ramoi Abraham teiete avei omondo imboopayandepo yovaivesa sui ñepëi-pëi mba'e porerekosa mborerekwareta ɨvate katu va'e sui gwembierokwa chupe. 5 Moisés porokwaita pɨpe aipo e'i, opakatu Leví suindar pa'i eta yuvɨrekoi va'e vɨreko ite okwaita vɨrokwa va'erä opakatu ava sui ñepëi-pëi iporavɨkɨ imboopayandepo yovaivesa sui yuvɨreko, yepe Abraham suindar ite yuvɨrekoi va'e imu viña inungar a'e yuvɨrekoi yepi. 6 Yepe Melquisedec nda'ei Leví suindar viña, a'e rumo oipɨsɨ Abraham sui evokoi porerekosa; Abraham, a'e akoi oipɨsɨ va'erä mba'e Tüpä remimombe'u. Egwë e'i Melquisedec Abraham rovasa; 7 iyavei ndipoi chietera akoi sovasaprɨ ɨvate katu va'e sekoi oporovasa va'e sui yepi. 8 Ko tekokwer pɨpe oipɨsɨ va'e ava poravɨkɨ reprɨ imboopayandepo yovaivesa sui ñepëi-pëi a'e ava rumo omano va'erä tëi yuvɨrekoi; Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe aipo e'i ñe'ësa Melquisedec resendar, esepia a'e nomano vɨtei va'e yepi. 9 Iyavei aipo esa itera pa'i eta yuvɨrekoi va'e Leví suindar upe, iyavei kurïtëi vɨrokwa va'e imboopayandepo yovaivesa sui mboravɨkɨ reprɨ yuvɨreko, ipɨpe avei omboepɨ Melquisedec upe Abraham rupive yuvɨreko; 10 esepia Abraham oyeseve vɨte Leví oyesuindar vɨreko, evokoiyase i'a e'ɨ̇ vɨteseve oyeepia Melquisedec rese yuvɨreko araka'e. 11 Ava Israel pendar oipɨsɨ mborokwaita pa'i Leví sui a'e Aarón suindar yuvɨrekoi va'e. Supietese pa'i eta ava vɨrekose Tüpä suindar gweko katuprɨsa evokoi mborokwaita reroya pɨpe viña, evokoiyase ndoyemboyekwai chietera ambuae pa'i viña. Nda'ei chira rumo a'e Aarón nungar, a'e Melquisedec nungar itera. 12 Esepia Tüpä osekuñaröse evokoi pa'i kwaita, osekuñarö aveira supive mborokwaita; 13 iyavei yande Yar rese, akoi Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i ko ñe'ësa, nda'ei Leví suindar, a'e rumo Israel suindar sekoi, a'e ichui ndoyuvɨnosëi ete pa'igwä. 14 Esepia ikwaprɨ ite yande Yar ouse Judá sui, iyavei Moisés noñe'ëi ete ichuindar rese, oñe'ëse pa'i kwaita rese. 15 Iyavei ko oyekwa tuprɨ katu itera, oyekwase pa'i ipɨasu va'e Melquisedec nungar, 16 a'e rumo nda'ei porokwaita rupi sekoi pa'igwä, a'e oike pa'i gweko agwä ɨvɨ pɨpendar pɨ'a ñemoñetasa rupi tëi, iyavei a'e oike teko pirätäsa ndopai va'e pɨpe ite. 17 Esepia Tüpä aipo e'i oñe'ë sese: “Nde pa'i apɨre'ɨ̇ va'erä ite ereiko, inungar Melquisedec yepi.” 18 Sese mborokwaita araka'endar opa ite imokañɨsa, esepia a'e nipirätäi ete, poropɨtɨ̇vɨï agwä rese, 19 esepia Moisés porokwaita ndosekuñaröi ete tekokwer, yande rumo yasärö mba'e avɨye katu va'e yande rekokwer upe narä, supi ni'ä yayemboya Tüpä rese. 20 Iyavei Tüpä rumo oñe'ë omoigätu ñepëi reseve gwerer pɨpe. Ambuae pa'i rumo nda'ei ñepëi reseve senoiprɨ yuvɨrekoi, 21 yande Yar rumo osenoi ñepëi reseve gwerer pɨpe pa'i seko agwä, esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i chupe: “Yande Yar osenoi ñepëi reseve sese nosekuñaröi chietera: ‘Nde pa'i apɨre'ɨ̇ va'erä ite ereiko.’ ” 22 Ko rese Jesús kurïtëi yande rereko Tüpä povrɨve avɨye katu va'e yɨpɨndar va'e sui. 23 Yɨpɨndar seta pa'i yuvɨrekoi, opa-opaño rumo omano; 24 Jesús rumo nomanoi va'e ite, sese nomondoi chietera pa'i gwekosa ambuae upe. 25 Sese Jesús oikatu ite ñepëi reseve Tüpä reroyasar pɨsɨrö agwä, esepia a'e oikove va'erä ite sekoi yepi, oporandu agwä avei mba'e avɨye va'e rese Tüpä upe. 26 Supiete Jesús pa'i ɨvate katu va'e sekoi, evokoi nungar ipane ite yandeu yɨpɨndar. A'e ndaseko maräi va'e, ndoyapoi va'e mba'e tëi gweko maräne'ɨ̇sa pɨpe, nda'oyoyai avei ava angaipa viyar rese, iyavei a'e ɨvate katu va'e ɨva pendar sui. 27 Nda'ei ete ambuae pa'i eta nungar sekoi, ndoyuka ranei arɨ yakatu rupi mba'e mɨmba Tüpä upe seropove'ë agwä yɨpɨndar oangaipa rese, ipare opakatu ambuae angaipa rese. Ñepëi reseve Jesús vɨropove'ë gwete opakatu ava angaipa repɨrä. 28 Moisés porokwaita rupi iporavoprɨ pa'i ɨvate katu va'erä ava nda'ei seko tuprɨ va'e; Tüpä rumo Moisés porokwaita pare osenoi ñepëi reseve Gwa'ɨrɨ seko katuprɨ va'e tasekoi pa'i ɨvate katu va'e apɨre'ɨ̇ va'erä ite oya.
1 Ko rupi ete oroyepota ore remimombe'u mba'e avɨye katu va'e upe, yareko ite evokoi nungar pa'i ɨvate katu va'e. A'e ogwapɨ Tüpä akato kotɨ öi omborerekwasa pɨpe ɨvave, 2 a'eve pa'i sekoi oporavɨkɨ Vu rëtä supiete va'e pɨpe, a'e ɨvave yande Yar rembiapo, nda'ei ava tëi rembiapo. 3 Opakatu pa'i ɨvate katu va'e senoisa mba'e oporerekosa iyavei mba'e mɨmba yukaprɨ vɨropove'ë va'erä Tüpä upe yuvɨreko, sese Jesucristo avei vɨreko mba'e vɨropove'ë va'erä Vu Tüpä upe. 4 A'e sekoise ko ɨvɨ pɨpe viña, nda'ei chietera pa'i sekoi, esepia ko'ave oime vɨte pa'i mba'e vɨropove'ë va'e Moisés porokwaita rupi yuvɨreko. 5 Ko ɨvɨ pɨpendar pa'i rumo i'añeko ɨva pendar ra'anga rese tëi yuvɨreko, yaikwa ni'ä a'e sa'anga tëi, esepia Moisés oyapo potase tüpäro, Tüpä aipo e'i chupe: “Ema'ekwa tuprɨ akoi ɨvɨtrɨve amboyekwa va'e rese ndeu, a'e inungar tuprɨ eyapo.” 6 Yande pa'i ɨvate katu va'e rumo Jesús, vɨreko okwaita avɨye katu va'e ambuae pa'i sui, esepia Tüpä remimbotar ipɨasu va'e Jesús gweru va'e yandeu avɨye katu va'e ite yɨpɨndar va'e sui sesendar Tüpä remimombe'u avɨye katu va'e avei. 7 Esepia yɨpɨndar Tüpä remimbotar oikatuse yande rekokwer rekuñarö agwä viña, ndipoi chira ambuae semimbotar ipɨasu va'e yandeu viña. 8 Tüpä rembiepiave rumo ava rekokwer mba'e tëiete, sese aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe ko ava rese araka'e: “Yande Yar aipo e'i: oimerä arɨ ayapo iri agwä che remimbotar ipɨasu va'e Israel pendar upe Judá pendar upe avei. 9 Nda'oyoyai chira rumo akoi tamoi eta rese yɨpɨndar ayapo va'e che remimbotar, a'e akoi aipopɨsɨ serogwata senose agwä ɨvɨ Egipto sui; nomboavɨyei rumo che porokwaita yuvɨreko, sese apoi ichui e'i yande Yar. 10 Ko ayapora che remimmbotar rupi Israel pendar upe inungar yɨpɨndar arɨ, a'e ko sekoi, aipo e'i yande Yar: Amondora che porokwaita iyapɨsakasa pɨpe aikwachia aveira ipɨ'a ñemoñetasa pɨpe. A'ese aikora che Tüpä yuvɨreko chupe a'e evokoiyase cheundar yuvɨrekoira. 11 Sese ndiya iri chira ñepëi-pëi ambuae rese, gwekwa pendar rese avei anise omu rese oyembo'e va'erä oikwa va'erä yande Yar yuvɨreko, esepia opakatu che kwara yuvɨreko, chi'ïvä'e katu va'e sui, ava okwakwa katu va'e avei che kwara yuvɨreko. 12 Che evokoiyase che ñeröira mba'e-mba'e tëi sembiapokwer rese yuvɨreko chupe; ndayemoma'endu'a iri chira yangaipagwer rese.” 13 Oñe'ëse Tüpä gwemimbotar pɨasu rese, omombe'u yɨpɨndar va'e kañɨ agwä; chi'ïmi tëi ipane ikañɨpa agwä.
1 Evokoiyase yɨpɨndar Tüpä remimbotar vɨreko ava kwaitarä iñemonu'ä agwä, Tüpä mboeteisa pɨpe iyavei vɨreko tüpäro ko ɨvɨ pɨpendar. 2 A'e tüpäro pɨpe na e'i mba'e imoigätusa, yɨpɨndar oɨ serer Nimaräi Va'e, ipɨpe oime oro apoprɨ tataendɨ rɨru iyavei mboyape sovasaprɨ renda Tüpä upendar reseve. 3 Imoñuvɨrïosa turukwar tüpäro asɨasa kupeve oime ambuae oɨ, a'e serer Nimaräi Katu Va'e; 4 a'eve oime itaɨsɨ rapɨsa renda oro apoprɨ, a'eve avei oime Tüpä porokwaita rɨru oro pɨpe yaoprɨ. A'e ipɨpe oime kambuchi oro apoprɨ a'e tembi'u maná rɨru, ipɨpe avei oime Aarón pokoka a'e sorɨ va'e, iyavei mborokwaita kwachiaprɨ ita ipe va'e rese oime ipɨpe. 5 A'e mborokwaita rɨru arɨve oime Tüpä rembigwai ra'anga oyovai yuvɨno'ä, Tüpä oime ite ko'ave eagwä, a'e ipepo oyopɨ tuprɨ Tüpä porokwaita rɨru rovapɨsa yuvɨreko. Ko rupive amombe'ura ko mba'e peü. 6 Evokoi nungar mba'e moigätuprɨ pare, pa'i eta yuvɨroikeño yɨpɨndar oɨ asɨaprɨ pɨpe arɨ rupi okwaita apo agwä. 7 Imoñuvɨrïosa oɨ pɨpe rumo pa'i ɨvate katu va'eño oike ñepëi reseve ñepëi-pëi aravɨter pɨpe; iyavei gweike yakatu vɨroike mba'e mɨmba ruvɨ vɨropove'ë agwä Tüpä upe oangaipa rese, ava ikwa e'ɨ̇ pɨpe angaipa oyapo va'e repɨrä avei. 8 Ko rese Espíritu Maräne'ɨ̇ oikwa uka yandeu avaño tëi ndiya vɨtei ete oike ipa va'e oɨ imaräne'ɨ̇ katu va'e pɨpe Tüpä rovai oime vɨtese yɨpɨndar oɨ yasɨaprɨ. 9 Ko opakatu mba'e yande mbo'e mba'e kurïtëindar rese; esepia ko porerekosa iyavei mba'e seropove'ëprɨ a'eve Tüpä upe, nomoatɨröi ete imboeteisar pɨ'a ñemoñetasa. 10 Ñe'ësa tembi'u rese, ɨgwa rese iyavei ñemoatɨrösa nungar mba'e resendar tëi; yande retekwer resendar tëi porokwaita, a'e rumo egwë e'iño tëi yuvɨreko Tüpä remimbotar ipɨasu va'e yu agwä renonde. 11 Cristo rumo ou, iyavei a'e ite kurïtëi yande Pa'i Ɨvate katu va'e sekoi mba'e avɨye va'e gweru yandeu. A'e pa'i reikesa rumo nda'ei ava rembiapo nungar tëi, a'e rumo avɨye katu iyavei nda'ei ete ko ɨvɨ pɨpe yapoprɨ. 12 Cristo rumo oike imaräne'ɨ̇ katu va'esave ɨvave, nda'ei rumo ovesa iyavei gwaka ra'ɨrɨ ruvɨ reropove'ë agwä, a'e rumo vɨropove'ë vuvɨ ite opakatu rese; egwë e'i a'e ñepëi reseve oike apɨre'ɨ̇ va'e ñepɨsɨrösa reime agwä yandeu. 13 Supiete gwaka kuimba'e ruvɨ iyavei ovesa ruvɨ, gwaka kuña tanimbu akoi imondoprɨ va'e ava seko marä va'e rese, a'e avei vɨreko raimi tëi pirätäsa ava rete moatɨrö agwä. 14 ¡Cristo ruvɨ rumo vɨreko katu pirätäsa! Esepia Cristo Espíritu apɨre'ɨ̇ va'e pɨpe, oyemondo a'e ae Tüpä upe inungar mba'e seropove'ëprɨ nimaräi va'e, iyavei suvɨ yande pɨ'a ñemoñetasa moatɨrö opakatu yande rembiapoai manosave yande rereko va'e sui, a'ese yaikatura Tüpä oikove va'e upe mba'e apo uka agwä. 15 Sese, Jesucristo sekoi mba'e ipɨasu va'e moigätusar, esepia omanosa pɨpe oipɨsɨrö ava angaipa sui ipɨpe avei oime ñeröisa yɨpɨndar mborokwaita vrɨve yuvɨrekoi va'e upe, iyavei toipɨsɨ che rembiporavo yuvɨreko oyeupendar mba'e apɨre'ɨ̇ va'e che remimombe'ugwer rupi oyapave Tüpä egwë e'i. 16 Akoi ava oikwa ukase gwemimbotar omba'e mondo agwä omano renondeve, ikwasa tuprɨ ranera rumo imanosa semimbotar apo agwä renonde. 17 Esepia ndiya vɨtei ete omano va'erä rekove seve mba'e imondosa iyarä upe, imanore voi rumo avɨye imondosa. 18 Sese yɨpɨndar va'e Tüpä remimbotar yaposa mba'e mɨmba ruvɨ pɨyere pɨpe. 19 Esepia Moisés omombe'upase porokwaita opakatu ava upe; oipɨsɨ ovesa ragwer pirä va'e iyavei ɨvɨra hisopo serer va'e räkä, a'e omoakɨ̇ gwaka ra'ɨrɨ ruvɨ iyavei ovesa ra'ɨrɨ ruvɨ, ɨ rese oyese'a va'e pɨpe a'e opa osɨpɨi kwachiar mborokwaita resendar opakatu ava avei. 20 Evokoiyase aipo e'i: “Ko mba'e ruvɨ oikwa tuprɨ uka ko porokwaita Tüpä ombou va'e omboyeroya agwä peü.” 21 Mba'e mɨmba ruvɨ pɨpe avei opa Moisés osɨpɨi tüpäro iyavei opakatu mba'e ipɨpendar iporuprɨ. 22 Porokwaita rupi ete tuvɨ pɨpe seni opakatu mba'e oñemoatɨröpa; ndipoi ete ñeröisa angaipa upe mba'e ruvɨ pɨyereprɨ pore'ɨ̇se. 23 Iyakatu ite imoatɨrösa evokoi nungar mba'e mɨmba ruvɨ pɨpe seropove'ëprɨ, esepia ko mba'e ɨva pendar nungar tëi sa'angaposa; ɨva pendar ite rumo ipotasa seropove'ëpɨ̇ra mba'e avɨye katu va'e evokoi sui. 24 Esepia Cristo ndoikei ava tëi rembiapo tüpäro maräne'ɨ̇ pɨpe, a'e rumo ɨva pendar ra'anga tëi, egwë e'i rumo a'e oike ɨvave, a'eve kurïtëi sekoi Tüpä rovai yande pɨtɨ̇vɨï agwä oyerure pɨpe. 25 Iyavei Cristo ndoikei seta yupagwer tüpäro pɨpe mba'e reropove'ë agwä, inungar opakatu pa'i ɨvate katu va'e oyapo yuvɨreko yepi, yuvɨroike tüpäro maräne'ɨ̇ pɨpe vɨropove'ë va'erä mba'e ruvɨ tëi yuvɨreko yepi. 26 Egwë e'ise rumo viña, Cristo evokoiyase omanora ɨvɨ apo suive oiko viña. Kurïtëi rumo Cristo oyemboyekwa ko ipa arɨ rupi ñepëi reseve, apɨre'ɨ̇ va'erä vɨropove'ë agwä gwete Tüpä upe tokañɨpa angaipa oyapave. 27 Supiete opa rane itera ava omano yuvɨreko, ipare voi ñepëi reseve oimerä porandusa, 28 egwë e'i avei Cristo oyeeropove'ë ñepëi reseve opakatu angaipa mokañɨ agwä. Ipare rumo oyevɨ irise ou kuri, nda'e iri chira angaipa rekokwer rese, a'e rumo oyevɨra ou gwarösar pɨsɨrö agwä.
1 Esepia Moisés porokwaita mba'e avɨye va'e ra'anga nungar tëi ou, nda'ei rumo a'e ite ou. Sese a'e porokwaita ndoikatui ete ava Tüpä rese oyemboya va'e reko mo'ɨ̇vi tuprɨ agwä, mba'e seropove'ëprɨ aravɨter yakatundar pɨpe. 2 Supiete porokwaita oikatuse pe angaipa sui pe moatɨrö tuprɨ agwä viña, ndapeyandu iri chira pe angaipa viña, iyavei ndaperopove'ë iri chiaveira mba'e ruvɨ Tüpä upe yuvɨreko viña no. 3 Ko seropove'ëprɨ rumo avɨye ite pemoma'endu'a uka agwä pe angaipagwer rese aravɨter yakatu. 4 Esepia mba'e mɨmba ruvɨ tëi nomokañɨi ete yande angaipa yandesui. 5 Sese Cristo ko ɨvɨ pɨpe ouse, aipo e'i Tüpä upe: “Ndereipota iri ni'ä mba'e mɨmba tëi porerekosa seropove'ëpɨ̇ra ndeyeupe narä, nde rumo ereyapo che retekwer evokoi nungarä. 6 Iyavei nda'ei nde pɨ'a rupi mba'e mɨmba yukaprɨ sapɨprɨ avei, seropove'ësa va'e angaipa repɨrä yepi. 7 Evokoiyase che aipo a'e: ‘Che ayu ko'ave, inungar ikwachiasa va'e che resendar kwachiar pɨpe yepi, ayapo va'erä mba'e nde remimbotar, che Ru Tüpä.’ ” 8 Yɨpɨndar aipo e'i, Tüpä ndoipotai ete, iyavei nda'ei ipɨ'a rupi mba'e mɨmba reropove'ëprɨ, porerekosa mba'e sapɨprɨ avei angaipa mboye'o agwä, yepe a'e mborokwaita rupi seropove'ësa viña. 9 Ipare aipo e'i: “Che ayu nde remimbotar apo agwä.” A'e ipɨpe omombopa yɨpɨndar va'e mba'e seropove'ëprɨ ko ambuae mba'e ipɨasu va'e apo agwä. 10 Tüpä evokoiyase yande pe'a angaipa sui oyeupe narä, esepia Jesucristo oyapo ite semimbotar mba'e ñepëi reseve apɨre'ɨ̇ va'erä gwete mondo pɨpe. 11 Opakatu judío pa'i eta arɨ yakatu oyapo okwaita mba'e mɨmba avei-vei vɨropove'ë Tüpä upe yuvɨreko, yepe a'e vɨropove'ë tëi yuvɨreko viña, nomokañɨ katui ete rumo angaipa. 12 Jesucristo rumo oyeeropove'ë ñepëi reseve angaipa repɨrä apɨre'ɨ̇ va'erä, ipare oso ɨvave, ogwapɨ öi Tüpä akato kotɨ. 13 A'eve osärö öi Tüpä opase voi omondo yamotare'ɨ̇mbar ipovrɨve, 14 esepia ñepëi reseve oyeeropove'ë pɨpe osekomo'ɨ̇vi tuprɨ Vu Tüpä rembipe'a apɨre'ɨ̇ va'erä. 15 Iyavei Espíritu Maräne'ɨ̇ aipo e'i tuprɨ avei ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe yandeu: 16 “Che ñe'ëngagwer amboavɨye rane itera yuvɨreko chupe osupitɨse a'e arɨ ipapaprɨ kuri, a'e ko e'i yande Yar Tüpä: Amondora che porokwaita ipɨ'a ñemoñetasa pɨpe aikwachia aveira iyapɨsakasa pɨpe. 17 Ndayemoma'endu'a iri chietera yangaipagwer rese iyavei mba'e tëi sembiapokwer rese yuvɨreko.” 18 Egwë e'i angaipa rese oimese ñeröisa, a'ese ndiya iri seropove'ësa mba'e angaipa repɨrä. 19 Sese che rɨvrɨ eta, iya ite kurïtëi yande reike agwä Tüpä rovai yande sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe Jesús ruvɨ pɨpe sui, 20 yaikoveño itera ipɨasu va'e tekokwer tekovesa yandeu ombou va'e pɨpe, a'e ni'ä omboi tüpäro pɨpe asɨasa turukwar yande reike agwä Tüpä rovai, a'e turukwar inungar Jesús rete. 21 Iyavei a'e yande pa'i ɨvate katu va'e ite sekoi Tüpä rëtä rärösar. 22 Sese yayemboya katura Tüpä rese yande pɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe iyavei yande yeroyasa ipa voi va'e pɨpe, supiete a'e opa yande reko mbokatuprɨ yande pɨ'añemoñeta raisa sui iyavei omoatɨrö yande rete ɨ maräne'ɨ̇ pɨpe. 23 Yayemovɨräkwä katura mba'e avɨye va'e yande remiarö pɨpe yamombe'u va'e ava upe yande pɨ'añemoñeta rerova e'ɨ̇sa pɨpe. Esepia Tüpä omboavɨye itera mba'e gwemimombe'ugwer yandeu. 24 Iyavei yasekañora ñepëi-pëi yañepɨtɨ̇vɨï va'erä yande yeaɨsu katu agwä iyavei mba'e tuprɨ apo agwä yande yeupe. 25 Ndayamopanei chira yande ñemonu'äsa Tüpä upe, ndayaikoi chira omopane va'e nungar, iya rumo yayemongere'ɨ̇ katura ñepëi-pëi yande yeupe; esepia vɨrovɨ arɨ yande Yar yevɨ iri agwä. 26 Akoi tayemboangaipaño ite ya'ese, mba'e supi tuprɨ va'e kwa pare yaiko, ndipo iri ambuae seropove'ëpɨ̇ra evokoi yande angaipa repɨrä yandeu; 27 ñemoɨrösa ipirätä va'e gweraño oimerä yandeu iyavei tata gwasu apɨre'ɨ̇ va'e opara omokañɨ Tüpä amotare'ɨ̇mbar yuvɨrekoi va'e. 28 Akoi ava Moisés porokwaita ndovɨroyai va'e, avɨyeteramo oimese ñuvɨrïo, anise mbosapɨ rembiepiave, a'e sekokwer mombe'uise, a'e yukaprɨ ite saɨsue'ɨ̇sa pɨpe yuvɨrekoi. 29 Ndapeikwai vo ¿akoi Tüpä Ra'ɨrɨ marä-marä tëi rerekosar suvɨ reroɨrösar avei a'e oipɨsɨra ñemoɨrösa tuvicha katu va'e yuvɨreko, Tüpä Espíritu raɨsusar reroɨrösar avei? Evokoi tuvɨ pɨpe ni'ä imboavɨyesa ñe'ësa yepi, ipɨpe avei ni'ä a'e ava Tüpä rembipe'a yuvɨrekoi. 30 Yaikwa ni'ä yande Yar aipo e'ise: “Che ite ni'ä opara mba'e amoigätu: che avei ambo'epɨpara.” Aipo e'i avei oñe'ë: “Yar oporandura mba'e sembiapokwer rese ava oyeupendar upe.” 31 ¡Mba'e tëiete yaikese Tüpä oikove va'e ñemoɨrösa pɨpe! 32 Peyemoma'endu'a akoi yɨpɨndar mba'e araka'endar rese, akoi peipɨsɨse tesapesa avɨye va'e, peyemovɨräkwäño avei pe rekoa'äsa upe pe yemombaraɨsusa pɨpe. 33 Esepia akoi amove pe pa'ü pendar rese iñe'ë-ñe'ë tëi yuvɨreko, marä-marä tëi avei pe rereko opakatu ava rovake, ambuae pe pa'ü pendar evokoiyase peipɨtɨ̇vɨï peyemombaraɨsusa rese. 34 Pesaɨsuño avei ambuae sokendaprɨ yuvɨreko, opase pe mba'e vɨrokwa yuvɨreko pe sui peñemosaño avei pe vɨ'aretesa pɨpe peiko, esepia peikwa ɨvave perekora mba'e avɨye katu va'e iyavei apɨre'ɨ̇ va'e. 35 Sese pemokañɨ tëi eme Tüpä rese pe yeroyasa, esepia evokoiya pe rekosa pɨpe omoime ukara mba'e tuprɨ peü kuri. 36 Pe rumo peyemovɨräkwäño itera mba'e-mba'e tëi upe Tüpä remimbotar apo agwä semimombe'ugwer oime va'erä pɨsɨ agwä kuri. 37 Supiete Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i Tüpä: “Ou pɨ'aivi etera, akoi ou va'evɨ. Ndiaraka'ei chietera. 38 Akoi seko katuprɨ va'e che rese, a'e oporeroyasa pɨpe yuvɨrekovera; akoi oyepepɨse rumo che sui, che evokoiyase ndavɨ'ai chira sese.” 39 Yande nda'ei oyepepɨ va'e nungar yaiko, evokoi nungar ni'ä okañɨ tëi va'erä yuvɨreko, yande rumo yayeroya sese ipɨpe yañepɨsɨrö.
1 Supiete yarekose yande yeroyasa Tüpä rese, a'ese yaikwa a'e ombou itera mba'e yasärö va'e yandeu; iyavei yaikwa ite oime mba'e ndayasepiai va'e. 2 Supiete yande ramoi araka'endar oporeroyasa pɨpe avɨye ite Tüpä pɨ'ave. 3 Tüpä rese yande yeroyasa pɨpe yaikwa a'e oñe'ë pɨpe ite oyapo opakatu mba'e, sese yaikwa kurïtëindar mba'e yasepia va'e mba'e ndayasepiai va'e apoprɨ. 4 Tüpä reroyasa pɨpe Abel vɨropove'ë oporerekosa Tüpä upe avɨye katu va'e Caín porerekosa sui, sese Tüpä vɨreko ava seko katuprɨ va'e nungar ipɨpe sui oipɨsɨ iporerekosa. Yepe Abel omano va'e sekoi viña, a'e rumo oñe'ë vɨteño Tüpä rese oyeroyasa pɨpe oiko. 5 Enoc avei Tüpä rese oyeroyasa pɨpe serasosa ko ɨvɨ pɨpe sui, imano e'ɨ̇ agwä, ava ndosepia iri ete yuvɨreko, esepia Tüpä vɨraso sekove reseve. Iyavei Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i, yɨpɨndar vɨraso e'ɨ̇ vɨteseve, Enoc rekokwer avɨyeai ete Tüpä upe. 6 Nda'ei ete rumo Tüpä pɨ'a rupi yaiko ndayayeroyaise sese, esepia yayemboya potase Tüpä rese, yayeroya rane itera sese iyavei omondora mba'e avɨye va'e vɨroyasar upe narä. 7 Tüpä reroyasa pɨpe avei Noé, a'ese Tüpä omombe'u chupe mba'e ndasepiasa vɨtei va'e, evokoiyase seroyasave oyapo arca oyesuindar pɨsɨrö agwä. Iyavei sese oyeroya pɨpe omombe'u ava ko ɨvɨ pɨpendar kañɨ agwä, a'e rumo Tüpä rese oyeroya pɨpe oñepɨsɨrö. 8 Tüpä rese oyeroyasa pɨpe avei Abraham, oyeupe ñe'ëse omboyeroya ite oso ɨvɨ pɨsɨ agwä Tüpä remimbotar rupi. Osë oɨvɨ sui oso va'ëra ɨvɨ ndikwai va'esave, 9 oporeroyasa pɨpe avei sekoi ambuae ava nungar ɨvɨ Tüpä remimondosa rupi. Sekoi avei oɨ mba'e pirer apoprɨ pɨpe, egwë e'i tuprɨ avei ta'ɨrɨ Isaac iyavei Jacob, a'e avei oipɨsɨ ɨvɨ Tüpä remimombe'ugwer yuvɨreko. 10 Esepia Abraham osäröño ite tekwa ɨva pendar ovɨräkwä va'e, Tüpä ni'ä a'e tekwa rä'asar, yaposar avei. 11 Yepe Sara nimembɨi va'e viña iyavei Abraham okwakwami, Tüpä rese oyeroyasave rumo oipɨsɨ pirätäsa Tüpä sui gwa'ɨ agwä, esepia vɨroya ite Tüpä oñe'ë omboavɨye agwä chupe. 12 Egwë e'i Abraham rekokwer, yepe okwakwami viña, vɨreko rumo gwa'ɨrɨ, a'e ichuindar se'ɨi eteanga koiye, inungar yasɨtata iyavei inungar ɨvɨ ku'i paragwasu popɨ rupindar ndayaipapa katui va'e ite. 13 A'e ava opakatu ite omanopa tëi mba'e ndoipɨsɨ vɨtei seve Tüpä semimombe'ugwer oyeupendar yuvɨreko; iyavei a'e vɨrekose poreroyasa, osepia avei amombrɨ rupive tëi yuvɨreko, sorɨvete avei imboavɨravesave inungar ambuae ɨvɨ pɨpendar yuvɨreko raimi tëi va'e ko ɨvɨ pɨpe. 14 Iyavei aipo e'i va'e oikwa uka tuprɨ yandeu, oseka vɨte oyeupendar ɨvɨ yuvɨreko. 15 Ipɨ'añemoñetase rumo ɨvɨ gweko agwer rese yuvɨreko viña, a'eve avei oyevɨ irira yuvɨreko viña; 16 a'e rumo oipota ambuae ɨvɨ avɨye katu va'e yuvɨreko, a'e ɨva pendar. Sese Tüpä nochi ete, che Ru Tüpä oyeupe'ese, esepia vɨreko ite tekwa imoigätuprɨ chupe narä. 17 Tüpä rese oyeroyasa pɨpe Abraham, gwekoa'äse vɨropove'ë gwa'ɨrɨ Isaac yukapɨrä. A'e vɨropove'ë pota voi ete ñepëi va'e gwa'ɨrɨ, yepe Tüpä araka'e aipo e'i chupe viña: 18 “Nde ra'ɨrɨ Isaac sui seta oimerä ndesuindar.” 19 Esepia Abraham oikwa ite Tüpä vɨrekose pirätäsa ava omano va'e mbogwerayevɨ iri agwä, evokoiyase Abraham imano rägwer sui ete oipɨsɨ iri gwa'ɨrɨ araka'e, ipɨpe sui a'e omboyekwa mba'e avɨye va'e yandeu. 20 Tüpä rese oyeroya pɨpe avei Isaac osovasa Jacob, Esaú avei mba'e oime va'erä pɨsɨ agwä. 21 Iyavei Tüpä rese oyeroya pɨpe Jacob omano pota agwä, osovasa ñepëi-pëi José ra'ɨrɨ, a'ese opokoka rese tëiete oyemovɨräkwä oyerure agwä Tüpä upe imboeteisa pɨpe. 22 Tüpä rese oyeroya pɨpe avei José, omano agwä renonde aipo e'i, yande mu Israel opara yuvɨnosë ɨvɨ Egipto sui kuri, ipare oyokwai omu oɨtakwer rerova agwä araka'e. 23 Tüpä rese oyeroya pɨpe avei, o'ase Moisés iyesupa oñomi mbosapɨ yasɨ rupi yuvɨreko; esepia a'e pitani ikatuprɨai, iyavei ndoyembosɨkɨyei ete mborerekwar ɨvate katu va'e porokwaita sui yuka agwä yuvɨreko. 24 Tüpä rese oyeroyasa pɨpe avei, okwakwase Moisés, ndoipotai ete, mborerekwar faraón rayrɨ membrɨ oyeupe'e agwä; 25 a'e rumo oipota katu marä-marä tëi gwereko agwä Tüpä reroyasar reseve chi'ï rupive mba'e tëi rese yembovɨ'a rägwer sui. 26 Avɨye katu ite chupe Tüpä rembiporavo upe narä mba'e tëi porara agwä, Egipto pendar mba'e eta sepɨrusu va'e rereko rägwer sui; esepia a'e oikwaño ite oyeupe narä porerekosa Tüpä ombou va'erä. 27 Tüpä rese oyeroya pɨpe avei osë ɨvɨ Egipto sui osɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe mborerekwar gwasu rorɨe'ɨ̇se; oyemovɨräkwäño ite oyese mba'e apo agwä, avɨye osepia va'e ite Tüpä akoi ndoyekwai va'e. 28 Tüpä rese oyeroya pɨpe avei Moisés oyapo Pascua pieta, opa uka oipichi ava upe okenda rese mba'e mɨmba ruvɨ Tüpä rembigwai oporoyuka va'e ava Israel pendar ra'ɨrɨ ɨpɨ yuka e'ɨ̇ agwä. 29 Tüpä rese oyeroya pɨpe avei ava Israel pendar osasa paragwasu Pirä Va'e ɨvɨ ipiru va'e arɨ rupi yuvɨraso; ipare yamotare'ɨ̇mbar Egipto pendar, egwë ya'e avei e'i yuvɨreko viña, ɨ rumo opaño oyopɨ. 30 Tüpä rese oyeroya pɨpe avei Israel pendar oyerese ñuvɨrïo ova arɨ rupi tekwa Jericó rese, opa ñachisa onduru. 31 Tüpä rese oyeroya pɨpe avei Rahab, oyemondo-mondo tëi va'ekwer, nomanoi ete ambuae ava mba'e-mba'e tëi va'e rupi, esepia a'e oipɨsɨ tuprɨño gwëtäve Israel pendar Jericó ɨvɨ repiasar. 32 ¿Mba'e irivo amombe'ura peü? Ipane ite rumo arɨ imombe'upa agwä cheu, Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel iyavei opakatu Tüpä ñe'ë mombe'usar rekokwer. 33 Evokoi avei Tüpä rese oyeroya pɨpe osekopɨ ambuae ɨvɨ pendar, oporokwai tuprɨ gweko ɨ̇visa pɨpe, oipɨsɨño ite Tüpä suindar mba'e semimombe'ugwer yuvɨreko, oiyurumboyaño avei yagwar yuvɨreko, 34 ombogwe avei tata ipirätä va'e, oyeepɨ avei kɨse puku pɨpe oyuka rägwer sui; ava nipirätäi va'ekwer rumo oyemomirätä yuvɨreko, oyemovɨräkwä ite vavasave oyese; opaño avei oamotare'ɨ̇sar sundao osekopɨ yuvɨreko. 35 Oime avei amove kuña vɨreko iri va'ekwer omu manosa sui imbogwerayevɨprɨ. Ambuae rumo omanopaño ite teko rasɨsa pɨpe, yasë katu ko nungar mba'e sui nde'i ete yuvɨreko kwerayevɨsa avɨye katu va'e pɨpe gweko agwä. 36 Ambuae iparaɨsu katu ava upe oñeroɨrösa pɨpe, onupasa pɨpe, oapɨ̇chi-pɨ̇chisa pɨpe, vokendasa pɨpe avei yuvɨreko. 37 Ambuae eta evokoiyase oapi-apise ita pɨpe opa omano yuvɨreko, amove imombɨtesa ɨvɨra asɨasa pɨpe, anise ambuae yukasa kɨse puku pɨpe; amove ipa'ü pendar ogwata tëi, ovesa, kavara pirerño tëi iyemondesa, iparaɨsu mba'e pore'ɨ̇ yuvɨreko nombo'e katui ava ipɨ'a ñemoñetasa pɨpe sereko iyavei marä-marä tëi vɨreko yuvɨreko no. 38 Evokoi seko katuprɨ va'e yuvɨreko ndiyai ko ɨvɨ pɨpendar Tüpä kwapare'ɨ̇ upe vɨreko va'erä oyepa'üve a'e ogwata tëi ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇sa rupi, ɨvɨtrɨ rupi, mba'ekwar rupi avei yuvɨreko. 39 Yepe a'e opakatu avɨye ite Tüpä upe oyeroyasa rese yuvɨreko viña, ndoipɨsɨi ete rumo oyeupe Tüpä remimombe'ugwer yuvɨreko; 40 esepia Tüpä omoime mba'e avɨye katu va'e yandeu oyoya tuprɨ toipɨsɨ gwekokwer i'ɨ̇vi tuprɨ agwä che remimombe'ugwer rupi yuvɨreko o'esa pɨpe, yandeu opakatu avei.
1 Sese yande, yaikwase seta ite evokoi ava oime omboyekwa va'e Tüpä rese oyeroyasa, iyakatu ite yaseyapa opakatu mba'e ndayande mbo'e katui va'e Tüpä upendar mba'e rese, iyavei angaipa yande mbo'a tuprɨ va'e, ichui yayemovɨräkwäño itera yande kwaita Tüpä ombou va'e rese yandeu inungar ivava katu va'e. 2 Yama'e tuprɨ itera Jesús rese, a'e ichui ni'ä yareko yande yeroyasa Tüpä rese, a'e avei oyese yande mboporeroya tuprɨ katu, Jesús oiporara kurusu rese omano ochie'ɨ̇sa pɨpe, esepia a'e oikwa ite oparaɨsu pare vɨrekora ovɨ'aretesa, ogwapɨse omborerekwasave Vu Tüpä akato kotɨ öi. 3 Pe avei katu, pepɨ'añemoñeta Jesús rembiapokwer rese; a'e oiporara ite mba'e rasɨkwer ava yangaipa va'e marä-marä tëi vɨrekose, sese pekwerai eme Cristo rese peiko agwä iyavei, ndorekere'ɨ̇ iri ndapeyei chira. 4 Esepia pe ndapemano vɨtei ete angaipa upe peye mbopɨ'avɨräkwäsa pɨpe, 5 peresarai ete Tüpä pe mboarakwasa sui ta'ɨrɨ ite pe rekosa pɨpe. Esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Che ra'ɨrɨ, eyemoigätu voiño Yar nde mombaraɨsusa upe nde reko mo'ɨ̇vi tuprɨ agwä, iyavei, ndachekere'ɨ̇ iri nderei chiaveira chupe ndeu oñe'ë pirätäse. 6 Esepia yande Yar osekomo'ɨ̇vi tuprɨ ava gwembiaɨsu, iyavei omombaraɨsu rane gwa'ɨrɨ sereko agwä.” 7 Peñemosaño katu pe mombaraɨsusa upe pe reko mo'ɨ̇vi agwä: esepia Tüpä egwë e'ise peü gwa'ɨrɨ ite pe rereko. ¿Oime pi'ä ñepëi ava gwa'ɨrɨ upe noñe'ë pirätäi va'e sekokwer mo'ɨ̇vi agwä? 8 Tüpä ndape rekokwer mo'ɨ̇vise inungar oyapo ambuae gwa'ɨreta upe yepi, pe evokoiyase inungar-ra chi'ïvä'e ndiyesupai va'e, egwë peye tëi peiko chupe. 9 Iyavei, chi'ïvä'e tëi vɨte yaikose, yande yesupa ko ɨvɨ pɨpendar yande nupa yande rekokwer mo'ɨ̇vi agwä. ¿Ma'erä evokoiyase ndayamboetei chira viña, a'e rumo iya yamboetei katura yande Ru Tüpä ɨva pendar tekovesa rereko agwä? 10 Yande yesupa ko ɨvɨ pɨpendar opɨ'añemoñetagwer rupi tëi yande nupa yaikove raimi tëise ko ɨvɨ pɨpe; Tüpä rumo yande mombaraɨsu yandeu mba'e tuprɨ agwä rese, yande reko maräne'ɨ̇ agwä inungar a'e ndaseko maräi va'e. 11 Supiete yɨpɨndar, poronupasa yaipɨsɨ ramose tasɨ yandeu, koiye rumo yande imboyeroyasa pɨpe yayapo katura mba'e i'ɨ̇vi va'e, a'e evokoiyase yande rekokwer rerekora mba'e tuprɨ pɨpe. 12 Sese, pemopoäse iri pe reko pirätäsa iyavei peyemongere'ɨ̇ iri pe gwata agwä yande Yar rupi, 13 ipare peseka perɨ i'ɨ̇vi va'e pe rekokwer upe narä toigätu che pɨ ndogwatai va'e pe yapave timarä katu iri eme pe'esa pɨpe. 14 Peiko katu ava upe mba'e tuprɨ pɨpe, peiko avei pe reko maräne'ɨ̇ pɨpe; esepia ava ndovɨrekoi va'e gweko maräne'ɨ̇, ndosepiai chietera yande Yar. 15 Peñearö tuprɨ katu, tipo eme ava ndoipɨsɨi va'e Tüpä porovasasa pe pa'üve, iyavei tipo eme mba'e tëi ava pɨ'a pɨpe, avɨyeteramo opakatu rese ova tiëtera. 16 Tipo eme katu pe pa'ü pendar oyemboagwasa tëi va'e, tipo eme avei ava Tüpä upendar mba'e vɨroɨrö va'e pe pa'üve inungar Esaú araka'e, a'e omondo Tüpä porovasasa oyeupendar ta'ɨrɨ ɨpɨ gwekosa resendar mimoi repɨrä tëi vɨvrɨ upe. 17 Iyavei peikwa, akoi Esaú oipɨsɨ pota Tüpä porovasasa vu sui viña, a'e rumo ndiya iri ete sovasapɨrä sekoi; yepe oyase'o iteanga viña, ndiya iri ete rumo mba'e sembierekovɨ rägwer mboyevɨ agwä chupe. 18 Peyemboyase Tüpä rese, nda'ei inungar pe ramoi Israel pendar araka'endar, esepia a'e ɨvɨtrɨ Sinaí sese yapoko va'e rese tëi oyemboya va'e yuvɨreko; a'e ɨvɨtrɨ rese sendɨ ite inungar tata rendɨgwer; oime pɨ̇tü, pɨ̇tümimbi va'e, ɨvɨtuai avei sese, 19 iyavei ndapesendui mimbɨ imoñe'ëprɨ Tüpä ñe'ë avei. Araka'endar rumo osendu va'e yuvɨreko, iñe'ë renduse rumo osɨkɨyepave ndoipota iri a'e oyeupe ñe'ë yuvɨreko, 20 esepia a'e oyembosɨkɨye ite evokoi porokwaita aipo e'i va'e sui: “Akoi opɨ̇ro va'e ɨvɨtrɨ rese, yepe mba'e mɨmba tëi viña, a'e peyapi-yapi yuka ita pɨpe, anise mba'e sakwävi va'e pɨpe avei.” 21 A'e mba'e oyekwa va'e aipo oporombosɨkɨye va'e evokoiyase Moisés teiete aipo e'i: “Che sɨkɨyepave arɨrɨi ete.” 22 Pe rumo peyemboya ɨva pendar ɨvɨtrɨ Sión rese, Tüpä oikove va'e rekwave a'e tekwa Jerusalén ɨva pendar, a'eve mbigwai ɨva pendar seta iteanga oñemonu'ä Tüpä mboetei agwä yuvɨreko yepi, 23 iyavei opakatu yɨpɨndar Tüpä ra'ɨrɨ ikwachiaprɨ va'e ɨvave. Oyemboya Tüpä rese yuvɨreko, a'e opakatu mba'e Moigätusar, iyavei peyemboya ava seko avɨye va'e espíritu yuvɨrekoi va'e rese, a'e ni'ä Tüpä osekomo'ɨ̇vi tuprɨ sereko, 24 peyemboya avei Jesús rese, a'e omoime yandeu Tüpä remimbotar ipɨasu va'e, a'e suvɨ yande moatɨrö va'e, avɨye katu Abel ruvɨ sui. 25 Sese peikwa katu, ndorovɨroyai peye va'erä akoi peü oñe'ë va'e upe. Esepia Tüpä reroya e'ɨ̇sar noñemi ete iñemoɨrösa sui yuvɨreko ko ɨvɨ pɨpe. Egwë ya'e aveira yande, ndayaroyaise ɨva sui oñe'ëse yandeu. 26 Tüpä oñe'ë pɨpe omborɨrɨi ete ɨvɨ araka'e, kurïtëi rumo aipo e'i: “Che amborɨrɨ irira ɨvɨ, nda'ei chira rumo ɨvɨ gweraño, ɨva avei amborɨrɨira.” 27 Ko ñe'ësa pɨpe aipo e'i “amborɨrɨ irira ɨvɨ”, ikwasa ite opara gwembiapo mba'e ovɨï va'e omokañɨ, topɨta mba'e apɨre'ɨ̇ novɨi va'e oyapave. 28 Tüpä mborerekwasa ombou va'e yandeu a'e novɨi chietera. Avɨye ndeu ya'era evokoiyase sese chupe, ipɨpe sui yayerure katu yande pɨ'a pɨpe imboeteisave semimbotar rupi. 29 Esepia ni'ä yande Tüpä a'e inungar tata ñepëi reseve mba'e omokañɨpa va'e.
1 Ndapepoi chietera pe yeaɨsusa sui ñepëi-pëi oyeɨvrɨ nungar pe rekosa pɨpe. 2 Iyavei peresarai eme pe avasa sui ava oyepotase pe pɨri, esepia ko nungar apo pɨpe amove ava omoinge mbigwai ɨva pendar gwëtä pɨpe. 3 Peyemoma'endu'a avei sokendaprɨ rese inungar-ra pe avei supive sokendaprɨ peiko va'e viña. Iyavei peyemoma'endu'a ava marä-marä tëi serekoprɨ rese, esepia avɨyeteramo egwë e'i aveira yuvɨreko peü. 4 Pe opakatu pemboetei avei mendasa, iyavei peiko pe reko maräne'ɨ̇sa pɨpe mendasa rese; esepia Tüpä oikwara oyemboagwasa tëi va'e upe. 5 Ndape gwarepochi potarai chira; iya peyembovɨ'año mba'e pereko va'e rese, esepia Tüpä aipo e'i: “Ndoroeyai chietera, iyavei ndapoi chietera ndesui.” 6 Evokoiyase aipo ya'era yande yeroyasa pɨpe: “Che Yar che pɨtɨ̇vɨïsar; sese ndasɨkɨyei chietera. ¿Mba'e evokoiyase oyapora ava yuvɨreko cheu?” 7 Peyemoma'endu'a pe rerogwatasar rese, peü Tüpä ñe'ëngagwer mombe'usar rese avei, pepɨ'añemoñeta tuprɨ sekokwer rese seko aprɨ rese avei; Tüpä reroya agwer rupi tuprɨ avei peiko. 8 Jesucristo rekokwer noñekuñaröi va'e ite, yɨpɨsuive sekoi apɨre'ɨ̇ va'e. 9 Peyembopa ukai rene yembo'esa kokotɨ tëi va'e upe. Avɨye katu yayemomirätä Tüpä poroaɨsusa rese mborokwaita tembi'u resendar sui; esepia ko nungar mba'e ndovɨreko ukai mba'e avɨye va'e o'usar upe. 10 Yande rumo yareko ambuae Tüpä upe seropove'ëprɨ, a'e ni'ä ndiyai ete pa'i tüpäro yɨpɨndar yuvɨrekoi va'e pendar yuvɨro'u. 11 Supiete judío pa'i ɨvate katu va'e vɨroike mba'e ruvɨ tëi Tüpä rëtä oɨ imaräne'ɨ̇ katu va'e pɨpe seropove'ë ava angaipa rerokwa agwä; a'e mba'e mɨmba rete rumo osapɨ tekwa ɨvɨi yuvɨreko yepi. 12 Egwë e'i avei ni'ä, Jesús iparaɨsu omano tekwa ɨvɨi, ava reko mboatɨrö agwä vuvɨ pɨpe. 13 Egwë ya'e aveira yasora Jesús upe yande paraɨsu agwä supi ava yande reroɨrösa pɨpe yaiko. 14 Supiete, ko ɨvɨ pɨpe ndayarekoi ete tekwa apɨre'ɨ̇ va'e, yande rumo yaseka evokoi tekwa oime va'erä yandeu kuri. 15 Sese Jesús rembiapo rese iyakatu yamboeteira apɨre'ɨ̇ va'erä yande Yar Tüpä. Ko imboeteisa inungar mba'e seropove'ëprɨ arɨ rupi chupe. ¡Egwë ya'era imboetei yande ñe'ë pɨpe! 16 Peresarai eme katu ambuae ava upe mba'e tuprɨ aposa sui, iyavei pemondoño ite mba'e pereko va'e ambuae ava upe. Esepia evokoi nungar mba'e seropove'ëprɨ Tüpä oipota. 17 Pemboyeroya pe kwaisar peyapo semimbotar, esepia a'e ndopɨtu'ui ete pe rekokwer rärö yuvɨreko, esepia Tüpä oikwara mba'e sembiapo rese chupe kuri. Sese pemboyeroya katu tayavai eme iporavɨkɨsa chupe, esepia ndapenosei chietera mba'e avɨye va'e egwë e'ise ichui. 18 Peyerure Tüpä upe ore rese, supiete ore oroyandu mba'e avɨye va'e oroyapo ore pɨ'añemoñeta pɨpe yepi, esepia oroyapo pota mba'e avɨye va'e opakatu mba'e rese ava rembiepiave. 19 Che yevɨ pɨ'aivi agwä rese aporandu pe yeruresa rese peü Tüpä remimbotar rupi. 20 Tüpä mba'e tuprɨ rerekosar, a'e ni'ä ombogwerayevɨ va'e yande Yar Jesús yande rärösar ɨvate katu va'e, suvɨ pɨpe omboyekwa gwemimbotar pɨasu ndopai va'e imbou yandeu, 21 tombou pe reko mo'ɨ̇visa iyavei pe reko avɨyesa opakatu pe semimbotar apo agwä; iyavei a'e toyapo mba'e opakatu gwemimbotar yande rese Jesucristo rembiapo sui. ¡Egwë te'i imboeteiprɨ apɨre'ɨ̇ tasekoi Cristo yepi! Amén. 22 Che rɨvrɨ eta, peñemosaño che opomboarakwa va'e rese, movɨrö tëi ni'ä ko ñe'ësa aikwachia peü. 23 Peikwa yande rɨvrɨ Timoteo imosësa sokendasa sui, oyepota pɨ'aivise, arasora cheyeupi asose pe repia. 24 Pemombe'u che ma'endu'asa opakatu ava pe kwaisar upe, opakatu Tüpä reroyasar upe avei. Ɨvɨ Italia rupindar avei ombou oma'endu'asa yuvɨreko peü. 25 Yande Yar Tüpä taperovasa opakatu oporoaɨsusa pɨpe pe rereko.
1 Che Santiago, Tüpä, yande Yar Jesucristo rembigwai aiko, amondo che ma'endu'asa opayandepo yovaive ñuvɨrïo yuvɨrekoi va'e Israel ɨgwar opakatu ɨvɨ rupi oñemosaï va'e upe. 2 Che rɨvrɨ eta, pevɨ'areteñora peiko akoi oimese tekoa'äsa peü yepi. 3 Esepia peikwa ni'ä pe poreroyasa rese, oimese mba'e tekoa'äsa, a'e ipɨpe peyembo'e pe ñemosa agwä rese peiko. 4 Peikoño ite pe reko ñemosasa pɨpe pe reko mo'ɨ̇vi tuprɨ katu agwä, evokoiyase nipane iri chira opakatu mba'e peü. 5 Iyavei akoi ipanese pe pa'ü pendar upe yarakwa agwä, toporandu Tüpä upe, evokoiyase a'e omboura chupe; esepia Tüpä opakatu upe mba'e ombou gwekate'ɨ̇sa pɨpe iyavei omba'e mboasɨ e'ɨ̇sa pɨpe avei. 6 Iyakatu rumo evokoi ava oporandura Tüpä upe sese oyeroya pɨpe, nda'ei chira opɨ'añemoñeta rerova-rova tëisa pɨpe; esepia akoi ava ipɨ'a ñemoñeta kokotɨ-kotɨ va'e, a'e inungar paragwasu pɨpe ɨvɨtu ombo'ɨtu-ɨtu tëi va'e ɨ sereko. 7 Akoi egwë e'i-e'i tëi va'e ava ndoipɨsɨi chira mba'e yande Yar sui yuvɨreko, 8 esepia ñepëi arɨ ipɨ'añemoñeta ñepëi mba'e rese, ambuae arɨ ambuae rese, ndoyemovɨräkwäi gweko tuprɨ agwä rese yuvɨreko. 9 Iyavei Jesús reroyasar seko mbegwemi va'e toyembovɨ'areteño yepi Tüpä oseko ɨvatesa rese; 10 iyavei mba'e yar sekoi va'e pe pa'üve toyembovɨ'a vɨteño Tüpä vɨroyɨse seko ɨvatesa sui. Esepia mba'e yar yuvɨrekoi inungar ka'a potrɨ ndasekosei va'e. 11 Iyavei akoi arɨ osëse saku iteanga ou, a'ese ka'a opa ipiru, ipotrɨ avei opa ovɨapi ichui, iyavei iporañetesa opa ichui. Egwë e'i aveira ava mba'e yar omanora oporavɨkɨsa sui. 12 Akoi ava oyemovɨräkwä va'e poroätoisa upe oyembovɨ'ara oiko, esepia osasa tuprɨse evokoi poroätoisa, oipɨsɨra porerekosa, a'e tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e Tüpä ombou va'e gwaɨsupar upe. 13 Akoi ava oyanduse poroätoisa oyeupe mba'e tëi apo agwä, Tüpä revo egwë e'i cheu nde'i chira, esepia Tüpä ndoyapoi ete poroätoisa naporäi va'e, iyavei nomondo ukai ete ava mba'e tëi apo agwä. 14 Ko rumo, ava opɨ'añemoñeta rai upe oñeatoi uka mba'e tëi apo agwä yepi. 15 Ava mba'e potaraisa sui oime angaipa; evokoiyase angaipa aposa pɨpe ou manosa yandeu. 16 Che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, peyembopai rene katu: 17 esepia opakatu imbouprɨ mba'e avɨye va'e yandeu, a'e ou Tüpä sui ete, a'e ni'ä opakatu ɨva rese mba'e aposar. Nda'ei rumo gwembiapo nungar sekoi esepia Tüpä noñekuñaröi va'e ite. 18 A'e rumo ombou tekovesa yandeu ko ñe'ësa supiete va'e pɨpe, toyuvɨrekoi inungar yɨpɨndar mba'e mitɨ̇ a seropove'ëprɨ cheu opakatu che rembiapo sui o'esave yandeu. 19 Iyavei che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, peyemoma'endu'a ko che ñe'ë rese: peyapɨsaka tuprɨ voira ambuae ava ñe'ë rese, mbegwe rupi rumo peñe'ëra chupe iyavei ndapemba'emboasɨ voi tëi chira. 20 Esepia akoi ava oñemoɨrö va'e, ndoyapoi ete mba'e avɨye va'e Tüpä remimbotar. 21 Evokoiyase peseya teko raisa, opakatu ambuae oime va'e mba'e naporäi va'e pe pa'üve, ko katu pe yemominisave peroya vɨte katu Tüpä ñe'ë omoinge va'e pe pɨ'a pɨpe, a'e ni'ä vɨreko pirätäsa pe pɨsɨrö agwä. 22 Nda'ei pesenduño tëira ko ñe'ësa avɨye va'e; iya rumo peyapora mba'e ko ñe'ësa remimbotar rupi ete, esepia egwë peyese pe ae tëi peyembopara peiko. 23 Supiete akoi ava osenduño tëise ñe'ësa avɨye va'e, ipare rumo ndovɨroyai ete, inungar akoi ava osepiaño tëi va'e vova yepiasa pɨpe; 24 oyeepia pare rumo, kurïtëimi sesaraiño gwepiaka sui. 25 Akoi ndasesarai va'e ñe'ësa avɨye va'e sui, iyavei oyapɨsaka tuprɨ va'e ko mborokwaita maräne'ɨ̇ mba'e-mba'e tëi sui yande rerokwa va'e rese, iyavei oyemovɨräkwäño ite va'e oyapo va'erä iporokwaita, a'e ovɨ'aretera opakatu gwembiapo tuprɨ rese. 26 Amove akoi ava che agwata tuprɨ Tüpä rupi e'i tëi va'e, ndoikwai rumo oñe'ë mongiriri agwä, evokoiyase a'e ae oyembopa oiko, sembieroya evokoiyase egwë e'i tëi va'e. 27 Yarekose rumo yande rembieroya nimaräi va'e yande Ru Tüpä rovai: a'ese yaipɨtɨ̇vɨïra ndiyesupai va'e iyavei kuña imer mano va'ekwer iparaɨsusa rese, ndayayapoi chiaveira mba'e ɨvɨ pɨpendar ñaporäi va'e rembiapo nungar.
1 Iyavei no, che rɨvrɨ eta, peroya va'e yande Yar Jesucristo seko porañete va'e peiko, ndapeyeaɨsu yoavɨi chira. 2 Inungar-ra ava mba'e yar oikese pe ñemonu'äsave viña, a'e ikwä penda oro va'e, iturukwar katuprɨai va'e, pe añeko tuprɨai sese iyavei aipo peye chupe: “Egwapɨ ko tenda avɨye katu va'esave”, a'e pɨpeve avei oikese pe pa'üve ñepëi ava iparaɨsu va'e oturukwar oyemondesa kwakwami va'e reseve ou, aipo peye chupe: “Nde eipe peve epɨtaño ë'a, anise egwapɨ ɨvɨve e'ï ”; 4 evokoiyase peyapo mba'e ndoyoyai va'e, ipɨpe avei peyapo mba'e naporäi va'e peiko pe pɨ'añemoñeta raisa pɨpe. 5 Che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, pesendu ko ñe'ësa: Tüpä oiporavo ava iparaɨsu va'e ko ɨvɨ pɨpe, yuvɨrekoi va'erä mba'e tuprɨ pɨpe gweko agwä, iyavei toipɨsɨ che remimombe'ugwer rupi che mborerekwasa oyeupe narä oyapave gwaɨsupar upe; 6 pe rumo seroɨrösa pɨpe pemochi ava iparaɨsu va'e. ¿Nda'ei vo mba'e yar marä-marä tëi pe rereko yuvɨreko yepi, a'e avei ni'ä pe mbotɨrɨrɨ mborerekwar rovai pe reraso yuvɨreko? 7 ¿Nda'ei vo akoi mba'e yar yuvɨrekoi va'e mba'e e'i-e'i tëi seroɨrösave yuvɨreko yande Yar upe? 8 Supiete pemboavɨyese mborokwaita ɨvate katu va'e, inungar Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Esaɨsu ava ndeyeaɨsu nungar.” 9 Akoi peyeaɨsu yoavɨratɨ tëise rumo, a'ese oyapo angaipa, oyavɨ ite mborokwaita Tüpä rovai yuvɨreko. 10 Esepia akoi ava vɨroya va'e opakatu mborokwaita, ipare rumo oime ñepëi nomboavɨye tuprɨi va'e, a'e oyavɨ opakatu mborokwaita. 11 Esepia Tüpä teite aipo e'i: “Ndapeyemboagwasai chira”, aipo e'i avei: “Ndapeporoyukai chira.” Yepe akoi ndapeyemboagwasai chira viña, pe poroyuka pɨpe rumo peyavɨ mborokwaita. 12 Evokoiyase peñe'ë tuprɨra iyavei peiko tuprɨ, esepia oporandura yande rekokwer rese yande Yar oporokwaita pɨpe gweru va'e yande reko tuprɨ agwä. 13 Supiete akoi ndoiparaɨsuerekoi va'e ava, a'e chupe ndipoi chiaveira poroparaɨsuerekosa mborandusave, oporoparaɨsuereko va'e rumo, a'e sorɨvete katura yuvɨreko arɨ pɨpe mborandusave kuri. 14 Che rɨvrɨ eta, ¿avɨyera pi'ä akoi ava, ayeroya yande Yar rese e'i tëi va'e, ndoyapoise mba'e avɨye va'e yuvɨreko? ¿Oikatura pi'ä a'e oñepɨsɨrö aipo o'e pɨpe tëi yuvɨreko? 15 Inungar-ra oimese yande rɨvrɨ, anise yande reindrɨ upe ipanera iturukwarä, semi'urä arɨ yakatu rupindar viña; 16 akoi pepa'ü pendar aipo e'ise: “Avɨye, eso tuprɨño eiko, eyeao eso so'ɨ̇sagwer sui, ekaru tuprɨ”, ipare rumo ndapemondoise mba'e ipane va'e chupe, ¿avɨyera pi'ä ava upe aipo yande'e tëi viña? 17 Egwë e'i avei: ayeroya yande Yar rese yande esa pɨpe, ndayayapoise rumo mba'e avɨye va'e aipo yande esa pɨpe, aipo ya'e tëiete yaiko. 18 Ñepëi ava pe pa'ü pendar aipo e'ira: “Nde erereko ndeporeroyasa, che rumo ayapo mba'e avɨye va'e. Emboyekwa ru nde yeroyasa mba'e nde rembiapo e'ɨ̇ pɨpe; evokoiyase che amboyekwara che yeroyasa oime va'e che rembiapo pɨpe ndeu.” 19 Nde ni'ä ereikwa oimese ñepëi Tüpä, supiete aipo ere; ko rumo karugwar avei oikwa, ichui osɨkɨyepave rumo a'e orɨrɨi ete yuvɨreko. 20 Ani peikora ava nimba'ekwai va'e nungar, ereikwa vo ko nde mba'e apoe'ɨ̇sa nde yeroyasa egwë e'i tëi va'e. 21 Esepia Tüpä oipɨsɨ yande ramoi Abraham seko tuprɨsa pɨpe, oikwave'ëse porerekosa nungar gwa'ɨrɨ Isaac chupe araka'e. 22 Iyavei Abraham yeroyasa oyekwa ite mba'e sembiapokwer avɨye va'e rese, evokoiyase egwë e'i a'e gwembiapokwer avɨye va'e pɨpe, omboavɨye tuprɨ oyeroyasa oiko araka'e. 23 Egwë e'i yavɨye Ikwachiaprɨ aipo e'i va'e: “Abraham vɨroya ite Tüpä, sese Tüpä vɨreko seko katuprɨ va'e nungar.” Ipɨpe sui Abraham sekoi Tüpä mborɨpar. 24 Peikwa ni'ä, Tüpä ko seko katuprɨ va'e e'i ava upe sembiapo tuprɨ repiase yepi, iyavei nda'ei iyeroyasa rese gweraño. 25 Egwë e'i tuprɨ avei kuña oyemondo-mondo tëi va'e Rahab upe, esepia a'e omoinge ñuvɨrïo ava ɨvɨ repiasar imondoprɨ gwëtä pɨpe, ipare oñomi imondo ambuae perɨ rupi yamotare'ɨ̇sar sui. Ipɨpe sui Tüpä oipɨsɨ inungar seko ɨ̇vi tuprɨ va'e. 26 Egwë e'i yande rembiapo katuprɨ ndayamboyekwaise yande yeroyasa pɨpe, a'e inungar avei Espíritu ndasekoise yande rese, yande yeroyasa evokoiyase omano tëiete oiko.
1 Che rɨvrɨ eta, anichira pe pa'üve oime seta iteanga oporombo'e va'e yuvɨreko, esepia peikwa ni'ä yande oporombo'e va'e yaikose, Tüpä oporandu itera ambuae ava sui yande porombo'e agwer rese yandeu kuri. 2 Opakatu ite oime mba'e yande rembiavɨ naporäi va'e yepi; oimese ñepëi ava ndoyavɨi va'e oñe'ë, a'e ava seko ɨ̇vi tuprɨ va'e, oikwa avei opakatu gwekokwer rereko tuprɨ agwä. 3 Inungar akoi yamondose kavayu yuru penda sese serogwata agwä, a'ese opakatu kavayu retekwer yaikatu imboya'uva agwä. 4 Inungar tuprɨ avei ɨarusu, yepe tuvicha iyavei yepe ɨvɨtu omoañɨi opirätägwer pɨpe viña, serovasa ra'ɨmi pɨpe rumo serogwatasar omo'ɨ̇vi-ɨ̇viño seraso gwemimbotar rupi. 5 Egwë e'i avei yande apëku, yepe ta'ɨmi tëi viña, ipɨpe rumo yayapo ite mba'e tuvicha va'e ava upe, ¡Inungar avei tata chi'ïmi va'e sui tëi yuvɨ gwasu opa okai! 6 Egwë e'i yande ñe'ësa tata nungar. Iyavei yande apëku pɨpe opakatu mba'e-mba'e tëi yamombe'u, evokoi mba'e-mba'e tëi mombe'usar yande resendar ite, a'e amove ovɨreko marä opakatu yande rekokwer. Inungar tata ova-ova va'e mba'e rese. Evokoi yande ñe'ë tëisa karugwar suindar. 7 Ava oikatu ite opakatu mba'e mɨmba mboarakwa agwä, vɨräi, mboi avei mba'e ɨpɨ paragwasu pɨpendar aveino; 8 ndipoi ete rumo ava oipoepɨ va'erä oñe'ë. Iyavei yande ndayaikatui ete ipoepɨ agwä, yande ñe'ësa oporoyuka va'e nungar ite yepi. 9 Ko yande apëku pɨpe yamboetei yande Yar Tüpä, ipɨpe avei rumo yamomarä ava, a'e ava rumo Tüpä oyapo onungar tuprɨ ite. 10 Egwë e'i ete, yande ñe'ë pɨpe yamboetei Tüpä, ipɨpe avei yaroɨrö ava. Che rɨvrɨ eta, ndiyai evokoi nungar mba'e yayapo yepi. 11 Oikatura pi'ä osë ñepëi ɨ o'ë va'e sui së'e va'e, iro va'e avei viña. 12 I'ara pi'ä higuera ɨvɨra rese aceituna viña iyavei oikatura pi'ä uva ɨ rese o'a higo viña no ani ndoikatui ete, iyavei ndoikatui ñepëi ɨ o'ë va'e sui osë ɨ, së'e va'e së'e asɨ va'e reseve. 13 Akoi oimese pe pa'üve yarakwa va'e oyapɨsaka va'e avei, tomboyekwa katu gweko katuprɨsa, gweko mbegwesa avei omba'ekwa tuprɨsa pɨpe. 14 Oimese rumo pe pɨ'ave pe poroamotare'ɨ̇sa mba'e pota raisa pɨpe, iyavei peyeupe narä tëi mba'e peseka, a'ese ndiyai peyembovɨ'a tuprɨ tëi che yarakwa va'e aiko pe yapave, esepia peremirä tëira supiete va'e mba'e rese. 15 Esepia ko mba'ekwasa nda'ei ete Tüpä sui ou va'e, a'e mba'ekwasa rumo ko ɨvɨ pɨpendar tëi, ava pɨ'añemoñeta sui tëi osë va'e karugwar suindar tëi avei. 16 Oimese poreroɨrösa iyavei poroamotare'ɨ̇sa mba'e potaraisa pɨpe, a'eve avei oime opakatu mba'e naporäi va'e; 17 akoi vɨreko va'e rumo Tüpä suindar arakwasa, a'e vɨreko itera opakatu ava rovake gweko maräne'ɨ̇sa iyavei sekoira gweko mbegwesa pɨpe; a'e ndaseko asɨi chiaveira. Iyavei oyemoigätu voi va'e, a'e oporoparaɨsuereko va'e, nomboyoavɨratɨi va'e gwekokwer, a'e ipɨ'a ñemoñetasa ñepëi reseve va'e iyavei oyapo tuprɨ va'e mba'e. 18 Iyavei akoi oseka va'e mba'e tuprɨ yepi, oipɨsɨra opɨ'a pɨpe teko ɨ̇visa.
1 ¿Kesui pi'ä ou vavasa iyavei ñe'ëpoepɨ-epɨsa pe pa'üve? A'e ou pe mba'e pota raisa sui pereko va'e pe pɨ'a ñemoñetasa pɨpe. 2 Peipotarai mba'e, ipare rumo ndapeikatui sereko agwä; evokoiyase peporoyuka pe mba'e pota raisa pɨpe, ndiyai ete rumo peü sereko agwä. Ipɨpe sui peyeekoa'ä, pevava aveino. Ndapeyosɨi ete rumo mba'e pe remimbotar, esepia ndapeporandui Tüpä upe; 3 akoi peporanduse rumo sese, ndapeipɨsɨi ete esepia peporandu rai tëi sese, peipota peyembovɨ'a agwä rese narä tëi. 4 ¡Pe mbɨa, peyavɨ va'e pe rekokwer! ¿Ndapeikwai vo akoi ava Tüpä kwapare'ɨ̇ mborɨpar tëi yuvɨrekoi va'e, a'e Tüpä amotare'ɨ̇mbar yuvɨrekoi? Egwë e'i ete akoi oipota va'e ko ɨvɨ pɨpendar mba'e-mba'e tëi pɨpe gweko agwä, a'e oyeapo Tüpä amotare'ɨ̇mbar. 5 Sese ni'ä Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Tüpä oporoaɨsu gwekate'ɨ̇sa pɨpe Espíritu omondo va'e yande pɨ'a pɨpe.” 6 Tüpä rumo yande pɨtɨ̇vɨï katu oporoaɨsusa pɨpe, esepia Ikwachiaprɨ araka'endar pɨpe aipo e'i: “Tüpä oyamotare'ɨ̇ ava oyeekomboɨvateai va'e, oipɨtɨ̇vɨï rumo seko mbegwe va'e saɨsusave.” 7 Sese pemboyeroya katu Tüpä. Peyemovɨräkwä karugwar remimbotar apoe'ɨ̇ agwä, a'ese a'e oyepepɨra pe sui. 8 Peyemboya Tüpä rese, a'e evokoiyase oyemboyara pe rese. ¡Peñemoatɨrö mba'e peyapo va'e sui! ¡Iyavei pemoatɨrö pe pɨ'a ñemoñetasa, pesaɨsu pota va'e Tüpä a'e pɨpe avei pesaɨsu mba'e ko ɨvɨ pɨpendar! 9 ¡Tatasɨ peü, tapeyase'o, pe rorɨvete iri eme! ¡Pemboasɨ pe angaipa pe yembovɨ'are'ɨ̇save! 10 Peñemominira yande Yar rovai imboyeroyasa pɨpe, a'e evokoiyase pe reko mboɨvatera. 11 Che rɨvrɨ eta, anichira peñe'ë marä peyeupe. Akoi oñe'ërai va'e iyavei vɨroɨrö va'e ambuae Jesús reroyasar, a'e oñe'ërai tëi aveira mborokwaita rese seroɨrösave. Egwë peyese, evokoiyase seroya e'ɨ̇sa pɨpe peyemboɨvate katura mborokwaita sui viña. 12 Oime rumo ñepëiño ite ombou va'e mborokwaita yandeu iyavei oporandu va'e yande rekokwer rese. A'e gweraño avei oikatu oporopɨsɨrö iyavei oporomokañɨ agwä no; nde evokoiyase, ¿uma vo ereiko ereporandu va'erä ava rekokwer rese? 13 Pesendu aipo peye va'e: “Ko arɨ pɨpe anise ayi'ive yasora tekwave, anise tekwa gwasuve, a'eve yaikora ñepëi aravɨter yande poravɨkɨ agwä, a'ese yaipɨsɨ katura gwarepochi”, 14 ¡ndapeikwai rumo mba'e oime va'erä peü ayi'ive! Perekokwer rumo inungar ɨvɨchï oyekwa raimi tëi ipare opaño okañɨ. 15 Iyakatu aipo peyera viña: “Oipotase yande Yar yande reko agwä, yayapora ko nungar mba'e, anise ambuae mba'e.” 16 Pe rumo peñe'ëño pe yemboɨvateaisa pɨpe mba'e pe rembiaporä rese; opakatu evokoi nungar mba'e rumo naporäi. 17 Akoi oikwa tuprɨ va'e mba'e apo agwä, ipare rumo ndoyapoi ete, a'e oyapo angaipa.
1 ¡Pe mba'e yar pesendu ko! ¡Peyase'o pepoäse avei esepia peiporarara mba'e tëi peiko! 2 Opakatu pe mba'e eta okañɨ tëi va'erä; esepia pe mba'e pe reko atɨ va'e opa ituyu, pe turukwar yayɨ va'e opa avei o'u sasoi. 3 Oro pereko va'e iyavei gwarepochi opa opochi atɨ-atɨ, a'e ni'ä pe rekoa'ä agwä omboyekwa va'e mba'e tëi peü, iyavei pe mba'e pota raisa ndoyavɨi pe ro'o okai va'e vɨreko. Esepia pemonu'ä gwasu tëi mba'e pereko atɨ va'e sereko ko arɨ ipa va'e pɨpe. 4 Peyapɨsaka, akoi oipo'o va'e mba'e peü narä yuvɨreko, chupe ndapemboepɨi ete, sese säse tëi yuvɨreko a'e rumo yande Yar ipirätä va'e, ɨvate katu va'e oikwa. 5 Ko ɨvɨ pɨpe tëi peyeekomoendɨyai peiko iyavei peyembovɨ'a ko ɨvɨ pɨpendar mba'e rese inungar gwaka imongɨraprɨ yuka agwä, ¡ipɨpe peyemoigätu pe kañɨ agwä! 6 Peñe'ë pɨpe pemombaraɨsu tëi ava ndoyapoi va'e mba'e yuvɨreko; yepe marä nde'i yuvɨreko peü viña, pe rumo peyukaño ite. 7 Che rɨvrɨ eta, peñemosaño yande Yar yevɨ iri agwä rese. Inungar ava oma'etɨ̇ va'e osärö rane gwemitɨ̇ po'o agwä, esepia a'e osärö yɨpɨndar okɨ va'e iyavei ipa okɨ va'e mba'e mitɨ̇ avɨye agwä. 8 Pe avei peñemosaño, peyemongere'ɨ̇ katu, esepia köimi ete yande Yar yevɨ agwä. 9 Iyavei che rɨvrɨ eta, peñemoɨröi rene peyeupe, evokoiyase ndipoichira porandusa perembiapokwer rese peü; esepia Tüpä yande rärö ite okendɨpɨve o'ä mba'e rese porandu agwä. 10 Che rɨvrɨ eta, peiko katu inungar Tüpä ñe'ë mombe'usar araka'endar yuvɨrekoi va'e, a'e oñemosaño mba'e rasɨkwer upe yande Yar rer pɨpe oñe'ë agwä yuvɨreko. 11 Yande rumo yaikwa sovasaprɨ ava oñemosa va'e mba'e rasɨkwer upe yuvɨreko. Pesendu ni'ä akoi mbɨa Job serer va'e ñemosasa, peikwa avei mba'e avɨye va'e yande Yar oyapose chupe, esepia yande Yar ni'ä oporoparaɨsuereko va'e yepi. 12 Che rɨvrɨ eta, peyapɨsaka tuprɨ katu ko che ñe'ë rese: peñe'ë agwä ndapeiporui chietera ɨva rer iyavei ambuae mba'e peñe'ë reroya uka agwä. Iyakatu rumo, “Supiete” peyese supiño itera; “Ani” peyese, ani chietera, ipɨpe sui ndapeipɨsɨi chira Tüpä poronupasa. 13 Akoi oimese pe pa'ü pendar iparaɨsu va'e oiko, toyerure. Iyavei akoi oimese sorɨvete va'e oiko, a'e tosapukai Tüpä upe. 14 Akoi oimese ava imba'easɨ va'e, toñe'ë Jesús reroyasar rärösar upe, a'e oyerurera yande Yar rer pɨpe sese, ipare tomondo mba'ekɨra sese. 15 Akoi peyerurese peyeroyasa pɨpe, a'ese imba'easɨ va'e okwerara, yande Yar avei omopü'ara; akoi angaipa vɨrekose, oime aveira ñeröisa chupe. 16 Sese pemombe'u pe angaipa peyeupe, peyerure avei peyese pe yembogwera uka agwä. Ava avɨye va'e oyerurese okere'ɨ̇save opakatu gwekokwer pɨpe, a'e iyeruresa ipirätä ite. 17 Elías Tüpä ñe'ë mombe'usar yande nungar tuprɨ ite sekoi, a'e oporandu oyeruresa pɨpe Tüpä upe okɨe'ɨ̇ agwä, ipare ndokɨi ete mbosapɨ aravɨter imombɨtesa rupi ɨvɨ pɨpe. 18 Ipare oyerure iri, a'ese okɨ iyavei mba'e mitɨ̇ i'a iri yuvɨreko. 19 Che rɨvrɨ eta, akoi oimese oya'uva va'e pe pa'ü pendar ñe'ësa supiete va'e sui, ambuae evokoiyase osekokwer moigätu seroyevɨ, 20 a'ese peikwara ava vɨroyevɨ va'e angaipa viyar sekokwerai sui, oipɨsɨrö aveira sekovesa imano rägwer sui, ipɨpe avei omoime ñeröisa opakatu angaipa upe.
1 Che Pedro, Jesucristo ñe'ë mombe'usar aikwachia ko che ñe'ë peü, pe Tüpä rembiporavo pe rekwa pɨpe sui peñemosai va'e ɨvɨ Ponto, Galacia, Capadocia, Asia iyavei Bitinia rupi peiko va'e upe, 2 supiete pe yande Ru Tüpä rembiporavo yɨpɨsuive ite peiko semimbotar rupi. Iyavei Espíritu Maräne'ɨ̇ pɨpe perovasa pe rereko oyeupe narä imoatɨröprɨ toyuvɨrekoi Jesucristo ruvɨ pɨpe oangaipagwer sui oyapave. Peipɨsɨ katu Tüpä porovasasa pe reko tuprɨ agwä. 3 Yamboetei yande Yar Jesucristo Yesupa Tüpä sereko, a'e ni'ä oporoparaɨsu rekosa pɨpe yande rekokwer mbopɨasu yande Yar Jesucristo kwerayevɨsa pɨpe. Ipɨpe sui yaikwaño ite oimerä mba'e avɨye va'e yandeu, 4 ipɨpe sui avei Tüpä oipɨsɨ ukara peü pe momba'esa ɨvave yapokatuprɨ nokañɨi va'erä, ndituyui va'erä ndopai va'erä avei. 5 Poreroyasa pereko va'e Tüpä rese, ipɨpe sui a'e pe repɨ opirätäsa pɨpe mba'e tëi sui peiko va'erä poropɨsɨrösa imoigätuprɨ pɨpe, iyavei a'e oikwa ukara peü arɨ ipa va'e pɨpe kuri. 6 Ko rese peyembovɨ'areteño peiko, yepe kurïtëi pe reko pɨpe peparaɨsu puku raimi tëi pe rekoa'äsa pɨpe viña. 7 Esepia poreroyasa pereko va'e Tüpä rese inungar tuprɨ oro: a'ese sä'asara tata pɨpe. Egwë e'i aveira pe rekokwer sa'ämbrɨ tata nungar yavai va'e pɨpe, a'ese ikwasara perekokwer avɨyese. Yañemosase evokoi mba'e yavai va'e upe, a'ese yande yeroyasa avɨye katura oro okañɨ tëi va'erä sui, a'ese yarekora teko porañetesa iyavei imboeteiprɨ yaikora akoi Jesucristo oyevɨse kuri. 8 Pe ni'ä pesaɨsu yande Yar Jesucristo, yepe ndapesepiai viña; kurïtëi rumo sepia e'ɨ̇ pɨpe peyeroya sese, pereko ite pe vɨ'aretesa tuvicha va'e, avɨye katu va'e avei, ndapeikatui rumo imombe'u agwä, 9 esepia ni'ä, pesupitɨ pe remiarö poropɨsɨrösa apɨre'ɨ̇ va'e peiko pe yeroyasa pɨpe. 10 Araka'e suive ava Tüpä ñe'ë mombe'usar oikwa tuprɨ pota ko poropɨsɨrösa resendar yuvɨreko, omombe'u avei mba'e avɨye va'e imboupɨrä peü Tüpä suindar rese yuvɨreko. 11 Cristo Espíritu yɨpɨve ite oikwa uka Tüpä ñe'ë mombe'usar upe, marä e'ira Cristo oparaɨsu oiko, ipare rumo oura teko orɨ porañete va'e chupe; a'e evokoiyase oikwa pota ite Espíritu remimombe'ugwer yuvɨreko. 12 Tüpä rumo oikwa uka mba'e semimombe'ugwer yuvɨreko chupe, nda'ei rumo mba'e imombe'uprɨ chupe narä, a'e rumo peü perekokwer rese egwë e'i yuvɨreko. A'e avei ni'ä poropɨsɨrösa resendar ñe'ësa mombe'usar omombe'u peü kurïtëi, Espíritu Maräne'ɨ̇ pirätäsa pɨpe imbouprɨ ɨva sui yandeu. ¡Ko ñe'ësa oikwa pota tëi avei mbigwai ɨva pendar yuvɨreko! 13 Sese pe pɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe pema'emo'ä peyese Tüpä porovasasa peü ombou va'erä rese pe yeroya katu agwä akoi Jesucristo oyevɨse kuri. 14 Ta'ɨrɨ iporeroya va'e pe rekosa pɨpe ndapeikoi chira mba'e pe remimbotarai pɨpe, akoi pereko va'ekwer peyese Tüpä rekokwer kwae'ɨ̇ vɨteseve. 15 Peikora rumo pe reko maräne'ɨ̇sa pɨpe, esepia Tüpä pe poravo oyeupe narä, a'e ndaseko maräi va'e ite; 16 supiete Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Pe tapeiko seko maräne'ɨ̇ va'e, esepia che aiko ndaseko maräi va'e.” 17 Akoi che “Ru” peyese Tüpä upe, a'e nomboyoavɨratɨi chira oporandu ñepëi-pëi upe tekokwer rese, sese pemboyekwara perekokwer sereko mba'e tëi apoe'ɨ̇ agwä imboeteisave ko ɨvɨ pɨpe. 18 Esepia Tüpä pe pɨsɨrö araka'endar pe ramoi suindar arakwasa egwë e'i tëi va'e sui, peikwa tuprɨ ite ni'ä ko poropɨsɨrösa reprɨ nimboepɨsai ete mba'e okañɨ tëi va'erä pɨpe inungar oro, anise gwarepochi, 19 imboepɨsa rumo Cristo ruvɨ maräne'ɨ̇ pɨpe, a'e seropove'ëprɨ, inungar ovesa nimaräi va'e. 20 Tüpä ombou Cristo araka'e, ɨvɨ ɨva apoe'ɨ̇ vɨteseve mba'e moigätu agwä, kurïtëi rumo oyemboyekwa peü mba'e tuprɨ pɨpe pereko agwä. 21 Cristo rekokwer sui ni'ä peroya Tüpä peiko yepi, a'e ombogwerayevɨ omano va'e pa'ü sui, ipare omondo teko porañetesa ɨvate katu va'e chupe; ipɨpe sui peyeroya Tüpä rese iyavei pesärö ko mba'e avɨye va'e pɨsɨ agwä ichui. 22 Kurïtëi Tüpä ñe'ëngagwer supi tuprɨ va'e mboyeroyasa pɨpe imoatɨrösa pe rekokwer pesaɨsu va'erä ambuae Jesús reroyasareta. Evokoiyase egwë peyera peyeaɨsu opakatu pe pɨ'añemoñeta tuprɨsa pɨpe, iyavei opakatu pe pirätäsa pɨpe. 23 Pe ni'ä pereko tekovesa pɨasu, nda'ei pe yesupa omano tëi va'e suindar, a'e rumo Tüpä ñe'ëngagwer supi tuprɨ apɨre'ɨ̇ va'e reroya pɨpe. 24 Esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Opakatu ava inungar ka'a, iyemboeteisa evokoiyase inungar ipotrɨ. Ipare a'e ka'a opa omano, ipotrɨ avei opa ovɨapi, 25 Tüpä ñe'ëngagwer rumo apɨre'ɨ̇ va'erä ite yepi.” A'e ko ñe'ësa imombe'uprɨ poropɨsɨrösa resendar peü narä.
1 Sese peseya opakatu mba'e naporäi va'e, opakatu porombopasa, pe reko tuprɨ anga'u tëisa, ambuae ava mba'e pota raisa, opakatu ma'echiröi resendar avei. 2 Inungar pitanimi okwakwa agwä oipota kambɨ; egwë peye aveira pe kere'ɨ̇sa pɨpe Tüpä ñe'ëngagwer rese pe yembo'e katu iri agwä, peiko va'erä avei poropɨsɨrösa pɨpe, 3 peikwa ni'ä yande Yar reko avɨyesa. 4 Peyemboya katu yande Yar rese, a'e inungar ita ndopai va'e ava rumo ovɨroɨröño yuvɨreko, Tüpä rumo a'e ita oiporavo avɨye katu va'e. 5 Egwë e'ira pe rereko oyeupe inungar ita ndopai va'e, ipɨpe sui Tüpä omopu'ära otüpärogwä pe rese, iyavei pa'i ndaseko maräi va'e nungar peikora semimbotar rupi, pe evokoiyase Jesucristo rembiapo pɨpe sui peyapora Espíritu upendar mba'e avɨye va'e, a'e inungar mba'e seropove'ëprɨ avɨye va'e Tüpä upe. 6 Esepia Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Che amondo ñepëi ita nungar ava avɨye va'e tekwa Sión ve a'e ita imovɨräkwä agwä, a'e che rembiporavo iporañete va'e imboeteiprɨ; akoi oyeroya va'e sese, a'e nimochisai chietera.” 7 Pe seroyasar peiko va'e upe evokoi ita avɨye va'e ite; seroyasare'ɨ̇ upe rumo imboavɨyesa ko Ikwachiaprɨ aipo e'i va'e: “Oɨ aposar rumo vɨroɨröño ko ita yuvɨreko, a'e ita rumo oyeapo vɨräkwäsa avɨye katu va'e.” 8 Iyavei Ikwachiaprɨ pɨpe aipo e'i: “Ko ita gwasu iyavei ita ta'ɨ katu va'e sese oyepɨapira yuvɨreko.” Esepia a'e ovɨapi mba'e tëi pɨpe yuvɨreko Tüpä ñe'ëngagwer rendu pota e'ɨ̇save, evokoi nungar ava yuvɨrekoira mba'e tëi pɨpe. 9 Pe rumo iporavoprɨ peiko Tüpä upe narä, inungar pa'i mborerekwar ɨvate katu va'e pɨtɨ̇vɨïsar, iyavei iporavoprɨ peiko Tüpä remimbotar rupi pereko maräne'ɨ̇sa pɨpe. Egwë peye Tüpä reko pirätäsa mombe'u agwä peiko, esepia a'e pe renose pɨ̇tümimbisa nungar pe rekokwerai sui, tesapesa porañete va'e pɨpe pe reike agwä. 10 Yɨpɨndar nda'e vɨtei ete Tüpä upendar peiko, kurïtëi rumo Tüpä upendar ite peiko; yɨpɨndar ndaperekoi Tüpä poroparaɨsuerekosa, kurïtëi rumo pereko ite iporoaɨsusa. 11 Che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, peiko raimi tëi va'e ko ɨvɨ pɨpe, pepoi opakatu ko ɨvɨ pɨpendar pe pɨ'añemoñeta raisa sui. Esepia pemomarä uka tëi pe rekokwer ipɨpe. 12 Pereko tuprɨ pe rekokwer avɨye va'e ava Tüpä ndoikwa vɨtei va'e rovake. Yepe ava remieroɨrö peiko inungar-ra mba'e tëi aposar viña, osepiase rumo pe rembiapo katuprɨ, omboeteira Tüpä yuvɨreko a'e arɨ pɨpe akoi yande Yar oporanduse opakatu ava rekokwer rese kuri. 13 Yande Yar raɨsusa pɨpe pemboyeroya opakatu pe rerekwar ko ɨvɨ pɨpe: mborerekwar ɨvate katu va'e, esepia a'e imborerekwasa ɨvate katu ite, 14 anise yɨvɨrindar, a'e pe rekwa pɨpendar rärösar imondoprɨ ava naporäi va'e mombaraɨsu agwä, iyavei ava seko katuprɨ va'e mboɨvate agwä. 15 Esepia Tüpä oipota peyapora mba'e avɨye va'e ava mba'e ndoikwai va'e upe, ndayarakwai va'e upe iyavei pe rese iñe'ë-ñe'ë tëi e'ɨ̇ agwä. 16 Peiko tuprɨ ava rovake mbigwai tëi nungar sui senoseprɨ pe rekosa pɨpe, ndiyai rumo ipɨpe peyapo iri mba'e tëi. Peiko tuprɨra Tüpä rembigwai pe rekosa pɨpe. 17 Pemboeteira opakatu ava. Pesaɨsu avei pe rɨvrɨ eta Jesús reroyasar, pemboetei Tüpä, pemboyeroya avei mborerekwar ɨvate katu va'e. 18 Mbigwai eta, pemboyeroya katu pe rerekwar imboeteisa pɨpe sereko, nda'ei chira ava seko katuprɨ va'e gweraño, ava ndasekoporäi va'e avei pemboyeroyara. 19 Esepia avɨye katu yañemosase mba'e-mba'e tëi ava rembiapo upe Tüpä mboyeroya tuprɨsa pɨpe. 20 Akoi pe mombaraɨsuse yuvɨreko mba'e tëi aposa sui, ¿mba'e evokoiyase oipɨsɨra ichui akoi oñemosa va'e chupe? Pe mombaraɨsuse mba'e avɨye va'e aposa pɨpe yuvɨreko, peñemosañose chupe, a'e avɨye katu itera Tüpä upe. 21 Ko apo agwä rese ni'ä Tüpä pe poravo. Esepia Cristo oyemombaraɨsu pe rekokwer rese, esepia a'e ombou yandeu yaiko va'erä sekokwer rupi. 22 Esepia Cristo ndoyapoi ete angaipa ndoporombopai va'e avei. 23 Akoi ava iñe'ë marä-marä tëise yuvɨreko chupe, nomboyevɨi ete iñe'ë raisa; iyavei akoi omombaraɨsuse yuvɨreko, ayepɨra sese nde'i ete, a'e rumo, che Ru Tüpä seko ɨ̇vi va'e oikwara chupe yuvɨreko e'iño oyeupe mba'e-mba'e tëi aposar upe. 24 Cristo teiete vɨraso yande angaipagwer gwete rese kurusu rese, yande yepepɨ agwä angaipa sui yaiko teko ɨ̇vi tuprɨsa pɨpe. Esepia ni'ä Cristo imombaraɨsusa perekokwer moigätu agwä. 25 Esepia pe ni'ä yɨpɨndar inungar ovesa okañɨ tëi va'e peiko viña, kurïtëi rumo peyevɨ Cristo upe, a'e pe rekokwer osärö kurïtëi inungar ovesa rärösar.
1 Egwë peye aveira pe kuña omenda va'e, pemboyeroyara pe mer, esepia amove ndovɨroya vɨtei Tüpä ñe'ëngagwer yuvɨreko, pemboyekwase rumo pe reko tuprɨsa imboeteisa avei chupe, avɨyeteramo a'e avei vɨroyara, yepe ndapeñe'ëi chira chupe viña, 2 esepia a'e osepiara perekokwer yuvɨreko Tüpä mboeteisa pereko va'e. 3 Akoi pemboyekwa potase pe yemoporañetesa nda'ei chira pe rete rese inungar oakä rese mba'e omoporañeteai va'e, nda'ei chiaveira pe yemondesa sendɨyai va'e oro nungar, iyavei turukwar porañete katu va'e, 4 iya rumo pe avɨter pɨpe sui mba'e porañete ipokopɨ va'e pemboyekwa pe reko mbegwemisa iyavei pe rekoasɨ e'ɨ̇sa pɨpe. Evokoi nungar avɨye katu ite Tüpä rovake. 5 Egwë e'i avei kuña seko katuprɨ va'e gweko porañetesa imboyekwa araka'e; a'e oyeroya Tüpä rese, omer avei omboyeroya yuvɨreko. 6 Inungar Sara araka'e, omboyeroya ite omer Abraham, “che yar” e'i chupe. Pe ichuindar peiko peyapose mba'e avɨye va'e pe sɨkɨye e'ɨ̇sa pɨpe. 7 Iyavei pe kuña mereta, pereko mbegwera pe rembireko upe. Pemboeteira sereko, esepia a'e nipirätä tuprɨi, iyavei Tüpä omboura gweko tuprɨsa pɨpe tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e oyoya voi peü. Egwë peyese Tüpä osendu itera pe yeruresa. 8 Iyavei peikora opakatu teko katuprɨsa pɨpe, perekora ñepëi pɨ'a ñemoñetasa, iyavei peyeaɨsu katura Jesús reroyasar pe rekosa pɨpe. Peyemboava aveira oyeupe pe reko mbegwesa pɨpe. 9 Oyapose ava mba'e tëi peü, anise oñe'ë raise, ndapemboyevɨi chira chupe. Iyakatu rumo mba'e tuprɨsa pɨpe pemboyevɨra chupe, evokoi nungar mba'e apo agwä rese ni'ä Tüpä pe poravo porovasasa pɨsɨ agwä. 10 Esepia aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: “Akoi vɨreko pota va'e gwekokwer teko katuprɨsa pɨpe, pemombɨtu'u aveira peñe'ë raisa iyavei ndapeporombopai chira. 11 Pepoi mba'e naporäi va'e sui iyakatu rumo peyapora mba'e avɨye va'e, peseka teko tuprɨsa peyeupe narä pegwata supi. 12 Esepia spiete, yande Yar osärö ava seko katuprɨ va'e iyavei osendu oyeupe yeruresa, ava mba'e tëi aposar rumo ndoipɨsɨi ete.” 13 ¿Ava pi'ä oikatura mba'e tëi apo yuvɨreko peü, esepia pekere'ɨ̇ño ite mba'e avɨye va'e apo yepi? 14 Peparaɨsuse rumo mba'e pe rembiapo avɨye va'esa rese, ¡sovasaprɨ peiko! Sese peyembosɨkɨyei rene ava sui, 15 pemboeteira rumo Cristo pe Yar sekosa rese pe pɨ'a pɨpe. Peyemoigätu voira ava pe remiarö rese oporanduse peü pe kere'ɨ̇sa pɨpe imombe'u tuprɨ agwä, 16 egwë peyera rumo pe reko mbegwesa pɨpe imboeteisave. Peiko tuprɨra pe pɨ'añemoñetasa tuprɨ pɨpe, akoi oñe'ërai va'e pe Cristo reroyasa rekokwer rese, a'e yuvinochirä oñe'ë sui kuri. 17 Tüpä oipotase pe yemombaraɨsu, avɨye katu mba'e avɨye va'e apo pɨpe yepi mba'e tëi apo rägwer sui. 18 Esepia Cristo teiete omano yande angaipa repɨrä ñepëi reseve. Gweko maräne'ɨ̇ pɨpe egwë e'i ava rekokwerai rese opakatu pe reraso agwä Vu Tüpä upe. A'e omano gwete rese, ipare rumo okwerayevɨ gweko espíritu pɨpe. 19 Ko pɨpe sui oso imombe'u opakatu ava ä sokendaprɨ yuvɨrekoi va'e upe; 20 a'e ava Noé rekosendar ndiporeroyai va'e yuvɨreko araka'e. Tüpä osärö gweko mbegwesa pɨpe sekokwer moigätu agwä viña Noé oyapo vɨteseve ɨarusu oiko, a'e ipɨpe oñepɨsɨrö mbosapɨ ova tëi yuvɨreko amarusu sui. 21 A'e ɨ osä'angapo ɨ poroapirämosa, a'e omboyekwa yande ipɨsɨröprɨ yande rekosa. Poroapirämosa rumo ɨ pɨpe nda'ei yande rete moatɨrö agwä, ko rumo yaporandura Tüpä upe, yande pɨ'a ñemoñetasa moatɨrö agwä, ipɨpe sui evokoiyase yañepɨsɨröra yande Yar Jesucristo kwerayevɨsa pɨpe, 22 a'e oso ɨvave ogwapɨ öi Tüpä akato kotɨ, opakatu sembigwai eta, mborerekwareta, opakatu imborerekwasa ipirätä va'e avei ipovrɨ pendar yuvɨrekoi.
1 Sese peikora, inungar Cristo oiporara mba'e rasɨkwer gwete rese, pe avei egwë peyera peiko chupe narä. Esepia akoi ava oiporara va'e mba'e raɨsɨkwer gwete rese oseya ite angaipa yuvɨreko, 2 ipɨpe sui ndoyuvɨreko iri chira arɨ rupi ava tëi pɨ'a ñemoñetasa pɨpe, Tüpä remimbotar rupi ete rumo oyapo pota mba'e ko ɨvɨ pɨpe yuvɨrekoi vɨtese. 3 Egwë peye puku rane ni'ä pe rembiapoai pɨpe peiko ava Tüpä reroyasare'ɨ̇ rekokwer nungar rupi tuprɨ. A'ese mba'e-mba'e tëi peyapo pe pɨ'añemoñeta raisa pɨpe, savaɨposa, pietasave pe räse tëi pɨpe pe arakwasa pemokañɨ peɨ'u tëisa pɨpe, pemboetei avei mba'e ra'anga tëi peiko. 4 Kurïtëi rumo pe mborɨparer, ndoyembovɨ'ai tëi pe rese, ndapeiko irise supi semimbotarai apo agwä, a'e oñe'ë-ñe'ë tëi yuvɨreko pe rekokwer pɨasu rese. 5 A'e chupe rumo oimerä porandusa, esepia yande Yar oyemoigätu opakatu ava rekokwer rese oporandu agwä omano va'e upe, oikove vɨte va'e upe avei kuri. 6 Sese ni'ä ko ñe'ësa pɨsɨrösa resendar imombe'usa ava omano va'e upe, yuvɨrekoi va'erä espíritu pɨpe, Tüpä remimbotar rupi, yepe ko ɨvɨ pɨpe yuvɨrekoira mba'e tëi pɨpe viña, inungar ambuae ava oyapo yuvɨreko. 7 Vɨrovɨ rumo arɨ ipa va'e opakatu mba'e kañɨ agwä. Sese peikora yapɨsakasa pɨpe yeruresa pɨpe avei. 8 Ko katu peyeaɨsura opakatu tuprɨ ite pe pɨ'a pɨpe, esepia poroaɨsusa oimese a'ese avei seta oimerä ñeröisa angaipa upe. 9 Peipɨsɨ tuprɨ ava yuvɨraso va'e pe rëtäve, mba'e rese pi'ä ko ou peyei rene pe pɨ'añemoñeta pɨpe pe pɨri ou va'e upe. 10 Ñepëi-pëi peipɨsɨ va'e opakatu mba'e kwasa Tüpä suindar, pemondo katu mba'e avɨye va'e peikatugwer rupi ambuae ava upe. 11 Akoi ava oñe'ë tuprɨai va'e, a'e tomombe'u Tüpä ñe'ë ite. Akoi peporopɨtɨ̇vɨï potase, peyapoño Tüpä ombou va'e pirätäsa pɨpe peü. Opakatu mba'e peyapo va'e, peyapo katu Jesucristo rer pɨpe Tüpä mboetei agwä, esepia chupendar ite imboeteisa iyavei imborerekwasa apɨre'ɨ̇ va'erä ite. Amén. 12 Che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, ndapeyesapɨ'a ukai chira, akoi oimese mba'e-mba'e tëi tekoa'äsa pɨpe peü, inungar ndipoi chietera mba'e cheu peyera viña. 13 Peyembovɨ'areteñora Cristo paraɨsu agwer rerekosa pɨpe, esepia yande rereko yande Yar yemombaraɨsu agwer nungar pɨpe yuvɨreko, evokoiyase yayembovɨ'arete itera akoi yande Yar oyevɨse gweko pirätäsa pɨpe. 14 Iñe'ë maräse yuvɨreko peü Cristo reroyasar pe rekosa rese, sovasaprɨ peiko. Esepia Tüpä Espíritu gweko porañetesa pɨpe sekoi ete pe rese. 15 Akoi pe pa'ü pendar omombaraɨsuse yuvɨreko, nda'ei chira rumo iporapichisa rese, nda'ei chiaveira imondasa sui, mba'e tëi aposa rese, nda'ei chiaveira ambuae ava mba'e rese iñemañeko tëisa sui egwë e'ira serekosa. 16 Ko rumo akoi peparaɨsuse Cristo reroyasar pe rekosa pɨpe, ndapechï chietera. Pesapukaira rumo Tüpä upe imboeteisa pɨpe serer pereko va'e rese. 17 Supiete kurïtëi oyepota arɨ Tüpä oporandu agwä opakatu ava gwekwa pendar rekokwer rese. Iyavei yandeu rane omboɨpɨse porandusa, ¿marä e'ira pi'ä evokoiyase Tüpä ñe'ëngagwer reroyasare'ɨ̇ yuvɨreko kuri? 18 Supiete yavai ete seko katuprɨ va'e ñepɨsɨrö agwä, ¿marä e'ira pi'ä evokoiyase ava ndasekoporäi va'e angaipa viyar yuvɨrekoi va'e upe? 19 Sese peyemomborarase Tüpä remimbotar rupi, iyakatu pegwataño itera mba'e avɨye va'e pɨpe, iyavei peyemondo itera yande Tüpä upe a'e pe ä rärö agwä, esepia a'e ni'ä yeroyasa ite sekoi.
1 Che amboarakwa pota pe pa'ü pendar Jesús ñe'ë rärösar yuvɨrekoi va'e, inungar avei ni'ä che aiko asepia va'e ite yande Yar mombaraɨsu agwer, inungar a'e vɨreko teko orɨsa, egwë a'e aveira akoi yande Yar oyevɨse kuri. 2 Pesärö tuprɨ katu ava Tüpä upendar imondoprɨ va'e peü; peyapora pe kere'ɨ̇sa pɨpe ite, a'e ni'ä Tüpä oipota, nda'ei ambuae yande kwaisa pɨpe tëi, nda'ei avei gwarepochi pota raisa pɨpe, peyapora rumo mboravɨkɨ pe kere'ɨ̇sa pɨpe ite. 3 Ndapeikoi chira pe remiarö upe inungar mborerekwar gweko ɨvatesa pɨpe oporokwai pirätä va'e, pemboyekwara rumo pe rekokwer avɨye va'e chupe imbo'esa tuprɨ pɨpe. 4 Evokoiyase akoi oyevɨse yande Yar, yande rärösar ɨvate katu va'e, a'ese peipɨsɨra mba'e porerekosa, teko orɨ porañete apɨre'ɨ̇ va'e. 5 Iyavei pe mbɨa chi'ïvä'e peiko va'e, pemboyeroyara ava Jesús ñe'ë rärösar. Iyavei opakatu peyemboyeroyara pe reko mbegwesa pɨpe, esepia aipo e'i Ikwachiaprɨ pɨpe: “Tüpä ava oyeeko mboɨvateai va'e amotare'ɨ̇mbar sekoi, ava seko mbegwemi va'e upe rumo ombou oporovasasa.” 6 Peyeeko mombegwe katu Tüpä pirätäsa povrɨve, evokoiyase a'e pe reko mboɨvatera kuri. 7 Opakatu mba'e rese pe pɨ'añemoñeta atɨsa pemombe'ura Tüpä upe, esepia a'e pe rärösar ite sekoi. 8 Pearakwa kañɨi rene peyesui, pema'emo'ä arɨ rupi peyese, esepia pe amotare'ɨ̇mbar Karugwar pe reko momarä pota yepi inungar yagwar oñarö va'e ogwata tëi oporoeka tamomarä ava oyapave. 9 Sese peyemovɨräkwära Tüpä rese pe yeroyasa pɨpe, esepia peikwa ni'ä opakatu rupi avei yande rɨvrɨ eta Tüpä rese yuvɨrekoi va'e iparaɨsu ko nungar mba'e pɨpe yuvɨreko. 10 Koiye peparaɨsu pare rumo, Tüpä teiete pe reko mo'ɨ̇vi tuprɨra, iyavei pe reko movɨräkwära, pe momirätä aveira pe yepepɨ irie'ɨ̇ agwä ichui. Tüpä ni'ä oporoaɨsusa pɨpe yande poravo oyeupe narä, yande yaso va'erä supi teko orɨ ndopai va'esave yaiko va'erä Jesucristo rese yande rekosa pɨpe. 11 Egwë te'i tasekoi gweko pirätäsa apɨre'ɨ̇ va'e pɨpe. Amén. 12 Yande rɨvrɨ Silvano omboavɨye tuprɨ va'e ite okwaita yepi, a'e che pɨtɨ̇vɨïsa pɨpe ko ayapo imondo che rembikwachia ndipukuimi va'e pe mboarakwa katu agwä, ipɨpe toikwa tuprɨ katu yuvɨreko ko porovasasa oipɨsɨ va'e supiete omboyekwa va'e Tüpä poroaɨsusa che esave. ¡Peyemovɨräkwä tuprɨ evokoi poroaɨsusa rese! 13 Iyavei Babilonia pendar Jesús reroyasar yuvɨrekoi va'e oyoya va'e pe rese iporavoprɨ, a'e ombou oma'endu'asa yuvɨreko peü. Marcos, inungar che ra'ɨrɨ avei ima'endu'a pe rese. 14 Peyeovaupɨte avɨrave apo ñepëi-pëi pe yeaɨsusa pɨpe. Pe yande Yar Cristo reroyasar, peikora opakatu teko katuprɨsa pɨpe.
1 Che, Simón Pedro, Jesucristo ñe'ë mombe'usar iyavei sembigwai aiko, ko aikwachia che ñe'ë peü narä, peipɨsɨ va'e yande Yar rese pe yeroyasa avɨye va'e inungar ore, esepia yande Yar Tüpä, yande Pɨsɨrösar Jesucristo seko ɨ̇vi va'e yuvɨrekoi. 2 Tapeipɨsɨ katu porovasasa iyavei teko tuprɨsa Tüpä yande Yar Jesús kwa tuprɨ pɨpe. 3 Tüpä ombou gweko pirätä pɨpe opakatu mba'e ipane va'e yande rekove agwä, sese yande pɨ'añemoñeta katu agwä avei yande sekokwer kwa tuprɨ pɨpe. A'e yande poravo gweko porañetesa pɨpe, gwembiapo porañete va'e pɨpe avei. 4 Ipɨpe avei oseya oñe'ë imboavɨyepɨrä yandeu, a'e iñe'ë egwë nde'i tëi va'e, avɨye katu va'e ite, ko iñe'ësa pɨpe sui perekora Tüpä reko avɨye va'e peyese, pe yepepɨ agwä mba'e napörai va'e sui, a'e akoi oime va'e ko ɨvɨ pɨpe ava remimbotar tëi sui. 5 Sese peyemovɨräkwä katura peyapo va'erä mba'e avɨye va'e; peseka aveira Tüpä remimbotar kwa tuprɨ katu agwä; 6 iyavei peñearö tuprɨra, ipare peñemosaño aveira mba'e tëi upe, ipɨpe sui peyemondo tuprɨ katura Tüpä upe; 7 ipare peyeaɨsura peyeɨvrɨ nungar pe rekosa pɨpe; peseka katu aveira ava raɨsu tuprɨ agwä. 8 Esepia perekose evokoi nungar mba'e pe rekokwer pɨpe, pembouvicha katuse avei, a'ese pe rekokwer egwë nde'i tëi chira, peikwa tuprɨ katu aveira yande Yar Jesucristo. 9 Akoi ndovɨrekoi va'e rumo evokoi nungar mba'e oyese, a'e oyeapo inungar ndasesapɨsoi va'e, anise mba'e ndosepia tuprɨi va'e; sesaraiño oangaipa rese ñerö agwer sui. 10 Sese che rɨvrɨ eta, peyemovɨräkwä katu Tüpä pe renoisa mboyekwa agwä iporavoprɨ pe rekosave, egwë peyese ndapevɨapi chietera mba'e tëi pɨpe. 11 Evokoi nungar pɨpe sui ɨva rokenda imboisara pereike agwä mborerekwasa ndopai va'esave, yande Yar yande Pɨsɨrösar Jesucristo mborerekwasave. 12 Sese opomoma'endu'año itera evokoi nungar mba'e opakatu rese, peikwa avei peyemovɨräkwäsa mba'e supi tuprɨ va'e pembo'esa rese. 13 Che aikove vɨteseve, aikatu ite añe'ëgatä va'erä arakwasa mombe'u agwä rese peü. 14 Esepia yande Yar Jesucristo oikwa uka ite che mano agwä vɨrovɨse cheu; 15 opombo'era rumo opakatu che katugwer rupi ko tekokwer rese che manore pe ma'endu'a agwä sese. 16 Ko porombo'esa oromombe'u va'e peü yande Yar Jesucristo pirätäsa resendar, iyevɨ iri agwä resendar avei, nda'ei oreyesui tëi, ore rumo orosepia va'e ite ore resa pɨpe yande Yar mborerekwasa. 17 Orosepia ni'ä yande Ru Tüpä omboeteise Gwa'ɨrɨ iyavei omondose seko porañete iri agwä, aipo e'ise Tüpä oñe'ë gweko porañetesa pɨpe: “Ko che Ra'ɨrɨ, che rembiaɨsu, sese ni'ä che ayembovɨ'arete vichiko.” 18 Ore ite ni'ä aipo ñe'ësa orosendu ɨva suindar oroikose yande Yar rupi ɨvɨtrɨ imboeteiprɨ va'esave. 19 A'e ñe'ësa omboyekwa katu ñe'ësa araka'endar Tüpä ñe'ë mombe'usar remimombe'ugwer supi tuprɨ va'e Cristo resendar, iya ite peü pe yapɨsaka tuprɨ agwä sese; inungar tataendɨ pɨ̇tüsave osesape va'e akoi osëse voi ko'ë rerusar yasɨtata gwasu ou, egwë e'i ko ñe'ësa pe pɨ'a pɨpe sesape. 20 Peikwa katu ko mba'e: ko ñe'ësa araka'endar Ikwachiaprɨ Tüpä suindar ite, nda'ei yande yesui tëi yaikwa imombe'u agwä, 21 esepia nda'ei Tüpä ñe'ë mombe'usar oyesui tëi omombe'u yuvɨreko, a'e rumo ava seko katuprɨ va'e ite, Tüpä omombe'u uka oñe'ë chupe Espíritu Maräne'ɨ̇ pirätäsa pɨpe araka'e.
1 Yuvɨrekove rumo araka'e porombo'esar oporombopa tëi va'e Israel ɨvɨ rupi; oime aveira ni'ä pe pa'üve ko nungar oporombopa tëi va'e yuvɨreko. A'e ñemisa pɨpe oporombo'era kokotɨ tëi va'e ava reko momarä tëi agwä, evokoiya gweko pɨpe rumo ndoikwai yande Yar opɨsɨrösar; ko rumo gwekokwer momba pɨ'aivi agwä tëi egwë e'ira yuvɨreko. 2 Seta ava ogwatara sekokwerai rupi, ipɨpe sui ambuae ava oñe'ërai tëira porombo'esa supi tuprɨ va'e rese yuvɨreko. 3 Gwarepochi potaraisa pɨpe pe mbopara yuvɨreko ko porombo'esa kokotɨ tëi va'e rese; kañɨsa rumo oimeño itera yuvɨreko chupe, yɨpɨsuive ite ni'ä a'e imokañɨpɨ̇ra yuvɨrekoi. 4 Esepia araka'e Tüpä niñeröi ete gwembigwai oyemboangaipa va'e upe, a'e opa ite omondo mba'e tëisave, egwë e'i seyapa pɨ̇tümimbisave inungar ñapɨ̇chimbrɨ karena pɨpe yapokatuprɨ yuvɨreko kañɨsave narä. 5 Iyavei Tüpä niñeröi ete ava araka'endar ɨvɨ pɨpe yuvɨrekoi va'e upe, a'e ombou amarusu ava ndasekoporäi va'e mokañɨpa agwä, Noé gweraño rumo oipɨsɨrö, esepia a'e ava ombo'e seko ɨ̇vi tuprɨ agwä rese, ipɨpe sui avei oipɨsɨrö ambuae ava ñuvɨrïo ova yuvɨrekoi va'e. 6 Iyavei Tüpä opa omokañɨ tata pɨpe tekwa Sodoma iyavei Gomorra, egwë e'i imbotanimbu tuprɨ, na'esa aveira ni'ä ambuae ava ndiporeroyai va'e rerekosa kuri. 7 Lot gweraño rumo oipɨsɨrö, esepia a'e mbɨa rekokwer avɨye va'e ite, ndoyembovɨ'ai tëi ambuae ava rekokwer mba'e-mba'e tëi yuvɨrekoi va'e repiase. 8 Ko mbɨa avɨye va'e sekoise a'e ava pa'üve, arɨ rupi tasɨ tëi ipɨ'a pɨpe, osepiase osenduse avei ava rembiapo mba'e naporäi va'e. 9 Esepia yande Yar oikwa vɨroyasar renose agwä mba'e tëi sui, oikwa avei mba'e tëi pɨpe yuvɨrekoi va'e rereko imombaraɨsu agwä arɨ kañɨse kuri. 10 Tüpä omombaraɨsura akoi ava ndopoi potai va'e gwemimbotarai sui, iyavei vɨroɨrö va'e imborerekwasa. Oyeekomboɨvateai va'e gwemimbotar aposa pɨpe, ndosɨkɨyei avei oñe'ërai agwä seko ɨvate pirätä katu va'e rese; 11 yepe mbigwai eta ɨva pendar vɨreko katu pirätäsa iyavei mborerekwasa yuvɨreko viña, ndoikatui rumo yande Yar rovai evokoi ava reroɨrö agwä yuvɨreko. 12 Evokoi ava yuvɨrekoi mba'e mɨmba nungar tëiete: ndovɨrekoi avei pɨ'a ñemoñetasa oyese avɨye va'e yuvɨreko, evokoi nungar yuvɨro'a yukapɨrä tëiete. A'e oñe'ërai tëi va'e mba'e gwemiendukwae'ɨ̇ rese, mba'e mɨmba nungar tuprɨ avei rumo omanora yuvɨreko gwekokwerai pɨpe, 13 oyemombaraɨsu uka ambuae ava mombaraɨsusa pɨpe sui tëi, yayembovɨ'a mba'e yande rembiapoai rese e'i tëiete yuvɨreko viña. ¡Oporomochi pɨpe tëi rumo yuvɨrekoi, yuvɨrasose pe pietasave pe pɨri, gwekorai reseve oyembovɨ'a oporombopasa tëi pɨpe yuvɨreko! 14 Osepiase kuña, oipota voiño tëi; ndaporambai avei iyemboangaipasa chupe, yayapoño mba'e e'iño ndoyembo'e katui va'e upe. Evokoi nungar oyembo'e-mbo'e katu mba'e pota raisa reka agwä oyeupe yuvɨreko, ava okañɨ tëi va'erä yuvɨrekoi. 15 Okañɨ tëi sekokwer yuvɨreko Tüpä ñe'ë mombe'usar Bosor ra'ɨrɨ Balaam rekokwerai nungar pɨpe, esepia oyepepɨ tekokwer avɨye va'e sui mba'e tëi apo agwä gwarepochi pota raisa pɨpe yuvɨreko. 16 Tüpä rumo oyaka yangaipa rese: gwariku omoñe'ë ukase ava ñe'ë pɨpe chupe, a'ese ramo opoi oarakwae'ɨ̇sa sui. 17 Ko ava oporombo'e va'e inungar ɨvɨkwar ipiru va'e, ɨva kɨ'a ɨvɨtu remimombo nungar tëi avei; apɨre'ɨ̇ va'e ite imombopɨrä yuvɨreko pɨ̇tümimbi katu va'esave narä. 18 Esepia oñe'ë tuprɨai anga'u tëi ava mongere'ɨ̇ agwä ava pɨ'añemoñeta raisa rupi seroyevɨ agwä, ipɨpe sui ombopa tëi a'e ava seko katuprɨ pota va'e yuvɨreko evokoi nungar mba'e tëi pɨpe iyevɨ iri agwä. 19 Opakatu mba'e apo yaikatu yande reko pɨpe e'i tëi yuvɨreko, a'e ae rumo mbigwai tëi nungar yuvɨrekoi gwekokwerai apo pɨpe, esepia ndoyuvɨnose katui ete ichui, supiete yayapoño itese mba'e tëi, a'e evokoiyase mbigwai nungar ite yande rereko uka. 20 Esepia, akoi oikwa va'e yande Yar, yande pɨsɨrösar Jesucristo yuvɨreko, ipɨpe oyepepɨ ko ɨvɨ pɨpendar mba'e-mba'e tëi sui, oyeitɨ uka irise rumo ko nungar mba'e tëi pɨpe, ichui ndoikatu iri yuvɨnosë. Ipare mba'e tëi katu yɨpɨndar sekokwer sui yuvɨreko chupe. 21 Avɨye katura revo ndoikwaise tekokwer i'ɨ̇vi va'e yuvɨreko viña, ñe'ësa kwapare rumo oyepepɨño oyeupe porokwaita avɨye va'e mondore yuvɨreko. 22 Supiete yavɨye ñe'ësa imombe'uprɨ sesendar: “Kave rumo o'u iri ogwë'e”, iyavei aipo e'i “Kuchi oyasu pare oyevɨ iri tuyusave oyemboavaete agwä.”
1 Che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, ko imoñuvɨrïosa rupi aikwachia che ñe'ë imondo peü. Ko ñuvɨrïo che rembikwachia pɨpe opombopɨ'añemoñeta tuprɨ pota che poromboarakwasa pɨpe. 2 Peyemoma'endu'a araka'endar Tüpä ñe'ë mombe'usar seko katuprɨ va'e ñe'ëngagwer rese; yande Yar Poropɨsɨrösar porokwaita rese avei, akoi Jesús ñe'ë mombe'usar pe mbo'e va'ekwer rese yuvɨreko. 3 Peikwa ranera ko arɨ imombe'uprɨ ipa va'e vɨrovɨse: oimerä ava vɨroɨrö va'e ko tekokwer avɨye va'e Tüpä suindar gwemimbotarai pɨpe yuvɨreko, 4 oporandura yuvɨreko “¿Maräse vo aipo oyevɨra imombe'uprɨ yande Yar Cristo ou kuri? Esepia yande ramoi opa tëi omano yuvɨreko, kurïtëi opakatu a'e tuprɨño tëi tekokwer araka'e ɨvɨ apo suive.” 5 Evokoi ava ndoyemoma'endu'a potai yuvɨreko ko araka'endar rese, esepia Tüpä oyapo oñe'ë pɨpe ɨva, ɨvɨ avei, a'e ɨvɨ osë va'e ɨ sui, ɨ pa'üve avei sekoi. 6 Koiye ɨ pɨpe avei opa omokañɨ ɨvɨ, ombouse amarusu araka'e. 7 Kurïtëindar rumo ɨva, ɨvɨ imoigätuprɨ tata uve narä Tüpä porokwaita rupi. Evokoi tata pɨpe avei okañɨ tëira ava mba'e tëi aposar yuvɨrekoi va'e kuri. 8 Che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, peresarai rene ko mba'e sui, yande Yar upe ñepëi arɨ inungar mil aravɨter, mil aravɨter evokoiyase inungar ñepëi arɨmi tëi chupe. 9 Esepia yande Yar ndiaraka'ei ete oñe'ë mboavɨye agwä, inungar amove ava, aipo e'i yuvɨreko viña, a'e rumo avɨye eteprɨ gweko mbegwesa pɨpe yandeu, esepia ndoipotai ñepëi yepe yande kañɨ tëi agwä; a'e rumo oipota opakatu tuprɨ ite yande rekokwer ñekuñarö agwä. 10 Yande Yar arɨ yande resapɨ'a tëira inungar imondarai va'e ou pɨ̇tü pɨpe yepi. A'ese ɨva okañɨ tuprɨ tëira vɨapugwer ipirätä va'e pɨpe kuri, opakatu mba'e yapoprɨ opara yuvɨrokai, ipɨpe sui ko ɨvɨ opakatu ipor reseve okañɨ tëietera. 11 Opakatu ite ni'ä ko mba'e yapoprɨ okañɨ tëi va'erä sese, ¡peyemovɨräkwäño itera pe reko maräne'ɨ̇sa rese Tüpä rese pe pɨ'a ñemoñetasa pɨpe! 12 Pesäröño Tüpä yepotasa resendar arɨ, iyavei peyapo opakatu peikatugwer rupi toyepota poyava voi pe yapave. A'e arɨ pɨpe ɨva opara okañɨ tëiete tata pɨpe, opakatu mba'e yapoprɨ tɨkupa tuprɨra kuri; 13 yande rumo yasärö ite ɨva, ɨvɨ ipɨasu va'e Tüpä remimombe'u, a'eve opakatu ava yuvɨrekoira gweko avɨyesa pɨpe. 14 Sese che rembiaɨsu, pesärö vɨteseve ko tekokwer, egwë peyera opakatu peikatugwer rupi pe reko tuprɨ agwä pe angaipa e'ɨ̇ pɨpe, peü Tüpä peyavɨ mba'e e'i e'ɨ̇ agwä. 15 Tapeikwa ko yande Yar seko mbegwe yandeu yande pɨsɨrö agwä. Egwë e'i avei yande rembiaɨsu Pablo ikwachia oyeupe Tüpä ombou va'e mba'ekwasa pɨpe peü. 16 Opakatu okwachiar pɨpe omombe'u evokoi nungar mba'e peü, yepe amove yavai sendukwa agwä yuvɨreko viña, sese amove ndoyemovɨräkwä tuprɨi va'e yande Yar rese iyavei ndoyemboarakwa tuprɨi va'e, a'e kokotɨ tëi vɨrova ñe'ësa, inungar oyapo ambuae ñe'ësa Ikwachiaprɨ Tüpä suindar rese, ipɨpe gwekokwer omokañɨ tëi a'e ae. 17 Che rɨvrɨ, che rembiaɨsu, peikwa ite ni'ä evokoi mba'e, sese peñearö tuprɨra pe yembopa uka e'ɨ̇ agwä ava ndiporeroyai va'e upe Tüpä rese pe rekokwer yemovɨräkwäsa sui pe yepepɨ e'ɨ̇ agwä. 18 Peikwa tuprɨ katura rumo yande Yar Poropɨsɨrösar Jesucristo iyavei peikoveño itera iporovasasa pɨpe. ¡Egwë te'i imboeteiprɨ tasekoi kurïtëi apɨre'ɨ̇ va'erä! Amén.
1 Ko kwachiar pɨpe oromombe'u peü yɨpɨsuive sekoi va'e, a'e orosendu orosepia avei ore resa pɨpe. Esepia orosepia iyavei oropoko sese. A'e ni'ä Tüpä Ñe'ë tekovesa resendar. 2 Ko tekovesa oyemboyekwa va'e, orosepia iyavei a'e sekokwer oromombe'u, a'e tekovesa apɨre'ɨ̇ oromombe'u va'e peü, a'e Vu rese sekoi oyemboyekwa va'e oreu. 3 Oromombe'u ñe'ësa orosepia va'e orosendu va'e avei peü, ipɨpe sui peiko va'erä orerese, inungar ore oroiko yande Ru Tüpä rese, Ta'ɨrɨ Jesucristo rese avei. 4 Evokoiyase kurïtëi oroikwachia evokoi mba'e peü yande yembovɨ'arete katu agwä. 5 Ko ñe'ësa rese Jesucristo ore mbo'e, a'e oromombe'u va'erä peü: yande Ru Tüpä ni'ä tesapesa sekoi sese ndipoi ete pɨ̇tümimbi va'e. 6 Che aiko tuprɨ Tüpä rese ya'ese, yaikoño rumo angaipa pɨpe, a'e inungar pɨ̇tümimbi va'e, a'ese yande remirä tëi iyavei ndayayapoi mba'e supi tuprɨ va'e. 7 Yaikose rumo tesapesa pɨpe inungar yande Ru Tüpä sekoi tesapesa, evokoiyase yaiko tuprɨra yande yeupe. Iyavei suvɨ yande moatɨrö opakatu angaipa sui. 8 Iyavei, ndarekoi angaipa che pɨ'a pɨpe ya'e tëise, yande ae yayembopa ipɨpe, evokoiyase mba'e supiete va'e ndayarekoi yandeyese; 9 akoi yamombe'use yande angaipagwer Tüpä upe, a'ese a'e omboura oñeröisa yande angaipa rese yandeu, iyavei omoatɨröra opakatu mba'e-mba'e tëi yandesui. Esepia, a'e seko ɨ̇vi va'e. 10 Iyavei che ndacheangaipai ete ya'e tuprɨ tëise yaiko, evokoiyase Tüpä semirañeteai va'e nungar yareko, ipɨpe ndayaroyai iñe'ëngagwer.
1 Che ra'ɨreta, ko aikwachia peü pe angaipa e'ɨ̇ agwä. Yepe oime ava oyemboangaipa va'e pe pa'üve yuvɨreko viña, yareko rumo yande pɨtɨ̇vɨïsar yande Ru rovai. A'e Jesucristo seko ɨ̇vi va'e. 2 Jesucristo oyemondo manosa pɨpe oime va'erä ñeröisa yande angaipagwer mokañɨ agwä; nda'ei yande angaipagwer rese gweraño, opakatu ava ɨvɨ pɨpendar upe avei. 3 Akoi yamboyeroyase Tüpä porokwaita, a'ese yaikwa tuprɨ katura sekokwer avɨyesa. 4 Oime aipo e'i va'e amove: “Che aikwa Tüpä”, nomboavɨyei rumo iporokwaita, a'e semiräñeteai va'e, ndovɨrekoi mba'e supi tuprɨ va'e oyese. 5 Akoi yamboavɨyese iñe'ëngagwer, a'ese supiete yasaɨsu Tüpä, ipɨpe sui yaikwa yande reko tuprɨ Jesucristo rese. 6 akoi aiko tuprɨ Tüpä rese e'i va'e, a'e sekoira inungar Jesucristo. 7 Che rɨvrɨ eta, ndaikwachiai mborokwaita ambuae ipɨasu va'e peü: a'e mborokwaita pereko va'e yɨpɨsuive ite. Ko porokwaita araka'endar pesendu va'e peiko. 8 Iyavei ko aikwachia va'e mborokwaita peü ipɨasu va'e ite, a'e supiete tesapesa Cristo vɨreko va'e pereko va'e avei, esepia pɨ̇tümimbi va'e opara, tesapesa evokoiyase osesapera. 9 Oime amove ava che aiko tesapesave e'i tëi va'e; a'e rumo oyamotare'ɨ̇ño ambuae omboetasa Tüpä reroyasar, evokoi nungar rekokwer pɨ̇tümimbisave tëi vɨte sekoi. 10 Akoi osaɨsu va'e ambuae omboetasa Tüpä reroyasar, a'e sekoi tesapesa pɨpe, sese ndipoi chietera ombo'a uka va'e omboetasa angaipa pɨpe. 11 Akoi ndoyambotai va'e omboetasa, a'e pɨ̇tümimbisa pɨpe tëi sekoi, ndoikwai avei kerupi gwekokwer vɨrekora, esepia pɨ̇tümimbi va'e nomboesapɨsoi sereko. 12 Che ra'ɨreta, ko aikwachia peü narä, esepia Tüpä iñeröi pe angaipa rese peü Jesucristo rekokwer pɨpe. 13 Ko aikwachia peü, iyesupa eta peiko va'e, esepia peikwa yɨpɨsuive ite oikove va'e, aikwachia avei peü mbɨa chi'ïvä'e, esepia pesekopɨ ite karugwar. 14 Iyavei pe che ra'ɨreta aikwachia opakatu peü, esepia peikwa ni'ä yande Ru Tüpä. Aikwachia avei peü, pe iyesupa, esepia peikwa yɨpɨsuive ite oikove va'e. Aikwachia avei peü mbɨa chi'ïvä'e, esepia peyemovɨräkwä eteprɨ, peipɨsɨ avei Tüpä ñe'ëngagwer pe pɨ'a pɨpe, esepia ni'ä pesekopɨ avei karugwar. 15 Ani pesaɨsura mba'e ɨvɨ pɨpendar, ani chiaveira pesaɨsu ɨpɨpendar mba'e. Akoi osaɨsu va'e mba'e ɨvɨ pɨpendar tëi, a'e ndosaɨsui yande Ru Tüpä yuvɨreko; 16 esepia opakatu ko mba'e tëi nda'ei yande Ru Tüpä suindar, a'e rumo ko ɨvɨ pɨpendar tëi. Ko ni'ä omboyekwa ava rekokwer ɨvɨ pɨpendar: opakatu yande pɨ'añemoñeta raisa, yaipota va'e sese yama'ese, iyavei opakatu yande rembiereko rese yande yemboɨvateai tëisa. 17 Ko ɨvɨ pɨpendar ava opa itera okañɨ, mba'e tëi potaraisa aposa pɨpe; akoi ava oyapo va'e rumo Tüpä remimbotar, yuvɨrekoira apɨre'ɨ̇ va'erä ite. 18 Che ra'ɨreta, ko arɨ ipa va'e ite yandeu. Pesendu avei akoi ou va'erä Cristo amotare'ɨ̇mbar; esepia kurïtëi seta oyemboyekwa Cristo amotare'ɨ̇mbar yuvɨreko. Sese yaikwa arɨ ipa va'e yepota agwä. 19 A'e oyepepɨ yande pa'ü sui; nda'ei ete rumo yande rɨvrɨ yuvɨrekoi, esepia akoi yande rupindar ite yuvɨrekoise, a'ese opɨtara yande pɨri yuvɨreko viña. Egwë e'i oyekwa nda'eise opakatu yande rupindar yuvɨreko. 20 Cristo, ndaseko maräi va'e omondo peü, Espíritu Maräne'ɨ̇, ipɨpe sui kurïtëi opakatu peikwa mba'e supi tuprɨ va'e. 21 Peikwa ni'ä ko mba'e supiete va'e, sese aikwachia ko peü, esepia peikwa ite evokoi nungar mba'e; peikwa avei mba'e nda'ei ou temirä sui tëi. 22 ¿Uma pi'ä semiräñeteai va'e? A'e akoi Jesús nda'ei Poropɨsɨrösar e'i va'e. A'e Cristo amotare'ɨ̇mbar yuvɨrekoi, esepia ndovɨroyai yande Ru Tüpä Ta'ɨrɨ avei yuvɨreko. 23 Akoi ava ndovɨroyai va'e Tüpä Ra'ɨrɨ, ndovɨroyai avei yande Ru Tüpä; akoi vɨroya va'e Tüpä Ra'ɨrɨ, vɨroya avei yande Ru Tüpä. 24 Sese, yɨpɨsuive pesendu va'e ñe'ësa peyapokatu pe pɨ'a pɨpe; egwë peyese peiko tuprɨra Jesucristo rese, yande Ru Tüpä rese avei. 25 Esepia Jesucristo aipo e'i: Perekora ko tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e peyese. 26 Sese ko ava pembopa pota va'e resendar aikwachia peü. 27 Pereko Espíritu Maräne'ɨ̇ Jesucristo ombou va'e peü, sese ndiyai ete ambuae pe mbo'era yuvɨreko, Espíritu ae pe mbo'e opakatu mba'e rese, iporombo'esa supiete ndoporombopai va'e, sese peikoño Cristo rese Espíritu Maräne'ɨ̇ pe mbo'esa rupi. 28 Iyavei che ra'ɨreta peikoño ite Cristo rese, yareko va'erä yande yeroyasa sese, akoi ogweyɨse ɨva sui kuri, a'ese nañachi chietera sovai ichui. 29 Pe ni'ä peikwa Jesucristo seko ɨ̇vi va'e, peikwa avei opakatu oyapo va'e mba'e i'ɨ̇vi va'e, a'e Tüpä ra'ɨrɨ ite yuvɨrekoi.
1 Esepia marä e'i rutei yande Ru Tüpä yande raɨsu, sese ava Tüpä ra'ɨrɨ e'i yuvɨreko yandeu, a'e ite ni'ä yaiko. Sese ko ɨvɨ pɨpendar ndayandekwai yuvɨreko, esepia ndoikwai avei Tüpä rekokwer yuvɨreko. 2 Che rɨvrɨ eta kurïtëi yaiko ite Tüpä ra'ɨrɨ. Yande rumo ndayaikwa tuprɨ vɨtei yande reko agwä, yaikwa rumo akoi oyemboyekwase Jesucristo, a'ese yaikora inungar, a'ese avei yasepiara opakatu seko reseve. 3 Iyavei opakatu osärö va'e Jesucristo yuvɨreko, oyepepɨño ite opakatu angaipa sui gweko katuprɨ agwä inungar a'e sekoi. 4 Opakatu ava oyemboangaipa va'e, a'e oyapo ite mba'e naporäi va'e; esepia angaipa mba'e-mba'e tëi aposar ite yepi. 5 Pe rumo peikwa Jesucristo ou ko ɨvɨ pɨpe yande angaipagwer mokañɨ agwä, a'e ni'ä ndovɨrekoi ete angaipa oyese. 6 Opakatu ava yuvɨrekoi va'e Jesucristo rese, a'e ndiya iri oyemboangaipa va'erä yuvɨreko; iyavei opakatu oyemoangaipa va'e, ndosepiai ete ndoikwai avei sekokwer yuvɨreko. 7 Che ra'ɨreta, peyembopa uka eme ambuae ava upe, akoi oyapo va'e mba'e avɨye va'e yepi, a'e sekokwer avɨye va'e ite inungar Jesucristo; 8 akoi oyapo va'e angaipa a'e karugwar suindar, esepia karugwar yɨpɨsuive ite oyapo angaipa. Sese ou Tüpä Ra'ɨrɨ: karugwar rembiapo mokañɨpa agwä. 9 Opakatu yuvɨrekoi va'e Tüpä rese ndoyapoi angaipa, esepia vɨreko ite Tüpä rekokwer oyese yuvɨreko; sese ndoikatu iri angaipa apo agwä yuvɨreko, esepia a'e Tüpä ra'ɨrɨ ite yuvɨrekoi. 10 Ikwaprɨ ite Tüpä ra'ɨrɨ, ikwaprɨ avei karugwar ra'ɨrɨ yuvɨrekoi va'e, esepia akoi ndoyapoi va'e mba'e tuprɨ iyavei ndosaɨsui va'e Tüpä reroyasar, a'e nda'ei ete Tüpä ra'ɨrɨ yuvɨrekoi. 11 Ko ni'ä ñe'ësa pesendu va'e yɨpɨsuive: yayeaɨsura ñepëi-pëi yaiko. 12 Ndayaikoi chira Caín nungar, a'e karugwar remimbo'e oyuka vɨvrɨ. ¿Ma'erä pi'ä oyuka? Esepia tɨvrɨ oyapo mba'e avɨye va'e, Caín rumo oyapo mba'e naporäi va'e. 13 Che rɨvrɨ eta, pepɨ'añemoñetai rene Tüpä ndoikwai va'e pe reroɨröse yuvɨreko. 14 Yande yaikwa ite opase ñañokwä yande ä kañɨ tëi agwer, kurïtëi rumo yasë evokoi nungar sui tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e pɨpe yande reko agwä, esepia yande ni'ä yasaɨsu yande rɨvrɨ eta Tüpä rese yuvɨrekoi va'e. Akoi ndosaɨsui va'e rumo a'e i'ä okañɨ tëi vɨte ite yuvɨreko. 15 Opakatu ava ndoyambotai va'e yande rɨvrɨ, a'e iporapichi serai va'e nungar, pe rumo peikwa ava iporapichi serai va'e ndovɨrekoi tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e oyese. 16 Yande rumo yaikwa ite poroaɨsusa, esepia Jesucristo omondo gwekokwer manosave yande repɨrä; egwë ya'e aveira yande ambuae yande rɨvrɨ eta rekokwer rese. 17 Akoi ava mba'e yar imba'e eta va'e iyavei osepia tëise ambuae paraɨsusa, nomondoi rumo mba'e ipane va'e chupe, ¿marä e'i pi'ä evokoiyase Tüpä poroaɨsusa rereko opɨ'a pɨpe? 18 Che ra'ɨreta, yande poroaɨsusa rumo nda'ei chira yande ñe'ë pɨpe tëi, iyakatu rumo yamboyekwara yande poropɨtɨ̇vɨïsa pɨpe. 19 Egwë ya'ese, yaikwa yande rekokwer supiete va'e pɨpe yaikose, a'ese yaikwa itera Tüpä rese yande ñemovɨräkwäsa; 20 akoi yarekose yande pɨ'a ñemoñetasa kokotɨ tëi, Tüpä pɨ'a ñemoñetasa rumo ɨvate katu va'e ite yepi, iyavei oikwa ite opakatu mba'e. 21 Supiete che rɨvrɨ eta, yaikwa itese yande pɨ'a pɨpe yande reko tuprɨ agwä Tüpä rese, a'ese yayeroyaño itera sovai; 22 a'e avei ni'ä ombou opakatu mba'e yandeu yaporanduse chupe, esepia yamboyeroya iporokwaita iyavei yayapo semimbotar yaiko. 23 Ko iporokwaita pɨpe omombe'u yaroya va'erä Ta'ɨrɨ Jesucristo, iyavei yayeaɨsura ñepëi-pëi Tüpä yande kwaisa rupi. 24 Akoi vɨroya va'e Tüpä porokwaita, a'ese Tüpä sekoira opakatu rese. Ipɨpe sui yaikwara sekoise yande rese: ombou avei Espíritu yandeu.
1 Che rɨvrɨ eta, anichira peroya opakatu Tüpä espíritu pɨpe añe'ë e'i va'e yuvɨreko, iyakatu rumo pe sekoa'ä ranera, supiete pi'ä espíritu Tüpä suindar ite egwë e'i pɨ'a pɨpe. Esepia setavai oporombo'e anga'u tëi va'e ogwata opakatu ɨvɨ rupi yuvɨreko. 2 Ko rese peikwara ava Espíritu Tüpä suindar vɨreko va'e: Jesucristo ou opakatu gwete reseve e'ise, aipo e'i va'e vɨreko Espíritu Tüpä suindar ite. 3 Akoi aipo nde'i va'e rumo, ndovɨrekoi ete Espíritu Tüpä suindar oyese; a'e rumo vɨreko espíritu Cristo amotare'ɨ̇mbar tëi. Pesendu ni'ä ñe'ësa akoi yamotare'ɨ̇sar espíritu ou va'erä resendar, a'e kurïtëi sekoi ko ɨvɨ pɨpe. 4 Che ra'ɨreta, pe rumo Tüpä suindar peiko. Iyavei pesekopɨ ite akoi semirä tëi va'e, esepia Espíritu sekoi va'e pe rese, a'e ipirätä katu karugwar sui. 5 Evokoi ko ɨvɨ pɨpendar tëi yuvɨrekoi va'e; esepia oñe'ë mba'e ɨvɨ pɨpendar rese tëi yuvɨreko, iyavei ava supindar a'e ite oyapɨsaka iñe'ë rese yuvɨreko. 6 Yande rumo Tüpä suindar yaiko. Akoi oikwa va'e Tüpä oyapɨsaka yande ñe'ë rese yuvɨreko, akoi nda'ei va'e Tüpä ra'ɨrɨ, a'e yande ñe'ë ndosendu potai yuvɨreko. Sese yande yaikwara vɨreko va'e Espíritu supiete va'e, yaikwa aveira vɨreko va'e espíritu oporombopa tëi va'e. 7 Che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, yayeaɨsu ñepëi-pëi, esepia yeaɨsusa Tüpä suindar. Opakatu osaɨsu va'e ava, a'e Tüpä ra'ɨrɨ, oikwa avei Tüpä yuvɨreko. 8 Akoi ndosaɨsui va'e ava, a'e ndoikwai Tüpä yuvɨreko. Esepia Tüpä yeaɨsusa sekoi. 9 Egwë e'i omboyekwa oporoaɨsusa yandeu. A'e ni'ä, ombou Gwa'ɨrɨ ñepëi va'e ko ɨvɨ pɨpe ichui yande rekove agwä. 10 Nda'ei yande rane yasaɨsu Tüpä, a'e rane rumo yande raɨsu iyavei ombou Gwa'ɨrɨ imano agwä yande angaipa repɨrä, a'e ni'ä poroaɨsusa supiete va'e. 11 Che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, egwë e'i Tüpä yande raɨsu, evokoiyase egwë ya'e aveira yande yayeaɨsu ñepëi-pëi yepi. 12 Ndipoi ete ava osepia va'e Tüpä; yayeaɨsuse rumo Tüpä sekoi yande rese, iporoaɨsusa evokoiyase oime ite yande rese. 13 Tüpä ombou Espíritu yandeu, ipɨpe sui yaikwa sese yande reko, iyavei yaikwa a'e sekoise yande rese. 14 Orosepia oromombe'u avei, yande Ru ombou Gwa'ɨrɨ ava ɨvɨ pɨpendar pɨsɨrö agwä. 15 Akoi ava oikwa va'e Jesús Tüpä Ra'ɨrɨ sekoise, Tüpä rese ite sekoi, Tüpä evokoiyase sekoi sese. 16 Egwë ya'e ikwa, seroya tuprɨ agwä ko Tüpä yande raɨsusa. Tüpä ni'ä yeaɨsusa, akoi vɨreko va'e oporoaɨsusa, sekoi Tüpä rese, Tüpä avei sekoi sese. 17 Supiete yasaɨsuse yande rɨvrɨ eta, iyavei yarekose yande rekokwer inungar Jesucristo sekoi ko ɨvɨ pɨpe, ndayasɨkɨyei chietera yande Yar Jesús oyevɨse ou kuri opakatu mba'e rese porandu agwä ava upe ko ɨvɨ pɨpe. 18 Akoi yarekose poroaɨsusa ndipoi sɨkɨyesa yandeu. Poraɨsusa supi tuprɨ va'e oimese ndipoi chira sɨkɨyesa yandeu, egwë ya'ese opara sɨkɨyesa yandesui. Esepia kañɨsa sui oime sɨkɨyesa yandeu, sese akoi ava osɨkɨyeai va'e, ndoporoaɨsu tuprɨi ete. 19 Yɨpɨndar Tüpä yande raɨsu, sese kurïtëi yande avei yasaɨsu Tüpä. 20 Amove ava aipo e'i tëi: “Che asaɨsu Tüpä”, a'e ramoseve rumo vɨroɨrö omboetasa Tüpä reroyasar, evokoiyase a'e semirä tëi va'e. Esepia akoi ndosaɨsui va'e omboetasa Tüpä reroyasar sepiase, ndoikatui Tüpä ndayasepiai va'e raɨsu agwä. 21 Jesucristo ombou ko porokwaita yandeu: akoi osaɨsu va'e Tüpä, tosaɨsu avei omboetasa yuvɨreko.
1 Opakatu vɨroya va'e Jesús Poropɨsɨrösar seko rese, a'e Tüpä ra'ɨrɨ ite yuvɨrekoi; iyavei osaɨsu va'e ava, osaɨsu avei ta'ɨrɨ yuvɨreko. 2 Akoi yande yasaɨsuse Tüpä yayapose avei iporokwaita, yaikwa avei yasaɨsuse Tüpä ra'ɨrɨ yuvɨrekoi va'e. 3 Yamboavɨyese Tüpä porokwaita, a'ese yamboyekwa Tüpä raɨsusa yaiko; iyavei iporokwaita nda'ei yavai eteprɨ yapo agwä, 4 esepia opakatu Tüpä ra'ɨrɨ yuvɨrekoi va'e osekopɨ mba'e-mba'e tëi ɨvɨ pɨpendar. Iyavei Cristo rese yeroyasa pɨpe yasekopɨpa mba'e naporäi va'e ko ɨvɨ pɨpe. 5 Akoi oyeroya va'e Jesucristo Tüpä Ra'ɨrɨ sekosa rese, a'e oikatu ko ɨvɨ pɨpendar mba'e-mba'e tëi rekopɨ agwä yuvɨreko. 6 Ko Jesucristo yusa ikwasa ɨ pɨpe ñapirämombrɨse iyavei tuvɨ rese; nda'ei ɨ reseño, ikwasa ɨ tuvɨ rese avei. Esepia Espíritu teiete oikwa sekokwer, Espíritu avei omombe'u mba'e supiete va'e yepi. 7 Evokoiyase oime mbosapɨ imboyekwasar: 8 Espíritu, ɨ, iyavei suvɨ; a'e mbosapɨ oyoya tuprɨ sekokwer yuvɨreko. 9 Yaroya revo ava remimombe'u; Tüpä remimombe'u rumo avɨye katu va'e ichui, esepia ni'ä Tüpä ombou Gwa'ɨrɨ gwemimombe'u gwer rupi. 10 Akoi vɨroya va'e Tüpä Ra'ɨrɨ vɨreko ite semimombe'u opɨ'a pɨpe, akoi ndovɨroyai va'e rumo Tüpä, semiräñeteai va'e nungar tëi vɨreko, esepia ndovɨroyai Tüpä ñe'ë Ta'ɨrɨ resendar. 11 Ko Tüpä remimombe'u, a'e ombou yandeu tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e, iyavei ko tekovesa Ta'ɨrɨ rese sekoi. 12 Akoi oipɨsɨ va'e Tüpä Ra'ɨrɨ opɨ'a pɨpe, a'e vɨreko avei ko tekovesa; akoi ndoipɨsɨi va'e Tüpä Ra'ɨrɨ opɨ'a pɨpe, ndovɨrekoi ete tekovesa oyese. 13 Ko aikwachia peü, peroya va'e Tüpä Ra'ɨrɨ, peikwa agwä pe supiete pereko tekovesa apɨre'ɨ̇. 14 Yande rumo yayeroya Tüpä rese, esepia yaporanduse mba'e rese Tüpä remimbotar rupi, evokoiyase a'e osendu yande ñe'ë. 15 Esepia yaikwa ni'ä Tüpä osendu yande yeruresa, yaikwa avei mba'e yande porandusa ombou va'erä yandeu. 16 Akoi osepia va'e yande mboetasa Tüpä reroyasar oyemboangaipa va'e, a'e rumo nda'ei manosave narä, oyerurera sese, evokoiyase Tüpä omondora sekove agwä chupe, oime rumo angaipa a'e gweru manosa, peyerure evokoi nungar angaipa rese nda'ei peü. 17 Opakatu mba'e-mba'e tëi a'e angaipa; oime rumo angaipa ndayande rerasoi va'e manosave. 18 Yaikwa ni'ä vɨreko va'e Tüpä opɨ'a pɨpe, a'e ndoyapo iri angaipa, esepia Tüpä Ta'ɨrɨ osärö evokoi nungar, ichui karugwar ndopokoi ete sese. 19 Yaikwa ni'ä yande Tüpä ra'ɨrɨ yaikose, iyavei opakatu ava ndovɨroyai va'e Tüpä, a'e karugwar povrɨ pendar tëi yuvɨrekoi. 20 Yaikwa avei ni'ä Tüpä Ra'ɨrɨ ouse ko ɨvɨ pɨpe, ombou arakwasa yandeu yaikwa va'erä Tüpä supiete va'e. Yaiko avei Ta'ɨrɨ Jesucristo rese, a'e avei Tüpä supiete va'e iyavei tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e. 21 Che ra'ɨreta, peñearö tuprɨ katu akoi tüpä oroiko e'i tëi va'e sui.
1 Che, aikwachia ko ñe'ësa che ma'endu'asa resendar peü, pe Tüpä rembiporavo peiko va'e opakatu upe. Che ni'ä supiete opoaɨsu, nda'ei rumo che gweraño opoaɨsu, opakatu oikwa va'e porombo'esa supiete va'e avei pe raɨsu yuvɨreko. 2 Opoaɨsu ite mba'e supiete va'e yande pɨ'a pɨpe yareko va'e rese, a'e ndopai va'erä ite yandesui. 3 Yande Ru Tüpä, yande Yar Jesucristo, Tüpä Ra'ɨrɨ, tombou oporovasasa, oporoparaɨsuerekosa peü narä, tombou avei gweko tuprɨsa, gweko supiete va'e pɨpe oporoaɨsusa pɨpe avei peü. 4 Che mbovɨ'arete aikwase pe pa'ü pendar yuvɨrekoi va'e gwekokwer avɨyesa pɨpe, esepia a'e vɨroya porombo'esa supiete va'e yuvɨreko, a'e ni'ä yande Ru Tüpä porokwaita. 5 Iyavei che rɨvrɨ eta, che rembiaɨsu, tayayeaɨsu katu ñepëi-pëi. Ko aikwachia va'e nda'ei porokwaita ipɨasu va'e, a'e ni'ä akoi yɨpɨndar Ikwachiaprɨ peü. 6 Ko yande yeaɨsusa, yande gwata tuprɨ agwä Tüpä porokwaita rupi, ko Tüpä porokwaita yɨpɨsuive pesendu va'e, a'e omombe'u yande yeaɨsu tuprɨ agwä yandeu. 7 Setavai ogwata ɨvɨ yakatu rupi oporombopa tëi va'e yuvɨreko, ndoikwai ete Jesucristo ouse ko ɨvɨ pɨpe ava supiete va'e nungar yuvɨreko. Akoi egwë e'i va'e, a'e oporombopa tëi va'e Jesucristo amotare'ɨ̇mbar yuvɨrekoi. 8 Peñearö katu pe poravɨkɨ reprɨ mokañɨ tëi e'ɨ̇ agwä, tapeipɨsɨ katu Tüpä porerekosa peyeupe narä. 9 Oime ava oyepepɨño va'e Cristo porombo'esa sui, a'e Tüpä ndovɨrekoi opɨ'a pɨpe yuvɨreko; akoi oyapɨsaka tuprɨ va'e Cristo porombo'esa rese, a'e vɨreko Tüpä, Ta'ɨrɨ avei oyese. 10 Akoi oyepotase ava oporombopa tëi va'e peü, ndovɨrekoi va'e ko porombo'esa, ndapeipɨsɨi chira pe rëtäve iyavei ndapemboavɨravei chira; 11 esepia akoi pemboavɨravese, pe avei pe'ara sembiapo kwerai pɨpe. 12 Che ni'ä amombe'u pota seta mba'e peü, namombe'u potai rumo kwachiar pɨpe. Che teiete aso pota peü che ñe'ë agwä, a'ese yayembovɨ'aretera oyese. 13 Iyavei Tüpä rembiporavo oñemonu'ä va'e ko'ave opakatu omondo oma'endu'asa yuvɨreko peü.
1 Che ikwaiprɨ, aikwachia ko che ñe'ë ndeu, che mborɨpar, che rembiaɨsu Gayo, che supiete oroaɨsu yepi. 2 Che rɨvrɨ che rembiaɨsu, kurïtëi nde rekokwer erereko tuprɨ Tüpä rese, che ayerure nde rese opakatu nde reko tuprɨ agwä iyavei oime e'ɨ̇ agwä mba'erasɨsa ndeu. 3 Che avɨ'arete asenduse yande rɨvrɨ ñe'ë, yugweruse ko'ave nde rekokwer mombe'use yuvɨreko cheu. 4 Ndipoi ete ni'ä ambuae ñe'ësa asendu va'e che mbovɨ'arete katu va'e che ra'ɨreta ogwatase ko porombo'esa supiete va'e rupi yuvɨreko. 5 Che rɨvrɨ che rembiaɨsu, ereyapo tuprɨ opakatu mba'e yande rɨvrɨ eta upe ambuae tekwa pendar oyepota va'e upe avei. 6 A'e omombe'u ore ñemonu'äsave opakatu nde poroaɨsusa resendar yuvɨreko oreu. Eyapo katu mba'e ikatuprɨ va'e; eipɨtɨ̇vɨï katu chupe mba'e ipane va'e rese igwataño agwä Tüpä remimbotar rupi yuvɨreko. 7 Esepia a'e ogwata yuvɨreko Jesucristo rer pɨpe, ndoipɨsɨi ete rumo mba'e ipane va'e opɨtɨ̇vɨï agwä yuvɨreko ava Tüpä reroyasare'ɨ̇ sui. 8 Sese yande egwë ya'era yaiko evokoi nungar upe ñe'ësa supiete va'e rese ipɨtɨ̇vɨï agwä. 9 Che aikwachia che ñe'ë eipeve Tüpä reroyasar upe, Diótrefes rumo ndovɨroyai ore mborerekwasa, esepia a'e oipotarai mborerekwar gweko agwä. 10 Evokoiyase asose eipeve, amboarakwara opakatu Tüpä vɨroya va'e rovai sembiapoai rese. Esepia a'e oñe'ë-ñe'ë tëi ore rese, nda'ei a'e gweraño, ndoipɨsɨ potai avei gwëtäve yande rɨvrɨ eta oyepota va'e, iyavei ndoipotai ambuae upe ipɨsɨ agwä sëtäve, akoi oipɨsɨse, omombo voiño ite ñemonu'äsa sui. 11 Che rɨvrɨ che rembiaɨsu, ereikoi rene evokoi ava rekokwer nungar, ereikora rumo ava avɨye va'e rekokwer rupi. Esepia oyapo va'e mba'e avɨye va'e, a'e Tüpä suindar, akoi oyapo va'e rumo mba'e naporäi va'e, a'e ndoikwai va'e Tüpä. 12 Opakatu, Demetrio avɨye ite e'i yuvɨreko. A'e supiete aipo e'i; aipo avei ore oromombe'u. Nde ni'ä ereikwa ite ore oromombe'u mba'e supiete va'e. 13 Che ni'ä amombe'u pota seta mba'e ndeu, namombe'u potai rumo kwachiar pɨpe tëi, 14 esepia aso pota ite nde repia, a'ese voi yañemoñetara oyeovai ete. 15 Eiko tuprɨ. Yande mborɨpar ko'a pendar omondo oma'endu'asa yuvɨreko ndeu. Iyavei eyapo mba'e ikatuprɨ va'e, emombe'u nde teiete che ma'endu'asa ñepëi-pëi yande mborɨpareta upe eipeve.
1 Che Judas, aiko Jesucristo rembigwai, Santiago rɨvrɨ. Che aikwachia ko che ñe'ë peü. Pe ni'ä yande Ru Tüpä rembiaɨsu semienoi peiko. Jesucristo ni'ä perärö opakatu mba'e-mba'e tëi sui. 2 Peipɨsɨ pe reko tuprɨ agwä pe raɨsusa pɨpe. 3 Che rɨvrɨ eta che rembiaɨsu, yɨpɨndar che pɨ'a ñemoñeta ite yande pɨsɨrösa resendar kwachia agwä peü viña; ipare rumo che pɨ'a ñemoñeta iri iyaño revo che aikwachia pe yemovɨräkwä tuprɨ katu agwä yembo'esa yaroya va'e rese. A'e yembo'esa yaroya va'e ñepëi reseve imondoprɨ opakatu yandeu. 4 Esepia amove ava iporombopa serai va'e yuvɨroike anga'u ava pe pa'üve araka'e suive rumo ikwachiaprɨ yɨpɨ suive ite imokañɨsara. A'e ava ndasekoporäi va'e, Tüpä avɨye ite ndoyapoi chietera mba'e yandeu, sese oyapoño mba'e tëi yuvɨreko, Jesucristo nda'ei yande Rerekwar e'iño yuvɨreko. 5 Che opomoma'endu'a pota iri akoi peikwa tuprɨ va'e rese, amombe'u iri peü yande Yar, vɨnose pare Egipto sui tekwa Israel, ipare rumo opa omokañɨ vɨroyasare'ɨ̇. 6 Iyavei mbigwai eta nomboavɨyei va'e okwaita, ipɨpe sui oseya oporavɨkɨsa teko katuprɨsa yuvɨreko, Tüpä rumo omombɨta pɨ̇tümimbi save ndopai va'e save arɨ kañɨse narä kuri. 7 Iyavei ambuae mbigwai eta, iyavei Sodoma pendar Gomorra pendar iyavei a'e tekwa ɨvɨrindar oyemondo oyemboagwasa-gwasa tëi agwä yuvɨreko, iyavei oyeeraso uka mba'e-mba'e tëi pɨpe yuvɨreko. Ipɨpe sui oiporara tata gwasu apɨre'ɨ̇ va'e yuvɨreko a'e opɨta opakatu yande yembosɨkɨye agwä. 8 Egwë e'i avei ni'ä, evokoi nungar ava, yuvɨrekoi va'e okeraisa pɨpe, omongɨ'a gwetekwer yuvɨreko, ndovɨroyai yande Yar mborerekwasa yuvɨreko iyavei iñe'ë marä-marä tëi ɨva pendar ɨvate katu va'e mborerekwasa rese yuvɨreko. 9 A'ese Miguel mbigwai ɨva pendar rerekwar, ovava karugwar rese yuvɨreko Moisés retekwer rese, ndiyai rumo iñe'ë marä agwä, aipo e'i chupe: “¡Tüpä oikwara ko rese ndeu!” 10 Evokoi ava yuvɨrekoi va'e oñe'ë tëi va'e mba'e ndosendukwai; iyavei ko mba'e oikwa va'e oyesui tëi, inungar mba'e mɨmba ndipɨ'a ñemoñetai va'e oyesui tëi imba'ekwa, a'e oiporu yuvɨreko oyemokañɨ agwä tëi. 11 ¡Iparaɨsu yuvɨreko!, Caín rekokwer rupi tuprɨ avei oyapo mba'e yuvɨreko. Inungar Balaam gwarepochi pota raisave pɨpe tëi oyavɨ gwekokwer, inungar avei Coré, omano oporeroya e'ɨ̇sa pɨpe. 12 Pe poromochi gwasu pieta avɨye va'e save peyapo mba'e pemboetei va'esave, a'eve okaru oɨ'u ovɨ'asave ndoyuvɨnochi ete yuvɨreko. Evokoi ovesa rärösar oyese tëi i'añeko va'e yuvɨreko. Inungar ɨva kɨ'a ndovɨrekoi va'e ɨ, ɨvɨtu remimombo tëi. Inungar ɨvɨra ndi'ai va'e o'asa rupi, ñuvɨrïo rupi ipiru va'e evokoiyase a'e sapo'oprɨ. 13 Inungar avei akoi ɨtu paragwasu pɨpe, omombo tɨyui va'e oyesui yepi. Egwë e'i avei sembiapo poromochisa. Inungar yasɨtata amove omokañɨ va'e gwaper sui a'e okañɨ tëi va'erä koiye pɨ̇tümimbisave apɨre'ɨ̇ yuvɨreko. 14 Iyavei Henoc, Adán rakɨkwerindar imoñuvɨrïo ova rupi oyesu va'e, a'e oñe'ë evokoi nungar ava naporäi va'e rekokwer rese: “Che asepia che Yar, ouse mbigwai ɨva pendar re'ɨi-re'ɨi rese 15 opakatu ava rekoa'ä agwä iyavei ikañɨ mombe'u agwä opakatu mba'e-mba'e tëi aposar upe opakatu oñe'ë-ñe'ë tëi yamotare'ɨ̇save yuvɨrekoi va'e upe avei.” 16 Opakatu rese oñe'ë yuvɨreko, oñe'ë-ñe'ë tëi iyavei oseka oyeupe narä mba'e gwemimbotar tëi apo agwä. A'e oyemboɨvateai va'e, iyavei oñe'ë tuprɨai anga'u tëi ambuae ava upe imba'e rerokwa agwä ichui. 17 Pe rumo che rɨvrɨ eta, peyemoma'endu'a akoi yande Yar Jesucristo ñe'ë mombe'usar ñe'ëngagwer rese 18 aipo e'i chupe: “Kuri arɨ kañɨ renonde oimerä ava vɨroɨröai va'e, yuvɨrekoira gwemimbotarai gwembiapoai rupi.” 19 A'e ava ni'ä omboya'o-ya'o ukara ava yuvɨreko; gwekokwer ɨvɨ pɨpendar tëi vɨreko va'e, a'e ni'ä ndovɨrekoi Tüpä Espíritu yuvɨreko. 20 Pe rumo che rɨvrɨ eta, peyemovɨräkwä pe poreroyasa maräne'ɨ̇ va'e rese. Peyerure Espíritu Maräne'ɨ̇ pe rärösa pɨpe. 21 Peñearö tuprɨ Tüpä pe raɨsusa pɨpe pesärö vɨteño yande Yar Jesucristo, yande paraɨsuerekosa pɨpe, omboura tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e yandeu. 22 Pesaɨsu katu ava ndovɨroya tuprɨi va'e Jesús yuvɨreko. 23 Peipɨtɨvɨïra ava karugwar ratave ivɨapi rägwer sui, ambuae peiparaɨsuerekora, pesɨkɨyera rumo ichui, ndapeipotai chira iturukwar esepia gwekokwerai pɨpe omongɨ'a gwetekwer yuvɨreko. 24 Yande Ru Tüpä ñepëi, Pɨsɨrösar yandeundar, vɨreko pirätäsa pe rärö agwä angaipa pɨpe pe vɨapi e'ɨ̇ agwä, iyavei pemboyekwara perekokwer porañetesa perovapɨpo avei pevɨ'aretesa pɨpe opakatu rovake. A'e imboeteiprɨ tasekoi, egwë te'i timboyeroyasa seko pirätäsa iyavei imborerekwasa, yande Yar Jesucristo sui, yɨpɨsui, kurïtëi apɨre'ɨ̇ va'erä. Amén.
1 Tüpä omboyekwa Jesucristo upe mba'e oime va'erä koiye katu, a'e evokoiyase oikwa ukara vɨroyasar upe. Iyavei Jesucristo omombe'u mbigwai ɨva pendar upe Juan upe oikwa uka va'erä, 2 a'e supiete omombe'u opakatu mba'e osepia va'ekwer iyavei omombe'u evokoi Tüpä ñe'ëngagwer akoi Jesucristo oikwa uka tuprɨ va'e mba'e supiete va'e. 3 Sorɨvete katura akoi ava oyerokɨ va'e ko Tüpä suindar ñe'ësa rese, akoi ava oyapɨsaka tuprɨ va'e sese, vɨroya va'e avei ikwachiaprɨ pɨpendar yuvɨreko, esepia arɨ kañɨ vɨrovɨ ite yandeu. 4 Che Juan, aikwachia Jesús reroyasar ñuvɨrïo ova tekwa Asia ɨvɨ rupindar yuvɨrekoi va'e upe. Peipɨsɨ porovasasa, teko tuprɨsa Tüpä suindar ou va'erä sui; ñuvɨrïo ova espíritu suindar aveino, a'e yuvɨno'äi va'e senda porañete va'e rovai, 5 iyavei Jesucristo suindar, evokoi omombe'u tuprɨ va'e ñe'ësa supi va'e, a'e akoi yɨpɨndar okwerayevɨ va'e iyavei mborerekwar ɨvate katu va'e sekoi opakatu ambuae-ae tëi mborerekwar sui. A'e Cristo yande raɨsu iyavei yande pɨsɨrö yande angaipa sui vuvɨ pɨpe, 6 iyavei yande rereko mborerekwarä; pa'igwä aveino Vu Tüpä upe yande poravɨkɨ agwä. ¡Egwë te'i imboeteiprɨ tasekoi opirätäsa pɨpe apɨre'ɨ̇ va'erä! Amén. 7 ¡Esepia Cristo ɨva kɨ'a rese oura kuri! A'ese opakatu ava osepiara yuvɨreko, yamotare'ɨ̇sarer, oikutu va'ekwer avei; iyavei opakatu tekwa ɨvɨ pɨpendar a'ese oyase'o tëira sepiase yuvɨreko. Egwë e'i etera kuri, amén. 8 “Che aiko yɨpɨndar iyavei ipandar,” aipo e'i yande Yar Tüpä opakatu mba'e mboavaisare'ɨ̇ evokoi yɨpɨve va'e ite, kurïtëindar apɨre'ɨ̇ va'e avei. 9 Che Juan, pe rɨke'ɨrɨ aiko, iyavei che pe nungar Tüpä povrɨ pendar aiko, che paraɨsu avei vichiko Jesucristo rese che rekosave che ñemosasa pɨpe. Che rokendasa vichiko ka'a pa'ümi paragwasu avɨterve Patmos serer va'esave Tüpä ñe'ëngagwer mombe'usa pɨpe sui tëi, Jesucristo rekokwer mombe'usa pɨpe sui tëi aveino. 10 Akoi yande Yar arɨ pɨpe Espíritu povrɨve aikose, asendu che rakɨkwei oñe'ë pirätä va'e avɨye akoi mimbɨ ñe'ë, 11 aipo e'i cheu: “Eikwachia mba'e eresepia va'e, ipare emondopa ñuvɨrïo ova tekwa pendar che reroyasar ɨvɨ Asia rupindar upe: Éfeso ve, Esmirna ve, Pérgamo ve, Tiatira ve, Sardis ve, Filadelfia ve, iyavei Laodicea ve.” 12 Che evokoiyase ayemboyere sese uma pi'ä oñe'ë cheu che yapave; a'ese asepia ñuvɨrïo ova tuprɨ oro apoprɨ tataendɨ rɨru, 13 iyavei asepia ipa'üve mbɨa avɨye tuprɨ ava ite viña, iturukwar pukukwer ipɨ rupi tuprɨ ite sese, sumbɨkwasa evokoiyase oro apoprɨ tataendɨ rɨru ipochi'a rupi tuprɨ ite oyepota. 14 Iyavei i'a morochi iteanga inungar akoi mba'e saviyu va'e, inungar avei yesapɨ morochi va'e, sesa evokoiyase avɨye tuprɨ tata rendɨgwer. 15 Ipɨ evokoiyase sendɨyai ete, avɨye akoi bronce okai va'e tatave; iyavei iñe'ë ipirätä iteanga inungar ɨtu rɨapugwer. 16 Oakato kotɨ vɨreko ñuvɨrïo ova tuprɨ yasɨtata, iyavei iyuru sui osë kɨse puku saimbe yovai va'e. Sova evokoiyase avɨye arɨ rendɨgwer ipirätä va'e. 17 Sepia ramoseve, avɨapi ipɨve inungar omano va'e. A'e rumo omondo opo oakato kotɨ che rese aipo e'i cheu: “Ani eresɨkɨyera; esepia che aiko yɨpɨndar ipandar va'e, 18 iyavei aikove vɨte va'e. Yepe amano viña, kurïtëi rumo aikove iri ndopai va'erä ite che rekokwer. Che areko che mborerekwasa ava rekokwer mokañɨ agwä. 19 Sese eikwachia ko mba'e eresepia va'e: kurïtëi oime va'e iyavei oime va'erä mba'e koiye katu. 20 Ko akoi eresepia mba'e ndikwasai va'e ñuvɨrïo ova yasɨtata che akato kotɨndar, iyavei ñuvɨrïo ova tuprɨ oro apoprɨ tataendɨ rɨru: ñuvɨrïo ova yasɨtata a'e mbigwai ɨva pendar, iyavei ñuvɨrïo ova tekwa, evokoiyase oro apoprɨ tataendɨ rɨru, a'e yuvɨrekoi ñuvɨrïo ova tuprɨ tekwa pɨpendar che reroyasar.”
1 “Eikwachia mbigwai ɨva pendar che reroyasar rärösar Éfeso pendar upe: ‘Akoi vɨreko va'e oakato kotɨ ñuvɨrïo ova yasɨtata, a'e akoi ogwata va'e oro apoprɨ tataendɨ rɨru yakatu rupi, aipo e'i imombe'u: 2 Che aikwa opakatu mba'e pe rembiapo; pe poravɨkɨ pirätäsa iyavei pe yemovɨräkwäsa. Aikwa avei ndapeipotai ava naporäi va'e pe pa'üve yuvɨrekoi va'erä. Pesekoa'ä avei ava, ore Jesús ñe'ë mombe'usar oroiko e'i tëi va'e, ipare peikwa iporombopa tëisa yuvɨreko. 3 Iyavei che aikwa peñemosañose peyemombaraɨsu peiko che raɨsupave, ndapekwerai ete ipɨpe. 4 Che rumo aikwa oime mba'e nda'ei va'e che pɨ'a rupi pe rembiapo: ndapeyeaɨsu iri inungar yɨpɨndar. 5 Sese peyemoma'endu'a yɨpɨndar pe rekokwer avɨye va'e rese; pemboasɨ mba'e pe rembiapo peyevɨ Tüpä upe; peyeaɨsu iri katu inungar yɨpɨndar. Anise ayevɨra peü, arokwapara oro apoprɨ tataendɨ rɨru pe sui akoi ndapeyevɨise Tüpä upe. 6 Ko rumo mba'e pe rembiapo avɨye cheu, ndapeipotaise nicolaítas rembiapo mba'e, che avei ni'ä ndaipotai ete. 7 ¡Akoi osendu pota va'e, toyapɨsakaño Espíritu omombe'u va'e rese opakatu che reroyasar upe! Akoi oyemovɨräkwä va'e mba'e-mba'e tëi apoe'ɨ̇ agwä, ito'u amondora ɨvɨra a tekovesa resendar oime va'e teko orɨsave che Ru Tüpä pɨri.’ ” 8 “Eikwachia avei mbigwai ɨva pendar che reroyasar rärösar Esmirna pendar upe: ‘Ko yɨpɨndar ipandar avei aipo e'i, akoi omano va'ekwer, a'e okwerayevɨ iri: 9 Che aikwa pe yemombaraɨsusa, pe paraɨsusa avei; pe rumo mba'e yar nungar ite peiko ɨva pendar mba'e rese. Aikwa avei pe rese ava semirä tëi va'e, ore Tüpä rembiporavo judío oroiko e'i tëi va'e, a'e yuvɨrekoi Karugwar reroyasar tëi. 10 Ndapesɨkɨyei chira pe paraɨsu agwä sui, esepia karugwar osokenda ukara amove pe pa'ü pendar sekoa'ä agwä; pe paraɨsu rane itera ni'ä opayandepo yovaive arɨ rupi peiko. Akoi peyemovɨräkwä tuprɨse sese, a'ese che amondora porerekosa tekovesa apɨre'ɨ̇ ndopai va'e peü. 11 ¡Akoi osendu pota va'e, toyapɨsakaño Espíritu omombe'u va'e rese opakatu che reroyasar upe! Akoi ava oyemovɨräkwä va'e mba'e-mba'e tëi apoe'ɨ̇ agwä, a'e ndoiporarai chira imoñuvɨrïosa manosa oimese kuri.’ ” 12 “Eikwachia avei mbigwai ɨva pendar che reroyasar rärösar Pérgamo pendar upe: ‘Aipo e'i akoi vɨreko va'e kɨse puku saimbe yovai va'e: 13 Che aikwa pe rekosa, a'eve akoi Karugwar ogwapɨ öi; mborerekwar gwasu nungar imboyeroyaprɨ sekoi. Pe rumo peyemovɨräkwäño ite chupe che rekokwer rese peiko, ndapeseyai ete che rese pe yeroyasa yepe oyuka tëi che rekokwer mombe'u tuprɨsar Antipas evokoi tekwa Karugwar rekosave. 14 Che rumo aikwa mba'e pe resendar: eipeve amove ava ndoyepepɨ potai ete Balaam porombo'esa sui yuvɨreko. A'e omboarakwa Balac Israel pendar mboangaipa uka agwä, toyuvɨro'uño mba'e ro'o seropove'ëprɨ mba'e ra'anga upendar tëi oya, toyemboagwasaño yuvɨreko oyapave avei. 15 Iyavei amove ava pe pa'üve ndoyepepɨ potai ete nicolaíta porombo'esa sui yuvɨreko. 16 Sese pemboasɨ pe rekokwerai, peyevɨ Tüpä upe, anise che aso poyavara peü, a'ese avavara chupe yuvɨreko che yuru pɨpe sui osë va'e kɨse puku pɨpe. 17 ¡Akoi osendu pota va'e, toyapɨsakaño Espíritu omombe'u va'e rese opakatu che reroyasar upe! Akoi ava oyemovɨräkwä va'e mba'e-mba'e tëi apoe'ɨ̇ agwä, semi'urä amondora ndasepiasai va'e maná iyavei amondora ita morochi va'e chupe, a'e ita rese ikwachiasara terer ipɨasu va'e, evokoi ava oipɨsɨ va'e gweraño oikwara.’ ” 18 “Eikwachia avei mbigwai ɨva pendar che reroyasar rärösar Tiatira pendar upe: ‘Tüpä Ra'ɨrɨ akoi vɨreko va'e gwesa inungar tata rendɨgwer, ipɨ inungar akoi bronce rapɨprɨ aipo e'i imombe'u: 19 Che aikwa mba'e opakatu pe rembiapo; aikwa pe poroaɨsusa, che rese pe yeroyasa, mba'e rese pe'añekosa iyavei pe yemovɨräkwäsa, aikwa avei kurïtëi mba'e perembiapo avɨye katu yɨpɨndar va'e sui. 20 Oime rumo mba'e pe rembiavɨ: peñemosaño evokoi kuña Jezabel pe pa'ü pendar upe, a'e akoi oñe'ë tëi anga'u va'e Tüpä rese viña, a'e rumo ombopa tëi oporombo'esa pɨpe che rembigwai iyemboagwasa-gwasa tëi uka agwä sereko iyavei o'u uka mba'e ro'o mba'e ra'anga tëi upe seropove'ëprɨ yuvɨreko chupe. 21 Che amondo vɨte tëi arɨ chupe, tomboasɨ oangaipa Tüpä upe oyevɨ agwä che yapave viña; a'e kuña rumo ndopoi potai ete oyemboagwasa tëisa sui. 22 Evokoiyase kurïtëi che amomba'easɨ ukara supave ino, opa aveira ayuka uka imembrɨ eta; iyavei akoi sesendarer yuvɨrekoi va'e, a'e avei iparaɨsu katura yuvɨreko akoi noñekuñarö potaise ite yuvɨreko. 23 Egwë e'i opakatu che reroyasar oikwara yuvɨreko che aikwa tuprɨ ite opakatu ava pɨ'a ñemoñetasa iyavei ñepëi-pëi pe yakatu amondora pe rembiapokwer reprɨ peü. 24 Pe rumo opakatu Tiatira pendar ndaperoyai va'e ko porombo'e raisa, iyavei ndapeyembo'ei Karugwar arakwasa rese ndikwasai va'e, sese namondo iri chira ambuae che porokwaita peü. 25 Peyemovɨräkwä katu evokoi mba'e pereko va'e rese, akoi che ayevɨse voi vitu kuri. 26 Akoi ava oyemovɨräkwä va'e mba'e-mba'e tëi apoe'ɨ̇ agwä, oyapo va'e che remimbotar mano rupi ete, chupe amondora mborerekwar seko agwä opakatu ɨvɨ rupi, 27 inungar che Ru ombou che mborerekwarä cheu; egwë e'i aveira oporokwai opakatu tekwa rupi inungar akoi mbokoka gwarepochi apoprɨ pɨpe, mba'e rɨapɨipa uka agwä, avɨyera akoi mba'emoinda ñaɨ'u apoprɨ viña. 28 Iyavei amondora yasɨtata ko'ë rerusar chupe. 29 ¡Akoi osendu pota va'e, toyapɨsakaño Espíritu omombe'u va'e rese opakatu che reroyasar yuvɨrekoi va'e upe!’ ”
1 “Eikwachia avei mbigwai ɨva pendar che reroyasar rärösar Sardes pendar upe: ‘Akoi ava vɨreko va'e ñuvɨrïo ova tuprɨ Tüpä espíritu iyavei akoi ñuvɨrïo ova tuprɨ yasɨtata no aipo e'i imombe'u: Che aikwa mba'e opakatu pe rembiapo, aikwa avei manosa pɨpe tëi peikose yepe oikove va'e nungar peiko viña. 2 Peyemopoäse katu peiko iyavei pemongere'ɨ̇ katu akoi vɨroya vɨte va'e, esepia oyepepɨpa pota ite yuvɨreko viña, supiete mba'e pe rembiapo che Ru Tüpä rovake, nda'ei supi tuprɨ va'e. 3 Peyemoma'endu'a akoi porombo'esa peipɨsɨ va'e rese; pepoi rene ichui peyevɨ katu Tüpä upe. Ndapeyemovɨräkwäise rumo, asora peü inungar imondarai va'e, egwë a'era vicho pe resapɨ'a. 4 Oime rumo amove ava pe pa'ü pendar ndoyapoi ete angaipa yuvɨreko, evokoiyase inungar ava ogwata va'e oturukwar morochi va'e rese, egwë e'i aveira a'e gweko maräne'ɨ̇ pɨpe ogwata che rupi, esepia a'e iya ite egwë e'ira yuvɨreko. 5 Akoi ava oyemovɨräkwä va'e mba'e-mba'e tëi apoe'ɨ̇ agwä, a'e sese imondesara turukwar morochi va'e, a'e serer namboye'oi chira kwachiar tekovesa resendar pɨpe sui, asenoira rumo che Ru rovai iyavei sembigwai ɨva pendareta rovake avei kuri. 6 ¡Akoi ava osendu pota va'e, toyapɨsakaño Espíritu omombe'u va'e rese che reroyasar yuvɨrekoi va'e upe!’ ” 7 “Eikwachia avei mbigwai ɨva pendar che reroyasar rärösar Filadelfia pendar upe: ‘Ko seko maräne'ɨ̇ va'e, supi tuprɨ va'e ite, vɨreko va'e mborerekwasa araka'endar mborerekwar gwasu David nungar, akoi omboise okenda, ñepëi yepe ava nomboyai chietera; iyavei akoi omboyase, ñepëi yepe ava nomboi chiaveira: 8 Che rumo aikwa mba'e opakatu pe rembiapo; esepia, che amondo pe rovake inungar okenda imboiprɨ peü pemombe'u va'erä che rekokwer, a'e ñepëi yepe ava nomboyai chietera yuvɨreko, esepia, yepe pe nipirätä tuprɨi va'e, peroya ite rumo che ñe'ë iyavei ndacheñomi ete ava sui peye. 9 Ko Karugwar reroyasar semirä tëi va'e, ore Tüpä rembiporavo judío oroiko, e'i tëi va'e, nda'ei rumo a'e ite va'e yuvɨrekoi, a'e amoñenopɨ'äpa ukara pe rovai, toikwa yuvɨreko che pe raɨsusa che yapave. 10 Esepia peroya ite che porokwaita, peyemovɨräkwä ite evokoi mba'e tëi upe peiko, evokoiyase che opoepɨra akoi arɨ tekoa'äsa ouse opakatu ɨvɨ rupindar upe kuri. 11 Ayevɨ poyavara. Peyemovɨräkwä katu Tüpä reroyasa pereko va'e rese, evokoiyase ñepëi yepe ava ndovɨrokwai chietera Tüpä suindar porerekosa pe sui. 12 Akoi oyemovɨräkwä va'e mba'e-mba'e tëi apoe'ɨ̇ agwä yuvɨreko, a'e che Ru pɨri narä ite yuvɨrekoira, a'e evokoiyase inungar-ra che Ru Tüpä rëtä vɨräkwäsa ndopai va'e yuvɨreko; sese aikwachia ukara che Ru Tüpä rer che Ru Tüpä rekwa rer aveino, a'e Jerusalén pɨasu, evokoi ou va'erä ɨva pendar che Ru Tüpä sui; aikwachia aveira che rer ipɨasu va'e yuvɨreko sese. 13 ¡Akoi ava osendu pota va'e, toyapɨsakaño Espíritu omombe'u va'e rese che reroyasar yuvɨrekoi va'e upe!’ ” 14 “Eikwachia avei mbigwai ɨva pendar che reroyasar rärösar Laodicea pendar upe: ‘Ko aipo e'i ñe'ësa supiete va'e mombe'u seko katuprɨ va'e, esepia ichui ni'ä Tüpä oyapo opakatu mba'e ɨvɨ pɨpendar: 15 Che aikwa mba'e opakatu pe rembiapo. Pe inungar ɨ nda'ei so'ɨ̇sa va'e iyavei nda'ei saku va'e. Ɨ saku raimi tëi va'e nungar peiko pe rembiapo pɨpe. ¡Ñepëi reseve va'e rumo aipota, nda'ei igwayɨ tëi va'e! 16 Pe rekokwer rumo inungar igwayɨ tëi va'e, sese opomboyevɨñora cheyesui. 17 Esepia pepɨ'añemoñeta che mba'e yar ite opakatu mba'e areko, nipanei ete mba'e cheu peye viña; pe rumo ndapeikwai pe paraɨsusa che Ru rovake inungar ndasesapɨsoi va'e, iyavei ndapeyavɨi nditurukwai va'e peiko. 18 Sese opomboarakwa; peseka ɨva pendar oro tatave imoatɨröprɨ nungar che sui pe paraɨsue'ɨ̇ iri agwä che Ru rovake; peseka avei turukwar morochi va'e teko tuprɨsa peyeupe che suindar nani tuprɨ va'e nungar pɨpe pe reko e'ɨ̇ agwä, pechi e'ɨ̇ agwä avei inungar ava oseka mosa gwesa upe narä osareko iri agwä, egwë peye aveira. 19 Che añe'ë pirätä seko mo'ɨ̇vi agwä che rembiaɨsu upe yepi. Peyemongere'ɨ̇ katu, pemboasɨ avei pe rekokwer che Ru Tüpä upe pe yevɨ agwä. 20 Esepia, inungar ava okenda omotära okendɨpɨve o'ä viña, egwë a'e pe pɨ'ave vichiko; pesenduse che ñe'ë, pemboira cheu. Che evokoiyase aikera pe pɨri, yakarura oyepɨri. 21 Akoi ava oyemovɨräkwä va'e mba'e-mba'e tëi apoe'ɨ̇ agwä yuvɨreko, a'e ambogwapɨ ukara che ɨpɨve imoi che porokwaisave, inungar che mba'e tëi reko reroyɨ pare, agwapɨ che Ru ɨpɨve vïte. 22 ¡Akoi ava osendu pota va'e, toyapɨsakaño Espíritu omombe'u va'e rese che reroyasar yuvɨrekoi va'e upe!’ ”
1 Ipare asepia mba'e inungar okenda oyemboi va'e ɨvave; a'ese asendu yɨpɨndar ñe'ësa ipirätä va'e inungar mimbɨ ñe'ë, aipo e'i cheu: “Eyeupi ko'ave che evokoiyase mba'e amboyekwara ndeu mba'e imboavɨyepɨrä kuri.” 2 A'e ramose voi ete Espíritu pirätäsa pɨpe aiko, iyavei asepia tenda ɨvave, a'e i'arɨve ñepëi ava ogwapɨ öi. 3 Ko ogwapɨ va'e ndoyavɨi ete ita jaspe porañetesa iyavei ndoyavɨi cornalina porañetesa no. Iyavei oime oyere tuprɨ va'e tenda rese inungar yegwaka sendɨyai va'e, inungar esmeralda; 4 iyavei asepia evokoi rese oyere tuprɨ ambuae veinticuatro tenda, a'e i'arɨve ogwapɨ yuvɨnoi veinticuatro avei ikwaiprɨ yuvɨrekoi va'e; iturukwar morochi va'e yuvɨreko iyavei oakä rese omboyere tuprɨ oro apoprɨ yuvɨreko. 5 Evokoiyase Tüpä renda sui yuvɨnosë overa-vera va'e, iyavei sɨapu gwasu va'e, osunu va'e no; iyavei ñuvɨrïo ova tuprɨ tataendɨ sendɨpa yuvɨreko evokoi tenda rovai, a'e ko ñuvɨrïo ova tuprɨ Tüpä espíritu. 6 Evokoi tenda rovai oime avei ndoyavɨi tuprɨ paragwasu tɨ̇pɨu va'e oyekwa tuprɨ va'e mba'e ipɨpe. Ambuae tenda pa'ü rupi oyere tuprɨ Tüpä renda rese irugätu ɨva pendar yuvɨrekove va'e, a'e sesa oyere tuprɨ va'e sese, a'e osareko tuprɨ va'e gwenonera gwakɨkwei kotɨ aveino. 7 Yɨpɨndar yuvɨrekove va'e pa'ü pendar a'e ndoyavɨi tuprɨ yagwa pɨ̇ta, sakɨkwerindar ndoyavɨi tuprɨ gwaka kuimba'e, imombosapɨsa ndoyavɨi ete ava, imoirugätusa ndoyavɨi vɨra gwasu oveve va'e. 8 Evokoi ɨva pendar irugätu yuvɨrekove va'e vɨreko oyakatu ñepëi ova tuprɨ opepo yuvɨreko iyavei vɨreko opakatu gwete rese gwesa. Ndopɨtu'ui ete arɨ, pɨ̇tü rupi aipo e'i yuvɨreko: “¡Seko maräne'ɨ̇ va'e, seko maräne'ɨ̇ va'e, seko maräne'ɨ̇ ite sekoi yande Yar, a'e Tüpä mba'e mboavaisare'ɨ̇, yɨpɨve va'e ite sekoi, ou apɨre'ɨ̇ va'e avei kuri!” 9 Evokoi yuvɨrekove va'e omboetei yuvɨreko, avɨye ndeu e'i ko ogwapɨ va'e öi tenda arɨve ndopai va'e upe. 10 Egwë e'ise evokoiyase veinticuatro tuprɨ ikwaiprɨ yuvɨrekoi va'e, a'e oñenopɨ'ä imboeteisa pɨpe sovai yuvɨreko, ipare osekɨi oakä resendar oyere tuprɨ va'e omborerekwasa resendar sovai aipo e'i yuvɨreko: 11 “Ore Yar Tüpä, iya ite nde mboeteisa, ndeu sapukaisa nde pirätäsa rese, esepia nde ereyapo va'e mba'e opakatu; nde remimbotar rupi ni'ä oime opakatu mba'e.”
1 Che asepia kwachiar Tüpä vɨreko va'e oakato kotɨ, ikwachiaprɨ ipɨpe kotɨ, okar kotɨ aveino, imboyaprɨ ñuvɨrïo ova sello pɨpe. 2 Ipare asepia mbigwai ɨva pendar seko ɨvate va'e, a'e oporandu pirätä oiko aipo e'i: “¿Ava upe pi'ä iyakatu kwachiar mboi agwä iyavei sello imboyeroyaprɨ mondoro agwä no?” 3 Ndipoi ete rumo ɨva pendar, ɨvɨ pɨpendar, ɨvɨvrɨ pendar oikatu va'erä kwachiar pɨpira sepia agwä. 4 Evokoiyase che ayase'o iteanga tëi, esepia ndipoi ete ñepëi ava avɨye va'e kwachiar pɨpira sepia agwä. 5 A'ese ikwaiprɨ pa'ü pendar ñepëi aipo e'i cheu: “Ereyase'o iri eme, esepia ni'ä evokoi ava Yagwa pɨ̇ta Judá suindar, a'e akoi mborerekwar gwasu David suindar avei, a'e ni'ä karugwar osekoreroyɨ va'e, sese iya ite chupe ñuvɨrïo ova sello mondoro kwachiar pɨpira agwä avei.” 6 Evokoiyase, asepia Tüpä rovai ɨva pendar irugätu yuvɨrekove va'e pa'üve ikwaiprɨ yuvɨrekoi va'e mbɨterve, ñepëi Ovesami a'e Cristo sekoi va'e, i'äi avɨye seropove'ëprɨ. A'e ni'ä vɨreko ñuvɨrïo ova tuprɨ sächi, ñuvɨrïo ova tuprɨ avei sesa; a'e evokoiyase ñuvɨrïo ova tuprɨ Tüpä espíritu yuvɨrekoi opakatu ɨvɨ rupi imbogwataprɨ. 7 Ipare evokoi Ovesami a'e Cristo sekoi va'e oso, oipɨsɨ kwachiar evokoi tenda arɨve ogwapɨ va'e yakato kotɨ sui; 8 kwachiar pɨsɨ pare, evokoi irugätu yuvɨrekove va'e, iyavei veinticuatro tuprɨ ikwaiprɨ, a'e oñenopɨ'äpa Ovesami Cristo sekoi va'e rovai yuvɨreko. Oyakatu ñepëi-pëi vɨreko arpas yuvɨreko, itaɨsɨ rɨru oro apoprɨ, a'e avei omboapɨpo tuprɨ sereko yuvɨreko, a'e itaɨsɨ ni'ä Tüpä reroyasar yeruresa. 9 Iyavei osapukai ipɨasu va'e sapukaisa yuvɨreko: “Ndeu iyakatu ite kwachiar pɨsɨ agwä, imboyaprɨ mondoro agwä aveino, esepia ni'ä nde yukaprɨ seropove'ëprɨ ereiko; evokoiyase nde ruvɨ pɨpe eremboepɨpa Tüpä upe narä opakatu ava ambuae-ae tëi va'e, iñe'ë ambuae-ae tëi va'e avei, ñepëi-pëi tekwa yakatu rupindar, ɨvɨ rupindar avei yuvɨreko. 10 Iyavei eremomborerekwa uka Tüpä upe narä, eremondo avei pa'i seko agwä yande Yar Tüpä upe narä, ipare a'e oporokwaira opakatu ɨvɨ rupi yuvɨreko.” 11 Ipare asepia, asendu avei mbigwai ɨva pendar re'ɨi ñe'ë evokoi oyere tuprɨ va'e tenda rese yuvɨreko iyavei evokoi yuvɨrekove va'e ñe'ë, ikwaiprɨ ñe'ë va'e avei. A'eve seta iteanga yuvɨrekoi, 12 a'e aipo e'i oñe'ë pirätä yuvɨreko: “¡Ko Ovesami a'e Cristo sekoi va'e yukapɨrer a'e chupe iyakatu ite mborerekwasa pɨsɨ agwä, opakatu porerekosa avei, mba'ekwasa iyavei pirätäsa, mboyeroyasa, poromboeteisa, sapukaisa pɨsɨ agwä aveino!” 13 A'ese asendu avei opakatu Tüpä rembiapo ɨvave yuvɨrekoi va'e, ɨvɨ pɨpendar, ɨvɨvrɨ rupindar iyavei paragwasu pɨpendar, aipo e'i yuvɨreko: “¡Akoi ogwapɨ va'e tenda porañetesave iyavei Ovesami a'e Cristo sekoi va'e rendave, a'e timboeteisa, toipɨsɨ avei teko porañetesa iyavei pirätäsa, opakatu apɨre'ɨ̇ va'erä yepi!” 14 Evokoi irugätu ava yuvɨrekove va'e aipo e'i yuvɨreko: “¡Amén!” Iyavei ikwaiprɨ veinticuatro tuprɨ yuvɨrekoi va'e, a'e oñenopɨ'ä yuvɨreko sovai imboeteisave.
1 Ipare asepia akoi Ovesami a'e Cristo sekoi va'e omondoro yɨpɨndar va'e sello ñuvɨrïo ova kwachiar mboyasa sui. A'ese asendu avei ava irugätu yuvɨrekoi va'e pa'ü pendar oñe'ë pirätä, iñe'ë ndoyavɨi osunu va'e: “¡Erio!” e'i cheu. 2 A'ese asepia kavayu morochi va'e, ava i'arɨ pendar vɨreko vɨrapar. Chupe imondosa yegwaka, egwë e'i a'e osë seko pirätä katu va'e ava reko reroyɨ agwä. 3 Omondorose akoi Ovesami a'e Cristo sekoi va'e imoñuvɨrïosa sello, a'ese asendu imoñuvɨrïosa yuvɨrekove va'e pa'ü pendar ñe'ë: “¡Erio!” e'i va'e cheu. 4 Ipare osë kavayu pirä va'e, a'e ava i'arɨ pendar oipɨsɨ pirätäsa mba'e tuprɨsa rerokwa agwä ɨvɨ pɨpendar ava sui toyeyuka-yuka tëi yuvɨreko oyapave; ipare imondosa kɨse puku chupe. 5 Omondorose akoi Ovesami a'e Cristo sekoi va'e imombosapɨsa sello, a'ese asendu imombosapɨsa yuvɨrekove va'e pa'ü pendar ñe'ë aipo e'i cheu: “¡Erio!” Ama'e sese, a'ese asepia kavayu sü va'e, a'e ava i'arɨ pendar vɨreko opo pɨpe mba'e rä'asa. 6 Ipare asendu irugätu yuvɨrekove va'e kotɨndar ñe'ë, a'e aipo e'i: “Ñepëi sa'ämbrɨ trigo serokwasa gwarepochi ñepëi arɨ resendar mboravɨkɨ reprɨ pɨpe, mbosapɨ sa'ämbrɨ rupindar cebada evokoiyase serokwasa avei ñepëi arɨ resendar mboravɨkɨ reprɨ pɨpe no; pemokañɨi rene mba'e kɨra uva rɨkwer aveino.” 7 Akoi Ovesami a'e Cristo sekoi va'e omondorose imoirugätusa sello, a'ese asendu ava imoirugätusa ñe'ë aipo e'i: “¡Erio!” e'i cheu. 8 Ama'e, ipare asepia kavayu iyu rasɨ va'e, ava i'arɨ pendar serer va'e Te'ögwer. Ipare sakɨkwei ou va'e oiko a'e serer Omano-va'e-rekosa, a'e chupe imondosa teko pirätäsa ɨvɨ imoirugätusa ya'okwer rupi igwata agwä ava yuka agwä vavasa pɨpe, tɨepore'ɨ̇ pɨpe, mba'erasɨ pɨpe, mba'e ɨpɨ pɨpe aveino. 9 Akoi Ovesami a'e Cristo sekoi va'e omondorose imbopoyandeposa sello, a'ese asepia mba'e seropove'ëprɨ rendavrɨve ava ä, a'e yukasa va'e yuvɨreko Tüpä ñe'ëngagwer mombe'usa sui tëi seroyasa sui tëi aveino. 10 A'e aipo e'i oñe'ë pirätä yuvɨreko: “Ore Yar Tüpä seko maräne'ɨ̇, supi tuprɨ va'e, ¿mba'ese vo eremombaraɨsura ore yukasarer yuvɨrekoi va'e ɨvɨ pɨpendar ore repɨsave?” 11 Ipare imondosa iyakatu turukwar morochi va'e, a'ese aipo e'i chupe pepɨtu'u vɨte rane, tayavɨyepa rane pe rɨvrɨ eta retakwer, Tüpä upe oporavɨkɨ va'e mba'e aposa pɨpe yukaprɨ pe nungar yuvɨreko. 12 Akoi Ovesami a'e Cristo sekoi va'e omondorose imoñepëi ova sello, a'ese oime ɨvɨ rɨrɨi ipirätä va'e. Arɨ evokoiyase sü, avɨye akoi turukwar sü va'e mano sendar yemondesa iyavei yasɨ pirä inungar tuvɨ, 13 yasɨtata evokoiyase opa ovɨapi ɨva sui ɨvɨ rese yuvɨreko, inungar akoi higo akrɨ ombosururu va'e ɨvɨtuai yepi. 14 A'ese ɨva ndoyekwa iri inungar akoi kwachiar yeapoapɨprɨ va'e, opakatu tuprɨ avei ɨvɨtrɨ, ka'a pa'ü aveino osɨrɨ gwenda sui yuvɨreko. 15 Mborerekwareta avei ko ɨvɨ pɨpendar yuvɨrekoi va'e opa tëi oñemi mba'ekwar pɨpe yuvɨreko, ita gwasu pa'ü rupi avei yuvɨreko no, oyoya gwasu seko ɨvate va'e, sundao rerekwareta, mba'e yar seko pirätä va'e, iyavei opakatu tuprɨ mbigwai eta, ava nda'ei va'e mbigwai avei; 16 iyavei aipo e'i yuvɨreko ɨvɨtrɨ upe, itape gwasu upe avei: “¡Evɨapi ore arɨve, toroñemipa tëi Tüpä sui iyavei Ovesami a'e Cristo sekoi va'e sui akoi ombou va'e ko poronupasa ipirätä va'e oreu! 17 Esepia oyepota ite Tüpä ñemoɨrösa yandeu, ¿uma pi'ä oikatura oyemovɨräkwä chupe?”
1 Ipare asepia irugätu tuprɨ mbigwai ɨva pendar yuvɨno'äi va'e iro'ɨ kotɨ, norte kotɨ, arɨ sësa kotɨ, ka'aru kotɨ aveino omombɨtu'u tuprɨ va'e irugätu ɨvɨtu yuvɨrekoi va'e ɨvɨ arɨ rupi ipeyu e'ɨ̇ agwä, paragwasu pɨpe angara viña, ñepëi yepe ɨvɨra ro angara viña no. 2 Ipare asepia avei ambuae mbigwai ɨva pendar ou va'e arɨ sësa kotɨ sui, a'e vɨreko oyese Tüpä oikove va'e rer mondosa. Ko mbigwai ɨva pendar oñe'ë pirätä ambuae irugätu tuprɨ mbigwai ɨva pendar yuvɨrekoi va'e upe, oipɨsɨ va'e pirätäsa ɨvɨ, paragwasu momarä agwä yuvɨreko: 3 “¡Ndapemomarä vɨtei chira rumo ɨvɨ, paragwasu, ɨvɨra aveino, ndayamondo vɨteiseve isɨva rese yande Yar Tüpä rer ikwachiaprɨ!” 4 Ipare asendu Tüpä rer oipɨsɨ va'e retakwer: ciento cuarenta y cuatro mil tuprɨ, opakatu iporavoprɨ yuvɨrekoi Israel suindar. 5 Doce mil tuprɨ yuvɨrekoi iporavoprɨ Judá suindar, doce mil tuprɨ Rubén suindar, doce mil tuprɨ Gad suindar, 6 doce mil tuprɨ Aser suindar, doce mil tuprɨ Neftalí suindar, doce mil tuprɨ Manasés suindar, 7 doce mil tuprɨ Simeón suindar, doce mil tuprɨ Leví suindar, doce mil tuprɨ Isacar suindar, 8 doce mil tuprɨ Zabulón suindar, doce mil tuprɨ José suindar, ipa evokoiyase doce mil tuprɨ Benjamín suindar. 9 Ipare asepia seta iteanga ava, opakatu ɨvɨ rupindar, ambuae-ae tëi va'e, ambuae-ae tëi va'e iñe'ë yuvɨreko sekwa ambuae va'e aveino. A'e opü'apa va'e Tüpä rovai porañete va'e Ovesami a'e Cristo sekoi va'e rovai avei yuvɨreko, a'e ndayaikatui ete ipapapa agwä. Esepia seta eteprɨ iyavei iturukwar morochi va'e päve; pindo-pindomi vɨreko opove yuvɨreko. 10 Ipare opakatu gwasu oñe'ë pirätä yuvɨreko aipo e'i: “¡Poropɨsɨrösa yande Ru Tüpä suindar, a'e ogwapɨ va'e öi gwendave porañete va'esave, Ovesami a'e Cristo sekoi va'e suindar aveino!” 11 Iyavei opakatu mbigwai ɨva pendar yuvɨrekoi va'e oyere tuprɨ Tüpä renda porañete va'e rese, ikwaiprɨ rese avei yuvɨno'ä irugätu yuvɨrekove va'e rese avei; a'ese oyeaɨvɨ omboya osɨva ɨvɨ rese tenda porañete va'e rovai Tüpä mboeteisave yuvɨreko 12 aipo e'i: “¡Amén! Poromboeteisa, vɨ'aretesa mba'ekwasa, avɨye ndeu esa, poromboyeroyasa, mborerekwasa, teko pirätäsa avei timondosa yande Ru Tüpä upe apɨre'ɨ̇ va'erä ite yepi. ¡Amén!” 13 Evokoiyase ñepëi ikwaiprɨ ipa'ü pendar oporandu cheu: “¿Uma vo ko ava re'ɨi iturukwar morochi va'e päve yuvɨrekoi, kesui pi'ä yugweru?” 14 “Nde rumo ereikwa” a'e imboyevɨ chupe. A'e evokoiyase aipo e'i cheu: “Ko akoi yuvɨnosë tuprɨ va'e ite teko asɨsa sui yuvɨreko, inungar oyosei omomorochi va'e oturukwar, egwë e'i avei gwekokwer imomorochi Ovesami a'e Cristo sekoi va'e ruvɨ pɨpe yuvɨreko.” 15 “Sese Tüpä renda porañete va'e rovai yuvɨrekoi, arɨ iyavei pɨ̇tü rupi omboetei sëtä pɨpe yuvɨreko. Akoi ogwapɨ va'e öi, tenda porañete va'esave a'e gwekokwer pɨpe osepɨra. 16 A'ese ndiyumbɨasɨ iri chira ndi'usei chiaveira yuvɨreko, iyavei arɨ ndoyope iri chira, ndasakuvasɨ iri chietera chupe no; 17 esepia Ovesami a'e Cristo sekoi va'e Tüpä renda porañete va'e rovai, a'e osäröra ava re'ɨi sereko inungar ovesa rärösar ipare vɨrasora tekovesa resendar ɨ ndopai va'esave imboɨ'u agwä, Tüpä evokoiyase omombɨtu'upara iyase'osa sui.”
1 Ipare Ovesami a'e Cristo sekoi va'e omondorose imoñuvɨrïo ova sello kwachiar mboyasa ichui, a'ese sɨ̇u tuprɨ ɨvave a'e arɨ pɨpe. 2 Ichui asepia ñuvɨrïo ova tuprɨ mbigwai ɨva pendar yuvɨno'äi va'e Tüpä rovai, chupe opa imondosa ñuvɨrïo ova tuprɨ mimbɨ. 3 Ipare ou ambuae mbigwai ɨva pendar oro itaɨsɨ rapɨsa reseve, iyavei ou o'ä itaɨsɨ rapɨsa renda rovai; ipare imondosa tuvicha itaɨsɨ chupe oikwave'ë va'erä oyoya tuprɨ opakatu ava Tüpä upendar yeruresa rese oro mba'e reropove'ëprɨ renda arɨve; a'e Tüpä renda rovai chini va'e. 4 Itaɨsɨ rätächi evokoiyase oso mbigwai ɨva pendar po sui Tüpä rovai, oyoya tuprɨ tekwa maräne'ɨ̇sa yeruresa rese. 5 Evokoiyase mbigwai ɨva pendar opoko itaɨsɨ rapɨsa rese, omboapɨpo mba'e reropove'ëprɨ renda pendar tatäpɨi pɨpe, ipare opa omombo ɨvɨ arɨ rupi; a'eseve voi osunu va'e opororo-roro, overa-vera iyavei ɨvɨ orɨrɨi. 6 Evokoiyase ñuvɨrïo ova mbigwai ɨva pendar vɨreko va'e ñuvɨrïo ova gwemimbɨ oyemoigätu voi yuvɨreko imoñe'ë agwä. 7 Yɨpɨndar va'e mbigwai ɨva pendar omoñe'ë gwemimbɨ, a'ese imombosa ɨvɨ arɨ rupi amanda iyavei tata oyese'a va'e tuvɨ rese. Ipare opa okai ɨvɨ mombosapɨsa ya'okwer, oyoya tuprɨ ɨvɨra mombosapɨsa ya'okwer rese iyavei kapi'i reseve avei opa yuvɨrokai. 8 Imoñuvɨrïosa mbigwai ɨva pendar omoñe'ë gwemimbɨ. A'ese imombosa paragwasu pɨpe inungar tuprɨ akoi ɨvɨtrɨ sendɨ va'e tata pɨpe; ipare paragwasu mombosapɨsa ya'okwer oyeapo tuvɨ. 9 Iyavei paragwasu mombosapɨsa ya'okwer pɨpendar ava omano yuvɨreko. Ipare ɨarusu mombosapɨsa ya'okwer pɨpendar opa tuprɨ avei imokañɨsa. 10 Ipare imombosapɨsa mbigwai ɨva pendar omoñe'ë gwemimbɨ, a'ese yasɨtata tuvicha va'e ovɨapi ɨva sui ou, sendɨ gwasu inungar akoi ɨvɨra rese tata sendɨ gwasu va'e, a'e ovɨapi ɨai mombosapɨsa ya'okwer pɨpe iyavei ɨvɨ sui ɨ o'ë va'e mombosapɨsa ya'okwer pɨpe aveino. 11 Yasɨtata rer evokoiyase Irova'e; ipare ɨ mombosapɨsa ya'okwer iro iteanga. Evokoi ɨ pɨpe seta ava omano yuvɨreko. 12 Imoirugätusa mbigwai ɨva pendar omoñe'ë gwemimbɨ, ipare arɨ mombosapɨsa ya'okwer imegwä, yasɨ mombosapɨsa ya'okwer, yasɨtata mombosapɨsa ya'okwer aveino. Ichui imombosapɨsa ya'okwer ndosesape iri yuvɨreko arɨ mombosapɨsa ya'okwer pɨpe, pɨ̇tü mombosapɨsa ya'okwer pɨpe aveino. 13 Ipare asepia, asendu avei vɨra gwasu ovevese ɨva mbɨter rupi, aipo e'i oñe'ë pirätä: “¡Too, too, too iparaɨsu katura moko ava yuvɨrekove vɨte va'e ɨvɨ pɨpe, akoi omoñe'ëse ambuae imombosapɨsa mbigwai ɨva pendar gwemimbɨ yuvɨreko!”
1 Mbigwai ɨva pendar imbopoyandeposa omoñe'ëse gwemimbɨ, a'ese asepia yasɨtata ovɨapi va'e ɨva sui ou ɨvɨve; ipare chupe imondosa ɨvɨkwar pɨkuku pɨ̇tümimbi va'e mboisa. 2 Ipare omboise ɨvɨkwar rovapɨsa, ichui opü'a tatächi, inungar akoi tata gwasu pɨpe sui osë va'e, evokoiyase evokoi tatächi ndosesape uka iri arɨ upe, nipore'ɨ̇ iri ete mba'e. 3 Iyavei evokoi tatächi sui opa yuvɨnosë tukru gwasu re'ɨi oñemosaï opakatu ɨvɨ rupi; chupe avei imondosa seko pirätä agwä inungar akoi mba'e rumbɨkɨäpe. 4 Ipare yokwaisa ɨvɨ pɨpendar kapi'i momarä e'ɨ̇ agwä, opakatu mba'e rokrɨ ɨvɨra avei, imomaräsara rumo akoi ava ndovɨrekoi va'e Tüpä rer osɨva rese. 5 Nimondosai rumo mborokwaita chupe ava yuka agwä, egwë e'i imondosa mba'e tasɨ va'e ipɨ'a ñemoñeta agwä poyandepo yasɨ rupi tëi; inungar tuprɨ akoi mba'e rumbɨkɨäpe rasɨkwer. 6 Evokoi arɨ rupi ava oipota tëira omano agwä viña, ndoikatui chira rumo; omano pota tëira manosa rumo ndipovɨtei chira yuvɨreko chupe. 7 Tukru gwasu re'ɨi inungar kavayu imoigätuprɨ vavasave narä; oakä rese evokoiyase vɨreko ndoyavɨi yegwaka oro apoprɨ, iyavei sova avɨye tuprɨ ite ava repiaka. 8 I'a ndoyavɨi kuña a, säi evokoiyase ndoyavɨi tuprɨ yagwa pɨ̇ta räi. 9 Setekwer evokoiyase oyopɨ tuprɨ gwarepochi apoprɨ, iyavei ipepo rɨapugwer avɨye tuprɨ ite akoi karëto rɨapugwer kavayu vɨnoña va'e vavasave. 10 Vɨreko vugwai rese opopiar avɨye mba'e rumbɨkɨäpe popiar, a'e ni'ä vɨreko opirätäsa poyandepo yasɨ rupi ava momarä agwä tëi. 11 Evokoi tukru gwasu rerekwar, a'e mbigwai ɨva pendar naporäi va'e ikwaiprɨ ɨvɨkwar ipɨkuku va'e mboi agwä, a'e serer hebreo ñe'ë pɨpe Abadón; griego ñe'ë pɨpe evokoiyase Apolión e'i. 12 Opa yɨpɨndar va'e mba'e-mba'e tëi; oime vɨte rumo ñuvɨrïo ou iri va'erä. 13 Imoñepëi ovasa mbigwai ɨva pendar omoñe'ë gwemimbɨ, a'ese asendu ñe'ësa itaɨsɨ rapɨsa renda oro apoprɨ Tüpä rovaindar irugätu sächi va'e pa'ü sui. 14 A'e aipo e'i ñe'ësa evokoi imoñepëi ovasa mbigwai ɨva pendar mimbɨ rerekosar upe: “Eyorapa evokoi irugätu mbigwai ɨva pendar ñapɨ̇chimbrɨ ɨai gwasu Éufrates ɨvɨrindar.” 15 Evokoiyase opa yorasa irugätu mbigwai ɨva pendar naporäi va'e, ava mombosapɨsa ya'okwer yuka agwä yuvɨreko, esepia evokoi imoigätuprɨ ite a'e arɨ, yasɨ iyavei aravɨter rupi tuprɨ narä yuvɨreko. 16 Ipare asendu sundao re'ɨi kavayu arɨve yuvɨrekoi va'e: a'e setakwer doscientos millones tuprɨ. 17 Egwë e'i asepia kavayu re'ɨi che ker pɨpe, i'arɨ pendar evokoiyase vɨreko opochi'a rupi tuprɨ oyoepɨsa gwarepochi apoprɨ yuvɨreko, a'e iparagwer pirä va'e tata nungar, sovɨ va'e, iyu va'e aveino. Kavayu re'ɨi akä evokoiyase avɨye tuprɨ yagwa pɨ̇ta akä, iyuru sui evokoiyase yuvɨnose-nose tata, tatächi iyavei azufre. 18 Iyavei ava mombosapɨsa ya'okwer opa tuprɨ omano ko mbosapɨ mba'e-mba'e tëi pɨpe yuvɨreko, a'e osë va'e kavayu yuru rupi sui: tata, tatächi iyavei azufre. 19 Esepia ni'ä kavayu pirätäsa iyuru rese chini, sugwai rese aveino; a'e sugwai ndoyavɨi tuprɨ ite mboi akä, ipɨpe avei ava omomarä. 20 Ava rumbɨrer rumo nomanopa vɨtei va'e ko mba'e tëi sui yuvɨreko, nosekuñaröi ete gwekokwerai yuvɨreko, ndopoi potai ete karugwar mboetei aisa sui, iyavei opakatu mba'e ra'anga tëi oro apoprɨ, gwarepochi, bronce, ita, anise ɨvɨra apoprɨ mboeteisa sui avei yuvɨreko, evokoi mba'e apoprɨ rumo ndosarekoi va'e, ndosendui va'e ite mba'e, ndogwatai va'e avei. 21 Iyavei noñekuñarö potai ete oporapichisa sui yuvɨreko, opaye aisa sui, kuña, kuimba'e ambuae rese angaipa aposa sui, omonda raisa sui avei.
1 Ipare asepia ambuae mbigwai ɨva pendar ipirätä va'e ogweyɨse ɨva sui ou mba'e pɨ̇tü pa'üve; a'e ñakä rese oyere tuprɨ yegwakwa, sova sendɨ avɨye arɨ, setɨ̇ma evokoiyase ndoyavɨi tata rendɨgwer opü'a tuprɨ va'e. 2 Kwachiarmi oyemboi va'e vɨreko opove, opɨ oakato kotɨndar pɨpe opɨ̇ro paragwasu rese, ambuae opɨve evokoiyase opɨ̇ro ɨvɨ rese. 3 Evokoiyase säse pirätä, inungar yagwa pɨ̇ta räse; ipare säsese evokoiyase ñuvɨrïo ova tuprɨ osunu va'e ñe'ë oyeendu yuvɨreko. 4 Koiye oñe'ë pare ñuvɨrïo ova tuprɨ osunu va'e, a'ese iñe'ë che aikwachiara viña; asendu rumo ɨva sui ñe'ësa aipo e'i va'e: “Eremboyekwai rene akoi ñuvɨrïo ova tuprɨ osunu va'e ñe'ë, ndereikwachiai chietera e'i cheu.” 5 Evokoiyase mbigwai ɨva pendar asepia va'ekwer, a'e akoi opɨ̇ro va'e paragwasu rese, ɨvɨ rese avei opo oakato kotɨndar omopü'a ɨva kotɨ 6 ichui Tüpä ndopai va'e rer pɨpe evokoi oyapo va'e ɨva, ɨvɨ, paragwasu iyavei opakatu mba'e ipor reseve. A'ese aipo e'i oñe'ë: “Nasärösa iri chietera evokoi nungar mba'e; 7 oyepotase rumo imoñuvɨrïo ovasa mbigwai ɨva pendar upe gwemimbɨ moñe'ë agwä, a'ese imboavɨyesara Tüpä remimbotar yɨpɨndar ndikwasai va'e, a'e akoi omombe'u va'e gwembigwai oñe'ë mombe'usar upe araka'e.” 8 Ñe'ësa asendu va'e ɨva sui oñe'ë iri cheu aipo e'i: “Eso tereipɨsɨ kwachiarmi imboiprɨ mbigwai ɨva pendar vɨreko va'e evokoi opɨ̇ro va'e paragwasu rese o'ä, ɨvɨ rese aveino.” 9 Evokoiyase aso mbigwai ɨva pendar upe, aporandu kwachiarmi rese, a'e omboyevɨ cheu: “Ndoko eipɨsɨ e'u, nde yuru pɨpe evokoiyase së'era eirɨ nungar, nde avɨterve rumo irora e'i cheu.” 10 A'ese aipɨsɨ kwachiarmi mbigwai ɨva pendar sui, ipare a'u; yɨpɨndar së'e che yuru pɨpe inungar eirɨ, amokopase rumo, che avɨterve iroiteanga. 11 Evokoiyase aipo e'i yuvɨreko cheu: “Nde eremombe'u irira Tüpä ñe'ëngagwer ipɨasu va'e, ambuae tekwa rupindar upe, ɨvɨ rupindar upe avei, ambuae iñe'ë va'e upe, mborerekwareta upe aveino.”
1 Ipare ombou ñepëi mba'e rä'asa yuvɨreko cheu inungar tuprɨ patavɨɨ, aipo e'i yuvɨreko cheu: “Eso, teresä'apa tüpäro, mba'e reropove'ëprɨ renda avei, ipare opara ereipapa ipɨpendar Tüpä mboeteisar retakwer avei. 2 Nderesä'ai chira rumo ñachimbrɨ pɨpe tüpäro rokar rupi, esepia evokoi opa imondosa ava Tüpä ndoikwai va'e upe, a'e opɨröra tekwa nimaräi va'e rese yuvɨreko cuarenta y dos yasɨ rupi.” 3 “Ipare ñuvɨrïo ava amondora che rekokwer mombe'u agwä opakatu ava upe mil doscientos sesenta arɨ rupi, a'e omondera turukwar ipo gwasu va'e yuvɨreko e'i.” 4 Ko ava ñuvɨrïo, a'e inungar ñuvɨrïo ɨvɨra Olivos iyavei inungar ñuvɨrïo oro apoprɨ tataendɨ rɨru yuvɨno'ä va'e ɨvɨ Yar rovai. 5 Akoi oimese ovɨreko marä pota va'e, a'ese che reko mombe'usar yuru sui osëra tata sapɨpa agwä; egwë e'ira ava omano che reko mombe'usar amotare'ɨ̇mbar yuvɨreko. 6 Ko che ñe'ë reroyasar yuvɨrekoi va'e vɨreko ite opirätäsa ɨva rokenda mboya agwä yuvɨreko, okɨ e'ɨ̇ ägwä mombɨta avei, akoi arɨ rupi che reko mombe'u vɨteseve yuvɨreko, iyavei vɨreko pirätäsa ɨ rekuñarö agwä tuvɨ pɨpe yuvɨreko, imombaraɨsu uka agwä avei ɨvɨ opakatu-katu tëi mba'erasɨ pɨpe gwemimbotar rupi. 7 Omboavɨyepase rumo Tüpä reko mombe'usa yuvɨreko, a'ese osëra ɨvɨkwar gwasu ipɨkuku va'e sui mba'e ɨpɨ vai, a'e ovavara sese, osekopɨra, ichui oyukara. 8 Se'ögwer evokoiyase yangarekwave'ɨ̇ tëi yugwerura tekwa gwasu rokar rupi, a'e tekwa pɨpe avei yande Yar oyatɨka kurusu rese yuvɨreko, a'e tekwa pendar upe amove ava, Sodoma pendar nungar yuvɨrekoi e'i yuvɨreko, Egipto pendar e'i avei yuvɨreko no. 9 Ipare mbosapɨ arɨ yemombɨtesa rupi, ava-ava tëi tekwa rupindar, ava ambuae-ae tëi va'e, iñe'ë ambuae va'e iyavei ambuae ɨvɨ rupindar osepiaño tëira se'ögwer iyavei a'e noñotɨ̇ ukai chietera ava upe yuvɨreko. 10 Ava yuvɨrekove va'e ɨvɨ pɨpe, ovɨ'aretera yuvɨreko imano rese. Egwë e'ira sorɨvete, iporerekora oyese yuvɨreko, esepia evokoi ñuvɨrïo ava Tüpä ñe'ë mombe'usar imombaraɨsupɨrer yuvɨrekoi. 11 Mbosapɨ arɨ yemombɨtesa pare rumo, Tüpä opa ombogwerayevɨ, a'ese opü'apa iri yuvɨreko, evokoiyase ava opakatu osepia va'e osɨkɨye tëi yuvɨreko ichui. 12 Ipare a'e ñuvɨrïo Tüpä ñe'ë mombe'usar osendu ñe'ësa ipirätä va'e ɨva suindar yuvɨreko, aipo e'i chupe: “¡Peyeupipa ave ɨvate!” Evokoiyase opa oyeupi ɨvave yuvɨraso ɨva kɨ'a pa'ü rupi oamotare'ɨ̇sareta rembiepiave. 13 A'eseve voi oime ɨvɨ rɨrɨi tuvicha va'e, ichui tekwa gwasu imboopa yandepoyovaivesa ya'okwer opa onduru, a'ese siete mil tuprɨ ava opa omano yuvɨreko. Evokoiyase ava rumbɨrer, osɨkɨyepave tëi osapukai Tüpä ɨva pendar upe imboeteisa pɨpe yuvɨreko. 14 Opa imoñuvɨrïosa oñokwä mba'e-mba'e tëi, ambuae rumo ou poyava irira imombosapɨsa. 15 Imoñuvɨrïo ovasa mbigwai ɨva pendar omoñe'ëse gwemimbɨ, a'ese oyeendu ñe'ësa ipirätä va'e ɨva suindar aipo e'i: “Mborerekwasa ɨvɨ pendar a'e yande Yar Poropɨsɨrösar upendar ite, iyavei imborerekwasa apɨre'ɨ̇ va'erä ite sekoi.” 16 Evokoiyase veinticuatro tuprɨ ikwaiprɨ, evokoi ogwapɨ va'e yuvɨnoi Tüpä renda rovai, a'e oyeaɨvɨ omboya osɨva ɨvɨ rese Tüpä mboeteisave, 17 aipo e'i yuvɨreko: “Avɨye ndeu ore Yar, Tüpä mba'e mboavaisare'ɨ̇, nde akoi yɨpɨsuive va'e ite, ereikoveño avei kurïtëi, esepia nde pirätäsa tuvicha va'e pɨpe ereporokwai eiko, iyavei eremboɨpɨ ite nde mborerekwasa mboavɨyesa sereko. 18 Ambuae tekwa re'ɨi pendar nde amotare'ɨ̇ ite yuvɨreko; nde ñemoɨrösa rumo kurïtëi oyepota, iyavei nde porandusa oime voira ava omano va'e upe; iyavei eremondora mba'e porerekosa nde rembigwai eta nde ñe'ë mombe'usar upe, ndeundar seko katuprɨ va'e upe iyavei akoi nde rer mboeteisar upe no, seko ɨvate va'e upe, seko ɨvɨ kotɨ katu va'e upe aveino; iyavei eremokañɨrä ko ɨvɨ pɨpe mba'e tëi aposar yuvɨreko.” 19 A'ese oyemboi Tüpä rëtä ɨva pendar, iyavei sëtä pɨpe oyekwa tuprɨ kwachiar porokwaita resendar rɨru. Ipare overa-vera, sɨapu gwasu, osunu, ɨvɨ orɨrɨi, amanda osururu aveino.
1 Evokoiyase ɨva rese oyekwa mba'e poromondɨisa tuvicha va'e: oime kuña iturukwar inungar arɨ rendɨgwer, avɨye opɨ̇ro va'e yasɨ rese o'ä, oakä yegwaka rese opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ yasɨtata vɨreko. 2 Iyavei kuña ipuru'a va'e, säse tëi omembrɨ i'a pota agwä oyesui, esepia ni'ä, oiporara ite tasɨkwer. 3 Ipare koiye katu oyekwa iri ambuae poromondɨisa ɨva rese: ñepëi mba'e ɨpɨ pirä va'e, a'e ñakä ñuvɨrïo ova tuprɨ, sächi evokoiyase imboopayandepo yovaivesa iyavei vɨreko yegwaka oakä yakatu. 4 Sugwai evokoiyase ombotɨrɨrɨ yasɨtata ɨva pendar imombosapɨsa sui ñepëi iya'okwer seraso, ipare opa omombo ɨvɨve. A'ese mba'e ɨpɨ evokoiyase opɨta osärö kuña imembɨra pota va'e o'ä, ta'upaño voi imembrɨ o'a ramoseve e'i viña. 5 Ipare a'e kuña membrɨ o'a kuimba'emi ichui, a'e mborerekwar vɨrekora mbokoka gwarepochi apoprɨ, ipirätä katu va'e sekoira opakatu ava ɨvɨ rupindar upe. Ipare rumo serokwasa imembrɨ ichui serasosa Tüpä renda porañetesa va'e rovai; 6 kuña evokoiyase oñemi ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇save oso, a'eve omoigätu Tüpä iyemboerekwa agwä, ikaru agwä avei mil doscientos sesenta arɨ rupi. 7 Oime avei vavasa ɨvave: a'ese mbigwai ɨva pendar ɨvate katu va'e Miguel gweru ambuae mbigwai ɨva pendareta ovava va'erä mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e upe. Ipare ovava mba'e ɨpɨ naporäi va'e mbigwai ɨva pendar upe yuvɨreko, 8 ndoikatui ete rumo sekopɨ agwä, sese ndipoi ete ɨvave seko agwä yuvɨreko. 9 Egwë e'i imboyepepɨsa mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e reko pirätäsa sembigwai eta reseve, opa imombosa ɨvɨ pɨpe yuvɨreko, evokoi mboi vai, a'e Karugwar Ndipɨ'ai va'e, evokoi ni'ä ava ombopa-mbopa tëi va'e opakatu ɨvɨ pɨpe yuvɨreko. 10 Evokoiyase asendu ñe'ësa ipirätä va'e ɨvave aipo e'i: “Kurïtëi oime poropɨsɨrösa, pirätäsa iyavei yande Tüpä mborerekwasa, Poropɨsɨrösar mborerekwasa aveino; esepia ni'ä, imboyepepɨsa ɨva sui akoi oseka-seka va'e yande rɨvrɨ Tüpä reroyasareta pɨ̇tü, arɨ yakatu rupi oseko momarä va'e sereko yande Yar Tüpä rovai. 11 Yande rɨvrɨ osekoreroyɨ yuvɨreko Ovesami a'e Cristo sekoi va'e ruvɨ pɨyere pɨpe sui akoi sekokwer mombe'u tuprɨsa pɨpe sui aveino; esepia ni'ä ndosɨkɨyei ete gwetekwer mokañɨ agwä, a'e rumo oyemoigätu voi ete omano agwä yuvɨreko. 12 ¡Peyembovɨ'a katu pe ɨva pendar, opakatu peiko va'e a'eve! ¡Pe rumo, peparaɨsu katura ɨvɨ pɨpe, paragwasu pɨpe avei yuvɨrekoi va'e, esepia ni'ä karugwar oikwa ite gweko puku e'ɨ̇ agwä ko ɨvɨ pɨpe, ogweyɨ peü oñemoɨrösa pɨpe mba'e tëi apo agwä!” 13 Ipare mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e oikwase imomboprɨ gwekose ɨvɨ rese, a'ese omoña kuña imembrɨ kuimba'emi reseve yamotare'ɨ̇sa pɨpe. 14 Evokoi kuña upe rumo imondosaño ñuvɨrïo vɨra gwasu pepo iveve agwä, chupendar ɨvɨ imoigätuprɨ ava pore'ɨ̇save seko agwä, amombrɨ mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e sui, a'eve oyopoi mbosapɨ aravɨter yemombɨtesa rupive. 15 Ipare mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e oyuru rupi omombo ɨ kuña rakɨkwei ɨai apo imokañɨ agwä; 16 oime rumo ɨvɨ ko kuña pɨtɨ̇vɨïsar, a'e oyeka ipare opa omoko ɨai evokoi mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e rembiapo. 17 Evokoiyase mba'e ɨpɨ, oñemoɨrö iteanga kuña upe, ipare oso ovava ambuae ichuindar re'ɨi rese, a'e omboyeroya va'e ite Tüpä porokwaita yuvɨreko iyavei yuvɨrekoi tuprɨ va'e Jesús remimombe'u rupi. 18 Ipare mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e opɨta paragwasu popɨve o'ä.
1 Ipare asepia paragwasu pɨpe sui osëse mba'e ɨpɨ vai, a'e ñuvɨrïo ova tuprɨ ñakä va'e iyavei opayandepo yovaive tuprɨ sächi. Gwächi yakatu evokoiyase vɨreko ñepëi-pëi oyegwaka, iyavei oakä yakatu vɨreko terer ikwachiaprɨ Tüpä reroɨrösave yuvɨreko. 2 Ko mba'e ɨpɨ vai asepia va'e avɨye tuprɨ akoi yagwar iparaü va'e; iyavei ipɨ avɨye tuprɨ oso pɨ, iyuru evokoiyase avɨye yagwa pɨ̇ta. Mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e evokoiyase omondo opirätäsa iyavei omborerekwasa chupe. 3 Ñepëi mba'e ɨpɨ vai akä oyeapicha gwasu va'e ndoyavɨi omano va'erä ite viña; a'e rumo okwera tuprɨ iriño evokoiyase opakatu gwasu ava sepiase, ndoyembovɨ'ai, ichui vɨroya katu yuvɨreko. 4 Omboetei gwasu mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e sereko yuvɨreko, esepia omondo omborerekwasa mba'e ɨpɨ vai upe, ipare a'e avei omboeteiai yuvɨreko, aipo e'i: “¿Oime pi'ä ava ko mba'e ɨpɨ vai nungar, iyavei uma pi'ä oikatura ovava va'erä chupe?” 5 Iyavei mba'e ɨpɨ vai upe ipotasa iyemboɨvateai agwä oñe'ë pɨpe ava rovake Tüpä reroɨrö agwä aveino, iyavei mborerekwar gwasu seko agwä cuarenta y dos yasɨ rupi. 6 Egwë e'i iñe'ë marä-marä tëi Tüpä rese, iñe'ë-ñe'ë tëi avei serer maräne'ɨ̇ rese, sëtä rese ɨva pendar rese aveino. 7 Imondosa avei chupe vavasa apo uka agwä Tüpä upendar ava eta upe sekopɨ agwä; imondosa avei mborerekwar seko agwä chupe ava ambuae-ae tëi va'e upe, sekwa ambuae va'e upe ambuae tëi iñe'ë va'e upe, ambuae ɨvɨ rupindar upe aveino. 8 Ipare omboeteiai sereko yuvɨreko opakatu ava ɨvɨ pɨpendar akoi ɨvɨ apoe'ɨ̇ suive ndovɨrekoi va'e gwerer Ovesami a'e Cristo sekoi va'e kwachiar tekovesa resendar pɨpe, a'e ni'ä akoi yukapɨrer. 9 Akoi osendu pota va'e, toyapɨsakaño ko ñe'ësa rese: 10 “Akoi ava seraso pɨrä poroekendasave, a'e sokendasa ñoitera; iyavei akoi ava omano va'erä kɨse puku pɨpe, kɨse puku pɨpe avei yukasara.” Ko pɨpe oyekwa Tüpä rese yeroyasa iyavei ipirätäsa ava rese yuvɨreko. 11 Ipare asepia ambuae mba'e ɨpɨ vai osë va'e ɨvɨvrɨ sui. Ko vɨreko ñuvɨrïo gwächi ndoyavɨi tuprɨ ovesa rächi, mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e ñe'ë pɨpe rumo oñe'ë oiko. 12 A'e vɨreko opakatu evokoi yɨpɨndar va'e mba'e ɨpɨ vai mborerekwasa sovake, iyavei ava ɨvɨ pɨpendar yuvɨrekoi va'e upe omboetei uka yɨpɨndar mba'e ɨpɨ vai, a'e akoi okwera tuprɨ va'e oyeapichasa oyuka rägwer sui. 13 Iyavei oyapo seta mba'e poromondɨisa mba'e mboyekwa agwä. Ɨva sui avei oitɨ uka tata ɨvɨve imbou opakatu ava rembiepiave. 14 Ombopa tëi ava ɨvɨ pɨpendar yuvɨrekoi va'e mba'e poromondɨisa pɨpe evokoi imondosa va'e yapo agwä chupe yɨpɨndar mba'e ɨpɨ vai rovai, ipare oporokwai yapichaprɨ okwera tuprɨ va'e ra'angapo agwä imboeteisave. 15 Ipare imoñuvɨrïosa mba'e ɨpɨ upe imondosa pirätäsa tekovesa mondo agwä evokoi yɨpɨndar sa'anga upe, toñe'ë toyuka uka avei ava opakatu omboetei e'ɨ̇sar oyapave. 16 Ipare ava opakatu yuvɨrekove va'e upe, seko mbegwemi va'e upe, seko ɨvate va'e upe avei, mba'e yar upe, iparaɨsu va'e upe, ava nimañekoprɨi va'e upe, mbigwai tëi upe, sese ikwachiasara ipo i'akato kotɨndar rese, anise ɨsɨva rese yuvɨreko. 17 A'ese ava ndipoi ete oikatu va'e mba'e rerokwa, anise mba'e mondo agwä avei, akoi ndovɨrekoise mba'e ɨpɨ vai rer, anise serer retakwer ndovɨrekoise oyese. 18 Iya pereko mba'ekwasa ko rendukwa tuprɨ agwä; akoi osendukwa va'e toikwa tuprɨ mba'e ɨpɨ vai rer retakwer. Evokoi ni'ä ava rer retakwer, a'e seiscientos sesenta y seis tuprɨ.
1 Ipare asepia Jesucristo ɨvɨtrɨ Sión rese imo'ä. A'e supi yuvɨrekoi ciento cuarenta y cuatro mil tuprɨ ava evokoi oikwachia va'e Jesucristo rer, Tu rer avei osɨva rese yuvɨreko. 2 Ipare asendu mba'e rɨapu ɨva sui ou va'e; ndoyavɨi akoi ɨtu gwasu rɨapugwer iyavei ndoyavɨi ete akoi osunu va'e opororo-roro iteanga va'e; ndoyavɨi avei akoi ava seta va'e omoñe'ëse arpas yuvɨreko, egwë e'i sɨapugwer. 3 Ipare osapukai sapukaisa ipɨasu va'e yuvɨreko Tüpä rovai iyavei ɨva pendar irugätu yuvɨrekove va'e rovai, ikwaiprɨ eta rovai aveino. Ñepëi yepe ɨva pendar ndoikatui ete evokoi sapukaisa rese oyembo'e va'erä. Egwë e'i rumo ava ciento cuarenta y cuatro mil tuprɨ yuvɨrekoi va'e, evokoi oñepɨsɨrö va'e ɨvɨ pɨpendar pa'ü sui, a'e gweraño tuprɨ ite oikatu osapukai yuvɨreko. 4 Ko ava ndasekomaräi va'e ndoyapoi ete mba'e kokotɨ tëi kuña rese, esepia oñearö tuprɨ gweko katuprɨsa pɨpe; iyavei osakɨkwe moñaño ite Jesucristo igwatasa rupi yuvɨreko. Opa serokwasa ava pa'ü sui iyavei inungar yɨpɨndar mba'e seropove'ëprɨ Tüpä upe, Ovesami a'e Cristo sekoi va'e upe avei. 5 Ndipoi ete temirä sese, esepia ni'ä ndipoi ete mba'e sembiavɨ yuvɨreko. 6 Evokoiyase asepia ambuae mbigwai ɨva pendar oveve va'e ɨva mbɨter rupi iyavei vɨreko Tüpä ñe'ëngagwer pɨsɨrösa resendar ndopai va'e imombe'u agwä opakatu ava ko ɨvɨ pɨpendar upe, opakatu ɨvɨ rupindar upe, ava ambuae va'e upe, iñe'ë ambuae va'e upe, opakatu tekwa rupindar upe aveino. 7 Ipare oñe'ë pirätä aipo e'i: “Pesɨkɨye Tüpä sui iyavei pesapukai seko ɨvatesa rese chupe, esepia ni'ä kurïtëi oyepota arɨ chupe ava rekokwer rese iporandu agwä. Pemboetei katu oyapo va'ekwer ɨva, ɨvɨ, paragwasu, ɨ o'ë va'e aveino.” 8 Ichui ambuae mbigwai ɨva pendar imoñuvɨrïosa rakɨkwerindar aipo e'i: “¡Ovɨapi, ovɨapi ete Babilonia gwasu, esepia ni'ä, evokoi opa ombosavaɨpo opakatu ambuae tekwa pendar o'ɨgwa yemboagwasa tëisa resendar pɨpe!” 9 Ipare ambuae mbigwai ɨva pendar osakɨkwei moña imombosapɨsa, aipo e'i oñe'ë pirätä: “Akoi ava omboetei va'e mba'e ɨpɨ vai sereko, sa'anga aveino, iyavei akoi oyembo'e katu va'e oyekwachia agwä osɨva rese, opo rese no, 10 a'e oipɨsɨ itera Tüpä ñemoɨrösa ipirätä va'e, ipare omombaraɨsura setekwer azufre okai va'e pɨpe gwembigwai ɨva pendareta reko maräne'ɨ̇ rovake, iyavei Ovesami a'e Cristo sekoi va'e rovake aveino. 11 Tatächi, ikaigwer pendar evokoiyase oyeupira ndopai va'erä, a'ese ndipoi chietera pɨtu'usa pɨ̇tü arɨ pɨpe, evokoi mba'e ɨpɨ vai mboeteisar upe, sa'anga mboeteisar upe aveino, iyavei akoi vɨreko va'e serer kwachiaprɨ oyese yuvɨreko no.” 12 ¡Ko pɨpe oyekwa Tüpä rese yeroyasa iyavei ipirätäsa ava rese yuvɨreko, Jesús reroyasar rese avei! 13 A'ese asendu ñepëi ñe'ësa ɨva pendar aipo e'i va'e cheu: “Eikwachia ko ñe'ësa: ‘Ko pɨpe suive sorɨvete katura akoi ava omano va'e yande Yar rese yuvɨreko.’ ” “Egwë e'i ete–e'i Espíritu imombe'u–, a'e opɨtu'ura oporavɨkɨsa sui yuvɨreko, esepia ni'ä sembiapokwer avɨye ite Tüpä pɨ'ave.” 14 A'ese asepia ɨva kɨ'a morochi va'e, iyavei ɨva kɨ'a arɨve ndoyavɨi ñepëi ava ra'ɨrɨ ogwapɨ va'e öi. Vɨreko ni'ä oyegwaka oro apoprɨ oakä rese iyavei mba'e mitɨ̇ asɨasa saimbe va'e vɨreko opove. 15 Ipare osë ambuae mbigwai ɨva pendar tüpäro sui, a'e säse pirätä evokoi ɨva kɨ'a arɨve chini va'e upe: “¡Eyasɨa nde remitɨ̇ iyavei emonu'ä nde rembiasɨa; esepia nde remitɨ̇ ɨvɨ pendar yavɨye ite e'i ava rekokwer uve chupe!” 16 Akoi ogwapɨ va'e ɨva kɨ'a arɨve öi, oyasɨa gwemitɨ̇ ɨvɨve oiko, ipare opa omonu'ä gwembiasɨa. 17 Ipare osë ambuae mbigwai ɨva pendar tüpäro sui, a'e avei vɨreko mba'e mitɨ̇ asɨasa saimbe va'e. 18 Ipare ambuae mbigwai ɨva pendar osë mba'e reropove'ëprɨ renda sui, a'e tata rese añekosar sekoi, iyavei oñe'ë pirätä evokoi vɨreko va'e mba'e mitɨ̇ asɨasa upe aipo e'i: “¡Eyasɨa uva a apakwar, evokoi oime va'e ɨvɨ pɨpe, esepia ni'ä opa ite yavɨye uva a kurïtëi!” 19 Evokoiyase ko mbigwai ɨva pendar opa oyasɨa uva itɨ sui. Ipare opa oyapokatu mba'e rɨru tuvicha va'e pɨpe Tüpä ñemoɨrösa rärö agwä. 20 Ipare uva serasosa tekwa kupeve ikambe agwä, egwë e'i ko ava imombaraɨsu; ichui osë tuvɨ evokoi tɨpɨgwer oyepota ite kavayu yuru penda rupi, a'e ipukukwer trescientos kilómetros tuprɨ ite.
1 Ipare asepia ɨvave oyekwa va'e ambuae poromondɨisa tuvicha va'e: ñuvɨrïo ova mbigwai ɨva pendar vɨreko ñuvɨrïo ova tuprɨ mba'erasɨ ipa va'e yuvɨreko, a'e ipa va'e ite Tüpä ñemoɨrösa. 2 Iyavei asepia paragwasu ndoyavɨi yepiasa oyese'a va'e tata rese; a'e ipopɨve yuvɨno'ä atɨ mba'e ɨpɨ vai, arpas rese a'e akoi omondo va'e Tüpä chupe, sa'anga rekopɨsar iyavei nomondo uka potai va'e serer kwachia agwä yuvɨreko oyese. A'e vɨreko Tüpä upendar yuvɨreko. 3 Ipare osapukai Tüpä rembigwai yuvɨreko Moisés sapukaisa pɨpe, iyavei Ovesami a'e Cristo sekoi va'e sapukaisa pɨpe. Aipo e'i: “Avɨye ite opakatu mba'e nde rembiapokwer, che Yar Tüpä mba'e mboavaisare'ɨ̇; nde rekokwer supi tuprɨ va'e ite; seko ɨ̇vi va'e, iyavei nde Mborerekwar ɨvate katu va'e ereiko ɨvɨ pɨpendar opakatu ava upe. 4 ¿Uma pi'ä ndosɨkɨyei chira, ndesui che Yar? ¿Ava pi'ä nande mboetei chira nderereko? Nde gweraño ite ereiko seko maräne'ɨ̇ va'e; opakatu tekwa ɨvɨ rupindar yugwerura nde mboetei agwä yuvɨreko, esepia ni'ä, nde rembiapo mba'e supi tuprɨ va'e ite.” 5 Ko ipare asepia ɨvave oyemboise Tüpä rëtä imaräne'ɨ̇ va'e, a'eve akoi yapokatusa mborokwaita resendar. 6 Evokoiyase ichui yuvɨnosepa evokoi ñuvɨrïo ova mbigwai ɨva pendar vɨreko va'e ñuvɨrïo ova tuprɨ mba'erasɨ vai yuvɨreko. A'e iturukwar sekose va'e, iyavei sendɨ iteanga, vɨreko vumbɨkwasa oro apoprɨ ipɨpe oyeumbɨkwa opochi'a rupi tuprɨ yuvɨreko. 7 Ipare ñepëi evokoi irugätu ɨva pendar yuvɨrekove va'e pa'ü pendar omondo ñuvɨrïo ova tuprɨ mbigwai ɨva pendar upe ñuvɨrïo ova Tüpä ñemoɨrösa rɨru oro apoprɨ, a'e sekokwer ndopai va'e apɨre'ɨ̇ va'erä ite yepi. 8 Ipare Tüpä rëtä omboapɨpo tatächi, evokoi ou va'e Tüpä reko porañetesa iyavei ipirätäsa sui. A'eve ndiyai ete ava upe seike agwä akoi opase voi ete omomba ñuvɨrïo ova tuprɨ mba'erasɨ vai vɨreko va'ekwer ñuvɨrïo ova tuprɨ mbigwai ɨva pendar yuvɨreko.
1 Evokoiyase asendu ñe'ësa ipirätä va'e osë va'e Tüpä rëtä pɨpe sui, aipo e'i ñuvɨrïo ova mbigwai ɨva pendareta upe: “Peso, tapeipɨyerepa ɨvɨ arɨ rupi evokoi ñuvɨrïo ova tuprɨ ɨgwa rɨru pɨpendar Tüpä ñemoɨrösa.” 2 Yɨpɨndar va'e mbigwai ɨva pendar opa oipɨyere ɨgwa rɨru pɨpendar ɨvɨ arɨ rupi; evokoi opakatu ava vɨreko va'e mba'e ɨpɨ vai rer oyese sa'anga mboeteisar tëi avei, a'e chupe oime mba'e rasɨ vai tasɨ va'e sete rese. 3 Imoñuvɨrïosa mbigwai ɨva pendar opa oipɨyere ɨgwa rɨru pɨpendar paragwasu pɨpe, evokoiyase ɨ paragwasu pɨpendar oyeapo tuvɨ nungar, ava yukaprɨ ruvɨ nungar, ichui opakatu tuprɨ yuvɨromano paragwasu pɨpe yuvɨrekove va'e. 4 Imombosapɨsa mbigwai ɨva pendar opa oipɨyere ɨgwa rɨru pɨpendar ɨai pɨpe, ɨ o'ë va'e pɨpe aveino, ipare opa oyeapo tuvɨ nungar. 5 Ko pare asendu mbigwai ɨva pendar ɨ rese i'añeko va'e ñe'ësa aipo e'i: “Nde seko tuprɨ va'e ite ereiko evokoi ava upe erembouse nde ñemoɨrösa, che Yar Tüpä, seko maräne'ɨ̇ va'e, nde yɨpɨsuivendar ite ereiko, 6 esepia a'e opa oyuka ava yuvɨreko nde rekwa maräne'ɨ̇ pendar nde ñe'ë mombe'usar avei, kurïtëi rumo eremboɨ'u uka tuvɨ pɨpe. ¡Evokoi nungar upe avɨyesa rupi ete!” 7 Asendu avei ambuae ñe'ësa mba'e reropove'ësa renda sui aipo e'i va'e: “Supiete, che Yar Tüpä, opakatu mba'e mboavaisare'ɨ̇, nde porandusa ava rembiapokwer rese supi tuprɨ va'e ite, seko ɨ̇vi va'e avei.” 8 Imoirugätusa mbigwai ɨva pendar, opa oipɨyere ɨgwa rɨru pɨpendar arɨ rese, ipare arɨ upe imondosa pirätäsa ava rapɨpa agwä. 9 Ipare opakatu ite ava yuvɨrokaipa tuprɨ; ndoyevɨi ete rumo Tüpä upe iyavei nomboetei ete yuvɨreko. Egwë e'i iñe'ë marä-marä tëiño mba'erasɨ rerekose Tüpä upe yuvɨreko. 10 Imbopoyandeposa mbigwai ɨva pendar oipɨyere ɨgwa rɨru pɨpendar mba'e ɨpɨ vai renda rese, a'ese avɨyeteramo tëi serekwar ipovrɨ pendar avei pɨ̇tümimbisave yuvɨrekoi. Ava evokoiyase oñeapëkusu'u-su'u tëi yuvɨreko mba'e rasɨkwer pa'üve; 11 ndopoiño ite rumo mba'e-mba'e tëi aposa sui yuvɨreko, a'e rumo iñe'ë marä-marä tëiño Tüpä ɨva pendar upe oyeupe mba'e tasɨ va'e pa'üve yuvɨreko. 12 Imoñepëi ovasa mbigwai ɨva pendar oipɨyere ɨgwa rɨru pɨpendar ɨai gwasu Éufrates pɨpe, evokoiyase a'e ɨ'ai opa ipiru supi osasa va'erä mborerekwareta ɨvate katu va'e yugweru va'e añi'ïvëi kotɨ sui. 13 Ipare asepia mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e yuru, mba'e ɨpɨ vai yuru avei, nda'ei va'e Tüpä ñe'ë mombe'usar yuru, a'e iyuru rupi yuvɨnosë mbosapɨ karugwar vɨreke nungar. 14 Ko karugwar suindar yuvɨrekoi, a'e oyapo poromondɨisa mba'e mboyekwasa yuvɨreko, ipare opa yuvɨnosë opakatu ɨvɨ rupi mborerekwareta ɨvate katu va'e monu'ä agwä vavasave narä, akoi arɨ kañɨ pɨpe Tüpä mba'e mboavaisare'ɨ̇ amotare'ɨ̇save. 15 “Peyapɨsaka tuprɨ che ñe'ë rese, che avɨyeteramo tëi ayura imondarai va'e nungar kuri. Sorɨvetera akoi ava ima'emo'ä va'e oyemonde tuprɨ va'e gwembiapo avɨye va'e pɨpe, a'ese nochi chietera oiko che sui.” 16 Ipare opa omonu'ä mborerekwareta ɨvate katu va'e hebreo ñe'ë pɨpe serer Harmagedón ve. 17 Evokoiyase imoñuvɨrïo ovasa mbigwai ɨva pendar oipɨyere ɨgwa rɨru ɨvɨtu rupi, ipare ɨva pendar Tüpä rëtä pɨpe sui osë ñe'ësa ipirätä va'e ou va'e senda sui ipare aipo e'i: “¡Opa ite yaposa imombe'uprɨ!” 18 A'ese oime overa-vera va'e, mba'e sɨapu gwasu va'e iyavei osunu va'e, ipare ɨvɨ orɨrɨi ipirätä katu va'e opakatu ɨvɨ rɨrɨi sui ava yuvɨrekove vɨteseve ɨvɨ pɨpe. 19 Tekwa gwasu opa oyemombɨte-mbɨte mbosapɨ rupi, opakatu tekwa evokoiyase opa onduru ɨvɨ pɨpendar, ipare Tüpä oyemoma'endu'a evokoi tekwa gwasu Babilonia pendar rembiapoai rese, evokoiyase omondo oñemoɨrösa ipirätä katu va'e chupe. 20 Opakatu ka'a pa'ü, ɨvɨtrɨ avei okañɨpa yuvɨreko, 21 iyavei ɨva sui yuvɨrovɨapi amanda gwasu ava arɨve, a'e iposɨigwer cuarenta sa'ämbrɨ rupindar rutei, ava rumo iñe'ë marä-marä tëiño vɨte ite Tüpä upe yuvɨreko amanda sui tëi, esepia ni'ä evokoi Tüpä poronupasa ɨvate katu va'e.
1 Ñepëi mbigwai ɨva pendar ñuvɨrïo ova pa'ü pendar vɨreko va'ekwer ɨgwa rɨru, a'e ou aipo e'i cheu: “Erio, amboyekwara ndeu ñemoɨrösa ko kuña oyemondo-mondo tëi va'e upe, a'e evokoi ogwapɨ ɨ arɨve öi. 2 Ko kuña rese yagwasa-gwasa tëi mborerekwareta ɨvate katu va'e ɨvɨ pɨpendar yuvɨreko, iyavei ava ɨvɨ pɨpendar inungar osavaɨpo va'e ndopoi potai ete oyemboagwasasa sui yuvɨreko.” 3 Ipare che ker nungar pɨpe asepia Espíritu omboyekwa va'e cheu, mbigwai ɨva pendar che reraso ɨvɨ iporupɨre'ɨ̇save. A'eve asepia kuña mba'e ɨpɨ vai pirä va'e arɨve chini, evokoi mba'e ɨpɨ vai opakatu rupi oyapete tuprɨ ñe'ësa vai Tüpä amotare'ɨ̇sa sereko oyese, iyavei vɨreko ñuvɨrïo ova tuprɨ oakä, opayandepo yovaive tuprɨ gwächi. 4 Ko kuña turukwar suendɨ va'e, pirä va'e aveino, oyemboendɨyai oro pɨpe oiko, ita iporañeteai va'e pɨpe, opo'ɨrɨ pɨpe aveino. Vɨreko opove ɨgwa rɨru oro apoprɨ, ɨpɨpe omboapɨpo mba'e yavaete va'e sereko oyemboagwasa tëisa resendar; 5 iyavei vɨreko ikwachiaprɨ osɨva rese terer ndikwasai va'e aipo e'i: “Ko tekwa Babilonia gwasu, kuña oyemondo-mondo tëi va'e sɨ, opakatu ava ɨvɨ pɨpendar sekokwer yavaete va'e sɨ aveino.” 6 Ipare aikwa evokoi kuña osavaɨpo va'e öi Tüpä reroyasar ruvɨ pɨpe iyavei akoi Jesús rekokwer mombe'usa sui tëi yukaprɨ va'e ruvɨ pɨpe aveino. Asepiase rumo ndache mbovɨ'ai ete. 7 A'ese mbigwai ɨva pendar aipo e'i cheu: “¿Ma'erä vo nderevɨ'ai eiko? Aikwa ukara ko kuña rekokwer ndikwasai va'e ndeu, iyavei akoi mba'e ɨpɨ vai vɨreko va'e ñuvɨrïo ova tuprɨ oakä, opayandepo yovaive tuprɨ avei akoi sächi va'e.” 8 Akoi mba'e ɨpɨ vai eresepia va'e, a'e yɨpɨve ite sekoi ko ɨvɨ pɨpe, iyavei kurïtëi a'e ndipo iri; koiye rumo osëra ɨvɨkwar gwasu ipɨkuku va'e sui omano agwä renonde. Akoi ava ɨvɨ pɨpendar ndovɨrekoi va'e gwerer kwachiar tekovesa resendar pɨpe yɨpɨve ɨvɨ apoe'ɨ̇seve yuvɨreko, a'e ndovɨ'ai chira osepiase evokoi mba'e ɨpɨ vai yɨpɨve oikove va'e yuvɨreko, a'e kurïtëi ndipo iri, koiye rumo oyevɨ irira ou ko ɨvɨ pɨpe. 9 “Ko'ave ikwasara uma vɨreko mba'ekwasa iyavei sendukwa agwä: Ko ñuvɨrïo ova tuprɨ va'e ñakä a'e omombe'u ñuvɨrïo ova tuprɨ ɨvɨtrɨ, i'arɨve evokoi kuña ogwapɨ öi; iyavei a'e ñuvɨrïo ova ñakä omopore'ɨ̇ ñuvɨrïo ova tuprɨ mborerekwareta ɨvate katu va'e. 10 Poyandepo tuprɨ mborerekwar ɨvate katu va'e opa okañɨ yuvɨreko, ñepëi ipa'ü pendar oporokwai kurïtëi oiko, ambuae rumo ndou vɨtei ete. Akoi ouse ipandar kuri, a'e ou raimi tëi etera. 11 Mba'e ɨpɨ vai sekoi va'e yɨpɨndar, ndoikove iri kurïtëi, a'e sese yuvɨrekoira imombosapɨ ovasa tuprɨ mborerekwarä ɨvate katu va'e, yepe ñuvɨrïo ova tuprɨ va'e mborerekwar ɨvate katu va'e mboetasa viña, a'e sekokwer rumo okañɨ tëi va'erä ite.” 12 “Evokoi eresepia opayandepo yovaive tuprɨ sächi atɨ va'e, a'e opayandepo yovaive tuprɨ mborerekwar ɨvate katu va'e yuvɨrekoi, ndoyuvɨroike vɨtei rumo oporokwai va'erä; esepia oyoya tuprɨra oporokwai raimi tëira mba'e ɨpɨ vai reseve yuvɨreko kuri. 13 Ko opayandepo yovaive tuprɨ mborerekwar ɨvate katu va'e, a'e oyoya gwasura ipɨ'añemoñeta evokoi mba'e ɨpɨ vai upe omondo va'erä pirätäsa iporokwai agwä yuvɨreko. 14 Ipare ovavara Ovesami a'e Cristo sekoi va'e rese yuvɨreko; Ovesami a'e Cristo sekoi va'e osekopɨra, esepia ni'ä Ovesami a'e yande Yar Cristo sekoi va'e opakatu ava Yar iyavei mborerekwar ɨvate katu va'e sekoi opakatu mborerekwareta Rerekwar, akoi ava yuvɨrekoi va'e sese, a'e senoiprɨ iyavei iporavoprɨ oyemovɨräkwäño va'e ite supi ogwata agwä yuvɨreko.” 15 Iyavei mbigwai ɨva pendar aipo e'i cheu: “Evokoi ɨ eresepia va'e, i'arɨve kuña oyemondo-mondo tëi va'e ogwapɨ öi, a'e ava re'ɨi tekwa yakatu rupindar, iñe'ë ambuae va'e iyavei opakatu ambuae ɨvɨ rupindar. 16 Evokoi eresepia opayandepo yovaive tuprɨ sächi atɨ va'e, iyavei mba'e ɨpɨ vai, a'e ndoyambotai chira kuña oyemondo-mondo tëi va'e, iyavei osekɨi tuprɨra seya; o'upara so'o, ipare opara osapɨ. 17 Tüpä ni'ä omondo ipɨ'a pɨpe mba'e gwemimbotar apo agwä: a'e oyoya tuprɨ ipɨ'a ñemoñetara omondo va'erä omborerekwasa mba'e ɨpɨ vai upe yuvɨreko, esepia yavɨye rane itera Tüpä ñe'ëngagwer. 18 Iyavei evokoi kuña eresepia va'e yagwasa-gwasa tëi va'e, a'e ni'ä tekwa gwasu ɨvɨ pɨpendar mborerekwareta vɨreko va'e opovrɨve yepi.”
1 Ipare asepia ambuae mbigwai ɨva pendar ogweyɨse ɨva sui ou; a'e vɨreko omborerekwasa ɨvate katu va'e, sendɨgwer evokoiyase osesapepa tuprɨ ɨvɨ rupi. 2 Iyavei oñe'ë pirätä aipo e'i: “¡Ovɨapi, ovɨapi tekwa gwasu Babilonia! ¡Karugwar yuvɨroike sese, opakatu karugwar naporäi va'e rëtä sekoi, iyavei opakatu vɨräi vai nungar yuvɨroike sese iyavei ma'embiar oñaroäi va'e nungar sekoi! 3 Iyavei opakatu ava ɨvɨ rupindar opa osavaɨpo yuvɨreko ndopoi potai ete yemboagwasasa sui, iyavei mborerekwareta ɨvate katu va'e ɨvɨ pɨpendar, oyapo mba'e tëi yemboagwasa yuvɨreko sese, iyavei mba'e mboepɨsar ɨvɨ pɨpendar iyavei oyeapo mba'e yar omba'e pota raisa pɨpe sui yuvɨreko.” 4 Ipare asendu ambuae ñe'ësa ɨva sui ou va'e, a'e aipo e'i: “Peyepepɨ evokoi tekwa gwasu sui, esepia peiko va'e cheundar, pemoyoya e'ɨ̇ agwä yangaipa gwer rese yuvɨreko iyavei ñepëi yepe taperupitɨ eme imba'erasɨsa; 5 esepia ni'ä yangaipagwer oyepota ite ɨvave. Tüpä evokoiyase oyemoma'endu'a mba'e-mba'e tëi sembiapokwer rese chupe. 6 Pemondo mba'e chupe inungar a'e omondo mba'e ambuae ava upe, pemboepɨ ñuvɨrïo rupi mba'e sembiapokwer chupe; pemomirätä katu mba'e ɨgwa ñuvɨrïo rupi pemboyese'a imondo chupe; inungar a'e kuña omboyese'a ɨgwa imondo ambuae ava upe; 7 pemondo setekwer mombaraɨsusa chupe, tiparaɨsu ta'oyoya iyemondo-mondo tëi agwer iyemboeteiai agwer rese aveino. Esepia ni'ä, a'e aipo e'i opɨ'a pɨpe oiko: ‘Ko'ave che agwapɨ vɨ̇te mborerekwar che reko nungar pɨpe. Nda'ei imer mano va'ekwer aiko, iyavei ndacheparaɨsui chietera.’ 8 Sese ni'ä avɨyeteramo tëi oura mba'erasɨsa chupe: paraɨsusa, tɨepore'ɨ̇ iyavei manosa; ipare sapɨsara tata pɨpe; esepia ni'ä, yande Yar Tüpä mba'e mboavaisare'ɨ̇ sekoi, omondo manosa pɨpe.” 9 Evokoiyase mborerekwar ɨvate katu va'e ɨvɨ pɨpendar yuvɨrekoi va'e ko kuña resendarer, chupe oyemondo-mondo tëi va'ekwer imba'e eta rese, oyase'o tëira yuvɨreko iyavei ndoyembovɨ'ai chira sese osepiase evokoi kuña rätächi yuvɨreko kuri. 10 Opɨtañora amombrɨve osɨkɨyepave iparaɨsusa sui, aipo e'i tëira yuvɨreko: “¡Ndeparaɨsu, ndeparaɨsu katu ite, eiko tekwa gwasu, Babilonia nde tekwa seko pirätä va'e ite ereiko viña! Esepia avɨyeteramo tëi oyepota ou teko asɨsa ndeu.” 11 Evokoiyase ava mba'e mboepɨsar ɨvɨ pɨpendar yuvɨrekoi va'e, a'e avei oyase'o tëira iyavei ndoyembovɨ'ai chietera evokoi tekwa rese yuvɨreko, esepia ni'ä, ndipo iri chietera vɨrokwa va'erä imba'e eta ichui: 12 ko opakatu mba'e sepɨ va'erä a'e oro, gwarepochi, ita iporañeteai va'e, mbo'ɨrɨ sendɨ va'e, turukwar sekose va'e, turukwar sendɨ va'e, iyavei piräumbɨ va'e, pirä va'e no; iyavei opakatu-katu tëi ɨvɨrape sɨäkwä va'e; mba'e-mba'emi marfil apoprɨ, ɨvɨra ikatuprɨ va'e apoprɨ, bronce apoprɨ, gwarepochi apoprɨ, mármol avei; 13 iyavei ɨvɨra pirer sɨäkwä va'e; itaɨsɨ, mirra, mba'e sɨäkwä va'e; uva rɨkwer, mba'e kɨra, trigo ku'i avɨye va'e, trigo; iyavei mba'e mɨmba ovosɨi va'e no, ovesa, kavayu, karëtomi iyavei mbigwai no. 14 Aipo e'i tëira yuvɨreko ko tekwa gwasu upe: “¡Nderereko iri akoi mba'e a ereipota eteprɨ va'e; iyavei eremokañɨ tëi apɨre'ɨ̇ opakatu nde mba'e eta, nde yemboeteisa avei!” 15 Evokoi mba'e mboepɨsareta oyemomba'e eta va'ekwer ko mba'e rese tekwa gwasu sui, a'e opɨtañora amombrɨve osɨkɨyepave iparaɨsusa repiase yuvɨreko, oyase'o tëira iyavei ndoyembovɨ'ai tëi chira yuvɨreko no, 16 iyavei aipo e'i tëira yuvɨreko: “¡Ndeparaɨsu, ndeparaɨsu katu ite, eiko tekwa gwasu! Oyemonde tuprɨai va'ekwer turukwar sepɨrusuai va'e pɨpe, turukwar pirä va'e iyavei piräumbɨ va'e, oyemboetei oro pɨpe, mbo'ɨrɨ sendɨ ita iporañete va'e pɨpe avei. 17 ¡Avɨyeteramo tëi rumo opa okañɨ imba'e eta ichui!” Evokoiyase opakatu ava ɨarusu pɨpendar rerekwar, ava ɨmbe'ɨ ɨvɨrindar ɨarusu rerogwatasar, paragwasu rupi oporavɨkɨ va'e oyeupe narä mba'e rereko agwä, a'e opaño opɨta amombrɨve yuvɨreko ichui 18 iyavei ko tekwa gwasu rätächi repiase, a'ese säse pirätä tëi yuvɨreko: “¿Ndipoi ete ni'ä tekwa na e'i va'e inungar ko tekwa gwasu Babilonia?” 19 Ipare imboasɨpave omondo ɨvɨ ku'i oakäve yuvɨreko, oyase'o iyavei ndoyembovɨ'ai tëi, ipare säse yuvɨreko aipo e'i: “¡Ndeparaɨsu, ndeparaɨsu katu ite, eiko tekwa gwasu! Esepia ni'ä, evokoi tekwa gwasu mba'e eta pɨpe sui tëi ava vɨreko va'e ɨarusu paragwasu pɨpe a'e oyemomba'e yar yuvɨreko viña. ¡Avɨyeteramo tëi rumo opa okañɨ!” 20 Peyembovɨ'año, pe ɨva pendar evokoi tekwa gwasu rese; iyavei peyembovɨ'año katu, peiko va'e tekwa maräne'ɨ̇ pendar, iyavei Jesús ñe'ë mombe'usa reta Tüpä ñe'ë mombe'usa reta aveino, esepia ni'ä Tüpä opa omokañɨ, peü narä mba'e avɨye va'e aposa pɨpe. 21 A'ese ñepëi mbigwai ɨva pendar seko pirätä va'e osupi ita inungar mba'e mboku'isa, ipare omombo paragwasu pɨpe aipo e'i: “Na e'i aveira nde rerekosa imokañɨprɨ tëi ereikora, tekwa gwasu Babilonia, iyavei nande repia iri chietera koiye katu yuvɨreko. 22 Ndasendusa iri chietera okar rupi arpas moñe'ësar, mimbɨ moñe'ësar, mimbɨ gwasu moñe'ësar aveino, ndererekoi chietera ava oporavɨkɨ va'erä ndeyeoupe narä, ndasendusa iri chiaveira ita mba'e mboku'isa monaräsa ndesuindar. 23 Iyavei ñepëi yepe tataendɨ ndosesapei chietera ndeu, ndasendusai chiaveira ava aɨvu mendasa rupi. Esepia ni'ä ava mba'e mondosar seko pirätä eteprɨ va'e opakatu ɨvɨ pɨpe yuvɨreko iyavei erembopa-mbopa tëi opakatu ava ɨvɨ pɨpendar ndepayesa pɨpe eiko.” 24 Esepia ni'ä, evokoi tekwa gwasu pɨpe oyekwa ite Tüpä ñe'ë mombe'usar ruvɨ, Tüpä upendar ava ruvɨ, opakatu ava yukaprɨ ɨvɨ pɨpendar ruvɨ avei.
1 Ko ipare, asendu ava re'ɨi ñe'ë pirätä ɨvave aipo e'i va'e: “¡Imboeteiprɨ yande Yar tasekoi! Poropɨsɨrösa, teko porañetesa iyavei ipirätäsa a'e yande Ru Tüpä suindar, 2 esepia ni'ä oyapo mba'e supiete va'e; opa avei omokañɨ ko kuña oyemboagwasa-gwasa tëi va'e nungar iyavei oyemondo-mondo tëisa pɨpe opa ava oseko momarä ɨvɨ pɨpendar yuvɨreko; oyepɨ avei a'e kuña rese Tüpä rembigwai omano va'ekwer repɨkave.” 3 Ipare aipo e'i iri yuvɨreko no: “¡Imboeteiprɨ yande Yar tasekoi! Esepia ni'ä evokoi tekwa rätächi ndopai chietera.” 4 Evokoiyase veinticuatro tuprɨ ɨva pendar ikwaiprɨ yuvɨrekoi va'e iyavei irugätu ɨva pendar yuvɨrekove va'e, a'e Tüpä mboeteisa pɨpe oyeaɨvɨ ɨvɨ rese, aipo e'i yuvɨreko: “¡Egwë te'i! ¡Imboeteiprɨ yande Yar tasekoi!” 5 Evokoiyase Tüpä renda sui tuprɨ oyeendu ñe'ësa aipo e'i va'e: “¡Pemboetei yande Ru Tüpä sereko opakatu peroya va'e, seko ɨvɨ kotɨ katumi va'e, seko ɨvate va'e avei, iyavei opakatu seroyasar peiko va'e osɨkɨye va'e avei ichui tomboetei yuvɨreko!” 6 Asendu avei ava re'ɨi ñe'ë, inungar akoi ɨtu gwasu rɨapu, ndoyavɨi avei osunu gwasu va'e. Aipo e'i: “¡Imboeteiprɨ yande Yar tasekoi! Esepia ni'ä yande Yar Tüpä omboɨpɨ oporokwai oiko gweko mba'e mboavaisare'ɨ̇sa pɨpe. 7 Tayayembovɨ'a katu yaiko, iyavei tayamondo yande vɨ'aretesa, yande sapukaisa yande Ru Tüpä upe, esepia ni'ä, kurïtëi oyepota arɨ mendasa Ovesami a'e Cristo sekoi va'e upendar. Sembireko evokoiyase opa oyemoigätu oiko: 8 chupe ipotasa iyemonde agwä turukwar sekose va'e pɨpe, ndikɨ'ai sendɨyai va'e pɨpe avei, esepia evokoi turukwar sekose va'e, a'e tekokwer ɨvɨïsa upendar a'e yuvɨrekoi Tüpä upendar.” 9 Evokoiyase mbigwai ɨva pendar aipo e'i cheu: “Eikwachia ko ñe'ësa: ‘Sorɨvete katura akoi ava icho'oprɨ Ovesami a'e Cristo sekoi va'e mendasave yuvɨreko.’ ” Ipare aipo e'i iri cheu: “Ko ni'ä Tüpä ñe'ësa supi tuprɨ va'e ite.” 10 Ipare añenopɨ'ä mbigwai ɨva pendar rovai imboetei agwä, a'e rumo aipo e'iño cheu: “Egwë erei rene, esepia che mbigwai ɨva pendar Tüpä suindar aiko, nde nungar iyavei nde rɨvrɨ eta nungar ogwata va'e Jesús ñe'ëngagwer rupi. Emboetei katu Tüpä eiko.” Esepia ni'ä evokoi Jesús ñe'ëngagwer omogere'ɨ̇ katu ite Tüpä ñe'ë mombe'usar sereko. 11 Evokoiyase asepia ɨva oyemboi va'e; a'eve avɨyeteramo tëi kavayu morochi va'e oyemboyekwa, evokoiyase ava sese oyeupi va'e rer: “Seko ɨ̇vɨi tuprɨ va'e iyavei Supi tuprɨ va'e, esepia gweko ɨ̇vɨisa pɨpe oporokwai iyavei oyapo vavasa oiko. 12 Sesa evokoiyase ndoyavɨi ete akoi tata rendɨgwer, iyavei oakä rese seta vɨreko oyegwaka, iyavei vɨreko terer ikwachiaprɨ oyese a'e gweraño ite rumo oikwa.” 13 Iturukwar evokoiyase imopiräprɨ tuvɨ pɨpe, serer evokoiyase: Tüpä Ñe'ëngagwer. 14 Sundao re'ɨi ɨva pendar sakɨkwerɨve yuvɨrekoi, iturukwar sekose va'e päve morochi va'e, ndikɨ'ai va'e avei, a'e kavayu morochi va'e arɨve yuvɨrekoi. 15 Iyuru pɨpe sui osë kɨse puku saimbe va'e opakatu ambuae-ae tekwa rupindar momarä agwä. A'e oyokwaira oamotare'ɨ̇sar gwarepochi apoprɨ opo pendar pɨpe. Iyavei osekoa'ära inungar uva opɨve otɨavɨi va'e yuvɨreko iyavei omboɨ'ura evokoi uva rɨkwer paraɨsu katusa resendar pɨpe. A'ese Tüpä mba'emboavaisare'ɨ̇ oñemoɨrö itera chupe. 16 Oturukwar popɨ rese vɨreko ikwachiaprɨ o'ɨvɨpɨ rese avei aipo e'i va'e: “Mborerekwareta ɨvate katu va'e rerekwar iyavei ava Yar ɨvate katu va'e yar.” 17 Ipare asepia ñepëi mbigwai ɨva pendar, opü'a va'e arɨsave o'ä, a'e säse pirätä opakatu vɨräi mba'e ro'ogwar upe oveve va'e ɨva rese: “¡Perio ko'ave peñemonu'ä opakatu Tüpä suindar karusa gwasusave, 18 pe'u ko mborerekwareta ɨvate katu va'e ro'o, sundao eta rerekwar ro'o iyavei ava oikoete va'e ro'o, kavayu ro'o, i'arɨ pendar ro'o avei, opakatu ava ro'o ava nimañekosai va'e ro'o, mbigwai ro'o, seko ɨvɨ kotɨ katumi va'e ro'o, seko ɨvate va'e ro'o avei!” 19 A'ese asepia mba'e ɨpɨ vai iyavei mborerekwareta ɨvate katu va'e ɨvɨ pɨpendar osundao reseve-seve, oñemonu'ä yuvɨreko ovava agwä evokoi kavayu arɨ pendar rese isundao rese aveino. 20 Ko mba'e ɨpɨ vai yɨpɨndar va'e sokendasa, oyoya evokoi Tüpä ñe'ë mombe'usar anga'u tëi va'e rese, a'e akoi oyapo va'e mba'e yavairai va'e yɨpɨndar mba'e ɨpɨ vai rovake. Evokoi mba'e yavairai va'e apo pɨpe ombopa-mbopa tëi ava, akoi seroyasar vɨreko va'e mba'e ɨpɨ vai rer oyese iyavei omboetei va'e sa'anga yuvɨreko. Evokoiyase ko mba'e ɨpɨ vai iyavei Tüpä ñe'ë mombe'usar anga'u tëi, opa imombosa sekove reseve ɨpa azufre okai va'e pɨpe yuvɨreko. 21 Ambuae evokoiyase kavayu morochi va'e arɨ pendar yuru pɨpe sui osë va'e kɨse puku pɨpe opa omano yuvɨreko, evokoiyase opakatu vɨräi mba'e ro'ogwar opa so'o pɨpe oyemo'ɨ̇tarö yuvɨreko.
1 Ipare asepia ñepëi mbigwai ɨva pendar ogweyɨ va'e ou ɨva sui ɨvɨkwar gwasu ipɨkuku va'e mboyasar iyavei karena ipo gwasu va'e opove vɨreko. 2 Ko mbigwai ɨva pendar oipɨsɨ mba'e ɨpɨ oporomokañɨ va'e mboi nungar araka'endar, a'e ni'ä Karugwar sekoi iyavei opakatu Karugwar rerekwar; a'e oiku'akwa karena pɨpe mil aravɨter rupi imoi. 3 A'ese omombo ɨvɨkwar gwasu ipɨkuku va'e pɨpe, a'eve osokenda ipare omondo sello sokenda rese opakatu ambuae-ae tekwa rupindar mbopa-mbopa tëi iri e'ɨ̇ agwä rese akoi osupitɨse voi mil aravɨter, koiye rumo mil aravɨter pare, imosesa raimi tëira. 4 Ipare asepia tenda, i'arɨve seta ava ogwapɨ yuvɨnoi evokoi oipɨsɨ va'e omborerekwasa yuvɨreko ava upe mba'e rese porandu agwä. Iyavei asepia ava ä evokoi opa va'ekwer oyasɨa ñakä yuvɨreko Jesús rekokwer mombe'usa sui tëi Tüpä ñe'ëngagwer mombe'usa pɨpe sui tëi avei. A'e ava nomboetei va'e mba'e ɨpɨ vai; sa'anga avei nomboetei yuvɨreko no; nomondo ukai va'e avei osɨva rese serer yuvɨreko, opo rese avei. A'e asepia opa okwerayevɨ yuvɨreko. Ipare oporokwai Cristo rese mil aravɨter rupi yuvɨreko. 5 Ambuae ava omano va'e rumo ndokwerayevɨ iri ete yuvɨreko, esepia osupitɨ rane itera mil aravɨter. 6 ¡Sorɨvete katura akoi ava vɨreko va'e yɨpɨndar kwerayevɨsa, esepia ni'ä, a'e Tüpä upendar ite yuvɨrekoi! Imoñuvɨrïosa manosa evokoiyase chupe ndipo iri ete, egwë e'ira rumo Tüpä upe gweräño ite pa'i yuvɨrekoira Cristo upe avei, ipare mborerekwar yuvɨrekoira sese mil aravɨter rupi. 7 Akoi osupitɨse rumo mil aravɨter, a'ese Karugwar yorasara sokendasa sui, 8 ichui osëra opakatu ava ɨvɨ pɨpendar mbopa-mbopa tëi agwä oiko; osëra ɨvɨ Gog mbopa tëi agwä, ɨvɨ Magog mbopa tëi agwä avei, ipare omonu'ära vavasave narä isundao eta, esepia ni'ä a'e se'ɨi eteprɨ yuvɨreko inungar ɨvɨ ku'i paragwasu popɨ rupindar. 9 Egwë e'i yugweru atɨ amombrɨ sui, oyerepa tuprɨ Tüpä rekwa rese yuvɨreko no, evokoi tekwa Jerusalén sembiaɨsu rese avei. Tüpä rumo ombou tata ɨva sui, a'e ipɨpe opa tuprɨ ite osapɨ. 10 Karugwar evokoiyase, ava mbopa-mbopa tëisar, a'e opa imombosa ɨpa azufre okai va'e pɨpe, a'eve akoi opa imombosa mba'e ɨpɨ vai Tüpä ñe'ë mombe'usar anga'u tëi va'e aveino. A'eve iparaɨsura pɨ̇tü, arɨ yuvɨreko apɨre'ɨ̇ va'erä. 11 Evokoiyase asepia tenda imboeteiprɨ, morochi va'e, i'arɨve oime ava ogwapɨ va'e öi. Sovai ɨvɨ iyavei ɨva opa tuprɨ okañɨ, ndoyekwa iri ete kokotɨ rupi yuvɨreko. 12 Ipare asepia omano va'ekwer seko ɨvate va'e, seko mbegwemi va'e aveino opü'a yuvɨno'ä Tüpä rovai; a'ese kwachiar opa ipɨpirasa, iyavei ambuae kwachiar, a'e kwachiar tekovesa resendar. Omano va'ekwer upe evokoiyase porandusa evokoi kwachiar pɨpendar mba'e sembiapokwer rese. 13 Omano va'ekwer opa yuvɨnosë paragwasu pɨpe sui, iyavei te'ögwer rekosa sui opa yuvɨnosë; ichui opakatu mba'e sembiapokwer rese porandusa yuvɨreko chupe no. 14 Ipare manosa rekwa opa imondosa tata nungar ɨpa pɨpe. Evokoi ɨpa ni'ä imoñuvɨrïosa manosa, 15 a'eve opa imondosa akoi ndovɨrekoi va'e gwerer ikwachiaprɨ kwachiar tekovesa resendar pɨpe.
1 Ipare asepia ɨva pɨasu iyavei ɨvɨ pɨasu; esepia ni'ä yɨpɨndar ɨva iyavei ɨvɨ opa ite okañɨ yuvɨreko, paragwasu aveino. 2 Ipare asepia tekwa nimaräi va'e, a'e Jerusalén pɨasu, ogweyɨ va'e ɨva sui ou, Tüpä rovai sui. Imoigätusa tuprɨ va'e, inungar akoi kuña omenda agwä oyemboetei tuprɨ omevɨ upe. 3 Ipare asendu ñe'ësa ipirätä va'e Tüpä renda porañete va'e sui, aipo e'i: “Ko'ave Tüpä sekoi opakatu ava re'ɨi reseve. A'e oikove va'erä ite sese yuvɨreko yepi, a'e ava evokoiyase chupe narä ite yuvɨrekoira, Tüpä teiete ni'ä sekoira Itüpägwä. 4 A'e ni'ä omombɨtu'ura opakatu ava resaɨ, iyavei ndipo iri chietera manosa; yase'osa, vɨ'are'ɨ̇sa, tekoasɨsa avei; esepia ni'ä opakatu mba'e oime va'ekwer yɨpɨndar, ndipo iri chietera kurïtëi.” 5 A'ese evokoi ogwapɨ va'e tenda porañete va'e arɨve öi, a'e aipo e'i: “Che ayapo mba'e opakatu ipɨasu va'e.” Iyavei aipo e'i: “Eikwachia, esepia ko ñe'ësa supi tuprɨ va'e ite, evokoiyase iya ite peyeroya sese.” 6 Ipare aipo e'i cheu: “Opa ite yavɨye. Che aiko yɨpɨndar ñe'ësa iyavei ipandar. Akoi ava i'usei va'e amboɨ'uño itera ɨ tekovesa resendar ndasepɨi va'e pɨpe. 7 Akoi ava oyemovɨräkwä va'e mba'e-mba'e tëi apoe'ɨ̇ agwä, a'e oipɨsɨra ko mba'e opakatu oma'erä yuvɨreko; che aikora Tüpä chupe narä yuvɨreko, a'e evokoiyase che ra'ɨrɨ yuvɨrekoira. 8 Akoi ava osɨkɨyeai va'e rumo che rekokwer sui, ndache reroyai va'e, ava ndiporoepia potai va'e, oporoyuka va'e, akoi ava oyemboagwasa tëi va'e, ipaye serai va'e, mba'e ra'anga mboeteisar tëi iyavei opakatu ava semirä-mirä tëi va'e, a'e opara yuvɨraso ɨpa nungar azufre okai pirätä va'e pɨpe, a'e ni'ä imoñuvɨrïo manosa.” 9 Evokoiyase ou ñepëi ñuvɨrïo ova mbigwai ɨva pendar pa'ü sui, akoi ñuvɨrïo ova tuprɨ ɨgwa rɨru, ñuvɨrïo ova mba'erasɨ ipa va'e vɨreko va'ekwer ipɨpe, aipo e'i cheu: “Erio, amboyekwara kuña omenda va'evɨ ndeu, Ovesami a'e Cristo sekoi va'e rembirekovɨ.” 10 Iyavei che kerai nungar pɨpe Espíritu osepia uka va'e cheu, a'ese mbigwai ɨva pendar che reraso ɨvɨtrɨ gwasu ɨvate va'esave, a'eve omboyekwa tekwa gwasu Jerusalén nimaräi va'e cheu, ogweyɨ va'e Tüpä rovai sui ou. 11 A'e tekwa sendɨ iteanga Tüpä rendɨgwer pɨpe; sendɨgwer evokoiyase oyoya tuprɨ ita iporañete va'e rese, oyoya avei ita jaspe serer va'e ipïrerimi va'e rese. 12 Oime avei tekwa gwasu rese ñachisa ɨvate iteanga va'e, iyavei vɨreko opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ okenda gwasu, evokoiyase oime ñepëi-pëi mbigwai ɨva pendar okenda yakatu; iyavei Israel suindar opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ va'e serer ikwachiasa okenda rese. 13 Vɨreko ni'ä mbosapɨ okenda añi'ïvëi kotɨ, mbosapɨ norte kotɨ, mbosapɨ iro'ɨ kotɨ iyavei mbosapɨ ka'aru kotɨ no. 14 Tekwa gwasu ächisa vɨreko opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ ita imovɨräkwäsa, a'e sese evokoi opayandepo yovaive ñuvɨrïo tuprɨ yuvɨrekoi va'e ikwachiasa serer Ovesami a'e Cristo sekoi va'e ñe'ë mombe'usar. 15 Iyavei mbigwai ɨva pendar oñe'ë va'e cheu vɨreko ñepëi oro apoprɨ mba'e rä'asa tekwa rä'a agwä, opakatu sokendɨpɨ rä'a agwä, ñachisa rä'a agwä aveino. 16 Tekwa gwasu pukukwer oyoya tuprɨ ipɨgwer rese. Evokoiyase mbigwai ɨva pendar osä'a tekwa gwasu ruvichagwer; osä'ase ipukukwer dos mil doscientos kilómetros tuprɨ ite; ipukukwer i'ɨvategwer iyavei ipɨkwer oyoya päve tuprɨ ite no. 17 Ipare osä'a ñachisa: osä'ase ipɨgwer sesenta y cinco tuprɨ. Evokoi mbigwai ɨva pendar osä'a ava rembiporu pɨpe. 18 Tekwa ächisa ita porañete va'e Jaspe serer va'e apoprɨ, tekwa evokoiyase oro päve tuprɨ, avɨye yepiasa sekose katu va'e. 19 Ñachisa movɨräkwäsa vɨreko opakatu ambuae ita-ita tëi iporañete va'e päve: yɨpɨndar, ivɨräkwäsa jaspe; imoñuvɨrïosa, zafiro; imombosapɨsa, ágata; imoirugätusa, esmeralda; 20 imbopoyandeposa, ónice; imoñepëi ovasa, cornalina; imoñuvɨrïo, ovasa, crisólito; imombosapɨ ovasa, berilo; imoirugätu ovasa, topacio; imboopayandepo yovaivesa, crisoprasa; imboopayandepo yovaivesa ñepëi, a'e jacinto; imboopayandepo yovaivesa ñuvɨrïo, amatista. 21 Imboopayandepo yovaivesa ñuvɨrïo tuprɨ va'e okenda gwasu a'e imboopayandepo yovaivesa ñuvɨrïo tuprɨ mbo'ɨrɨ; ñepëi-pëi okenda ñepëi mbo'ɨrɨ sui yapoprɨ. Okar gwasu tekwa avɨter rupindar evokoiyase oro päve, inungar yepiasa ipore'ɨ̇ tuprɨ va'e mba'e ipɨpe. 22 Ndasepiai ete evokoi tekwa gwasu pɨpe ñepëi yepe tüpäro, esepia ni'ä yande Yar Tüpä mba'e mboavaisare'ɨ̇, iyavei Ovesami a'e Cristo sekoi a'eve. 23 Evokoi tekwa gwasu ndovɨreko iri ete arɨ, yasɨ gwesape agwä, esepia ni'ä Tüpä ite osesape gwendɨgwer pɨpe, iyavei Ovesami a'e Cristo sekoi va'e tataendɨ nungar sekoi a'eve yuvɨrekoi va'e upe. 24 Sendɨgwer osesapera opakatu tekwa rupindar igwatasa rupi, iyavei ava mba'e yar mborerekwar ɨvɨ pɨpendar opara gweru omba'e eta porañete va'e yuvɨreko chupe. 25 Evokoiyase sokendɨpɨ nimboyasai chietera arɨ yakatu rupi, pɨ̇tü ndipoi chiaveira a'eve. 26 Ipare opara a'eve ambuae tekwa mba'e eta, porañete va'e omoinge yuvɨreko; 27 ndoyuvɨroikei chietera ava angaipa viyar iyavei mba'e naporäi va'e aposar, iporombopa serai va'e avei. Akoi ava vɨreko va'e gwerer ikwachiaprɨ Ovesami a'e Cristo sekoi va'e kwachiar tekovesa pɨpe a'e gweraño yuvɨroikera a'eve.
1 Ipare mbigwai ɨva pendar omboyekwa ɨai tekovesa resendar cheu. Inungar ɨ tɨ̇pɨu va'e oyekwa tuprɨ mba'e ipɨpe, ipare osë ɨ Tüpä renda porañete va'e sui Ovesami a'e Cristo sekoi va'e renda sui avei. 2 Okar gwasu mbɨter rupi oso iyavei ɨai ɨke yakatu oime ɨvɨra tekovesa resendar, i'a va'e yasɨ rupi imboopayandepo yovaivesa ñuvɨrïo yupagwer ñepëi aravɨter pɨpe; iyavei evokoi ɨvɨraro avɨyeai ava opakatu ɨvɨ mbogwera agwä. 3 Iyavei ndipoi chietera a'eve mba'e naporäi va'e. Esepia Tüpä renda porañete va'e iyavei Ovesami a'e Cristo sekoi va'e renda avei chinira evokoi tekwa gwasu pɨpe, a'eve sembigwai eta omboeteira yuvɨreko. 4 Osepiara sova iyavei vɨrekora serer osɨva rese yuvɨreko. 5 A'eve ndipoi chietera pɨ̇tü, iyavei ava a'eve yuvɨrekoi va'e ndosekai chietera tataendɨ, ndosekai chiaveira arɨ gwesape agwä yuvɨreko, esepia yande Yar Tüpä teiete osesapera, ipare a'e ava mborerekwar apɨre'ɨ̇ va'erä ite yuvɨrekoira sese. 6 Ipare mbigwai ɨva pendar aipo e'i cheu: “Ko ñe'ësa supi tuprɨ va'e ite, sese iya ite peyeroya, iyavei yande Yar Tüpä akoi omboyekwa tuprɨ va'e mba'e oyesuindar oñe'ë mombe'usar upe, a'e ombou gwembigwai ɨva pendar mba'e omboavɨye poyava voi va'erä mboyekwa agwä vɨroyasareta upe.” 7 “¡Ayevɨ poyava voira kuri! ¡Sorɨvete katura akoi ava vɨroya va'e ñe'ësa Tüpä suindar mba'e oime va'erä resendar ko kwachiar pɨpe!” 8 Che Juan, asepia iyavei asendu ite ko mba'e. Sepia pare sendu pare voi añenopɨ'ä mbigwai ɨva pendar rovai imboetei agwä. 9 A'e rumo aipo e'iño cheu: “Ani ereñenopɨ'ä che rovai, esepia ni'ä, che Tüpä rembigwai tëi aiko, nde nungar nde rɨvrɨ eta nungar avei evokoi oñe'ë va'e Tüpä ñe'ëngagwer rese, iyavei inungar opakatu vɨroya va'e ko kwachiar pɨpendar ikwachiaprɨ yuvɨreko no. Tüpä katu emboetei sereko.” 10 Aipo e'i avei cheu no: “Ereikwakui rene ko ñe'ësa Tüpä suindar mba'e oime va'erä resendar sereko, evokoi ikwachiaprɨ kwachiar pɨpe, esepia ni'ä arɨ köimi sekoi imboavɨye agwä. 11 Akoi ava mba'e tëi aposar toyapoño mba'e tëi, iyavei akoi ava sekorai va'e taseko raiño ite; akoi ava seko tuprɨ va'e rumo, a'e toyapoño mba'e tuprɨ oiko, iyavei akoi ava Tüpä rese sekoi va'e, a'e tasekoi tuprɨño avei sese.” 12 “Supiete ayevɨ poyavara, iyavei arura mba'e porerekosa amondo va'erä ñepëi-pëi ava upe sembiapokwer rupi. 13 Che aiko yɨpɨndar ñe'ësa ipandar avei; yɨpɨndar va'e ipandar avei yɨpɨsui apɨre'ɨ̇ va'erä ite aiko.” 14 “Sorɨvete katura akoi ava omoatɨrö va'e gwekokwer, esepia oipɨsɨra ɨvɨra a tekovesa apɨre'ɨ̇ va'e resendar, ipɨpe sui oikera tekwa gwasu pɨpe. 15 Ava re'ɨi ndiporeroyai va'e rumo opɨtapara okarve tëi yuvɨreko, iyavei ava ipaye serai va'e, oyemboagwasa-gwasa tëi va'e, oporoyuka va'e, mba'e ra'anga upe tëi oyerure va'e, iyavei opakatu ava oipotarai va'e oporombopa-mbopa tëi agwä yepi.” 16 “Che Jesús, amondo che rembigwai ɨva pendar mba'e mombe'u agwä opakatu che reroyasar upe. Che aiko mborerekwar gwasu David suindar. Iyavei aiko inungar yasɨtata gwasu sendɨ va'e añi'ïvëindar yepi.” 17 Espíritu Maräne'ɨ̇ iyavei Ovesami a'e Cristo sekoi va'e rembireko aipo e'i: “¡Perio!” Iyavei akoi osendu va'e ko ñe'ësa, aipo e'ira: “¡Perio!” Iyavei akoi ava i'usei va'e, toyugweruño; akoi ava oipota va'e toipɨsɨ ɨ tekovesa resendar ndasepɨi va'e yuvɨreko. 18 Opakatu akoi ava osendu va'e ko ñe'ësa Tüpä suindar mba'e oime va'erä resendar ikwachiaprɨ ko kwachiar pɨpe yuvɨreko, a'e chupe amombe'u: Akoi ava omboyeapɨ iri va'e ko ñe'ësa rese mba'e, a'e chupe Tüpä omboyeapɨ aveira ko kwachiar pɨpendar mba'e-mba'e tëi imombe'uprɨ. 19 Akoi ava vɨrokwa va'e ko kwachiar pɨpe sui ñe'ësa Tüpä suindar, Tüpä avei evokoiyase ndoipotai chira chupe ko kwachiar pɨpe imombe'uprɨ ɨvɨra a tekovesa resendar rereko agwä, iyavei ko tekwa maräne'ɨ̇ pɨpe seike agwä. 20 Akoi omombe'u va'e ko ñe'ësa, aipo e'i: “Supiete ayevɨ poyavara.” Egwë te'i ayase. ¡Erio, che Yar Jesús! 21 Yande Yar Jesucristo taperovasa opakatu.