The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ

Mateo 1

1 Tamombeu cuae tupapire pe Jesucristo itenondegua reta. Jesucristo co jae David iñemoña reta pegua. Jae ramiño vi jae co Abraham iñemoña reta pegua. 2 Abraham iñemoña Isaac, jare Isaac iñemoña Jacob, jare Jacob iñemoña reta Judá jare tɨqueɨ reta jare tɨvɨ reta. 3 Jare Judá omoñemoña Tamar güi Fares jare Zara. Jare Fares iñemoña Esrom, jare Esrom iñemoña Aram. 4 Jare Aram iñemoña Aminadab, jare Aminadab iñemoña Naasón, jare Naasón iñemoña Salmón. 5 Jare Salmón omoñemoña Rahab güi Booz. Jare Booz omoñemoña Rut güi Obed. Jare Obed iñemoña Isaí. 6 Jare Isaí iñemoña David. Jae co Israel pegua reta juvicha guasu. Jare mburuvicha guasu David omoñemoña Urías jembirecogüe güi Salomón. 7 Jare Salomón iñemoña Roboam, jare Roboam iñemoña Abías, jare Abías iñemoña Asa. 8 Jare Asa iñemoña Josafat, jare Josafat iñemoña Joram, jare Joram iñemoña Uzías. 9 Jare Uzías iñemoña Jotam, jare Jotam iñemoña Acaz, jare Acaz iñemoña Ezequías. 10 Jare Ezequías iñemoña Manasés, jare Manasés iñemoña Amón, jare Amón iñemoña Josías. 11 Jare Josías iñemoña reta Jeconías jare tɨvɨ reta. Jare Jeconías oico yave, ɨvɨ Babilonia pegua reta omoamɨri Israel pegua reta jare güɨraja jeta Israel pegua reta Babilonia pe. 12 Jare yogüɨraja ma Babilonia pe yave, Jeconías iñemoña Salatiel, jare Salatiel iñemoña Zorobabel. 13 Jare Zorobabel iñemoña Abiud, jare Abiud iñemoña Eliaquim, jare Eliaquim iñemoña Azor. 14 Jare Azor iñemoña Sadoc, jare Sadoc iñemoña Aquim, jare Aquim iñemoña Eliud. 15 Jare Eliud iñemoña Eleazar, jare Eleazar iñemoña Matán, jare Matán iñemoña Jacob. 16 Jare Jacob iñemoña José - jae co María ime. Jare María imembɨ Jesús - jae co Cristo jee vae. 17 Jae rambue yaipapa catorce ñemoña Abraham güi David pe. Jae ramiño vi yaipapa catorce ñemoña David güi Jeconías pe. Echa Jeconías oico yave, Israel pegua reta oyererajauca Babilonia pe. Jae ramiño vi yaipapa catorce ñemoña Jeconías güi Cristo pe. 18 Añave tamombeu quirai Jesucristo oa ichɨ güi. María José ndive omendata yave, ndei José güɨreco mbove, oyecuaa ipurúa oi. Ipurúa co Espíritu Santo imbaepuere pe. 19 Jayave José oñemongueta jei vaera chupe ngaraa omenda jae ndive, erei mbaeti oipota oyapo opaete tenta pegua reta jovaque. Echa José metei cuimbae jupi vae co jare mbaeti oipota omomarai María opaete tenta pegua reta jovaque. 20 Erei cuae re oñemongueta oi rambueve, metei araɨgua ñandeYa pe oyeócuai vae oyecuaa chupe ipaɨu pe jare jei chupe: --José. Nde co jae David iñemoña reta pegua. Ndepuere remenda María ndive requɨye mbae reve. Echa ipurúa oi Espíritu Santo imbaepuere pe --jei--. 21 Jare imembɨta metei cuimbae jare rembojeeta Jesús. Echa jae omboasata jenta pegua reta. Echa omboaita imbaeyoa reta --jei. 22 Jare opaete cuae oyeapo, Tumpa iñee aracae omombeu vae rupi ñandeYa jeigüe vae oyeapo vaera. 23 Echa jei corai: Mase, metei cuñatai cuimbae mbaeti etei güɨreco vae ipuruata jare imembɨta metei cuimbae. Jare ombojee retata Emanuel. Jocorai jei. Cuae tee oipota jei: Tumpa oime ñande ndive oi. 24 Jayave José oicove ye jare omenda María ndive araɨgua ñandeYa pe oyeócuai vae jei chupe rami. 25 Erei José mbaeti mbae oyapo María pe ndei imembɨrɨpɨ oa mbove. Jare María imembɨ oa ma yave, José ombojee Jesús.

Mateo 2

1 Jesús oa ma yave tenta Belén ɨvɨ Judea pegua pe, Herodes oico mburuvicha guasura. Jare jocuae ara reta pe yogüeru cuimbae yasɨtata reta re oñemboe vae reta cuaraɨ oea cotɨ güi ovae tenta Jerusalén pe. 2 Jare jei reta: --¿Quiape pa oime oi michia judío reta juvicha guasura oicota vae? Echa roecha yasɨtata oicuauca oreve vae cuaraɨ oea cotɨ. Jae rambue royu ma rovae romboete vaera --jei reta. 3 Mburuvicha guasu Herodes cuae oendu yave, oquɨye. Opaete Jerusalén pegua reta vi oquɨye. 4 Jayave Herodes omboatɨuca opaete sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta, jare oparandu chupe reta quiape ra oata Cristo. 5 Jare jae reta jei chupe: --Oata Belén Judea pegua pe. Echa Tumpa iñee aracae omombeu vae jei corai: 6 Belén Judea pegua metei tenta Judea pegua icavi yae vae. Echa joco pe oata metei mburuvichara. Jae oyocuaita Israel pegua reta. Israel pegua reta chembae reta co. Jocorai jei --jei reta chupe. 7 Jayave Herodes oeniuca vɨari jocuae yasɨtata reta re oñemboe vae reta, jare oparandu chupe reta quirai yave ra oyecuaa jocuae yasɨtata. 8 Jayave Herodes jei chupe reta: --Pecua Belén pe peeca cavi jocuae michia. Jare pevae ma yave, peyu ye cuae pe pemombeu cheve, che vi aja vaera amboete --jei. 9 Oendu reta ma yave mburuvicha guasu jei vae, cuimbae reta yogüɨraja Jerusalén güi. Jare oecha reta ye jocuae yasɨtata cuaraɨ oea cotɨ ñogüɨnoi yave oecha vae. Jare yasɨtata ojo jae reta jenonde opɨta michia oicoa iárambue. 10 Jocuae yasɨtata oecha reta yave, cuimbae reta oyerovia yae. 11 Jare oique reta yave michia oicoa pe, oecha reta michia ichɨ María ndive. Jayave jae reta oyeatɨca jare omboete michia. Jayave oipea ivoɨta reta jare omee michia pe mbota reta - oro jare mbae ipiche cavi vae reta incienso jare mirra jee vae. 12 Jare Tumpa omombeu cuimbae reta pe ipaɨu pe agüɨye vaera yogüɨraja ye Herodes jenta rupi. Jae rambue yogüɨraja ye iɨvɨ ae cotɨ ambué tape rupi. 13 Jare cuimbae reta yogüɨraja ma yave, metei araɨgua ñandeYa pe oyeócuai vae oyecuaa José pe ipaɨu pe jare jei chupe: --Epúa. Eraja michia jare ichɨ petecuarai Egipto pe. Pepɨta joco pe amombeu ye ndeve regua. Echa Herodes oecaucata michia oyucauca vaera --jei. 14 Jayave José opúa, jare pɨtu reve güɨraja michia jare ichɨ ɨvɨ Egipto cotɨ. 15 Jare jae reta opɨta Egipto pe Herodes omano regua. Jocorai oyapo José, oyeapo vaera Tumpa iñee aracae omombeu vae rupi ñandeYa jeigüe vae. Echa jei corai: Egipto güi aruruca cheRaɨ. 16 Jayave Herodes oicuaa jocuae yasɨtata reta re oñemboe vae reta mbaeti co oyapo jeigüe. Jae rambue pochɨ yae jare omondo sundaro reta oyuca vaera opaete michia reta Belén pe jare Belén iyɨvɨri ñogüɨnoi vae ndei mócoi año güɨnoi vae. Echa yasɨtata reta re oñemboe vae reta opou Herodes pɨri yave, Herodes oparandu cavi chupe reta quirai yave ra oecha yasɨtata. 17 Jare jocorai oyeapo Tumpa iñee aracae omombeu vae Jeremías jeigüe vae. 18 Echa jei corai: Ramá pe oñeendu ñee. Oñeendu oyaeo ñogüɨnoi ipɨatɨtɨ yae vae reta. Raquel oyaeo oi imembɨ reta re. Mbaeti etei quia ipuere ombopɨacatu imembɨ reta omano ma rambue. Jocorai jei. 19 Erei Herodes omano ma yave, José Egipto pe oi rambueve, metei araɨgua ñandeYa pe oyeócuai vae oyecuaa José pe ipaɨu pe. 20 Jare jei chupe: --Epúa. Eraja michia jare ichɨ Israel pegua reta iɨvɨ pe. Echa oipota tei oyucauca michia vae reta omano ma --jei. 21 Jayave José opúa jare güɨraja michia jare ichɨ Israel pegua reta iɨvɨ cotɨ. 22 Erei oendu quirai Arquelao oico mburuvicha guasura Judea pe. Echa Arquelao Herodes taɨ co. Jayave José oquɨye ojo vaera Judea pe. Erei Tumpa omombeu José pe ipaɨu pe ojo vaera ɨvɨ Galilea pe. Jae rambue jocotɨ ojo. 23 Jare José ojo ovae metei tenta Nazaret jee vae pe jare oico joco pe, oyeapo vaera Tumpa iñee aracae omombeu vae reta jeigüe vae. Echa jei reta corai: Iru vae reta ombojeeta metei Nazaret pegua.

Mateo 3

1 Jocuae ara reta pe Juan ou ñuu Judea pe oi vae pe oporombobautiza jare omombeu Tumpa iñee. 2 Jae jei: --Peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae. Echa outa ma ovae mboroocuaia ara pegua --jei. 3 Tumpa iñee aracae omombeu vae Isaías jee vae imiari Juan re. Echa Isaías jei corai: Jae iñeeata reve jeita ñuu pe: Peyapocavi ñandeYa japera. Pemosɨmbi tape. Jocorai jei. 4 Jare Juan jemimonde maemɨmba camello jee vae jaagüe pegua co, jare icuacuaa co jae metei guasupi. Jare jou tucu reta jare ei ñana rupigua. 5 Jare opaete Jerusalén pegua reta jare Judea pegua reta jare opaete tenta ɨaca Jordán iyɨ́vɨri ñogüɨnoi vae pegua reta yogüɨraja Juan oia pe. 6 Jare Juan ombobautiza reta Jordán pe imbaeyoa reta opa omombeu güire. 7 Jare jeta fariseo reta jare saduceo reta yogüeru Juan oia pe, jae ombobautiza vaera. Jare Juan oecha reta yave, jei chupe reta: --Pe reta co jae mboi reta rami. ¿Quia pa omombeu peve peyerova vaera Tumpa cotɨ agüɨye vaera Tumpa pochɨ peve? 8 Peyapo icavi vae, jocorai peicuauca vaera añetete peeya co peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae. 9 Agüɨye pere peyeupe pepɨa pe: Ñanetenondegua co jae Abraham. Echa che jae peve cuae: Tumpa ipuere oyapo cuae ita reta güi Abraham iñemoña retara --jei Juan chupe reta--. 10 Ñamojaanga metei ɨvɨra. Ɨvɨra ia mbaeti yave icavi, ɨvɨra iya oyasɨa jare oapɨ. Jae ramiño vi mbaeti yave peyapo icavi vae, Tumpa oiporaraucata peve --jei--. 11 Che pombobautiza ɨ pe peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae peeya yave. Erei cheraɨcue outa ipuere yae chegüi vae. Mbaeti jupi che avoɨ vaera ipɨapaa. Jae pembobautizata Espíritu Santo pe jare tata pe --jei--. 12 Jae co trigo oarɨvo vae rami. Echa trigo oarɨvo vae omboveve trigo omboyao vaera trigo etei trigo ipire güi. Jayave oñovatu trigo etei jɨru pe. Erei oapɨ trigo ipire tata pe. Tata Cristo oiporuta vae opa mbae vae co --jei. 13 Jare Jesús ou Galilea güi ovae Jordán pe Juan oia pe, Juan ombobautiza vaera. 14 Erei Juan ñateɨ ombobautiza Jesús. Jae rambue jei chupe: --¿Maera pa reipota che rombobautiza vaera? Echa icavi co nde chembobautiza vaera --jei. 15 Jayave Jesús jei chupe: --Icavi co nde chembobautiza vaera añave. Echa jocorai icavi co yayapo vaera opaete jupi vae --jei. Jayave Juan ombobautiza Jesús. 16 Jare Juan ombobautiza ma yave, Jesús oe voi ɨ güi. Jare jupivei oecha ara oyepea oi, jare oecha vi Tumpa iEspíritu ogüeyɨ jese pɨcasu rami. 17 Jare jupivei oñeendu ñee ara güi jei: --Cuae co jae cheRaɨ. Aaɨu yae. Ayerovia yae jese --jei.

Mateo 4

1 Jayave Espíritu Santo güɨraja Jesús ñuu pe. Jare joco pe aña guasu imiari Jesús pe oyapouca vaera tei mbaeyoa chupe. 2 Jare Jesús mbaeti mbae jou cuarenta ara. Jae rambue cuarenta ara oasa ma yave, ñɨmbɨaɨ. 3 Jayave aña guasu imiari Jesús pe oyapouca vaera tei mbaeyoa chupe. --Nde co jae Tumpa Taɨ yave, ere cuae ita reta pe oyeapo vaera mbɨyapera --jei. 4 Erei Jesús jei chupe: --Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Icavi co ɨvɨ pegua reta jou vaera mbɨyape güɨnoi vaera tecove. Erei icavi yae co oyeapɨsaca vaera Tumpa iñee re jare oyapo vaera jeigüe güɨnoi vaera tecove opa mbae vae. Jocorai oyecuatía oi --jei. 5 Jayave aña guasu güɨraja Jesús Jerusalén pe - jae co tenta oñeñono tee Tumpa peguara vae - jare omboyeupi Tumpa jo iyapɨte re. 6 Jayave jei chupe: --Nde co jae Tumpa Taɨ yave, ea cuae güi. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Tumpa oyocuaita araɨgua reta oñangareco vaera nderé. Ipo pe ndepɨɨ retata, agüɨye vaera ndepɨ rembopere ita re. Jocorai oyecuatía oi --jei. 7 Jayave Jesús jei chupe: --Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Che co jae ndeYa Tumpa. Agüɨye mbae eyapo reicuaa vaera tuicha ra chepɨaguasu. Jocorai oyecuatía oi --jei. 8 Jayave aña guasu güɨraja Jesús metei ɨvɨtɨ ɨvate yae vae re jare oechauca chupe opaete mburuvicha guasu reta iporoocuaia ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae reta opaete imaemboete reve. 9 Jayave aña guasu jei chupe: --Tamee ndeve opaete cuae, reyeatɨca yave chemboete vaera. 10 Jayave Jesús jei chupe: --Ecua chegüi, Satanás. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Che co jae ndeYa Tumpa. Chemboete. Jaeño cheporoócuai eyapo. Jocorai oyecuatía oi --jei. 11 Jayave aña guasu ojo ye Jesús güi, jare jupivei yogüeru araɨgua reta oyeócuai Jesús pe. 12 Jare Jesús oicuaa yave Juan oñemoingueuca ma co tembipɨɨrɨru pe, ojo Galilea pe. 13 Ojo Nazaret güi ovae tenta Capernaum pe jare joco pe oico, (Capernaum oi ɨ guasu jembeɨ pe Zabulón jare Neftalí iɨvɨ pe.) 14 oyeapo vaera Tumpa iñee aracae omombeu vae Isaías jeigüe vae. Echa jae jei corai: 15 Zabulón iɨvɨ jare Neftalí iɨvɨ, ɨ guasu jembeɨ pe, Jordán jovaicho pe, Galilea judío mbae vae reta pegua. 16 Pɨtumimbi pe yogüɨreco vae reta oecha ma tembipe tuicha vae. Mano icuaraɨa pe yogüɨreco vae reta pe oyecuaa tembipe. Jocorai jei. 17 Jayave Jesús omboɨpɨ omombeu Tumpa iñee. Jae jei: --Peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae. Echa outa ovae mboroocuaia ara pegua --jei. 18 Jare oguata rambueve Galilea pe ɨ guasu jembeɨ rupi, Jesús oecha Simón - jae co Pedro jee vae - jare Simón tɨvɨ Andrés jee vae. Jae reta omombo ñogüɨnoi ipɨsa ɨ guasu pe, jevae omboa vaera. Echa jae reta oyeporaca vae reta co. 19 Jare Jesús jei chupe reta: --Peyu cherupíe, jare che poapota cuimbae reta peru vaera cheve. 20 Jayave oeya reta voi ipɨsa, jare yogüɨraja jae jupíe. 21 Jesús oguata ye joco güi, jare oecha Zebedeo taɨ reta. Metei jee co Jacobo jare Jacobo tɨvɨ jee co Juan. Omboyoapɨ ñogüɨnoi ipɨsa osogüe reta chalana pe tu Zebedeo ndive. Jayave Jesús oeni. 22 Jayave jae reta oeya voi chalana jare tu, jare yogüɨraja jae jupíe. 23 Jare Jesús ojo opaete Galilea rupi, jare oporomboe judío reta itupao ñavo pe. Omombeu ñee icavi vae Tumpa iporoocuaia pegua, jare ombogüera imbaerasɨ vae reta oipotagüe mbaerasɨ güi. 24 Jare opaete ɨvɨ Siria pegua reta oendu Jesús oyapo vae regua. Jare iru vae reta güeru jae oia pe imbaerasɨ vae reta. Amogüe vae oiporara yae jasɨ, jare aña oya amogüe vae re, jare amogüe vae imboquere, jare amogüe vae mbaeti etei ipuere omɨi. Jayave Jesús ombogüera reta. 25 Jare yogüɨraja Jesús jaɨcue jeta yae vae Galilea güi, jare ɨvɨ Decápolis jee vae güi, jare Jerusalén güi, jare Judea güi, jare Jordán jovaicho güi.

Mateo 5

1 Jare Jesús jeta yae vae oecha yave, oyeupi metei ɨvɨtɨ re. Joco pe oguapɨ oi, jare jemimboe reta yogüeru jae oia pe. 2 Jayave Jesús omboɨpɨ omboe reta. 3 Jei chupe reta: --Toyerovia mbaeti etei oñemboete vae reta. Echa Tumpa omeeta chupe reta yogüɨreco vaera mboroocuaia ara pegua pe --jei--. 4 Toyerovia ipɨatɨtɨ vae reta. Echa Tumpa ombopɨacatu retata --jei--. 5 Toyerovia oñemomichi vae reta. Echa Tumpa omeeta chupe reta ɨvɨ imbaera --jei--. 6 Toyerovia iquɨreɨ yae jupi vae oyapo vae reta. Echa Tumpa ombojupi retata --jei--. 7 Toyerovia iru vae reta oiparareco vae reta. Echa Tumpa oiparareco retata --jei--. 8 Toyerovia ipɨa iquɨa mbae vae reta. Echa oecha retata Tumpa --jei--. 9 Toyerovia iru vae reta ombopɨacatu vae reta. Echa oñembojee retata Tumpa taɨ reta pe --jei--. 10 Toyerovia jupi vae oyapo rambue iru vae reta icavi mbae vae oyapo chupe vae reta. Echa Tumpa omeeta chupe reta yogüɨreco vaera mboroocuaia ara pegua pe --jei--. 11 Iru vae reta jeita icavi mbae vae peve jare oyapota icavi mbae vae peve. Oipotagüe icavi mbae vae jeita pecotɨ yapu reve, pe reta cheraɨu rambue. Erei peyerovia --jei--. 12 Peyerovia yae. Echa Tumpa güɨnoi ara pe mbae icavi yae vae peveguara. Echa jae reta itenondegua reta oyapo cuae nunga icavi mbae vae Tumpa iñee aracae omombeu vae reta pe --jei--. 13 Pe reta co jae yuquɨ rami cuae ɨvɨ pe. Erei yuquɨ mbaeti ma yave jembochɨ, ¿quiraita ra jembochɨ ye? Mbaeti ma mbaera icavi. Icavi co ñamombo vaera jare ñapɨro jese vaera --jei--. 14 Pe reta co jae metei mechero ɨvɨ pegua reta pe tembipe omee vae rami. Yayapo yave tenta metei ɨvɨtɨ re, mbaeti etei ñandepuere ñañomi. Opaete vae ipuere oecha --jei--. 15 Jae ramiño vi mechero ñamoendɨ yave, mbaeti etei ñañono yapepo oñembovapɨ oi vae igüɨ pe. Ñañono co mechero jenda pe, opaete o pe ñogüɨnoi vae reta güɨnoi vaera tembipe --jei--. 16 Mechero omee ñandeve tembipe. Jae ramiño vi pe reta peico cavi iru vae reta jovaque, jae reta oicuaa vaera pe reta peyapo co icavi vae. Echa jocorai yave, omboete retata peRu ara pe oi vae --jei--. 17 Güɨramoi peñemongueta che ayu co amboai vaera Moisés iporoócuai jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta jeigüe. Erei mbaeti jocorai. Che ayu ayapo vaera, mbaeti amboai vaera --jei--. 18 Añete che jae peve, ara jare ɨvɨ oasa regua ngaraa oñemboai metei cuatía michi yae vae yepe Moisés iporoócuai güi ndei opaete oyeapo mbove --jei--. 19 Oime yave quia metei mboroócuai michi vae mbaeti oyapo jare omombeu iru vae reta pe agüɨye vaera oyapo vae, iru vae reta jeita jae co taɨcuegua vae mboroocuaia ara pegua pe. Erei oime yave quia oyapo jare omombeu iru vae reta pe oyapo vaera vae, iru vae reta jeita jae co tenondegua vae mboroocuaia ara pegua pe --jei--. 20 Echa che jae peve cuae: Jupi vae pe reta peyapo vae mbaeti yave jupi yae jupi vae mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta oyapo vae güi, ngaraa etei peico mboroocuaia ara pegua pe --jei--. 21 Peendu ma quirai Moisés jei ñanetenondegua reta pe corai: “Agüɨye eporoyuca. Echa oporoyuca vae oñejaaucata co”. Jocorai jei --jei--. 22 Erei che jae peve, oime yave quia pochɨ tɨvɨ pe vae, oñejaaucata co. Jare oime yave quia tɨvɨ güɨroɨro vae, judío reta itenondegua reta ojaata. Jare oime yave quia tɨvɨ pe: Nemboquere, jei vae, tata guasu jasɨ oiporarata --jei--. 23 Jae rambue reru yave metei mbota Tumpa peguara maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea pe, jare joco pe nemaendúa yave quirai nderɨvɨ pochɨ ndeve mbae re, 24 eeya joco pe jocuae mbota maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea jóvai. Ecua rani eñemoicavi nderɨvɨ ndive. Jayave taɨcue rupi ndepuereta remee jocuae mbota Tumpa pe --jei--. 25 Eñemoicavi ɨmambae oipota oñeapo nderé mbae re vae ndive jae ndive reo rambueve tape rupi ɨvɨraiya oia cotɨ. Echa mbaeti yave, oñeapota nderé ɨvɨraiya pe, jare ɨvɨraiya nemondota tembipɨɨrɨru iñangarecoa pe jare tembipɨɨrɨru iñangarecoa neñonota tembipɨɨrɨru pe --jei--. 26 Añete che jae ndeve, ngaraa etei ree tembipɨɨrɨru güi ndei opaete ndepía remboepɨ mbove --jei--. 27 Peendu ma quirai Moisés jei ñanetenondegua reta pe corai: “Agüɨye eñuvanga menda re”. Jocorai jei --jei--. 28 Erei che jae peve, oime yave quia omae cuña re oipota reve vae, oñuvanga ma menda re ipɨa pe --jei--. 29 Jare nderesa ndeacatu oyapouca mbaeyoa ndeve yave, enoe emombo ndeyeugüi. Icavi co metei nderesa ocañɨ vaera ndegüi, tata guasu pe opaete nderete reve Tumpa nemondo vaera tei güi --jei--. 30 Jae ramiño vi ndepo ndeacatu oyapouca mbaeyoa ndeve yave, eyasɨa emombo ndeyeugüi. Icavi co metei ndepo ocañɨ vaera ndegüi, tata guasu pe opaete nderete reve Tumpa nemondo vaera tei güi --jei--. 31 Aracae Moisés jei vi corai: “Jembireco omombo vae tomee chupe tupapire omombeu vaera pɨpe omombo ma co”. Jocorai jei --jei--. 32 Erei che jae peve, metei cuimbae ipuere omombo jembireco, cuña aguasa oyapo yave. Erei cuña mbaeti yave oyapo aguasa, cuimbae omombo yave, cuña oñuvanga co menda re omenda yave iru cuimbae ndive. Jae ramiño vi jocuae iru cuimbae cuña ndive omenda vae oñuvanga co menda re --jei--. 33 Peendu ma quirai Moisés jei ñanetenondegua reta pe corai: “Agüɨye ere: ÑandeYa jee re ayapota, reporombotavɨ vaera. Echa rere yave: ÑandeYa jee re ayapota, eyapo”. Jocorai jei --jei--. 34 Erei che jae peve, agüɨye ere jocorai. Agüɨye ere: Ara jee re ayapota. Echa ara Tumpa iguapɨa co. 35 Agüɨye vi ere: Ɨvɨ jee re ayapota. Echa ɨvɨ Tumpa ipɨ jendara co. Agüɨye vi ere: Jerusalén jee re ayapota. Echa Jerusalén Mburuvicha Guasu mbaepuere güɨnoi vae jenta co. 36 Agüɨye vi ere: Cheaca jee re ayapota. Echa mbaeti ndepuere reyapo ndea ti ani ju --jei--. 37 Erei reipota yave rere: Ayapota, ere: Ayapota. Jae ramiño vi reipota yave rere: Ngaraa ayapo, ere: Ngaraa ayapo. Echa jeta yae cuae güi rere yave, reyapota icavi mbae vae --jei--. 38 Peendu ma quirai Moisés aracae jei corai: “Oime yave quia iru vae jesa güɨrocomegua vae, iru vae reta togüɨrocomegua vi jae jesa. Jae ramiño vi oime yave quia iru vae jai omope vae, iru vae reta tomope vi jae jai”. Jocorai jei --jei--. 39 Erei che jae peve, emaeño iru vae re oyapo vaera ndeve icavi mbae vae. Oime yave quia ocua nderovaɨque re vae, erova ipuere vaera ocua ye jovaicho re. 40 Jae ramiño vi oime yave quia oñeapo nderé necamisa opɨro vaera ndegüi vae, emaeño jese opɨro vaera ndegüi ndeasoya vi --jei--. 41 Jae ramiño vi oime yave quia ndeócuai reraja vaera ivoɨta metei kilómetro, eraja mócoi kilómetro --jei--. 42 Jae ramiño vi oime yave quia oyerure ndeve mbae re vae, emee chupe, jare oime yave quia mbae oiporu ndeve vae, eiporuca chupe --jei--. 43 Peendu ma quirai Moisés aracae jei corai: “Eaɨu neiru jare emotareɨ nderovaicho”. Jocorai jei --jei--. 44 Erei che jae peve, peaɨu perovaicho reta. Peyerure Tumpa pe omovendise vaera oyepopeyu peré vae reta. Peyapo icavi vae pemotareɨ vae reta pe. Peyerure Tumpa pe icavi mbae vae oyapo peve vae reta re --jei--. 45 Jocorai peyapo yave, peicota peRu ara pe oi vae taɨ retara. Echa peRu omee cuaraɨ icavi mbae vae oyapo vae reta jare icavi vae oyapo vae reta pe, opaete vae güɨnoi vaera tembipe. Jae ramiño vi omee ama jupi vae reta jare jupi mbae vae reta pe, opaete vae güɨnoi vaera ɨ --jei--. 46 Echa peaɨu yave peraɨu vae retaño, jocuae mbaeti etei co mbae icavi vae. Jae rambue Tumpa ngaraa omee peve mbae jocuae jeco pegua. Echa mburuvicha peguara ocovara vae reta vi oyapo jocorai --jei--. 47 Jae ramiño vi peicuava yave perɨvɨ retaño, jocuae mbaeti etei co mbae icavi vae. Echa mburuvicha peguara ocovara vae reta vi oyapo jocorai --jei--. 48 Jae rambue jecuaeño peyapo icavi vae. Echa peRu ara pe oi vae jecuaeño oyapo icavi vae --jei--.

Mateo 6

1 Jupi vae peyapo yave, agüɨye peyapo opaete vae jovaque jae reta oecha vaeraño. Echa peyapo yave opaete vae jovaque, peRu ara pe oi vae ngaraa omee peve mbae jocuae jupi vae peyapo vae jeco pegua --jei--. 2 Jae rambue rembopota paravete vae reta yave, agüɨye eyapo oporombotavɨ vae reta oyapo rami. Echa jae reta omondo jenonde judío reta itupao reta pe jare calle reta rupi oñemimbɨ vae, iru vae reta omboete vaera ombopota paravete vae reta yave. Añete che jae peve, jocuae oporombotavɨ vae reta güɨnoi ma imbaera jocorai oyapo rambue --jei--. 3 Erei nde rembopota paravete vae reta yave, agüɨye toicuaa ndepo ndeasu ndepo ndeacatu oyapo vae, 4 agüɨye vaera quia ye oicuaa nde reyapo vae regua. Erei ndeRu oicuaata nde reyapo vɨari vae jare omeeta ndeve mbae opaete vae jovaque --jei--. 5 Jare reyerure Tumpa pe yave, agüɨye eyapo oporombotavɨ vae reta oyapo rami. Echa jae reta oyerure Tumpa pe yave, oipota yae iru vae reta oecha vaera. Jae rambue oñemboɨ judío reta itupao reta pe jare calle reta pe oyerure Tumpa pe yave. Añete che jae peve, jocuae oporombotavɨ vae reta güɨnoi ma imbaera jocorai oyapo rambue --jei--. 6 Erei nde reyerure Tumpa pe yave, eique ndero pe jare eñoquenda onque. Jayave eyerure ndeRu pe iru vae reta oicuaa mbae reve. Jare ndeRu oicuaata nde reyapo vɨari vae jare omeeta ndeve mbae opaete vae jovaque --jei--. 7 Erei peyerure Tumpa pe yave, agüɨye eyapo judío mbae vae reta oyapo rami. Echa jae reta jecuaeño omboaɨcuerecuere jei metei vaeño. Echa oñemongueta tei Tumpa oyeapɨsacata jese reta jocorai oyapo yave --jei--. 8 Jae rambue agüɨye peyapo jae reta oyapo rami. Echa peRu oicuaa mbae oata peve vae ndei peyerure chupe jese mbove --jei--. 9 Jae rambue peyerure Tumpa pe corai: OreRu ara pe oi vae, toñemboeteuca nderee. 10 Tou ndeporoocuaia. Toyeapo neremimbota cuae ɨvɨ pe ara pe oyeapo oi rami. 11 Emee oreve ara ñavo orerembiura. 12 Neɨro oreve orembaeyoa reta re, ore oreɨro oipotagüe iyoa orecotɨ vae pe rami. 13 Jare agüɨye emaeño aña guasu re imiari vaera oreve ore oreyoa vaera. Orerepɨ aña guasu güi. Echa nembae co mboroocuaia. Nde renoi opaete mbaepuere. Opaete vae nemboeteta jecuaecuae aveiño. Amén. Jocorai peyerure --jei--. 14 Echa pe reta peɨro yave iyoa pecotɨ vae reta pe, peRu ara pe oi vae iñɨrota vi peve pembaeyoa reta re --jei--. 15 Erei mbaeti yave peɨro iyoa pecotɨ vae reta pe, peRu ngaraa vi iñɨro peve pembaeyoa reta re --jei--. 16 Peyecuacu tembíu güi yave, agüɨye peyapo oporombotavɨ vae reta oyapo rami. Echa jae reta oyecuacu tembíu güi yave, oyecuaa ipɨatɨtɨ yae, iru vae reta oicuaa vaera oyecuacu co ñogüɨnoi tembíu güi. Añete che jae peve, jae reta güɨnoi ma imbaera jocorai oyapo rambue --jei--. 17 Erei nde tembíu güi reyecuacu yave, eyapocavi ndea jare eyuvae, 18 agüɨye vaera iru vae reta oicuaa reyecuacu rei tembíu güi. Jaeño ndeRu oicuaata reyecuacu co rei tembíu güi. NdeRu oicuaata nde reyapo vɨari vae jare omeeta ndeve mbae opaete vae jovaque --jei--. 19 Agüɨye peñovatu cuae ɨvɨ pe jeta mbaembae icavi vae peyeupeguara. Echa cuae ɨvɨ pe cupii reta güɨrocomegua mbaembae jare iru mbaembae iyuquɨrɨ güɨrocomegua, jare imonda vae reta oique vɨari o pe mbaembae oñomi vaera --jei--. 20 Peñovatu mbaembae icavi vae peyeupeguara ara pe. Echa joco pe ngaraa cupii reta güɨrocomegua vaera mbaembae jare ngaraa mbae iyuquɨrɨ, jare ngaraa imonda vae reta oique vɨari mbaembae oñomi vaera --jei--. 21 Echa peñovatu yave mbaembae icavi vae peyeupeguara ɨvɨ pe, jecuaeño peñemonguetata ɨvɨ pegua re. Erei peñovatu yave mbaembae icavi vae peyeupeguara ara pe, jecuaeño peñemonguetata ara pegua re --jei--. 22 Tembipe oique ñanderete pe ñanderesa rupi. Icavi yave nderesa, nderete tɨnɨeta tembipe pe. 23 Erei mbaeti icavi yave nderesa, nderete tɨnɨeta pɨtumimbi pe. Nderete tɨnɨeta tei tembipe pe. Erei tɨnɨe yave pɨtumimbi pe, pɨtumimbi yae co --jei--. 24 Metei tembiócuai oipota yave oyeócuai mócoi iya reta pe, omotareɨta metei iya jare oaɨuta iru iya, ani oparavɨquɨ cavita metei iya pe jare güɨroɨrota iru iya. Mbaeti pepuere peyeócuai Tumpa pe corepoti peaɨu reve --jei--. 25 Jae rambue che jae peve, agüɨye peñemambeco mbae re. Agüɨye peñemambeco perembiura re. Jae ramiño vi agüɨye peñemambeco peremimondera re. Ngaraa pepuere peico cavi jecuaeño peñemambeco yave perembiura re, jare perete mbaeti oipota jeta temimonde ipora vae --jei--. 26 Pemae güɨra reta re. Jae reta mbaeti omaetɨ jare mbaeti vi ombaarɨvo. Mbaeti vi oñovatu avati avatío pe. Erei peRu ara pe oi vae omongaru reta. Jare Tumpa peraɨu yae güɨra reta güi --jei--. 27 Güɨramoi peñemambeco peipota tei pepucu rambue. Erei ngaraa etei pepuere peñembocuacuaa pepucu yae vaera peñemambeco jese rambue --jei--. 28 ¿Maera pa peñemambeco peremimondera re? Peñemongueta mbaepotɨ reta re, quirai ocuacuaa reta. Mbaeti oparavɨquɨ reta. Mbaeti vi omaepova reta. 29 Erei che jae peve, mbaepotɨ reta ipora yae Salomón jemimonde ipora yae vae güi. 30 Tumpa omopora yae ñana, yepe tei metei ara ñana oi co pe jare pɨareve pe ócai. Jae rambue Tumpa omeeta co peve peremimondera. Michi co peporogüɨrovia --jei--. 31 Agüɨye peñemambeco mbae re. Agüɨye peñemambeco perembiura re. Jae ramiño vi agüɨye peñemambeco peremimondera re --jei--. 32 Echa opaete ɨvɨ pegua reta oñemambeco cuae mbaembae re. Jare peRu ara pe oi vae oicuaa icavi co penoi vaera opaete cuae mbaembae --jei--. 33 Erei icavi co peipota yae vaera Tumpa iporoocuaia jare peipota vaera peyapo jupi vae Tumpa jupi vae oyapo rami. Jocorai yave, Tumpa omeeta peve opaete cuae mbaembae --jei--. 34 Jae rambue agüɨye peñemambeco pɨareve peguara vae re. Echa pɨareve oyeapo yeta mbae pemambeco vaera. Ara ñavo oyeapo mbaembae pemambeco vaera --jei--.

Mateo 7

1 Agüɨye pejaa iru vae, agüɨye vaera iru vae peraa. 2 Echa pejaa yave iru vae, iru vae peraata co. Jae ramiño vi icavi vae peyapo yave iru vae pe, iru vae oyapota icavi vae peve. Jae ramiño vi icavi mbae vae peyapo yave iru vae pe, iru vae oyapota icavi mbae vae peve --jei--. 3 Agüɨye jecuaeño emae ɨtɨ michi vae neiru jesa pe oi vae re, oime yave renoi ɨtɨ tuicha vae nderesa pe --jei--. 4 Ngaraa ndepuere rere neiru pe: Cherɨvɨ, taequi nderesa güi jocuae ɨtɨ michi vae. Echa nde renoi ɨtɨ tuicha vae nderesa pe --jei--. 5 Nde co jae oporombotavɨ vae. Eequi rani ɨtɨ tuicha vae nderesa güi. Jayave remae cavita ndepuere vaera reequi ɨtɨ michi vae neiru jesa güi --jei--. 6 Agüɨye pemee mbae oñeñono tee Tumpa peguara vae ñaɨmba reta pe. Jae ramiño vi agüɨye peñono ita ipora yae vae reta cuchi reta jóvai. Echa jocorai peyapo yave, opɨro retata jese reta jare güɨramoi oyerovata pesuu vaera --jei--. 7 Peyerure Tumpa pe mbae re jare Tumpa omeeta peve. Peeca jare pevaeta. Pembopu onque jare onque oyepeata peve --jei--. 8 Echa peyerure yave Tumpa pe mbae re, Tumpa omeeta peve. Jare peeca yave mbae, pevaeta. Jare pembopu yave onque, onque oyepeata peve --jei--. 9 Nde renoi yave metei nderaɨ, nderaɨ oyerure yave ndeve mbɨyape re, ngaraa remee chupe metei ita mbɨyape jecovia pe --jei--. 10 Jae ramiño vi nderaɨ oyerure yave ndeve jevae ɨ rupigua re, ngaraa remee chupe metei mboi jevae ɨ rupigua jecovia pe --jei--. 11 Yepe tei pe reta jecuaeño peyapo icavi mbae vae, erei pemee co mbaembae icavi vae pemichia reta pe. Jae rambue peRu ara pe oi vae iquɨreɨ yae omee mbaembae icavi vae oyerure chupe jese vae reta pe --jei--. 12 Jae rambue peyapo iru vae reta pe peipota iru vae reta oyapo vaera peve vae rami. Echa cuae co jae mboroócuai jeigüe jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta jeigüe --jei--. 13 Peique taraquera ipɨmí vae rupi. Echa taraquera ipɨguasu vae rupi oique vae reta oguata tape ipɨguasu vae pe, erei yogüɨraja cañɨtei pe. Jare jeta vae oique jocuae taraquera ipɨguasu vae rupi --jei--. 14 Echa taraquera ipɨmí vae rupi oique vae reta oguata tape ipɨmí vae pe, erei yogüɨraja tecove opa mbae vae güɨnoi vae reta ñogüɨnoia pe. Jare mbovɨño ovae jocuae taraquera ipɨmí vae --jei--. 15 Amogüe oporombotavɨ vae reta jeita: Che co jae Tumpa iñee omombeu vae. Agüɨye perovia. Jae reta jei peve oipota co omombeu peve Tumpa iñee, erei oipota oyapo icavi mbae vae peve --jei--. 16 Peicuaata jae reta oporombotavɨ vae reta co icavi mbae vae oyapo rambue. Mbaeti yaequi uva metei yai güi. Jae ramiño vi mbaeti yaequi ɨva metei yai güi --jei--. 17 Metei ɨvɨra icavi vae omee ia icavi vae. Jae ramiño vi metei ɨvɨra icavi mbae vae omee ia icavi mbae vae --jei--. 18 Metei ɨvɨra icavi vae mbaeti omee ia icavi mbae vae. Jae ramiño vi metei ɨvɨra icavi mbae vae mbaeti omee ia icavi vae --jei--. 19 Ɨvɨra ia mbaeti yave icavi, ɨvɨra iya oyasɨa jare oapɨ --jei--. 20 Jae rambue peicuaata jae reta oporombotavɨ vae reta co icavi mbae vae oyapo rambue --jei--. 21 Jeta vae jeita cheve: CheYa, cheYa. Erei amogüe jocorai jei vae ngaraa yogüɨreco mboroocuaia ara pegua pe. Echa jaeño cheRu ara pe oi vae jemimbota oyapo vae reta yogüɨrecota joco pe --jei--. 22 Jeta vae jeita cheve jocuae ara: CheYa, cheYa, ore romombeu Tumpa iñee nderee re. Jae ramiño vi nderee re romondo aña reta oya jese vae reta güi. Jae ramiño vi nderee re royapo jeta mɨacañɨ reta. Jocorai jeita --jei--. 23 Erei che jaeta chupe reta: Che mbaeti etei pocuaa. Pecua chegüi. Echa pe reta peyapo icavi mbae vae. Jocorai jaeta --jei--. 24 Jae rambue oime yave quia oyeapɨsaca cheré vae, jae oyapo yave che jae chupe oyapo vaera vae, jae co metei cuimbae iyaracuaa vae jora oyapo vae rami. Echa cuimbae iyaracuaa vae oñono o iguapɨara ita tuicha vae ɨvɨgüɨ pe oi vae re --jei--. 25 Jayave oquɨ tanta jare jeta yae ɨ osɨrɨ o cotɨ. Ɨvɨtu yae vi o re. Ɨ jare ɨvɨtu omboyaparata tei o. Erei o mbaeti oyapara. Echa iguapɨa oi metei ita tuicha vae ɨvɨgüɨ pe oi vae re --jei--. 26 Erei oime yave quia oyeapɨsaca cheré vae, mbaeti yave oyapo che jae chupe oyapo vaera vae, jae co metei cuimbae mbaeti iyaracuaa vae jora oyapo vae rami. Echa cuimbae mbaeti iyaracuaa vae oyapo jora ɨvɨcuiti re --jei--. 27 Jayave oquɨ tanta jare jeta yae ɨ osɨrɨ o cotɨ. Ɨvɨtu yae vi o re. Ɨ jare ɨvɨtu omboyapara o. Opa oñemboai jocuae o --jei. 28 Jare Jesús opaete cuae jei ma yave, opaete oyeapɨsaca jese vae reta ipɨacañɨ iporomboe re. 29 Echa omboe reta mbaepuere güɨnoi vae rami. Mbaeti jocorai oporomboe mboroócuai re oporomboe vae reta.

Mateo 8

1 Jare Jesús ogüeyɨ ma ɨvɨtɨ güi yave, jeta yae vae yogüɨraja jaɨcue. 2 Jayave ou Jesús oia pe metei cuimbae ipire ocúi vae. Oyeatɨca Jesús jóvai. --CheYa, reipota yave, ndepuere chembogüera --jei chupe. 3 Jayave Jesús oñono ipo jese. --Aipota. Ecuera --jei chupe. Jare jupiveiño cuimbae ocuera imbaerasɨ güi. Mbaeti ma ocúi ipire. 4 Jayave Jesús jei ye chupe: --Agüɨye emombeu quia pe. Ecua eyeechauca sacerdote pe, jare emee mbota Moisés peócuai rami, tenta pegua reta oicuaa vaera recuera ma co --jei. 5 Jare Jesús ojo ovae yave Capernaum pe, ou jae oia pe metei cien sundaro vae juvicha oyerure vaera chupe mbae re. 6 Jae jei Jesús pe: --CheYa, cherembiócuai imbaerasɨ. Oñeno oi chero pe. Mbaeti ipuere omɨi. Oiporara yae jasɨ --jei. 7 Jayave Jesús jei chupe: --Taja tambogüera. 8 Erei cien sundaro vae juvicha jei chupe: --CheYa, agüɨye ecua chero pe. Echa che mbaeti co mbae. Ndepuere rere cuae güiño cherembiócuai ocuera vaera jare ocuerata co --jei--. 9 Echa oime mburuvicha mbaepuere güɨnoi cheré vae reta. Jae ramiño vi che anoi mbaepuere sundaro reta re. Che jae metei sundaro pe: Ecua, jare jae ojo. Jae ramiño vi che jae iru sundaro pe: Eyu, jare jae ou. Jae ramiño vi che jae cherembiócuai pe: Eyapo cuae, jare jae oyapo --jei. 10 Jare Jesús cuae oendu yave, ipɨacañɨ cien sundaro vae juvicha re, jare jei yogüɨraja jaɨcue vae reta pe: --Añete che jae peve, mbaeti avae cuae nunga mborogüɨrovia tuicha vae Israel pegua reta ipɨte pe. 11 Jare che jae peve, jeta vae yogüeruta cuaraɨ oea cotɨ güi jare cuaraɨ oiquea cotɨ güi jare oguapɨ retata Abraham jare Isaac jare Jacob ndive mboroocuaia ara pegua pe --jei--. 12 Erei mboroocuaia pe yogüɨrecota tei vae reta oñemomboucata pɨtumimbi oia pe mboroocuaia icatu pe. Joco pe jae reta oyaeota jare jai omboquɨrɨrɨuta --jei. 13 Jayave Jesús jei cien sundaro vae juvicha pe: --Ndepuere reo. Ayapo ma reipota ayapo vaera vae rerovia cheré rambue --jei. Jare jocuae ora pe etei cien sundaro vae juvicha jembiócuai ocuera. 14 Jare Jesús oique Pedro jo pe yave, oecha Pedro jaicho oñeno oi jupa pe jacu oi rambue. 15 Jayave Jesús oipopɨɨ jare jacu opɨta chugüi. Jayave cuña opúa jare omee mbae jou reta vaera. 16 Jare cuaraɨ oique ma yave, tenta pegua reta güeru Jesús pɨri jeta aña oya jese vae reta. Jayave Jesús oyócuai aña reta yogüɨraja vaera opaete oya jese vae reta güi, jare ombogüera opaete imbaerasɨ vae reta. 17 Jocorai oyapo Jesús oyeapo vaera Tumpa iñee aracae omombeu vae Isaías jeigüe vae. Echa jae jei corai: Jae etei güɨraja ñandegüi ñanembaerasɨ reta. 18 Jare jeta yae vae yogüeru Jesús oia pe. Jare Jesús oecha yave, jei jemimboe reta pe yogüɨraja vaera ɨ guasu jovaicho pe. 19 Jare metei mboroócuai re oporomboe vae ou Jesús oia pe jare jei chupe: --Oporomboe vae, taja nderupíe opaete que rupi reoa rupi. 20 Jayave Jesús jei chupe: --Aguara reta güɨnoi icua reta, jare güɨra reta güɨnoi jaitɨ reta. Echa che cuimbaera ayeapo vae mbaeti anoi cherora --jei. 21 Jare iru Jesús jemimboe jei Jesús pe: --CheYa, emaeño rani cheré aja vaera añotɨ cheru. 22 Erei Jesús jei chupe: --Eyu cherupíe. Mbaeti tecove opa mbae vae güɨnoi vae reta toñotɨ omano vae reta --jei. 23 Jayave Jesús oyeupi chalana pe jare jemimboe reta vi oyeupi pɨpe. 24 Jare ou ɨvɨtu tanta oyepeyu, jare ɨaparúa oñeñoña chalana pe, jare omotɨnɨe seri ma. Erei Jesús oque oi. 25 Jayave Jesús jemimboe reta yogüɨraja omoingove. Jei reta chupe: --OreYa, orerepɨ. Ñamanota ma. 26 Jayave Jesús jei chupe reta: --¿Maera pa pequɨye? Michi yae co peporogüɨrovia --jei. Jayave opúa jare oñeengata ɨvɨtu jare ɨ pe. Jare opaete quirii. 27 Jare Jesús jemimboe reta ipɨacañɨ jare jei: --¿Mbae nunga cuimbae ra cuae? Ɨvɨtu jare ɨ guasu oyapo oyocuaigüe. 28 Jayave yogüɨraja ovae ɨ guasu jovaicho pe, gadareno reta iɨvɨ pe. Jare yogüeru teogüerɨrurenda güi oovaiti Jesús mócoi cuimbae aña oya jese vae reta. Pochɨ yae reta. Jae rambue mbaeti quia ipuere oguata jocuae tape rupi. 29 Jare jae reta iñeeata reve jei: --¿Maera pa reyu oremambeco, Jesús? Nde co jae Tumpa Taɨ. ¿Reyu pa reiporarauca oreve añave? Taɨcue rupi ramo reiporaraucata tei co oreve --jei reta. 30 Jare mombɨrɨ chugüi reta jeta cuchi reta ocaru ñogüɨnoi. 31 Jare aña reta oyerure Jesús pe: --Cuae cuimbae reta güi oremondo yave, emaeño oreré rojo vaera roya cuchi reta re. 32 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pecua. Jare yogüɨraja ma yave cuimbae reta güi, aña reta yogüɨraja oya cuchi reta re. Jayave opaete cuchi reta osɨi tanta oa ɨ guasu pe ɨvɨa güi jare joco pe ipɨtupa. 33 Jayave cuchi iñangarecoa reta otecuarai, jare yogüɨraja tenta pe, jare omombeu tenta pegua reta pe opaete oyeapo vae regua. Omombeu vi chupe reta mbae aña oya jesegüe vae reta pe oyeapo vae. 34 Jayave opaete tenta pegua reta yogüeru oovaiti Jesús. Jare oecha yave, oyerure chupe ojo vaera iɨvɨ güi.

Mateo 9

1 Jare Jesús oyeupi ye metei chalana pe jare ojo ye ɨ guasu jovaicho pe. Jayave ojo ovae jenta ae pe. 2 Jayave amogüe vae güeru metei cuimbae imbaerasɨ vae. Cuae cuimbae mbaeti ipuere omɨi. Oñeno oi jupa pe. Jesús cuae oecha yave, oicuaa jae reta güɨrovia co jese, jare jei cuimbae mbaeti ipuere omɨi vae pe: --Eyerovia, cherɨvɨ. Nembaeyoa reta oñemboai ma --jei. 3 Jayave amogüe mboroócuai re oporomboe vae reta oñemongueta ipɨa pe: Cuae cuimbae jei icavi mbae vae Tumpa cotɨ. 4 Erei Jesús oicuaa jae reta iñemongueta, jare jei chupe reta: --¿Maera pa penoi pepɨa pe ñemongueta icavi mbae vae reta? 5 Chepuere jae cuae cuimbae pe: Nembaeyoa reta oñemboai ma. Jae ramiño vi chepuere jae chupe: Epúa eguata. ¿Mbae nunga pa mbaetita yavai jae vaera? --jei--. 6 Erei aipota peicuaa vaera cuae: Che cuimbaera ayeapo vae chepuere cheɨro quia pe imbaeyoa reta re ɨvɨ pe ai rambueve --jei. Jayave jei cuimbae mbaeti ipuere omɨi vae pe: --Epúa evoɨ nderupa, jare ecua ndero pe. 7 Jayave cuimbae opúa, jare oe ojo jo cotɨ. 8 Erei jeta yae vae joco pe ñogüɨnoi vae oecha yave, oquɨye jare omboete Tumpa, mbaepuere tuicha vae omee Jesús pe rambue. 9 Jare Jesús joco güi ojo yave, oecha metei cuimbae Mateo jee vae oguapɨ oi mburuvicha peguara ocovara ñogüɨnoia pe, jare jei chupe: --Eyu cherupíe. Jayave Mateo opúa, jare ojo jae jupíe. 10 Jare Jesús ocaru oi rambueve Mateo jo pe, jeta mburuvicha peguara ocovara vae reta jare teco icavi mbae vae oyapo vae reta yogüeru ocaru vaera Jesús jare jemimboe reta ndive. 11 Jare fariseo reta cuae oecha yave, jei Jesús jemimboe reta pe: --¿Maera pa ocaru pemboe vae ocovara vae reta jare teco icavi mbae vae oyapo vae reta ndive? 12 Erei Jesús cuae oendu yave, jei chupe reta: --Mbaeti mbae jasɨ chupe vae reta mbaeti oeca oporopoano vae. Imbaerasɨ vae retaño oeca --jei--. 13 Pecua peñemboe mbae oipota jei cuae: “Aipota peporoparareco vaera, mbaeti maemɨmba oyeyucagüe reta perocuavee vaeraño”. Echa che ayu aeni vaera iyoa vae reta, mbaeti jupi vae reta --jei. 14 Jayave yogüeru Juan jemimboe reta Jesús oia pe jare oparandu chupe: --¿Maera pa ore jare fariseo reta royecuacu tembíu güi, erei neremimboe reta mbaeti oyecuacu tembíu güi? 15 Jayave Jesús jei chupe reta: --Omendata vae pɨri ñogüɨnoi vae reta ngaraa etei oyecuacu tembíu güi, omendata vae jae reta ndive oi rambueve. Erei outa ovae ara omendata vae oyererajauca vaera chugüi reta. Jayave ramo jae reta oyecuacuta tembíu güi --jei--. 16 Mbaeti icavi ñamboya vaera temimonde indechi vae maemboyaa ipɨau vae pe. Echa jocorai yayapo yave, maemboyaa ipɨau vae omoata temimonde indechi vae, jare temimonde jeiete osoro --jei--. 17 Jae ramiño vi mbaeti icavi ñamboɨru vaera vino ipɨau vae vino jɨru guasupi indechi vae pe. Echa jocorai yayapo yave, vino omondoro jɨru, jare vino oyepɨyere, jare jɨru mbaeti ma icavi. Jae rambue ñamboɨru vino ipɨau vae jɨru ipɨau vae pe. Echa jocorai yayapo yave, jɨru mbaeti osoro jare vino mbaeti oyepɨyere --jei. 18 Jare Jesús cuae jei chupe reta rambueve, ou Jesús oia pe ovae metei mburuvicha. Jae oyeatɨca Jesús jóvai jare jei: --Cherayɨ omanota ma oi. Erei yaja eñono ndepo jese embogüera, agüɨye vaera omano --jei. 19 Jayave Jesús jare jemimboe reta yogüɨraja mburuvicha jupíe. 20 Jare metei cuña doce año ma oiporara tugüɨguasu vae oya Jesús re icupe cotɨ jare oyavɨquɨ jemimonde jembeɨ. 21 Echa jae jei ma iyeupe ipɨa pe: --Yepe tei jemimondeño tayavɨquɨ, acuerata co. 22 Erei Jesús oyerova, jare oecha yave, jei chupe: --Chereindɨ, ndepɨacatu. Recuera ma rerovia cheré rambue. Jare jupiveiño cuña ocuera. 23 Jare Jesús oique mburuvicha jo pe yave, oecha oñemimbɨ vae reta jare jeta joco pe yatɨ vae reta omboɨapu yae ñogüɨnoi. 24 Jayave jei chupe reta: --Pecua icatu pe. Cuae cuñatai mbaeti co omano. Oqueño co oi --jei. Erei joco pe ñogüɨnoi vae reta oyóyai Jesús. 25 Jayave Jesús omoe opaete vae oca pe. Jayave oique ye o pe jare oipɨɨ cuñatai ipo pe, jare cuñatai opúa voi. 26 Jare opaete jocuae ɨvɨ pegua reta oendu quirai Jesús oyapo cuae mɨacañɨ. 27 Jare Jesús joco güi ojo yave, mócoi cuimbae jesa mbae vae reta yogüɨraja jaɨcue, jare iñeeata reve jei chupe: --Nde co jae David Taɨ. Oreparareco. 28 Jare Jesús oique ma yave o pe, cuimbae jesa mbae vae reta vi oique jaɨcue. Jayave Jesús oparandu chupe reta: --¿Perovia pa chepuere co ayapo cuae peve? --Rogüɨrovia, oreYa --jei reta. 29 Jayave Jesús oyavɨquɨ jae reta jesa, jare jei chupe reta: --Perovia rambue, pemae. 30 Jare mócoi reve ipuere omae. Jayave Jesús jei chupe reta: --Agüɨye pemombeu quia pe. 31 Erei jae reta yogüɨraja ma yave, omombeu jeta yae vae jocuae ɨvɨ pegua reta pe Jesús oyapo chupe reta vae. 32 Jare jae reta yogüɨraja ma yave, iru vae reta güeru Jesús oia pe metei iupa vae. Metei aña oya ma cuae iupa vae re. 33 Jayave Jesús omondo aña chugüi jare iupa vae omboɨpɨ imiari. Jare jeta yae vae ipɨacañɨ jare jei reta: --Mbaeti etei yaecha cuae nunga mɨacañɨ Israel pe. 34 Erei fariseo reta jei: --Aña guasu imbaepuere pe omondo aña reta oya jese vae reta güi. 35 Jare Jesús ojo opaete tenta tuicha vae reta jare tenta michi vae reta rupi, jare oporomboe judío reta itupao ñavo pe. Omombeu ñee icavi vae Tumpa iporoocuaia pegua, jare ombogüera imbaerasɨ vae reta oipotagüe mbaerasɨ güi. 36 Erei oecha yave jeta yae vae, oiparareco omae jese reta. Echa jae reta oñemambeco jare ipɨatɨtɨ. Vecha mbaeti iñangarecoa güɨnoi vae reta rami co. 37 Jayave Jesús jei jemimboe reta pe: --Jeta yae co yaarɨvo vaera. Erei mbovɨ yae co oarɨvo vae reta. 38 Jae rambue pe reta peyerure ñandeYa pe omondo vaera oparavɨquɨ vae reta oarɨvo reta vaera --jei.

Mateo 10

1 Metei ara Jesús oeni jocuae doce jemimboe reta, jare omee chupe reta mbaepuere omondo vaera aña reta oya jese vae reta güi jare ombogüera vaera imbaerasɨ vae reta oipotagüe mbaerasɨ güi. 2 Cuae co jae jocuae doce Jesús jemimondo reta jee: Simón (Pedro jee vae), jare Simón tɨvɨ Andrés jee vae, jare Zebedeo taɨ reta Jacobo jare Juan jee vae, 3 Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo ocovara vae, Alfeo taɨ Jacobo jee vae, Lebeo Tadeo, 4 Simón (jae co metei cananita), jare Judas Iscariote (cuae cuimbae omoeterenga Jesús jovaicho reta pe). 5 Jare ndei omondo reta mbove, Jesús oyócuai cuae doce reve. --Agüɨye pecua judío mbae vae reta ñogüɨnoia pe. Agüɨye pecua samaritano jenta reta pe --jei--. 6 Pecua Israel pegua reta ñogüɨnoia pe. Echa jae reta vecha ocañɨ vae reta rami co --jei--. 7 Jare peguata rambueve, pemombeu iru vae reta pe corai: Mboroocuaia ara pegua outa ma ovae --jei--. 8 Pembogüera imbaerasɨ vae reta. Pembogüera ipire ocúi vae reta. Pemoingove ye omanogüe vae reta. Pemondo aña reta oya jese vae reta güi. Che amee ma peve cuae mbaepuere jepɨ mbae reve. Jae rambue agüɨye pecovara mbae quia pe peyapota chupe vae re --jei--. 9 Agüɨye peraja oro jare corepoti pecuacuaa pe. 10 Agüɨye vi peraja peaporoca, jare agüɨye pemonde mócoi camisa. Peraja jaeño metei pepopoca jare pepɨapaa pemonde vae. Echa icavi co iru vae reta omboepɨ vaera oparavɨquɨ vae pe --jei--. 11 Jare peo yave metei tenta tuicha vae pe ani metei tenta michi vae pe, peparandu quia ra pepuere perovia catu joco pe. Jayave peico jae jo pe jocuae tenta güi peo ye regua --jei--. 12 Jare peique metei o pe yave, pere: Tumpa tomee peve mbɨacatu. 13 Jare pepuere yave perovia catu joco pe yogüɨreco vae reta, Tumpa omeeta chupe reta mbɨacatu. Erei mbaeti yave pepuere perovia catu, pe retaño penoita mbɨacatu --jei--. 14 Jare oime yave metei tenta pegua reta mbaeti oipota pepɨta vaera joco pe jare mbaeti oipota oyeapɨsaca peré vae, pecuaño joco güi jare pemotumo ɨvɨtimbo pepɨ güi --jei--. 15 Añete che jae peve, Tumpa ojaa yave ɨvɨ pegua reta, jocuae tenta pegua reta oiporara yaeta Sodoma jare Gomorra pegua reta güi --jei--. 16 Mase, pomondo icavi mbae vae oyapo vae reta ipɨte rupi. Pe reta vecha reta rami co. Jae reta aguarañaɨmba reta rami co. Jae rambue pearacuaa catu mboi iyaracuaa catu rami. Jae ramiño vi agüɨye peyapo icavi mbae vae pɨcasu mbaeti oyapo icavi mbae vae rami --jei--. 17 Peñeandu. Echa iru vae reta pererajata mburuvicha reta yatɨa pe, oñeapo vaera peré. Jare penupata judío reta itupao reta pe --jei--. 18 Jare peyererajaucata mburuvicha reta jare mburuvicha guasu reta jóvai chereco pegua, pepuere vaera chemombeu chupe reta jare judío mbae vae reta pe --jei--. 19 Erei jae reta pemoeterenga yave, agüɨye peñemambeco mbae pereta mburuvicha reta pe vae re. Echa Espíritu Santo oicuaucata peve jocuae ora pe etei mbae pere vaera --jei--. 20 Echa peRu iEspíritu imiarita pe reta rupi, mbaeti pe retaiño --jei--. 21 Jare metei cuimbae omoeterengata tɨvɨ oyeyucauca vaera. Jae ramiño vi metei cuimbae omoeterengata taɨ oyeyucauca vaera. Jare michia reta oyovaicho retata tu jare ichɨ ndive, jare oyucauca retata --jei--. 22 Jare peñemotareɨucata opaete vae pe chereco pegua. Erei josa ojo ovae iyapɨ pe vae oñemboasaucata co --jei--. 23 Erei metei tenta pe oyapo reta icavi mbae vae peve yave, petecuarai iru tenta pe. Añete che jae peve, ngaraa peo opaete Israel pegua reta jenta pe ndei che cuimbaera ayeapo vae ayu ye mbove --jei--. 24 Metei oñemboe oi vae mbaeti oicuaa jeta yae oporomboe vae oicuaa vae güi. Jae ramiño vi metei oyeócuai vae imbaepuere mbaeti tuicha yae iya imbaepuere güi --jei--. 25 Icavi co metei oñemboe oi vae oñemboe cavi vaera oporomboe vae oicuaa vae re. Jae ramiño vi icavi co metei oyeócuai vae oiporu cavi vaera mbaepuere iya omee chupe vae. Che co jae peYa, jare iru vae reta chembojee Beelzebú. Jae rambue pembojeeta Beelzebú taɨ reta. Echa pe reta peyeócuai cheve --jei--. 26 Erei agüɨye pequɨye chugüi reta. Oime yave mbae oyeasoi vae, oyeechaucañotai co. Jare oime yave mbae oñemi vae, oyecuaañotai co --jei--. 27 Pɨtumimbi pe che jae peve vae re pemiari tembipe pe. Jare che jae vɨari peve vae pemombeu opaete vae pe --jei--. 28 Agüɨye pequɨye oporoyuca vae reta güi. Echa pereteño ipuere oyuca. Mbaeti ipuere oyuca perecove. Pequɨye Tumpa güi. Echa jae ipuere omondo quia jete jare jecove tata guasu pe --jei--. 29 Peicuaa co quirai omaemee vae reta omee mócoi güɨra-raɨ mbovɨ yae corepoti re. Erei mbaeti metei yepe omano oa ɨvɨ re peRu mbaeti oicuaa reve --jei--. 30 Tumpa oicuaa mbovɨ pea penoi peaca re --jei--. 31 Jae rambue agüɨye pequɨye. Echa Tumpa peraɨu yae jeta güɨra-raɨ güi --jei--. 32 Oime yave quia iru vae reta jovaque chemboete vae, che amboeteucata cheRu ara pe oi vae jovaque --jei--. 33 Erei oime yave quia iru vae reta jovaque checuacu vae, che vi aicuacuta cheRu ara pe oi vae jovaque --jei--. 34 Güɨramoi peñemongueta che ayu co amee vaera mbɨacatu ɨvɨ pegua reta pe. Erei mbaeti jocorai. Che ayu oñemboyao vaera oyougüi ɨvɨ pegua reta, mbaeti güɨnoi vaera mbɨacatu --jei--. 35 Ayu metei cuimbae oyovaicho vaera tu ndive, jare cuñatai oyovaicho vaera ichɨ ndive, jare cuña oyovaicho vaera imendɨ ndive --jei--. 36 Jare cuimbae jo pegua reta oyovaichota cuimbae ndive --jei--. 37 Oime yave quia oaɨu yae tu jare ichɨ chegüi vae, ngaraa ipuere oico cheremimboera. Jae ramiño vi oime yave quia oaɨu yae imichia reta chegüi vae, ngaraa ipuere oico cheremimboera --jei--. 38 Jare oime yave quia mbaeti ovoɨ güɨraja icurusu ojo vaera cherupíe vae, ngaraa ipuere oico cheremimboera --jei--. 39 Oipota oñovatu jecove vae ngaraa ipuere oñovatu. Erei omoeterengata jecove chereco pegua vae oñovatuta co --jei--. 40 Oime yave quia pemboresive vae, che co chemboresive. Jare chemboresive vae omboresive co chembou vae --jei--. 41 Oime yave quia metei Tumpa iñee omombeu vae Tumpa iñee omombeu rambue omboresive vae, Tumpa omeeta chupe iñee omombeu vae pe omeeta vae. Jae ramiño vi oime yave quia metei jupi vae oyapo vae jupi vae oyapo rambue omboresive vae, Tumpa omeeta chupe jupi vae oyapo vae pe omeeta vae --jei--. 42 Añete che jae peve, oime yave quia omee metei taza ɨ iroɨsagüe yepe metei michia jou vaera vae, oyapo yave jocorai jae co cheremimboe rambue, amboecoviata co chupe --jei.

Mateo 11

1 Jare Jesús opa ma oyócuai yave jocuae doce jemimboe reta, jae etei ojo joco güi oporomboe vaera jare omombeu vaera Tumpa iñee Israel pegua tenta reta pe. 2 Jare Juan tembipɨɨrɨru pe oi rambueve, oendu Cristo oyapo oi vae regua. Jayave ombou mócoi jemimboe reta Jesús oia pe 3 jei vaera chupe: --¿Nde pa co jae Cristo outa vae? ani ¿roarota pa iru vae ou vaera? 4 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pecua ye pemombeu Juan pe peendu jare peecha vae. 5 Jesa mbae vae reta omae. Mbaeti ipuere oguata vae reta oguata. Ipire ocúi vae reta ocuera. Iyapɨsa mbae vae reta oendu. Omanogüe vae reta oicove ye. Paravete vae reta oyeapɨsaca ñee icavi vae re --jei--. 6 Jare Tumpa omovendiseta jecuae güɨrovia cheré vae reta --jei. 7 Jare yogüɨraja ye yave Juan ombou vae reta, Jesús omboɨpɨ imiari joco pe ñogüɨnoi vae reta pe Juan re. Jei chupe reta: --¿Quia re pa co peo ñuu pe pemae? Jae mbaeti co ipɨrata mbae vae tacuarasɨ omɨi ɨvɨtu oipeyu yave vae rami --jei--. 8 ¿Quia re pa co peo pemae? Jae mbaeti omonde temimonde ipora vae. Mase, temimonde ipora vae omonde vae reta yogüɨreco mburuvicha guasu reta jo pe --jei--. 9 ¿Quia re pa co peo pemae? ¿Peo ra pemae metei Tumpa iñee omombeu vae re? Añete che jae peve, Tumpa omee chupe oyapo vaera jeta yae iru Tumpa iñee omombeu vae reta oyapo vae güi --jei--. 10 Tumpa iñee pe oyecuatía oi jese corai: Mase --jei Tumpa--, che amondota cheñee güɨrajata vae nerenonde, oyapocavi vaera nderapera. Jocorai oyecuatía oi --jei--. 11 Añete che jae peve, Tumpa omee Juan oporombobautizase vae pe oyapo vaera jeta yae iru Tumpa iñee omombeu vae reta oyapo vae güi. Erei taɨcuegua vae ara pegua mboroocuaia pegua oñemboeteuca yaeta Juan güi --jei--. 12 Juan oporombobautizase vae omboɨpɨ Tumpa iporoocuaia regua omombeu güive, opaete vae oipota yae oique jocuae mboroocuaia ara pegua pe --jei--. 13 Echa opaete Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatía vae jare mboroócuai vi oicuauca Tumpa iporoocuaia regua ndei Juan ou mbove --jei--. 14 Jare peipota yave perovia, jae co Elías. Echa Tumpa iñee aracae omombeu vae jei outa co Elías --jei--. 15 Ipuere oendu vae toyeapɨsaca cuae re --jei--. 16 Tamombeu peve mbae ndive amboyovaque añave yogüɨreco vae reta. Jae reta co michia maemeea pe oguapɨ ñogüɨnoi vae reta rami. Jae reta jei oyoupe corai: 17 Roñemimbɨ ma peve, erei pe reta mbaeti pepɨrae. Orepɨatɨtɨ perovaque, erei pe reta mbaeti peyaeo. Jocorai jei --jei--. 18 Echa Juan ou, jare jae oyecuacu tembíu jare vino güi. Jae rambue oicuaa vae reta jei aña oya co Juan re --jei--. 19 Che cuimbaera ayeapo vae ayu, jare che mbaeti ayecuacu tembíu jare vino güi. Jae rambue checuaa vae reta jei corai: Mase, jae jou jeta tembíu jare vino. Jae co mburuvicha peguara ocovara vae reta jare teco icavi mbae vae oyapo vae reta iamingo. Jocorai jei --jei--. Erei opaete iyaracuaa vae reta oicuauca aracuaa icavi co --jei. 20 Jayave Jesús omboɨpɨ oñeengata jocuae tenta jeta yae mɨacañɨ oyapo pɨpe vae reta pe. Echa jocuae tenta pegua reta mbaeti oeya iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae. Jae jei: 21 --Corazín pegua reta oiporarata co. Betsaida pegua reta oiporarata co. Echa jeta mɨacañɨ reta ayapo ipɨte pe chembaepuere pe. Jocorai ayapo yave mona Tiro jare Sidón pe, Tiro jare Sidón pegua reta oeyata tei aracae ma iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae. Omondeta tei temimonde jaimbe vae jare oñonota tei tanimbu iñaca re oicuauca vaera ipɨatɨtɨ co --jei--. 22 Erei che jae peve, Tumpa ojaa yave ɨvɨ pegua reta, Corazín jare Betsaida pegua reta oiporara yaeta Tiro jare Sidón pegua reta güi --jei--. 23 Jare Capernaum pegua reta oñemongueta tei icavi co yogüɨreco vaera Tumpa ndive. Erei Tumpa omondo retata yogüɨreco vaera cañɨtei pe. Echa jeta mɨacañɨ reta ayapo ipɨte pe chembaepuere pe. Jocorai ayapo yave mona Sodoma pe, Sodoma ngaraa tei oñemboai --jei--. 24 Erei che jae peve, Tumpa ojaa yave ɨvɨ pegua reta, Capernaum pegua reta oiporara yaeta Sodoma pegua reta güi --jei. 25 Jayave Jesús jei: --CheRu, nde co jae ara pegua reta jare ɨvɨ pegua reta iYa. Amee yasoropai ndeve quirai nde mbaeti remaeño cuae ɨvɨ pegua iyaracuaa vae reta re oicuaa vaera cuae mbaembae, erei reicuauca michia rami vae reta pe. 26 Icavi co, cheRu. Echa icavi co ndeve reyapo vaera jocorai --jei. 27 Jayave jei ye: --CheRu omee ma cheve opaete. Mbaeti quia oicuaa cavi cheregua, jaeño cheRu. Jae ramiño vi mbaeti quia oicuaa cavi cheRu regua, jaeño che jare che aicuauca chupe vae. Che co jae cheRu Taɨ --jei--. 28 Opaete peñemambeco jare pepɨatɨtɨ vae reta peyu checotɨ. Che tamombutuu perecove --jei--. 29 Peñemboyuayu che ndive jare peñemboe che aipota pomboe jese vae re. Echa che añemomichi. Mbaeti etei añemboete. Jocorai peyapo yave, perecove oputuuta --jei--. 30 Echa peñemboyuayu yave che ndive, ngaraa peñemambeco jare ngaraa pepɨatɨtɨ --jei.

Mateo 12

1 Mbutuu iara pe Jesús ojo co reta rupi jemimboe reta ndive. Jesús jemimboe reta ñɨmbɨaɨ jare omboɨpɨ oipoo trigo jou. 2 Erei fariseo reta oecha yave, jei Jesús pe: --Mase, neremimboe reta oyapo ñogüɨnoi agüɨyeta tei oyapo mbutuu iara pe vae. 3 Jayave Jesús jei chupe reta: --¿Mbaeti etei pa pemongueta David oyapogüe vae regua, jae jare jae ndive ñogüɨnoi vae reta ñɨmbɨaɨ yave? 4 David oique Tumpa jo pe jare jou mbɨyape Tumpa jo pe oñeñono tee vae reta. Agüɨyeta tei co David jare jae ndive ñogüɨnoi vae reta jou jocuae mbɨyape. Jaeño sacerdote reta ipuere jou --jei--. 5 Jare ¿mbaeti etei pa pemongueta mboroócuai pe quirai mbutuu iara pe sacerdote Tumpa jo pe ñogüɨnoi vae reta oyapo agüɨyeta tei quia oyapo mbutuu iara pe vae? Erei Tumpa mbaeti omboeco reta --jei--. 6 Erei che jae peve, che cuae pe ai vae añemboeteuca yae Tumpa jo güi --jei--. 7 Erei mbaeti peicuaa mbae oipota jei cuae Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae: Aipota peporoparareco vaera --jei Tumpa--, mbaeti maemɨmba oyeyucagüe reta perocuavee vaeraño. Jocorai oyecuatía oi. Echa peicuaa yave mona, ngaraa tei pemboeco mbaeti teco güɨnoi vae reta --jei--. 8 Echa che cuimbaera ayeapo vae chepuere jae mbae icavi oyeapo vaera mbutuu iara pe vae --jei. 9 Jare Jesús ojo joco güi oique judío reta itupao pe. 10 Jare oi joco pe metei cuimbae iporovaicho omano vae. Jare joco pe ñogüɨnoi vae reta oparandu Jesús pe: --¿Icavi pa ñambogüera vaera quia mbutuu iara pe? ¿Mbae pa jei mboroócuai cuae re? --jei reta. Echa jae reta oipota tei omboeco Jesús. 11 Jayave Jesús jei chupe reta: --Metei cuimbae güɨnoi yave metei vecha, jare vecha oa yave ɨvɨcua pe mbutuu iara pe, cuimbae oipɨɨ voita güɨnoe ɨvɨcua güi. 12 Erei metei cuimbae jepɨ yae metei vecha güi. Jae rambue jupi co yayapo vaera icavi vae mbutuu iara pe --jei. 13 Jayave jei cuimbae pe: --Eupi ndepo. Jayave cuimbae oupi, jare ipo ocuera cavi ma. Oyovaque ma iporovaicho ipo icavi vae ndive. 14 Jayave fariseo reta oe judío reta itupao güi, jare oñomomiari quirai ra oyucaucata Jesús. 15 Erei Jesús cuae oicuaa yave, ojo joco güi. Jare jeta yae vae yogüɨraja jaɨcue, jare Jesús ombogüera opaete imbaerasɨ vae reta. 16 Jare Jesús oyócuai reta agüɨye vaera omombeu quia co jae. 17 Cuae oyapo, oyeapo vaera Tumpa iñee aracae omombeu vae Isaías jeigüe vae. Echa jae jei corai: 18 Mase, jae co cherembiócuai aiparavo vae --jei Tumpa--. Aaɨu yae. Ayerovia yae jese. Ameeta chupe cheEspíritu, jare jae ojaata judío mbae vae reta. 19 Ngaraa oyoaca quia ndive. Ngaraa vi quia oendu iñee calle reta rupi. 20 Ngaraa oaquɨo tacuarasɨ ñape vae. Ngaraa vi ombogüe mechero michi yae jendɨ oi vae, ndei oporomoamɨri oporojaa vaera mbove. 21 Jare jae jee re judío mbae vae reta güɨroviata. Jocorai jei. 22 Jayave amogüe vae güeru Jesús oia pe metei cuimbae aña oya jese vae. Cuimbae jesa mbae jare iupa vae. Jare Jesús ombogüera. Cuimbae mbaeti ma jesa mbae. Omae ma. Mbaeti ma iupa. Iñee ma. 23 Jare opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta ipɨacañɨ jare jei: --¿Cuae ra co jae David Taɨ? 24 Erei fariseo reta cuae oendu yave, jei reta: --Aña guasu Beelzebú imbaepuere peño omondo aña reta oya jese vae reta güi. 25 Jesús oicuaa fariseo reta iñemongueta jare jei chupe reta: --Metei tenta pegua reta oyovaicho oyoupi yave, opata co jocuae tenta. Jae ramiño vi metei o pegua reta oyovaicho oyoupi yave, opata co jocuae o --jei--. 26 Jare Satanás omondo yave Satanás oya jese vae reta güi, imbaepuere oñemboyao ma co. Jae rambue ngaraa etei ma oi iporoocuaia --jei--. 27 Erei che amondo yave aña reta oya jese vae reta güi Beelzebú imbaepuere pe, ¿quia imbaepuere pe ra omondo aña reta oya jese vae reta güi perentara reta? Pepuere peparandu chupe reta jese --jei--. 28 Erei che amondo aña reta oya jese vae reta güi Tumpa iEspíritu imbaepuere pe. Jae rambue pepuere peicuaa ou ma co peve Tumpa iporoocuaia --jei--. 29 Oime yave quia oipota oique cuimbae ipɨrata vae jo pe opɨro vaera imbaembae chugüi vae, oipocuata rani cuimbae ipɨrata vae. Jayave ramo ipuereta opɨro imbaembae chugüi --jei--. 30 Oime yave quia mbaeti oipota oico cheirura vae, oyovaicho co che ndive. Jae ramiño vi oime yave quia mbaeti chemborɨ vae, oyapo co icavi mbae vae checotɨ --jei--. 31 Jae rambue che jae peve, opaete ɨvɨ pegua reta imbaeyoa reta jare opaete iñee icavi mbae Tumpa cotɨ vae Tumpa ipuere omboai. Erei Tumpa ngaraa etei iñɨro jei icavi mbae vae Espíritu Santo cotɨ vae pe --jei--. 32 Jare oime yave quia jei icavi mbae vae che cuimbaera ayeapo vae cotɨ vae, Tumpa ipuere iñɨro chupe. Erei oime yave quia jei icavi mbae vae Espíritu Santo cotɨ vae, Tumpa ngaraa etei iñɨro chupe, añave jare ara reta outa vae pe --jei--. 33 Penoi yave ɨvɨra icavi vae, penoita vi ia icavi vae. Jae ramiño vi penoi yave ɨvɨra icavi mbae vae, penoita vi ia icavi mbae vae. Echa peecha yave ɨvɨra ia, peicuaata icavi ra ɨvɨra --jei--. 34 Pe reta co jae mboi pochɨ vae reta rami. Echa pe reta peyapo icavi mbae vae. Jae rambue mbaeti etei pepuere pere icavi vae. Echa oipotagüe vae imiari ipɨa pe güɨnoi vae rupi --jei--. 35 Quia nunga jecocavi vae güɨnoi icavi vae ipɨa pe. Jae rambue jei icavi vae. Jae ramiño vi quia nunga jecopochɨ vae güɨnoi icavi mbae vae ipɨa pe. Jae rambue jei icavi mbae vae. 36 Erei che jae peve, jocuae ara Tumpa oporojaa yave, jae omboecota ɨvɨ pegua reta opaete ñee ñurunguiche pegua re --jei--. 37 Echa Tumpa jeita icavi vae co peyapo, icavi vae pere yave. Jae ramiño vi Tumpa jeita icavi mbae vae co peyapo, icavi mbae vae pere yave --jei. 38 Jayave amogüe mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta jei Jesús pe: --Oporomboe vae, roipota reyapo vaera mbae reicuauca vaera oreve quia co nde. 39 Jayave Jesús jei chupe reta: --Añave yogüɨreco vae reta icavi mbae vae oyapo vae reta co. Mbaeti oporogüɨrovia. Jae rambue oipota ayapo vaera mɨacañɨ chupe reta. Erei jaeño oyeapota mbae Tumpa iñee aracae omombeu vae Jonás pe oyeapo vae rami, jae reta oicuaa vaera quia co che --jei--. 40 Echa Jonás opɨta mboapɨ ara jare mboapɨ pɨtu jocuae jevae ɨ rupigua tuicha yae vae jɨe pe. Jae ramiño vi che cuimbaera ayeapo vae apɨtata mboapɨ ara jare mboapɨ pɨtu ɨvɨgüɨ pe --jei--. 41 Tumpa oporojaa yave, Nínive pegua reta opuata omboeco vaera añave yogüɨreco vae reta. Echa jae reta oeya iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae, Jonás omombeu chupe reta yave Tumpa iñee. Erei chembaepuere tuicha yae co Jonás imbaepuere güi --jei--. 42 Tumpa oporojaa yave, jocuae mburuvicha guasu cuña ɨvɨtu yevɨ cotɨ güi ou vae opuata omboeco vaera añave yogüɨreco vae reta. Echa jae ou mombɨrɨ ete güi oyeapɨsaca vaera Salomón iyaracuaa catu vae re. Erei che chearacuaa catu yae Salomón güi --jei--. 43 Metei aña ojo ma yave oya jese vae güi, oguata ñuu rupi oeca oicoara. Erei mbaeti yave ipuere ovae oicoara, 44 jei iyeupe: Taja ye jocuae chero ayu chugüi vae pe --jei, jei--. Echa ñandepuere ñamojaanga metei o jocuae cuimbae aña ojo ma chugüi vae re. Aña ou ye ovae yave jocuae o pe oecha ipo mbae. O iya otupei ma jare oyapocavi --jei--. 45 Jayave ojo ye aña güeru siete aña icavi mbae yae chugüi vae reta jocuae o pe. Jayave ocho reve oique o pe, joco pe yogüɨreco vaera. Tenonde yave, metei aña oya jese yave, jocuae cuimbae oiporara. Erei taɨcue rupi ocho aña reta oya jese. Jae rambue oiporara yae. Jae ramiño vi oyeapota añave yogüɨreco vae icavi mbae vae oyapo vae reta pe --jei. 46 Jare Jesús imiari rambueve joco pe ñogüɨnoi vae reta pe, Jesús ichɨ jare tɨvɨ reta yogüeru ovae jae oia pe, jare oñemboɨ ñogüɨnoi o icatu pe. Jae reta oipota imiari Jesús ndive. 47 Jayave metei joco pe oi vae jei Jesús pe: --¡Aipo! Ndesɨ jare nderɨvɨ reta oñemboɨ ñogüɨnoi icatu pe. Oipota imiari nde ndive --jei. 48 Erei Jesús jei chupe: --¿Quia nunga pa co jae chesɨ jare cherɨvɨ reta? 49 Jayave oupi ipo jemimboe reta cotɨ, jare jei: --Cuae nunga reta co jae chesɨ jare cherɨvɨ reta. 50 Echa opaete cheRu ara pe oi vae jemimbota oyapo vae reta co jae cherɨvɨ, jare chereindɨ, jare chesɨ --jei.

Mateo 13

1 Jocuae ara Jesús oe o güi ojo oguapɨ ɨ guasu jembeɨ pe. 2 Jare jeta yae vae oñemboatɨ Jesús oia pe. Jae rambue Jesús oyeupi metei chalana ɨ guasu pe oi vae pe, jare oguapɨ pɨpe. Jare yatɨ vae reta oñemboɨ ñogüɨnoi ɨ guasu jembeɨ pe. 3 Jare Jesús imiari chupe reta jeta mbaembae re omojaanga reve. Jei chupe reta: --Metei cuimbae ojo omaetɨ vaera. 4 Omaetɨ yave, omoai temitɨ, jare amogüe oa tape rupi. Jayave yogüeru güɨra reta opa jou --jei--. 5 Iru temitɨ oa mbovɨño ɨvɨ ita guasu iárambue oia pe. Cuae ɨmambae oe, mbaeti jeta ɨvɨ chupe rambue --jei--. 6 Erei cuaraɨ jasɨ yave, ipiru. Jare japo mbaeti icavi rambue, otini --jei--. 7 Iru temitɨ oa ñanapɨte pe. Ñana ocuacuaa yave, ombopɨtupa temitɨ. 8 Jare iru temitɨ oa ɨvɨcavi pe. Cuae reta ocuacuaa cavi jare ia. Amogüe jeta yae jaɨ, jare iru jeta jaɨ, jare iru mbovɨ catu jaɨ --jei--. 9 Ipuere oendu vae toyeapɨsaca cuae re --jei. 10 Jayave Jesús jemimboe reta yogüeru oparandu chupe: --¿Maera pa nemiari chupe reta remojaanga reve? 11 Jayave Jesús jei chupe reta: --Amombeu ma peve mboroocuaia ara pegua regua. Cuae mbaeti oyecuaa iru vae reta pe --jei--. 12 Echa güɨnoi vae pe oñemoiruta, jeta yae güɨnoi vaera. Erei mbaeti güɨnoi vae güi michi yae güɨnoi vae oyeequita --jei--. 13 Jae rambue chemiari chupe reta amojaanga reve, agüɨye vaera oecha cavi, yepe tei omae, jare agüɨye vaera oicuaa, yepe tei oendu --jei--. 14 Jare oyeapo chupe reta Tumpa iñee aracae omombeu vae Isaías jeigüe vae. Echa jae jei corai: Peenduta, erei ngaraa peicuaa. Pemaeta, erei ngaraa peecha --jei Tumpa--. 15 Echa cuae reta ipɨatanta ma, jare mbaeti ipuere oyeapɨsaca iyapɨsa pe, jare osapɨmi, agüɨye vaera oecha jesa pe, jare agüɨye vaera oendu iyapɨsa pe, jare agüɨye vaera oicuaa ipɨa pe, jare agüɨye vaera oyerova checotɨ, jare agüɨye vaera ambogüera --jei Tumpa. Jocorai jei Isaías --jei--. 16 Erei Tumpa pemovendise ma. Echa pe reta peecha peresa pe, jare peyeapɨsaca peapɨsa pe --jei--. 17 Añete che jae peve, jeta Tumpa iñee aracae omombeu vae reta jare jupi vae reta oipota tei oecha pe reta peecha ma vae, erei mbaeti oecha. Jae ramiño vi jae reta oipota tei oendu pe reta peendu ma vae, erei mbaeti oendu --jei--. 18 Amombeu ma peve amojaanga reve cuimbae omaetɨ vae. Jae rambue peyeapɨsaca ye jese --jei--. 19 Oime yave quia oyeapɨsaca Tumpa iporoocuaia re vae, mbaeti yave oicuaa cavi oendu vae, ou voi jocuae icavi mbae vae jare omoacañɨ Tumpa iñee güi. Amojaanga cuae nunga re temitɨ tape rupi oa vae --jei--. 20 Jae ramiño vi jocuae temitɨ oñeotɨ mbovɨño ɨvɨ ita guasu iárambue oia pe vae oñemojaanga iru vae reta Tumpa iñee oendu vae re. Jupiveiño oyerovia reta, jare oipota yae cuae ñee --jei--. 21 Erei cuae reta jocuae temitɨ japo mbaeti icavi vae rami co. Jae rambue ɨmambae icuérai reta. Mbaesusere oyeapo chupe reta ani iru vae reta oyapo icavi mbae vae chupe reta Tumpa iñee jeco pegua. Jare jupiveiño mbaeti oipota reta oyeapɨsaca Tumpa iñee re --jei--. 22 Jae ramiño vi jocuae temitɨ oñeotɨ ñanapɨte pe vae oñemojaanga iru vae reta Tumpa iñee oendu vae re. Erei jae reta omboɨpɨ oñemambeco ɨvɨ pe oyeapo vae re, jare oñembotavɨ oipota yae oicocatu vaera rambue. Jare opaete cuae omoacañɨ reta Tumpa iñee güi. Jae rambue jae reta jocuae temitɨ mbaeti ia vae rami co --jei--. 23 Erei jocuae temitɨ oñeotɨ ɨvɨcavi pe vae oñemojaanga iru vae reta Tumpa iñee oendu vae re. Cuae reta oicuaa cavi Tumpa iñee. Amogüe vae jocuae temitɨ jeta yae jaɨ vae rami co. Iru vae reta jocuae temitɨ jeta jaɨ vae rami co. Jare iru vae reta jocuae temitɨ mbovɨ catu jaɨ vae rami co --jei. 24 Jesús imiari ye yatɨ vae reta pe omojaanga reve. Jei chupe reta: --Mboroocuaia ara pegua metei cuimbae temitɨ icavi vae ico pe oñotɨ vae rami co. 25 Erei opaete vae oque rambueve, cuimbae jovaicho ou oñotɨ trigo-raanga trigo ipɨte rupi, jare ojo ye --jei--. 26 Trigo ocuacuaa jare ia. Erei ocuacuaa vi trigo-raanga trigo ipɨte rupi --jei--. 27 Jae rambue co iya jembiócuai reta yogüeru iya pe jei chupe: Oreya, ¿mbaeti pa reñotɨ trigo icavi vae ndeco pe? ¿Maera pa ocuacuaa trigo-raanga? --jei reta, jei--. 28 Jayave iya jei chupe reta: Metei cherovaicho oñotɨ. Jayave jembiócuai reta jei ye chupe: ¿Reipota pa rojo vaera roequi trigo-raanga? 29 Erei iya jei: Agüɨye peequi. Echa peequi yave trigo-raanga, güɨramoi peequita vi trigo trigo-raanga ndive --jei, jei--. 30 Tocuacuaa pave mócoi reve trigo yaarɨvo regua. Jare yaarɨvo yave, jaeta oarɨvo vae reta pe: Pemboatɨ rani trigo-raanga peyocua peapɨ vaera. Erei pemboatɨ trigo jɨru pe --jei, jei. 31 Jesús imiari ye yatɨ vae reta pe omojaanga reve. Jei chupe reta: --Mboroocuaia ara pegua metei mostaza jaɨgüe cuimbae güɨraja oñotɨ ico pe vae rami co. 32 Cuae jaɨgüe michi yae opaete iru temitɨ reta jaɨgüe güi. Erei ocuacuaa ma yave, tuicha yae opaete iru temitɨ metei año peguaño ocuacuaa vae reta güi. Oyeapo metei ɨvɨra. Jae rambue güɨra reta ipuere oyapo jaitɨra jaca reta re --jei. 33 Jesús imiari ye yatɨ vae reta pe omojaanga reve. Jei chupe reta: --Mboroocuaia ara pegua levadura rami co. Cuña omboyea levadura jeta catu trigo iachi ndive, levadura oñemoai vaera opaete achi rupi --jei. 34 Opaete cuae jei Jesús yatɨ vae reta pe omojaanga reve. Jare imiari chupe reta ñavo, imiari chupe reta omojaanga reve, 35 oyeapo vaera Tumpa iñee aracae omombeu vae jeigüe vae. Echa jei corai: Chemiarita amojaanga reve. Amombeuta ɨvɨ oyeapo güive mbaeti oyecuaa vae. Jocorai jei. 36 Jayave Jesús omondo ye yatɨ vae reta, jare oique o pe. Jare Jesús jemimboe reta yogüeru jei chupe: --Remombeu ma oreve remojaanga reve jocuae co trigo-raanga ocuacuaa pɨpe vae. Emombeu oreve mbae oipota jei. 37 Jayave Jesús jei chupe reta: --Temitɨ icavi vae oñotɨ vae oñemojaanga che cuimbaera ayeapo vae re. 38 Jocuae co oñemojaanga opaete ɨvɨ re. Trigo icavi vae oñemojaanga Tumpa iporoocuaia pegua reta re. Erei trigo-raanga oñemojaanga icavi mbae vae oyapo vae reta re --jei--. 39 Jocuae co iya jovaicho trigo-raanga oñotɨ vae oñemojaanga aña guasu re. Mbaarɨvo oñemojaanga cuae ara reta iyapɨ re. Ombaarɨvo vae reta oñemojaanga araɨgua reta re --jei--. 40 Jocuae trigo-raanga oñemboatɨuca jare ócai tata pe. Jae ramiño vi jocoraita oyeapo cuae ara reta iyapɨ pe --jei--. 41 Che cuimbaera ayeapo vae ambouta araɨgua cheve oyeócuai vae reta, jare jae reta omboatɨta opaete iyoa vae reta jare icavi mbae vae oyapo vae reta, omombo reta vaera cheporoocuaia güi --jei--. 42 Jare omombo retata tata guasu pe. Joco pe jae reta oyaeota jare jai omboquɨrɨrɨuta --jei--. 43 Jayave jupi vae reta oyecuaata Tu iporoocuaia pe cuaraɨ oesape rami. Ipuere oendu vae toyeapɨsaca cuae re --jei--. 44 Mboroocuaia ara pegua metei mbae icavi vae co pe oñemi vae rami co. Echa metei cuimbae ovae yave jocuae mbae icavi vae, oñomi ye, jare oyerovia reve ojo omee corepoti re opaete imbaembae ogua vaera jocuae co --jei--. 45 Mboroocuaia ara pegua metei omaemee vae ita ipora yae vae reta oeca vae rami co --jei--. 46 Ovae yave metei ita ipora yae vae jepɨ yae vae, ojo omee corepoti re opaete imbaembae ogua vaera jocuae ita ipora yae vae --jei--. 47 Mboroocuaia ara pegua metei pɨsa rami co. Echa cuimbae reta omombo pɨsa ɨ guasu pe omboa vaera oipotagüe jevae ɨ rupigua reta --jei--. 48 Jare pɨsa tɨnɨe ma yave, cuimbae reta güeru ɨ guasu jembeɨ pe. Jayave oguapɨ joco pe jare omboatɨ omboɨru jevae ɨ rupigua icavi vae reta jɨru reta pe, erei omombo jevae ɨ rupigua icavi mbae vae reta --jei--. 49 Jae ramiño vi jocoraita oyeapo cuae ara reta iyapɨ pe. Araɨgua reta yogüeruta jare omboatɨta icavi mbae vae oyapo vae reta omombo vaera jupi vae reta ipɨte güi --jei--. 50 Jare omombo retata tata guasu pe. Joco pe jae reta oyaeota jare jai omboquɨrɨrɨuta --jei. 51 Jayave Jesús oparandu chupe reta: --¿Peicuaa cavi ma pa opaete cuae? --Roicuaa cavi, oreYa --jei reta chupe. 52 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --Mboroócuai re oporomboe vae mboroocuaia ara pegua re oñemboe vae ñavo metei o iya rami co. Echa o iya omee jo pegua reta pe mbaembae ipɨau vae jare mbaembae indechi vae jo pe oñovatu vae güi --jei. 53 Jare Jesús opa ma yave cuae jei omojaanga reve, ojo ye joco güi. 54 Jare ojo ovae yave iɨvɨ ae pe, oporomboe judío reta itupao pe, jare oyeapɨsaca jese vae reta ipɨacañɨ jare jei: --¿Quiape ra oñemboe cuae cuimbae iyaracuaa catu vaera? ¿Quia ra omee chupe mbaepuere cuae mɨacañɨ reta oyapo vaera? 55 Jae co carpintero taɨ. Jae co María imembɨ. Jae co Jacobo jare José jare Simón jare Judas tɨqueɨ --jei reta--. 56 Jare opaete jeindɨ reta yogüɨreco ñanerenta pe. Jae rambue ¿quirai ra ipuere oyapo opaete cuae? --jei reta. 57 Jae rambue jae reta pochɨ Jesús pe. Jayave Jesús jei chupe reta: --Opaete vae omboete metei Tumpa iñee omombeu vae. Jaeño jentaɨgua reta jare jo pegua reta mbaeti omboete --jei. 58 Jare joco pe mbaeti ipuere oyapo jeta mɨacañɨ reta jae reta mbaeti güɨrovia jese rambue.

Mateo 14

1 Jare jocuae ara reta pe mburuvicha guasu Herodes oendu Jesús regua. 2 Jare jei jembiócuai reta pe: --Jae co Juan oporombobautizase vae. Oicove ye ma co ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae rambue oyapo cuae mɨacañɨ reta --jei. 3 Echa ndei Juan omano mbove, Herodes oipɨɨuca Juan jare oñonouca tembipɨɨrɨru pe, Herodías oipota rambue. Herodías co jae Herodes tɨvɨ Felipe jee vae jembireco. 4 Echa tenonde yave Juan jei Herodes pe: Agüɨyeta tei remenda nderɨvɨ jembireco ndive. 5 Jae rambue Herodes oipota tei oyucauca Juan. Erei oquɨye tenta pegua reta güi. Echa jae reta güɨrovia Juan co jae metei Tumpa iñee omombeu vae. 6 Erei Herodes omboarete oaa yave, Herodías imembɨ cuña ou opɨrae arete iyapoa reta ipɨte pe jare omboyerovia Herodes. 7 Jayave Herodes jei Tumpa jee re omeeta co cuñatai pe oipotagüe oyerure chupe jese vae. 8 Jayave cuñatai jei Herodes pe: --Emee cheve cuae pe etei Juan oporombobautizase vae iñaca metei ñae pe. Echa cuñatai ichɨ omombeu ma chupe jocorai jei vaera. 9 Jayave mburuvicha guasu ipɨatɨtɨ yae. Erei Tumpa jee re jei chupe rambue, jare iru vae reta oendu rambue, omondo sundaro Juan iñaca güeru vaera omee chupe. 10 Jayave ojo sundaro tembipɨɨrɨru pe oiñacasɨa Juan. 11 Jayave güeru iñacagüe metei ñae pe, jare omee cuñatai pe. Jayave cuñatai güɨraja omee ichɨ pe. 12 Jare Juan jemimboe reta yogüeru güɨraja jetegüe oñotɨ. Jayave yogüɨraja omombeu Jesús pe. 13 Jare Jesús cuae oendu yave, ojo metei chalana pe mbaeti quia oicoa pe. Erei jeta yae vae oicuaa yave, yogüɨraja ɨvɨ rupiño tenta reta güi Jesús ojoa pe. 14 Jesús ogüeyɨ yave chalana güi, oecha jeta yae vae, jare oiparareco reta. Jayave ombogüera imbaerasɨ vae joco pe ñogüɨnoi vae reta. 15 Caaru ma yave, Jesús jemimboe reta yogüeru jei chupe: --Mbaeti quia oico cuae pe, jare caaru ma co. Emondo cuae jeta yae vae, yogüɨraja vaera tenta reta pe. Joco pe togua jembiura --jei reta. 16 Erei Jesús jei chupe reta: --Agüɨye toyogüɨraja. Pe reta pemee tocaru --jei. 17 --Jaeño oime cuae pe rogüɨnoi cinco mbɨyape jare mócoi jevae ɨ rupigua --jei reta chupe. 18 --Peru cheve cuae pe --jei. 19 Jayave Jesús oyócuai jocuae jeta yae vae oguapɨ vaera capiata re. Jayave oipɨɨ jocuae cinco mbɨyape jare mócoi jevae ɨ rupigua, jare omae ara re, jare omee yasoropai Tumpa pe. Jayave opɨsae mbɨyape reta, jare omee jemimboe reta pe, jae reta omee vaera yatɨ vae reta pe. 20 Opareve ocaru, jare jɨvata. Jayave Jesús jemimboe reta omboatɨ tembíu oñepɨsaegüe jembɨre vae, jare omotɨnɨe doce canasta. 21 Jare ocaru vae reta güi cuimbaegüeño oyepapa cinco mil rupi. Mbaeti oyepapa cuña reta jare michia reta. 22 Jare jupiveiño Jesús oyócuai jemimboe reta oyeupi vaera chalana pe, jare yogüɨraja vaera jenonde ɨ guasu jovaicho pe, jae omondo rambueve yatɨ vae reta. 23 Jare opa omondo yave yatɨ vae reta, Jesús oyeupi ɨvɨtɨ re oyerure vaera Tumpa pe. Jare pɨtu ma yave, jaeño Jesús joco pe oi. 24 Erei chalana ojo ma ovae ɨ guasu mbɨte pe. Yavai yae Jesús jemimboe reta güɨroata vaera. Echa tuicha yae ɨaparúa jare ɨvɨtu tanta oovaiti. 25 Jare coe seri ma yave, Jesús oguata ojo ɨ iárambue oupitɨ. 26 Jare Jesús jemimboe reta oecha yave oguata ou ɨ iárambue, ipɨacañɨ yae. Jei reta: --Metei mbae iagüe co. Osapúcai reta oquɨye güi. 27 Erei jupiveiño Jesús ombou iñee chupe reta. --Peñemoatangatu. Che co. Agüɨye pequɨye --jei. 28 Jayave Pedro jei chupe: --CheYa, jae co nde yave, cheócuai aguata vaera aja ɨ iárambue ndecotɨ. 29 --Eyu --jei Jesús chupe. Jayave Pedro ogüeyɨ chalana güi, jare omboɨpɨ oguata ɨ iárambue ojo vaera Jesús cotɨ. 30 Erei oecha yave quirai ɨvɨtu tanta chupe, Pedro oquɨye. Jayave omboɨpɨ osacambu, jare iñeeata reve jei: --CheYa, cherepɨ. 31 Jupiveiño Jesús oupi ipo jare oipɨɨ Pedro. Jayave jei chupe: --Michi yae ndeporogüɨrovia. ¿Maera pa mbaeti rerovia cheré? --jei. 32 Jare oyeupi reta yave chalana pe, opɨta ɨvɨtu. 33 Jare chalana pe ñogüɨnoi vae reta omboete Jesús. Jei reta: --Añete co, nde co jae Tumpa Taɨ. 34 Jare ɨ guasu oasa reta yave, yogüɨraja ovae ɨvɨ Genesaret pe. 35 Jare joco pegua reta oicuaa jae co Jesús. Jae rambue jae reta yogüɨraja opaete jocuae ɨvɨ rupi, jare güeru Jesús oia pe opaete imbaerasɨ vae reta. 36 Jare güeru vae reta oyerure Jesús pe imbaerasɨ vae reta oyavɨquɨ vaera jemimonde jembeɨ yepe. Jare opaete jemimonde oyavɨquɨ vae reta ocuera.

Mateo 15

1 Jayave fariseo reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta yogüeru Jerusalén güi Jesús oia pe jare jei chupe: 2 --¿Maera pa neremimboe reta mbaeti oyapo ñanetenondegua reta iporomboe? ¿Maera pa ocaru reta oyepoe mbae reve? --jei reta. 3 Jayave Jesús jei chupe reta: --¿Maera pa pe reta peyavɨ Tumpa iporoócuai peyapo vaera ñanetenondegua reta iporoócuai? 4 Tumpa oporoócuai corai: “Eaɨu nderu jare ndesɨ”. Jare oporoócuai ye corai: “Jei icavi mbae vae tu ani ichɨ cotɨ vae omanota co”. Jocorai oporoócuai Tumpa --jei--. 5 Erei pe reta pere corai: Metei vae ipuere jei tu jare ichɨ pe omeeta tei chupe reta omborɨ vaera vae omee ma Tumpa pe. Jocorai pere --jei--. 6 Jare jocorai mbaeti omborɨ tu jare ichɨ. Jocorai pe reta pemombo Tumpa iporoócuai peyeugüi peyapo vaera ñanetenondegua reta iporoócuai --jei--. 7 Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta. Añete yepe Isaías imiari pe reta re. Echa jae jei corai: 8 Cuae reta chemboete imiari yave --jei Tumpa--. Erei ipɨa pe mbaeti etei chemboete. 9 Chemboete-raangaiño. Oporomboe cuimbae iporoócuai re. Che mbaeti jocorai aporoócuai --jei. Jocorai jei Isaías --jei. 10 Jare Jesús oeni opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta. --Peyeapɨsaca cuae re, peicuaa cavi vaera --jei--. 11 Oipotagüe mbae peu vae mbaeti ipuere omonguɨa pepɨa. Jocuae pere vae omonguɨa pepɨa --jei. 12 Jayave Jesús jemimboe reta yogüeru jei chupe: --¿Reicuaa pa fariseo reta pochɨ co ndeve jocuae rere chupe reta vae re? 13 Jayave Jesús jei chupe reta: --Opaete temitɨ reta cheRu ara pe oi vae mbaeti oñotɨ vae oyeequita co. 14 Pemaeño jese reta. Echa jae reta jesa mbae vae reta oechauca ñogüɨnoi tape iru jesa mbae vae reta pe vae rami co. Jare jesa mbae vae oechauca yave tape iru jesa mbae vae pe, mócoi reve oasavita ɨvɨcua pe --jei. 15 Jayave Pedro jei Jesús pe: --Emombeu oreve mbae oipota jei cuae remojaanga reve rere vae. 16 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pe reta vi ¿mbaeti pa peicuaa? 17 Peicuaa cavi cuae: Oipotagüe mbae peu vae oique perɨe pe, jare pemombo --jei--. 18 Erei pere vae omonguɨa pepɨa. Echa pere vae ou pepɨa güi --jei--. 19 Echa pepɨa pe peñemongueta icavi mbae vae, peporoyuca, peñuvanga menda re, peyapo aguasa, pemonda, peapu iru vae reta re, icavi mbae vae pere iru vae reta cotɨ --jei--. 20 Cuae reta omonguɨa pepɨa. Erei pecaru yave peyepoe mbae reve, jocuae mbaeti omonguɨa pepɨa --jei. 21 Jayave Jesús ojo ye joco güi tenta reta Tiro jare Sidón iyɨ́vɨri ñogüɨnoia cotɨ. 22 Jare metei cuña ɨvɨ Canaán pegua oico joco pe. Jae ou Jesús oia pe jare iñeeata reve jei chupe: --CheYa, cheparareco. Nde co jae David Taɨ. Chemembɨ cuña oiporara yae oi. Echa metei aña oya ma jese --jei. 23 Erei Jesús mbaeti mbae jei chupe. Jayave Jesús jemimboe reta yogüeru jei chupe: --Emondo jocuae cuña. Echa iñeeata ou ñanderaɨcue. 24 Jayave Jesús jei: --Tumpa chembou Israel pegua reta peño. Jae reta vecha ocañɨ vae reta rami co --jei. 25 Jayave cuña ou oyeatɨca Jesús jóvai, jare jei chupe: --CheYa, chemborɨ. 26 Erei Jesús jei chupe: --Mbaeti icavi yaequi vaera tembíu michia reta güi, ñamee vaera ñaɨmba-raɨ reta pe --jei. 27 --Añete tei co, cheYa --jei cuña Jesús pe--. Erei ñaɨmba-raɨ reta jou tembíu oñemonguigüe iya imesa güi oa vae --jei. 28 Jayave Jesús jei chupe: --Cuña, tuicha yae co ndeporogüɨrovia. Toyeapo ndeve nde reipota rupi --jei. Jare jupiveiño cuña imembɨ ocuera. 29 Jayave Jesús ojo joco güi ovae ɨ guasu Galilea pe oi vae pe. Jayave oyeupi metei ɨvɨtɨ re, jare oguapɨ joco pe. 30 Jare jeta yae vae yogüeru jae oia pe. Jae reta güeru icocho vae reta, jare iporovaicho mbae vae reta, jare jesa mbae vae reta, jare iupa vae reta oñono Jesús jóvai. Jayave Jesús ombogüera reta. 31 Jae rambue joco pe yatɨ vae reta ipɨacañɨ. Echa oendu iupa vae reta iñee, jare oecha iporovaicho mbae vae reta ocuera, jare icocho vae reta oguata cavi, jare jesa mbae vae reta omae. Jare opaete vae omboete Israel pegua reta iTumpa. 32 Jayave Jesús oeni jemimboe reta jare jei chupe reta: --Aiparareco cuae yatɨ vae reta. Echa mboapɨ ara ma ñogüɨnoi che ndive, jare mbaeti mbae güɨnoi jou vaera. Ngaraa amondo reta ocaru mbae reve, agüɨye vaera ipɨtu tape rupi --jei. 33 Jayave Jesús jemimboe reta oparandu chupe: --¿Quiraita pa ñandepuere ñamee mbɨyape cuae jeta yae vae pe cuae mbaeti quia oicoa pe, jae reta ocaru cavi vaera? 34 Jayave Jesús oparandu chupe reta: --¿Mbovɨ mbɨyape pa penoi? --Oime rogüɨnoi siete, jare mbovɨ jevae ɨ rupigua reta --jei reta. 35 Jayave Jesús oyócuai yatɨ vae reta oguapɨ vaera ɨvɨ re. 36 Jayave oipɨɨ jocuae siete mbɨyape jare mbovɨ jevae ɨ rupigua, jare omee yasoropai Tumpa pe. Jayave opɨsae mbɨyape reta jare jevae ɨ rupigua reta, jare omee jemimboe reta pe, jae reta omee vaera yatɨ vae reta pe. 37 Opareve ocaru, jare jɨvata. Jayave Jesús jemimboe reta omboatɨ tembíu oñepɨsaegüe jembɨre vae, jare omotɨnɨe siete canasta. 38 Jare ocaru vae reta güi cuimbaegüeño oyepapa cuatro mil rupi. Mbaeti oyepapa cuña reta jare michia reta. 39 Jayave Jesús omondo yatɨ vae reta. Jayave oyeupi metei chalana pe, jare ojo ovae ɨvɨ Magdala pe.

Mateo 16

1 Jare fariseo reta jare saduceo reta yogüeru Jesús oia pe, jare jei chupe oechauca vaera chupe reta mɨacañɨ ara güi. Echa jae reta oipota oicuaa oyapota ra mɨacañɨ chupe reta. 2 Erei Jesús jei chupe reta: --Amo pe pɨtuta ma yave pe reta pere: Ara cavita co pɨareve. Echa pɨta co amapɨtu reta. 3 Jae ramiño vi amo pe neimbove yave pere: Ara pochɨta co cuae ara. Echa pɨta co amapɨtu reta jare ara oyeasoi oi --pere, jei--. Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta. Echa ara re pemae yave, peicuaa mbae oyeapota vae. Erei mbaeti etei peicuaa mbae añave oyeapo oi vae --jei--. 4 Añave yogüɨreco vae reta icavi mbae vae oyapo vae reta co. Mbaeti oporogüɨrovia. Jae rambue oipota ayapo vaera mɨacañɨ chupe reta. Erei jaeño oyeapota mbae Tumpa iñee aracae omombeu vae Jonás pe oyeapo vae rami, jae reta oicuaa vaera quia co che --jei. Jayave Jesús ojo chugüi reta. 5 Jare Jesús jare jemimboe reta oyeupi chalana pe yogüɨraja ɨ guasu jovaicho cotɨ. Jare ɨ guasu jovaicho pe yogüɨraja ovae yave ramo, Jesús jemimboe reta oicuaa iñacañɨ co güeru vaera mbɨyape. 6 Jare Jesús jei chupe reta: --Peñeandu fariseo reta jare saduceo reta ilevadura güi. 7 Jayave jemimboe reta jei oyoupe: --Cuae jei, mbaeti yaru mbɨyape rambue. 8 Jesús oicuaa mbae jei reta vae, jare jei chupe reta: --Michi yae co peporogüɨrovia. ¿Maera pa pemiari oyoupe mbaeti mbɨyape peru vae re? --jei--. 9 ¿Mbaeti pa peicuaa vɨteri? ¿Mbaeti pa pemaendúa? Cue yave apɨsae cinco mbɨyape ocaru vaera cinco mil vae. Tembíu oñepɨsaegüe pemboatɨ yave, ¿mbovɨ canasta pa pemotɨnɨe? --jei--. 10 Jare siete mbɨyape apɨsae vi, ocaru vaera cuatro mil vae. Tembíu oñepɨsaegüe pemboatɨ yave, ¿mbovɨ canasta pa pemotɨnɨe? --jei--. 11 ¿Maera pa mbaeti peicuaa che jae peve vae? Che jae peve peñeandu vaera fariseo reta jare saduceo reta ilevadura güi. Mbaeti jae peve mbɨyape re --jei. 12 Jayave ramo jemimboe reta oicuaa Jesús jei co chupe reta oñeandu vaera fariseo reta jare saduceo reta iporomboe güi, mbaeti mbɨyape ilevadura güi. 13 Jare Jesús coiño ma ojo ovae tenta Cesarea Filipo güi. Jayave oparandu jemimboe reta pe: --¿Quia pa co che cuimbaera ayeapo vae iru vae reta pe? 14 Jayave jae reta jei chupe: --Amogüe vae jei nde co jae Juan oporombobautizase vae, jare iru vae reta jei nde co jae Elías, jare iru vae reta jei nde co jae Jeremías ani iru Tumpa iñee aracae omombeu vae --jei reta. 15 Jayave Jesús oparandu ye chupe reta: --Erei ¿quia pa co che peve? 16 Jayave Simón Pedro jei chupe: --Nde co jae Cristo. Nde co jae Tumpa jecuaeño oico vae Taɨ --jei. 17 Jayave Jesús jei Pedro pe: --Simón, nde co jae Jonás taɨ. Tumpa nemovendise ma. Echa cheRu ara pe oi vae oicuauca ndeve cuae. Mbaeti quia ye oicuauca ndeve --jei--. 18 Jare che jae ndeve, nde co jae Pedro. Jare che etei amomɨratata aiparavo vae reta, ipɨrata vaera metei o ita guasu iárambue oi vae ipɨrata rami. Jae rambue cañɨtei ngaraa ipuere jese reta --jei--. 19 Jare ameeta ndeve mboroocuaia ara pegua illave reta. Jare oime yave mbae ɨvɨ pe reñapɨtita vae, Tumpa vi oñapɨtita ara pe. Jae ramiño vi oime yave mbae ɨvɨ pe reyorata vae, Tumpa vi oyorata ara pe --jei. 20 Jayave Jesús oyócuai jemimboe reta agüɨye vaera omombeu quia pe jae co Cristo. 21 Jare jocuae ara reta güive Jesús omombeu jemimboe reta pe quirai jae ojota co Jerusalén pe, jare quirai tenta pegua reta itenondegua reta jare sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta oiporaraucata co chupe, jare quirai jae oyeyucaucata, jare quirai mboapɨ ara rupi oicove yeta ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 22 Jayave Pedro güɨraja Jesús iru reta ipɨte güi, jare omboɨpɨ oñeengata chupe. Jei: --Tumpa tanemborɨ, cheYa. Agüɨye etei toyeapo ndeve cuae --jei. 23 Erei Jesús oyerova jare jei Pedro pe: --Ecua chegüi, Satanás. Reipota chemboavai. Echa nde reñemongueta rei ɨvɨ pegua reta oñemongueta rami, mbaeti Tumpa oñemongueta rami --jei. 24 Jayave Jesús jei jemimboe reta pe: --Oime yave quia oipota ojo cherupíe vae, tiñacañɨ iyeugüi, tovoɨ togüɨraja icurusu, jare tojo cherupíe --jei--. 25 Oipota oñovatu jecove vae ngaraa ipuere oñovatu. Erei omoeterengata jecove chereco pegua vae oñovatuta co --jei--. 26 ¿Mbae ra omonganata quia, omongana yave opaete ɨvɨ pegua, erei mbaeti yave ipuere oñovatu jecove? ¿Mbovɨ ra omboepɨta quia ogua ye vaera jecove? --jei--. 27 Echa che cuimbaera ayeapo vae ayu yeta cheRu imaemboete reve araɨgua cheve oyeócuai vae reta ndive. Jare jayave ameeta opaete vae pe oyapo vae rupi --jei--. 28 Añete che jae peve, ndei amogüe cuae pe ñogüɨnoi vae reta omano mbove, cherechata che cuimbaera ayeapo vae cheporoocuaia pe --jei.

Mateo 17

1 Seis ara cuae jei güire, Jesús güɨraja Pedro jare Jacobo jare Juan - jae co Jacobo tɨvɨ - iru reta ipɨte güi metei ɨvɨtɨ ɨvate vae re. 2 Jare joco pe oyepoepɨ jae reta jóvai. Jova oesape cuaraɨ oesape rami, jare jemimonde tiasɨ yae jare oesape. 3 Jare oyecuaa chupe reta Moisés jare Elías imiari ñogüɨnoi Jesús ndive. 4 Jayave Pedro jei Jesús pe: --OreYa, icavi co ñai vaera cuae pe. Nde reipota yave, toroyapo cuae pe mboapɨ cuaraɨa yai pegua, metei ndeveguara, metei Moisés peguara, jare metei Elías peguara --jei. 5 Pedro imiari oi rambueve, amapɨtu oesape vae omocuaraɨa reta, jare amapɨtu güi oñeendu ñee. --Cuae co jae cheRaɨ. Aaɨu yae. Ayerovia yae jese. Peyeapɨsaca jese --jei. 6 Jare Jesús jemimboe reta cuae oendu yave, oa ɨvɨ re. Echa oquɨye yae reta. 7 Jayave Jesús ou oñono ipo jese reta jare jei: --Pepúa. Agüɨye pequɨye. 8 Jare omae reta ye yave, mbaeti ma oecha quia jae reta ndive, jaeño Jesús. 9 Jare ɨvɨtɨ güi ogüeyɨ yogüeru rambueve, Jesús oyócuai reta: --Agüɨye pemombeu quia pe cuae peecha vae, ndei che cuimbaera ayeapo vae aicove ye ayu omanogüe vae reta ipɨte güi mbove. 10 Jayave jemimboe reta oparandu chupe: --¿Maera pa jei mboroócuai re oporomboe vae reta Elías rani co outa? 11 --Añete Elías rani co outa --jei Jesús--, jare opaete oyapocavita. 12 Erei che jae peve, Elías ou ma co, jare Israel pegua reta mbaeti oicuaa. Jae rambue oyapo reta chupe jae reta oipota vae. Jae ramiño vi jae reta oiporaraucata cheve --jei. 13 Jayave Jesús jemimboe reta oicuaa jae imiari oi chupe reta Juan oporombobautizase vae re. 14 Jare yogüeru ovae yave jeta vae ñogüɨnoia pe, metei cuimbae ou oovaiti Jesús. Oyeatɨca jae jóvai, jare jei chupe: 15 --CheYa, eiparareco cheraɨ. Echa imbaerasɨ iñaca pe jare oiporara yae. Jeta vese ma oa tata pe. Oa vi ɨ pe --jei--. 16 Aru neremimboe reta pe ombogüera vaera tei, erei jae reta mbaeti ipuere --jei. 17 Jayave Jesús jei joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: --Yavai yae pe reta cuae ɨvɨ pe peico vae peporogüɨrovia vaera. ¿Quirai regua ra apɨtata pe reta ndive? ¿Quirai regua ra cherosata peve? Peru cheve cuae pe jocuae cunumi --jei. 18 Jayave Jesús oñeengata aña pe, jare aña ojo cunumi güi. Jare jupiveiño cunumi ocuera. 19 Jayave Jesús jemimboe reta yogüeru Jesús oia pe oparandu chupe, jae retaño jae ndive ñogüɨnoi yave: --¿Maera pa ore mbaeti orepuere romondo aña? 20 --Mbaeti peporogüɨrovia rambue --jei Jesús chupe reta--. Añete che jae peve, güɨramoi peporogüɨrovia michi yae metei mostaza jaɨgüe michi yae rami. Erei jocuae nunga mborogüɨrovia penoi yave, pepuereta pere cuae ɨvɨtɨ pe: Ecua cuae güi epɨta joco pe, jare ojota co. Ngaraa mbae yavai peve --jei--. 21 Erei ngaraa pepuere pemondo cuae nunga aña, jaeño peyerure yave Tumpa pe peyecuacu reve tembíu güi --jei. 22 Jare Galilea pe ñogüɨnoi rambueve, Jesús jei jemimboe reta pe: --Che cuimbaera ayeapo vae metei vae chemoeterengata iru vae reta pe. 23 Jae reta cheyucata. Erei amano ma yave, mboapɨ ara rupi aicove yeta ayu omanogüe vae reta ipɨte güi --jei. Jayave jemimboe reta ipɨatɨtɨ yae. 24 Jare Capernaum pe yogüɨraja ovae yave, mburuvicha peguara ocovara vae reta yogüeru oparandu Pedro pe: --¿Omboepɨ pa pemboe vae mburuvicha ocovara vae? 25 --Omboepɨ co --jei Pedro chupe reta. Jare oique yave ñogüɨnoi metei o pe, Jesús oique Pedro jenonde jare jei chupe: --Simón, mburuvicha ɨvɨ pegua reta ocovara iru vae reta pe. ¿Ocovara reta vi pa taɨ reta pe ani iru vae reta peño? ¿Mbae pa reñemongueta cuae re? --jei. 26 --Iru vae reta peño --jei Pedro. Jayave Jesús jei ye chupe: --Jae rambue taɨ reta mbaeti omboepɨ chupe reta. 27 Erei agüɨye vaera yayapo icavi mbae vae echa chupe reta, ecua ɨ guasu pe emboa jevae ɨ rupigua. Eipɨɨ jare eipea iyuru. Joco pe revaeta metei corepoti. Eraja emee mburuvicha peguara ocovara vae reta pe cheveguara jare ndeveguara --jei.

Mateo 18

1 Jayave jemimboe reta yogüeru jei Jesús pe: --¿Quia pa co jae tenondegua vae mboroocuaia ara pegua pe? 2 Jayave Jesús oeni metei michia, jare oñono jae reta ipɨte pe. 3 --Añete che jae peve, mbaeti yave peyerova Tumpa cotɨ jare peyeapo michia reta rami, ngaraa peique mboroocuaia ara pegua pe --jei--. 4 Oime yave quia oñemomichi cuae michia rami vae, jae oicota tenondegua vaera mboroocuaia ara pegua pe --jei--. 5 Jare oime yave quia omboresive cuae nunga michia chereco pegua vae, che co chemboresive --jei--. 6 Oime michia cheré güɨrovia vae reta. Oime yave quia metei cuae nunga pe mbaeyoa oyapouca vae, icavita tei co iru vae reta oñapɨti vaera iyayu rupi metei ita tuicha vae ombaeso pɨpe vae, jae ipɨtupa vaera ɨ guasu pe --jei--. 7 Amogüe ɨvɨ pegua reta oiporara iru vae reta oyapouca chupe reta mbaeyoa rambue. Jecuaeño amogüe vae reta oyapouca mbaeyoa iru vae reta pe. Erei jocuae mbaeyoa oyapouca vae reta oiporarata vi co --jei--. 8 Jae rambue ndeporovaicho ani ndepɨrovaicho oyapouca mbaeyoa ndeve yave, eyasɨa emombo ndeyeugüi. Icavi co tecove opa mbae vae renoi vaera ndeporovaicho mbae reve ani ndepɨrovaicho mbae reve, tata guasu opa mbae vae pe mócoi ndepo reve ani mócoi ndepɨ reve Tumpa nemondo vaera tei güi --jei--. 9 Jae ramiño vi nderesarovaicho oyapouca mbaeyoa ndeve yave, eequi emombo ndeyeugüi. Icavi co tecove opa mbae vae renoi vaera nderesarovaicho mbae reve, tata guasu pe mócoi nderesa reve Tumpa nemondo vaera tei güi --jei--. 10 Agüɨye peroɨro metei cuae nunga michia. Che jae peve, ara pe araɨgua oñangareco cuae nunga michia reta re vae reta jecuaeño ñogüɨnoi cheRu ara pe oi vae jóvai --jei--. 11 Echa che cuimbaera ayeapo vae ayu amboasa vaera ocañɨ vae reta --jei--. 12 Peñemongueta cuae re. Oime yave metei cuimbae cien vecha güɨnoi vae, metei vecha ocañɨ yave, cuimbae oeya jocuae noventa y nueve vecha reta ojo ɨvɨtɨ reta rupi oeca ocañɨ vae --jei--. 13 Jare ovae chupe yave, añete che jae peve, oyerovia yae jocuae vecha re noventa y nueve vecha mbaeti ocañɨ vae reta re güi. 14 Jae ramiño vi peRu ara pe oi vae mbaeti oipota cuae michia reta güi metei ave ocañɨtei vaera --jei--. 15 Jare nderɨvɨ iyoa yave ndecotɨ, ecua emombeu chupe oyapo vae regua mbaeti quia ye oicuaa reve. Jare nderɨvɨ oyeapɨsaca nderé yave, reñemoicavita jae ndive --jei--. 16 Erei mbaeti yave oipota oyeapɨsaca nderé, eraja nderupíe metei ani mócoi neirura, iru vae reta oicuaa vaera mócoi ani mboapɨ vae rupi mbae pere vae --jei--. 17 Jare mbaeti yave oipota oyeapɨsaca jese reta, emombeu oporogüɨrovia vae reta pe. Erei nderɨvɨ mbaeti yave oipota oyeapɨsaca oporogüɨrovia vae reta re, emae jese metei judío mbae vae rami ani mburuvicha peguara ocovara vae rami --jei--. 18 Añete che jae peve, oime yave mbae ɨvɨ pe peñapɨtita vae, Tumpa vi oñapɨtita ara pe. Jae ramiño vi oime yave mbae ɨvɨ pe peyorata vae, Tumpa vi oyorata ara pe --jei--. 19 Jare che jae ye peve, mócoi vae ɨvɨ pegua omboyovaque iñemongueta jei yave: Yayerure Tumpa pe jocuae re, cheRu ara pe oi vae oyapota chupe reta oyerure chupe jese vae --jei--. 20 Echa mócoi ani mboapɨ vae oñemboatɨ yave cheree re, joco pe etei ipɨte pe che aita --jei. 21 Jayave Pedro ou jei Jesús pe: --CheYa, cherɨvɨ iyoa yave checotɨ jeta vese, ¿mbovɨ vese pa cheɨrota chupe? ¿Siete vese pa? --jei. 22 Jayave Jesús jei Pedro pe: --Che jae ndeve, neɨro chupe setenta vese siete, mbaeti siete veseño. 23 Echa mboroocuaia ara pegua metei mburuvicha guasu jembiócuai reta pe ipía oipota ocovara vae rami co --jei--. 24 Mburuvicha guasu omboɨpɨ ocovara chupe reta yave, ou oñemboɨ jae jóvai metei jembiócuai jeta yae corepoti re ipía chupe vae --jei--. 25 Jocuae jembiócuai mbaeti etei ipuere omboepɨ. Jae rambue mburuvicha guasu oyócuai oñemee vaera corepoti re jembiócuai jare jembiócuai jembireco jare imichia reta jare opaete imbaembae, jembiócuai ipuere vaera omboepɨ chupe --jei--. 26 Jayave jembiócuai oyeatɨca mburuvicha guasu jóvai, jare jei chupe: Agüɨye ndepochɨ cheve. Ndepɨaguasu checotɨ yave, amboepɨta ndeve opaete --jei, jei--. 27 Jayave mburuvicha guasu oiparareco jocuae jembiócuai jare oyora. Iñɨro chupe ipía re --jei--. 28 Erei jocuae tembiócuai oe mburuvicha guasu oia güi jare ovae iru tembiócuai mbovɨ yae corepoti re ipía chupe vae. Jayave oiyayupɨɨ jare jei chupe: Emboepɨ cheve ndepía. 29 Jayave jocuae iru tembiócuai oyeatɨca jae jóvai, jare oyerure chupe: Agüɨye ndepochɨ cheve. Ndepɨaguasu checotɨ yave, amboepɨta ndeve opaete --jei, jei--. 30 Erei mbaeti oipota ipɨaguasu icotɨ. Omombo tembipɨɨrɨru pe opaete ipía omboepɨ regua --jei--. 31 Jare iru tembiócuai reta oicuaa yave oyeapo vae, ipɨatɨtɨ yae, jare yogüɨraja omombeu mburuvicha guasu pe opaete oyeapo vae regua --jei--. 32 Jayave mburuvicha guasu oeni jocuae jembiócuai, jare jei chupe: Nde co jae metei cherembiócuai icavi mbae vae. Che cheɨro ndeve opaete ndepía re, nde reyerure cheve jese rambue --jei, jei--. 33 ¿Maera pa mbaeti reiparareco jocuae iru cherembiócuai, che roparareco rami? --jei, jei--. 34 Jayave mburuvicha guasu pochɨ yae jembiócuai pe, jare oyócuai iru vae reta oiporarauca vaera chupe opaete ipía omboepɨ regua --jei--. 35 Jae ramiño vi cheRu ara pe oi vae oyapota jocorai peve, mbaeti yave peɨro opaete pepɨa reve perɨvɨ iyoa pecotɨ vae pe --jei.

Mateo 19

1 Jare Jesús opaete cuae jei ma yave, ojo Galilea güi Judea pe Jordán jovaicho pe. 2 Jare jeta yae vae yogüɨraja jaɨcue. Jayave Jesús ombogüera imbaerasɨ vae joco pe ñogüɨnoi vae reta. 3 Yogüeru vi fariseo reta Jesús oia pe. Jae reta oipota tei oyavɨuca chupe. Jae rambue oparandu reta chupe: --¿Jupi pa cuimbae omombo vaera jembireco oipotagüe mbae jeco pegua? 4 Jayave Jesús jei chupe reta: --¿Mbaeti pa pemongueta Tumpa iñee pe quirai Tumpa oyapoɨpɨ yave, oyapo cuimbae jare cuña? --jei--. 5 Jare Tumpa jei corai: Jae rambue cuimbae oeyata tu jare ichɨ, jare ojota oico vaera jembireco ndive. Jare mócoi vae oyeapota metei ramiño. Jocorai jei Tumpa --jei--. 6 Jae rambue mbaeti ma mócoi vae rami. Yogüɨreco metei ramiño. Tumpa omoiru reta rambue, agüɨye quia tomboyao --jei. 7 Jayave fariseo reta jei ye chupe: --¿Maera pa Moisés oyócuai cuimbae oicuatía vaera tupapire jembireco omombo vae regua jembireco omombo vaera? 8 --Moisés omaeño peré pemombo vaera perembireco pepɨatanta rambue --jei Jesús--. Erei Tumpa oyapoɨpɨ yave, mbaeti jocorai --jei--. 9 Jare che jae peve, metei cuimbae ipuere omombo jembireco, cuña aguasa oyapo yave. Erei cuña mbaeti yave oyapo aguasa, cuimbae omombo yave, oñuvanga co menda re omenda yave iru cuña ndive. Jae ramiño vi iru cuimbae omenda yave jocuae cuña oñemombouca vae ndive, jae vi oñuvanga menda re --jei. 10 Jayave Jesús jemimboe reta jei chupe: --Jocorai yaveño cuimbae ipuere omombo jembireco, mbaeti icavi cuimbae omenda vaera. 11 Erei Jesús jei chupe reta: --Amogüe vaeño ipuere oicuaa cuae che jae peve vae. Jaeño Tumpa omee oicuaa vaera vae reta ipuere oicuaa --jei--. 12 Echa amogüe vae oa güive ichɨ güi yogüɨreco eunuco retara. Jare amogüe vae yogüɨreco eunuco retara iru vae reta oapiao reta rambue. Jare amogüe vae yogüɨreco eunuco retara jae reta etei oyeapiaouca rambue. Jocorai oyapo reta mboroocuaia ara pegua jeco pegua. Oime yave quia ipuere oicuaa cuae, toicuaa --jei. 13 Jare amogüe vae güeru Jesús oia pe michia reta, Jesús oñono vaera ipo jese reta jare oyerure vaera Tumpa pe jese reta. Erei jemimboe reta oñeengata güeru vae reta pe. 14 Erei Jesús jei: --Pemaeño michia reta re yogüeru vaera checotɨ. Echa cuae nunga oyeócuai Tumpa pe mboroocuaia ara pegua pe --jei. 15 Jayave oñono ipo jese reta. Jayave ojo joco güi. 16 Jare metei cuimbae ou jei Jesús pe: --Oporomboe vae, nde ndepɨacavi co. ¿Mbae nunga mbae icavi vae pa ayapota, anoi vaera tecove opa mbae vae? --jei. 17 Jayave Jesús jei chupe: --¿Maera pa rere cheve: Ndepɨacavi co? Mbaeti quia ipɨacavi, jaeño Tumpa. Erei reipota yave renoi tecove opa mbae vae, eyapo mboroócuai reta --jei. 18 --¿Mbae nunga reta pa? --jei Jesús pe. Jayave Jesús jei ye chupe: --Agüɨye eporoyuca. Agüɨye eñuvanga menda re. Agüɨye nemonda. Agüɨye ndeapu iru vae reta re. 19 Eaɨu nderu jare ndesɨ. Jare eaɨu iru vae nde reyeaɨu rami --jei. 20 Jayave cuimbae jei Jesús pe: --Mbaeti ayavɨ metei ave cuae mboroócuai reta chemichi güive. ¿Mbae pa oata cheve vɨteri ayapo vaera? --jei. 21 Jayave Jesús jei chupe: --Reipota yave reyapo opaete icavi reyapo vaera vae, ecua emee opaete mbaembae renoi vae corepoti re, jare emee corepoti paravete vae reta pe, jare reicocatuta ara pe. Jayave eyu cherupíe --jei. 22 Erei cuae oendu yave, cuimbae ojo ipɨatɨtɨ reve. Echa jeta mbaembae güɨnoi. 23 Jayave Jesús jei jemimboe reta pe: --Añete che jae peve, yavai yaeta co oicocatu vae oique vaera mboroocuaia ara pegua pe. 24 Che jae ye peve, yavai yaeta oicocatu vae oique vaera Tumpa iporoocuaia pe, maemɨmba camello jee vae yuu mi jesacua rupi oasa vaera güi --jei. 25 Jesús jemimboe reta cuae oendu yave, ipɨacañɨ yae jare jei: --Jocorai yave, ¿quia pa ipuere oñemboasauca? 26 Jayave Jesús omae jese reta jare jei: --Ɨvɨ pegua reta mbaeti ipuere oñemboasa. Erei Tumpa ipuere omboasa reta. Echa Tumpa ipuere oyapo opaete --jei. 27 Jayave Pedro jei chupe: --Mase, ore opaete mbae roeya, royu vaera nde ndive. ¿Mbae pa rogüɨnoita ore? 28 Jayave Jesús jei jemimboe reta pe: --Añete che jae peve, che cuimbaera ayeapo vae aguapɨta cheguapɨa pe añemboeteuca vaera, opaete oyeapocavi yave. Jae ramiño vi pe reta che ndive peyu vae peguapɨta doce guapɨa pe, jare pejaata doce atɨ Israel pegua reta --jei--. 29 Jare oime yave quia oeya jo, ani tɨqueɨ reta, ani tɨvɨ reta, ani jeindɨ reta, ani tu, ani ichɨ, ani jembireco, ani imichia reta, ani iɨvɨ reta chereco pegua vae, cien rupi jecoviata co chupe, jare güɨnoita imbaera tecove opa mbae vae --jei--. 30 Erei Tumpa ombotaɨcueta oñemboete vae reta, jare omotenondeta oñemomichi vae reta --jei--.

Mateo 20

1 Echa mboroocuaia ara pegua metei co iya rami co. Co iya oe neimbove asɨ oeca ico pe oparavɨquɨ vae retara --jei--. 2 Oparandu amogüe vae pe oparavɨquɨta ra chupe omboepɨ yave chupe reta metei denario ara, jare jae reta jei chupe oparavɨquɨta co chupe. Jayave co iya omondo reta ico pe --jei--. 3 Jayave co iya oe ye cuaraɨ ɨvate catu mi yave, jare oecha iru vae reta oñemboɨ ñogüɨnoi maemeea pe. Mbaeti co jae reta iparavɨquɨ. 4 Jayave co iya jei chupe reta: Pe reta vi pecua peparavɨquɨ checo pe. Tamboepɨ peve jupi co amboepɨ peve vaera vae --jei, jei--. Jayave jae reta yogüɨraja co pe --jei--. 5 Jayave co iya oe ye cuaraɨ ara mbɨte yave, jare omondo iru vae reta ico pe oparavɨquɨ vaera. Jae ramiño vi oe ye mboapɨ ora ma caaru yave, jare omondo ye iru vae reta ico pe oparavɨquɨ vaera --jei--. 6 Jare co iya oe ye caaru yae yave, jare oecha iru vae reta oñemboɨ ñogüɨnoi mbaeti iparavɨquɨ rambue. Jayave jei chupe reta: ¿Maera pa pei cuae pe opaete ara peparavɨquɨ mbae reve? --jei, jei--. 7 Mbaeti quia oremombaravɨquɨ rambue --jei reta, jei--. Jayave co iya jei chupe reta: Pe reta vi pecua peparavɨquɨ checo pe. Tamboepɨ peve jupi co amboepɨ peve vaera vae --jei, jei--. 8 Cuaraɨ oique ma yave, co iya jei jembiócuai pe: Eeni oparavɨquɨ vae reta emboepɨ. Emboepɨ rani taɨcue rupi omboɨpɨ oparavɨquɨ vae reta pe, jare taɨcue rupi emboepɨ tenonde yave omboɨpɨ oparavɨquɨ vae reta pe --jei, jei--. 9 Jare co güi yogüeru ye yave caaru yae omboɨpɨ oparavɨquɨ vae reta, co iya jembiócuai omee metei ñavo pe metei denario --jei--. 10 Jare neimbove asɨ omboɨpɨ oparavɨquɨ vae reta co güi yogüeru yave, oñemongueta tei co iya jembiócuai omboepɨta co chupe reta jeta yae caaru yae omboɨpɨ oparavɨquɨ vae reta pe omboepɨ vae güi. Erei co iya jembiócuai omboepɨ vi chupe reta metei denario iru reta rami --jei--. 11 Jayave metei denarioño güɨnoi yave, iñeenguru co iya pe --jei--. 12 Jae reta jei chupe: Cuae taɨcue rupi omboɨpɨ oparavɨquɨ vae reta metei oraño oparavɨquɨ. Erei nde remboepɨ chupe reta metei denario oreve remboepɨ rami, yepe tei ore roparavɨquɨ tanta cuaraɨ jasɨ yae reve --jei reta, jei--. 13 Erei co iya jei metei vae pe: Cheamingo, mbaeti etei ayapo icavi mbae vae ndeve. Echa nde rere cheve reparavɨquɨta checo pe che amboepɨ ndeve yave metei denario --jei, jei--. 14 Ecua eraja cuae remongana vae. Aipota amboepɨ taɨcue rupi omboɨpɨ oparavɨquɨ vae pe metei denario ndeve amboepɨ rami --jei, jei--. 15 Echa jupi co che ayapo vaera aipota vae chembaembae ndive. Agüɨye eñemoagüɨro cuae iru vae re che ayapo icavi vae chupe rambue --jei, jei--. 16 Jae ramiño vi Tumpa ombotaɨcueta oñemboete vae reta, jare omotenondeta oñemomichi vae reta --jei. 17 Jare Jesús Jerusalén cotɨ ojo rambueve, oeni jocuae doce jemimboe reta iru reta ipɨte güi, jare jei chupe reta: 18 --Mase, yaja co Jerusalén cotɨ. Jare che cuimbaera ayeapo vae metei vae chemoeterengata sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta pe. Jae reta jeita amano vaera, 19 jare chemoeterengata judío mbae vae reta pe. Jae reta cheyoyaita, chenupata chicote pe, jare checututa curusu re. Erei mboapɨ ara rupi aicove yeta ayu omanogüe vae reta ipɨte güi --jei. 20 Cuae jaɨcue rupi ou Jesús oia pe Jacobo jare Juan ichɨ. Jae co Zebedeo jembireco. Jacobo jare Juan vi yogüeru ichɨ ndive. Cuña oyeatɨca Jesús jóvai jare jei chupe oipota oyapo vaera mbae chupe. 21 Jayave Jesús oparandu cuña pe: --¿Mbae pa reipota? --Emaeño cuae mócoi chemembɨ re oguapɨ vaera ndeɨque pe reporoócuai yave, metei ndeacatu cotɨ jare iru ndeasu cotɨ --jei cuña chupe. 22 Erei Jesús jei Jacobo jare Juan pe: --Mbaeti peicuaa mbae peyerure jese vae. ¿Pepuereta pa peiporara che aiporarata rami? ¿Pepuereta pa peñembobautizauca che añembobautizaucata rami? --jei. --Orepuereta co --jei reta. 23 --Añete pe reta peiporarata che aiporarata rami, jare pe reta peñembobautizaucata che añembobautizaucata rami --jei Jesús chupe reta--. Erei mbaeti chepuere jae peve peguapɨ vaera cheɨque pe, metei cheacatu cotɨ, jare iru cheasu cotɨ. Echa cheRu omocatɨro ma joco pe oguapɨta vae reta peguara --jei. 24 Jare iru diez Jesús jemimboe reta cuae oendu, jare pochɨ reta Jacobo jare Juan pe. 25 Jayave Jesús oeni reta. --Peicuaa cavi co cuae --jei chupe reta--. Mburuvicha ɨvɨ pegua reta oporoócuai, jare mbaepuere güɨnoi vae reta jei iru reta pe mbae oyapo vaera --jei--. 26 Erei pe reta agüɨye peyapo jocorai --jei--. Oime yave metei pepɨte pe oi vae oipota mbaepuere güɨnoi vae, toyeócuai iru reta pe --jei--. 27 Jare oime yave metei pepɨte pe oi vae oipota tenondeguara oico vae, toyeócuai iru reta pe --jei--. 28 Echa che cuimbaera ayeapo vae ayu ayeócuai vaera iru vae reta pe. Mbaeti ayu iru vae reta oyeócuai cheve vaera. Ayu amano vaera, jeta vae aepɨ vaera --jei. 29 Jare yogüɨraja yave tenta Jericó güi, jeta vae yogüɨraja Jesús jaɨcue. 30 Jare mócoi cuimbae jesa mbae vae oguapɨ ñogüɨnoi joco pe tape jembeɨ pe. Jare oicuaa reta yave Jesús oasa co ojo, iñeeata reve jei reta: --OreYa, oreparareco. Nde co jae David Taɨ. 31 Jeta joco pe ñogüɨnoi vae reta oñeengata chupe reta. Oipota tei omoquirii. Erei jae reta iñeeata yae reve jei: --OreYa, oreparareco. Nde co jae David Taɨ. 32 Jayave Jesús opɨta jare oeniuca cuimbae jesa mbae vae reta. --¿Mbae pa peipota ayapo vaera peve? --jei chupe reta. 33 --Toromae, oreYa --jei reta chupe. 34 Jayave Jesús oiparareco reta jare oyavɨquɨ jesa. Jare jupiveiño mócoi reve ipuere omae, jare yogüɨraja Jesús jaɨcue.

Mateo 21

1 Jare coiño ma Jerusalén güi ñogüɨnoi yave, yogüɨraja ovae tenta Betfagé iyɨpɨ pe. Jayave ɨvɨtɨ Oliva jóvai ñogüɨnoi yave, Jesús oyócuai mócoi jemimboe reta. 2 --Pecua pea tenta ñanderóvai oi vae pe --jei--. Peo pevae yave, pevaeta metei mburica mi oñeapɨti oi, jare pevaeta vi mburica mi taɨrusu vae jae ndive. Peyora reta peru --jei--. 3 Jare oime yave quia mbae jei peve, pere chupe: ÑandeYa oipota oiporu, erei ɨmambae güeruruca yeta cuae pe --pere, jei. 4 Opaete cuae oyeapo, Tumpa iñee aracae omombeu vae jeigüe vae oyeapo vaera. Echa jae jei corai: 5 Pemombeu Sion tayɨ pe: Mase, ndeRuvicha Guasu ou ndeve. Oñemomichi oi. Echa opo ou mburica mi re. Opo ou mburica mi taɨrusu vae re. Jocuae co mburica mi imembɨ. Jocorai jei. 6 Jayave Jesús jemimboe reta yogüɨraja jare oyapo Jesús jei chupe reta oyapo vaera vae. 7 Jare güeru mburica mi jare mburica mi taɨrusu vae Jesús oia pe. Jayave Jesús jemimboe reta oñono iyasoya maemɨmba reta icupe re jare Jesús opo mburica mi taɨrusu vae re. 8 Jare jeta vae oipɨso iyasoya tape rupi mburica mi taɨrusu vae jenonde, jare iru vae reta oyasɨa ñanaroquɨ jare oñono tape rupi. 9 Jare Jesús jenonde yogüɨraja vae reta jare jaɨcue yogüɨraja vae reta iñeeata reve jei: --¡Hosanna! Cuae co jae David Taɨ. Toñemboeteuca ñandeYa jee re ou vae. Tei reta Hosanna ara pe --jei reta. 10 Jare Jesús ojo ma ovae yave Jerusalén pe, opaete Jerusalén pegua reta ipɨacañɨ reve jei: --¿Quia pa co jae? 11 Jare jeta vae jei: --Cuae co jae Jesús. Jae co metei Tumpa iñee omombeu vae Nazaret pegua. Nazaret Galilea pegua co --jei reta. 12 Jayave Jesús oique Tumpa jo pe jare omoe joco güi opaete Tumpa jo pe omaemee vae reta jare ombaegua vae reta, jare omboyapara corepoti oipoepɨ vae reta imesa reta jare pɨcasu reta omee vae reta iguapɨa reta. 13 Jare jei chupe reta: --Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Chero oñembojeeta o yerure pegua pe”. Jocorai oyecuatía oi. Erei pe reta peyapo ma imonda vae reta oñemia rami --jei. 14 Jare yogüeru Jesús oia pe Tumpa jo pe jesa mbae vae reta jare icocho vae reta, jare Jesús ombogüera reta. 15 Jare sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta oecha mɨacañɨ Jesús oyapo vae reta, jare oendu vi michia Tumpa jo pe ñogüɨnoi vae reta iñeeata reve jei: --¡Hosanna! Cuae co jae David Taɨ. Jae rambue jae reta pochɨ yae. 16 Jayave jei reta Jesús pe: --¿Reendu pa cuae reta jei vae? Jayave Jesús jei chupe reta: --Aendu co. ¿Mbaeti pa pemongueta cuae Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae? Nde remee michia reta jare ocambu vɨteri vae reta pe nemboete vaera. Jocorai oyecuatía oi --jei. 17 Jayave Jesús oeya reta. Ojo Jerusalén güi Betania pe, jare joco pe oico. 18 Pɨareve pe neimbove yave Jesús ojo ye Jerusalén cotɨ, jare ñɨmbɨaɨ. 19 Jare oecha metei ɨva coiño tape güi. Jayave ojo omae jese, erei mbaeti ovae ia, jaeño joo. Jayave jei ɨva pe: --Ngaraa etei ma ndeía. Jare ɨmambae ɨva yɨpi. 20 Jare Jesús jemimboe reta oecha yave ɨva yɨpi vae, ipɨacañɨ jese jare jei: --Ɨmambae yae yɨpi jocuae ɨva. 21 Jayave Jesús jei chupe reta: --Añete che jae peve, peporogüɨrovia yave, pe reta vi pepuereta peyapo che ayapo ɨva pe vae rami. Erei peporogüɨrovia yave, pepuereta vi pere cuae ɨvɨtɨ pe: Pecua cuae güi peñemombo ɨ guasu pe, jare jocoraita oyeapo. Mbaeti yave pere pepɨa pe: Ngaraa ndipo oyeapo, oyeapota co peve --jei--. 22 Jare oime yave mbae peipota vae, peyerure Tumpa pe jese. Jare perovia yave Tumpa omeeta co peve, penoita co --jei. 23 Jare Jesús oique ye yave Tumpa jo pe, sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta yogüeru jae oia pe oporomboe rambueve, jare oparandu chupe: --¿Mbae nunga mbaepuere pa renoi cuae mbaembae reyapo vaera? ¿Quia pa omee ndeve mbaepuere cuae reyapo vaera? --jei reta. 24 Jayave Jesús jei chupe reta: --Che vi taparandu peve mbae re. Pemombeu yave cheve, che vi amombeuta peve mbae nunga mbaepuere anoi cuae mbaembae ayapo vaera --jei--. 25 ¿Quia pa ombou Juan oporombobautiza vaera? ¿Tumpa pa ombou? ani ¿ɨvɨ pegua reta pa ombou? --jei. Jayave jae reta jei oyoupe: --Yae yave: Tumpa co ombou, jae jeita ñandeve: Jocorai yave, ¿maera pa mbaeti perovia? --jei reta oyoupe--. 26 Erei mbaeti ñandepuere yae: Ɨvɨ pegua reta co ombou. Echa yaquɨye tenta pegua reta güi. Echa opaete vae güɨrovia Juan co jae metei Tumpa iñee omombeu vae --jei reta oyoupe. 27 Jayave jei reta Jesús pe: --Mbaeti roicuaa. --Che vi ngaraa amombeu peve mbae nunga mbaepuere anoi cuae mbaembae ayapo vaera --jei Jesús chupe reta--. 28 ¿Quirai pa peñemongueta cuae re? Metei cuimbae güɨnoi mócoi taɨ reta. Ou jei metei taɨ pe: Cheraɨ, cuae ara ecua eparavɨquɨ checo pe. 29 Taɨ jei chupe: Ngaraa aja aparavɨquɨ. Erei taɨcue rupi iquɨreɨ ojo. Jae rambue ojo oparavɨquɨ tu ico pe --jei--. 30 Jare cuimbae jei iru taɨ pe: Cheraɨ, cuae ara ecua eparavɨquɨ checo pe. Taɨ jei chupe: Taja taparavɨquɨ, cheru. Erei mbaeti ojo --jei--. 31 ¿Quia nunga pa cuae mócoi vae güi oyapo tu jemimbota? --jei. Jayave jae reta jei chupe: --Jocuae tenonde voi tu oyócuai vae. Jayave Jesús jei chupe reta: --Añete che jae peve, mburuvicha peguara ocovara vae reta jare cuña aguasa rupi yogüɨreco vae reta oiqueta Tumpa iporoocuaia pe perenonde. 32 Echa Juan ou oicuauca peve jupi vae, erei pe reta mbaeti perovia. Erei mburuvicha peguara ocovara vae reta jare cuña aguasa rupi yogüɨreco vae reta güɨrovia. Jare yepe tei cuae peicuaa, erei mbaeti peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae. Jecuae peateɨ perovia Juan --jei--. 33 Tamombeu ye peve amojaanga reve cuae: Oico metei cuimbae icora oiquese vae. Jayave oñotɨ pɨpe jeta uva. Jayave oyoo ɨvɨ, jare oyapo uva oitɨami pɨpe vaera. Oyapo vi metei chapapa, omae vaera ɨvate güi opaete co re. Jayave oiporuca ico iru vae reta pe, jae reta oñangareco vaera jese. Jayave co iya ojo mombɨrɨ ambué ɨvɨ pe --jei--. 34 Jare uva yagüɨye ma yave, co iya ombou amogüe jembiócuai reta co iporúa reta pe, jae reta omboyao vaera tei uva reta, iya güɨnoi vaera imbaera --jei--. 35 Erei co iporúa reta oipɨɨ co iya jembiócuai reta, jare oinupa metei vae, jare oyuca iru vae, jare oyapi ita pe iru vae --jei--. 36 Jayave co iya ombou ye amogüe jembiócuai reta. Erei co iporúa reta jecuae jocorai oyapo ye chupe reta --jei--. 37 Jayave taɨcue rupi co iya ombou taɨ. Jei tei iyeupe: Güɨramoi omboeteta cheraɨ --jei, jei--. 38 Erei co iporúa reta oecha yave co iya taɨ, jei reta oyoupe: Cuae co jae iyara vae. Yaja yayuca, jare ñande yaicota co iya retara --jei reta, jei--. 39 Jayave jae reta oipɨɨ co iya taɨ oyuca omombo co güi --jei--. 40 Jae rambue co iya ou ye yave, ¿mbae ra oyapota jocuae co iporúa reta pe? --jei. 41 Jayave jae reta jei Jesús pe: --Opata oyuca jocuae cuimbae icavi mbae vae reta, jare oiporucata ico ambué vae reta pe. Jae reta omeeta co iya pe imbaera uva yagüɨye ma yave --jei reta. 42 Jayave Jesús jei chupe reta: --¿Mbaeti pa pemongueta cuae Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae? Ita o iyapoa reta omombo vae oyeapo ma ita tenondegua vae. ÑandeYa oyapo cuae. Yaecha ma, jare ñanepɨacañɨ jese. Jocorai oyecuatía oi --jei--. 43 Jae rambue che jae peve, pe reta ngaraa peico Tumpa iporoocuaia pe. Tumpa omeeta iru tenta pegua reta pe yogüɨreco vaera joco pe. Jae reta oyapota jupi vae --jei. 45 Jare sacerdote reta itenondegua reta jare fariseo reta cuae oendu yave, oicuaa Jesús omojaanga reve jei vae oicuauca quirai jae reta teco güɨnoi. 46 Jare jae reta oipota tei oipɨɨ Jesús. Erei mbaeti ipuere. Echa oquɨye jeta vae güi. Echa jocuae jeta vae güɨrovia Jesús co jae metei Tumpa iñee omombeu vae.

Mateo 22

1 Jare Jesús imiari ye joco pe ñogüɨnoi vae reta pe omojaanga reve. Jei chupe reta: 2 --Mboroocuaia ara pegua metei mburuvicha guasu rami co. Jocuae mburuvicha guasu taɨ omendata. Jae rambue mburuvicha guasu oyapo arete --jei--. 3 Oparea ma amogüe vae pe yogüeru vaera oyapo arete. Jayave omondo jembiócuai reta oeni reta vaera. Erei jae reta ñateɨ yogüeru --jei--. 4 Jayave mburuvicha guasu oyócuai ye iru jembiócuai reta. Jei chupe reta: Pecua pemombeu aparea chupe vae reta pe: Mase, ayapocavi ma peu vaera. Ayucauca ma chegüeye reta jare iru cherɨmba iquɨra vae reta. Opa ma ayapocavi opaete. Pecua arete pe --pere, jei, jei--. 5 Erei jae reta mbaeti oipota yogüɨraja. Metei vae ojo ico pe. Iru vae ojo omaemee. 6 Jare iru reta oipɨɨ mburuvicha guasu jembiócuai reta, oyapo icavi mbae vae chupe reta jare oyuca reta --jei--. 7 Erei mburuvicha guasu oendu yave cuae regua, pochɨ co. Jae rambue omondo isundaro reta opa vaera oyuca jocuae oporoyuca vae reta jare oapɨ vaera jenta --jei--. 8 Jayave mburuvicha guasu jei jembiócuai reta pe: Opaete oyeapocavi ma oi yayapo vaera arete. Erei aparea chupe vae reta mbaeti oyapo jupi vae --jei, jei--. 9 Jae rambue pecua tape reta rupi jare pere opaete pevae chupe vae reta pe yogüeru vaera arete pe --jei, jei--. 10 Jayave mburuvicha guasu jembiócuai reta yogüɨraja tape reta rupi jare omboatɨ opaete ovae chupe vae reta - icavi vae oyapo vae reta jare icavi mbae vae oyapo vae reta. Jare mburuvicha guasu jo tɨnɨe ma --jei--. 11 Jare mburuvicha guasu ou ovae yave omae vaera yogüeru vae reta re, oecha joco pe metei cuimbae temimonde menda pegua mbaeti güɨnoi vae --jei--. 12 Jayave jei chupe: Cheamingo, ¿quirai pa reique cuae pe temimonde menda pegua mbae reve? Erei cuimbae mbaeti mbae jei --jei--. 13 Jayave mburuvicha guasu jei jembiócuai reta pe: Peñapɨti ipo rupi jare ipɨ rupi, jare peraja cuae güi pemombo pɨtumimbi icatu pe oi vae pe. Joco pe oyaeota jare jai omboquɨrɨrɨuta --jei--. 14 Echa Tumpa oeni jeta vae erei mbovɨño oiparavo --jei. 15 Jayave fariseo reta oñemboatɨ, jare oñomomiari quirai ipuere oyavɨuca Jesús pe jae imiari yave. 16 Jayave jae reta omondo jemimboe reta Jesús oia pe herodiano reta ndive. Jae reta jei Jesús pe: --Oporomboe vae, roicuaa nde rere vae añete co. Nde reporomboe cavi quirai Tumpa oipota yaico vaera vae re. Nde mbaeti reipoɨu oipotagüe vae güi. Mbaeti remboete metei vae iru vae güi --jei reta--. 17 Jae rambue emombeu oreve, ¿quirai pa reñemongueta cuae re? César ñandeócuai ñamboepɨ vaera chupe corepoti pe. ¿Jupi pa ñamboepɨ vaera chupe? ani ¿mbaeti pa jupi? --jei reta. 18 Erei Jesús oicuaa jae reta oipota tei co oyapo icavi mbae vae chupe, jare jei chupe reta: --¿Maera pa peipota peyavɨuca cheve? Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta --jei--. 19 Peechauca cheve corepoti mburuvicha guasu ocovara peve vae --jei. Jayave güeru reta chupe metei denario. 20 Jayave Jesús oparandu chupe reta: --¿Quia iagüe pa cuae? ¿Quia jee pa cuae oyecuatía oi vae? --jei. 21 --Jocuae César imbae co --jei reta. Jayave Jesús jei chupe reta: --Pemee César pe César pegua, jare pemee Tumpa pe Tumpa pegua. 22 Cuae oendu reta yave, ipɨacañɨ yae reta jese. Jayave jae reta yogüɨraja Jesús güi. 23 Jare jocuae ara etei amogüe saduceo reta yogüeru Jesús oia pe. Opaete saduceo reta jei omanogüe vae reta mbaeti co oicove ye. Saduceo yogüeru vae reta jei Jesús pe: 24 --Oporomboe vae, Moisés jei oeya oreve corai: “Metei cuimbae tɨvɨ güɨnoi vae omano yave, jembirecogüe mbaeti imembɨ chupe yave, cuimbae tɨvɨgüe tomenda cuae cuña ndive. Jayave cuña imembɨ yave, cuimbae tombojee michia tɨqueɨ amɨri jee pe”. Jocorai jei Moisés --jei reta chupe--. 25 Oico orepɨte pe metei cuimbae seis tɨvɨ reta güɨnoi vae. Cuae cuimbae omenda, jare omano mbaeti omomembɨ reve. Cuimbae amɨri jaɨcuerigua omenda jembirecogüe ndive --jei reta--. 26 Erei jae vi omano mbaeti omomembɨ reve. Jae ramiño vi oyeapo jaɨcuerigua ye pe. Opaete siete reve omenda cuae cuña ndive, jare opaete siete reve omano mbaeti omomembɨ reve --jei reta--. 27 Taɨcue rupi cuña vi omano. 28 Jayave omanogüe vae reta oicove ye yave, ¿quia nunga vae jembirecora pa oicota cuae cuña? Echa opaete siete reve omenda jae ndive --jei reta. 29 Erei Jesús jei chupe reta: --Pe reta peyavɨ co. Echa mbaeti peicuaa Tumpa iñee oyecuatía oi vae jare Tumpa imbaepuere --jei--. 30 Omanogüe vae reta oicove ye yave, cuimbae reta jare cuña reta ngaraa omenda. Yogüɨrecota araɨgua ara pe ñogüɨnoi vae reta rami --jei--. 31 Tamombeu peve omanogüe vae reta regua. Oicove yeta co. ¿Mbaeti pa pemongueta Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae? 32 Echa oyecuatía oi corai: “Che co jae Abraham, Isaac, jare Jacob iTumpa --jei Tumpa”. Jocorai oyecuatía oi --jei--. Tumpa mbaeti co omanogüe vae reta iTumpa. Jae co tecove güɨnoi vae reta iTumpa --jei. 33 Jare yatɨ vae reta cuae oendu yave, ipɨacañɨ Jesús iporomboe re. 34 Erei fariseo reta oicuaa yave saduceo reta mbaeti ma co mbae ipuere jei Jesús pe, amogüe jae reta oñemboatɨ Jesús oia pe. 35 Jayave metei fariseo - jae co metei mboroócuai re oporomboe vae vi - oparandu Jesús pe mbae re. Oipota tei oyavɨuca chupe. 36 Jei chupe: --Oporomboe vae, ¿mbae nunga mboroócuai pa co jae tenondegua vae? 37 Jayave Jesús jei chupe: --Mboroócuai tenondegua vae co cuae: “Eaɨu ndeYa Tumpa opaete ndepɨa reve, opaete nderecove reve, jare opaete neñemongueta reve” --jei--. 38 Cuae co jae mboroócuai tenondegua vae --jei--. 39 Jare jaɨcuerigua vae co cuae: “Eaɨu iru vae nde reyeaɨu rami” --jei--. 40 Cuae mócoi mboroócuai reyapo yave, reyapo ma co opaete Moisés iporoócuai jeigüe jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta jeigüe --jei. 41 Jare fariseo reta Jesús oia pe oñemboatɨ yave, Jesús oparandu chupe reta: 42 --¿Mbae pa peñemongueta Cristo re? ¿Quia taɨ pa co jae? --Jae co David Taɨ --jei reta chupe. 43 --Jocorai yave, ¿maera pa David etei jei chupe: CheYa? Echa Espíritu Santo oicuauca David pe jocorai jei vaera --jei chupe reta--. 44 Echa David jei corai: ÑandeYa jei cheYa pe: Eguapɨ cheɨque pe cheacatu cotɨ, nderovaicho reta opa añono ndepɨ igüɨ pe regua --jei ñandeYa. Jocorai jei David aracae --jei--. 45 ¿Quirai pa ipuere oico David Taɨra? Echa David etei jei chupe: CheYa --jei Jesús chupe reta. 46 Jare mbaeti quia ipuere omombeu chupe. Jare jocuae ara güive mbaeti quia oipota oparandu Jesús pe mbae re.

Mateo 23

1 Jayave Jesús jei jeta vae jare jemimboe reta pe: 2 --Mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta omombeu peve Moisés iporoócuai reta. 3 Jae rambue jecuaeño peyapo jei reta peve peyapo vaera vae. Erei agüɨye peyapo oyapo reta rami. Echa jae reta etei mbaeti oyapo jei peve peyapo vaera vae --jei--. 4 Jae reta jei iru vae reta pe oyapo vaera yavai yae oyapo vaera vae. Ñamojaanga metei voɨta. Jae reta jei iru vae reta pe ovoɨ vaera metei voɨta ipoɨ yae vae. Erei jae reta mbaeti etei omborɨ ovoɨ vaera. Mbaeti etei oyavɨquɨ reta ivoɨta --jei--. 5 Mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta mbae oyapo yave, oipota iru vae reta oecha vaera. Echa jae reta oñono iyee Tumpa iñee jɨru tuicha yae vae jare oyapo jemimonde ipucu yae --jei--. 6 Yogüɨraja yave itupao pe jare aretea pe, jecuaeño oipota yae oguapɨ tenda tenondegua vae reta pe --jei--. 7 Jare oipota yae iru vae reta oyapo vaera maraetei chupe reta omaemee vae reta ñogüɨnoia rupi jare jei vaera chupe reta: Oporomboe vae --jei--. 8 Erei agüɨye peipota iru vae reta jei vaera peve: Oporomboe vae. Echa che co jae pomboe vae, jare opaete pe reta cherɨvɨ reta co --jei--. 9 Jare agüɨye pere: CheRu, metei cuimbae ɨvɨ pegua pe. Echa meteiño co jae peRu, jare jae oico ara pe --jei--. 10 Jare agüɨye peipota iru vae reta jei vaera peve: CheYa. Echa meteiño co jae peYa. Jae co che. Echa che co jae Cristo --jei--. 11 Oime yave quia oipota tenondeguara oico vae, toyeócuai opaete iru reta pe --jei--. 12 Echa oñemboete vae oñemomichiucata co. Jae ramiño vi oñemomichi vae oñemboeteucata co --jei. 13 Jayave Jesús jei mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta pe: --Pe reta co jae mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta. Peiporarata co. Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta. Echa pe reta peyopia iru vae reta agüɨye vaera oique mboroocuaia ara pegua pe. Pe reta etei mbaeti peique. Iru vae reta oipota tei oique, erei pe reta peyopia reta agüɨye vaera oique --jei--. 14 Pe reta co jae mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta. Peiporarata co. Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta. Echa pepɨro cuña imemano vae reta güi opaete imbaembae jare ipucu yae peyerure Tumpa pe peporombotavɨ vaera. Jae rambue peiporara yaeta co --jei--. 15 Pe reta co jae mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta. Peiporarata co. Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta. Echa peo peeca opaete ɨ guasu rupi jare ɨvɨ rupi pevae vaera metei pepuere pemoquɨreɨ peporomboe güɨrovia vaera vae. Jare güɨrovia yave peporomboe, jecuae pemboe mbaembae re. Jocuae jeco pegua jae oyeapo icavi mbae yae vaera. Icavi co pe reta peo vaera tata guasu pe. Erei jae omboasa ete oyapo rambue, icavi yae co jae ojo vaera joco pe --jei--. 16 Pe reta co jae jesa mbae vae oechauca ñogüɨnoi tape iru vae reta pe vae reta rami. Peiporarata co. Echa pe reta pere: Oime yave quia: Tumpa jo jee re ayapota, jei vae, jocuae mbaeti co mbae. Erei oime yave quia: Oro Tumpa jo pegua jee re ayapota, jei vae, oyapota co jocuae jei oyapota vae --pere, jei--. 17 Pe reta co jae jesa mbae vae reta rami. Pe reta mbaeti pearacuaa. Echa jocuae oro oñeñono tee Tumpa peguara, Tumpa jo pegua co rambueño. Jae rambue Tumpa jo oñemboeteuca yae jocuae oro Tumpa jo pegua güi --jei--. 18 Jae ramiño vi pe reta pere: Oime yave quia: Maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea jee re ayapota, jei vae, jocuae mbaeti co mbae. Erei oime yave quia: Mbota maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea pe oi vae jee re ayapota, jei vae, oyapota co jei oyapota vae --pere, jei--. 19 Pe reta co jae jesa mbae vae reta rami. Pe reta mbaeti pearacuaa. Echa jocuae mbota oñeñono tee Tumpa peguara, maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea pe oi rambueño. Jae rambue maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea oñemboeteuca yae mbota güi --jei--. 20 Jae rambue oime yave quia: Maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea jee re ayapota, jei vae, opaete maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea pe oi vae oñemoiru maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea ndive --jei--. 21 Jae ramiño vi oime yave: Tumpa jo jee re ayapota, jei vae, Tumpa jo pe oico vae oñemoiru Tumpa jo ndive --jei--. 22 Jae ramiño vi oime yave quia: Ara jee re ayapota, jei vae, Tumpa oñemoiru ara ndive. Echa ara Tumpa iguapɨa co --jei--. 23 Pe reta co jae mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta. Peiporarata co. Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta. Echa pemee Tumpa pe diezmo caavo reta penoi vae güi. Erei cuae michi yae. Mboroócuai jei peve peyapo vaera jeta yae cuae güi. Echa jei peve peyapo vaera jupi vae jare peporoparareco vaera jare peporogüɨrovia vaera. Mbaeti peyapo opaete cuae. Icavi co pemee vaera Tumpa pe jocuae nunga diezmo. Erei peyapota tei jupi vae jare peporopararecota tei jare peporogüɨroviata tei --jei--. 24 Pe reta co jae jesa mbae vae oechauca ñogüɨnoi tape iru vae reta pe vae reta rami. Pe reta peateɨ pemócoi metei ñeti, erei pemócoi metei camello --jei--. 25 Pe reta co jae mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta. Peiporarata co. Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta. Pe reta co taza jare ñae icatu rupiño oyeyoe vae rami. Erei pepɨa iquɨa yae co. Echa peipota iru vae reta imbaembae jare peyapo icavi mbae vae --jei--. 26 Pe reta co jae fariseo reta. Pe reta co jae jesa mbae vae reta rami. Peyoe rani pepɨa, taza jare ñae japɨpe rupi peyoe rami. Jayave icatu rupi vi oyeyoeta --jei--. 27 Pe reta co jae mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta. Peiporarata co. Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta. Echa pe reta co jae teogüerɨru oñemoti cavi vae reta rami. Jocuae nunga teogüerɨru ipora yae echa, erei japɨpe pe tɨnɨe omanogüe vae reta icagüegüe reta pe jare iquɨa yae --jei--. 28 Jae ramiño vi iru vae reta oñemongueta tei pe reta co jae jupi vae reta, erei pepɨa tɨnɨe tavɨ jare icavi mbae vae pe --jei--. 29 Pe reta co jae mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta. Peiporarata co. Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta. Echa pe reta peyapo Tumpa iñee aracae omombeu vae reta iteogüerɨru reta, jare pemopora jupi vae reta iteogüerɨru reta --jei--. 30 Jare pere: Ñande yaico yave mona ñanetenondegua reta yogüɨreco yave, ñande mbaetita tei ñamborɨ jae reta oyuca yave Tumpa iñee aracae omombeu vae reta --pere, jei--. 31 Jocorai pere rambue, peicuauca quirai pe reta co jae Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oyuca vae reta iñemoña reta pegua --jei--. 32 Jae rambue icavi co pe reta peyapo vaera jae reta oyapo rami --jei--. 33 Pe reta mboi reta rami co. Añete co, pe reta mboi reta iñemoña reta rami co. Ngaraa etei peyeepɨ Tumpa peraa yave peo vaera tata guasu pe --jei--. 34 Echa Tumpa jei: Amondota peve cheñee omombeu vae reta jare iyaracuaa catu vae reta jare cheporoócuai re oporomboe vae reta. Peicututa curusu re amogüe vae peyuca, jare peinupata chicote pe amogüe vae petupao reta pe jare peaɨcuemoña retata metei tenta güi iru tenta pe --jei, jei--. 35 Jare pe reta penoita teco opaete jupi vae reta imano re. Tenonde voi Abel oyeyucauca - jae co jupi vae - jare taɨcue rupi Berequías taɨ Zacarías jee vae oyeyucauca. Echa Zacarías omano maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea jare Tumpa jo ipau pe --jei--. 36 Añete che jae peve, cuae reta jare opaete iru vae reta imano re pe reta añave peico vae peñemboecota --jei--. 37 Jerusalén pegua reta, pe reta peyuca Tumpa iñee aracae omombeu vae reta. Pe reta peyapi ita pe peyuca Tumpa ombou peve vae reta. Jeta vese ma chequɨreɨ tei pomboatɨ, uru omboatɨ imembɨ reta ipepo igüɨ pe rami, erei pe reta mbaeti peipota --jei--. 38 Mase, perenta oñemboaita. 39 Che jae peve, ngaraa ma cherecha pere regua: Toñemboeteuca ñandeYa jee re ou vae --jei.

Mateo 24

1 Jayave Jesús oe Tumpa jo güi. Jare jemimboe reta yogüeru oechauca Jesús pe opaete o Tumpa jo pe ñogüɨnoi vae reta. 2 Jare Jesús jei chupe reta: --¿Pemae pa pei opaete cuae o reta re? Añete che jae peve, ngaraa opɨta metei ave ita iru ita iárambue. Opaete oyeitɨta co --jei. 3 Jare Jesús oguapɨ oi rambueve ɨvɨtɨ Oliva re, jemimboe reta yogüeru jae oia pe jare jei chupe, jae retaño jae ndive ñogüɨnoi yave: --Emombeu oreve, ¿quirai yave pa cuae oyeapota? Jare reyu yeta ma yave, ¿quiraita pa roicuaa? Jare cuae ara reta opata ma yave, ¿quiraita pa roicuaa? --jei reta. 4 Jayave Jesús jei chupe reta: --Peñeandu agüɨye vaera petavɨ. 5 Echa yogüeruta jeta cheree pe oñembojeeta vae reta. Jae reta jeita: Che co jae Cristo. Jare ombotavɨta jeta vae --jei--. 6 Oimeta co ñoraro reta coiño pegüi. Oimeta vi ñoraro reta mombɨrɨ pegüi. Peendu yave cuae reta regua, agüɨye peñemambeco. Cuae susere reta oyeapota co. Erei cuae susere reta mbaetita co taɨcuegua vae --jei--. 7 Metei ɨvɨ pegua reta oñorarota ambué ɨvɨ pegua reta ndive, jare mburuvicha reta oñorarota iru mburuvicha reta ndive. Jare oimeta caruai reta jare ɨvɨ ocanata jeta que rupi --jei--. 8 Erei cuae susere reta tenondeguaño co vɨteri --jei--. 9 Jayave iru vae reta pemoeterengata oiporaraucata peve vae reta pe, jare peyeyucaucata. Jare peñemotareɨucata opaete vae pe chereco pegua --jei--. 10 Jare jeta vae pochɨta oyoupe jare oñomoeterengata jare oñomotareɨta --jei--. 11 Jare jeta oporombotavɨ vae reta jeita: Che co jae metei Tumpa iñee omombeu vae. Jae rambue jae reta ombotavɨta jeta vae --jei--. 12 Jare jeta vae oyapota icavi mbae vae. Jae rambue jeta tenonde yave oporoaɨu vae reta ngaraa ma oporoaɨu --jei--. 13 Erei josa ojo ovae iyapɨ pe vae oñemboasaucata co --jei--. 14 Jare cuae ñee icavi vae Tumpa iporoocuaia pegua jeracuata opaete ɨvɨ rupi opaete tenta pegua reta oicuaa vaera. Jayave cuae ara reta opata co --jei--. 15 Jare peechata icavi mbae vae opaete güɨrocomegua vae oñemboɨ oi o oñeñono tee Tumpa peguara vae pe. Tumpa iñee aracae omombeu vae Daniel jei oimeta co joco pe --jei--. 16 Jayave Judea pe ñogüɨnoi vae reta totecuarai ɨvɨtɨ reta ñogüɨnoia cotɨ. 17 Jare ovapɨa iárambue oi vae agüɨye toique jo pe güɨraja vaera imbaembae --jei--. 18 Jare ico pe oi vae agüɨye tojo ye jo pe, güɨraja vaera iyasoya --jei--. 19 Jare ipurúa vae reta jare omocambu vae reta oiporara yaeta jocuae ara reta pe --jei--. 20 Jare peyerure Tumpa pe agüɨye vaera petecuarai ama oquɨ yave ani mbutuu iara pe --jei--. 21 Echa jocuae ara reta pe ɨvɨ pegua reta oiporara yaeta. Mbaeti jocorai oiporara reta ɨvɨ oyeapo güire, jare ngaraa ye jocorai oiporara reta --jei--. 22 Jare ñandeYa mbaeti yave oipota opa vaera jocuae ara reta, mbaetita tei quia ipuere oico. Erei Tumpa oiparavogüe vae reta jeco pegua opata jocuae ara reta --jei--. 23 Güɨramoi jocuae ara reta pe quia jeita peve: Mase, co oi Cristo, ani jeita: Mase, pee oi Cristo. Jocorai jei yave, agüɨye perovia --jei--. 24 Amogüe oporombotavɨ vae reta jeita: Che co jae Cristo, jare iru oporombotavɨ vae reta jeita: Che co jae Tumpa iñee omombeu vae. Jare jae reta oyapota mɨacañɨ reta, ombotavɨ vaera tei Tumpa oiparavogüe vae reta --jei--. 25 Mase, amombeu ma peve, ndei oyeapo mbove --jei--. 26 Jayave iru vae reta jei yave peve: Mase, oime co ñuu pe oi, agüɨye pecua. Jare iru vae reta jei yave peve: Mase, oime co cuae o pe oi, agüɨye perovia --jei--. 27 Tamojaanga amavera. Echa amavera oyecuaa opaete ara re cuaraɨ oea cotɨ güi cuaraɨ oiquea cotɨ pe. Jae ramiño vi che cuimbaera ayeapo vae ayecuaata opaete vae pe che ayu ye yave --jei--. 28 Omano vae reta ñogüɨnoia pe etei oñemboatɨ chucha reta --jei--. 29 Jayave opa oiporara reta jocuae ara reta pe güire, cuaraɨ oñemopɨtumimbita, jare yasɨ ngaraa oesape, jare yasɨtata reta oata ara güi, jare opaete ara re mbaepuere güɨnoi vae reta ocanata --jei--. 30 Jayave mbae oyecuaata ara re. Jocuae oicuaucata ɨvɨ pegua reta pe che cuimbaera ayeapo vae ayu yeta co. Jayave opaete atɨ Israel pegua reta ipɨatɨtɨta jare cherechata ayu amapɨtu reta reve. Che cuimbaera ayeapo vae anoita mbaepuere tuicha vae jare añemboeteucata opaete vae pe --jei--. 31 Jare amondota araɨgua cheve oyeócuai vae reta mimbɨ guasu iñee reve, jae reta güeru vaera aiparavogüe vae reta opaete ɨvɨ rupi güi --jei--. 32 Ñandepuere ñamojaanga ɨva. Peñemboe jese --jei--. Joquɨ yave, peicuaa oyearo co ama oquɨ vaera --jei--. 33 Jae ramiño vi pe reta peecha opaete cuae mbaembae oyeapo ñogüɨnoi yave, peicuaata che coiño yae ma co ai --jei--. 34 Añete che jae peve, cuae tenta pegua reta ngaraa opa omano ndei opaete cuae mbaembae oyeapo mbove --jei--. 35 Ara jare ɨvɨ opata, erei cheñee ngaraa opa --jei--. 36 Erei mbaeti quia oicuaa mbae ara ani mbae ora pe yepe cuae oyeapota, jaeño cheRu. Araɨgua ara pe ñogüɨnoi vae reta mbaeti oicuaa. Che co jae Tumpa Taɨ. Erei che vi mbaeti aicuaa --jei--. 37 Noé oico rambueve, ɨvɨ pegua reta oyapo icavi mbae vae. Jae ramiño vi che cuimbaera ayeapo vae ayu ye yave, ɨvɨ pegua reta oyapota icavi mbae vae --jei--. 38 Ndei ɨporu guasu ou mbove, ɨvɨ pegua reta ocaruñoi jare ocauñoi, jare jecuaeño cuimbae reta omenda cuñatai reta ndive jare tu reta omee tayɨ reta cuimbae reta pe omenda jae ndive vaera. Erei metei ara Noé oique jocuae buque pe --jei--. 39 Jare oyepocouca reta, ɨporu guasu ou yave. Jae rambue ɨporu guasu opa oyuca reta. Jocoraita vi oyeapo che cuimbaera ayeapo vae ayu ye yave --jei--. 40 Jocuae ara mócoi cuimbae oimeta co pe ñogüɨnoi. Metei vae oyererajaucata jare iru vae opɨtata co pe --jei--. 41 Jae ramiño vi mócoi cuña ombaesota ñogüɨnoi metei angúa pe. Metei vae oyererajaucata jare iru vae opɨtata --jei--. 42 Jae rambue jecuaeño peñemocatɨro. Echa mbaeti peicuaa mbae ara ayu yeta. Che co jae peYa --jei--. 43 Aipota peicuaa vaera cuae: Metei o iya oicuaa yave mbae ora pe outa ovae imonda vae oñomi vaera imbaembae jo güi, oñemocatɨrota tei jare ngaraa tei omaeño imonda vae re güɨraja vaera imbaembae --jei--. 44 Jae ramiño vi pe reta peñemocatɨro. Echa che cuimbaera ayeapo vae ayu yeta avae mbaeti peñemongueta pei jese yave --jei--. 45 Metei tembiócuai iyaracuaa vae oyapo iya jei chupe oyapo vaera vae. Jare iya omee chupe oico vaera iru jembiócuai reta juvichara, jare omee vaera chupe reta jembiura ara ñavo --jei--. 46 Iya ou ye ovae yave jo pe, oecha yave jocuae jembiócuai oyapo oi iparavɨquɨ, jocuae jembiócuai oyeroviata co --jei--. 47 Añete che jae peve, iya omeeta chupe oñangareco vaera opaete imbaembae re --jei--. 48 Erei güɨramoi tembiócuai oyapo icavi mbae vae jare jei iyeupe ipɨa pe: CheYa ngaraa ou ye raivi. 49 Jare omboɨpɨ oinupa iru tembiócuai reta, jare ocaru jare ocau osavaɨpo vae reta ndive --jei--. 50 Jayave metei ara iya ou yeta ovae jembiócuai oaro mbae reve. Jocuae ora pe etei iya oipocouta --jei--. 51 Jayave iya oiporarauca yaeta chupe jare omondota oico vaera opaete iru oporombotavɨ vae reta ndive. Joco pe jae reta oyaeota jare jai omboquɨrɨrɨuta --jei--.

Mateo 25

1 Mboroocuaia ara pegua diez cuñatai cuimbae mbaeti etei güɨreco vae reta rami co. Cuñatai ñavo güɨraja ilámpara oe ojo oñoovaiti vaera cuimbae omendata vae ndive --jei--. 2 Jare cinco jocuae cuñatai reta iyaracuaa, jare iru cinco vae reta mbaeti iyaracuaa --jei--. 3 Jocuae mbaeti iyaracuaa vae reta güɨraja ilámpara, erei mbaeti güɨraja aceite lámpara peguara --jei--. 4 Erei iyaracuaa vae reta güɨraja vi aceite lámpara peguara aceite jɨru pe --jei--. 5 Jare mbaeti vɨteri ou ovae cuimbae omendata vae. Jae rambue opaete cuñatai reta jopeɨ jare oque --jei--. 6 Jare pɨare mbɨte yave oñeendu ñee. Mase, outa ma ovae cuimbae omendata vae. Pecua peovaiti --jei, jei--. 7 Jayave opaete jocuae cuñatai reta opúa jare oyapocavi ilámpara --jei--. 8 Jare cuñatai mbaeti iyaracuaa vae reta jei cuñatai iyaracuaa vae reta pe: Pemee oreve mbovɨ peaceite. Echa orelámpara ogüe ma --jei reta, jei--. 9 Erei cuñatai iyaracuaa vae reta jei: Ani. Romee yave peve, ngaraa ndipo oupitɨ oreve. Icavi ndipo pe reta peo vaera aceite omee vae reta pɨri pegua vaera peyeupe --jei reta, jei--. 10 Jare cuñatai mbaeti iyaracuaa vae reta yogüɨraja aceite oeca rambueve, ou ovae cuimbae omendata vae. Jare cuñatai oñemocatɨro ma vae reta oique jae ndive o pe oyapo vaera arete. Jayave onque oñeoquenda --jei--. 11 Jare taɨcue rupi yogüeru jocuae iru cuñatai reta o pe jare jei: Oreya, oreya, eipea oreve onque. 12 Erei cuimbae jei chupe reta: Añete che jae peve, mbaeti pocuaa. 13 Jae rambue jecuaeño peñemocatɨro. Echa mbaeti peicuaa mbae ara jare mbae ora pe che cuimbaera ayeapo vae ayu yeta --jei--. 14 Tamojaanga metei cuimbae iɨvɨ ae güi ambué ɨvɨ mombɨrɨ oi vae pe ojota vae. Ndei ojo mbove, oeni jembiócuai reta jare jei chupe reta oñangareco vaera imbaembae re --jei--. 15 Jayave omee metei jembiócuai pe cinco corepoti talento jee vae. Jare omee iru jembiócuai pe mócoi talento. Jare omee iru jembiócuai pe metei talento. Echa omee chupe reta metei ñavo ipuere oyapo vae rupi. Jayave cuimbae ojo ambué ɨvɨ cotɨ --jei--. 16 Jayave cinco talento güɨnoi vae omboɨpɨ omombaravɨquɨ icorepoti, jare jocorai omoiru jocuae cinco talento ndive cinco ye --jei--. 17 Jae ramiño vi mócoi talento güɨnoi vae omboɨpɨ omombaravɨquɨ icorepoti, jare jocorai omoiru jocuae mócoi talento ndive mócoi ye --jei--. 18 Erei metei talento güɨnoi vae ojo oyoo ɨvɨ jare oñomi ɨvɨgüɨ pe corepoti iya omee chupe vae --jei--. 19 Jare ɨma güire jocuae tembiócuai reta iya ou ye ovae iɨvɨ ae pe jare oparandu chupe reta mbae ra oyapo icorepoti omee chupe reta vae pe --jei--. 20 Jare tenonde yave cinco talento güɨnoi vae güeru jocuae cinco talento iru cinco talento omoiru vae reve, jare jei iya pe: Cheya, nde remee cheve cinco talento. Mase, amoiru jae reta ndive cinco talento ye --jei, jei--. 21 Jayave iya jei chupe: Icavi reyapo. Nde co jae metei cherembiócuai icavi vae. Reyeócuai cavi cheve cuae mbovɨ vae re. Jae rambue tamee ndeve jeta mbaembae reñangareco jese vaera. Eyerovia che ndive --jei, jei--. 22 Jae ramiño vi tenonde yave mócoi talento güɨnoi vae ou jei iya pe: Cheya, nde remee cheve mócoi talento. Mase, amoiru jae reta ndive mócoi talento ye --jei, jei--. 23 Jayave iya jei chupe: Icavi reyapo. Nde co jae metei cherembiócuai icavi vae. Reyeócuai cavi cheve cuae mbovɨ vae re. Jae rambue tamee ndeve jeta mbaembae reñangareco jese vaera. Eyerovia che ndive --jei, jei--. 24 Jayave tenonde yave metei talento güɨnoi vae ou jei iya pe: Cheya, che rocuaa co. Aicuaa nde co jae metei cuimbae jecopochɨ vae. Nde repɨro mbaembae iru vae reta güi, jare rearɨvo iru vae reta oñotɨ vae --jei, jei--. 25 Jae rambue aquɨye ndegüi rambue, aja añomi ndecorepoti ɨvɨgüɨ pe. Mase, co oi nembae --jei, jei--. 26 Jayave iya jei chupe: Nde co jae cherembiócuai icavi mbae vae. Ndeaquɨ co. Nde reicuaa quirai apɨro mbaembae iru vae reta güi jare quirai aarɨvo iru vae reta oñotɨ vae --jei, jei--. 27 Jae rambue rerajata tei checorepoti banco pe. Echa jocorai reyapo yave, ayu ye yave remeeta tei co cheve corepoti amee ndeve vae jare mbovɨ ye banco pegua reta omoiruta tei jae ndive vae --jei, jei--. 28 Jayave iya jei jembiócuai reta pe: Eequi chugüi jocuae metei talento emee diez talento güɨnoi vae pe --jei, jei--. 29 Echa güɨnoi vae pe oñemoiruta. Jeta yaeta güɨnoi. Erei mbaeti güɨnoi vae güi michi yae güɨnoi vae oyeequita --jei, jei--. 30 Erei pemombo cuae cherembiócuai mbaeti oyeócuai cavi cheve vae pɨtumimbi icatu pe oi vae pe. Joco pe oyaeota jare jai omboquɨrɨrɨuta --jei, jei--. 31 Che cuimbaera ayeapo vae ayu ye yave añemboeteuca vaera, opaete araɨgua oñeñono tee Tumpa peguara vae reta yogüeruta che ndive. Jayave aguapɨta cheguapɨa maemboete pegua pe --jei--. 32 Jare oñemboatɨta cheróvai opaete tenta pegua reta. Jare amboyaota amogüe vae iru vae reta güi, metei cuimbae omboyao ivecha reta icavara reta güi rami --jei--. 33 Jare añonoucata vecha reta cheacatu cotɨ jare cavara reta cheasu cotɨ --jei--. 34 Che co jae Mburuvicha Guasu. Jaeta cheacatu cotɨ ñogüɨnoi vae reta pe: Peyu peico mboroocuaia ɨvɨ oyeapo güive oñemocatɨro peve vae pe. CheRu pemovendise ma --jaeta, jei--. 35 Echa cheñɨmbɨaɨ yave, pemee acaru. Ɨ ayúe yave, chemboɨu. Yepe tei che co jae ambué tenta pegua, erei pemaeño cheré aico vaera perenta pe --jaeta, jei--. 36 Chenandi yave, pemee cheve cheremimondera. Chembaerasɨ yave, pepou chepɨri. Tembipɨɨrɨru pe ai yave, peyu pepou chepɨri --jaeta, jei--. 37 Jayave jupi vae reta jeita cheve: OreYa, ¿quirai yave pa roecha neñɨmbɨaɨ yave jare romee recaru? ¿Quirai yave pa roecha ɨ reyúe yave jare romboɨu? --jeita, jei--. 38 ¿Quirai yave pa roecha metei ambué tenta peguara reico yave, jare romaeño nderé reico vaera orerenta pe? ¿Quirai yave pa roecha nenandi jare romee ndeve neremimondera? --jeita, jei--. 39 ¿Quirai yave pa roecha nembaerasɨ ani tembipɨɨrɨru pe jare ropou ndepɨri? --jeita, jei--. 40 Jayave che jaeta chupe reta: Añete che jae peve, jocorai peyapo cherɨvɨ reta pe, yepe tei oñereroɨrouca. Jare jocorai peyapo yave, peyapo co cheve vi --jaeta, jei--. 41 Jayave jaeta cheasu cotɨ ñogüɨnoi vae reta pe: Pecua chegüi tata opa mbae vae pe. Jocuae tata oñemocatɨro ma oi aña guasu jare opaete araɨgua chupe oyeócuai vae reta pe. Tumpa oyepopeyu peré --jaeta, jei--. 42 Echa cheñɨmbɨaɨ yave, mbaeti pemee acaru. Ɨ ayúe yave, mbaeti chemboɨu --jaeta, jei--. 43 Che co jae ambué tenta pegua jare mbaeti pemaeño cheré aico vaera perenta pe. Chenandi yave, mbaeti pemee cheve cheremimondera. Chembaerasɨ yave jare tembipɨɨrɨru pe ai yave, mbaeti pepou chepɨri --jaeta, jei--. 44 Jayave jae reta vi jeita cheve: OreYa, ¿quirai yave pa roecha neñɨmbɨaɨ yave, ani ɨ reyúe yave, ani ambué tenta peguara reico yave, ani nenandi yave, ani nembaerasɨ yave, ani tembipɨɨrɨru pe rei yave, jare mbaeti romborɨ? --jeita, jei--. 45 Jayave che jaeta chupe reta: Añete che jae peve, mbaeti pemborɨ cherɨvɨ oñereroɨrouca vae reta. Jare jocorai co mbaeti chemborɨ --jaeta, jei--. 46 Jare cuae reta yogüɨrajata tata guasu pe. Joco pe oiporara retata jecuaecuae aveiño. Erei jupi vae reta güɨnoita tecove opa mbae vae --jei.

Mateo 26

1 Jare opaete cuae jei ma yave, Jesús jei jemimboe reta pe: 2 --Peicuaa mócoi ara co oata pascua iyarete iara ovae vaera, jare che cuimbaera ayeapo vae añemoeterengaucata co ayecutuca vaera --jei. 3 Jare sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta oñemboatɨ sacerdote tenondegua joca pe. Sacerdote tenondegua jee co Caifás. 4 Jare oñomomiari reta quirai ipuere oipɨɨ vɨari Jesús oyucauca vaera. 5 Erei jei reta: --Agüɨye yaipɨɨ arete iara pe, agüɨye vaera tenta pegua reta oyapo tecorai. 6 Jare Jesús oi rambueve tenta Betania pe Simón ipire ocuise vae jo pe, 7 oique metei cuña. Cuña güeru ɨru-raɨ ita alabastro jee vae pegua. Cuae ɨru-raɨ tɨnɨe mbae ipiche cavi vae jepɨ yae vae pe. Jare cuña opɨyere mbae ipiche cavi vae Jesús iñaca re, Jesús mesa pe oguapɨ oi rambueve. 8 Jare Jesús jemimboe reta cuae oecha yave, pochɨ cuña pe. Jei reta: --¿Maera pa omombúcai? 9 Echa omee yave corepoti re, guɨnoita tei jeta corepoti omee vaera paravete vae reta pe --jei reta. 10 Erei Jesús oicuaa jei reta vae, jare jei chupe reta: --¿Maera pa pemambeco cuña? Icavi vae co oyapo cheve --jei--. 11 Echa yogüɨrecoñotai co paravete vae reta pe reta ndive, erei che ngaraa jecuaeño ai pe reta ndive --jei--. 12 Cuae mbae ipiche cavi vae opɨyere cheré vae pe chembopiche cavi ma, ndei añeotɨuca mbove --jei--. 13 Añete che jae peve, opaete ɨvɨ rupi ñee icavi vae jeracuaa rupi, cuae oyapo vae vi jeracuata, iru vae reta imaendúa vaera jese --jei. 14 Jayave jocuae doce jemimboe reta güi metei Judas Iscariote jee vae ojo sacerdote reta itenondegua reta ñogüɨnoia pe, 15 jare jei chupe reta: --¿Mbae pa pemeeta cheve, amoeterenga yave Jesús peve? Jayave jae reta jei omeeta co chupe treinta corepoti. 16 Jayave jocuae güive Judas oeca quirai ipuere omoeterenga Jesús chupe reta. 17 Jare jocuae ara judío reta omboɨpɨ jou mbɨyape ovu mbae vae yave, Jesús jemimboe reta yogüeru jei chupe: --¿Quiape pa reipota royapocavi vaera, vecha isoo pascua pegua reu vaera? 18 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pecua tenta pe pere cuimbae amombeu peve vae pe: Oporomboe vae jei: Ora ovae ma. Jauta vecha isoo pascua pegua ndero pe cheremimboe reta ndive --jei, pere chupe, jei. 19 Jayave jemimboe reta oyapo Jesús jei chupe reta oyapo vaera vae. Jare oyapocavi reta vecha isoo pascua pegua jou reta vaera. 20 Jare pɨtu ma yave Jesús oguapɨ ocaru vaera jocuae doce jemimboe reta ndive. 21 Jare ocaru ñogüɨnoi rambueve, Jesús jei chupe reta: --Añete che jae peve, metei pepɨte pe oi vae chemoeterengata cherovaicho reta pe. 22 Jayave jae reta ipɨatɨtɨ yae, jare jei Jesús pe meteitei rupi: --CheYa, ¿che pa co jae? 23 Jayave Jesús jei chupe reta: --Mbɨyape omoaquɨ oi che ndive ñae pe vae co jae. 24 Che cuimbaera ayeapo vae ajañotai amano vaera, oyecuatía oi cheregua rami. Erei jocuae cuimbae chemoeterengata vae oiporarata co. Icavi tei viña jocuae cuimbae mbaeti oico yave --jei. 25 Jayave Judas (Jesús omoeterenga vae) jei chupe: --Oporomboe vae, ¿che pa co jae? --Rere ma co --jei Jesús chupe. 26 Jare ocaru ñogüɨnoi rambueve, Jesús oipɨɨ mbɨyape, jare omee yasoropai Tumpa pe. Jayave opɨsae mbɨyape jare omee jemimboe reta pe. --Peu --jei chupe reta--. Cuae co jae cherete --jei. 27 Jayave Jesús oipɨɨ vi metei vaso, jare yasoropai omee ye güire Tumpa pe, omee jemimboe reta pe. --Peu opaete pe reta --jei--. 28 Cuae co jae cherugüɨ. Cherugüɨ oyepɨyereta, Tumpa güɨrocuaveegüe vae oyeapo vaera, jare Tumpa iñɨro vaera jeta vae pe imbaeyoa reta re --jei--. 29 Erei che jae peve, ngaraa ma jau uva tɨgüe, cheRu iporoocuaia pe uva tɨgüe ipɨau vae pe reta ndive jau regua --jei. 30 Jare opa güire omboete reta Tumpa canta pe, oe reta yogüɨraja ɨvɨtɨ Oliva cotɨ. 31 Jayave Jesús jei chupe reta: --Opaete pe reta chereyata cuae pɨtu. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Ayucata vecha reta iñangarecoa, jare vecha reta opata oñemoai. Jocorai oyecuatía oi --jei--. 32 Erei aicove ye ayu güire omanogüe vae reta ipɨte güi, ajata perenonde Galilea pe --jei. 33 Jayave Pedro jei Jesús pe: --Yepe tei opaete iru reta tandereya, erei che ngaraa roeya. 34 --Añete che jae ndeve --jei Jesús chupe--, cuae pɨtu etei, ndei tacareo oñee pɨipɨi mbove, mboapɨ ma checuacuta --jei. 35 Erei Pedro jei ye chupe: --Yepe tei tamano nde ndive, erei ngaraa rocuacu. Jare jocorai vi jei opaete Jesús jemimboe reta. 36 Jayave Jesús ojo jae reta jupíe ovae ɨvɨra reta ñogüɨnoia Getsemaní jee vae pe. Jare Jesús jei jemimboe reta pe: --Peguapɨ cuae pe, che aja pea pe ayerure Tumpa pe rambueve. 37 Jayave güɨraja Pedro jare jocuae mócoi Zebedeo taɨ reta, jare omboɨpɨ ipɨatɨtɨ jare oiporara yae. 38 Jayave jei jocuae mboapɨ jemimboe reta pe: --Chepɨatɨtɨ yae, jare amano pota echa. Pepɨta cuae pe, jare agüɨye peque --jei. 39 Jayave Jesús ojo mombɨrɨ catu chugüi reta, jare oyeatɨca ɨvɨ re jare oyerure Tumpa pe. --CheRu, nde reipota yave, emboasa chegüi cuae aiporarata vae. Erei toyeapo cheve neremimbota. Agüɨye toyeapo cheremimbota --jei. 40 Jayave Jesús ou ye jemimboe reta ñogüɨnoia pe, jare oecha oque ñogüɨnoi. Jayave jei Pedro pe: --¿Mbaeti pa pepuere metei ora yepe peque mbae pei chemborɨ vaera? 41 Agüɨye peque. Peyerure Tumpa pe, agüɨye vaera peyoa. Pepɨa pe peratangatu co, erei perete iyaquɨ co --jei. 42 Jayave Jesús ojo ye oyerure Tumpa pe. --CheRu, nde reipota yave aiporara vaera, toyeapo cheve neremimbota --jei. 43 Jayave ou ye jemimboe reta ñogüɨnoia pe, jare oecha oque ye ñogüɨnoi. Echa jae reta jopeɨ yae ete ma. 44 Jayave Jesús ojo ye chugüi reta oyerure Tumpa pe. Oyerure ye tenonde yave oyerure rami. 45 Jayave ou ye jemimboe reta ñogüɨnoia pe jare jei chupe reta: --Jecuaeño peque jare peputuu. Mase, ora ovae ma. Che cuimbaera ayeapo vae metei vae chemoeterengata cuimbae pochɨ vae reta pe --jei--. 46 Pepúa. Yaja mo. Mase, chemoeterengata vae coiño ma ou --jei. 47 Jare imiari oi rambueve, ou Judas - jae co jocuae doce vae güi metei - jeta vae ndive. Jae reta güeru quɨsepucu reta jare ɨvɨra reta. Sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta ombou Jesús pe cuae reta. 48 Jare omoeterengata vae omombeu ma iru reta pe mbae oyapota vae. Jei ma chupe reta: --Jocuae aiyurupɨte vae co jae. Peipɨɨ --jei. 49 Judas ou voi Jesús oia pe. --Pɨtu ma, oporomboe vae --jei chupe. Jayave oiyurupɨte. 50 Jayave Jesús jei chupe: --Cheamingo, ¿maera pa reyapo jocorai? Jayave iru reta yogüeru oipɨɨ Jesús. 51 Jare metei Jesús ndive oi vae oipɨɨ iquɨsepucu jare oequi jɨru güi, jare oiporu sacerdote tenondegua jembiócuai inambi re, jare inambi oyeequi. 52 Jayave Jesús jei chupe: --Peñono ye quɨsepucu jɨru pe. Echa opaete quɨsepucu oiporu vae reta oyeyucaucata quɨsepucu pe --jei--. 53 Aipota yave, chepuere ayerure cheRu pe ombou voi vaera jeta yae araɨgua reta cherepɨ vaera. ¿Mbaeti pa reicuaa cuae? --jei--. 54 Erei jocorai yave, ¿quiraita pa oyeapo Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae? Echa jei jocoraita co oyeapo cheve --jei. 55 Jayave Jesús jei yogüeru vae reta pe: --¿Maera pa peru quɨsepucu reta jare ɨvɨra reta chepɨɨ vaera, imonda vae peipɨɨ yave rami? Ara ñavo aguapɨ pe reta ndive Tumpa jo pe. Joco pe aporomboe, jare mbaeti chepɨɨ --jei--. 56 Erei opaete cuae oyeapo oi Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatía vae oyeapo vaera --jei. Jayave opaete jemimboe reta oeya Jesús, jare otecuarai. 57 Jayave Jesús oipɨɨ vae reta güɨraja sacerdote tenondegua Caifás jo pe. Jare joco pe oñemboatɨ ma mboroócuai re oporomboe vae reta jare tenta pegua reta itenondegua reta. 58 Jare Pedro vi ojo Jesús jaɨcue. Erei mombɨrɨ chugüi ojo. Jae oique sacerdote tenondegua joca pe, jare oguapɨ sacerdote tenondegua jembiócuai reta ndive, oecha vaera mbae oyeapota vae. 59 Jare sacerdote reta itenondegua reta jare opaete iru mburuvicha reta oeca quia oñeapo vaera Jesús re yapu reve, oyucauca vaera. 60 Erei mbaeti ovae reta teco jese, yepe tei jeta vae yapu reve oñeapo jese. Taɨcue rupi mócoi vae yapu reve oñeapo jese. 61 Jae reta jei: --Cuae cuimbae jei: Chepuere ambosururu Tumpa jo jare ayapo ye mboapɨ ara pe --jei, jei reta. 62 Jayave sacerdote tenondegua opúa oñemboɨ jare jei Jesús pe: --¿Maera pa mbaeti neñee remoe? ¿Mbae re pa cuae reta oñeapo nderé? --jei. 63 Erei Jesús quiriiño. Jayave sacerdote tenondegua oparandu ye chupe: --¿Nde pa co jae Cristo? ¿Nde pa co jae Tumpa Taɨ? Che roócuai Tumpa jecuaeño oico vae jee re remombeu vaera oreve --jei. 64 Jayave Jesús jei chupe: --Nde rere rami jae co che. Erei che jae peve, che cuimbaera ayeapo vae cherechata co aguapɨ ai Tumpa mbaepuere güɨnoi vae iyɨque pe iyacatu cotɨ. Cherechata vi ayu amapɨtu reta reve --jei. 65 Jayave sacerdote tenondegua omondoro jemimonde ae, jare jei: --Jei ma icavi mbae vae Tumpa cotɨ. ¿Maera pa yaeca ye iru vae reta oñeapo vaera jese? Mase, pe reta peendu ma icavi mbae vae Tumpa cotɨ jei vae --jei--. 66 ¿Mbae pa peñemongueta jese? --jei. Iru reta jei chupe: --Icavi mbae yae co. Icavi co yayucauca vaera --jei reta. 67 Jayave amogüe vae ondɨvɨ Jesús jova re, jare oinupa. Jare iru vae reta ocua jese, 68 jare jei chupe: --Nde co jae Cristo. Emombeu oreve quia ra ocua oi nderé. 69 Jare Pedro oguapɨ oi icatu pe oca pe. Jare metei cuñatai ou jei chupe: --Nde vi co jae Jesús Galilea pegua iñeiru. 70 --Che mbaeti co jae iñeiru --jei Pedro opaete vae jovaque--. Mbaeti aicuaa mbae rere vae --jei. 71 Jayave Pedro ojo taraquera cotɨ. Jare iru cuñatai oecha jare jei joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: --Cuae cuimbae co jae metei Jesús Nazaret pegua iñeiru. 72 Erei Pedro jei ye: --Che mbaeti co jae iñeiru. Tumpa jee re mbaeti aicuaa jocuae cuimbae --jei. 73 Jare ɨma mi yave joco pe ñogüɨnoi vae reta yogüeru jei Pedro pe: --Añete co, nde co jae metei Jesús iñeiru. Echa nde nemiari Jesús iñeiru reta imiari rami --jei reta. 74 Jayave Pedro oyepopeyu iyee jare jei ye Tumpa jee re: --Mbaeti aicuaa jocuae cuimbae. Jare jupivei tacareo oñee. 75 Jare Pedro imaendúa Jesús jei chupegüe vae re: Ndei tacareo oñee pɨipɨi mbove, mboapɨ ma checuacuta. Jayave Pedro oe joco güi, jare tanta yae oyaeo.

Mateo 27

1 Jare coe ma yave, opaete sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta oñomomiari Jesús re, oyucauca vaera. 2 Jayave oñapɨti Jesús jare güɨraja mburuvicha guasu Poncio Pilato pe omoeterenga. 3 Jayave Judas (Jesús omoeterenga vae) ipɨatɨtɨ oyapogüe vae re. Echa oicuaa ma quirai Jesús jovaicho reta omboeco ma Jesús. Jayave güɨraja ye jocuae treinta corepoti sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta ñogüɨnoia pe. 4 Jare jei chupe reta: --Ayapo mbaeyoa. Echa amoeterenga peve jocuae cuimbae teco mbaeti güɨnoi vae peyucauca vaera --jei. Jayave jae reta jei Judas pe: --Jocuae mbaeti co mbae oreve. Nde co renoi teco. 5 Jayave Judas omombo corepoti Tumpa jo pe. Jayave oe Tumpa jo güi ojo oyeyuvɨ. 6 Jayave sacerdote reta itenondegua reta omonoo jocuae corepoti jare jei: --Mbaeti co jupi ñañono ye vaera cuae corepoti jɨru Tumpa jo pe oi vae pe. Echa ñamee Judas pe ñandepuere vaera yayucauca Jesús --jei reta. 7 Jayave oñomomiari oicuaa vaera mbae ra oyapota corepoti pe. Jayave ogua ñaeu iyapoa ico, oñeotɨuca vaera joco pe ambué tenta pegua reta. 8 Jae rambue ombojee jocuae co: Ɨvɨ tugüɨ jepɨgüe. 9 Jare jocorai oyeapo Tumpa iñee aracae omombeu vae Jeremías jeigüe vae. Echa jae jei corai: Jare jae reta omonoo jocuae treinta corepoti. Echa Israel pegua reta omboepɨ treinta corepoti jocuae cuimbae re. Jepɨ co treinta corepoti. 10 Jayave ogua pɨpe ñaeu iyapoa ico, ñandeYa jei cheve rami. Jocorai jei. 11 Jare Jesús oñemboɨ mburuvicha guasu jóvai. Jayave mburuvicha guasu oparandu chupe: --¿Nde pa co jae judío reta juvicha guasu? --jei. --Nde rere rami jae co che --jei Jesús chupe. 12 Jare sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta oñeapo Jesús re yave, Jesús mbaeti mbae jei. 13 Jayave Pilato jei chupe: --¿Mbaeti pa reendu quirai jeta mbaembae re oñeapo reta nderé? 14 Erei Jesús mbaeti etei mbae jei chupe. Jae rambue mburuvicha guasu ipɨacañɨ yae jese. 15 Jare jocuae arete ñavo Pilato oyorauca metei tembipɨɨ tenta pegua reta oipota vae. 16 Jare tembipɨɨrɨru pe oi metei cuimbae jeracua yae vae. Jee co Barrabás. 17 Jayave Pilato oparandu yatɨ vae reta pe: --¿Peipota pa ayorauca vaera peve Barrabás ani Jesús Cristo jee vae? 18 Echa jae oicuaa judío reta omoeterenga Jesús chupe oñemoagüɨro jese rambue. 19 Jare Pilato oguapɨ oi yave ojaa vaera Jesús, jembireco ombou quia jei vaera chupe: --Agüɨye eyapo mbae jocuae cuimbae jupi vae pe. Echa aiporara yae pɨare chepaɨu pe jae jeco pegua. 20 Erei sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta omboemboe yatɨ vae reta oyerure vaera Pilato pe oyorauca vaera Barrabás jare oyucauca vaera Jesús. 21 Jayave Pilato oparandu chupe reta: --¿Quia nunga pa cuae mócoi cuimbae güi peipota ayorauca vaera peve? --Barrabás --jei reta chupe. 22 Jayave Pilato oparandu ye chupe reta: --Jocorai yave, ¿mbae pa peipota ayapo vaera Jesús Cristo jee vae pe? Jayave opaete vae jei: --Toyecutuca curusu re. 23 Erei Pilato oparandu ye chupe reta: --¿Mbae nunga teco icavi mbae vae pa oyapo? Erei jae reta iñeeata yae reve jei: --Toyecutuca curusu re. 24 Jare Pilato oicuaa yave mbaeti co mbae ipuere oyapo oyorauca vaera Jesús - echa judío reta omboɨpɨ oyapo tecorai - jei güeru vaera chupe ɨ jare oyepoe yatɨ vae reta jóvai. Jayave jei chupe reta: --Che mbaeti anoi teco cuae cuimbae jupi vae imano re. Pe reta penoi teco --jei. 25 Jayave opaete yatɨ vae reta jei: --Ore jare oreñemoña reta torogüɨnoi teco imano re. 26 Jayave Pilato oyorauca chupe reta Barrabás. Jare oinupauca güire Jesús chicote pe, omoeterenga sundaro reta pe, oicutu vaera curusu re. 27 Jayave mburuvicha guasu isundaro reta güɨraja Jesús pretorio jee vae pe, jare omboatɨ opaete iru sundaro reta joco pe. 28 Jayave sundaro reta omboi Jesús güi jemimonde jare omondeuca chupe temimonde pɨta vae. 29 Jayave oñope reta yuu catuai vae jare omboapúa oñono Jesús iñaca re. Omee reta vi chupe metei tacuarasɨ oipɨɨ vaera ipo iyacatu pe. Jayave oyeatɨca reta jae jóvai jare oyóyai. --¡Viva! Judío reta juvicha guasu --jei reta. 30 Jare ondɨvɨ reta jese. Jayave oipɨɨ reta tacuarasɨ oiporu iñaca re. 31 Jare opa oyóyai güire, sundaro reta omboi chugüi temimonde pɨta vae, jare omondeuca ye chupe jemimonde ae. Jayave güɨraja reta mburuvicha guasu joca güi, oicutu vaera curusu re. 32 Jare oguata reta rambueve, oecha metei cuimbae Simón jee vae. (Cuae Simón tenta Cirene pegua co.) Jayave sundaro reta güɨrajauca Simón pe Jesús icurusu. 33 Jare sundaro reta güɨraja Jesús Gólgota jee vae pe. (Cuae oipota jei: Acagüerenda.) 34 Jayave omee reta Jesús pe vino oyea hiel ndive vae. Erei Jesús oicuaa yave mbae jocuae, mbaeti jou. 35 Jayave sundaro reta oicutu curusu re. Jayave oñuvanga reta Jesús jemimonde reta re, oicuaa vaera mbae nunga metei ñavo güɨrajata vae. Jocorai oyapo reta oyeapo vaera Tumpa iñee aracae omombeu vae jeigüe vae. Echa jei corai: Oñuvanga reta cheremimonde reta re, oicuaa vaera mbae nunga metei ñavo güɨrajata vae. Jocorai jei. 36 Jayave sundaro reta oguapɨ joco pe jare omae Jesús re. 37 Jare oñono reta curusu re Jesús iñaca iárambue oyecuatía jesegua vae: Cuae co Jesús, judío reta juvicha guasu. 38 Jare sundaro reta oicutu vi mócoi imonda vae reta, jare oñono metei Jesús iyacatu cotɨ jare iru iyasu cotɨ. 39 Jare oasa vae reta jei icavi mbae vae oñeacambovava reve Jesús pe. 40 --Nde rere rembosururuta co Tumpa jo jare reyapo yeta mboapɨ ara pe --jei reta chupe--. Eyeepɨ. Nde co jae Tumpa Taɨ yave, egüeyɨ curusu güi --jei reta. 41 Jae ramiño vi sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta jare tenta pegua reta itenondegua reta oyóyai. 42 --Jae oepɨ iru vae reta --jei reta--. Erei mbaeti ipuere oyeepɨ. Jae co Israel pegua reta juvicha guasu. Togüeyɨ añave curusu güi, yarovia vaera jese --jei reta--. 43 Güɨrovia Tumpa re. Tumpa toepɨ añave, oipota yave. Echa jae jei: Che co jae Tumpa Taɨ --jei, jei reta. 44 Jare imonda vae Jesús ndive oyecutuca vae reta jei icavi mbae vae chupe. 45 Jare cuaraɨ ara mbɨte güive mboapɨ ora rupi oñemopɨtumimbi opaete ɨvɨ pe. 46 Jayave mboapɨ ora ma caaru yave Jesús iñeeata yae reve jei: --Elí, Elí, ¿lama sabactani? (Cuae oipota jei: CheTumpa, cheTumpa, ¿maera pa chereya?) 47 Amogüe joco pe ñogüɨnoi vae reta oendu jare jei tei: --Mase, Elías oeni. 48 Jare jupivei metei vae osɨi omoaquɨ esponja vinagre pe, jare oñono tacuarasɨ re, jare omondo Jesús iyuru cotɨ. 49 Erei iru reta jei: --Earo. Yaecha ou Elías ombogüeyɨ vaera. 50 Jayave Jesús tanta osapúcai, jare omano. 51 Jayave Tumpa jo omboyao vae osoro mbɨte rupi ɨvate güi ɨvɨ cotɨ. Jare ɨvɨ ocana jare ita tuicha vae reta ovo. 52 Jare teogüerɨru reta oyepea, jare jeta oñeñono tee Tumpa peguara omanogüe vae reta oicove ye, 53 jare oe teogüerɨru reta güi Jesús oicove ye güire ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae reta yogüɨraja Jerusalén pe - jae co tenta oñeñono tee Tumpa peguara vae - jare oyecuaa jeta vae pe. 54 Jare cien sundaro vae juvicha Jesús re omae oi vae jare jae ndive ñogüɨnoi vae reta oecha yave quirai ɨvɨ ocana jare opaete oyeapo vae, oquɨye yae jare jei: --Añete yepe, cuae cuimbae co jae Tumpa Taɨ. 55 Jare jeta cuña reta omae ñogüɨnoi mombɨrɨ güi. Cuae cuña reta yogüeru Jesús ndive Galilea güi oyeócuai vaera chupe. 56 Cuae reta ipɨte pe ñogüɨnoi María Magdalena, jare Jacobo jare José ichɨ María jee vae, jare Zebedeo taɨ reta ichɨ. 57 Jare cuaraɨ oique ma yave, metei cuimbae oicocatu vae tenta Arimatea pegua José jee vae - jae vi co metei Jesús jemimboe - 58 ojo Pilato pɨri, jare oyerure chupe Jesús jetegüe re. Jayave Pilato oyócuai oñemee vaera chupe Jesús jetegüe. 59 Jayave José ombogüeyɨ Jesús jetegüe, jare oñoma metei lienzo iquɨa mbae vae pe. 60 Jayave oñono metei teogüerɨru ipɨau vae ita guasu oyeyoo vae pe, (José imbae co jocuae teogüerɨru) jare omboyeapayere ita tuicha vae teogüerɨru jonque re. Jayave José ojo ye teogüerɨru güi. 61 Jare María Magdalena jare iru cuña María jee vae oguapɨ ñogüɨnoi teogüerɨru jóvai. 62 Jare jocuae ara opaete judío reta oyeapocavi ñogüɨnoi pɨareve peguara. Jayave pɨareve pe sacerdote reta itenondegua reta jare fariseo reta yogüɨraja Pilato pɨri, 63 jare jei chupe: --Oreruvicha, oremaendúa ma quirai jocuae cuimbae oporombotavɨse vae ndei omano mbove jei mboapɨ ara rupi oicove yeta ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 64 Eyócuai nesundaro reta oñangareco vaera teogüerɨru re mboapɨ ara pegua, agüɨye vaera jemimboe reta yogüɨraja joco pe pɨtu yave oñomi vaera jetegüe. Echa jocorai yave, jei retata opaete vae pe oicove ye ma co ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jare jocorai yave, jae reta ombotavɨta jeta yae Jesús ombotavɨ vae reta güi --jei reta. 65 Jayave Pilato jei chupe reta: --Pe reta vi penoi pesundaro reta. Pecua peñangareco cavi jese pepuere rupi --jei. 66 Jayave jae reta yogüɨraja jare oñoquenda cavi teogüerɨru jonque. Echa oñono mbae ita tuicha vae re agüɨye vaera quia oipea, jare oeya joco pe sundaro reta oñangareco vaera teogüerɨru re.

Mateo 28

1 Mbutuu iara oasa ma yave, neimbove asɨ semana iara tenondegua vae pe María Magdalena jare iru cuña María jee vae yogüɨraja teogüerɨru cotɨ. 2 Jare ɨvɨ ocana yae. Echa metei araɨgua ñandeYa pe oyeócuai vae ogüeyɨ ara güi jare omboyeapayere ita tuicha vae teogüerɨru jonque güi. Jayave araɨgua oguapɨ ita re. 3 Jare jova oyecuaa amavera rami. Jare jemimonde ti asɨ yae iroɨ ti asɨ yae vae rami. 4 Jare teogüerɨru re oñangareco vae reta orɨrɨi oquɨye güi, jare opa tanta omano vae reta rami. 5 Jayave araɨgua jei cuña reta pe: --Agüɨye pequɨye. Echa aicuaa peeca co Jesús curusu re oyecutuca vae. 6 Mbaeti ma oi cuae pe. Oicove ye ma ou omanogüe vae reta ipɨte güi, jae jei rami. Peyu pemae oñeñonoagüe re --jei--. 7 Jare pecua voi pere jemimboe reta pe jae oicove ye ma ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae ojota perenonde Galilea pe. Joco pe peechata. Amombeu ma co peve --jei chupe reta. 8 Jayave cuña reta oe voi teogüerɨru güi. Oquɨye reta jare oyerovia yae reta. Jare osɨi reta omombeu vaera Jesús jemimboe reta pe. 9 Jare Jesús oñoovaiti jae reta ndive jare jei chupe reta: --Peyerovia catu. Jayave cuña reta oicuava ipɨ rupi jare omboete. 10 Jayave Jesús jei chupe reta: --Agüɨye pequɨye. Pecua pemombeu cherɨvɨ reta pe yogüɨraja vaera Galilea pe. Joco pe cherechata --jei. 11 Jare cuña reta yogüɨraja ye rambueve teogüerɨru güi, amogüe sundaro tenonde yave teogüerɨru re oñangareco vae reta yogüɨraja vi tenta pe, jare omombeu sacerdote reta itenondegua reta pe opaete oyeapogüe vae. 12 Jare sacerdote reta itenondegua reta oñemboatɨ tenta pegua reta itenondegua reta ndive. Jare oñomomiari ma yave, omee jeta corepoti sundaro reta pe. 13 Jare jei chupe reta: --Pere: Jesús jemimboe reta yogüɨraja teogüerɨru pe pɨtu yave, jare oñomi Jesús jetegüe ore roque rambueve --pere, jei reta--. 14 Jare mburuvicha guasu cuae oendu yave, romombeuta chupe pe reta mbaeti co penoi teco --jei reta. 15 Jayave sundaro reta oipɨɨ corepoti jare oyapo sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta jei chupe reta oyapo vaera vae. Jare jecuaeño opaete judío reta jei jocorai co oyeapo. 16 Jayave jocuae once Jesús jemimboe reta yogüɨraja Galilea pe metei ɨvɨtɨ re Jesús omombeu chupe reta rami. 17 Jare jemimboe reta oecha yave Jesús, omboete. Erei amogüe vae mbaeti ipuere güɨrovia jae co Jesús. 18 Jare Jesús ou jei chupe reta: --Opaete mbaepuere oñemee ma cheve ara pe jare ɨvɨ pe. 19 Jae rambue pecua pemboe opaete tenta pegua reta jare pembobautiza cheRu jee re jare cheree re jare Espíritu Santo jee re --jei--. 20 Jare pemboe reta opaete che poócuai vae re. Jare che aita pe reta ndive jecuaecuae aveiño cuae ara reta opa regua --jei.

Marcos 1

1 Cuae pe oñemboɨpɨ ñee icavi vae Jesucristo regua. Jesucristo co jae Tumpa Taɨ. 2 Isaías co jae metei Tumpa iñee aracae omombeu vae. Jae oicuatía corai: Mase --jei Tumpa--, che amondota cheñee güɨraja vae nerenonde, oyapocavi vaera nderapera. 3 Jae iñeeata reve jeita ñuu pe: Peyapocavi ñandeYa japera. Pemosɨmbi tape --jeita, jei Tumpa. Jocorai oicuatía Isaías. 4 Jae rambue Juan ou oporombobautiza ñuu pe, jare omombeu yatɨ vae reta pe: --Peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae, jare che pombobautizata, Tumpa iñɨro vaera peve pembaeyoa reta re --jei chupe reta. 5 Jare opaete ɨvɨ Judea pegua reta jare tenta Jerusalén pegua reta yogüɨraja Juan oia pe. Jare Juan ombobautiza reta ɨaca Jordán pe, imbaeyoa reta opa omombeu güire. 6 Jare Juan jemimonde maemɨmba camello jee vae jaagüe pegua co, jare icuacuaa co jae metei guasupi. Jare jou tucu reta jare ei ñana rupigua. 7 Jae omombeu yatɨ vae reta pe: --Cheraɨcue outa ipuere yae chegüi vae. Mbaeti jupi che añaɨvɨ amboi vaera ipɨapaa. 8 Che pombobautiza ɨ pe, erei jae pembobautizata Espíritu Santo pe --jei chupe reta. 9 Jare mbovɨ ara rupi ou Jesús tenta Nazaret ɨvɨ Galilea pegua güi. Jare Juan ombobautiza Jesús Jordán pe. 10 Jare Jesús oe ɨ güi yave, oecha ara oyepea oi, jare oecha vi Espíritu Santo ogüeyɨ jese pɨcasu rami. 11 Jayave oñeendu ñee ara güi jei: --Nde co jae cheRaɨ. Roaɨu yae. Ayerovia yae nderé --jei. 12 Jayave Espíritu Santo omondo Jesús ñuu pe. 13 Jare opɨta ñuu pe cuarenta ara, jare Satanás imiari chupe oyapouca vaera tei mbaeyoa chupe. Jare oico Jesús maemɨmba ñuu rupigua reta ñogüɨnoia pe. Jare yogüeru araɨgua reta oyeócuai chupe. 14 Juan oñemoingueuca ma tembipɨɨrɨru pe yave, ojo Jesús Galilea pe, jare omombeu iru vae reta pe ñee icavi vae Tumpa iporoocuaia regua. 15 Jesús jei: --Ara ovae ma. Outa ovae Tumpa iporoocuaia. Peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae, jare perovia Tumpa iñee icavi vae --jei. 16 Jare oguata rambueve Galilea pe ɨ guasu jembeɨ rupi, Jesús oecha Simón jare Simón tɨvɨ Andrés jee vae. Jae reta omombo ñogüɨnoi ipɨsa ɨ guasu pe, jevae omboa vaera. Echa jae reta oyeporaca vae reta co. 17 Jayave Jesús jei chupe reta: --Peyu cherupíe, jare che poapota cuimbae reta peru vaera cheve --jei. 18 Jayave oeya reta ipɨsa, jare yogüɨraja jae jupíe. 19 Ndei mombɨrɨ ojo mbove, Jesús oecha Zebedeo taɨ reta. Metei jee co Jacobo, jare iru jee co Juan. Omboyoapɨ ñogüɨnoi ipɨsa osogüe reta chalana pe. 20 Jare Jesús oeni voi. Jayave jae reta oeya Zebedeo jare oparavɨquɨ chupe vae reta chalana pe, jare yogüɨraja Jesús jupíe. 21 Jare yogüɨraja ovae tenta Capernaum pe. Jare mbutuu iara ñavo Jesús oique judío reta itupao pe, jare oporomboe. 22 Jare oyeapɨsaca jese vae reta ipɨacañɨ iporomboe re. Echa omboe reta mbaepuere güɨnoi vae rami. Mbaeti jocorai oporomboe mboroócuai re oporomboe vae reta. 23 Jare oique tupao pe cuimbae aña oya jese vae. Jae iñeeata reve jei: 24 --¿Maera pa reyu oremambeco, Jesús Nazaret pegua? ¿Reyu pa oremboai vaera? Che rocuaa. Nde co jae jupi vae. Nde reyu co Tumpa güi --jei. 25 Jayave Jesús oñeengata chupe. --¡Nequirii! Ecua chugüi --jei. 26 Jayave aña omborɨrɨi yae cuimbae, jare tanta osapúcai reve ojo chugüi. 27 Jare opaete oecha vae reta ipɨacañɨ, jare oparandu oyoupe: --¿Mbae pa co cuae? ¡Moromboe ipɨau vae ndipo! Mbaepuere pe oyócuai aña reta yogüɨraja vaera oya jese vae reta güi, jare jae reta oyapo oyocuaigüe --jei reta. 28 Jayave ɨmambaeño jeracua jese opaete Galilea rupi. 29 Jare Jesús tupao güi oe yave, oique Simón jare Andrés jo pe Jacobo jare Juan ndive. 30 Simón jaicho jupa pe oi, jacu rambue. Jare iru reta omombeu Jesús pe jesegua. 31 Jayave Jesús ojo oipopɨɨ, jare omopúa. Jare jacu opɨta chugüi. Jayave cuña omee mbae jou reta vaera. 32 Jare cuaraɨ oique ma yave, tenta pegua reta güeru Jesús pɨri opaete imbaerasɨ vae reta jare aña oya jese vae reta. 33 Jare opaete tenta pegua reta oñemboatɨ jocuae o jonque pe. 34 Jayave Jesús ombogüera jeta imbaerasɨ vae reta oipotagüe mbaerasɨ güi, jare omondo jeta aña reta oya jese vae reta güi. Jare mbaeti omaeño aña reta imiari vaera. Echa jae reta oicuaa quia co jae. 35 Pɨareve pe Jesús opúa ndei coe mbove, jare oe ojo mbaeti quia oicoa pe. Joco pe oyerure oi Tumpa pe. 36 Jayave Simón jare jae ndive ñogüɨnoi vae reta yogüɨraja oeca. 37 Jare ovae chupe yave, --Opaete vae ndereca ñogüɨnoi --jei reta Jesús pe. 38 Jayave Jesús jei chupe reta: --Yaja iru tenta reta coiño ñogüɨnoia pe, joco pe vi amombeu vaera Tumpa iñee. Echa ayu cuae ayapo vaera --jei. 39 Jare ojo opaete Galilea rupi, jare omombeu Tumpa iñee judío reta itupao ñavo pe, jare omondo aña reta oya jese vae reta güi. 40 Jayave ou Jesús oia pe metei cuimbae ipire ocúi vae. Oyeatɨca Jesús jóvai jare oyerure chupe: --Reipota yave, ndepuere chembogüera --jei chupe. 41 Jesús oiparareco omae jese, jare oñono ipo jese. --Aipota. Ecuera --jei chupe. 42 Jare jupiveiño cuimbae ocuera imbaerasɨ güi. Mbaeti ma ocúi ipire. 43 Jare jupiveiño Jesús oyócuai yae, ndei omondo mbove: 44 --Agüɨye emombeu quia pe. Ecua eyeechauca sacerdote pe, jare recuera ma rambue, emee mbota Moisés peócuai rami, tenta pegua reta oicuaa vaera --jei. 45 Erei cuimbae ojo, jare omboɨpɨ omombeu iru vae reta pe. Jecuae omombeu jeta vae pe. Jae rambue Jesús mbaeti ma ipuere ojo tenta reta pe tenta pegua reta jovaque. Opɨta mbaeti quia oicoa pe, jare yogüeru jae oia pe opaete que rupi güi.

Marcos 2

1 Mbovɨ ara rupi Jesús ojo ye Capernaum pe, jare jeracua tenta pegua reta pe jae oime oi jo pe. 2 Jayave jeta vae oñemboatɨ joco pe, jare tɨnɨe yae ma o, jare yatɨ vi icatu pe onque rupi. Jare Jesús omombeu Tumpa iñee chupe reta. 3 Jayave amogüe yogüeru vae reta güeru metei cuimbae imbaerasɨ vae. Cuae cuimbae mbaeti ipuere omɨi. Oyevoɨuca ou irundɨ cuimbae reta pe. 4 Erei güeru vae reta mbaeti ipuere güɨroique cuimbae Jesús oia pe yatɨ vae reta jeco pegua. Jae rambue oyeupi reta ovapɨa re jare oequi mbovɨ ovapɨa güi Jesús iárambue. Jare oequi ma yave, ombogüeyɨ reta cuimbae mbaeti ipuere omɨi vae jupa reve. 5 Jesús cuae oecha yave, oicuaa jae reta güɨrovia co jese, jare jei cuimbae mbaeti ipuere omɨi vae pe: --Nembaeyoa reta oñemboai ma, cherɨvɨ. 6 Amogüe mboroócuai re oporomboe vae reta oguapɨ ñogüɨnoi joco pe, jare oñemongueta reta ipɨa pe: 7 ¿Maera pa jei corai cuae cuimbae? Jei icavi mbae vae Tumpa cotɨ. Tumpaño co ipuere iñɨro quia pe imbaeyoa reta re. Jocorai oñemongueta reta ipɨa pe. 8 Jare Jesús oicuaa voi jae reta iñemongueta, jare jei chupe reta: --¿Maera pa peñemongueta jocorai pepɨa pe? 9 Chepuere jae cuae cuimbae mbaeti ipuere omɨi vae pe: Nembaeyoa reta oñemboai ma. Jae ramiño vi chepuere jae chupe: Epúa evoɨ nderupa, jare eguata. ¿Mbae nunga pa mbaetita yavai jae vaera? --jei Jesús chupe reta--. 10 Erei aipota peicuaa vaera cuae: Che cuimbaera ayeapo vae chepuere cheɨro quia pe imbaeyoa reta re ɨvɨ pe ai rambueve --jei. Jayave jei cuimbae mbaeti ipuere omɨi vae pe: 11 --Che jae ndeve: Epúa evoɨ nderupa, jare ecua ndero pe. 12 Jayave cuimbae opúa, jare ovoɨ jupa, jare oe ojo opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta jovaque. Opareve ipɨacañɨ yae, jare omboete Tumpa. --Mbaeti ete yaecha yepi cuae nunga --jei reta. 13 Jayave Jesús oe, jare ojo ye ɨ guasu jembeɨ pe. Jare opaete vae oñemboatɨ jae oia pe, jare jae omboe reta. 14 Jare joco güi ojo yave, oecha Alfeo taɨ Leví jee vae oguapɨ oi mburuvicha peguara ocovara ñogüɨnoia pe, jare jei chupe: --Eyu cherupíe. Jayave Leví opúa, jare ojo jae jupíe. 15 Jare Jesús ocaru oi rambueve Leví jo pe, jeta mburuvicha peguara ocovara vae reta jare teco icavi mbae vae oyapo vae reta ocaru vi ñogüɨnoi Jesús jare jemimboe reta ndive. Echa jecuaeño jeta jae reta yogüɨraja Jesús ndive. 16 Jayave mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta oecha yave Jesús ocaru oi ocovara vae reta jare teco icavi mbae vae oyapo vae reta ndive, jei jemimboe reta pe: --¿Maera pa ocaru ocovara vae reta jare teco icavi mbae vae oyapo vae reta ndive? 17 Jesús cuae oendu yave, jei chupe reta: --Mbaeti mbae jasɨ chupe vae reta mbaeti oeca oporopoano vae. Imbaerasɨ vae retaño oeca. Che ayu aeni vaera iyoa vae reta, mbaeti jupi vae reta --jei. 18 Jare Juan jemimboe reta jare fariseo jemimboe reta oyecuacu ñogüɨnoi tembíu güi. Jayave amogüe vae yogüeru, jare oparandu Jesús pe: --¿Maera pa Juan jemimboe reta jare fariseo jemimboe reta oyecuacu tembíu güi, erei neremimboe reta mbaeti oyecuacu chugüi? 19 Jayave Jesús jei chupe reta: --Omendata vae pɨri ñogüɨnoi vae reta ngaraa etei oyecuacu tembíu güi, omendata vae jae reta ndive oi rambueve. Echa omendata vae jae reta ndive oi rambueve, mbaeti ipuere oyecuacu tembíu güi. 20 Erei outa ovae ara omendata vae oyererajauca vaera chugüi reta. Jayave ramo oyecuacuta tembíu güi --jei--. 21 Mbaeti icavi ñamboya vaera temimonde indechi vae maemboyaa ipɨau vae pe. Echa jocorai yayapo yave, maemboyaa ipɨau vae omoata temimonde indechi vae, jare temimonde jeiete osoro --jei--. 22 Jae ramiño vi mbaeti icavi ñamboɨru vaera vino ipɨau vae vino jɨru guasupi indechi vae pe. Echa jocorai yayapo yave, vino omondoro jɨru, jare vino oyepɨyere, jare jɨru mbaeti ma icavi. Jae rambue ñamboɨru vino ipɨau vae jɨru ipɨau vae pe --jei chupe reta. 23 Mbutuu iara pe Jesús ojo co reta rupi jemimboe reta ndive. Oasa rambueve, jemimboe reta oipoo trigo. 24 Jayave fariseo reta jei Jesús pe: --Mase, ¿maera pa oyapo reta agüɨyeta tei oyapo mbutuu iara pe vae? 25 --¿Mbaeti etei pa pemongueta David oyapogüe vae regua --jei Jesús chupe reta--, jae jare jae ndive ñogüɨnoi vae reta mbaeti ma mbae güɨnoi jare ñɨmbɨaɨ reta yave? --jei--. 26 David oique Tumpa jo pe, sacerdote tenondegua Abiatar jee vae oico yave, jare jou mbɨyape reta Tumpa jo pe oñeñono tee vae. Agüɨyeta tei co quia jou jocuae mbɨyape, jaeño sacerdote reta. Jare David omee vi jae ndive ñogüɨnoi vae reta pe --jei chupe reta. 27 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --Mbutuu iara oyeapo ñanemborɨ vaera. Ñande mbaeti yayeapo mbutuu iara peguara. 28 Jae rambue che cuimbaera ayeapo vae chepuere jae mbae icavi oyeapo vaera mbutuu iara pe vae --jei.

Marcos 3

1 Jesús oique ye judío reta itupao pe, jare oi joco pe metei cuimbae iporovaicho omano vae. 2 Jare joco pe ñogüɨnoi vae reta omae ngatu Jesús re, oecha vaera ombogüerata ra mbutuu iara pe. Echa jae reta oipota tei omboeco Jesús. 3 Jayave Jesús jei cuimbae iporovaicho omano vae pe: --Eyu eñemboɨ cuae pe. 4 Jare Jesús oparandu joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: --¿Yayapota pa icavi vae ani icavi mbae vae mbutuu iara pe? ¿Icavi pa yaporoepɨ ani yaporoyuca vaera mbutuu iara pe? ¿Mbae pa jei mboroócuai cuae re? --jei chupe reta. Erei jae reta mbaeti mbae jei. 5 Pochɨ reve Jesús omae iyɨpɨ rupi ñogüɨnoi vae reta re, jare ipɨatɨtɨ yae jae reta ipɨatanta rambue. --Eupi ndepo --jei cuimbae pe. Jayave cuimbae oupi, jare ipo ocuera cavi ma. 6 Jayave fariseo reta oe judío reta itupao güi, jare oñomomiari voi herodiano reta ndive Jesús re, quiraita ra oyucauca. 7 Jayave Jesús jare jemimboe reta yogüɨraja ɨ guasu pe, jare yogüɨraja vi jaɨcue jeta yae vae Galilea güi. Jare yogüeru vi jae oia pe jeta yae Judea pegua reta, Jerusalén pegua reta, ɨvɨ Idumea pegua reta, Jordán jovaicho pegua reta, jare tenta reta Tiro jare Sidón iyɨvɨrigua reta, oendu yave opaete Jesús oyapogüe vae regua. 9 Jare Jesús oyócuai jemimboe reta omocatɨro vaera chalana, agüɨye vaera yatɨ vae reta oyopɨ. 10 Echa jae ombogüera ma jeta vae, jare opaete iru imbaerasɨ vae reta oñomoañaaña yogüeru icotɨ. Echa oipota oya jese, opoco vaera jemimonde re. 11 Jare aña reta oecha Jesús yave, oyeatɨca jae jóvai jare iñeeata reve jei: --Nde co jae Tumpa Taɨ. 12 Jare Jesús oyócuai yae agüɨye vaera omombeu quia co jae. 13 Jayave Jesús ojo ɨvɨtɨ re, jare oeni jae oipota yogüeru vaera vae reta. Jare jae reta yogüeru jae oia pe. 14 Jare oiparavo doce cuimbae reta opɨta vaera jae ndive. Jae omondota omombeu reta vaera Tumpa iñee. 15 Omeeta vi chupe reta mbaepuere ombogüera vaera imbaerasɨ vae reta jare omondo vaera aña reta oya jese vae reta güi. 16 Cuae co jae oiparavogüe vae reta jee: Simón (Jesús ombojee Pedro), 17 jare Zebedeo taɨ reta Jacobo jare Juan jee vae (Jesús ombojee cuae mócoi reve Boanerges. Cuae jee oipota jei: Ara jɨapu vae rami), 18 jare Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Alfeo taɨ Jacobo jee vae, Tadeo, Simón (jae co metei cananita), 19 jare Judas Iscariote (cuae cuimbae omoeterenga Jesús jovaicho reta pe). Jayave Jesús ou ye jo pe jae reta ndive. 20 Jare oñemboatɨ ye jeta vae. Jae rambue Jesús jare jemimboe reta mbaeti ipuere ocaru. 21 Jesús jentara reta cuae oicuaa yave, yogüeru güɨraja vaera tei. --Mbaeti ma iyaracuaa oi --jei reta. 22 Jare mboroócuai re oporomboe vae yogüeru Jerusalén güi vae reta jei: --Aña guasu Beelzebú jee vae oya ma jese, jare aña guasu imbaepuere pe omondo aña reta oya jese vae reta güi --jei reta. 23 Jayave Jesús oeni reta, jare jei chupe reta omojaanga reve: --¿Quirai pa ipuere Satanás omondo Satanás etei? 24 Metei tenta pegua reta oyovaicho oyoupi yave, opata co jocuae tenta. 25 Jae ramiño vi metei o pegua reta oyovaicho oyoupi yave, opata co jocuae o. 26 Jare Satanás pochɨ iyeupe yave, jare imbaepuere oñemboyao yave, ngaraa tei ma oico. Opata tei co --jei chupe reta--. 27 Oime yave quia oipota oique cuimbae ipɨrata vae jo pe opɨro vaera imbaembae chugüi vae, oipocuata rani cuimbae ipɨrata vae. Jayave ramo ipuereta opɨro imbaembae chugüi --jei--. 28 Añete che jae peve, opaete ɨvɨ pegua reta imbaeyoa reta jare opaete iñee icavi mbae Tumpa cotɨ jei reta vae Tumpa ipuere omboai. 29 Erei Tumpa ngaraa etei iñɨro jei icavi mbae vae Espíritu Santo cotɨ vae pe. Oñemboecota jecuaecuae aveiño --jei chupe reta. 30 Echa tenonde yave jae reta jei: --Aña oya ma jese--. Jae rambue Jesús jei jocorai chupe reta. 31 Jayave Jesús ichɨ jare tɨvɨ reta yogüeru ovae Jesús oia pe, jare icatu güi omondo oeniuca. 32 Jare oguapɨ ñogüɨnoi iyɨpɨ rupi vae reta jei chupe: --¡Aipo! ndesɨ jare nderɨvɨ reta icatu pe ñogüɨnoi, jare ndereca. 33 --¿Quia nunga pa co jae chesɨ jare cherɨvɨ reta? --jei Jesús chupe reta. 34 Jayave omae iyɨpɨ rupi oguapɨ ñogüɨnoi vae reta re. --Cuae nunga reta co jae chesɨ jare cherɨvɨ reta --jei--. 35 Echa opaete Tumpa jemimbota oyapo vae reta co jae cherɨvɨ, jare chereindɨ, jare chesɨ --jei.

Marcos 4

1 Jesús omboɨpɨ ye oporomboe ɨ guasu jembeɨ pe. Jayave jeta yae vae yogüeru oñemboatɨ jae oia pe. Jae rambue Jesús oyeupi chalana ɨ guasu pe oi vae pe, jare oguapɨ pɨpe. Jare yatɨ vae reta ñogüɨnoi ɨ guasu jembeɨ pe. 2 Jare omboe reta jeta mbaembae re omojaanga reve. Jei chupe reta: 3 --Peyeapɨsaca cheré. Metei cuimbae ojo omaetɨ vaera --jei--. 4 Omaetɨ yave, omoai temitɨ, jare amogüe oa tape rupi. Jayave yogüeru güɨra reta opa jou --jei--. 5 Iru temitɨ oa mbovɨño ɨvɨ ita guasu iárambue oia pe. Cuae ɨmambae oe, mbaeti jeta ɨvɨ chupe rambue. 6 Erei cuaraɨ jasɨ yave, ipiru. Jare japo mbaeti icavi rambue, otini --jei--. 7 Iru temitɨ oa ñanapɨte pe. Ñana ocuacuaa yave, ombopɨtupa temitɨ. Jae rambue temitɨ mbaeti ia --jei--. 8 Jare iru temitɨ oa ɨvɨcavi pe. Cuae reta oe, jare ocuacuaa, jare ia. Amogüe mbovɨ catu jaɨ, jare iru jeta jaɨ, jare iru jeta yae jaɨ --jei chupe reta. 9 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --Ipuere oendu vae toyeapɨsaca cuae re. 10 Mbovɨño ma opɨta jae ndive yave, jocuae doce oiparavogüe vae reta jare iru opɨta vae reta oparandu Jesús pe omojaanga reve jei vae re. 11 Jayave Jesús jei chupe reta: --Amombeu ma peve Tumpa iporoocuaia regua. Cuae mbaeti oyecuaa iru vae reta pe. Jae rambue amboe iru vae reta amojaanga reve --jei--. 12 Cuae ayapo agüɨye vaera oecha cavi, yepe tei omae, jare agüɨye vaera oicuaa, yepe tei oendu, jare agüɨye vaera oyerova Tumpa cotɨ, imbaeyoa reta oñemboai vaera --jei. 13 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --¿Mbaeti pa peicuaa mbae cuae amojaanga reve jae peve vae oipota jei vae? Mbaeti yave, ¿quiraita pa peicuaa mbae opaete amojaanga reve jaeta peve vae oipota jei vae? --jei--. 14 Jocuae omaetɨ vae oñemojaanga Tumpa iñee omombeu vae re --jei--. 15 Temitɨ tape rupi oa vae oñemojaanga amogüe Tumpa iñee oendu vae re. Erei jupiveiño ou Satanás, jare omoacañɨ Tumpa iñee güi --jei--. 16 Jae ramiño vi jocuae temitɨ oñeotɨ mbovɨño ɨvɨ ita guasu iárambue oia pe vae oñemojaanga iru Tumpa iñee oendu vae reta re. Jupiveiño oyerovia reta, jare oipota yae cuae ñee. 17 Erei cuae reta jocuae temitɨ japo mbaeti icavi vae rami co. Jae rambue ɨmambae icuérai reta. Mbaesusere oyeapo chupe reta ani iru vae reta oyapo icavi mbae vae chupe reta Tumpa iñee jeco pegua. Jare jupiveiño mbaeti oipota reta oyeapɨsaca Tumpa iñee re --jei--. 18 Jae ramiño vi jocuae temitɨ oñeotɨ ñanapɨte pe vae oñemojaanga iru Tumpa iñee oendu vae reta re. 19 Erei jae reta omboɨpɨ oñemambeco ɨvɨ pe oyeapo vae re, jare oñembotavɨ, oipota yae oicocatu vaera rambue. Oipota vi güɨnoi jeta mbaembae reta. Jare opaete cuae omoacañɨ reta Tumpa iñee güi. Jae rambue jae reta jocuae temitɨ mbaeti ia vae rami co --jei--. 20 Erei jocuae temitɨ oñeotɨ ɨvɨcavi pe vae oñemojaanga iru Tumpa iñee oendu vae reta re. Cuae reta güɨrovia. Amogüe vae jocuae temitɨ mbovɨ catu jaɨ vae rami co. Iru vae reta jocuae temitɨ jeta jaɨ vae rami co. Jare iru vae reta jocuae temitɨ jeta yae jaɨ vae rami co --jei. 21 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --Mechero yaroique yave o pe, mbaeti etei ñañono yapepo oñembovapɨ oi vae igüɨ pe, ani güɨrapembɨ igüɨ pe. Ñañono co mechero jenda pe --jei--. 22 Oime yave mbae oñemi vae, oyeechaucañotai co. Jae ramiño vi oime yave mbae oyeasoi vae, oyecuaañotai co --jei--. 23 Ipuere oendu vae toyeapɨsaca cuae re --jei Jesús. 24 Jare jei ye chupe reta: --Peñemongueta cavi peendu vae re. Iru vae reta ojaata peve pejaa iru vae reta pe rami, jare omoiruta vi peve --jei--. 25 Echa güɨnoi vae pe oñemoiruta, jare mbaeti güɨnoi vae güi michi yae güɨnoi vae oyeequita --jei. 26 Jare Jesús jei ye chupe reta: --Tumpa iporoocuaia metei cuimbae ojo omaetɨ vae rami co --jei--. 27 Cuimbae oque pɨtu ñavo, jare opúa ara ñavo. Temitɨ oe jare ocuacuaa, jare omaetɨ vae mbaeti oicuaa quirai ra ocuacuaa. 28 Echa temitɨ ocuacuaa ñamborɨ mbae reve, tenonde iɨ, jayave avatiquɨ, jayave avati --jei--. 29 Jare yagüɨye ma yave, iya oarɨvo voi. Echa ovae ma ara oarɨvo vaera --jei chupe reta. 30 Jare Jesús jei ye: --¿Mbae ra ipuere oñemojaanga Tumpa iporoocuaia re? ¿Mbae ra ñamojaangata jese? --jei--. 31 Ñandepuere ñamojaanga jese metei mostaza jaɨgüe --jei--. Oñeotɨ yave, cuae jaɨgüe michi yae opaete iru temitɨ reta jaɨgüe ɨvɨ pe oi vae güi. 32 Erei oñeotɨ güire, ocuacuaa, jare tuicha yae opaete iru temitɨ metei año peguaño ocuacuaa vae reta güi, jare tuicha jaca oyeapo. Jae rambue güɨra reta ipuere oyapo jaitɨra jese cuaraɨa pe --jei chupe reta. 33 Jeta corai Jesús omombeu Tumpa iñee chupe reta omojaanga reve, jae reta ipuere oicuaa rupiño. 34 Jare imiari chupe reta ñavo, imiari chupe reta omojaanga reve. Erei jemimboe reta peño omombeu cavi mbae oipota jei vae. 35 Jocuae ara cuaraɨ oique ma yave, --Yaja ɨ guasu jovaicho pe --jei Jesús jemimboe reta pe. 36 Jayave jae reta omondo yatɨ vae reta, jare güɨraja Jesús jocuae chalana pɨpe oi vae pe. Jare iru vae reta vi yogüɨraja iru chalana reta pe. 37 Jare ou ɨvɨtu tanta oyepeyu, jare ɨaparúa oñeñoña chalana pe, jare omotɨnɨe seri ma. 38 Jare Jesús oñemoacanguɨta chalana iyapɨ pe, jare oque oi. Jayave jae reta omomba jare jei chupe: --¡Oporomboe vae! ¿mbaeti pa mbae reipota reyapo, agüɨye vaera ñamano? 39 Jayave Jesús opúa, jare oñeengata ɨvɨtu pe. --¡Epɨta! ¡Nequirii! --jei ɨ guasu pe. Jare mbaeti ma ɨvɨtu, jare opaete quirii. 40 Jayave Jesús oparandu chupe reta: --¿Maera pa pequɨye? ¿Mbaeti pa peporogüɨrovia? --jei. 41 Jare oquɨye yae reta, jare jei oyoupe: --¿Mbae nunga cuimbae pa cuae? Ɨvɨtu jare ɨ guasu oyapo oyocuaigüe --jei reta.

Marcos 5

1 Jayave yogüɨraja ovae ɨ guasu jovaicho pe gadareno reta iɨvɨ pe. 2 Jesús ogüeyɨ ma chalana güi rupive, ou oovaiti teogüerɨrurenda güi cuimbae aña oya jese vae. 3 Jae oico teogüerɨrurenda rupi, jare mbaeti ma quia ipuere oñapɨti, yepe tei oñapɨti cadena pe. 4 Jeta vese ma jae reta oñapɨti tei cadena pe jare oipocua tei jiero pe. Erei jae omondoo cadena reta, jare opa oyoca ipocuaa. Jare mbaeti quia ipuere jese. 5 Jare jecuaeño pɨtu rupi jare ara rupi oi teogüerɨrurenda rupi jare ɨvɨtɨ rupi, jare jecuae osapúcai jare oñembopere ita pe. 6 Cuae cuimbae oecha yave Jesús mombɨrɨ güi, osɨi icotɨ jare oyeatɨca jóvai. 7 Jare iñeeata reve jei: --¿Maera pa reyu chemambeco, Jesús? Nde co jae Tumpa ara pe oi vae Taɨ. Ayerure ndeve Tumpa jee re agüɨye eiporarauca cheve --jei. 8 Echa Jesús jei aña pe: --Ecua cuae cuimbae güi, aña. 9 Jayave Jesús oparandu chupe: --¿Mbae pa nderee? --Cheree co jae jeta vae. Echa jeta yae co ore --jei chupe. 10 Jare aña reta oyerure yae Jesús pe agüɨye vaera omondo reta jocuae ɨvɨ güi. 11 Jare joco pe jeta cuchi reta ocaru ñogüɨnoi coiño ɨvɨtɨ güi. 12 Jayave aña reta oyerure Jesús pe: --Oremondo cuchi reta pe. Emaeño toroya jese reta --jei reta. 13 Jayave Jesús omaeño jese reta. Jare aña reta yogüɨraja cuimbae güi, jare oya cuchi reta re. Jayave cuchi reta osɨi tanta oa ɨ guasu pe ɨvɨa güi, jare joco pe ipɨtupa. Oyepapa dos mil rupi. 14 Jayave cuchi iñangarecoa reta otecuarai, jare omombeu tenta pegua reta pe jare icatu rupigua reta pe oyeapo vae regua. Jare oendu vae reta yogüeru, oecha vaera mbae oyeapo vae. 15 Jare yogüeru ovae yave Jesús oia pe, oecha cuimbae aña oya jesegüe vae oguapɨ oi joco pe. Oecha oñemonde ma jare iyaracuaa cavi ma oi. Jae co tenonde yave jeta aña oya jese vae. Jare opaete yogüeru vae reta oquɨye. 16 Jare jocuae cuchi iñangarecoa tenonde yave oecha vae reta omombeu iru reta pe quirai oyeapo cuimbae aña oya jesegüe vae pe jare cuchi reta pe. 17 Jayave yatɨ vae reta omoñera Jesús ojo vaera iɨvɨ güi. 18 Jare Jesús oyeupi ye yave chalana pe, cuimbae aña oya jesegüe vae oyerure chupe: --Emaeño cheré aja vaera nderupíe --jei. 19 Erei Jesús mbaeti omaeño jese. --Ecua ndero pe emombeu nerentara reta pe mbae icavi yae vae ndeYa oyapo ndeve vae --jei chupe--, jare quirai ndeparareco --jei. 20 Jayave cuimbae ojo, jare omboɨpɨ omombeu ɨvɨ Decápolis jee vae pe mbae icavi yae vae Jesús oyapo chupe vae. Jare opaete vae ipɨacañɨ jese. 21 Jesús ojo ovae yave ɨ guasu jovaicho pe chalana pe, yogüeru jeta yae vae jae oia pe. Jare Jesús opɨta ɨ guasu jembeɨ pe. 22 Jayave ou metei cuimbae Jairo jee vae. Jae co judío reta itupao re oñangareco vae. Oecha yave Jesús, oyeatɨca jóvai. 23 Jare oyerure yae chupe: --Cherayɨ omanota ma oi --jei--. Yaja eñono ndepo jese embogüera, agüɨye vaera omano --jei chupe. 24 Jayave Jesús ojo jae jupíe. Jare jeta yae vae yogüɨraja Jesús jupíe, jare oyopɨ yae. 25 Jare jae reta jupíe ojo metei cuña doce año ma oiporara tugüɨguasu vae. 26 Jare oiporara yae ma jeta oporopoano vae reta oipoano tei reve, jare opaete icorepoti omee ma oporopoano vae reta pe. Erei mbaeti etei ocuera. Jeseve jeieteño ma imbaerasɨ. 27 Jae oendu Jesús regua yave, oya Jesús re icupe cotɨ jeta vae reta ipɨte rupi, jare oyavɨquɨ jemimonde. 28 --Yepe tei jemimondeño tayavɨquɨ, erei acuerata co --jei. 29 Jare jupiveiño jugüɨguasu opɨta chugüi, jare oñandu jete ocuera ma imbaerasɨ güi. 30 Jayave Jesús oicuaa ombogüera ma co quia imbaepuere pe. Jae rambue oyerova omae jeta vae re, jare oparandu: --¿Quia pa cheremimonde oyavɨquɨ? 31 Jayave jemimboe reta jei chupe: --Reecha co cuae jeta vae ndeopɨ ñogüɨnoi. ¿Maera pa rere: Quia pa cheremimonde oyavɨquɨ? --jei reta chupe. 32 Erei Jesús omae iyɨpɨ rupi, oecha vaera quia ra jocorai oyapo. 33 Cuña oicuaa oyeapo ma chupe vae, jare ou icotɨ. Oquɨye güi orɨrɨi, jare oyeatɨca Jesús jóvai, jare omombeu chupe opaete oyeapo ma vae. 34 Jayave Jesús jei chupe: --Recuera ma, chereindɨ, rerovia cheré rambue. Ecua ndepɨacatu reve. Recuera ma co nembaerasɨ güi --jei. 35 Jare Jesús imiari oi rambueve, yogüeru ovae amogüe vae tupao re oñangareco vae jo güi. --Nderayɨ omano ma --jei reta--. Agüɨye mo emambeco oporomboe vae --jei reta chupe. 36 Erei Jesús cuae oendu yave, jei tupao re oñangareco vae pe: --Agüɨye ndepɨatɨtɨ. Eporogüɨroviaño --jei. 37 Jare mbaeti omaeño iru reta re yogüɨraja vaera jae ndive, jaeño Pedro, Jacobo, jare Juan - jae co Jacobo tɨvɨ. 38 Yogüɨraja ovae yave tupao re oñangareco vae jo pe, Jesús oecha jeta osapúcai vae reta. Oyaeo jare jase yae ñogüɨnoi. 39 Jesús oique yave o pe, jei chupe reta: --¿Maera pa pesapúcai jare peyaeo? Cuae cuñatai mbaeti co omano. Oqueño co oi --jei. 40 Erei jae reta oyóyai. Jayave Jesús omoe opaete vae oca pe, jare güɨroique cuñatai oia pe cuñatai tu jare ichɨ, jare jemimboe jae ndive yogüɨraja vae reta. 41 Jayave Jesús oipɨɨ cuñatai ipo pe. --Talita cumi --jei chupe. (Cuae oipota jei: ¡Cuñatai! che jae ndeve: ¡Epúa!) 42 Jayave cuñatai opúa jare omboɨpɨ oguata. Echa doce año ma güɨnoi. Jare Jesús ndive ñogüɨnoi vae reta ipɨacañɨ yae. 43 Jayave Jesús oyócuai yae reta agüɨye vaera omombeu quia pe, jare oyócuai vi omongaru vaera cuñatai.

Marcos 6

1 Jesús ojo joco güi iɨvɨ ae pe, jare jemimboe reta vi yogüɨraja jae jupíe. 2 Jayave mbutuu iara pe Jesús omboɨpɨ oporomboe judío reta itupao pe. Jare jeta vae oyeapɨsaca jese, jare ipɨacañɨ. Jei reta oyoupe: --¿Quiape pa oñemboe cuae cuimbae opaete cuae re? ¿Mbae nunga aracuaa pa oñemee chupe? ¿Mbae nunga mɨacañɨ pa cuae oyapo ipo pe vae? --jei reta--. 3 Cuae co jae carpintero. Jae co María imembɨ. Jae co Jacobo, José, Judas, jare Simón tɨqueɨ. Jare jeindɨ reta yogüɨreco vi ñanerenta pe --jei reta. Jae rambue jae reta pochɨ Jesús pe. 4 Jayave Jesús jei chupe reta: --Opaete vae omboete metei Tumpa iñee omombeu vae. Jaeño jentaɨgua reta, jentara reta, jare jo pegua reta mbaeti omboete --jei. 5 Jare joco pe mbaeti ipuere oyapo mɨacañɨ tuicha vae. Jaeño oñono ipo mbovɨ imbaerasɨ vae reta re ombogüera vaera. 6 Jare Jesús ipɨacañɨ jese reta, jae reta mbaeti güɨrovia jese rambue. Jayave Jesús ojo oporomboe iru tenta jocoropi ñogüɨnoi vae reta pe. 7 Metei ara Jesús oeni jocuae doce jemimboe reta, jare omondo mocomócoi pe, jare omee chupe reta mbaepuere omondo vaera aña reta oya jese vae reta güi. 8 Jare oyócuai: --Peo yave, agüɨye mbae peraja, jaeño pepopoca. Agüɨye peraja peaporoca, perembiura, jare corepoti --jei chupe reta--. 9 Pemonde pepɨapaa, jare agüɨye pemonde mócoi camisa --jei. 10 Jare jei ye chupe reta: --Peo pevae yave metei o pe, joco pe pei, jocuae tenta güi peo regua --jei--. 11 Jare oime yave metei tenta pegua reta mbaeti oipota pepɨta vaera joco pe jare mbaeti oipota oyeapɨsaca peré vae, pecuaño joco güi, jare pemotumo ɨvɨtimbo pepɨ güi, oicuaa vaera jae reta co teco güɨnoi --jei--. Añete che jae peve, Tumpa ojaa yave ɨvɨ pegua reta, jocuae tenta pegua reta oiporara yaeta Sodoma jare Gomorra pegua reta güi --jei. 12 Jayave jae reta yogüɨraja, jare omombeu iru vae reta pe: --Peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae. 13 Jare jae reta omondo jeta aña reta oya jese vae reta güi, jare jeta imbaerasɨ vae reta re oñono mbaequɨra ombogüera vaera. 14 Opaete vae oendu ma Jesús regua. Mburuvicha guasu Herodes jee vae oendu vi. Jae jei: --Juan oporombobautizase vae oicove ye ma ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae rambue oyapo cuae mɨacañɨ reta --jei. 15 Iru vae reta jei: --Jae co Elías. Jare iru vae reta jei: --Jae co metei Tumpa iñee omombeu vae Tumpa iñee aracae omombeu vae rami. 16 Erei Herodes oendu yave, jei: --Jae co Juan aiñacasɨauca vae. Oicove ye ma ou omanogüe vae reta ipɨte güi --jei. 17 Echa ndei Juan omano mbove, Herodes omenda Felipe jembireco Herodías jee vae ndive. Felipe co jae Herodes tɨvɨ. Jayave Herodes omondo oipɨuca Juan, jare oñonouca tembipɨɨrɨru pe, Herodías oipota rambue. 18 Echa tenonde yave Juan jei Herodes pe: --Mbaeti icavi remenda vaera nderɨvɨ jembireco ndive. 19 Jae rambue Herodías pochɨ Juan pe, jare oipota tei oyucauca, erei mbaeti ipuere. 20 Echa Herodes oicuaa Juan co jae cuimbae jupi vae. Jae rambue oquɨye chugüi, jare mbaeti omaeño quia re oyapo vaera icavi mbae vae chupe. Jare oendu yave Juan jei vae, oñemambeco yae. Erei jecuaeño oipota oyeapɨsaca jese. 21 Erei ovae ara Herodías oyapo vaera icavi mbae vae Juan pe. Jocuae ara Herodes omboarete oaa, jare omboatɨuca iru mburuvicha reta, sundaro reta juvicha reta, jare oicocatu vae Galilea pegua reta, omongaru vaera. 22 Jare Herodías imembɨ cuña oique opɨrae yave, omboyerovia Herodes jare jae ndive ocaru ñogüɨnoi vae reta. Jayave Herodes jei cuñatai pe: --Eyerure cheve mbae reipota vae re, jare che ameeta ndeve --jei. 23 Jare jei ye chupe Tumpa jee re: --Oipotagüe reyerure cheve jese vae ameeta ndeve, cheɨvɨ mbɨte rupi yepe. 24 Jayave cuñatai oe ojo oparandu ichɨ pe: --¿Mbae re pa ayerureta chupe? --Eyerure chupe Juan oporombobautizase vae iñaca re --jei ichɨ chupe. 25 Jayave ɨmambaeño cuñatai oique ye mburuvicha guasu oia pe. --Aipota remee vaera cheve añave voi Juan oporombobautizase vae iñaca metei ñai pe --jei chupe. 26 Jayave mburuvicha guasu ipɨatɨtɨ yae. Erei Tumpa jee re jei chupe rambue, jare iru vae reta oendu rambue, mbaeti oipota jei chupe: Ani. 27 Jae rambue omondo sundaro tembipɨɨrɨru pe, Juan iñaca güeru vaera. 28 Jayave ojo sundaro tembipɨɨrɨru pe oiñacasɨa Juan. Jayave güeru iñacagüe metei ñae pe, jare omee cuñatai pe. Jare cuñatai omee ichɨ pe. 29 Jare Juan jemimboe reta cuae oicuaa yave, yogüeru güɨraja jetegüe oñotɨ. 30 Jesús jemimondo reta oñemboatɨ ye yave ipɨri, omombeu reta chupe opaete oyapogüe jare oporomboe jese vae. 31 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pe retaño peyu yaja mbaeti quia oicoa pe, peputuu vaera michi pegua --jei. Echa jecuaecuae jeta vae yogüeru opou ipɨri. Jae rambue Jesús jare jemimboe reta mbaeti ipuere ocaru. 32 Jayave jae retaño yogüɨraja chalana pe mbaeti quia oicoa pe. 33 Erei jeta vae oecha yogüɨraja, jare oicuaa quia co jae. Jare yogüɨraja ɨvɨ rupiño tenta reta güi Jesús ojoa pe, jare yogüɨraja ovae ndei Jesús ojo ovae mbove, jare oñemboatɨ joco pe. 34 Jesús ogüeyɨ yave chalana güi, oecha jeta yae vae, jare oiparareco reta. Echa jae reta vecha iñangarecoa mbae vae reta rami. Jare omboɨpɨ omboe reta jeta mbaembae re. 35 Caaru ma yave, Jesús jemimboe reta yogüeru jei chupe: --Mbaeti quia oico cuae pe jare caaru ma co. 36 Emondo cuae reta, yogüɨraja vaera tenta oime coropi ñogüɨnoi vae reta pe. Joco pe togua jembiura. Echa mbaeti mbae jou reta vaera --jei reta. 37 Erei Jesús jei chupe reta: --Pe reta pemee tocaru. --¿Rojota pa rogua doscientos denario pegua mbɨyape, romee vaera ocaru reta? --jei reta chupe. 38 Jesús jei chupe reta: --¿Mbovɨ mbɨyape pa oime penoi? Pecua peeca --jei. Jae reta oicuaa ma yave, omombeu Jesús pe: --Oime rogüɨnoi cinco mbɨyape jare mócoi jevae ɨ rupigua --jei reta. 39 Jayave Jesús oyócuai opaete vae oñemboatɨatɨ vaera oguapɨ capiata joquɨ vae re. 40 Jayave oñemboatɨatɨ reta oguapɨ cien rupi jare cincuenta rupi. 41 Jayave Jesús oipɨɨ jocuae cinco mbɨyape jare mócoi jevae ɨ rupigua, jare omae ara re, jare omee yasoropai Tumpa pe. Jayave opɨsae mbɨyape reta, jare omee jemimboe reta pe, jae reta omee vaera yatɨyatɨ ñogüɨnoi vae reta pe. Jesús opɨsae vi jocuae mócoi jevae ɨ rupigua, oñemee vaera opaete vae pe. 42 Opareve ocaru, jare jɨvata. 43 Jayave Jesús jemimboe reta omboatɨ tembíu oñepɨsaegüe jembɨre vae, jare omotɨnɨe doce canasta. 44 Jare ocaru vae reta güi cuimbaegüeño oyepapa cinco mil. 45 Jare jupiveiño Jesús oyócuai jemimboe reta oyeupi vaera chalana pe, jare yogüɨraja vaera jenonde ɨ guasu jovaicho pe tenta Betsaida pe, jae omondo rambueve yatɨ vae reta. 46 Jare opa omondo yave yatɨ vae reta, jae oyeupi ɨvɨtɨ re oyerure vaera Tumpa pe. 47 Pɨtu ma yave, chalana jemimboe reta yogüɨraja pɨpe vae ɨ guasu mbɨte pe ma ojo, jare Jesusño opɨta ɨvɨ pe. 48 Jare Jesús oecha tanta ma oparavɨquɨ reta, güɨroata vaera chalana. Echa ɨvɨtu tanta oovaiti. Jare coe seri ma yave, Jesús oguata ojo ɨ iárambue oupitɨ. Jare oasata tei chugüi reta. 49 Jae reta oecha yave oguata ojo ɨ iárambue, oñemongueta tei oecha mbae iagüe, jare osapúcai reta. 50 Echa opaete jae reta oecha, jare ipɨacañɨ yae. Erei jupiveiño Jesús ombou iñee chupe reta: --Peñemoatangatu. Che co. Agüɨye pequɨye --jei. 51 Jayave Jesús ou oyeupi chalana pe, jare opɨta ɨvɨtu. Jare jae reta ipɨacañɨ yae. 52 Echa jocuae mɨacañɨ mbɨyape regua oyapo yave, Jesús oipota tei jae reta oicuaa cavi vaera. Erei ndeiño oicuaa. Echa ipɨatanta vɨteri. 53 Ɨ guasu oasa reta yave, yogüɨraja ovae ɨvɨ Genesaret pe. Jare ogüeyɨ reta yave chalana güi ɨ guasu jembeɨ pe, jupiveiño joco pegua reta oicuaa jae co Jesús. 55 Jare yogüɨraja opaete jocuae ɨvɨ rupi, jare omboɨpɨ güeru imbaerasɨ vae reta jupa reve Jesús oia pe. Iru vae reta omombeu chupe reta quiape oi. 56 Jare Jesús ojo tenta michi vae reta pe, jare tenta tuicha vae reta pe, jare tenta reta icatu rupi. Jare ojoa rupi joco pegua reta güeru oñono imbaerasɨ vae reta tape reta pe, jare oyerure Jesús pe imbaerasɨ vae reta oyavɨquɨ vaera jemimonde jembeɨ yepe. Jare opaete jemimonde oyavɨquɨ vae reta ocuera.

Marcos 7

1 Fariseo reta jare amogüe mboroócuai re oporomboe vae Jerusalén güi yogüeru vae reta oñemboatɨ Jesús oia pe. 2 Jae reta oecha amogüe Jesús jemimboe reta ocaru ñogüɨnoi oyepoe mbae reve - ipo iquɨa vae judío reta jei chupe vae. Jae rambue omboeco reta. 3 Echa fariseo reta jare opaete judío reta jecuaeño jeta oyepoe ndei ocaru mbove, oyapo vaera itenondegua reta iporomboe. 4 Jare yogüeru yave omaemee vae reta ñogüɨnoia güi, jecuaeño oyepoe ndei ocaru mbove. Jare oyapo reta jeta iru itenondegua reta iporomboe. Echa oyoe vaso reta, yapepo reta, paila reta, jare tupa reta. 5 Jayave fariseo reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta oparandu Jesús pe: --¿Maera pa neremimboe reta mbaeti oyapo ñanetenondegua reta iporomboe? ¿Maera pa ocaru reta oyepoe mbae reve? --jei reta. 6 Jayave Jesús jei chupe reta: --Añete yepe Isaías imiari pe reta re. Echa jae oicuatía oporombotavɨ vae reta re corai: Cuae reta chemboete imiari yave --jei Tumpa--. Erei ipɨa pe mbaeti etei chemboete. 7 Chemboete-raangaiño. Oporomboe cuimbae iporoócuai re. Che mbaeti jocorai aporoócuai --jei. Jocorai oicuatía Isaías --jei Jesús--. 8 Echa pe reta mbaeti peyapo Tumpa iporoócuai, erei peyapo cavi ñanetenondegua reta iporomboe. Peyoe yapepo reta jare vaso reta, jare jeta cuae nunga peyapo --jei. 9 Jare Jesús jei ye chupe reta: --Tumpa iporoócuai pemombo co, peyapo vaera ñanetenondegua reta iporoócuai. 10 Moisés jei corai: “Eaɨu nderu jare ndesɨ”. Jare jei ye corai: “Jei icavi mbae vae tu ani ichɨ cotɨ vae omanota co”. Jocorai jei Moisés --jei chupe reta--. 11 Erei pe reta pere corai: Metei cuimbae ipuere jei tu ani ichɨ pe omeeta tei chupe omborɨ vaera vae Corbán co. Jocorai pere --jei--. (Corbán oipota jei: Amee ma Tumpa pe.) 12 Jayave pe reta mbaeti ma pemaeño jese omborɨ vaera tu jare ichɨ --jei--. 13 Jare jeta cuae nunga peyapo. Corai pe reta pemombo Tumpa iporoócuai peyapo vaera ñanetenondegua reta iporoócuai. Jare pere vi pemichia reta pe oyapo vaera ñanetenondegua reta iporoócuai --jei Jesús chupe reta. 14 Jare Jesús oeni opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta. --Peyeapɨsaca cuae re opaete pe reta, peicuaa cavi vaera --jei chupe reta--. 15 Oipotagüe mbae peu vae oique perete pe icatu güi. Jae rambue mbaeti ipuere omonguɨa pepɨa. Jocuae peyapo jare pere vae omonguɨa pepɨa --jei--. 16 Ipuere oendu vae toyeapɨsaca cuae re --jei chupe reta. 17 Jare Jesús oeya yatɨ vae reta yave, oique jo pe. Jayave jemimboe reta oparandu chupe omojaanga reve jei vae re. 18 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pe reta vi ¿mbaeti pa peicuaa? Peicuaa cavi cuae: Oipotagüe mbae peu vae mbaeti ipuere omonguɨa pepɨa. 19 Echa mbaeti oique pepɨa pe. Oique perɨe pe jare pemombo. Jocorai oyeapo opaete tembíu pe --jei chupe reta. 20 Jare Jesús jei ye: --Jocuae peyapo jare pere vae omonguɨa pepɨa. 21 Echa pepɨa pe peñemongueta icavi mbae vae, peñuvanga menda re, peyapo aguasa, peporoyuca, 22 pemonda, peipota iru vae reta imbaembae, peyapo icavi mbae vae, peporombotavɨ, pemboquere, peipota peñemotenonde, icavi mbae vae pere iru vae cotɨ, peñembotuicha, jare peico iyaracuaa mbae vae reta rami --jei--. 23 Opaete cuae icavi mbae vae oe pepɨa güi. Jare cuae reta omonguɨa pepɨa --jei chupe reta. 24 Jayave Jesús ojo ye joco güi Tiro jare Sidón iyɨ́vɨri. Jare oique yave metei o pe, mbaeti tei oipota quia oicuaa vaera jae joco pe oi. Erei oicuaañoi joco pegua reta. 25 Jare metei cuña aña oya imembɨ cuña re vae oendu Jesús regua, jare ou oyeatɨca jae jóvai. 26 Jae co metei sirofenicia griega pe imiari vae. Jae oyerure Jesús pe omondo vaera aña imembɨ güi. 27 Erei Jesús jei chupe: --Tiɨvata rani michia reta. Mbaeti icavi yaequi vaera tembíu michia reta güi, ñamee vaera ñaɨmba-raɨ reta pe --jei. 28 --Añete tei co, carai --jei cuña Jesús pe--. Erei ñaɨmba-raɨ mesa igüɨ pe ñogüɨnoi vae reta jou tembíu oñemongüigüe michia reta oitɨ vae --jei. 29 Jayave Jesús jei chupe: --Cuae rere vae jeco pegua ndepuere reo. Aña ojo ma nemembɨ güi --jei. 30 Jayave cuña ojo jo pe, jare oecha imembɨ jupa pe oi. Aña ojo ma chugüi. 31 Jayave Jesús ou Tiro iyɨ́vɨri güi, jare oasa Sidón jare Decápolis rupi, jare ou ovae ɨ guasu Galilea pe oi vae pe. 32 Jare amogüe vae güeru chupe metei cuimbae. Cuae cuimbae upaupa jare iyapɨsa mbae. Güeru vae reta oyerure Jesús pe oñono vaera ipo jese. 33 Jayave Jesús güɨraja cuimbae yatɨ vae reta ipɨte güi. Oñono ipoaca cuimbae iyapɨsa pe. Jayave ondɨvɨ, jare opoco cuimbae icu re. 34 Jayave omae ara re, jare tanta ipɨtué, jare jei: --¡Efata! (Cuae oipota jei: ¡Eyepea!) 35 Jayave cuimbae oendu ma, jare icu omɨi cavi ma, jare iñee cavi. 36 Jayave Jesús oyócuai reta agüɨye vaera omombeu quia pe. Erei yepe tei oyócuai yae, erei jeseve jae reta omombeu iru vae reta pe. 37 Jae reta ipɨacañɨ yae, jare jei: --Opaete oyapo vae icavi yae. Ombogüera iyapɨsa mbae vae reta oendu cavi vaera, jare ombogüera vi upa reta iñee cavi vaera.

Marcos 8

1 Metei ara jeta yae vae oñemboatɨ yave, mbaeti ma mbae güɨnoi reta jou vaera. Jayave Jesús oeni jemimboe reta. 2 --Aiparareco cuae yatɨ vae reta --jei--. Echa mboapɨ ara ma ñogüɨnoi che ndive, jare mbaeti ma mbae güɨnoi jou vaera --jei jemimboe reta pe--. 3 Amondo yave jenta cotɨ ocaru mbae reve, ipɨtuta tape rupi. Echa amogüe yogüeru mombɨrɨ güi --jei chupe reta. 4 --¿Quiraita pa ñandepuere ñamee mbɨyape chupe reta cuae mbaeti quia oicoa pe? --jei jemimboe reta Jesús pe. 5 Jayave Jesús oparandu chupe reta: --¿Mbovɨ mbɨyape pa penoi? --Oime rogüɨnoi siete --jei reta chupe. 6 Jayave Jesús oyócuai yatɨ vae reta oguapɨ vaera ɨvɨ re. Jayave oipɨɨ jocuae siete mbɨyape, jare omee yasoropai Tumpa pe. Jayave opɨsae mbɨyape reta, jare omee jemimboe reta pe, jae reta omee vaera yatɨ vae reta pe. Jayave jocorai oyapo reta. 7 Jare güɨnoi vi mbovɨ jevae ɨ rupigua michi vae reta. Cuae re vi Jesús omee yasoropai Tumpa pe, jare jei jemimboe reta pe cuae vi omee vaera yatɨ vae reta pe. 8 Opareve ocaru, jare jɨvata. Jayave Jesús jemimboe reta omboatɨ tembíu oñepɨsaegüe jembɨre vae, jare omotɨnɨe siete canasta. 9 Jare joco pe ñogüɨnoi vae reta cuatro mil rupi. Jayave Jesús omondo yatɨ vae reta. 10 Jayave jae jare jemimboe reta oyeupi chalana pe, jare yogüɨraja ɨvɨ Dalmanuta pe. 11 Jayave yogüeru fariseo reta, jare omboɨpɨ oyoaca Jesús ndive. --Eechauca oreve mɨacañɨ ara güi --jei reta chupe. Jae reta oipota oicuaa oyapota ra mɨacañɨ chupe reta. 12 Jayave Jesús iayeequi. --¿Maera pa añave yogüɨreco vae reta oipota aechauca vaera chupe reta mɨacañɨ? --jei--. Añete che jae peve, ngaraa oyeechauca mɨacañɨ cuae reta pe --jei chupe reta. 13 Jayave Jesús oeya, jare oyeupi ye chalana pe, jare ojo ɨ guasu jovaicho pe. 14 Jare Jesús jemimboe reta iñacañɨ güeru vaera mbɨyape. Jaeño metei mbɨyape oi chalana pe. 15 Jare Jesús jei chupe reta: --Peñeandu fariseo reta jare Herodes ilevadura güi. 16 Jayave jemimboe reta jei oyoupe: --Cuae jei mbaeti yaru mbɨyape rambue. 17 Jesús oicuaa mbae jei reta vae, jare jei chupe reta: --¿Maera pa pemiari oyoupe mbaeti mbɨyape peru vae re? ¿Mbaeti pa peicuaa vɨteri? ¿Tanta yae pa co pepɨa? --jei--. 18 Peresa jare peapɨsa penoi. ¿Mbaeti pa peecha jare peendu? ¿Mbaeti pa pemaendúa? --jei--. 19 Cue yave apɨsae cinco mbɨyape, ocaru vaera cinco mil vae. Tembíu oñepɨsaegüe pemboatɨ yave, ¿mbovɨ canasta pa pemotɨnɨe? --jei. --Romotɨnɨe doce --jei reta chupe. 20 --Jare siete mbɨyape apɨsae vi, ocaru vaera cuatro mil vae. Tembíu oñepɨsaegüe pemboatɨ yave, ¿mbovɨ canasta pa pemotɨnɨe? --jei ye Jesús. --Romotɨnɨe siete --jei reta chupe. 21 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --¿Mbaeti pa peicuaa vɨteri? 22 Jare yogüɨraja ovae Betsaida pe. Jayave amogüe vae güeru Jesús pe cuimbae jesa mbae vae, jare jae reta oyerure chupe oñono vaera ipo jese. 23 Jayave Jesús oipoco güɨraja cuimbae jesa mbae vae tenta güi. Jayave ondɨvɨ cuimbae jesa re. Jayave oñono ipo jese. --¿Ndepuere pa mbae reecha? --jei chupe. 24 Cuimbae omae. --Cuimbae reta aecha --jei Jesús pe--. Erei ɨvɨra reta echa cheve. Erei aecha oguata ñogüɨnoi --jei. 25 Jayave Jesús oñono ye ipo jesa re, oecha cavi vaera. Jare jesa ocuera, jare opaete mbaembae oecha cavi ma. 26 Jayave Jesús oyócuai: --Agüɨye ecua tenta rupi. Jare agüɨye emombeu metei ave cuae tenta pegua pe --jei chupe. Jayave omondo jenta pe. 27 Coiño tenta Cesarea Filipo güi ñogüɨnoi amogüe tenta reta. Jocotɨ yogüɨraja Jesús jare jemimboe reta. Jare tape rupi Jesús oparandu jemimboe reta pe: --¿Quia pa co che iru vae reta pe? 28 Jae reta omombeu chupe: --Amogüe vae jei nde co jae Juan oporombobautizase vae, jare iru vae reta jei nde co jae Elías, jare iru vae reta jei nde co jae metei Tumpa iñee omombeu vae --jei reta. 29 Jayave Jesús oparandu ye chupe reta: --Jare ¿quia pa co che peve? Jayave Pedro jei chupe: --Nde co jae Cristo. 30 Jayave Jesús oyócuai reta agüɨye vaera omombeu quia pe. 31 Jayave Jesús omombeu chupe reta: --Che cuimbaera ayeapo vae jetata aiporara. Jare tenta pegua reta itenondegua reta, sacerdote reta itenondegua reta, jare mboroócuai re oporomboe vae reta chereroɨrota jare cheyucaucata. Erei mboapɨ ara rupi aicove yeta ayu omanogüe vae reta ipɨte güi --jei chupe reta. 32 Cuae omombeu cavi chupe reta. Jayave Pedro güɨraja Jesús iru reta ipɨte güi, jare omboɨpɨ oñeengata chupe. 33 Erei Jesús oyerova omae iru jemimboe reta cotɨ, jare oñeengata Pedro pe. --Ecua chegüi, Satanás --jei chupe--. Echa nde reñemongueta rei ɨvɨ pegua reta oñemongueta rami, mbaeti Tumpa oñemongueta rami --jei. 34 Jare Jesús oeni jemimboe reta jare iru joco pe ñogüɨnoi vae reta. --Oime yave quia oipota ojo cherupíe vae --jei chupe reta--, tiñacañɨ iyeugüi, tovoɨ togüɨraja icurusu, jare tojo cherupíe --jei--. 35 Oipota oñovatu jecove vae ngaraa ipuere oñovatu. Erei jocuae omoeterengata jecove chereco pegua jare Tumpa iñee icavi vae jeco pegua vae oñovatuta co --jei--. 36 ¿Mbae pa omonganata quia, omongana yave opaete ɨvɨ pegua, erei mbaeti yave ipuere oñovatu jecove? 37 ¿Mbovɨ pa omboepɨta quia ogua ye vaera jecove? --jei--. 38 Ɨvɨ pegua añave yogüɨreco vae reta oñuvanga menda re jare oyapo teco icavi mbae vae. Oime yave quia imara cheré jare cheñee re cuae reta ipɨte pe vae, che cuimbaera ayeapo vae chemarata vi jese, ayu ye yave cheRu jesape reve araɨgua jupi vae reta ndive --jei chupe reta.

Marcos 9

1 Jesús jei ye chupe reta: --Añete che jae peve, ndei amogüe cuae pe ñogüɨnoi vae omano mbove, oecha retata Tumpa iporoocuaia mbaepuere pegua. 2 Seis ara cuae jei güire, Jesús güɨraja Pedro, Jacobo, jare Juan iru reta ipɨte güi metei ɨvɨtɨ ɨvate vae re, jare joco pe oyepoepɨ jae reta jóvai. 3 Jemimonde omboɨpɨ oesape jare tiasɨ yae. Mbaeti metei ave ombaeputuca vae ipuere omotiasɨ jocorai. 4 Jare oyecuaa chupe reta Elías jare Moisés imiari ñogüɨnoi Jesús ndive. 5 Jayave Pedro jei Jesús pe: --Oporomboe vae, icavi co ñai vaera cuae pe. Toroyapo mboapɨ cuaraɨa yai pegua, metei ndeveguara, metei Moisés peguara, jare metei Elías peguara --jei. 6 Echa Jesús jemimboe reta oquɨye yae, jare Pedro mbaeti oicuaa mbae jei vae. 7 Jayave ou amapɨtu omocuaraɨa reta, jare amapɨtu güi oñeendu ñee jei: --Cuae co jae cheRai. Aaɨu yae. Peyeapɨsaca jese --jei. 8 Jare güɨramoiño omae reta yave, mbaeti ma oecha quia jae reta ndive, jaeño Jesús. 9 Jare ɨvɨtɨ güi ogüeyɨ yogüeru rambueve, Jesús oyócuai reta: --Agüɨye pemombeu quia pe cuae peecha vae, ndei che cuimbaera ayeapo vae aicove ye ayu omanogüe vae reta ipɨte güi mbove. 10 Jae rambue mbaeti omombeu quia pe, erei oparandu reta oyoupe: --¿Mbae pa oipota jei cuae omombeu ñandeve vae? ¿Quiraita pa oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi? --jei reta. 11 Jayave jae reta oparandu Jesús pe: --¿Maera pa jei mboroócuai re oporomboe vae reta Elías rani co outa? 12 --Añete Elías rani co outa --jei Jesús chupe reta--, jare opaete oyapocavita. Jare ¿mbae ra oyecuatía oi Tumpa iñee pe che cuimbaera ayeapo vae re? Oyecuatía oi che jetata aiporara jare iru vae reta chereroɨrota --jei--. 13 Erei che jae peve, Elías ou ma co, jare amogüe vae oyapo chupe jae reta oipota vae, Tumpa iñee pe oyecuatía oi rami --jei chupe reta. 14 Jare yogüeru ovae yave iru jemimboe reta ñogüɨnoia pe, oecha jeta yae vae yatɨ ñogüɨnoi iyɨpɨ rupi, jare mboroócuai re oporomboe vae reta oyoaca ñogüɨnoi jae reta ndive. 15 Jayave opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta oecha Jesús, jare ipɨacañɨ yae reta. Jayave osɨi reta icotɨ, jare oyapo chupe maraetei. 16 Jayave Jesús oparandu chupe reta: --¿Mbae re pa peyoaca pei jae reta ndive? 17 Jayave metei cuimbae yatɨ vae reta ipɨte pe oi vae jei chupe: --Oporomboe vae, aru ndeve cheraɨ. Aña oya jese jare omboupa --jei--. 18 Jare que rupi oia pe aña oya jese yave, joco pe omborɨrɨi yae, jare cunumi iyuru tɨrɨyui, jai omboquɨrɨrɨu, jare tanta jete --jei--. Ayerure tei ma neremimboe reta pe omondo vaera aña chugüi, erei mbaeti ipuere --jei cuimbae Jesús pe. 19 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pe reta cuae ɨvɨ pe peico vae mbaeti peporogüɨrovia. ¿Quirai regua ra apɨtata pe reta ndive? ¿Quirai regua ra cherosata peve? Peru cheve jocuae cunumi --jei. 20 Jayave güeru cunumi chupe, jare aña oecha yave Jesús, jupiveiño omborɨrɨi tanta yae cunumi. Jare cunumi oa ɨvɨ re, jare oyeapayere, jare iyuru tɨrɨyui. 21 Jayave Jesús oparandu tu pe: --¿Yerae ma pa oyeapo chupe cuae? --Michi güive oyeapo chupe --jei tu--. 22 Jare jeta vese ma oitɨ tata pe jare ɨ pe, oyuca vaera tei. Erei nde ndepuere yave mbae reyapo chupe, oreparareco jare oremborɨ --jei chupe. 23 Jayave Jesús jei chupe: --¿Ndepuere pa reporogüɨrovia? Oporogüɨrovia vae ipuere oyapo opaete --jei. 24 Jayave cunumi tu iñeeata reve jei: --Rogüɨrovia. Mbaeti aporogüɨrovia yave, chemborɨ aporogüɨrovia vaera --jei. 25 Jare Jesús oecha yave jeta vae oñemboatɨ joco pe, oñeengata aña pe. --Aña oporomboupa jare oporomboapɨsa mbae vae --jei chupe--, che roócuai reo vaera cuae cunumi güi, jare agüɨye eya ye jese --jei aña pe. 26 Jare aña osapúcai ma yave, omborɨrɨi tanta yae cunumi, jare ojo chugüi. Jare cunumi omano echa opɨta. Jare jeta joco pe ñogüɨnoi vae reta jei: --Omano ma. 27 Erei Jesús oipɨɨ cunumi ipo pe, jare omopúa. Jare cunumi oñemboɨ. 28 Jare Jesús oique yave metei o pe, jemimboe reta oparandu chupe, jae retaño jae ndive ñogüɨnoi yave: --¿Maera pa ore mbaeti orepuere romondo aña? 29 --Ngaraa pepuere pemondo cuae nunga aña --jei Jesús chupe reta--, jaeño peyerure yave Tumpa pe peyecuacu reve tembíu güi --jei. 30 Jesús jare jemimboe reta yogüɨraja yave joco güi, oasa Galilea rupi. Jare Jesús mbaeti oipota quia oicuaa vaera. 31 Echa omboe güɨnoi jemimboe reta. --Che cuimbaera ayeapo vae metei vae chemoeterengata iru vae reta pe --jei--. Jae reta cheyucata --jei chupe reta--. Erei amano ma yave, mboapɨ ara rupi aicove yeta ayu omanogüe vae reta ipɨte güi --jei. 32 Erei jae reta mbaeti oicuaa mbae re ra Jesús jei chupe reta, jare oipoɨu reta oparandu vaera chupe jese. 33 Jayave yogüɨraja ovae Capernaum pe. Jare jo pe oi yave, Jesús oparandu jemimboe reta pe: --¿Mbae re pa pemiari peyu oyoupe tape rupi? 34 Erei jae reta quiriiño. Echa tape rupi jae reta imiari yogüeru oyoupe quia ra tenondegua iru reta güi vae. 35 Jayave Jesús oguapɨ, jare oeni jocuae doce jemimboe reta. --Oime yave quia oipota tenondeguara oico vae --jei chupe reta--, toñemomichi opaete vae güi, jare toyeócuai opaete iru reta pe --jei. 36 Jayave oeni metei michia, jare oñono jae reta ipɨte pe. Jayave ovoɨ michia, jare jei chupe reta: 37 --Oime yave quia omboresive cuae nunga michia chereco pegua vae, che co chemboresive. Jare jocuae chemboresive vae omboresive co chembou vae --jei. 38 Jayave Juan jei Jesús pe: --Oporomboe vae, roecha metei cuimbae nderee re omondo aña reta oya jese vae reta güi, jare roe chupe agüɨye vaera mo oyapo. Echa jae mbaeti co ñaneiru --jei. 39 --Agüɨye pere chupe jocorai --jei Jesús chupe--. Echa cheree re mɨacañɨ oyapo vae ngaraa jupiveiño jei icavi mbae vae checotɨ --jei--. 40 Echa mbaeti oyovaicho ñande ndive vae ñanemborɨ --jei--. 41 Güɨramoi quia omeeta peve metei vaso ɨ chereco pegua. Jocorai oyapo yave cheré perovia rambue, añete che jae peve, amboecoviata co chupe --jei--. 42 Oime michia cheré güɨrovia vae reta. Oime yave quia metei cuae nunga pe mbaeyoa oyapouca vae, icavita tei co iru vae reta oñapɨti vaera iyayu rupi metei ita tuicha vae ombaeso pɨpe vae, jare omombo vaera ɨ guasu pe --jei chupe reta--. 43 Ndeporovaicho oyapouca yave mbaeyoa ndeve, eyasɨa ndeyeugüi. Icavi co tecove opa mbae vae renoi vaera ndeporovaicho mbae reve, tata guasu opa mbae vae pe mócoi ndepo reve reo vaera tei güi --jei--. 44 Echa tata guasu pe taso ngaraa omano, jare tata ngaraa ogüe --jei--. 45 Jae ramiño vi ndepɨrovaicho oyapouca yave mbaeyoa ndeve, eyasɨa vi ndeyeugüi. Icavi co tecove opa mbae vae renoi vaera ndepɨrovaicho mbae reve, tata guasu opa mbae vae pe mócoi ndepɨ reve Tumpa nemondo vaera tei güi --jei--. 46 Tata guasu pe taso ngaraa omano, jare tata ngaraa ogüe --jei--. 47 Jae ramiño vi nderesarovaicho oyapouca yave mbaeyoa ndeve, eequi ndeyeugüi. Icavi co reico vaera Tumpa iporoocuaia pe nderesarovaicho mbae reve, tata guasu pe mócoi nderesa reve Tumpa nemondo vaera tei güi --jei--. 48 Tata guasu pe taso ngaraa omano, jare tata ngaraa ogüe --jei ye chupe reta--. 49 Echa tata oñeñonoucata opaete re, yuquɨ oñeñonouca tembíu re rami. Yuquɨ oñeñonoucata vi opaete mbota Tumpa pe oyeyuca vae re --jei--. 50 Yuquɨ icavi co yau vaera. Erei mbaeti ma yave jembochɨ, ¿quiraita ra jembochɨ ye? --jei--. Peyapo yuquɨ oyapo rami, jare peico cavi oyoupive --jei chupe reta.

Marcos 10

1 Jayave Jesús ojo joco güi Judea pe Jordán jovaicho pe. Joco pe jeta vae oñemboatɨ ye jae oia pe. Jayave Jesús omboe reta, jecuaeño oyapo rami. 2 Jayave fariseo reta yogüeru Jesús oia pe. Jae reta oipota tei oyavɨuca chupe. Jae rambue oparandu reta chupe: --¿Jupi pa cuimbae omombo vaera jembireco? 3 --¿Mbae pa peócuai Moisés? --jei Jesús chupe reta. 4 --Moisés omaeño cuimbae re oicuatía vaera tupapire jembireco omombo vae regua --jei reta chupe--, jembireco omombo vaera. 5 --Moisés oicuatía cuae mboroócuai pepɨatanta rambue --jei Jesús--. 6 Erei Tumpa oyapoɨpɨ yave, oyapo cuimbae jare cuña --jei--. 7 Jae rambue cuimbae oeyata tu jare ichɨ, jare ojota oico vaera jembireco ndive --jei--. 8 Jare mócoi vae oyeapota metei ramiño. Jae rambue mbaeti ma mócoi rami. Yogüɨreco metei ramiño --jei--. 9 Jae rambue agüɨye quia tomboyao Tumpa omoiru vae reta --jei chupe reta. 10 Jare o pe ñogüɨnoi yave, jemimboe reta oparandu ye Jesús pe cuae re. 11 Jayave Jesús jei chupe reta: --Cuimbae omombo jembireco jare omenda iru ndive vae oñuvanga menda re jembireco omombo vae cotɨ. 12 Jare cuña oeya ime jare omenda iru cuimbae ndive vae vi oñuvanga menda re --jei. 13 Jare amogüe vae güeru Jesús oia pe michia reta, Jesús oñono vaera ipo jese reta. Erei jemimboe reta oñeengata güeru vae reta pe. 14 Jesús cuae oecha yave, pochɨ jemimboe reta pe, jare jei chupe reta: --Pemaeño michia reta re yogüeru vaera checotɨ. Agüiye peyopia --jei--. Echa cuae nunga oyeócuai Tumpa pe iporoocuaia pe --jei--. 15 Añete che jae peve, mbaeti yave peipota Tumpa peócuai vaera metei michia oipota rami, ngaraa peico Tumpa iporoocuaia pe --jei. 16 Jayave Jesús ovoɨ michia reta, jare oñono ipo jese reta, jare oyerure Tumpa pe jese reta. 17 Jare Jesús joco güi ojo yave, metei cuimbae osɨi ou icotɨ. Oyeatɨca Jesús jóvai. --Oporomboe vae, nde ndepɨacavi co --jei Jesús pe--. ¿Mbae pa ayapota anoi vaera tecove opa mbae vae? --jei. 18 --¿Maera pa rere cheve: Ndepɨacavi co? --jei Jesús chupe--. Mbaeti quia ipɨacavi, jaeño Tumpa --jei--. 19 Nde reicuaa co mboroócuai reta: “Agüɨye eñuvanga menda re. Agüɨye eporoyuca. Agüɨye nemonda. Agüɨye ndeapu iru vae re. Agüɨye eporombotavɨ. Eaɨu nderu jare ndesɨ” --jei chupe. 20 --Oporomboe vae --jei cuimbae--, mbaeti ayavɨ metei ave cuae mboroócuai reta chemichi güive --jei chupe. 21 Jesús omae jese oaɨu reve. --Oime mbae oata reyapo vaera --jei chupe--. Ecua emee opaete mbaembae renoi vae corepoti re, jare emee corepoti paravete vae reta pe, jare reicocatuta ara pe. Jayave evoɨ eraja ndecurusu, jare eyu cherupíe --jei. 22 Erei cuae oendu yave, cuimbae ojo ipɨatɨtɨ reve. Echa jeta mbaembae güɨnoi. 23 Jayave Jesús omae iyɨpɨ rupi, jare jei jemimboe reta pe: --Yavai yaeta co oicocatu vae reta oique vaera Tumpa iporoocuaia pe. 24 Jemimboe reta ipɨacañɨ Jesús jei vae re. Erei Jesús jei ye: --Yavai yae co, cherɨvɨ reta, oicocatu vae reta oique vaera Tumpa iporoocuaia pe. Echa jei tei ipɨa pe: Icavi yaeta co cheve. Echa jeta mbaembae anoi --jei, jei Jesús--. 25 Yavai yae oicocatu vae oique vaera Tumpa iporoocuaia pe, maemɨmba camello jee vae yuu mi jesacua rupi oasa vaera güi --jei. 26 Jayave jae reta ipɨacañɨ yae, jare oparandu oyoupe: --Jocorai yave, ¿quia pa ipuere oñemboasauca? 27 Jesús omae jese reta jare jei: --Ɨvɨ pegua reta mbaeti ipuere oñemboasa. Erei Tumpa ipuere omboasa reta. Echa Tumpa ipuere oyapo opaete --jei chupe reta. 28 Jayave Pedro jei Jesús pe: --Mase, ore opaete mbae roeya, royu vaera nderupíe. 29 --Añete che jae peve --jei Jesús--, oime yave quia oeya jo, ani tɨqueɨ reta, ani tɨvɨ reta, ani jeindɨ reta, ani tu, ani ichɨ, ani jembireco, ani imichia reta, ani iɨvɨ reta chereco pegua jare Tumpa iñee icavi vae jeco pegua vae, 30 cien rupi jecoviata co chupe ɨvɨ pe oico rambueve. Jecoviata jo reta, tɨqueɨ reta, tɨvɨ reta, jeindɨ reta, ichɨ reta, imichia reta, jare iɨvɨ reta --jei--. Erei iru vae reta oyapota icavi mbae vae chupe. Erei taɨcue rupi Tumpa omeeta chupe tecove opa mbae vae --jei--. 31 Erei Tumpa ombotaɨcueta oñemboete vae reta, jare omotenondeta oñemomichi vae reta --jei chupe reta. 32 Jesús jare jae ndive ñogüɨnoi vae reta yogüɨraja tape Jerusalén cotɨ ojo vae rupi, jare Jesús tenonde ojo. Jare jaɨcue yogüɨraja vae reta ipɨacañɨ jare oquɨye. Jayave Jesús oeni ye jocuae doce jemimboe reta iru reta ipɨte güi, jare omboɨpɨ omombeu chupe reta mbae oyeapota chupe vae. 33 --Mase, yaja co Jerusalén cotɨ --jei chupe reta--. Jare che cuimbaera ayeapo vae metei vae chemoeterengata sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta pe. Jae reta jeita amano vaera, jare chemoeterengata judío mbae vae reta pe --jei--. 34 Jae reta cheyoyaita, chenupata chicote pe, ondɨvɨta cheré, jare cheyucata. Erei mboapɨ ara rupi aicove yeta ayu omanogüe vae reta ipɨte güi --jei chupe reta. 35 Cuae jaɨcue rupi Zebedeo taɨ reta Jacobo jare Juan jee vae yogüeru Jesús cotɨ jare jei chupe: --Oporomboe vae, roipota reyapo vaera oreve royerureta ndeve jese vae. 36 --¿Mbae pa peipota ayapo vaera peve? --jei Jesús chupe reta. 37 --Emaeño oreré roguapɨ vaera ndeɨque pe, metei ndeacatu cotɨ jare iru ndeasu cotɨ, reñemboeteuca yave --jei reta chupe. 38 --Mbaeti peicuaa mbae peyerure jese vae --jei Jesús--. ¿Pepuereta pa peiporara che aiporarata rami? ¿Pepuereta pa peñembobautizauca che añembobautizaucata rami? --jei. 39 --Orepuereta co --jei reta. --Añete pe reta peiporarata che aiporarata rami, jare pe reta peñembobautizaucata che añembobautizaucata rami --jei Jesús--. 40 Erei mbaeti chepuere jae peve peguapɨ vaera cheɨque pe, metei cheacatu cotɨ jare iru cheasu cotɨ. Echa Tumpa omocatɨro ma joco pe oguapɨta vae reta peguara --jei chupe reta. 41 Jare iru diez Jesús jemimboe reta cuae oendu, jare pochɨ reta Jacobo jare Juan pe. 42 Jayave Jesús oeni reta. --Peicuaa cavi co cuae --jei chupe reta--. Mburuvicha ɨvɨ pegua reta oporoócuai, jare mbaepuere güɨnoi vae reta jei iru reta pe mbae oyapo vaera --jei--. 43 Erei pe reta agüɨye peyapo jocorai --jei--. Oime yave metei pepɨte pe oi vae oipota mbaepuere güɨnoi vae, toyeócuai iru reta pe. 44 Jare oime yave metei pepɨte pe oi vae oipota tenondeguara oico vae, toyeócuai iru reta pe --jei--. 45 Echa che cuimbaera ayeapo vae ayu ayeócuai vaera iru vae reta pe. Mbaeti ayu iru vae reta oyeócuai cheve vaera. Ayu amano vaera, jeta vae aepɨ vaera --jei chupe reta. 46 Jayave yogüɨraja ovae tenta Jericó pe. Jare Jesús ojo ye Jericó güi jemimboe reta jare jeta vae ndive. Jare Timeo taɨ Bartimeo jee vae - jae co jesa mbae vae - oguapɨ oyerure oi tape jembeɨ pe. 47 Jare oicuaa yave Jesús Nazaret pegua oasa co ojo, iñeeata reve jei: --Cheparareco, Jesús. Nde co jae David Taɨ --jei. 48 Jeta joco pe ñogüɨnoi vae reta oñeengata chupe. Oipota tei omoquirii. Erei jae iñeeata yae reve jei: --David Taɨ, cheparareco. 49 Jayave Jesús opɨta. --Peeni --jei. Jayave oeni reta jesa mbae vae. --Eñemoatangatu --jei reta chupe--. Epúa. Nereni ma --jei reta. 50 Jayave jesa mbae vae omombo iyasoya, jare opúa voi ojo Jesús cotɨ. 51 Jesús oparandu chupe: --¿Mbae pa reipota ayapo vaera ndeve? --Tamae ye, oporomboe vae --jei jesa mbae vae. 52 Jayave Jesús jei chupe: --Ndepuere reo. Recuera ma, rerovia cheré rambue --jei. Jupiveiño ipuere omae, jare ojo Jesús jaɨcue tape rupi.

Marcos 11

1 Jare coiño ma Jerusalén güi ñogüɨnoi yave, yogüɨraja ovae tenta reta Betfagé jare Betania iyɨpɨ pe. Jayave ɨvɨtɨ Oliva jóvai ñogüɨnoi yave, Jesús oyócuai mócoi jemimboe reta: 2 --Pecua pea tenta ñanderóvai oi vae pe --jei chupe reta--. Peo pevae rupive, pevaeta metei mburica mi taɨrusu vae oñeapɨti oi. Mbaeti etei vɨteri quia opo jese. Peyora jare peru --jei--. 3 Jare oime yave quia jei peve vae: ¿Maera pa cuae peyapo? pere chupe: ÑandeYa oipota oiporu, erei ɨmambae güeruruca yeta cuae pe --pere, jei chupe reta. 4 Jayave Jesús jemimboe reta yogüɨraja, jare ovae mburica mi taɨrusu vae. Oñeapɨti oi tape pe metei onque jóvai. Jayave jae reta oyora. 5 Jare amogüe joco pe ñogüɨnoi vae jei Jesús jemimboe reta pe: --¿Maera pa peyora pei mburica mi? 6 Jesús jemimboe reta jei chupe reta Jesús oyócuai jei vaera vae. Jayave joco pe ñogüɨnoi vae reta omaeño güɨraja vaera. 7 Jayave güɨraja mburica mi taɨrusu vae Jesús oia pe. Jayave Jesús jemimboe reta oñono iyasoya mburica mi icupe re, jare Jesús opo jese. 8 Jare jeta vae oipɨso iyasoya tape rupi mburica mi jenonde, jare iru vae reta oyasɨa ñanaroquɨ jare oñono tape rupi. 9 Jare Jesús jenonde yogüɨraja vae reta jare jaɨcue yogüɨraja vae reta iñeeata reve jei: --¡Hosanna! Opaete tomboete ñandeYa ombou vae. 10 Oporoocuaita ñanetenondegua David jee vae oporoócuai rami. Toñemboeteuca. Tei reta Hosanna ara pe --jei reta. 11 Jare Jesús ojo ovae Jerusalén pe, jare oique Tumpa jo pe. Joco pe omae opaete mbaembae re. Jare caaru ma yave, ou ye Betania pe jocuae doce jemimboe reta ndive. 12 Pɨareve pe yogüɨraja ye Betania güi, jare Jesús ñɨmbɨaɨ. 13 Jare mombɨrɨ güi oecha metei ɨva joo reve, jare ojo icotɨ oecha vaera oime ra ia. Erei oeca yave, mbaeti ovae ia, jaeño joo. Echa ndei ovae ɨva ia vaera. 14 Jayave Jesús jei ɨva pe: --Ngaraa etei ma quia jou ndeía. Jare jemimboe reta oendu. 15 Jare yogüɨraja ovae Jerusalén pe. Jayave Jesús oique Tumpa jo pe, jare omboɨpɨ omoe joco güi Tumpa jo pe omaemee vae reta jare ombaegua vae reta, jare omboyapara corepoti oipoepɨ vae reta imesa reta jare pɨcasu reta omee vae reta iguapɨa reta. 16 Jare mbaeti omaeño quia re ivoɨta reve oguata vaera Tumpa jo rupi. 17 Jare jei joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: --Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Chero oñembojeeta o opaete ɨvɨ pegua reta ipuere oyerure Tumpa pe pɨpe vae pe”. Jocorai oyecuatía oi. Erei pe reta peyapo ma imonda vae reta oñemia rami --jei chupe reta. 18 Jayave sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta cuae oendu yave, oeca quirai ipuere oyucauca Jesús. Echa jae reta oquɨye chugüi, opaete vae ipɨacañɨ iporomboe re rambue. 19 Jare pɨtu ma yave, Jesús ou ye Jerusalén güi. 20 Pɨareve pe neimbove yave oasa yogüɨraja ye yave, oecha ɨva yɨpi ma iyɨpɨ güive. 21 Jayave Pedro imaendúa jese, jare jei Jesús pe: --¡Emae! oporomboe vae. Ɨva reyepopeyu jese vae yɨpi ma --jei. 22 Jesús jei jemimboe reta pe: --Perovia Tumpa. 23 Añete che jae peve, yae yave cuae ɨvɨtɨ pe: Ecua eñemombo ɨ guasu pe, yarovia yave yaegüe oyeapota, oyeapota co ñandeve. Mbaeti yave yae ñandepɨa pe: Ngaraa ndipo oyeapo, oyeapota co ñandeve --jei chupe reta--. 24 Jae rambue che jae peve, oime yave mbae peipota vae, peyerure Tumpa pe jese. Jare perovia yave Tumpa omeeta co peve, penoita co --jei--. 25 Jare peyerure pei Tumpa pe yave, peɨro iru icavi mbae vae oyapo pecotɨ vae pe, peRu ara pe oi vae iñɨro vaera vi peve pembaeyoa reta re. 26 Erei mbaeti yave peɨro iru icavi mbae vae oyapo pecotɨ vae pe, peRu ara pe oi vae ngaraa vi iñɨro peve pembaeyoa reta re --jei. 27 Jare yogüɨraja ovae ye Jerusalén pe. Jare Jesús oguata rambueve Tumpa jo rupi, yogüeru jae oia pe sacerdote reta itenondegua reta, mboroócuai re oporomboe vae reta, jare tenta pegua reta itenondegua reta. 28 Jae reta oparandu chupe: --¿Mbae nunga mbaepuere pa renoi cuae mbaembae reyapo vaera? ¿Quia pa omee ndeve mbaepuere cuae reyapo vaera? --jei reta. 29 Jayave Jesús jei chupe reta: --Che vi taparandu peve mbae re. Pemombeu yave cheve, che amombeuta vi peve mbae nunga mbaepuere anoi cuae mbaembae ayapo vaera --jei--. 30 ¿Quia pa ombou Juan oporombobautiza vaera? ¿Tumpa pa ombou? ani ¿ɨvɨ pegua reta pa ombou? Pemombeu cheve --jei chupe reta. 31 Jayave jae reta jei oyoupe: --Yae yave: Tumpa co ombou, jae jeita ñandeve: Jocorai yave, ¿maera pa mbaeti perovia? 32 Ani ¿yaeta pa: Ɨvɨ pegua reta co ombou? --jei reta. Erei jae reta oquɨye tenta pegua reta güi. Echa opaete vae güɨrovia Juan co jae añetete metei Tumpa iñee omombeu vae. 33 Jae rambue jei reta Jesús pe: --Mbaeti roicuaa. --Che vi ngaraa amombeu peve mbae nunga mbaepuere anoi cuae mbaembae ayapo vaera --jei Jesús chupe reta.

Marcos 12

1 Jayave Jesús omboɨpɨ imiari chupe reta omojaanga reve. --Oico metei cuimbae icora oiquese vae, jare oñotɨ pɨpe jeta uva --jei--. Jayave oyoo ɨvɨ, jare oyapo iva oitɨami pɨpe vaera. Oyapo vi metei chapapa, omae vaera ɨvate güi opaete co re. Jayave oiporuca ico iru vae reta pe, jae reta oñangareco vaera jese. Jayave co iya ojo mombɨrɨ ambué ɨvɨ pe --jei--. 2 Jare uva yagüɨye ma yave, co iya ombou metei jembiócuai co iporúa reta pe, jae reta omboyao vaera tei uva reta, iya güɨnoi vaera imbaera. 3 Erei jae reta oipɨɨ oinupa co iya jembiócuai, jare omondo ye. Mbaeti mbae omee chupe güɨraja vaera --jei--. 4 Jayave co iya ombou ye tei iru jembiócuai. Erei co iporúa reta oyapi ita pe ombopere iñaca rupi, jare oyapo reta icavi mbae vae chupe. Jayave omondo ye --jei--. 5 Jayave co iya ombou ye tei iru jembiócuai. Erei co iporúa reta oyuca cuae. Jare jocoraiñoi oyapo reta jeta iru co iya jembiócuai reta pe. Jae reta oinupa amogüe vae, jare oyuca iru vae reta --jei Jesús--. 6 Co iya güɨnoi ma jaeño metei taɨ. Oaɨu yae. Taɨcue ete ombou cuae taɨ co iporúa reta pe. Co iya jei tei: Güɨramoi jae reta omboeteta cheraɨ --jei, jei chupe reta--. 7 Erei co iporúa reta jei oyoupe: Cuae co jae iyara vae. Yaja yayuca, jare ñande yaicota co iya retara --jei reta, jei--. 8 Jayave jae reta oipɨɨ co iya taɨ oyuca omombo co güi --jei--. 9 ¿Mbae ra oyapota co iya? --jei--. Outa, opa oyuca vaera jocuae co iporúa reta, jare oiporucata ico ambué vae reta pe --jei Jesús--. 10 ¿Mbaeti pa pemongueta cuae Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae? Ita o iyapoa reta omombo vae oyeapo ma ita tenondegua vae. 11 ÑandeYa oyapo cuae. Yaecha ma, jare ñanepɨacañɨ jese. Jocorai oyecuatía oi --jei chupe reta. 12 Jayave jocuae oyeapɨsaca jese vae reta oipota tei oipɨɨ Jesús. Echa oicuaa catu cuae omojaanga reve jei vae oicuauca quirai jae reta teco güɨnoi. Erei oquɨye tenta pegua reta güi. Jae rambue oeyaño, jare yogüɨraja. 13 Jayave jae reta ombou amogüe fariseo reta jare herodiano reta, oyavɨuca vaera tei chupe jae imiari yave. 14 Jae reta yogüeru ovae yave, jei Jesús pe: --Oporomboe vae, roicuaa nde rere vae añete co. Nde mbaeti reipoɨu oipotagüe vae güi. Mbaeti remboete metei vae iru vae güi. Nde reporomboe cavi quirai Tumpa oipota yaico vaera vae re --jei reta--. César ñandeócuai ñamboepɨ vaera chupe corepoti. ¿Jupi pa ñamboepɨ vaera chupe? ani ¿mbaeti pa jupi? ¿Ñamboepɨta pa chupe? ani ¿mbaetita pa ñamboepɨ chupe? --jei reta Jesús pe. 15 Erei Jesús oicuaa jae reta oipota co ombotavɨ, jare jei chupe reta: --¿Maera pa peipota peyavɨuca cheve? Peru cheve metei denario taecha --jei. 16 Jae reta güeru chupe. Jayave jae oparandu chupe reta: --¿Quia iagüe pa cuae? ¿Quia jee pa cuae oyecuatía oi vae? --jei. --Cuae César imbae co --jei reta. 17 --Pemee César pe César pegua --jei Jesús chupe reta--, jare pemee Tumpa pe Tumpa pegua --jei. Jare jae reta ipɨacañɨ yae jese. 18 Jayave yogüeru vi Jesús oia pe amogüe saduceo reta. Opaete saduceo reta jei omanogüe vae reta mbaeti co oicove ye. Saduceo yogüeru vae reta jei Jesús pe: 19 --Oporomboe vae, Moisés oicuatía oeya oreve corai: “Metei cuimbae tɨvɨ güɨnoi vae omano yave, jembirecogüe mbaeti imembɨ chupe yave, cuimbae tɨvɨgüe tomenda cuae cuña ndive. Jayave cuña imembɨ yave, cuimbae tombojee michia tɨqueɨ amɨri jee pe”. Jocorai oicuatía Moisés --jei reta chupe--. 20 Oico metei cuimbae seis tɨvɨ reta güɨnoi vae. Cuae cuimbae omenda, jare omano mbaeti omomembɨ reve --jei reta--. 21 Cuimbae amɨri jaɨcuerigua omenda jembirecogüe ndive, erei omano vi mbaeti omomembɨ reve. Jae ramiño vi oyeapo jaɨcuerigua ye pe. 22 Opaete siete reve omenda cuae cuña ndive, jare opaete siete reve omano mbaeti omomembɨ reve. Taɨcue rupi cuña omano vi --jei reta--. 23 Jayave omanogüe vae reta oicove ye yave, ¿quia nunga vae jembirecora pa oicota cuae cuña? Echa opaete siete reve omenda jae ndive --jei reta. 24 --Pe reta peyavɨ co --jei Jesús chupe reta--. Echa mbaeti peicuaa Tumpa iñee oyecuatía oi vae jare Tumpa imbaepuere --jei--. 25 Echa omanogüe vae reta oicove ye yave, cuimbae reta jare cuña reta ngaraa omenda. Yogüɨrecota araɨgua ara pe ñogüɨnoi vae reta yogüɨreco rami --jei--. 26 Tamombeu peve omanogüe vae reta regua. Oicove yeta co. ¿Mbaeti pa pemongueta Moisés oicuatía vae? --jei--. Oyecuatía oi jocuae ɨvɨra regua, jare quirai Tumpa ɨvɨra güi jei Moisés pe: “Che co Abraham, Isaac, jare Jacob iTumpa” --jei, jei chupe reta--. 27 Tumpa mbaeti co omanogüe vae reta iTumpa. Jae co tecove güɨnoi vae reta iTumpa. Tuicha co peyavɨ --jei. 28 Ou vi Jesús oia pe metei mboroócuai re oporomboe vae. Oendu oyoaca reta, jare oicuaa Jesús omombeu cavi co chupe reta. Jayave jae oparandu Jesús pe: --¿Mbae nunga mboroócuai pa co jae tenondegua vae? --jei. 29 Jesús jei chupe: --Mboroócuai tenondegua vae co cuae: “Israel pegua, eyeapɨsaca. ÑandeYa Tumpa, jaeño co Tumpa. 30 Eaɨu ndeYa Tumpa opaete ndepɨa reve, opaete nderecove reve, opaete neñemongueta reve, jare opaete ndepoaca reve”. Cuae co jae mboroócuai tenondegua vae --jei chupe--. 31 Jare jaɨcuerigua co cuae: “Eaɨu iru vae nde reyeaɨu rami”. Mbaeti iru mboroócuai tenondegua cuae reta güi vae --jei. 32 Jayave mboroócuai re oporomboe vae jei Jesús pe: --Añete co, oporomboe vae. Icavi yae rere Tumpa meteiño co jare mbaeti ye iru. 33 Jare yaaɨu yave Tumpa opaete ñandepɨa reve, opaete ñanderecove reve, opaete ñaneñemongueta reve, jare opaete ñandepoaca reve, jare yaaɨu yave iru vae ñande yayeaɨu rami, jocuae icavi opaete mbota Tumpa peguara yaapɨ vae reta jare mbota Tumpa peguara yayuca vae reta güi --jei. 34 Jare Jesús oendu yave jae jei jupi cavi vae, jei chupe: --Mbaeti jeta oata reyeócuai vaera Tumpa pe iporoocuaia pe. Jare mbaeti ma quia oipota oparandu chupe mbae re. 35 Jare Jesús oporomboe oi Tumpa jo pe. --¿Maera pa jei mboroócuai re oporomboe vae reta Cristo co jae David Taɨ? --jei--. 36 Echa David etei jei Espíritu Santo rupi corai: ÑandeYa jei cheYa pe: Eguapɨ cheɨque pe cheacatu cotɨ, nderovaicho reta opa añono ndepɨ igüɨ pe regua --jei. Jocorai jei David aracae --jei Jesús--. 37 ¿Quirai pa ipuere oico David Taɨra? Echa David etei jei chupe: CheYa --jei Jesús chupe reta. Jare jeta yae vae oyeapɨsaca ñogüɨnoi Jesús re oyerovia reve. 38 Jare Jesús oporomboe yave, jei chupe reta: --Peñeandu mboroócuai re oporomboe vae reta güi --jei--. Jae reta jecuaeño oipota oguata jemimonde ipucu vae reve, jare oipota yae iru vae reta oyapo vaera maraetei chupe reta omaemee vae reta ñogüɨnoia rupi --jei--. 39 Yogüɨraja yave itupao pe jare aretea pe, jecuaeño oipota oguapɨ tenda tenondegua vae reta pe --jei--. 40 Jare opɨro reta cuña imemano vae reta güi opaete imbaembae, jare ipucu yae oyerure Tumpa pe oporombotavɨ vaera --jei--. Jae reta oiporara yaeta --jei chupe reta. 41 Metei ara Jesús oguapɨ oi corepoti jɨru Tumpa jo pe oi vae jóvai, jare oecha quirai jeta yogüeru vae reta oitɨ corepoti pɨpe. Jeta oicocatu vae reta oitɨ jeta corepoti. 42 Jare ou vi metei cuña imemano paravete vae. Jae oitɨ mócoi reare. Jocuae michi yae co. 43 Jare Jesús oeni jemimboe reta. --Añete che jae peve --jei chupe reta--, cuae cuña imemano paravete vae oyapo jeta yae opaete iru oitɨ vae reta güi --jei--. 44 Echa opaete iru reta güeru oitɨ jeta güɨnoi vae güi. Erei cuae cuña, yepe tei paravete yae, oitɨ opaete güɨnoi vae. Jocuae co jembíu jepɨra tei vae --jei chupe reta.

Marcos 13

1 Jesús oe yave Tumpa jo güi, metei jemimboe jei chupe: --Mase, oporomboe vae, icavi yae co cuae ita reta jare o reta. 2 --¿Remae pa rei cuae o tuicha vae reta re? --jei Jesús chupe--. Ngaraa opɨta metei ave ita iru ita iárambue. Opaete oyeitɨta co --jei. 3 Jare Jesús oguapɨ oi rambueve ɨvɨtɨ Oliva re Tumpa jo jóvai, Pedro, Jacobo, Juan, jare Andrés oparandu chupe, jae retaño jae ndive ñogüɨnoi yave: 4 --Emombeu oreve, ¿quirai yave pa cuae oyeapota? Jare opaete cuae oyeapota ma yave, ¿quiraita pa roicuaa? --jei reta chupe. 5 Jayave Jesús jei chupe reta: --Peñeandu agüɨye vaera petavɨ. 6 Echa yogüeruta jeta cheree pe oñembojeeta vae. Jae reta jeita: Che co jae Cristo. Jare ombotavɨta jeta vae --jei--. 7 Oimeta ñoraro reta coiño pegüi. Oimeta vi ñoraro reta mombɨrɨ pegüi. Peendu yave cuae reta regua, agüɨye peñemambeco. Cuae susere reta oyeapota co. Erei cuae susere reta mbaetita co taɨcuegua vae --jei Jesús--. 8 Metei ɨvɨ pegua reta oñorarota ambué ɨvɨ pegua reta ndive, jare mburuvicha reta oñorarota iru mburuvicha reta ndive. Jare ɨvɨ ocanata jeta que rupi. Jare oimeta caruai reta jare tecorai reta. Erei cuae susere reta tenondeguaño co vɨteri --jei chupe reta--. 9 Peñeandu. Echa iru vae reta pererajata mburuvicha reta yatɨa pe, oñeapo vaera peré. Jare penupata judío reta itupao reta pe. Jare pererajata mburuvicha guasu reta jóvai chereco pegua, chemombeu vaera chupe reta --jei--. 10 Jare Tumpa iñee icavi vae jeracuata rani opaete ɨvɨ pegua reta pe --jei--. 11 Jare iru vae reta pereraja yave pemoeterenga vaera mburuvicha reta pe, agüɨye peñemambeco pereta vae re, jare agüɨye peñemongueta pepɨa pe jese --jei--. Pemoeterenga yave, Tumpa oicuaucata peve mbae pere vaera. Jocuaeño pere. Echa Espíritu Santo imiarita, mbaeti pe retaiño --jei--. 12 Tɨqueɨ omoeterengata tɨvɨ, oyucauca vaera. Jare tu omoeterengata imichia. Jare michia oyovaichota tu jare ichɨ ndive, jare oyucaucata. 13 Jare peñemotareɨucata opaete vae pe chereco pegua. Erei josata ojo ovae iyapɨ pe vae oñemboasaucata co --jei chupe reta--. 14 Jare peechata icavi mbae vae opaete güɨrocomegua vae oñemboɨ oi mbaetita tei oia pe. Tumpa iñee aracae omombeu vae Daniel jei oyecuaata co. (Omongueta vae toicuaa) --jei--. Jayave Judea pe ñogüɨnoi vae reta totecuarai ɨvɨtɨ reta ñogüɨnoia cotɨ --jei--. 15 Jare ovapɨa iárambue oi vae ogüeyɨ yave, agüɨye toique jo pe, güɨraja vaera imbaembae. 16 Jare ico pe oi vae agüɨye tou ye jo pe, güɨraja vaera iyasoya --jei--. 17 Jare ipurúa vae reta jare omocambu vae reta oiporara yaeta jocuae ara reta pe --jei Jesús chupe reta--. 18 Peyerure Tumpa pe corai: Agüɨye emaeño toyeapo ama oquɨ yave. 19 Echa jocuae ara reta pe ɨvɨ pegua reta oiporara yaeta. Mbaeti jocorai oiporara reta Tumpa ɨvɨ oyapo güive, jare ngaraa ye jocorai oiporara reta --jei--. 20 Jare ñandeYa mbaeti yave oipota opa vaera jocuae ara reta, mbaetita tei quia ipuere oico. Erei Tumpa oiparavogüe vae reta jeco pegua opata jocuae ara reta --jei chupe reta--. 21 Güɨramoi jocuae ara reta pe quia jeita peve: Mase, co oi Cristo, ani jeita: Mase, pee oi Cristo. Jocorai jei yave, agüɨye perovia --jei--. 22 Amogüe oporombotavɨ vae reta jeita: Che co jae Cristo, jare iru oporombotavɨ vae reta jeita: Che co jae metei Tumpa iñee omombeu vae. Jare jae reta oyapota mɨacañɨ reta, ombotavɨ vaera tei Tumpa oiparavogüe vae reta --jei--. 23 Peñeandu. Amombeu ma peve opaete, ndei oyeapo mbove --jei chupe reta--. 24 Jayave opa oiporara reta jocuae ara reta pe güire, cuaraɨ oñemopɨtumimbita, jare yasɨ ngaraa oesape. 25 Yasɨtata reta oata ara güi, jare opaete ara re mbaepuere güɨnoi vae reta ocanata --jei--. 26 Jayave ɨvɨ pegua reta cherechata ayu amapɨtu reta reve. Che cuimbaera ayeapo vae anoita mbaepuere tuicha vae, jare añemboeteucata opaete vae pe --jei--. 27 Jayave amondota araɨgua reta güeru vaera aiparavogüe vae reta opaete ɨvɨ rupi güi --jei--. 28 Ñandepuere ñamojaanga ɨva. Peñemboe jese --jei--. Joquɨ yave, peicuaa oyearo co ama oquɨ vaera --jei Jesús--. 29 Jae ramiño vi pe reta peecha yave cuae mbaembae oyeapo ñogüɨnoi, peicuaata che coiño yae ma co ai --jei--. 30 Añete che jae peve, cuae tenta pegua reta ngaraa omano ndei opaete cuae mbaembae oyeapo mbove --jei chupe reta--. 31 Ara jare ɨvɨ opata, erei cheñee ngaraa opa --jei--. 32 Erei mbaeti quia oicuaa mbae ara pe ani mbae ora pe yepe cuae oyeapota, jaeño cheRu. Araɨgua ara pe ñogüɨnoi vae reta mbaeti oicuaa. Che co jae Tumpa Taɨ. Erei che vi mbaeti aicuaa --jei--. 33 Jecuaeño peñeandu, jare peyerure Tumpa pe. Echa mbaeti peicuaa quirai yave ra oyeapota --jei--. 34 Ñamojaanga metei cuimbae ojo ambué ɨvɨ pe vae. Ojota ma jo güi yave, omee mbaepuere jembiócuai reta pe, jare oyócuai metei ñavo oyapo vaera iparavɨquɨ, jare oyócuai vi taraquera jaroa oaro cavi vaera --jei--. 35 Mbaeti peicuaa quirai yave ra o iya ou yeta ovae. Güɨramoi outa ovae javeta ma yave, ani pɨare catu, ani tacareo oñee yave, ani neimbove yave --jei--. Jae rambue peñeandu, 36 agüɨye vaera, güɨramoiño ou ovae yave, pepocou peque pei --jei--. 37 Jare cuae jae peve vae jae vi opaete vae pe: Peñeandu --jei chupe reta.

Marcos 14

1 Mócoi ara oata arete pascua jee vae iara ovae vaera. Jocuae arete pe judío reta jou mbɨyape ovu mbae vae. Jare sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta oeca ñogüɨnoi quirai ipuere oipɨɨ vɨari Jesús, oyucauca vaera. 2 Erei jei reta: --Agüɨye yaipɨɨ arete iara pe, agüɨye vaera tenta pegua reta oyapo tecorai. 3 Jare Jesús ocaru oi rambueve Betania pe Simón ipire ocuise vae jo pe, oique metei cuña. Cuña güeru ɨru-raɨ ita alabastro jee vae pegua. Cuae ɨru-raɨ tɨnɨe mbae ipiche cavi vae nardo jee vae pe. Cuae nardo jepɨ yae. Cuña oyoca ɨru-raɨ, jare opɨyere nardo Jesús iñaca re. 4 Jayave amogüe joco pe ñogüɨnoi vae pochɨ jare jei oyoupe: --¿Maera pa omombúcai? 5 Omee yave corepoti re, güɨnoita tei trescientos denario omee vaera paravete vae reta pe --jei reta. 6 Erei Jesús jei chupe reta: --Pemaeño jese. ¿Maera pa pemambeco? Icavi vae co oyapo cheve --jei--. 7 Echa yogüɨrecoñotai co paravete vae reta pe reta ndive, jare peipota yave, pepuereta pemborɨ. Erei che ngaraa jecuaeño ai pe reta ndive --jei--. 8 Cuae cuña oyapo ipuere vae. Chembopiche cavi ma, ndei añeotɨuca mbove --jei--. 9 Añete che jae peve, opaete ɨvɨ rupi Tumpa iñee icavi vae jeracuaa rupi, cuae oyapo vae vi jeracuata, iru vae reta imaendúa vaera jese --jei chupe reta. 10 Jayave jocuae doce jemimboe reta güi metei Judas Iscariote jee vae ojo sacerdote reta itenondegua reta ñogüɨnoia pe, omoeterenga vaera Jesús chupe reta. 11 Cuae oicuaa reta yave, oyerovia yae, jare jei Judas pe omeeta co chupe corepoti. Jayave Judas omboɨpɨ oeca quirai ipuere omoeterenga Jesús chupe reta. 12 Pascua iara pe judío reta oyuca vecha reta. Jocuae ara omboɨpɨ jou mbɨyape ovu mbae vae. Jayave Jesús jemimboe reta jei chupe: --¿Quiape pa reipota royapocavi vaera, vecha isoo pascua pegua reu vaera? 13 Jayave Jesús oyócuai mócoi jemimboe reta: --Pecua tenta pe --jei chupe reta--. Peovaitita joco pe metei cuimbae ɨ güɨraja ɨru pe vae. Pecua jaɨcue --jei--. 14 Jare oique yave o pe, pere o iya pe: Oporomboe vae jei: ¿Quiape pa oime oi checuartora? Jauta vecha isoo pascua pegua joco pe cheremimboe reta ndive --jei, pere chupe, jei Jesús--. 15 Jayave o iya oechaucata peve metei cuarto tuicha vae jo ɨvate pe, opaete mbaembae yaiporuta vae reve. Joco pe peyapocavi ñandeve --jei chupe reta. 16 Jare Jesús jemimboe reta yogüɨraja ovae yave tenta pe, ovae opaete Jesús jei chupe reta rami. Jare oyapocavi reta vecha isoo pascua pegua jou reta vaera. 17 Jare pɨtu ma yave, Jesús ojo jocuae doce jemimboe reta ndive. 18 Jare mesa pe oguapɨ ocaru ñogüɨnoi rambueve, Jesús jei chupe reta: --Añete che jae peve, metei pepɨte pe oi vae chemoeterengata cherovaicho reta pe. Jae co metei ocaru oi che ndive vae --jei. 19 Jayave jae reta ipɨatɨtɨ jare oparandu Jesús pe meteitei rupi: --¿Che pa co jae? 20 --Pe reta co jae doce cheremimboe reta --jei Jesús chupe reta--. Metei pepɨte pe oi vae co jae. Mbɨyape omoaquɨ oi che ndive ñae pe vae co jae --jei--. 21 Che cuimbaera ayeapo vae ajañotai amano vaera, Tumpa iñee pe oyecuatía oi cheregua rami. Erei jocuae cuimbae chemoeterengata vae oiporarata co. Icavi tei viña jocuae cuimbae mbaeti oico yave --jei. 22 Jare jae reta ocaru ñogüɨnoi rambueve, Jesús oipɨɨ mbɨyape, jare omee yasoropai Tumpa pe. Jayave opɨsae mbɨyape jare omee chupe reta. --Peu --jei chupe reta--. Cuae co jae cherete --jei. 23 Jayave Jesús oipɨɨ vi metei vaso, jare yasoropai omee ye güire Tumpa pe, omee jemimboe reta pe. Jare opareve jou vaso güi. 24 Jesús jei chupe reta: --Cuae co jae cherugüɨ. Cherugüɨ oyepɨyereta, Tumpa güɨrocuaveegüe oyeapo vaera, jare jeta vae oyeepɨ vaera --jei Jesús--. 25 Añete che jae peve, ngaraa ma jau uva tɨgüe, Tumpa iporoocuaia pe uva tɨgüe ipɨau vae jau regua --jei chupe reta. 26 Jare opa güire omboete reta Tumpa canta pe, oe reta yogüɨraja ɨvɨtɨ Oliva cotɨ. 27 Jayave Jesús jei chupe reta: --Opaete pe reta chereyata cuae pɨtu. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Ayucata vecha reta iñangarecoa, jare vecha reta opata oñemoai”. Jocorai oyecuatía oi --jei chupe reta--. 28 Erei aicove ye güire ayu omanogüe vae reta ipɨte güi, ajata perenonde Galilea pe --jei. 29 Jayave Pedro jei Jesús pe: --Yepe tei opaete iru reta tandereya, che ngaraa roeya. 30 --Añete che jae ndeve --jei Jesús chupe--, cuae pɨtu etei, ndei tacareo oñee pɨipɨi mbove, mboapɨ vese checuacuta --jei. 31 Erei Pedro jeiete jei: --Yepe tei tamano nde ndive, erei ngaraa rocuacu. Jare jocorai vi jei opaete Jesús jemimboe reta. 32 Jayave yogüɨraja ovae ɨvɨra reta ñogüɨnoia Getsemaní jee vae pe. --Peguapɨ cuae pe, che ayerure Tumpa pe rambueve --jei Jesús jemimboe reta pe. 33 Jayave güɨraja Pedro, Jacobo, jare Juan, jare omboɨpɨ ipɨatɨtɨ jare oiporara yae. 34 --Chepɨatɨtɨ yae --jei jocuae mboapɨ jemimboe reta pe--, jare amano pota echa. Pepɨta cuae pe, jare agüɨye peque --jei. 35 Jayave Jesús ojo cutɨ mi chugüi reta, jare oyeatɨca ɨvɨ re. Oyerure Tumpa pe, Tumpa oipota yave, omboasa vaera chugüi jocuae oyeapota chupe vae. 36 Jei Tumpa pe: --CheRu, cheRu, opaete mbae ndepuere reyapo. Emboasa chegüi cuae aiporarata vae. Erei toyeapo cheve neremimbota. Agüɨye toyeapo cheremimbota --jei. 37 Jayave Jesús ou jemimboe reta ñogüɨnoia pe, jare oecha oque ñogüɨnoi. Jayave jei Pedro pe: --Simón, ¿reque pa? ¿Mbaeti pa ndepuere reque mbae rei metei ora yepe? --jei chupe. 38 Jei vi jemimboe reta pe: --Agüɨye peque. Peyerure Tumpa pe, agüɨye vaera peyoa. Pepɨa pe peratangatu co, erei perete iyaquɨ co --jei. 39 Jayave Jesús ojo ye oyerure Tumpa pe. Oyerure ye tenonde oyerure rami. 40 Jayave ou ye jemimboe reta ñogüɨnoia pe, jare oecha oque ye ñogüɨnoi. Echa jae reta jopeɨ yae ete ma. Jare mbaeti oicuaa mbae jei vaera Jesús pe. 41 Jayave Jesús ojo ye mboapɨa re, jare ou ye yave, jei chupe reta: --Jecuaeño peque jare peputuu. Jaeño ma. Ora ovae ma. Che cuimbaera ayeapo vae metei vae chemoeterengata cuimbae pochɨ vae reta pe --jei--. 42 Pepúa. Yaja mo. Mase, chemoeterengata vae coiño ma ou --jei chupe reta. 43 Jare imiari oi rambueve, ou Judas - jae co jocuae doce vae güi metei - jeta vae ndive. Jae reta güeru quɨsepucu reta jare ɨvɨra reta. Sacerdote reta itenondegua reta, mboroócuai re oporomboe vae reta, jare tenta pegua reta itenondegua reta ombou Jesús pe cuae reta. 44 Jare omoeterengata vae omombeu ma iru reta pe mbae oyapota vae. Jei ma chupe reta: --Jocuae aiyurupɨteta vae co jae. Peipɨɨ, jare peraja. Agüɨye totecuarai --jei. 45 Judas ou ovae yave, ou voi Jesús oia pe. --Oporomboe vae, oporomboe vae --jei chupe. Jayave oiyurupɨte. 46 Jayave yogüeru vae reta oipɨɨ Jesús. 47 Jare metei cuimbae joco pe oi vae oequi iquɨsepucu jɨru güi, jare oiporu sacerdote tenondegua jembiócuai inambi re, jare inambi oyeequi. 48 Jayave Jesús jei yogüeru vae reta pe: --¿Maera pa peru quɨsepucu reta jare ɨvɨra reta chepɨɨ vaera, imonda vae peipɨɨ yave rami? 49 Ara ñavo ai pe reta ndive Tumpa jo pe. Joco pe aporomboe, jare mbaeti chepɨɨ. Erei peyapo cuae, Tumpa iñee oyecuatía oi vae oyeapo vaera --jei. 50 Jayave opaete jemimboe reta oeya Jesús jare otecuarai. 51 Jare metei cunumi oñeoma metei tɨru pe vae ojo Jesús jaɨcue. Jare amogüe joco pe ñogüɨnoi vae oipɨɨ tei itɨru pe. 52 Erei jae oeya itɨru, jare nandi otecuarai. 53 Jayave güɨraja reta Jesús sacerdote tenondegua jo pe. Jare joco pe oñemboatɨ opaete sacerdote reta itenondegua reta, tenta pegua reta itenondegua reta, jare mboroócuai re oporomboe vae reta. 54 Jare Pedro ojo vi Jesús jaɨcue. Erei mombɨrɨ ojo chugüi. Jae oique sacerdote tenondegua joca pe, jare oguapɨ sacerdote tenondegua jembiócuai reta ndive oyepee tata pe. 55 Jare sacerdote reta itenondegua reta jare opaete iru mburuvicha reta oeca quia oñeapo vaera Jesús re, oyucauca vaera. Erei mbaeti ovae reta teco jese. 56 Yepe tei jeta vae yapu reve oñeapo jese, erei jeigüe reta mbaeti oyovaque. 57 Jare amogüe opúa yapu reve oñeapo jese vae jei: 58 --Ore roendu jei: Ambosururuta Tumpa jo cuimbae reta oyapo vae, jare mboapɨ ara pe che ayapota iru Tumpa jo cuimbae reta mbaetita oyapo vae --jei, jei reta. 59 Erei yepe tei jocorai jei reta, erei jeigüe reta mbaeti oyovaque. 60 Jayave sacerdote tenondegua opúa oñemboɨ yatɨ vae reta ipɨte pe, jare oparandu Jesús pe: --¿Maera pa mbaeti neñee remoe? ¿Mbae re pa cuae reta oñeapo nderé? --jei. 61 Erei Jesús quiriiño. Mbaeti mbae jei. Jayave sacerdote tenondegua oparandu ye chupe: --¿Nde pa co jae Cristo? ¿Nde pa co jae Tumpa Taɨ? --jei. 62 --Jae co che --jei Jesús chupe--. Jare che cuimbaera ayeapo vae cherechata co aguapɨ ai Tumpa mbaepuere güɨnoi vae iyɨque pe iyacatu cotɨ. Cherechata vi ayu amapɨtu reta reve --jei. 63 Jayave sacerdote tenondegua omondoro jemimonde ae jare jei: --¿Maera pa yaeca ye iru vae reta oñeapo vaera jese? 64 Peendu ma icavi mbae vae Tumpa cotɨ jei vae --jei--. ¿Mbae pa peñemongueta jese? --jei. Jayave opaete vae jei: --Icavi mbae yae co. Icavi co yayucauca vaera --jei reta. 65 Jare amogüe vae omboɨpɨ ondɨvɨ jese, jare oesaocua, jare ocua jese. Jare jei Jesús pe: --Emombeu oreve quia ra ocua oi nderé. Jare sacerdote tenondegua jembiócuai reta vi ocua jese. 66 Jare Pedro oca pe oi rambueve, ou metei cuñatai sacerdote tenondegua pe oyeócuai vae. 67 Jare oecha yave Pedro oyepee oi, omae jese. --Nde vi co jae Jesús Nazaret pegua iñeiru --jei chupe. 68 Jayave Pedro oicuacu Jesús. --Mbaeti aicuaa jocuae cuimbae --jei Pedro chupe--, jare mbaeti aicuaa mbae rere vae --jei. Jayave Pedro ojo taraquera cotɨ. Jare tacareo oñee. 69 Jayave cuñatai oecha ye, jare imiari joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: --Cuae cuimbae co jae metei Jesús iñeiru --jei. 70 Erei Pedro oicuacu ye. Jare ndei ɨma mbove joco pe ñogüɨnoi vae reta jei ye Pedro pe: --Añete nde co jae metei Jesús iñeiru. Echa nde vi co jae metei Galilea pegua. Nde nemiari jae reta imiari rami --jei reta chupe. 71 Jayave Pedro oyepopeyu iyee, jare jei Tumpa jee re: --Mbaeti aicuaa jocuae cuimbae pemiari jese vae. 72 Jayave tacareo oñee pɨipɨi. Jare Pedro imaendúa Jesús jei chupegüe re: Ndei tacareo oñee pɨipɨi mbove, mboapɨ vese checuacuta. Jare cuae re oñemongueta ipɨa pe yave, omboɨpɨ oyaeo.

Marcos 15

1 Jayave coe rupive sacerdote reta itenondegua reta, tenta pegua reta itenondegua reta, mboroócuai re oporomboe vae reta, jare opaete iru mburuvicha reta oñemboatɨ imiari ñogüɨnoi oyoupe. Jayave oñapɨti Jesús jare güɨraja Pilato pe omoeterenga. 2 Jayave Pilato oparandu Jesús pe: --¿Nde pa co jae judío reta juvicha guasu? --Nde rere rami jae co che --jei Jesús chupe. 3 Jayave sacerdote reta itenondegua reta oñeapo Jesús re jeta mbaembae re. 4 Jayave Pilato oparandu ye Jesús pe: --¿Maera pa mbaeti neñee remoe? Mase, jeta mbaembae re oñeapo reta nderé --jei. 5 Erei Jesús mbaeti mbae jei chupe. Jae rambue Pilato ipɨacañɨ yae jese. 6 Jare jocuae arete ñavo Pilato oyorauca metei tembipɨɨ tenta pegua reta oipota vae. 7 Jare tembipɨɨrɨru pe ñogüɨnoi amogüe oporoyuca vae reta. Cuae reta oporoyuca mburuvicha reta ndive oñoraro yave. Metei jee co Barrabás. 8 Jare jeta vae yogüeru oyerure Pilato pe oyapo vaera chupe reta año ñavo oyapo rami. 9 Jayave Pilato jei chupe reta: --¿Peipota pa ayorauca vaera peve judío reta juvicha guasu? 10 Echa jae oicuaa sacerdote reta itenondegua reta omoeterenga Jesús chupe oñemoagüɨro jese rambue. 11 Erei sacerdote reta itenondegua reta omboemboe yatɨ vae reta: --Peyerure Pilato pe oyorauca vaera peve Barrabás. Agüɨye toyorauca Jesús --jei reta. Jayave jocorai oyerure reta Pilato pe. 12 Jayave Pilato oparandu ye chupe reta: --Jocorai yave, ¿mbae pa peipota ayapo vaera cuae cuimbae judío reta juvicha guasu pere chupe vae pe? 13 Jayave jae reta iñeeata reve jei: --Eicutuca curusu re. 14 Erei Pilato oparandu ye chupe reta: --¿Mbae nunga teco icavi mbae vae pa oyapo? Erei jae reta iñeeata yae reve jei: --Eicutuca curusu re. 15 Jayave Pilato oyorauca chupe reta Barrabás, oipota omboyerovia reta rambue. Jare Pilato oinupauca güire Jesús chicote pe, omoeterenga sundaro reta pe, oicutu vaera curusu re. 16 Jayave sundaro reta güɨraja Jesús juvicha joca pretorio jee vae pe, jare oeni opaete iru sundaro reta. 17 Jayave sundaro reta omondeuca Jesús pe temimonde pɨta vae, jare oñope yuu catuai vae jare omboapúa oñono Jesús iñaca re. 18 Jayave omboɨpɨ omboete-raanga. --¡Viva! Judío reta juvicha guasu --jei reta. 19 Jare oiporu reta iñaca re ɨvɨra. Jare ondɨvɨ reta jese, jare oyeatɨca reta jae jóvai omboete-raanga vaera. 20 Jare opa oyóyai güire, sundaro reta omboi chugüi temimonde pɨta vae, jare omondeuca ye chupe jemimonde ae. Jayave güɨraja reta mburuvicha joca güi, oicutu vaera curusu re. 21 Jare metei cuimbae tenta Cirene pegua Simón jee vae ou tenta icatu güi oasa ojo. Jae co Alejandro jare Rufo tu. Jare sundaro reta güɨrajauca Simón pe Jesús icurusu. 22 Jare sundaro reta güɨraja Jesús Gólgota jee vae pe. (Cuae oipota jei: Acagüerenda.) 23 Jayave omee reta Jesús pe vino oyea mirra ndive vae. Erei Jesús mbaeti jou. 24 Jayave sundaro reta oicutu curusu re. Jayave oñuvanga reta Jesús jemimonde reta re, oicuaa vaera mbae nunga metei ñavo güɨrajata vae. 25 Jare cuaraɨ ɨvate catu mi yave, oicutu reta Jesús curusu re. 26 Jare oñono reta curusu re Jesús iñaca iárambue oyecuatía jesegua vae: Judío reta juvicha guasu. 27 Jare sundaro reta oicutu vi mócoi imonda vae reta, jare oñono metei Jesús iyacatu cotɨ jare iru iyasu cotɨ. 28 Jare oyeapo ma Tumpa iñee oyecuatía oi vae: “Iru vae reta oñemongueta tei jae vi co metei icavi mbae vae”. 29 Jare oasa vae reta jei icavi mbae vae oñeacambovava reve Jesús pe. --¡Aa! --jei reta--. Nde rere rembosururuta co Tumpa jo jare reyapo yeta mboapɨ ara pe. 30 Eyeepɨ añave, jare egüeyɨ curusu güi --jei reta. 31 Jae ramiño vi sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta imiari oyoupe yave, oyóyai reta. --Jae oepɨ iru vae reta --jei reta--. Erei mbaeti ipuere oyeepɨ. 32 Jae co Cristo. Jae co Israel pegua reta juvicha guasu. Togüeyɨ añave curusu güi, yaecha vaera, jare yarovia vaera --jei reta. Jare Jesús ndive oyecutu vae reta vi jei icavi mbae vae chupe. 33 Jare cuaraɨ ara mbɨte güive mboapɨ ora rupi oñemopɨtumimbi opaete ɨvɨ pe. 34 Jayave mboapɨ ora rupi cuaraɨ ara mbɨte güire, Jesús iñeeata yae reve jei: --Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? (Cuae oipota jei: CheTumpa, cheTumpa, ¿maera pa chereya?) 35 Amogüe joco pe ñogüɨnoi vae oendu jare jei tei: --Mase, Elías oeni. 36 Jare metei vae osɨi omoaquɨ esponja vinagre pe, jare oñono ɨvɨra re, jare omondo Jesús iyuru cotɨ. --Pearo --jei--. Yaecha ou Elías ombogüeyɨ vaera --jei. 37 Jayave Jesús tanta osapúcai, jare omano. 38 Jayave Tumpa jo omboyao vae osoro mbɨte rupi ɨvate güi ɨvɨ cotɨ. 39 Jare cien sundaro vae juvicha Jesús jóvai oñemboɨ oi vae oecha yave quirai osapúcai jare omano, jei: --Añete yepe, cuae cuimbae co jae Tumpa Taɨ. 40 Jare amogüe cuña reta omae ñogüɨnoi mombɨrɨ güi. Cuae reta ipɨte pe ñogüɨnoi María Magdalena, jare Salomé, jare María. Cuae María imembɨ reta co jae Jacobo taɨrusu vae jare José. 41 Jesús Galilea pe oicose yave, cuae cuña reta yogüɨraja jae ndive oyeócuai vaera chupe. Jare jeta iru cuña yogüeru jae ndive Jerusalén pe vae reta joco pe ñogüɨnoi vi. 42 Jocuae ara opaete judío reta oñemocatɨro ñogüɨnoi pɨareve peguara. Echa pɨareve pe outa ovae mbutuu iara. Jae rambue cuaraɨ oique ma yave, 43 metei cuimbae tenta Arimatea pegua José jee vae oñemoatangatu ojo Pilato pɨri, jare oyerure chupe Jesús jetegüe re. José co jae metei mburuvicha. Opaete tenta pegua reta omboete cuae José. Jae oaro oico Tumpa iporoocuaia. 44 Jare Pilato ipɨacañɨ Jesús omano ma vae re. Jayave oeni cien sundaro vae juvicha, jare oparandu chupe quirai yave ra omano Jesús. 45 Jare cien sundaro vae juvicha omombeu chupe. Jayave Pilato jei José pe: --Ndepuere reraja Jesús jetegüe. 46 Jayave José ogua lienzo. Jare ombogüeyɨ ma yave Jesús jetegüe, oñoma lienzo pe. Jayave oñono metei teogüerɨru ita guasu oyeyoo vae pe, jare omboyeapayere ita tuicha vae teogüerɨru jonque re. 47 Jare María Magdalena jare José ichɨ María jee vae oecha quiape oñono Jesús.

Marcos 16

1 Mbutuu iara oasa ma yave, María Magdalena, Jacobo ichɨ María jee vae, jare Salomé ogua mbae ipiche cavi vae, jare yogüɨraja oipichɨ vaera Jesús jetegüe re. 2 Jare neimbove asɨ semana iara tenondegua vae pe cuae cuña reta yogüɨraja teogüerɨru cotɨ. 3 Jare jei reta oyoupe: --¿Quia ra ombosɨrɨta ñandeve ita tuicha vae teogüerɨru jonque güi? 4 Erei omae reta yave, oecha ita oñembosɨrɨ ma teogüerɨru jonque güi. Jocuae ita tuicha yae co. 5 Jare oique reta yave teogüerɨru pe, oecha metei cunumi oguapɨ oi iyacatu cotɨ. Jemimonde ipucu jare ti. Jare ipɨacañɨ reta jese. 6 Erei cunumi jei chupe reta: --Agüɨye pepɨacañɨ. Peeca co pei Jesús Nazaret pegua oyecutuca curusu re vae. Jae oicove ye ma ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Mbaeti ma oi cuae pe. Pemae oñeñonoagüe re --jei--. 7 Pecua pere jemimboe reta pe jare Pedro pe: Jae ojota perenonde Galilea pe. Joco pe peechata, jae jei peve rami --pere chupe reta, jei. 8 Jayave cuña reta oe teogüerɨru güi, jare tanta osɨi yogüɨraja. Oquɨye güi omboɨpɨ orɨrɨi. Jare mbaeti mbae jei quia pe, oquɨye rambue. 9 Jesús oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi neimbove asɨ semana iara tenondegua vae pe. Jayave oyeechauca tenonde ete María Magdalena pe. Tenonde yave Jesús omondo siete aña reta cuae cuña güi. 10 María ojo omombeu Jesús ndive yogüɨrecose vae reta pe. Jae reta ipɨatɨtɨ güi oyaeo ñogüɨnoi. 11 María jei chupe reta: --Jesús oicove ye ma oi. Aecha ma --jei chupe reta. Erei oendu yave, mbaeti güɨrovia reta. 12 Cuae jaɨcue rupi Jesús oyeechauca mócoi jemimboe reta pe, jae reta yogüɨraja rambueve tenta güi icatu cotɨ. Ambué vae echa Jesús chupe reta. 13 Jae reta yogüeru ye tenta pe omombeu iru reta pe. Erei jeseve mbaeti güɨrovia reta. 14 Cuae jaɨcue rupi Jesús oyeechauca jocuae once jemimboe reta pe etei, jae reta ocaru ñogüɨnoi rambueve, jare oñeengata chupe reta, mbaeti oporogüɨrovia jare ipɨatanta rambue. Echa iru vae reta oecha Jesús, oicove ye güire ou omanogüe vae reta ipɨte güi, jare omombeu tei jemimboe reta pe. Erei jae reta mbaeti güɨrovia. 15 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pecua opaete ɨvɨ rupi. Pemombeu Tumpa iñee icavi vae opaete ɨvɨ pegua reta pe --jei--. 16 Jocuae güɨroviata jare oñembobautizaucata vae oñemboasata. Erei jocuae mbaetita güɨrovia vae ocañɨteita co --jei--. 17 Jare iru vae reta oechata güɨrovia vae reta oyapo ñogüɨnoi cuae nunga mɨacañɨ reta. Cheree re jae reta omondota aña reta oya jese vae reta güi. Imiarita ambué vae iñee pe. 18 Oipɨɨta mboi reta. Jou yave imbayachi vae, ngaraa mbae oyeapo chupe reta. Oñonota ipo imbaerasɨ vae reta re ombogüera vaera --jei chupe reta. 19 Jayave ñandeYa opa imiari güire chupe reta, ojo ara pe, jare oguapɨ Tumpa iyɨque pe iyacatu cotɨ. 20 Jare jemimboe reta yogüɨraja omombeu Tumpa iñee opaete que rupi. Jare ñandeYa omborɨ, jare oicuauca iru vae reta pe jemimboe reta jeigüe añete vae mɨacañɨ reta oyapo vae pe. Jaeño ma.

Lucas 1

1 Jeta vae omombeu ma oicuatía reve opaete ñandepɨte pe oyeapo vae regua. 2 Jocuae oyeapo vae iyɨpɨ güive oecha vae reta jocorai omombeu ñandeve. Echa jae reta omombeu Tumpa iñee iru vae reta pe. 3 Jae rambue icavi echa cheve che vi aicuatía vaera ndeve, mburuvicha Teófilo, amombeu vaera ndeve quirai opaete oyeapo. Echa che aicuaa cavi opaete iyɨpɨ güive oyeapo vae. 4 Aicuatía ai ndeve cuae, reicuaa vaera añete co jocuae reñemboe jese vae. 5 Herodes oico yave ɨvɨ Judea pegua reta juvicha guasura, oico vi metei sacerdote Zacarías jee vae. Jae co sacerdote atɨ Abías jee vae pegua. Zacarías jembireco co jae Aarón iñemoña reta pegua jare jee co Elisabet. 6 Zacarías jare jembireco oyapo jupi vae jare jocorai omboyerovia Tumpa. Echa jecuaeño oyapo ñandeYa iporoócuai reta. Mbaeti quia ipuere omboeco reta mbae re. 7 Erei mbaeti co Zacarías imichia. Echa Elisabet mbaeti etei ipuere imembɨ. Jare Zacarías indechi ma jare Elisabet itɨaro ma. 8 Metei ara atɨ Abías jee vae pegua sacerdote reta oparavɨquɨ ñogüɨnoi Tumpa jo pe. Jae rambue Zacarías oyapo oi iparavɨquɨ joco pe. 9 Jare jocuae ara Zacarías iparavɨquɨ co oique vaera ñandeYa jo japɨpe pe etei oapɨ vaera mbae ipiche cavi vae. Echa jecuaeño oyapo jocorai sacerdote reta. 10 Jare jeta yae Israel pegua reta yatɨ ma oyerure ñogüɨnoi Tumpa jo icatu pe, Zacarías mbae ipiche cavi vae oapɨ oi rambueve. 11 Jare oyecuaa Zacarías pe metei araɨgua ñandeYa pe oyeócuai vae. Araɨgua oñemboɨ oi mbae ipiche cavi vae imesa iyacatu cotɨ. 12 Jare Zacarías oecha yave araɨgua, ipɨacañɨ jare oquɨye vi. 13 Erei araɨgua jei chupe: --Agüɨye equɨye, Zacarías. Tumpa oendu ma ndeyerure, jare nerembireco Elisabet imembɨta renoi vaera nderaɨra. Jare rembojeeta Juan --jei--. 14 Jare nde reyerovia yaeta co. Jare jeta yae vi oyeroviata jae jeco pegua --jei araɨgua Zacarías pe--. 15 Echa ñandeYa omboeteuca yaeta co. Jae ngaraa etei ocau. Jare tɨnɨeta Espíritu Santo pe ichɨ güi oa güive --jei chupe--. 16 Jare omboyerovata ñandeYa Tumpa cotɨ jeta Israel pegua reta --jei--. 17 Jae ojota ñandeYa jenonde oaɨuca vaera tu ñavo pe imichia reta jare Tumpa jeigüe mbaeti oyapo vae reta oyeapo vaera iyaracuaa vae retara jare jupi vae retara. Jae oicota Elías oicose rami jare güɨnoita mbaepuere Elías güɨnoise rami --jei araɨgua Zacarías pe. 18 Jayave Zacarías jei araɨgua pe: --¿Quiraita pa aicuaa añete ra cuae nde rere cheve vae? Echa che chendechi ma jare cherembireco itɨaro ma --jei. 19 Jayave araɨgua jei ye Zacarías pe: --Che co jae Gabriel. Che añemboɨ Tumpa jóvai. Tumpa chembou chemiari vaera ndeve jare amombeu vaera ndeve cuae ñee icavi vae --jei chupe--. 20 Mase, mbaetita neñee cuae amombeu ndeve vae oyeapo regua. Echa mbaeti rerovia che jae ndeve vae. Erei che jae ndeve vae oyeapota co ara ou oyeapo vaera yave --jei. 21 Jare Israel pegua reta oaro ñogüɨnoi Zacarías oe vaera Tumpa jo güi, jare ipɨacañɨ reta quirai Zacarías opɨta ɨma Tumpa jo japɨpe pe. 22 Jare Zacarías oe yave, mbaeti ipuere omoe iñee chupe reta. Jae rambue jae reta oicuaa Zacarías oecha mbae Tumpa jo pe oi rambueve. Echa jae omopúa iyɨva icotɨ reta. Erei mbaeti etei mbae ipuere jei chupe reta. 23 Jare opa ma yave Zacarías iparavɨquɨ Tumpa jo pe, ojo ye jo ae pe. 24 Jare mbovɨ ara rupi Zacarías jembireco Elisabet ipurúa. Jayave Elisabet oñemi cinco yasɨ jo pe. Echa jae jei: 25 --Corai ñandeYa oyapo cheve. Ɨma ma chemara iru vae reta güi mbaeti chemembɨ rambue. Erei añave ñandeYa chemborɨ agüɨye vaera chemara chugüi reta --jei. 26 Jare Elisabet seis yasɨ ma ipurúa yave, Tumpa ombou araɨgua Gabriel tenta Nazaret ɨvɨ Galilea pegua pe 27 María pɨri. María co jae metei cuñatai mbaeti etei cuimbae güɨreco vae. Erei oñererocuavee ma omenda vaera José ndive. José co jae metei David iñemoña reta pegua. 28 Jare araɨgua oique María oia pe jare jei chupe: --Eyerovia. ÑandeYa ipɨacavi ndeve. ÑandeYa oi nde ndive. ÑandeYa nemovendise yae iru cuña reta güi --jei. 29 María cuae oendu yave, ipɨacañɨ yae. Echa mbaeti oicuaa mbae ra oipota jei araɨgua jei chupe vae. 30 Jayave araɨgua jei chupe: --Agüɨye equɨye, María. Echa Tumpa ipɨacavi ndeve --jei--. 31 Mase, ndepuruata co jare nemembɨta. Jare rembojeeta nemembɨ Jesús --jei María pe--. 32 Jae güɨnoita mbaepuere tuicha yae vae, jare jeeta co Tumpa Taɨ. Jare ñandeYa Tumpa oyapota Israel pegua reta juvicha guasura itenondegua David rami --jei--. 33 Jare jae oicota Jacob iñemoña reta juvicha guasura jecuaecuae aveiño. Jare jae iporoocuaia ngaraa opa --jei araɨgua chupe. 34 Jayave María jei araɨgua pe: --¿Quiraita pa oyeapo cuae? Echa mbaeti vɨteri areco cuimbae --jei. 35 Jayave araɨgua jei ye María pe: --Espíritu Santo outa ndeve. Tumpa imbaepuere rupi cuae oyeapota ndeve. Jae rambue nemembɨ oata iyoa mbae reve jare jeeta co Tumpa Taɨ --jei--. 36 Mase, nerentara Elisabet vi ipurúa, yepe tei itɨaro ma. Seis yasɨ ma ipurúa güire, yepe tei iru vae reta ombojee Imembɨ mbae vae --jei--. 37 Echa Tumpa ipuere oyapo opaete --jei chupe. 38 Jayave María jei araɨgua pe: --Mase, che co jae ñandeYa pe oyeócuai vae. Tove toyeapo cheve nde rere cheve vae rami --jei. Jayave araɨgua ojo ye María oia güi. 39 Jayave mbovɨ ara rupi María oe jenta güi ojo voi ɨvɨtɨ reta Judea pegua cotɨ. 40 Jare ojo ovae Zacarías jo pe, jare joco pe oicuava Elisabet. 41 Jare Elisabet oendu yave María jei chupe vae, Elisabet imembɨ opoopo jɨe pe. Jare Elisabet tɨnɨe Espíritu Santo pe. 42 Jayave Elisabet iñeeata reve jei: --Tumpa nemovendise yae iru cuña reta güi. Jare omovendise yaeta nemembɨ --jei--. 43 Jare yepe tei nde co jae cheYa ichɨra, erei nde reyu repou chepɨri. Chepɨacañɨ yae cuae re --jei--. 44 Mase, nde remboɨpɨ nemiari cheve rupive, chemembɨ opoopo cherɨe pe oyerovia yae rambue --jei Elisabet María pe--. 45 Nde rerovia ñandeYa oyapota co jae jei ndeve oyapota vae. Jae rambue jae nemovendise ma --jei. 46 Jayave María jei: --Amboete ñandeYa. 47 Ayerovia Tumpa re. Jae co chemboasa vae --jei--. 48 Yepe tei che cheparavete, erei jae oñemongueta cheré. Mase, añave güive opaete ñaneñemoña reta jeita Tumpa chemovendise co. 49 Echa Tumpa imbaepuere tuicha yae co. Jae oyapo icavi yae vae cheve imbaepuere pe. Jae co iyoa mbae vae jee vae --jei--. 50 Jare Tumpa oipararecota opaete ñaneñemoña oquɨye chugüi vae reta --jei María--. 51 Oicuauca quirai imbaepuere tuicha yae co. Omoai oñemboete vae reta --jei--. 52 Jae oequi imbaepuere mburuvicha reta güi, jare omboeteuca oñemomichi vae reta --jei--. 53 Omoangapɨɨ ñɨmbɨaɨ vae reta tembíu icavi vae pe. Erei mbaeti mbae omee oicocatu vae reta pe --jei--. 54 Omborɨ Israel pegua oyeócuai chupe vae reta. Echa imaendúa quirai jei oipararecota co --jei--. 55 Echa jocorai jei ñanetenondegua reta pe - jae reta co Abraham jare iñemoña reta. Echa jei chupe reta oipararecota co jecuaecuae aveiño --jei María. 56 Jare María opɨta Elisabet pɨri mboapɨ yasɨ. Jayave ojo ye jenta pe. 57 Jare ara ou ovae yave Elisabet imembɨ vaera, oa imembɨ cuimbae. 58 Jare jeracua Elisabet jentaɨgua reta jare jentara reta pe quirai ñandeYa oiparareco yae Elisabet. Jare jae reta oyerovia Elisabet ndive. 59 Jare michia ocho ara ma güɨnoi yave, jentara reta yogüeru omocircuncidauca vaera. Jare jae reta oipota oñono jese tu jee Zacarías. 60 Erei michia ichɨ jei chupe reta: --Ani. Ñambojeeta co Juan. 61 Erei jae reta jei chupe: --Mbaeti etei co nerentara jocuae tee güɨnoi vae. 62 Jayave jae reta iñaca omomɨi Zacarías pe oparandu vaera chupe mbae nunga tee ra oipota oñono taɨ re. 63 Jayave Zacarías oechauca chupe reta jae oipota mbae oicuatía jese vae. Jayave oicuatía corai: Jee co Juan. Jare opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta ipɨacañɨ. 64 Jayave jupivei Zacarías ipuere omoe ye iñee. Jare imiari chupe reta omboete reve Tumpa. 65 Jare opaete Zacarías jentaɨgua reta oquɨye cuae re. Jare opaete cuae oyeapo vae jeracua opaete ɨvɨtɨ Judea pegua reta rupi. 66 Jare opaete oendu vae reta oñemongueta yae ipɨa pe cuae oyeapo vae re jare jei reta iyeupe: --¿Mbae nunga michia ra co aipo cuae? Echa ñandeYa imbaepuere oi jae ndive. 67 Jayave Zacarías - jae co Juan tu - tɨnɨe Espíritu Santo pe jare omombeu Tumpa iñee. Echa jae jei: 68 --Toñemboeteuca ñandeYa Tumpa. Ñande co jae Israel pegua reta. Echa Tumpa oñemongueta ñanderé rambue, ñanderepɨ ma --jei--. 69 Jae ombou ñandeve jembiócuai David iñemoña reta pegua ñanemboasa vaera imbaepuere tuicha vae pe --jei--. 70 Jocorai Tumpa jei iyɨpɨ güive Tumpa iñee omombeu vae reta rupi. Jae reta oñeñono tee Tumpa peguara --jei--. 71 Tumpa ñanemboasata ñanderovaicho reta güi. Jae ñanemboasata opaete ñanemotareɨ vae reta güi. 72 Tumpa oiparareco Abraham jare iru ñanetenondegua reta. Echa Tumpa etei omee morogüɨrocuavee Abraham pe, jare añave imaendúa ma jocuae morogüɨrocuavee re --jei--. 74 Jae rambue omeeta ñandeve yayeócuai vaera chupe yaquɨye mbae reve. Echa jae ñanderepɨta ñanderovaicho reta güi --jei Zacarías--. 75 Tumpa ñaneñono teeta iyeupeguara jare yayapota jupi vae, jare jae oicota ñande ndive cuae ɨvɨ pe yaico rambueve --jei--. 76 Jare iru vae reta imiari nderé yave, jeita: Jae co metei Tumpa iñee omombeu vae. Echa nde, cheraɨ reota ñandeYa jenonde reyapocavi vaera japera --jei--. 77 Remombeuta ñandeYa imbae reta pe quirai Tumpa iñɨrota chupe reta imbaeyoa reta re jare jocorai oñemboasaucata --jei--. 78 Corai Tumpa oyapota, ñandeparareco yae rambue. Jare iporoparareco jeco pegua ombouta ñanemboasa vaera, ara ñavo ombou cuaraɨ ñanemborɨ vaera rami --jei--. 79 Jae ñanemborɨta cuaraɨ jembipe ñanemborɨ rami. Echa cuaraɨ omee ñandeve tembipe agüɨye vaera yaico pɨtumimbi pe. Jae ñanemborɨta agüɨye vaera yaquɨye mano güi. Jae ñanemborɨta yaico vaera ñandepɨacatu reve --jei. 80 Jare michia ocuacuaa, jare jatangatu yae. Jare oico ñuu reta rupi oyecuaa Israel pegua reta pe regua.

Lucas 2

1 Juan ichɨ güi oa güire, romano reta juvicha guasu Augusto César jee vae oyócuai opaete vae oyepapauca vaera. 2 Tenonde yave opaete vae oyepapauca Cirenio oico ɨvɨ Siria pegua reta juvicha guasura yave. 3 Jare opaete vae yogüɨraja itenondegua jenta pe oyepapauca vaera. 4 Jare José vi ojo Nazaret Galilea pegua güi tenta Belén Judea pegua pe. Echa jae co David iñemoña reta pegua, jare David jenta co jae Belén. 5 Jae rambue José ojo Belén pe oyepapauca vaera, jare güɨraja jembireco María. Jare María ipurúa ma. 6 Jare Belén pe ñogüɨnoi rambueve, ara ou ovae María imembɨ oa vaera. 7 Jare María imembɨrɨpɨ cuimbae oa. Jayave María oñoma metei asoya pe jare omoñeno metei maemɨmba icaruarɨru pe. Echa mbaeti co José jare María jendara o pe. 8 Jare jocuae pɨtu amogüe vecha reta iñangarecoa reta oñangareco ñogüɨnoi ivecha reta re tenta güi icatu pe. 9 Jare oyecuaa chupe reta metei araɨgua ñandeYa pe oyeócuai vae, jare jembipe yae jae reta ñogüɨnoia pe. Echa ñandeYa imaemboete oyecuaa chupe reta. Jare jae reta oquɨye yae. 10 Jayave araɨgua jei chupe reta: --Agüɨye pequɨye. Mase, amombeu peve ñee icavi vae peyerovia yae vaera. Cuae ñee opaete perentaɨgua reta pegua co --jei--. 11 Echa cuae pɨtu oa oporomboasa vae David jenta pe. Jae co ñandeYa Cristo --jei araɨgua chupe reta--. 12 Jare corai peicuaata: Pevaeta michia oñeoma oi metei asoya pe jare oñeno oi metei maemɨmba icaruarɨru pe --jei. 13 Jare jupivei oyecuaa jocuae araɨgua ndive jeta yae araɨgua reta. Opaete vae omboete Tumpa. Echa jei reta: 14 --Toñemboeteuca Tumpa ara pe oi vae, jare ɨvɨ pegua reta Tumpa ipɨacavi chupe reta vae tipɨacatu --jei. 15 Jare araɨgua reta yogüɨraja ye yave chugüi reta ara pe, vecha reta iñangarecoa reta jei oyoupe: --Yaja Belén pe yaecha vaera cuae oyeapo vae. Echa ñandeYa oicuauca ñandeve --jei reta. 16 Jayave iñangueco yogüɨraja joco pe, jare ovae María jare José jare michia. Jocuae michia oñeno oi metei maemɨmba icaruarɨru pe. 17 Jare oecha ma yave, yogüɨraja ye omombeu iru vae reta pe araɨgua jei chupe reta jocuae michia re vae. 18 Jare opaete oendu vae reta ipɨacañɨ vecha reta iñangarecoa reta omombeu chupe reta vae re. 19 Erei María imaendúa opaete cuae re jare oñemongueta cavi jese ipɨa pe. 20 Jare vecha reta iñangarecoa reta yogüɨraja ye tenta güi icatu pe. Omboete reta Tumpa jare omee yasoropai chupe opaete oendu jare oecha vae re. Echa jae reta oecha ma michia araɨgua jei chupe reta rami. 21 Jare michia ocho ara ma güɨnoi yave, tu jare ichɨ omocircuncidauca jare ombojee Jesús. Echa araɨgua omombeu María pe jocorai ombojee vaera ndei María ipurúa mbove. 22 Jare ara ou ovae María ojo vaera ñandeYa jo pe oyetɨo vaera ñandeYa cotɨ. Echa jocorai oyecuatía oi Moisés iporoócuai pe cuña imembɨ vae oyapo vaera. Jayave tu jare ichɨ güɨraja Jesús tenta Jerusalén pe ñandeYa jo pe oñonouca tee vaera Tumpa peguara. 23 Echa ñandeYa iporoócuai pe oyecuatía oi corai: Cuña imembɨrɨpɨ cuimbae oa yave, michia oñeñono teeta ñandeYa peguara. Jocorai oyecuatía oi. 24 Jae rambue Jesús tu jare ichɨ oyucauca güɨrocuavee vaera ñandeYa pe mócoi güɨra tórtola jee vae ani mócoi pɨcasu taɨrusu vae. Echa jocorai jei oyapo vaera mboroócuai ñandeYa omee chupe reta vae pe. 25 Jare jocuae ara metei Jerusalén pegua Simeón jee vae oi Tumpa jo pe. Simeón jecuaeño oyapo jupi vae jare omboete Tumpa. Jae oaro oi omborɨta Israel pegua reta vae ou vaera. Jare jae tɨnɨe Espíritu Santo pe. 26 Jare Espíritu Santo oicuauca ma Simeón pe quirai ngaraa omano ndei oecha Cristo ñandeYa ombouta vae mbove. 27 Jare jocuae ara Espíritu Santo oicuauca ma Simeón pe ojo vaera oique Tumpa jo pe. Jare Jesús tu jare ichɨ güɨraja Jesús güɨroique Tumpa jo pe oyapo vaera mboroócuai jeigüe rupi. 28 Jayave Simeón ovoɨ Jesús jare omboete Tumpa. Jae jei: 29 --CheYa, jecuaeño ayeócuai ndeve. Añave ndepuere remaeño cheré amano vaera chepɨacatu reve. Echa corai nde rere cheve oyeapota co --jei--. 30 Aecha ma oporomboasa vae nde rembou vae --jei--. 31 Nde reiparavo opaete vae peguara --jei Simeón--. 32 Jae co metei tembipe rami. Oime tembipe yave yaecha cavi mbaembae. Jae ramiño vi jae ndecuauca cavita judío mbae vae reta pe. Jare Israel pegua reta oñemboeteucata jae jeco pegua. Echa Israel pegua reta nembae reta co --jei. 33 Jare José jare Jesús ichɨ ipɨacañɨ Simeón jei Jesús re vae re. 34 Jare Simeón jei Tumpa tomovendise José jare María. Jayave jei María pe: --Mase, Tumpa oiparavo ma cuae nemembɨ. Jae oicuaucata Israel pegua reta pe quia co jae. Erei jeta Israel pegua reta oyeapota jovaicho retara. Jae rambue Tumpa oyapota icavi mbae vae chupe reta. Erei taɨcue rupi oyapota icavi vae chupe reta --jei--. 35 Echa oyecuaata opaete vae ipɨa pe oi vae. Jare nde etei ndepɨatɨtɨ yaeta jese --jei Simeón María pe. 36 Jare oico vi metei cuña Ana jee vae. Jae co Fanuel tayɨ. Jocuae Fanuel co jae atɨ Aser jee vae pegua. Ana co jae Tumpa iñee omombeu vae. Itɨaro yae ma. Jaeño siete año oico ime ndive. 37 Echa jayave ime omano chugüi. Ana güɨnoi ma ochenta y cuatro año. Jecuaeño opɨta Tumpa jo pe jare oyeócuai Tumpa pe. Echa oyecuacu tembíu güi jare oyerure Tumpa pe ara rupi jare pɨtu rupi. 38 Jae ou ovae José jare María jare Jesús ñogüɨnoia pe. Jayave jae vi omee yasoropai ñandeYa pe, jare imiari Jesús re opaete Jerusalén pegua oaro ñogüɨnoi Cristo ou oepɨ vaera vae reta pe. 39 Jare José jare María oyapo ñandeYa jo pe opaete ñandeYa iporoócuai jei oyapo vaera vae. Jayave yogüɨraja ye Galilea pe jenta ae Nazaret pe. 40 Jare michia ocuacuaa jare jatangatu yae. Iyaracuaa yae. Jare Tumpa ipɨacavi oi jae ndive. 41 Jare año ñavo Jesús tu jare ichɨ yogüɨraja Jerusalén pe pascua iyarete pe. 42 Jare Jesús doce año ma güɨnoi yave, ojo jae reta jupíe arete pe, jae reta jeco rami. 43 Jare arete opa ma yave, Jesús tu jare ichɨ oe Jerusalén güi yogüeru ye vaera jenta pe. Erei Jesús opɨta Jerusalén pe tu jare ichɨ oicuaa mbae reve. 44 Echa jae reta oñemongueta tei Jesús ojo vi iguatairu reta jupíe. Erei jave ma yave, oeca reta tei jentara reta jare iru oicuaa vae reta ñogüɨnoia rupi. 45 Erei mbaeti ovae chupe. Jayave Jesús tu jare ichɨ yogüɨraja ye Jerusalén pe oeca vaera. 46 Jare mboapɨ ara ma oasa yave, ovae reta Jesús Tumpa jo pe. Jesús oguapɨ oi mboroócuai re oporomboe vae reta ipɨte pe. Oyeapɨsaca oi jese reta jare oparandu chupe reta mbaembae re. 47 Jare opaete vae ipɨacañɨ yae. Echa Jesús oicuaa cavi opaete iporomboe jare ipuere omombeu cavi chupe reta jae reta oparandu chupe mbae re yave. 48 Jare Jesús tu jare ichɨ oecha yave, jae reta vi ipɨacañɨ yae. Jayave ichɨ jei Jesús pe: --Chemembɨ, ¿maera pa reyapo corai oreve? Mase, nderu jare che roeca tei opaete que rupi orepɨatɨtɨ yae reve --jei. 49 Jayave Jesús jei chupe reta: --¿Maera pa chereca opaete que rupi? Icavi co apɨta vaera cuae pe ayapo vaera cheRu iparavɨquɨ. ¿Mbaeti pa peicuaa cuae? --jei chupe reta. 50 Erei jae reta mbaeti oicuaa mbae oipota jei Jesús jei chupe reta vae. 51 Jayave Jesús ou ye Nazaret pe jae reta jupíe, jare jecuaeño oyapo jae reta jeigüe. Jare Jesús ichɨ imaendúa opaete oyeapo vae re. 52 Jare Jesús jecuae ocuacuaa. Jare iyaracuaa yae. Jecuaeño omboyerovia Tumpa jare iru vae reta vi.

Lucas 3

1 Jare Tiberio César quince año ma romano reta juvicha guasura oico yave, Tumpa ombou iñee Juan pe. Juan co jae Zacarías taɨ, jare oico ñuu pe. Jocuae ara reta pe Poncio Pilato oico Judea pegua reta juvicha guasura, jare Herodes oico Galilea pegua reta juvicha guasura, jare Herodes tɨvɨ Felipe jee vae oico ɨvɨ Iturea pegua reta jare ɨvɨ Traconite pegua reta juvicha guasura, jare Lisanias oico ɨvɨ Abilinia pegua reta juvicha guasura. Jare Anás jare Caifás yogüɨreco Israel pegua reta isacerdote tenondegua retara. 3 Jayave Juan oguata oico opaete ɨaca Jordán iyɨvɨ rupi. Jare omombeu opaete vae pe oeya vaera iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae jare oñembobautizauca vaera, Tumpa iñɨro vaera chupe reta imbaeyoa reta re. 4 Isaías co jae metei Tumpa iñee aracae omombeu vae. Jae oicuatía corai: Jae iñeeata reve jeita ñuu pe: Peyapocavi ñandeYa japera. Pemosɨmbi tape --jeita. 5 Opaete jugua reta oñemotɨnɨeta ɨvɨ pe. Jare opaete ɨvɨtɨ reta oyeapota ñuu rami. Jare tape ñape vae reta oñemosɨmbiucata. Jare tape ipɨcoe yae vae reta ipecavita. 6 Jare opaete vae oicuaata quirai Tumpa ipuere oporomboasa. Jocorai oicuatía Isaías. 7 Jare jeta vae yogüeru Juan oia pe oñembobautizauca vaera. Jayave Juan jei chupe reta: --Pe reta co jae mboi reta rami. ¿Quia pa omombeu peve peyerova vaera Tumpa cotɨ agüɨye vaera Tumpa pochɨ peve? --jei--. 8 Peyapo icavi vae, jocorai peicuauca vaera añetete peeya co peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae. Agüɨye pere peyeupe pepɨa pe: Ñanetenondegua co jae Abraham. Echa che jae peve cuae: Tumpa ipuere oyapo cuae ita reta güi Abraham iñemoña retara --jei Juan chupe reta--. 9 Ñamojaanga metei ɨvɨra. Ɨvɨra ia mbaeti yave icavi, ɨvɨra iya oyasɨa japo omboyapara vaera, jare taɨcue rupi oapɨ. Jae ramiño vi mbaeti yave peyapo icavi vae, Tumpa oiporaraucata peve --jei. 10 Jayave joco pe ñogüɨnoi vae reta oparandu Juan pe: --¿Mbae pa royapota? 11 Jayave Juan jei chupe reta: --Oime yave quia mócoi temimonde güɨnoi vae, tomee metei mbaeti temimonde güɨnoi vae pe. Jare oime yave quia jeta tembíu güɨnoi vae, tomee mbovɨ mbaeti tembíu güɨnoi vae pe --jei. 12 Yogüeru vi Juan oia pe mburuvicha peguara ocovara vae reta oñembobautizauca vaera. Jae reta oparandu Juan pe: --Oporomboe vae, ¿mbae pa royapota? 13 Jayave Juan jei chupe reta: --Agüɨye mo pemoiru pecovara mburuvicha reta omombeu peve vae ndive. 14 Sundaro reta vi oparandu Juan pe: --¿Mbae pa royapota? Jayave Juan jei chupe reta: --Agüɨye pemomburu iru vae reta jare agüɨye peapu iru vae reta re. Jare agüɨye jecuaeño peipota jeta yae peruvicha omboepɨ peve vae güi. 15 Opaete vae oaro ñogüɨnoi Cristo ou vaera, jare oñemongueta ipɨa pe quirai güɨramoi Juan co jae Cristo. 16 Jae rambue Juan jei chupe reta: --Che pombobautiza ɨ pe. Erei outa ipuere yae chegüi vae. Mbaeti jupi che amboi vaera ipɨapaa. Jae pembobautizata Espíritu Santo pe jare tata pe --jei--. 17 Jae co trigo oarɨvo vae rami. Echa trigo oarɨvo vae omboveve trigo omboyao vaera trigo etei trigo ipire güi. Jayave oñovatu trigo etei jɨru pe. Erei oapɨ trigo ipire tata pe. Tata Cristo oiporuta vae opa mbae vae co --jei. 18 Jare Juan jeta yae jei chupe reta omombeu vaera chupe reta ñee icavi vae. 19 Jare mburuvicha guasu Herodes omenda tɨvɨ Felipe jembireco Herodías jee vae ndive jare oyapo jeta mbae icavi mbae vae. Jare Juan iñeengueta Herodes pe opaete icavi mbae vae oyapo vae re. 20 Jayave Herodes oyapo ye icavi mbae vae. Echa oñonouca Juan tembipɨɨrɨru pe. 21 Erei ndei Juan oñeñonouca tembipɨɨrɨru pe mbove, metei ara Jesús ou Juan oia pe. Jare Juan iru vae reta ombobautiza güire, ombobautiza vi Jesús. Jare Jesús oyerure Tumpa pe rambueve, ara oyepea. 22 Jare oyecuaa Espíritu Santo ogüeyɨ Jesús re pɨcasu rami. Jayave oñeendu ñee ara güi jei: --Nde co jae cheRaɨ. Roaɨu yae. Ayerovia yae nderé --jei. 23 Jare Jesús güɨnoi ma treinta año rupi. Iru vae reta oñemongueta tei jae co José taɨ ete. José co jae Elí taɨ. 24 Elí co jae Matat taɨ. Matat co jae Leví taɨ. Leví co jae Melqui taɨ. Melqui co jae Jana taɨ. Jana co jae José taɨ. 25 José co jae Matatías taɨ. Matatías co jae Amós taɨ. Amós co jae Nahum taɨ. Nahum co jae Esli taɨ. Esli co jae Nagai taɨ. 26 Nagai co jae Maat taɨ. Maat co jae Matatías taɨ. Matatías co jae Semei taɨ. Semei co jae José taɨ. José co jae Judá taɨ. 27 Judá co jae Joana taɨ. Joana co jae Resa taɨ. Resa co jae Zorobabel taɨ. Zorobabel co jae Salatiel taɨ. Salatiel co jae Neri taɨ. 28 Neri co jae Melqui taɨ. Melqui co jae Adi taɨ. Adi co jae Cosam taɨ. Cosam co jae Elmodam taɨ. Elmodam co jae Er taɨ. 29 Er co jae Josué taɨ. Josué co jae Eliezer taɨ. Eliezer co jae Jorim taɨ. Jorim co jae Matat taɨ. 30 Matat co jae Leví taɨ. Leví co jae Simeón taɨ. Simeón co jae Judá taɨ. Judá co jae José taɨ. José co jae Jonán taɨ. Jonán co jae Eliaquim taɨ. 31 Eliaquim co jae Melea taɨ. Melea co jae Mainán taɨ. Mainán co jae Matata taɨ. Matata co jae Natán taɨ. 32 Natán co jae David taɨ. David co jae Isaí taɨ. Isaí co jae Obed taɨ. Obed co jae Booz taɨ. Booz co jae Salmón taɨ. Salmón co jae Naasón taɨ. 33 Naasón co jae Aminadab taɨ. Aminadab co jae Aram taɨ. Aram co jae Esrom taɨ. Esrom co jae Fares taɨ. Fares co jae Judá taɨ. 34 Judá co jae Jacob taɨ. Jacob co jae Isaac taɨ. Isaac co jae Abraham taɨ. Abraham co jae Taré taɨ. Taré co jae Nacor taɨ. 35 Nacor co jae Serug taɨ. Serug co jae Ragau taɨ. Ragau co jae Peleg taɨ. Peleg co jae Heber taɨ. Heber co jae Sala taɨ. 36 Sala co jae Cainán taɨ. Cainán co jae Arfaxad taɨ. Arfaxad co jae Sem taɨ. Sem co jae Noé taɨ. Noé co jae Lamec taɨ. 37 Lamec co jae Matusalén taɨ. Matusalén co jae Enoc taɨ. Enoc co jae Jared taɨ. Jared co jae Mahalaleel taɨ. Mahalaleel co jae Cainán taɨ. 38 Cainán co jae Enós taɨ. Enós co jae Set taɨ. Set co jae Adán taɨ. Adán co jae Tumpa taɨ.

Lucas 4

1 Jare Jesús ou ye Jordán güi. Jae tɨnɨe Espíritu Santo pe. Jayave Espíritu Santo omondo Jesús ñuu pe. 2 Jare Jesús opɨta ñuu pe cuarenta ara, jare aña guasu imiari chupe oyapouca vaera tei mbaeyoa chupe. Jare jocuae ara reta pe Jesús mbaeti mbae jou. Jae rambue jocuae ara reta opa ma yave, ñɨmbɨaɨ co. 3 Jayave aña guasu jei Jesús pe: --Nde co jae Tumpa Taɨ yave, ere cuae ita pe oyeapo vaera mbɨyapera. 4 Erei Jesús jei chupe: --Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Icavi co ɨvɨ pegua reta jou vaera mbɨyape güɨnoi vaera tecove. Erei icavi yae co oyeapɨsaca vaera Tumpa iñee re jare oyapo vaera jeigüe güɨnoi vaera tecove opa mbae vae. Jocorai oyecuatía oi --jei. 5 Jayave aña guasu güɨraja Jesús metei ɨvɨtɨ re jare oechauca chupe metei jeia pe opaete mburuvicha guasu reta iporoocuaia ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae. 6 Jayave aña guasu jei Jesús pe: --Tamee ndeve mbaepuere reyeapo vaera opaete cuae juvicha guasura, opaete vae nemboete vaera. Echa cuae mbaepuere oñemee co cheve jare chepuere amee aipota amee chupe vae pe --jei--. 7 Nde reyeatɨca yave chemboete vaera, tamee ndeve nembaera --jei. 8 Jayave Jesús jei chupe: --Ecua chegüi, Satanás. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Che co jae ndeYa Tumpa. Chemboete --jei Tumpa--. Jaeño cheve eyeócuai. Jocorai oyecuatía oi --jei. 9 Jayave aña guasu güɨraja Jesús Jerusalén pe jare omboyeupi Tumpa jo iyapɨte re. Jayave jei chupe: --Nde co jae Tumpa Taɨ yave, ea cuae güi. 10 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Tumpa oyocuaita araɨgua reta oñangareco vaera nderé. 11 Ipo pe ndepɨɨ retata agüɨye vaera ndepɨ rembopere ita re. Jocorai oyecuatía oi --jei aña guasu chupe. 12 Jayave Jesús jei chupe: --Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Che co jae ndeYa Tumpa. Agüɨye mbae eyapo reicuaa vaera tuicha ra chepɨaguasu. Jocorai oyecuatía oi --jei. 13 Jare aña guasu opa ma imiari chupe yave oyapouca vaera tei mbaeyoa chupe, ojo ye chugüi michi pegua. 14 Jayave Jesús ou ye Galilea pe. Jare güɨnoi mbaepuere Espíritu Santo omee chupe vae. Jare jeracua jese opaete jocuae ɨvɨ rupi. 15 Jare jae oporomboe judío reta itupao reta pe jare opaete vae omboete. 16 Jayave ou ye Nazaret pe - joco pe jae ocuacuaa. Jayave mbutuu iara pe oique judío reta itupao pe jeco ae rami, jare oñemboɨ Tumpa iñee omongueta vaera. 17 Jare oñemee Jesús pe metei libro. Jocuae libro pe oi Tumpa iñee aracae omombeu vae Isaías oicuatía vae. Jayave Jesús oipea libro jare ovae omongueta vaera. Jayave omongueta corai: 18 ÑandeYa iEspíritu oime che ndive oi. Jae cheparavo amombeu vaera ñee icavi vae paravete vae reta pe. Jae chembou ambopɨacatu vaera ipɨatɨtɨ vae reta. Chembou vi amombeu vaera tembipɨɨ reta pe ipuere ma oyeyora, jare amombeu vaera jesa mbae vae reta pe omae vaera. Chembou vi ayora vaera oiporara vae reta oiporarauca chupe vae reta imbaepuere güi. 19 Chembou vi amombeu vaera ñandeYa ipɨacavita opaete vae pe. Jocorai omongueta. 20 Jayave Jesús oñoquenda ye libro jare omee ye libro iñangarecoa pe. Jayave oguapɨ ye. Jare opaete tupao pe ñogüɨnoi vae reta omae ngatu Jesús re. 21 Jayave Jesús jei chupe reta: --Cuae ara cuae oyecuatía oi vae oyeapo ma perovaque. 22 Jare opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta imiari cavi jese. Echa ipɨacañɨ yae iñee icavi yae vae re. Jae reta jei: --¿Jaea yera cuae José taɨ? 23 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pereta co cheve jocuae ñamojaanga reve yae vae: Nde co jae metei oporopoano vae. Jae rambue eñepoano. Echa jeracua oreve quirai mbaembae reyapo Capernaum pe. Jae rambue eyapo vi cuae pe ndeɨvɨ ae pe --pereta, jei--. 24 Añete che jae peve, oime yave quia Tumpa iñee jentaɨgua reta pe omombeu vae, jae reta mbaeti güɨrovia --jei--. 25 Añete che jae peve, jeta cuña imemano vae reta yogüɨreco Israel pe Elías oico rambueve. Mboapɨ año jare seis yasɨ mbaeti oquɨ jare caruai yae opaete que rupi --jei--. 26 Erei Tumpa mbaeti omondo Elías metei cuña imemano vae Israel pegua pɨri. Jaeño omondo metei cuña imemano vae tenta Sarepta Sidón pegua pɨri --jei Jesús chupe reta--. 27 Jae ramiño vi jeta ipire ocúi vae reta yogüɨreco Israel pe Tumpa iñee aracae omombeu vae Eliseo oico rambueve. Erei Tumpa mbaeti omondo Eliseo ombogüera vaera metei ipire ocúi vae Israel pegua. Jaeño omondo ombogüera vaera Naamán, jare Naamán co jae Siria pegua --jei. 28 Cuae oendu reta yave, opaete tupao pe ñogüɨnoi vae reta pochɨ yae Jesús pe. 29 Jayave jae reta opúa jare güɨraja Jesús tenta güi icatu pe ɨvɨtɨ iyapɨte re omombo vaera tei ɨvɨ cotɨ joco güi. Jocuae tenta oi ɨvɨtɨ re. 30 Erei Jesús oasa jae reta ipɨte rupi jare ojo chugüi reta. 31 Jayave Jesús ojo tenta Capernaum Galilea pegua pe. Joco pe Jesús oporomboe mbutuu iara ñavo. 32 Jare oyeapɨsaca jese vae reta ipɨacañɨ iporomboe re. Echa omboe reta mbaepuere güɨnoi vae rami. 33 Jare oique tupao pe cuimbae aña oya jese vae. Jae iñeeata reve jei: 34 --¿Maera pa reyu oremambeco, Jesús Nazaret pegua? ¿Reyu pa oremboai vaera? Che rocuaa. Nde co jae iyoa mbae vae. Nde reyu co Tumpa güi --jei. 35 Jayave Jesús oñeengata chupe. --¡Nequirii¡!Ecua chugüi! --jei. Jayave aña oitɨ ɨvɨ re cuimbae jare ojo chugüi. Oeya caviño. 36 Jare opaete oecha vae reta ipɨacañɨ jare oparandu oyoupe: --¿Mbae nunga ñee pa cuae? Echa mbaepuere pe oyócuai aña reta yogüɨraja vaera oya jese vae reta güi, jare jae reta oyapo oyocuaigüe --jei reta. 37 Jare jeracua jese opaete jocuae ɨvɨ rupi. 38 Jare Jesús tupao güi oe yave, oique Simón jo pe. Jare Simón jaicho jacu yae oi. Iru joco pe ñogüɨnoi vae reta oyerure Jesús pe ombogüera vaera. 39 Jayave Jesús ojo cuña oia pe jare jei jacu opɨta vaera chugüi. Jayave jacu opɨta chugüi. Jayave jupiveiño cuña opúa jare omee mbae jou reta vaera. 40 Jare cuaraɨ oique ma yave, opaete jentara imbaerasɨ vae güɨnoi vae reta güeru imbaerasɨ vae reta Jesús oia pe. Jare Jesús oñono ipo metei ñavo re jare ombogüera reta. 41 Jare aña reta yogüɨraja oya jese vae reta güi. Osapúcai reta jare jei: --Nde co jae Tumpa Taɨ. Erei Jesús oñeengata chupe reta. Mbaeti omaeño aña reta re imiari vaera. Echa jae reta oicuaa jae co Cristo. 42 Pɨareve pe Jesús oe tenta güi ojo mbaeti quia oicoa pe. Jayave tenta pegua reta yogüɨraja oeca. Jare yogüɨraja ovae yave jae oia pe, oyerure tei chupe agüɨye vaera ojo chugüi reta. 43 Erei Jesús jei chupe reta: --Icavi co aja vaera iru tenta reta pe amombeu vaera joco pe vi ñee icavi vae Tumpa iporoocuaia regua. Echa cuaera Tumpa chembou --jei. 44 Jare ojo opaete Galilea rupi jare omombeu Tumpa iñee judío reta itupao ñavo pe.

Lucas 5

1 Jare metei ara Jesús oñemboɨ rambueve ɨ guasu Genesaret jee vae jembeɨ pe, jeta vae yogüeru jae oia pe oendu vaera Tumpa iñee. 2 Jare Jesús oecha mócoi chalana ɨ jembeɨ pe. Iya reta oyeporaca vae reta co. Oeya reta joco pe, pɨsa reta oyoe rambueve. 3 Jayave Jesús oyeupi metei chalana pe, jare oyerure metei oyeporaca vae Simón jee vae pe güɨroique mi vaera chalana ɨ pe. Echa Simón imbae co jocuae chalana. Jayave Jesús oguapɨ chalana pe jare omboe joco pe ñogüɨnoi vae reta joco güi. 4 Jare opa ma imiari yave, Jesús jei Simón pe: --Ecua ɨ tɨpɨa pe pemombo pepɨsa reta ɨ pe pemboa vaera jevae reta. 5 Jayave Simón jei Jesús pe: --Carai, orecoe ma roparavɨquɨ tei. Mbaeti mbae romboa. Erei tamombo pɨsa reta nde rere cheve rambue --jei. 6 Jare jocorai oyapo reta ma yave, jeta yae jevae reta oique pɨsa pe. Jare pɨsa oñemboɨpɨ osoro. 7 Jayave Simón oyepueru iñeiru iru chalana pe ñogüɨnoi vae reta pe yogüeru vaera omborɨ. Jayave jae reta yogüeru jare omotɨnɨe reta mócoi reve chalana. Jare mócoi reve ipoɨ yae jare osacambu pota echa. 8 Jare Simón Pedro cuae oecha yave, oyeatɨca Jesús jóvai jare jei chupe: --Ecua chegüi, cheYa. Echa che co jae metei cuimbae iyoa vae --jei. 9 Echa Pedro jare opaete jae ndive ñogüɨnoi vae reta ipɨacañɨ jeta yae jevae omboa vae re. 10 Jae ramiño vi Simón iñeiru reta Jacobo jare Juan jee vae ipɨacañɨ jese. Jacobo jare Juan Zebedeo taɨ reta co. Jayave Jesús jei Simón pe: --Agüɨye equɨye. Che roapota iru vae reta reru vaera cheve cuae ara güive --jei. 11 Jayave jae reta güeru ichalana reta ɨ jembeɨ pe. Jayave oeya reta opaete, yogüɨraja vaera Jesús jupíe. 12 Jare Jesús ojo ovae yave metei tenta pe, joco pe oi metei cuimbae ipire ocúi yae vae. Cuimbae oecha Jesús yave, oyeatɨca jae jóvai jare oyerure chupe. --CheYa --jei--, reipota yave, ndepuere chembogüera. 13 Jayave Jesús oñono ipo jese. --Aipota. Ecuera --jei chupe. Jare jupiveiño cuimbae ocuera imbaerasɨ güi. Mbaeti ma ocúi ipire. 14 Jayave Jesús oyócuai: --Agüɨye emombeu quia pe. Ecua eyeechauca sacerdote pe, jare recuera ma rambue, emee mbota Moisés peócuai rami, tenta pegua reta oicuaa vaera --jei. 15 Erei jeta yae vae oendu Jesús oyapo vae regua. Jayave jeta yae vae oñemboatɨ jae oia pe oyeapɨsaca vaera jese jare jae ombogüera vaera imbaerasɨ vae reta. 16 Erei Jesús ojo chugüi reta mbaeti quia oicoa pe oyerure vaera Tumpa pe. 17 Jare metei ara Jesús oporomboe oi, jare amogüe fariseo reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta oguapɨ ñogüɨnoi jocoropi. Jae reta yogüeru Jerusalén jare opaete tenta Galilea jare Judea pegua reta güi. Jare Jesús güɨnoi ñandeYa imbaepuere ombogüera vaera imbaerasɨ vae reta. 18 Jayave amogüe yogüeru vae reta güeru metei cuimbae imbaerasɨ vae. Cuae cuimbae imbaerasɨ vae mbaeti ipuere omɨi. Güeru vae reta oipota tei güɨroique imbaerasɨ vae o pe, oñono vaera Jesús jóvai. 19 Erei mbaeti ipuere güɨroique Jesús oia pe, yatɨ vae reta jeco pegua. Jae rambue oyeupi reta ovapɨa re imbaerasɨ vae ndive. Jayave oequi reta mbovɨ ovapɨa güi Jesús iárambue, jare ombogüeyɨ reta cuimbae mbaeti ipuere omɨi vae jupa reve opaete vae ipɨte pe Jesús jóvai. 20 Jesús cuae oecha yave, oicuaa jae reta güɨrovia co jese, jare jei cuimbae mbaeti ipuere omɨi vae pe: --Nembaeyoa reta oñemboai ma, cherɨvɨ. 21 Jayave mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta oñemongueta ipɨa pe: ¿Quia pa co jae corai jei vaera? Jei icavi mbae vae Tumpa cotɨ. Tumpaño co ipuere iñɨro quia pe imbaeyoa reta re. 22 Erei Jesús oicuaa jae reta iñemongueta, jare jei chupe reta: --¿Maera pa peñemongueta jocorai pepɨa pe? 23 Chepuere jae cuae cuimbae pe: Nembaeyoa reta oñemboai ma. Jae ramiño vi chepuere jae chupe: Epúa eguata. ¿Mbae nunga pa mbaetita yavai jae vaera? --jei Jesús chupe reta--. 24 Erei aipota peicuaa vaera cuae: Che cuimbaera ayeapo vae chepuere cheɨro quia pe imbaeyoa reta re ɨvɨ pe ai rambueve --jei. Jayave jei cuimbae mbaeti ipuere omɨi vae pe: --Che jae ndeve: Epúa evoɨ nderupa, jare ecua ndero pe --jei. 25 Jayave jupivei cuimbae opúa, jare ovoɨ jupa, jare oe ojo jo cotɨ opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta jovaque. Jare ojo rambueve, omboete Tumpa. 26 Jae ramiño vi opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta omboete Tumpa. Echa opareve ipɨacañɨ jare oquɨye yae. Jei reta: --Cuae añave yaecha vae ñanemopɨacañɨ yae. 27 Jayave Jesús oe jare oecha mburuvicha peguara ocovara vae Leví jee vae oguapɨ oi mburuvicha peguara ocovara ñogüɨnoia pe, jare jei chupe: --Eyu cherupíe. 28 Jayave Leví opúa jare ojo jae jupíe. Oeya opaete imbaembae joco pe. 29 Jare Leví oyapo arete tuicha vae jae jo pe Jesús peguara. Jare joco pe jeta mburuvicha peguara ocovara vae reta jare iru vae reta ocaru vi ñogüɨnoi Jesús jare iru reta ndive. 30 Erei mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta iñeenguru Jesús jemimboe reta pe. Jei reta: --¿Maera pa pecaru mburuvicha peguara ocovara vae reta jare teco icavi mbae vae oyapo vae reta ndive? 31 Jayave Jesús jei chupe reta: --Mbaeti mbae jasɨ chupe vae reta mbaeti oeca oporopoano vae. Imbaerasɨ vae retaño oeca --jei--. 32 Che ayu aeni vaera iyoa vae reta oeya vaera iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae, mbaeti jupi vae reta --jei. 33 Jare amogüe vae yogüeru Jesús oia pe jare jei chupe: --Juan jemimboe reta jeta vese oyecuacu tembíu güi oyerure reve Tumpa pe. Jae ramiño vi oyapo jocorai fariseo reta jemimboe reta. Erei neremimboe reta ocaruñoi --jei reta. 34 Jayave Jesús jei chupe reta: --Omendata vae pɨri ñogüɨnoi vae reta ngaraa etei oyecuacu tembíu güi, omendata vae jae reta ndive oi rambueve --jei--. 35 Erei outa ovae ara omendata vae oyererajauca vaera chugüi reta. Jayave ramo oyecuacuta tembíu güi --jei. 36 Jayave imiari chupe reta omojaanga reve. --Mbaeti icavi ñamboya vaera temimonde indechi vae maemboyaa ipɨau vae pe. Echa jocorai yayapo yave, maemboyaa ipɨau vae omoata temimonde indechi vae, jare temimonde jeiete osoro --jei--. 37 Jae ramiño vi mbaeti icavi ñamboɨru vaera vino ipɨau vae vino jɨru guasupi indechi vae pe. Echa jocorai yayapo yave, vino ipɨau vae omondoro jɨru, jare vino oyepɨyere jare jɨru mbaeti ma icavi --jei--. 38 Jae rambue ñamboɨru vino ipɨau vae jɨru ipɨau vae pe --jei--. 39 Jare oime yave quia vino indechi vae jou vae, mbaeti jupivei oipota jou vino ipɨau vae. Echa jae jei vino indechi vae icavi yae vino ipɨau vae güi --jei.

Lucas 6

1 Mbutuu iara pe Jesús ojo co reta rupi jemimboe reta ndive. Jare jemimboe reta oipoo trigo. Jayave oipoquɨtɨ oequi vaera ipire, trigo jou vaera. 2 Jare amogüe fariseo reta jei chupe reta: --¿Maera pa peyapo agüɨyeta tei peyapo mbutuu iara pe vae? 3 Jayave Jesús jei fariseo reta pe: --¿Mbaeti etei pa pemongueta David oyapogüe vae regua, jae jare jae ndive ñogüɨnoi vae reta ñɨmbɨaɨ yave? --jei--. 4 David oique Tumpa jo pe jare jou mbɨyape reta Tumpa jo pe oñeñono tee vae, jare omee vi jae ndive ñogüɨnoi vae reta pe. Agüɨyeta tei co quia jou jocuae mbɨyape, jaeño sacerdote reta --jei. 5 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --Che cuimbaera ayeapo vae chepuere jae mbae icavi oyeapo vaera mburuu iara pe. 6 Jare iru mbutuu iara pe Jesús oique judío reta itupao pe jare oporomboe. Jare joco pe oi metei cuimbae ipo iyacatu omano vae. 7 Jare mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta omae ngatu Jesús re oecha vaera ombogüerata ra quia mbutuu iara pe. Echa oipota tei ovae omboeco vaera. 8 Erei Jesús oicuaa jae reta iñemongueta, jare jei cuimbae iporovaicho omano vae pe: --Epúa eyu eñemboɨ cuae pe. Jayave cuimbae opúa oñemboɨ joco pe ñogüɨnoi vae reta ipɨte pe. 9 Jayave Jesús jei chupe reta: --Taparandu peve cuae: ¿Mbae pa jei mboroócuai? ¿Yayapota pa icavi vae ani icavi mbae vae mbutuu iara pe? ¿Icavi pa yaporoepɨ ani yaporoyuca vaera mbutuu iara pe? --jei. 10 Jayave omae opaete iyɨpɨ rupi ñogüɨnoi vae reta re, jare jei cuimbae pe: --Eupi ndepo. Jayave cuimbae oupi jare ipo ocuera cavi ma. 11 Jayave mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta pochɨ yae Jesús pe jare oñomomiari mbae ra oyapota Jesús pe. 12 Jayave metei pɨtu Jesús ojo ɨvɨtɨ re oyerure vaera Tumpa pe, jare icoe joco pe oyerure reve Tumpa pe. 13 Jare coe ma yave, oeni jemimboe reta. Jayave oiparavo doce ombojee temimondo reta vae: 14 Simón (Jesús ombojee Pedro), jare Simón tɨvɨ Andrés jee vae, jare Jacobo jare Juan, jare Felipe, Bartolomé, 15 Mateo, Tomás, Alfeo taɨ Jacobo jee vae, Simón (Zelote jee vae), 16 Jacobo tɨvɨ Judas jee vae, jare Judas Iscariote (cuae cuimbae omoeterenga Jesús jovaicho reta pe). 17 Jayave Jesús ogüeyɨ ye ɨvɨtɨ güi ñuu pe jae reta ndive. Jare joco pe ñogüɨnoi jeta Jesús jemimboe reta jare jeta yae Judea pegua reta jare Jerusalén pegua reta jare tenta reta Tiro jare Sidón iyɨvɨrigua reta. Tiro jare Sidón coiño co ñogüɨnoi ɨ guasu güi. Opaete vae yogüeru oyeapɨsaca vaera Jesús re, jare Jesús ombogüera vaera imbaerasɨ vae reta. 18 Jesús ombogüera vi aña oya jese vae reta. 19 Jare opaete vae oipota oyavɨquɨ Jesús. Echa jae güɨnoi mbaepuere ombogüera vaera opaete imbaerasɨ vae reta. 20 Jayave Jesús omae jemimboe reta re jare jei: --Toyerovia paravete vae reta. Echa Tumpa omeeta chupe reta yogüɨreco vaera iporoocuaia pe --jei--. 21 Toyerovia añave ñɨmbɨaɨ vae reta. Echa Tumpa jeta yae omeeta chupe reta. Toyerovia añave oyaeo vae reta. Echa opuca retata --jei--. 22 Iru vae reta pemotareɨta jare ngaraa oipota yogüɨreco peirura. Jae reta jeita icavi mbae vae peve jare peangaota. Corai oyapo retata peve pe reta perovia cheré rambue. Che co jae cuimbaera oyeapo vae. Erei peyerovia --jei Jesús--. 23 Jocuae ara ou ovae yave, peyerovia. Echa Tumpa güɨnoi ara pe mbae icavi yae vae peveguara. Echa jocorai oyapo retata peve vae itenondegua reta oyapo jocuae nunga icavi mbae vae Tumpa iñee aracae omombeu vae reta pe --jei--. 24 Erei oicocatu vae reta oiporarata co. Echa jae reta oyerovia yae ma jeta corepoti güɨnoi vae re --jei Jesús chupe reta--. 25 Jare jeta yae güɨnoi vae reta oiporarata co. Echa ñɨmbɨaɨ retata. Añave opuca reta. Erei ipɨatɨtɨ retata jare oyaeo retata --jei--. 26 Jare opaete vae jei icavi vae jese vae reta oiporarata co. Echa jocoraiño vi oyapo itenondegua reta oporombotavɨ vae reta pe. Jocuae oporombotavɨ vae reta jei yapu reve: Che co jae metei Tumpa iñee omombeu vae --jei Jesús--. 27 Erei che jae pe reta peyeapɨsaca cheré vae pe cuae: Peaɨu perovaicho reta, jare peyapo icavi vae pemotareɨ vae reta pe --jei--. 28 Iru vae reta oyepopeyu peré yave jare icavi mbae vae jei peve yave, peyerure Tumpa pe jae omovendise reta vaera --jei--. 29 Oime yave quia ocua nderovaɨque re vae, erova ipuere vaera ocua ye jovaicho re. Jare oime yave quia ndeasoya opɨro ndegüi vae, emaeño jese opɨro vaera ndegüi necamisa vi --jei--. 30 Oime yave quia oyerure ndeve mbae re vae, emee chupe. Jare oime yave quia nembaembae opɨro ndegüi vae, agüɨye eñemoacateɨ chupe --jei--. 31 Peyapo iru vae reta pe peipota iru vae reta oyapo peve vae rami --jei chupe reta--. 32 Echa peaɨu yave peraɨu vae retaño, jocuae mbaeti co mbae icavi vae. Echa iyoa vae reta yae chupe vae oyapo vi jocorai --jei--. 33 Jare peyapo yave icavi vae icavi vae oyapo peve vae reta peño, jocuae mbaeti co mbae icavi vae. Echa iyoa vae reta yae chupe vae oyapo vi jocorai --jei--. 34 Jare peiporuca yave mbae iru vae pe jae omee ye peve vaeraño, jocuae mbaeti co mbae icavi vae. Echa iyoa vae reta yae chupe vae oiporuca mbaembae iru vae pe jocuae iru vae omboecovia ye chupe vaera --jei--. 35 Erei peaɨu perovaicho reta, jare peyapo icavi vae chupe reta. Peiporuca mbae iru vae pe jare agüɨye pearo omboecovia ye peve vaera. Jocorai peyapo yave, Tumpa omeeta peve mbae icavi yae vae jare peapota taɨ retara. Echa Tumpa ipɨacavi mbaeti omee yasoropai chupe vae reta pe jare icavi mbae vae oyapo vae reta pe --jei--. 36 Peiparareco iru vae reta, peRu oiparareco rami --jei--. 37 Agüɨye pejaa iru vae, agüɨye vaera iru vae peraa. Agüɨye pemboeco iru vae mbae re, agüɨye vaera iru vae pemboeco mbae re. Peɨro iru vae pe, iru vae iñɨro vaera peve --jei--. 38 Pemee mbaembae iru vae reta pe, jare iru vae reta omeeta mbaembae peve. Jae reta omeeta peve jeta yae iru vae reta pe pemee vae güi. Echa icavi vae peyapo yave iru vae reta pe, iru vae reta oyapota icavi vae peve. Erei icavi mbae vae peyapo yave iru vae reta pe, iru vae reta oyapota icavi mbae vae peve --jei. 39 Jayave Jesús jei ye chupe reta omojaanga reve: --Metei jesa mbae vae mbaeti etei ipuere oechauca tape iru jesa mbae vae pe. Jocorai oyapo yave, mócoi reve oasavita ɨvɨcua pe --jei--. 40 Metei oñemboe oi vae mbaeti oicuaa mbatee oporomboe vae oicuaa vae güi. Erei opaete re oñemboe yave, oicuaata oporomboe vae oicuaa rami --jei--. 41 Agüɨye jecuaeño emae ɨtɨ michi vae neiru jesa pe oi vae re, oime yave renoi ɨtɨ tuicha vae nderesa pe --jei--. 42 Ngaraa ndepuere rere neiru pe: Cherɨvɨ, taequi nderesa güi jocuae ɨtɨ michi vae. Echa nde renoi ɨtɨ tuicha vae nderesa pe. Nde co jae oporombotavɨ vae. Eequi rani ɨtɨ tuicha vae nderesa güi. Jayave remae cavita ndepuere vaera reequi ɨtɨ michi vae neiru jesa güi --jei--. 43 Metei ɨvɨra icavi vae mbaeti omee ia icavi mbae vae. Jae ramiño vi metei ɨvɨra icavi mbae vae mbaeti omee ia icavi vae --jei--. 44 Echa yaicuaa metei ɨvɨra icavi co ia icavi yave. Mbaeti yaequi ɨva metei yai güi. Jae ramiño vi mbaeti yaequi uva metei yai güi --jei--. 45 Quia nunga jecocavi vae güɨnoi icavi vae ipɨa pe. Jae rambue jei icavi vae. Jae ramiño vi quia nunga jecopochɨ vae güɨnoi icavi mbae vae ipɨa pe. Jae rambue jei icavi mbae vae. Echa metei ñavo ipɨa pe güɨnoi vae rupi imiari --jei--. 46 ¿Maera pa pere cheve: OreYa, oreYa? Echa mbaeti peyapo che jae peve peyapo vaera vae --jei--. 47 Oime yave quia ou cheve oyeapɨsaca vaera cheré vae, jae oyapo yave che jae chupe oyapo vaera vae, tamojaanga peve mbae rami co jae --jei--. 48 Jae co metei cuimbae jora oyapo vae rami. Oyoo ipɨpucu oñono vaera o iguapɨara ita tuicha vae ɨvɨgüɨ pe oi vae re. Jare o oyeapo ma yave, oquɨ tanta jare jeta yae ɨ osɨrɨ o iyɨpɨ rupi. Erei o mbaeti etei omɨi. Echa iyapoa oñono ita tuicha vae re --jei--. 49 Erei oime yave quia oyeapɨsaca cheré vae, mbaeti yave oyapo che jae chupe oyapo vaera vae, jae co iru cuimbae jora oyapo vae rami. Erei jae mbaeti oyoo oñono vaera o iguapɨara ita tuicha vae ɨvɨgüɨ pe oi vae re. Oñono jora ɨvɨ iárambue eteiño. Jayave oquɨ tanta jare jeta yae ɨ osɨrɨ o iyɨpɨ rupi jare opa omboyapara. Opa oñemboai jocuae o --jei.

Lucas 7

1 Jare opa ma imiari yave oyeapɨsaca jese vae reta pe, Jesús ojo Capernaum pe. 2 Jare jocuae tenta pe oico metei cien sundaro vae juvicha jembiócuai. Cuae cuimbae imbaerasɨ. Omano pota echa. Jare cien sundaro vae juvicha oaɨu cuae jembiócuai. 3 Jare cien sundaro vae juvicha oendu Jesús regua. Jae rambue omondo Jesús oia pe amogüe judío reta itenondegua reta, jae reta oyerure vaera Jesús pe ojo vaera ombogüera cien sundaro vae juvicha jembiócuai. 4 Jare yogüeru ovae yave Jesús oia pe oyerure yae chupe cuae re. Jei reta chupe: --Cuae mburuvicha ipɨacavi co. Jae rambue icavi co nde reyapo vaera cuae chupe. 5 Echa jae ñanderaɨu jare oyapo ñandeve metei tupao --jei reta. 6 Jayave Jesús ojo jae reta jupíe. Jare yogüɨraja ma ovae yave coiño mburuvicha jenta güi, mburuvicha ombou amogüe iñeiru reta oñoovaiti vaera Jesús ndive. Jae reta jei chupe: --Mburuvicha jei: Agüɨye reñemambeco, cheYa, reyu vaera chero pe. Echa che mbaeti co mbae. Jae rambue mbaeti aja roovaiti. Ndepuere rere joco güiño cherembiócuai ocuera vaera, jare ocuerata co --jei, jei reta chupe--. 8 Echa oime mburuvicha mbaepuere güɨnoi cheré vae reta. Jae ramiño vi che anoi mbaepuere sundaro reta re. Che jae metei sundaro pe: Ecua, jare jae ojo. Jae ramiño vi che jae iru sundaro pe: Eyu, jare jae ou. Jae ramiño vi che jae cherembiócuai pe: Eyapo cuae, jare jae oyapo --jei, jei reta. 9 Jare Jesús cuae oendu yave, ipɨacañɨ cien sundaro vae juvicha re. Jayave oyerova jare jei jeta vae yogüɨraja jaɨcue vae pe: --Che jae peve, mbaeti avae cuae nunga mborogüɨrovia tuicha vae Israel pegua reta ipɨte pe. 10 Jayave cien sundaro vae juvicha ombou vae reta yogüɨraja ye cien sundaro vae juvicha jo pe, jare oecha ocuera ma co tembiócuai imbaerasɨ vae. 11 Jayave pɨareve pe Jesús ojo tenta Naín pe. Jare jeta jemimboe reta jare iru vae reta yogüɨraja jae jupíe. 12 Jare ojo ma ovae yave coiño tenta itaraquera güi, omano vae güeru vae reta yogüeru tenta güi icatu cotɨ. Omano vae metei cuimbae co jare ichɨ metei cuña imemano vae co. Omano vae jocuae cuña imembɨ jae vaeño co. Jare jeta tenta pegua reta yogüeru jocuae cuña jupíe. 13 Jare ñandeYa oecha yave cuña, oiparareco jare jei chupe: --Agüɨye eyaeo. 14 Jayave Jesús ojo oyavɨquɨ omano vae oñeno jese vae. Jare ovoɨ güeru vae reta opɨta. Jayave Jesús jei: --Taɨrusu, che jae ndeve: Epúa. 15 Jayave omano vae oguapɨ jare omboɨpɨ imiari. Jayave Jesús omee ichɨ pe. 16 Jayave opaete vae oquɨye yae. Omboete reta Tumpa. Jei reta: --Metei Tumpa iñee omombeu vae ipuere yae vae ou ma ñandepɨte pe. Tumpa ombou ñandeve ñanderaɨu rambue. Echa ñande co jae imbae reta --jei reta. 17 Jare Jesús oyapo vae jeracua opaete Judea rupi jare opaete Judea iyɨvɨri rupi. 18 Jare Juan jemimboe reta omombeu Juan pe opaete cuae regua. 19 Jayave Juan oeni mócoi jemimboe reta jare ombou ñandeYa oia pe jei vaera chupe: --¿Nde pa co Cristo outa vae? ani ¿roarota pa iru vae ou vaera? 20 Jayave jocuae cuimbae reta yogüeru ovae Jesús oia pe jare jei chupe: --Juan oporombobautizase vae orembou ndeve. Jae jei: ¿Nde pa co jae Cristo outa vae? ani ¿roarota pa iru vae ou vaera? --jei, jei reta. 21 Jayave jocuae ora pe etei Jesús ombogüera jeta imbaerasɨ vae reta jare omondo aña reta oya jese vae reta güi. Jae ramiño vi ombogüera jeta jesa mbae vae reta, jae reta omae vaera. 22 Jayave Jesús jei Juan ombou chupe vae reta pe: --Pecua ye pemombeu Juan pe peecha jare peendu vae. Jesa mbae vae reta ipuere ma omae. Mbaeti ipuere oguata vae reta ipuere ma oguata. Ipire ocúi vae reta ocuera ma. Iyapɨsa mbae vae reta ipuere ma oendu. Omano vae reta oicove ye. Paravete vae reta oyeapɨsaca ñee icavi vae re --jei--. 23 Jare Tumpa omovendiseta jecuae güɨrovia cheré vae reta --jei chupe reta. 24 Jare yogüɨraja ye yave Juan ombou vae reta, Jesús omboɨpɨ imiari joco pe ñogüɨnoi vae reta pe Juan re. Jei chupe reta: --¿Quia re pa co peo ñuu pe pemae? Jae mbaeti co ipɨrata mbae vae tacuarasɨ omɨi ɨvɨtu oipeyu yave vae rami --jei--. 25 ¿Quia re pa co peo pemae? Jae mbaeti omonde temimonde ipora vae. Mase, temimonde ipora vae omonde vae reta yogüɨreco mburuvicha guasu reta jo pe jare icavi yae yogüɨreco --jei--. 26 ¿Peo ra pemae vaera metei Tumpa iñee omombeu vae re? Añete che jae peve, Tumpa omee chupe oyapo vaera jeta yae iru Tumpa iñee omombeu vae reta oyapo vae güi --jei--. 27 Tumpa iñee pe oyecuatía oi jese corai: Mase --jei Tumpa--, che amondota cheñee güɨrajata vae nerenonde, oyapocavi vaera nderapera. Jocorai oyecuatía oi --jei chupe reta--. 28 Che jae peve, Tumpa omee Juan oporombobautizase vae pe oyapo vaera jeta yae iru Tumpa iñee omombeu vae reta oyapo vae güi. Erei taɨcuegua vae Tumpa iporoocuaia pegua oñemboeteuca yaeta Juan güi --jei--. 29 Jare mburuvicha peguara ocovara vae reta jare opaete oyeapɨsaca Juan re vae reta oicuauca Tumpa jupi co. Echa Juan ombobautiza reta --jei--. 30 Erei Fariseo reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta mbaeti oyapo Tumpa jei oyapo vaera vae. Echa mbaeti oñembobautizauca Juan pe --jei. 31 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --Tamombeu peve mbae ndive amboyovaque añave yogüɨreco vae reta. Tamombeu peve mbae rami co jae reta --jei--. 32 Jae reta co michia maemeea pe oguapɨ ñogüɨnoi vae reta rami. Jae reta jei oyoupe corai: Roñemimbɨ ma peve, erei pe reta mbaeti pepɨrae. Orepɨatɨtɨ perovaque, erei pe reta mbaeti peyaeo. Jocorai jei --jei--. 33 Echa Juan oporombobautizase vae ou, jare jae oyecuacu tembíu jare vino güi. Jae rambue pe reta pere aña oya co Juan re --jei--. 34 Che cuimbaera ayeapo vae ayu, jare che mbaeti ayecuacu tembíu jare vino güi. Jae rambue pe reta pere: Mase, jae jou jeta tembíu jare vino. Jae co mburuvicha peguara ocovara vae reta jare teco icavi mbae vae oyapo vae reta iamingo --pere, jei--. 35 Erei opaete iyaracuaa vae reta oicuauca aracuaa icavi co --jei. 36 Jare metei fariseo oparea Jesús pe ojo vaera ocaru jae ndive. Jayave Jesús ojo fariseo jo pe jare oguapɨ ocaru vaera. 37 Jare metei cuña aguasa rupi oico vae jocuae tenta pegua oicuaa Jesús ocaru co oi fariseo jo pe, jare güeru mbae ipiche cavi vae jɨru alabastro pegua pe. 38 Jayave cuña oñemboɨ Jesús icupe cotɨ jare oyaeo. Jare omboɨpɨ omoaquɨ Jesús ipɨ jesaɨ pe. Jayave cuña omotini Jesús ipɨ ia pe jare oipɨte vi. Jayave oipichɨ mbae ipiche cavi vae ipɨ re. 39 Jare fariseo Jesús pe oparea vae cuae oecha yave, jei iyeupe ipɨa pe: --Cuae cuimbae metei Tumpa iñee omombeu vae yave, oicuaata tei quia co cuae cuña jare mbae nunga cuña co jae. Echa iyoa vae co --jei. 40 Jayave Jesús jei fariseo pe: --Simón, aipota mbae jae ndeve. --Ere cheve, oporomboe vae --jei Jesús pe. 41 Jayave Jesús jei chupe: --Mócoi cuimbae ipía iru cuimbae pe. Metei cuimbae ipía chupe quinientos denario, jare iru cuimbae ipía chupe cincuenta denario --jei--. 42 Erei mócoi reve mbaeti güɨnoi corepoti ipía omboepɨ vaera. Jayave oporombopía vae iñɨro ete mócoi reve pe ipía re --jei--. Emombeu cheve, oporombopía vae cuae oyapo rambue, cuae mócoi vae güi ¿quia nunga pa oaɨu yaeta oporombopía vae? --jei. 43 Jayave Simón jei Jesús pe: --Che añemongueta jocuae cuimbae ipía jeta yae re iñɨro chupe vae. Jayave Jesús jei ye chupe: --Jaecavi rere. 44 Jayave Jesús oyerova cuña cotɨ jare jei Simón pe: --Mase, emae cuae cuña re. Che aique ndero pe yave, mbaeti remee cheve ɨ ayoe vaera chepɨ. Erei jae omoaquɨ ma chepɨ jesaɨ pe jare omotini ia pe --jei--. 45 Nde mbaeti cheyurupɨte. Erei cuae cuña aique güive oipɨte chepɨ --jei--. 46 Nde mbaeti reñono aceite cheaca re. Erei cuae cuña oipichɨ mbae ipiche cavi vae chepɨ re --jei--. 47 Jae rambue che jae ndeve, yepe tei jeta yae cuae cuña imbaeyoa reta, erei cheɨro chupe jese. Echa jae cheraɨu yae. Erei oime yave quia michi yae re iru vae iñɨro chupe vae, jae michi yae vi oaɨu jocuae iru vae --jei. 48 Jayave Jesús jei cuña pe: --Cheɨro ndeve nembaeyoa reta re. 49 Jayave Jesús ndive ocaru ñogüɨnoi vae reta jei iyeupe ipɨa pe: --¿Quia ra co cuae? ¿Quiraita ra ipuere iñɨro quia pe imbaeyoa reta re? 50 Erei Jesús jei cuña pe: --Reñemboasauca ma rerovia cheré rambue. Ecua ndepɨacatu reve --jei.

Lucas 8

1 Jare cuae jaɨcue rupi Jesús ojo opaete tenta tuicha vae reta jare tenta michi vae reta rupi, jare omombeu ñee icavi vae Tumpa iporoocuaia regua. Jare jocuae doce vae yogüɨraja jae jupíe. 2 Jare jeta cuña reta yogüɨraja vi jae jupíe jare omborɨ Jesús jare jemimboe reta. Mbaembae oata Jesús jare jemimboe reta pe yave, jocuae cuña reta ogua chupe reta. Tenonde yave amogüe jocuae cuña reta imbaerasɨ jare aña reta oya amogüe vae re. Erei Jesús ombogüera. Metei cuña jee co María Magdalena. Jesús omondo siete aña reta chugüi. Iru jee co Juana. Jae co Chuza jembireco. Chuza co jae mburuvicha guasu Herodes jembiócuai. Iru jee co Susana. 4 Jare jeta vae yogüeru opaete tenta reta güi oñemboatɨ Jesús oia pe. Jayave Jesús jei chupe reta omojaanga reve: 5 --Metei cuimbae ojo omaetɨ vaera. Omaetɨ yave, omoai temitɨ, jare amogüe oa tape rupi. Jayave iru vae reta opɨro temitɨ re jare güɨra reta jou vi --jei--. 6 Iru temitɨ oa mbovɨño ɨvɨ ita guasu iárambue oia pe. Erei oe rupive, ipiru, jocuae ɨvɨ mbaeti ñaquɨ rambue --jei--. 7 Iru temitɨ oa ñanapɨte pe. Ñana ocuacuaa yave, ombopɨtupa temitɨ --jei--. 8 Iru temitɨ oa ɨvɨcavi pe. Cuae oe jare ocuacuaa jare jeta yae ia --jei. Jare cuae jei ma chupe reta yave, iñeeata reve jei ye: --Ipuere oendu vae toyeapɨsaca cuae re. 9 Jayave Jesús jemimboe reta oparandu Jesús pe: --¿Mbae pa oipota jei cuae remojaanga reve rere vae? 10 Jayave Jesús jei chupe reta: --Amombeu ma peve Tumpa iporoocuaia regua. Cuae mbaeti oyecuaa iru vae reta pe. Jae rambue amboe iru vae reta amojaanga reve. Cuae ayapo agüɨye vaera oecha cavi, yepe tei omae, jare agüɨye vaera oicuaa, yepe tei oendu --jei--. 11 Cuae amojaanga reve che jae peve vae oipota jei cuae: Temitɨ oñemojaanga Tumpa iñee re --jei--. 12 Jocuae temitɨ tape rupi oa vae oñemojaanga amogüe Tumpa iñee oendu vae re. Jayave ou aña guasu chupe reta jare omoacañɨ Tumpa iñee güi, agüɨye vaera güɨrovia Tumpa oñemboasauca vaera --jei--. 13 Jae ramiño vi jocuae temitɨ oñeotɨ mbovɨño ɨvɨ ita guasu iárambue oia pe vae oñemojaanga iru Tumpa iñee oendu vae reta re. Jae reta oendu rupive, güɨrovia oyerovia reve. Erei cuae reta jocuae temitɨ japo mbaeti icavi vae rami co. Echa michi peguaño güɨrovia ñee. Erei mbaesusere oyeapo chupe yave, mbaeti ma oipota oyeapɨsaca Tumpa iñee re --jei--. 14 Jae ramiño vi jocuae temitɨ oñeotɨ ñanapɨte pe vae oñemojaanga iru Tumpa iñee oendu vae reta re. Erei omboɨpɨ oñemambeco ɨvɨ pe oyeapo vae re jare corepoti oipota güɨnoi vaera vae re jare yerovia ɨvɨ pegua re. Jae rambue jae reta jocuae temitɨ mbaeti ia vae rami co --jei--. 15 Erei jocuae temitɨ oñeotɨ ɨvɨcavi pe vae oñemojaanga iru Tumpa iñee oendu vae reta re. Cuae reta oyeapɨsaca cavi Tumpa iñee re ipɨacavi reve, jare oyapo Tumpa iñee jei oyapo vaera vae. Jae rambue jae reta jocuae temitɨ ia cavi vae rami co. Jae reta oyapo icavi vae ipɨaguasu reve --jei--. 16 Mechero ñamoendɨ yave, mbaeti etei ñañono yapepo oñembovapɨ oi vae igüɨ pe, ani güɨrapembɨ igüɨ pe. Ñañono co mechero jenda pe, o pe oique vae reta güɨnoi vaera tembipe --jei--. 17 Oime yave mbae oñemi vae, oyeechaucañotai co. Jae ramiño vi oime yave mbae oyeasoi vae, oyecuaañotai co --jei--. 18 Peñemongueta cavi peendu vae re. Echa güɨnoi vae pe oñemoiruta, jare mbaeti güɨnoi vae güi michi yae güɨnoi echa vae oyeequita --jei. 19 Jayave Jesús ichɨ jare tɨvɨ reta yogüeru ovae Jesús oia pe. Erei mbaeti ipuere oya Jesús re jeta joco pe ñogüɨnoi vae reta jeco pegua. 20 Jayave amogüe vae jei Jesús pe: --Ndesɨ jare nderɨvɨ reta oñemboɨ ñogüɨnoi icatu pe. Ndereca ñogüɨnoi --jei reta chupe. 21 Jayave Jesús jei chupe reta: --Cuae reta oyeapɨsaca Tumpa iñee re jare oyapo jeigüe. Cuae nunga reta co jae chesɨ jare cherɨvɨ reta --jei. 22 Jare metei ara Jesús oyeupi metei chalana pe jemimboe reta ndive. Jayave Jesús jei chupe reta: --Yaja ɨ guasu jovaicho pe. Jayave omboɨpɨ yogüɨraja ɨ guasu rupi. 23 Erei yogüɨraja rambueve, Jesús oque oi. Jare ou ɨ guasu pe ɨvɨtu tanta oyepeyu, jare ɨaparúa oñeñoña chalana pe, jare omotɨnɨe seri ma. Jae reta oñemongueta omanota co. 24 Jayave omoingove reta Jesús, jare jei chupe: --¡Oporomboe vae, oporomboe vae! Ñamanota ma. Jayave Jesús opúa, jare oñeengata ɨvɨtu jare ɨ guasu pe. Jayave mbaeti ma ɨvɨtu jare opa ma ɨaparúa, jare opaete quirii. 25 Jayave Jesús jei chupe reta: --¿Maera pa mbaeti peporogüɨrovia? Jare jae reta oquɨye jare ipɨacañɨ, jare jei oyoupe: --¿Mbae nunga cuimbae pa cuae? Echa jae oyócuai ɨvɨtu jare ɨ guasu, jare jae reta oyapo oyocuaigüe --jei reta. 26 Jayave yogüɨraja Galilea güi ovae ɨ guasu jovaicho pe gadareno reta iɨvɨ pe. 27 Jesús ogüeyɨ ma chalana güi yave, ou oovaiti metei cuimbae jocuae tenta pegua. Ɨma ma aña reta oya jese. Nandi co. Mbaeti etei oico o pe. Teogüerɨrurenda rupiño ma oico. 28 Cuae cuimbae oecha Jesús yave, osapúcai jare oyeatɨca Jesús jóvai. Jayave iñeeata reve jei: --¿Maera pa reyu chemambeco, Jesús? Nde co jae Tumpa ara pe oi vae Taɨ. Ayerure ndeve agüɨye vaera reiporarauca cheve --jei. 29 Echa Jesús oyócuai ma aña ojo vaera cuimbae güi. Jeta vese ma aña oipɨɨ cuimbae. Jare iru vae reta oñapɨti tei cadena reta pe jare oipocua tei jiero reta pe. Erei jae omondoo cadena reta jare opa omope ipocuaa. Jare jecuaeño ojo ñuu cotɨ aña omondo rambue. 30 Jare Jesús oparandu chupe: --¿Mbae pa nderee? --Cheree co jae jeta vae --jei. Echa jeta aña reta oya jese. 31 Jayave aña reta oyerure Jesús pe agüɨye vaera oyócuai reta yogüɨraja vaera omanogüe vae reta pɨri. 32 Jare joco pe jeta cuchi reta ocaru ñogüɨnoi ɨvɨtɨ re. Jayave aña reta oyerure Jesús pe omaeño vaera jese reta oya vaera cuchi reta re. Jayave Jesús omaeño jese reta. 33 Jayave aña reta yogüɨraja cuimbae güi jare oya cuchi reta re. Jayave cuchi reta osɨi tanta oa ɨ guasu pe ɨvɨa güi, jare joco pe ipɨtupa reta. 34 Jare cuchi reta iñangarecoa reta cuae oecha yave, otecuarai yogüɨraja tenta pe omombeu tenta pegua reta jare icatu rupigua reta pe cuae oyeapo vae regua. 35 Jayave oendu vae reta yogüeru oecha vaera mbae oyeapo vae. Jare yogüeru ovae yave Jesús oia pe, oecha cuimbae aña reta oya jesegüe vae oguapɨ oi Jesús jóvai. Oecha oñemonde ma jare iyaracuaa cavi a oi. Jare opaete yogüeru vae reta oquɨye. 36 Jare jocuae cuchi reta iñangarecoa tenonde yave oecha vae reta omombeu iru reta pe quirai oyeapo cuimbae aña reta oya jesegüe vae pe jae ocuera vaera. 37 Jayave opaete gadareno reta omoñera Jesús ojo vaera iɨvɨ güi. Echa oquɨye yae reta. Jayave Jesús oyeupi ye chalana pe yogüɨraja ye vaera chugüi reta. 38 Jare cuimbae aña reta oya jesegüe vae oyerure Jesús pe omaeño vaera jese ojo vaera jae jupíe. Erei Jesús mbaeti omaeño jese. Jei chupe: 39 --Ecua ndero pe emombeu iru vae reta pe mbae icavi yae vae Tumpa oyapo ndeve vae. Jayave cuimbae ojo jare omombeu iru vae reta pe opaete tenta rupi mbae icavi yae vae Jesús oyapo chupe vae. 40 Jare Jesús ojo ovae yave ɨ guasu jovaicho pe, joco pe ñogüɨnoi vae reta omae jese oyerovia reve. Echa oaro ñogüɨnoi. 41 Jayave ou metei cuimbae Jairo jee vae. Jae co judío reta itupao re oñangareco vae. Jae oyeatɨca Jesús jóvai, jare oyerure chupe ojo vaera jae jo pe. 42 Echa jae güɨnoi meteiño tayɨ doce año rupi güɨnoi vae. Omano pota echa ma. Jayave Jesús ojo jae jupíe. Jare jeta yae vae yogüɨraja Jesús jupíe jare oyopɨ yae. 43 Jare jae reta jupíe ojo metei cuña doce año ma oiporara tugüɨguasu vae. Cuña omee ma opaete icorepoti oporopoano vae reta pe. Erei mbaeti metei ave ipuere ombogüera. 44 Jayave cuña oya Jesús re icupe cotɨ, jare oyavɨquɨ jemimonde jembeɨ. Jare jupivei jugüɨguasu opɨta chugüi. 45 Jayave Jesús jei: --¿Quia pa cheremimonde oyavɨquɨ? Opaete vae jei mbaeti co oyavɨquɨ jemimonde. Jare Pedro jei Jesús pe: --Oporomboe vae, jeta yae vae cuae pe ñogüɨnoi jare ndeopɨ reta co. ¿Maera pa rere: Quia pa cheremimonde oyavɨquɨ? --jei. 46 Erei Jesús jei: --Quia nunga vae oyavɨquɨ co cheremimonde. Echa aicuaa ambogüera ma co quia chembaepuere pe --jei. 47 Jayave cuña oicuaa mbaeti ma ipuere oñemi Jesús güi. Jayave ou icotɨ orɨrɨi reve jare oyeatɨca Jesús jóvai. Jayave omombeu Jesús pe opaete vae jovaque maera oyavɨquɨ jemimonde jare quirai jupivei ocuera. 48 Jayave Jesús jei chupe: --Recuera ma, chereindɨ, rerovia cheré rambue. Ecua ndepɨacatu reve --jei. 49 Jare Jesús imiari oi rambueve, metei vae ou ovae tupao re oñangareco vae jo güi. --Omano ma nderayɨ --jei--. Agüɨye mo emambeco oporomboe vae --jei. 50 Erei Jesús cuae oendu yave, jei tupao re oñangareco vae pe: --Agüɨye ndepɨatɨtɨ. Eporogüɨroviaño. Ocuerata co --jei. 51 Jare ojo ovae yave o pe, Jesús mbaeti omaeño iru reta re oique vaera jae ndive, jaeño Pedro, Jacobo, jare Juan, jare cuñatai tu jare ichɨ. 52 Jare opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta oyaeo jare jase ñogüɨnoi. Jayave Jesús jei chupe reta: --Agüɨye peyaeo. Mbaeti co omano. Oqueño co oi --jei. 53 Erei jae reta oyóyai. Echa oicuaa reta omano co. 54 Jayave Jesús oipɨɨ cuñatai ipo pe. --¡Cuñatai¡!Epúa! --jei. 55 Jayave cuñatai oicove ye, jare jupivei opúa. Jayave Jesús oyócuai omongaru vaera cuñatai. 56 Jare cuñatai tu jare ichɨ ipɨacañɨ. Erei Jesús oyócuai reta agüɨye vaera omombeu quia pe mbae oyeapo vae.

Lucas 9

1 Metei ara Jesús oeni jocuae doce jemimboe reta jare omee chupe reta mbaepuere omondo vaera aña reta oya jese vae reta güi jare ombogüera vaera imbaerasɨ vae reta. 2 Jayave omondo reta omombeu vaera Tumpa iporoocuaia jare ombogüera vaera imbaerasɨ vae reta. 3 Jare jei chupe reta: --Agüɨye mbae peraja. Agüɨye peraja pepopoca. Agüɨye peraja peaporoca, perembiura, jare corepoti. Jare agüɨye pemonde mócoi camisa --jei--. 4 Peo pevae yave metei o pe, joco pe pei jocuae tenta güi peo regua --jei--. 5 Jare oime yave metei tenta pegua reta mbaeti oipota pepɨta vaera joco pe vae, peo joco güi yave, pemotumo ɨvɨtimbo pepɨ güi, jae reta oicuaa vaera teco güɨnoi co --jei. 6 Jayave jae reta yogüɨraja tenta reta rupi. Omombeu reta iru vae reta pe ñee icavi vae jare opaete oguataa rupi ombogüera imbaerasɨ vae reta. 7 Jare mburuvicha guasu Herodes oendu opaete Jesús oyapo vae regua. Jayave ipɨacanɨ. Echa amogüe vae jei: --Juan oicove ye ma ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 8 Jare iru vae reta jei: --Jae co Elías ou ye vae. Jare iru vae reta jei: --Jae co metei Tumpa iñee aracae omombeu vae oicove ye ma ou omanogüe vae reta ipɨte güi vae. 9 Erei Herodes jei: --Aiñacasɨauca co Juan. Erei ¿quia ra co cuae? Echa aendu ma jeta jesegua --jei. Jae rambue Herodes oipota oecha Jesús. 10 Jare Jesús jemimondo reta yogüeru ye Jesús oia pe, jare omombeu Jesús pe opaete oyapogüe vae. Jayave Jesús güɨraja reta mbaeti quia oicoa pe coiño tenta Betsaida güi. 11 Erei jeta vae oicuaa yave, yogüɨraja jaɨcue. Jare Jesús omboresive cavi jare imiari chupe reta Tumpa iporoocuaia re jare ombogüera imbaerasɨ vae reta. 12 Caaru ma yave, jocuae doce vae yogüeru Jesús oia pe jare jei chupe: --Emondo cuae jeta vae, yogüɨraja vaera tenta reta oime coropi ñogüɨnoi vae pe, joco pe ocaru vaera jare oque vaera. Echa mbaeti quia oico cuae pe --jei reta. 13 Erei Jesús jei chupe reta: --Pe reta pemee tocaru. --Jaeño oime rogüɨnoi cinco mbɨyape jare mócoi jevae ɨ rupigua --jei reta--. ¿Rojota ra rogua opaete cuae reta jembiura? 14 Echa cuimbaegüeño oyepapa cinco mil rupi. Jayave Jesús jei jemimboe reta pe: --Toñemboatɨatɨ cincuenta rupi toguapɨ. 15 Jayave jocorai oyapo reta. Jei reta opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta pe oguapɨ vaera. 16 Jayave Jesús oipɨɨ jocuae cinco mbɨyape jare mócoi jevae ɨ rupigua, jare omae ara re, jare omee yasoropai Tumpa pe. Jayave opɨsae mbɨyape reta jare jevae ɨ rupigua reta, jare omee jemimboe reta pe, jae reta omee vaera opaete joco pe oguapɨ ñogüɨnoi vae reta pe. 17 Opareve ocaru, jare jɨvata. Jayave Jesús jemimboe reta omboatɨ tembíu oñepɨsaegüe jembɨre vae, jare omotɨnɨe doce canasta. 18 Metei ara Jesús ojo jeta vae ipɨte güi oyerure vaera Tumpa pe. Jare jemimboe reta joco pe ñogüɨnoi jae ndive. Jayave Jesús oparandu chupe reta: --¿Quia pa co che iru vae reta pe? --jei. 19 Jae reta jei chupe: --Amogüe vae jei nde co jae Juan oporombobautizase vae, jare iru vae reta jei nde co jae Elías, jare iru vae reta jei nde co jae metei Tumpa iñee aracae omombeu vae oicove ye ma ou omanogüe vae reta ipɨte güi vae --jei reta. 20 Jayave Jesús oparandu ye chupe reta: --Jare ¿quia pa co che peve? --jei. Jayave Pedro jei chupe: --Nde co jae Cristo. Tumpa nembou --jei. 21 Jayave Jesús oyócuai reta agüɨye vaera omombeu quia pe. 22 Jayave Jesús jei chupe reta: --Che cuimbaera ayeapo vae aiporara yaeta. Jare judío reta itenondegua reta jare sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta ngaraa oipota ayeapo vaera juvicha guasura, jare cheyucaucata. Erei mboapɨ ara rupi aicove yeta ayu omanogüe vae reta ipɨte güi --jei. 23 Jayave Jesús jei opaete vae pe: --Oime yave quia oipota ojo cherupíe vae, tiñacañɨ iyeugüi, tovoɨ togüɨraja icurusu ara ñavo, jare tojo cherupíe --jei--. 24 Oipota oñovatu jecove vae ngaraa ipuere oñovatu. Erei omoeterengata jecove chereco pegua vae oñovatuta co --jei--. 25 ¿Mbae pa omonganata quia, omongana yave opaete ɨvɨ pegua, erei mbaeti yave ipuere oñovatu jecove? --jei--. 26 Oime yave quia imara imiari vaera cheré jare omombeu vaera cheñee vae, che cuimbaera ayeapo vae aromarata vi, ayu ye yave añemboeteuca vaera. Jae ramiño vi cheRu oñemboeteucata jare araɨgua oñeñono tee Tumpa peguara vae reta vi --jei--. 27 Erei añete che jae peve, ndei amogüe cuae pe ñogüɨnoi vae omano mbove, oecha retata Tumpa iporoocuaia --jei. 28 Jare ocho ara rupi cuae jei güire, Jesús güɨraja Pedro, Juan, jare Jacobo iru vae reta ipɨte güi, jare oyeupi metei ɨvɨtɨ re oyerure vaera Tumpa pe. 29 Jare Jesús oyerure Tumpa pe rambueve, jova oyepoepɨ jare jemimonde ti asɨ jare oesape. 30 Jare mócoi cuimbae imiari ñogüɨnoi Jesús ndive. Jae reta co Moisés jare Elías. 31 Mócoi reve ipora yae jare imiari Jesús pe Jesús imano re, quirai omanota co Jerusalén pe. 32 Erei Pedro jare jae ndive ñogüɨnoi vae jopeɨ yae jare oque vi. Erei oicove ye, jare oecha Jesús ipora yae, jare oecha vi jocuae mócoi cuimbae Jesús ndive oñemboɨ vae reta. 33 Jare Moisés jare Elías yogüɨraja yeta yave, Pedro jei Jesús pe: --Oporomboe vae, icavi co ñai vaera cuae pe. Toroyapo mboapɨ cuaraɨa yai pegua, metei ndeveguara, metei Moisés peguara, jare metei Elías peguara --jei. Echa Pedro mbaeti oicuaa mbae jei vae. 34 Jare Pedro cuae jei rambueve, ou amapɨtu omocuaraɨa reta. Jare jae reta oquɨye amapɨtu omocuaraɨa yave. 35 Jayave oñeendu ñee amapɨtu güi jei: --Cuae co jae cheRaɨ. Aaɨu yae. Peyeapɨsaca jese --jei. 36 Jare ñee opa ma yave, jae reta mbaeti oecha quia joco pe, jaeño Jesús. Jare jae reta mbaeti omombeu quia pe mbaembae oecha vae. 37 Jare pɨareve pe ɨvɨtɨ güi ogüeyɨ reta yave, jeta vae yogüeru oñoovaiti jae reta ndive. 38 Jayave metei cuimbae yatɨ vae reta ipɨte pe oi vae jei Jesús pe: --Oporomboe vae, ayerure ndeve remae vaera cheraɨ re. Jae co cheraɨ jae vaeño. 39 Güɨramoiño metei aña oya jese jare ombosapúcai. Jayave omborɨrɨi yae jare cunumi iyuru tɨrɨyui. Jayave ombopere. Jecuaeño oyapo jocorai chupe --jei--. 40 Ayerure tei ma neremimboe reta pe omondo vaera chugüi aña, erei mbaeti ipuere --jei. 41 Jayave Jesús jei joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: --Yavai yae pe reta cuae ɨvɨ pe peico vae peporogüɨrovia vaera. ¿Quirai regua ra apɨtata pe reta ndive? ¿Quirai regua ra cherosata peve? --jei. Jayave jei cunumi tu pe: --Eru nderaɨ cuae pe. 42 Jare cunumi ou rambueve, aña oitɨ jare omborɨrɨi yae. Jayave Jesús oñeengata aña pe. Jayave ombogüera cunumi jare omee ye tu pe. 43 Jare opaete joco pe ñogüɨnoi vea reta ipɨacañɨ Tumpa imbaepuere tuicha vae re. Erei ipɨacañɨ rambueve opaete Jesús oyapogüe vae re, Jesús jei jemimboe reta pe: 44 --Peyeapɨsaca cavi cuae jae peve vae re. Echa che cuimbaera ayeapo vae metei vae chemoeterengata cherovaicho reta pe --jei. 45 Erei jae reta mbaeti oicuaa mbae Jesús jei chupe reta vae, jare oipoɨu reta oparandu vaera chupe jese. 46 Jayave jae reta omboɨpɨ imiari oyoupe quia ra tenondegua iru reta güi vae. 47 Jare Jesús oicuaa iñemongueta reta. Jayave oeni metei michia jare oñono iyɨpɨ pe. 48 Jayave jei jemimboe reta pe: --Oime yave quia omboresive cuae nunga michia chereco pegua vae, che co chemboresive. Jare jocuae chemboresive vae omboresive vi co chembou vae. Echa pepɨte pe oi vae oñemomichi vae oicota tenondeguara --jei. 49 Jayave Juan jei Jesús pe: --Oporomboe vae, roecha metei cuimbae nderee re omondo aña reta oya jese vae reta güi, jare roe chupe agüɨye vaera mo oyapo. Echa jae mbaeti co ñaneiru --jei. 50 --Agüɨye pere chupe jocorai --jei Jesús chupe--. Echa mbaeti oyovaicho ñande ndive vae ñanemborɨ --jei. 51 Jare outa ma ovae Jesús ojo ye vaera ara pe. Jae rambue iquɨreɨ yae ojo Jerusalén pe. 52 Jayave omondo amogüe jemimboe reta jenonde. Jae reta yogüɨraja metei tenta ɨvɨ Samaria pegua pe oyapocavi vaera Jesús peguara. 53 Erei jocuae tenta pegua reta mbaeti oipota Jesús opɨta vaera joco pe. Echa oicuaa reta jae ojo Jerusalén cotɨ. 54 Jare Jesús jemimboe reta Jacobo jare Juan cuae oicuaa yave, jei reta Jesús pe: --OreYa, ¿reipota pa ore royócuai tata ou vaera ara güi opa vaera oapɨ cuae tenta pegua reta Elías oyapo rami? 55 Erei Jesús oyerova icotɨ jare oñeengata chupe reta. Jei chupe reta: --Agüɨye peñemongueta jocorai. 56 Echa che cuimbaera ayeapo vae ayu aporomboasa vaera. Mbaeti ayu aporomocañɨtei vaera --jei. Jayave yogüɨraja iru tenta cotɨ. 57 Jare tape rupi oguata reta rambueve, metei cuimbae jei Jesús pe: --Taja nderupíe opaete que rupi reoa rupi. 58 Jayave Jesús jei chupe: --Aguara reta güɨnoi icua reta, jare güɨra reta güɨnoi jaitɨ reta. Erei che cuimbaera ayeapo vae mbaeti anoi cherora --jei. 59 Jare Jesús jei iru cuimbae pe: --Eyu cherupíe. Erei cuimbae jei: --Emaeño rani cheré aja vaera añotɨ cheru. 60 Jayave Jesús jei chupe: --Mbaeti tecove opa mbae vae güɨnoi vae reta toñotɨ omano vae reta. Ecua emombeu Tumpa iporoocuaia --jei. 61 Jayave iru cuimbae jei Jesús pe: --Taja nderupíe, cheYa. Erei emaeño rani cheré aja vaera cherenta pe amombeu vaera chupe reta jaema co aja --jei. 62 Erei Jesús jei chupe: --Tamojaanga oara vae. Oara vae omae yave jaɨcue cotɨ, ngaraa isɨmbi ojo. Jae ramiño vi che amombaravɨquɨ yave quia, mbaeti yave oyapo cavi iparavɨquɨ, ngaraa icavi oico vaera Tumpa iporoocuaia pe --jei.

Lucas 10

1 Cuae jaɨcue rupi ñandeYa oiparavo iru setenta cuimbae reta jare omondo jenonde mocomócoi pe opaete tenta reta jae ojota joco pe vae pe. 2 Jare jei chupe reta: --Jeta yae co yaarɨvo vaera. Erei mbovɨ yae co ombaarɨvo vae reta. Jae rambue pe reta peyerure ñandeYa pe omondo vaera oparavɨquɨ vae reta ombaarɨvo reta vaera --jei--. 3 Pecua. Mase, pomondo icavi mbae vae oyapo vae reta ipɨte rupi. Pe reta vecha-raɨ reta rami co. Jae reta aguarañaɨmba reta rami co --jei Jesús chupe reta--. 4 Agüɨye peraja corepoti, jare peaporoca, jare pepɨapaa. Jare agüɨye pemiarieiño peñoovaiti yave tape rupi --jei--. 5 Jare peique yave metei o pe, pere rani: Tipɨacatu cuae o pegua reta --pere, jei--. 6 Jare oime yave quia jocuae o pe mbɨacatu oipota vae, jae ipɨacatuta co. Mbaeti yave, ngaraa ipɨacatu --jei--. 7 Jare pepɨta jocuae o pe etei. Peu oipotagüe omee peu vaera vae. Echa icavi co iru vae reta omboepɨ vaera oparavɨquɨ vae pe. Agüɨye cotɨcotɨ peyacavo --jei--. 8 Jare metei tenta pe peo pevae yave, tenta pegua reta pemboresive cavi yave, peu oipotagüe omee peu vaera vae --jei chupe reta--. 9 Pembogüera imbaerasɨ vae joco pe ñogüɨnoi vae reta. Jare pere chupe reta: Tumpa iporoocuaia oyearo ma peve --pere, jei--. 10 Erei peo yave metei tenta pe, jocuae tenta pegua reta mbaeti yave oipota pepɨta vaera joco pe, peguata tenta rupi jare pere tenta pegua reta pe: 11 Romotumo orepɨ güi ɨvɨtimbo, cuae tenta pegua reta peicuaa vaera pe reta co penoi teco. Erei toromombeu peve cuae: Tumpa iporoocuaia oyearo ma peve --pere, jei--. 12 Erei che jae peve, Tumpa ojaa yave ɨvɨ pegua reta, jocuae tenta pegua reta oiporara yaeta Sodoma pegua reta güi --jei--. 13 Corazín pegua reta oiporarata co. Betsaida pegua reta oiporarata co. Echa jeta mɨacañɨ reta ayapo ipɨte pe chembaepuere pe. Jocorai ayapo yave mona Tiro jare Sidón pe, Tiro jare Sidón pegua reta oeyata tei aracae ma iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae. Omondeta tei temimonde jaimbe vae jare oñonota tei tanimbu iñaca re oicuauca vaera ipɨatɨtɨ co --jei--. 14 Erei Tumpa oporojaa yave, Corazín jare Betsaida pegua reta oiporara yaeta Tiro jare Sidón pegua reta güi --jei--. 15 Jare Capernaum pegua reta oñemongueta tei icavi co yogüɨreco vaera Tumpa ndive. Erei Tumpa omondo retata yogüɨreco vaera cañɨtei pe --jei--. 16 Oyeapɨsaca peré vae oyeapɨsaca co cheré. Erei pereroɨro vae chereroɨro co. Jare chereroɨro vae güɨroɨro chembou vae --jei. 17 Jare jocuae setenta vae reta yogüeru ye yave Jesús oia pe, oyerovia jare jei Jesus pe: --OreYa, nderee re rogüɨnoi mbaepuere aña reta re. 18 Jayave Jesús jei chupe reta: --Che aecha Satanás oa ara güi amavera rami. 19 Mase, amee ma peve mbaepuere pepuere vaera pepɨro mboi reta re jare tumɨcarape reta re, jare penoi vaera mbaepuere ñanderovaicho reta re, yepe tei jae reta vi güɨnoi mbaepuere. Mbaetita mbae ipuere oyapo peve --jei--. 20 Erei agüɨye peyerovia mbaepuere aña reta re penoi vae re. Erei peyerovia peree oñemboguapɨ ma ara pe rambue --jei. 21 Jocuae ora pe etei Jesús oyerovia jare jei: --Amee yasoropai ndeve, cheRu, quirai nde mbaeti remaeño cuae ɨvɨ pegua iyaracuaa vae reta re oicuaa vaera cuae mbaembae, erei reicuauca michia rami vae reta pe. Icavi co, cheRu. Echa icavi co ndeve reyapo vaera jocorai. Nde co jae ara pegua reta jare ɨvɨ pegua reta iYa --jei. 22 Jayave jei ye: --CheRu omee ma cheve opaete. Mbaeti quia oicuaa cavi cheregua, jaeño cheRu. Jae ramiño vi mbaeti quia oicuaa cavi cheRu regua, jaeño che jare che aicuauca chupe vae. Che co jae cheRu Taɨ --jei. 23 Jayave oyerova omae jemimboe reta re jare jei chupe retaño: --Tumpa pemovendise ma. Echa omaeño peré peecha vaera jeta mbaembae --jei--. 24 Che jae peve, jeta Tumpa iñee aracae omombeu vae reta jare mburuvicha guasu reta oipota tei oecha pe reta peecha vae. Erei jae reta mbaeti oecha. Jae ramiño vi oipota tei oendu pe reta peendu vae. Erei jae reta mbaeti oendu --jei. 25 Metei ara metei mboroócuai re oporomboe vae oñemboɨ Jesús jóvai jare jei chupe: --Oporomboe vae, ¿mbae pa ayapota, anoi vaera tecove opa mbae vae? Oipota tei oyavɨuca Jesús pe. 26 Jayave Jesús jei chupe: --¿Mbae pa oyecuatía oi mboroócuai pe? ¿Mbae pa remongueta joco pe? --jei. 27 Jayave jei Jesús pe: --Oyecuatía oi corai: “Eaɨu ndeYa Tumpa opaete ndepɨa reve jare opaete nderecove reve jare opaete nepɨrata reve jare opaete neñemongueta reve. Jae ramiño vi eaɨu iru vae nde reyeaɨu rami” . Jocorai oyecuatía oi --jei. 28 Jayave Jesús jei chupe: --Icavi co rere. Corai eyapo jare renoita tecove opa mbae vae --jei. 29 Mboroócuai re oporomboe vae oipota oicuauca jupi co jae. Jae rambue oparandu Jesús pe: --¿Quia pa co jae jocuae iru vae? 30 Jayave Jesús jei chupe: --Metei cuimbae ojo Jerusalén güi tenta Jericó cotɨ. Jare güɨramoiño imonda vae reta oipɨɨ. Jae reta omboi jemimonde jare ombopere. Oyuca rairai oeya reta tape pe --jei--. 31 Jare güɨramoiño ou metei sacerdote jocuae tape rupi. Jare oecha yave cuimbae ipere vae, mbaeti etei oipota oya jese. Mombɨrɨ rupiño oasa chugüi --jei--. 32 Jae ramiño vi ou metei levita jocuae tape rupi. Jare oecha yave cuimbae ipere vae, mbaeti etei oipota oya jese. Mombɨrɨ rupiño vi oasa chugüi --jei--. 33 Erei metei Samaria pegua ou jocuae tape rupi, jare ou ovae cuimbae ipere vae oia pe. Jare Samaria pegua oecha yave, oiparareco --jei--. 34 Jayave oya jese jare oñono moa reta ipere reta ñogüɨnoia re jare oyasoi ipere reta lienzo pe. Jayave oupi imburica re jare güɨraja metei o pe, jare joco pe oñangareco jese --jei--. 35 Jare pɨareve pe Samaria pegua ojota ma joco güi yave, oequi mócoi denario jare omee o iya pe. Jei chupe: Eñangareco jese. Jare jeta yae cuae güi remongata yave, amboepɨta ndeve ayu ye yave --jei, jei--. 36 Añave taparandu ndeve: ¿Quia nunga pa co jae jocuae imonda vae reta oipɨɨ vae iñeiru? Echa mboapɨ cuimbae oasa jocoropi --jei. 37 Jare mboroócuai re oporomboe vae jei Jesús pe: --Jocuae oiparareco vae. Jayave Jesús jei chupe: --Ecua eyapo jae oyapo rami. 38 Jesús jare jemimboe reta jecuae yogüɨraja Jerusalén cotɨ. Jayave yogüɨraja ovae metei tenta pe. Joco pe metei cuña Marta jee vae omboresive cavi jo pe Jesús. 39 Jare Marta ipɨquɨɨ jee co María. Jare María oguapɨ ñandeYa ipɨ iyɨpɨ pe oyeapɨsaca vaera jese. 40 Erei Marta oñemambeco yae tembiura oyapo oi vae re. Jayave ou Jesús oia pe jare jei chupe: --CheYa, chepɨquɨɨ mbaeti chemborɨ. Jae rambue cheiño ayapo ai tembiura. ¿Icavi ra ndeve oyapo vaera corai? Eyócuai chemborɨ vaera --jei. 41 Jayave ñandeYa jei chupe: --Marta, Marta, reñemambeco yae jeta mbaembae re. 42 Erei mbaeti yaipota jeta mbaembae. Cuae María oiparavo vae icavi ndeve vi. Ngaraa quia ipuere oequi María güi --jei.

Lucas 11

1 Jare metei ara Jesús oyerure oi Tumpa pe. Jare opa ma yave, metei jemimboe jei chupe: --CheYa, oremboe royerure vaera Tumpa pe Juan vi omboe jemimboe reta rami. 2 Jayave Jesús jei chupe reta: --Peyerure Tumpa pe yave, pere corai: OreRu ara pe oi vae, toñemboeteuca nderee. Tou ndeporoocuaia. Toyeapo neremimbota cuae ɨvɨ pe ara pe oyeapo oi rami. 3 Emee oreve ara ñavo orerembiura. 4 Neɨro oreve orembaeyoa reta re, ore oreɨro oipotagüe iyoa orecotɨ vae pe rami. Jare agüɨye emaeño aña guasu re imiari vaera oreve ore royapo vaera mbaeyoa. Orerepɨ aña guasu güi --pere, jei. 5 Jayave jei ye chupe reta: --Ñamojaanga metei cuimbae jare iamingo. Cuimbae ojo yave iamingo jo pe pɨare mbɨte rupi oyerure vaera chupe mbae re, güɨramoi jeita chupe: Amingo, eiporuca cheve mboapɨ mbɨyape. 6 Echa metei cheamingo iguataa güi ou ma ovae chepɨri, jare mbaeti mbae anoi amee jou vaera. Güɨramoi jocoraita jei --jei--. 7 Jare güɨramoi iamingo ombouta chupe iñee jo japɨpe güi: Agüɨye chemambeco. Echa oñeoquenda ma oi cheronque, jare che jare opaete chemichia reta roñeno ma roque vaera. Mbaeti ma chepuere apúa amee vaera ndeve. Güɨramoi jocoraita jei --jei--. 8 Che jae peve, yepe tei mbaeti oipota opúa, jocuae cuimbae co jae iamingo rambue, erei jocuae cuimbae jecuae oeni yave, opuata co omee vaera chupe opaete oipota vae --jei--. 9 Jare che jae peve, peyerure Tumpa pe mbae re, jare Tumpa omeeta peve. Peeca, jare pevaeta. Pembopu onque, jare onque oyepeata peve --jei--. 10 Echa oyerure yave quia Tumpa pe mbae re, Tumpa omeeta chupe. Jare oeca yave quia mbae, ovaeta. Jare ombopu yave quia onque, onque oyepeata chupe --jei--. 11 Nde renoi yave metei nderaɨ, nderaɨ oyerure yave ndeve mbɨyape re, ngaraa remee chupe metei ita mbɨyape jecovia pe. Jae ramiño vi nderaɨ oyerure yave ndeve jevae ɨ rupigua re, ngaraa remee chupe metei mboi jevae ɨ rupigua jecovia pe --jei--. 12 Jae ramiño vi nderaɨ oyerure yave ndeve ururupía re, ngaraa remee chupe metei tumɨcarape ururupía jecovia pe --jei--. 13 Yepe tei pe reta jecuaeño peyapo icavi mbae vae, erei pemee co mbaembae icavi vae pemichia reta pe. Jae rambue peRu ara pe oi vae iquɨreɨ yae omee Espíritu Santo oyerure chupe jese vae reta pe --jei. 14 Metei ara Jesús omondo aña metei cuimbae iupa vae güi. Jare aña ojo ma yave, cuimbae iñee. Jare jeta vae joco pe ñogüɨnoi vae ipɨacañɨ. 15 Erei amogüe vae jei: --Aña guasu Beelzebú imbaepuere pe omondo aña reta oya jese vae reta güi. 16 Jare iru vae reta oipota oicuaa mbae ra Jesús ipuere oyapo. Jae rambue jei reta Jesús pe oyeapo vaera mbae ara re jae reta oicuaa vaera quia co jae. 17 Erei Jesús oicuaa iñemongueta, jare jei chupe reta: --Metei tenta pegua reta oyovaicho oyoupi yave, opata co jocuae tenta. Jae ramiño vi metei o pegua reta oyovaicho oyoupi yave, opata co jocuae o --jei--. 18 Jae ramiño vi Satanás pochɨ iyeupe yave, opata co iporoocuaia. Echa pe reta pere che amondo aña reta oya jese vae reta güi aña guasu Beelzebú imbaepuere pe --jei Jesús chupe reta--. 19 Erei che amondo yave aña reta oya jese vae reta güi Beelzebú imbaepuere pe, ¿quia imbaepuere pe ra omondo aña reta oya jese vae reta güi perentara reta? Pepuere peparandu chupe reta jese --jei--. 20 Erei che amondo aña reta oya jese vae reta güi Tumpa imbaepuere pe. Jae rambue pepuere peicuaa ou ma co peve Tumpa iporoocuaia --jei--. 21 Metei cuimbae ipɨrata vae mboca güɨnoi vae oñangareco yave jo re, mbaeti quia ipuere opɨro chugüi imbaembae --jei--. 22 Erei ou yave iru cuimbae ipɨrata yae chugüi vae oñoraro vaera jae ndive, omoamɨrita co jare opɨrota chugüi imboca güɨrovia catu tei oyeepɨ vaera pɨpe vae. Jae ramiño vi opɨrota chugüi imbaembae omboyao vaera omee iñeiru reta pe --jei--. 23 Oime yave quia mbaeti oipota oico cheirura vae, oyovaicho co che ndive. Jae ramiño vi oime yave quia mbaeti chemborɨ vae, oyapo co icavi mbae vae checotɨ --jei chupe reta--. 24 Metei aña ojo ma yave oya jese vae güi, oguata ñuu rupi oeca oicoara. Erei mbaeti yave ipuere ovae oicoara, jei iyeupe: Taja ye jocuae chero ayu chugüi vae pe --jei, jei--. 25 Echa ñandepuere ñamojaanga metei o jocuae cuimbae aña ojo ma chugüi vae re. Aña ou ye ovae yave jocuae o pe, oecha o iya otupei ma jare oyapocavi --jei--. 26 Jayave ojo ye aña güeru siete aña icavi mbae yae chugüi vae reta jocuae o pe. Jayave ocho reve oique o pe, joco pe yogüɨreco vaera. Tenonde yave, metei aña oya jese yave, jocuae cuimbae oiporara. Erei taɨcue rupi ocho ma aña reta oya jese. Jae rambue oiporara yae --jei. 27 Jare Jesús cuae mbaembae re imiari yave, metei cuña joco pe ñogüɨnoi vae reta ipɨte pe oi vae iñeeata reve jei: --Tumpa tomovendise ndesɨ. Echa nde rea co chugüi jare jae nemocambu --jei. 28 Erei Jesús jei: --Añete co. Erei Tumpa omovendiseta opaete oyeapɨsaca iñee re vae reta, oyapo yave jeigüe --jei. 29 Jare jeta yae vae yogüeru Jesús oia pe. Jayave Jesús jei chupe reta: --Añave yogüɨreco vae reta icavi mbae vae oyapo vae reta co. Jae reta oipota ayapo vaera mbae aicuauca vaera chupe reta quia co che. Erei jaeño oyeapota mbae Jonás pe oyeapo vae rami, jae reta oicuaa vaera quia co che --jei--. 30 Echa Jonás pe oyeapo vae oicuauca Nínive pegua reta pe Jonás jei chupe reta vae añete vae co. Jae ramiño vi oyeapota cheve vae oicuaucata añave yogüɨreco vae reta pe quia co che. Che co jae cuimbaera oyeapo vae --jei--. 31 Tumpa oporojaa yave, ɨvɨtu yevɨ cotɨ pegua juvicha guasu cuña opuata omboeco vaera añave yogüɨreco vae reta. Echa jae ou mombɨrɨ ete güi oyeapɨsaca vaera Salomón iyaracuaa catu vae re. Erei che chearacuaa catu yae Salomón güi --jei--. 32 Tumpa oporojaa yave, Nínive pegua reta opuata omboeco vaera añave yogüɨreco vae reta. Echa jae reta oeya iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae Jonás omombeu chupe reta yave Tumpa iñee. Erei chembaepuere tuicha yae co Jonás imbaepuere güi --jei--. 33 Mechero ñamoendɨ yave, mbaeti etei ñañomi quiape. Mbaeti ñañono yapepo oñembovapɨ oi vae igüɨ pe. Ñañono co mechero jenda pe, o pe oique vae reta güɨnoi vaera tembipe --jei--. 34 Tembipe oique ñanderete pe ñanderesa rupi. Icavi yave nderesa, nderete tɨnɨeta tembipe pe. Erei icavi mbae yave nderesa, nderete tɨnɨeta pɨtumimbi pe --jei--. 35 Jae rambue eñeandu agüɨye vaera nderete tɨnɨe pɨtumimbi pe. Echa tɨnɨeta tei tembipe pe --jei--. 36 Nderete tɨnɨe yave tembipe pe, ngaraa oico joco pe pɨtumimbi. Opaete tɨnɨeta tembipe pe, metei tembipe tuicha vae nemboesape yave rami --jei. 37 Jare jocorai imiari ma yave Jesús, metei fariseo oparea chupe ocaru vaera jae ndive. Jayave Jesús ojo fariseo jo pe jare oguapɨ ocaru vaera. 38 Jare fariseo cuae oecha yave, ipɨacañɨ jese. Echa Jesús mbaeti oyepoe rani ndei ocaru mbove. 39 Jayave ñandeYa jei: --Pe reta co jae fariseo reta. Pe reta co jae taza jare ñae icupe rupiño oyeyoe vae rami. Erei pepɨa iquɨa yae co. Echa peipota iru vae reta imbaembae jare peyapo icavi mbae vae --jei--. 40 Pe reta co jae mbaeti iyaracuaa vae reta. Echa Tumpa oyapo opaete ñandepuere yaecha vae. Erei oyapo vi opaete mbaeti ñandepuere yaecha vae --jei--. 41 Pemee pequɨreɨ reve mbaembae paravete vae reta pe. Cuae peyapo yave, peicuaucata iru vae reta pe iquɨa mbae co pepɨa --jei--. 42 Pe reta co jae fariseo reta. Peiporarata co. Echa pemee Tumpa pe diezmo caavo reta penoi vae güi. Erei mbaeti peyapo jupi co peyapo vaera vae, jare mbaeti peaɨu Tumpa. Icavi co pemee vaera Tumpa pe jocuae nunga diezmo. Erei peyapota tei jupi co peyapo vaera vae, jare peaɨuta tei Tumpa --jei--. 43 Pe reta co jae fariseo reta. Peiporarata co. Echa peipota yae peguapɨ tenda tenondegua vae reta pe tupao pe, jare iru vae reta oyapo vaera maraetei peve omaemee vae reta ñogüɨnoia rupi --jei--. 44 Pe reta co jae mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta. Peiporarata co. Echa peporombotavɨñoi. Pe reta co jae teogüerɨru reta mbaeti quia oecha vae rami. Yepe tei iru vae reta opɨro jese reta, mbaeti oicuaa joco pe ñogüɨnoi vae --jei. 45 Jayave metei mboroócuai re oporomboe vae jei Jesús pe: --Cuae añave rere vae rupi rere vi icavi mbae vae orecotɨ. 46 Jayave Jesús jei: --Pe reta co jae mboroócuai re oporomboe vae reta. Pe reta vi peiporarata co. Echa pe reta pere iru vae reta pe oyapo vaera yavai yae oyapo vaera vae. Ñamojaanga metei voɨta. Pe reta pere iru vae reta pe ovoɨ vaera metei voɨta ipoɨ yae vae. Erei pe reta mbaeti etei pemborɨ ovoɨ vaera. Pe reta mbaeti etei peyavɨquɨ ivoɨta --jei--. 47 Peiporarata co. Echa pe reta peyapo Tumpa iñee aracae omombeu vae reta iteogüerɨru reta. Jare petenondegua reta oyuca reta --jei--. 48 Jocorai peicuauca petenondegua reta oyapo vae icaviño co peve. Echa jae reta oyuca reta, jare pe reta peyapo iteogüerɨru reta --jei chupe reta--. 49 Jocoraiño vi Tumpa iyaracuaa catu vae jei: Amondota peve cheñee omombeu vae reta jare cheremimondo reta, jare pe reta peyucata amogüe vae jare peyapota icavi mbae vae iru reta pe --jei, jei--. 50 Jare pe reta añave peico vae penoita teco opaete Tumpa iñee omombeu vae reta ɨvɨ oyeapo güive oyeyucauca vae imano re --jei--. 51 Tenonde voi Abel oyeyucauca, jare taɨcue rupi Zacarías oyeyucauca. Echa Zacarías omano maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea jare Tumpa jo ipau pe. Añete che jae peve, cuae reta jare opaete iru vae reta imano re pe reta añave peico vae peñemboecota --jei--. 52 Pe reta co jae mboroócuai re oporomboe vae reta. Peiporarata co. Echa mbaeti pemboe iru vae reta oicuaa vaera Tumpa. Pe reta etei mbaeti peicuaa Tumpa. Iru vae reta oipota tei oicuaa Tumpa, erei pe reta peyopia agüɨye vaera oicuaa --jei. 53 Jare jocorai imiari ma yave chupe reta, mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta pochɨ yae chupe, jare omboɨpɨ oparandu chupe jeta mbaembae re. 54 Jecuaeño jae reta oyeapɨsaca cavi jese. Echa oipota tei oendu jei mbae ipuere omboeco jese vae.

Lucas 12

1 Jare jeta yae vae oñemboatɨ Jesús oia pe, jare oñomoañaaña. Jayave Jesús jei jemimboe reta pe rani: --Peñeandu fariseo reta güi. Echa jae reta oporombotavɨ vae reta co. Jare tavɨ ipuere oñemoai levadura rami --jei--. 2 Oime yave mbae oyeasoi vae, oyeechaucañotai co. Jae ramiño vi oime yave mbae oñemi vae, oyecuaañotai co --jei--. 3 Jae rambue pɨtumimbi pe pere vae oñeenduta tembipe pe, jare pero japɨpe pe pere vɨari vae jeracuata opaete vae oendu vaera --jei--. 4 Jare che jae peve, cherɨvɨ reta, agüɨye pequɨye oporoyuca vae reta güi. Echa oporoyuca güire, mbaeti ye mbae icavi mbae vae ipuere oyapo peve --jei--. 5 Erei tamombeu peve quia icavi co pequɨye vaera chugüi vae. Pequɨye Tumpa güi. Echa jae güɨnoi mbaepuere oporoyuca vaera jare oporomondo vaera cañɨtei pe. Añete che jae peve, pequɨye chugüi --jei--. 6 Peicuaa co quirai omaemee vae reta omee cinco güɨra-raɨ mbovɨ yae corepoti re. Erei Tumpa mbaeti iñacañɨ metei yepe güɨra-raɨ güi --jei--. 7 Tumpa oicuaa mbovɨ pea penoi peaca re. Jae rambue agüɨye pequɨye. Echa Tumpa peraɨu yae jeta güɨra-raɨ güi --jei--. 8 Jae ramiño vi che jae peve cuae: Oime yave quia iru vae reta jovaque chemboete vae, che cuimbaera ayeapo vae amboeteucata araɨgua Tumpa pe oyeócuai vae reta jovaque --jei--. 9 Erei oime yave quia iru vae reta jovaque checuacu vae, che vi aicuacuta araɨgua Tumpa pe oyeócuai vae reta jovaque --jei--. 10 Jare oime yave quia jei icavi mbae vae che cuimbaera ayeapo vae cotɨ vae, Tumpa iñɨrota chupe jese. Erei oime yave quia jei icavi mbae vae Espíritu Santo cotɨ vae, Tumpa ngaraa iñɨro chupe jese --jei Jesús chupe reta--. 11 Jare iru vae reta pereraja yave pemoeterenga vaera tupao reta pe jare mburuvicha reta pe jare iru vae reta mbaepuere güɨnoi vae pe, agüɨye peñemambeco mbae pereta chupe reta vae re --jei--. 12 Echa Espíritu Santo oicuaucata peve jocuae ora pe etei mbae pere vaera --jei. 13 Jayave metei cuimbae jeta yae vae ipɨte pe oi vae jei Jesús pe: --Oporomboe vae, ere cherɨqueɨ pe omboyao vaera cheve oreru oeya vae. 14 Jayave Jesús jei chupe: --Cuimbae, che mbaeti co aporojaa jocuae nunga mbae re. Ngaraa amboyao peve nderu oeya vae --jei. 15 Jayave Jesús jei opaete vae pe: --Peñeandu agüɨye vaera peipota iru vae reta imbaembae. Echa mbaetita yaico cavi jeta mbaembae ñanoi vae jeco peguaño --jei. 16 Jayave jei ye chupe reta omojaanga reve: --Metei cuimbae oicocatu vae iyavati oñemee cavi. 17 Jare cuimbae jei iyeupe ipɨa pe: ¿Mbae ra ayapota? Mbaeti ma cheavati jendara --jei, jei--. 18 Jayave jei ye iyeupe ipɨa pe: Aicuaa ma. Amboaita cheavatío reta jare ayapota cheavatío retara tuicha yae vae, jare joco pe añovatuta opaete cheavati jare opaete aarɨvota vae --jei, jei--. 19 Jayave che jaeta cherecove pe corai: Cherecove, jeta yae ma mbaarɨvo reñovatu. Oupitɨta jeta año pegua. Eputuu, ecaru, ecau, jare eyerovia. Corai jaeta --jei, jei--. 20 Erei Tumpa jei jocuae cuimbae pe: Nde co jae mbaeti iyaracuaa vae. Echa cuae pɨtu aequita nderecove ndegüi. Jare jayave ¿quia ra güɨnoita opaete jocuae mbaembae reñovatu ndeyeupeguara vae? --jei, jei. 21 Jayave Jesús jei chupe reta: --Oime yave quia jeta mbaembae oñovatu iyeupeguara vae, mbaeti yave oicocatu Tumpa cotɨ, oyeapota chupe jocuae cuimbae oicocatu vae pe oyeapo rami --jei. 22 Jayave Jesús jei ye jemimboe reta pe: --Jae rambue che jae peve, agüɨye peñemambeco perembiura re. Jae ramiño vi agüɨye peñemambeco peremimondera re --jei--. 23 Ngaraa pepuere peico cavi jecuaeño peñemambeco yave perembiura re, jare perete mbaeti oipota jeta temimonde ipora vae --jei--. 24 Peñemongueta güɨra reta re. Echa jae reta mbaeti omaetɨ jare mbaeti vi ombaarɨvo. Mbaeti vi güɨnoi avatío oñovatu vaera iyavati. Erei Tumpa omongaru reta. Jare Tumpa peraɨu yae güɨra reta güi --jei--. 25 Güɨramoi peñemambeco peipota tei pepucu rambue. Erei ngaraa etei pepuere peñembocuacuaa pepucu yae vaera peñemambeco jese rambue --jei Jesús chupe reta--. 26 Mbaeti etei mbae pepuere peyapo cuae re. Erei cuae mbaeti co yavai Tumpa pe. Jae rambue agüɨye peñemambeco iru mbaembae re --jei--. 27 Peñemongueta mbaepotɨ reta re, quirai ocuacuaa reta. Mbaeti oparavɨquɨ reta. Mbaeti omaepova reta. Erei che jae peve, mbaepotɨ reta ipora yae Salomón jemimonde ipora yae vae güi. 28 Tumpa omopora yae ñana, yepe tei metei ara ñana oi co pe jare pɨareve pe ócai. Jae rambue Tumpa omeeta co peve peremimondera. Michi co peporogüɨrovia --jei--. 29 Agüɨye peñemambeco perembiura re, jare agüɨye peñemambeco iru mbaembae re --jei--. 30 Echa opaete ɨvɨ pegua reta oñemambeco cuae mbaembae re. Jare peRu oicuaa icavi co penoi vaera cuae mbaembae --jei--. 31 Erei icavi co peipota yae vaera Tumpa iporoocuaia, jare Tumpa omeeta peve opaete cuae mbaembae --jei--. 32 Agüɨye pequɨye, yepe tei pe reta mbovɨ yae co. Echa Tumpa jemimbota co pe reta peico vaera iporoocuaia pe --jei--. 33 Pemee corepoti re pembaembae, jare pemee corepoti mbaembae oata chupe vae reta pe. Corai peyapo yave, penoita mbaembae ara pegua. Jae co peaporoca ara pe penoita vae rami. Jocuae nunga aporoca ngaraa etei indechi jare jocuae mbaembae icavi vae peaporoca ara pegua pe penoi vae ngaraa ocañɨ. Echa imonda vae ngaraa oya jese jare cupii reta ngaraa güɨrocomegua --jei--. 34 Echa peñovatu yave mbaembae icavi vae peyeupeguara ɨvɨ pe, jecuaeño peñemonguetata ɨvɨ pegua re. Erei peñovatu yave mbaembae icavi vae peyeupeguara ara pe, jecuaeño peñemonguetata ara pegua re --jei--. 35 Ñamojaanga peré tembiócuai reta. Tembiócuai reta iya ojo omenda vaera yave, tembiócuai reta oaro ñogüɨnoi iya ou ye rupi. Oñemocatɨro reta jare jecuaeño jendɨ imechero reta. Jare iya ou ye ovae yave ombopu onque, jupivei jembiócuai reta oipea onque iya ipuere vaera oique jo pe --jei--. 37 Tembiócuai reta jecuaeño oaro ñogüɨnoi yave iya ou ye ovae yave, oyerovia retata. Añete che jae peve, iya omboyecuacuata toalla pe, jare jeita jembiócuai reta pe oguapɨ vaera mesa pe, jare iya etei omongaruta jembiócuai reta --jei Jesús--. 38 Güɨramoi iya ou yeta ovae pɨtu ma yave ani pɨare mbɨte rupi. Erei jae oecha yave jembiócuai reta oaro ñogüɨnoi, jae reta oyeroviata co --jei--. 39 Aipota peicuaa vaera cuae: Metei o iya oicuaa yave mbae ora pe outa ovae imonda vae oñomi vaera mbaembae, oñemocatɨrota tei jare ngaraa tei omaeño imonda vae re güɨraja vaera imbaembae --jei--. 40 Jae ramiño vi pe reta peñemocatɨro. Echa che cuimbaera ayeapo vae ayu yeta avae mbaeti peñemongueta pei jese yave --jei chupe reta. 41 Jayave Pedro jei Jesús pe: --CheYa, cuae rere ma remojaanga reve. ¿Oreveguaraño pa co cuae? ani ¿opaete vae peguara pa? --jei. 42 Jayave ñandeYa jei: --Metei tembiócuai iyaracuaa vae oyapo iya jei chupe oyapo vaera vae. Jare iya omee chupe oico vaera iru jembiócuai reta juvichara, jare omee vaera chupe reta jembiura ara ñavo --jei--. 43 Iya ou ye ovae yave jo pe, oecha yave jocuae jembiócuai oyapo oi iparavɨquɨ, jocuae jembiócuai oyeroviata co --jei chupe reta--. 44 Añete che jae peve, iya omeeta chupe oñangareco vaera opaete imbaembae re --jei Jesús--. 45 Erei güɨramoi tembiócuai jei iyeupe ipɨa pe: Cheya ngaraa ou ye raivi. Jare omboɨpɨ oinupa iru tembiócuai reta - cuimbae reta jare cuñatai reta - jare ocaru jare ocau jare osavaɨpo --jei--. 46 Jayave metei ara iya ou yeta ovae jembiócuai mbaeti oaro oi yave. Jayave iya oiporarauca yaeta chupe jare omondota oico vaera iya iporoócuai mbaeti oyapo vae reta ndive --jei--. 47 Iya oiporarauca yaeta. Echa tembiócuai oicuaa tei iya iporoócuai, erei mbaeti oyapo --jei chupe reta--. 48 Erei oime yave tembiócuai mbaeti oicuaa iya iporoócuai vae, yepe tei oiporarata co mbaeti oyapo iya iporoócuai rambue, erei iya ngaraa oiporarauca yae chupe. Echa iya oicuauca yave jembiócuai pe iporoócuai, icavi co jembiócuai oyapo vaera oicuaagüe rupi --jei--. 49 Che ayu cuae ɨvɨ pe tata amoendɨ vaera, jare chequɨreɨ yae opa cheparavɨquɨ ayapo --jei--. 50 Che aiporara yaeta co jare yavai yaeta cheve opa oyeapo regua --jei--. 51 ¿Peñemongueta pa che ayu amee vaera mbɨacatu ɨvɨ pegua reta pe? Che jae peve, mbaeti co. Che ayu oñemboyao vaera oyougüi ɨvɨ pegua reta --jei chupe reta--. 52 Echa añave güive yogüɨreco yave cinco metei o pe, oñemboyaota co oyougüi. Mboapɨ oyovaichota mócoi ndive, jare mócoi oyovaichota mboapɨ ndive --jei--. 53 Tu oyovaichota taɨ ndive, jare taɨ oyovaichota tu ndive. Ichɨ oyovaichota imembɨ cuña ndive, jare imembɨ cuña oyovaichota ichɨ ndive. Cuña imendɨ oyovaichota cuña ndive, jare cuña imembɨtatɨ oyovaichota cuña ndive --jei. 54 Jare Jesús jei ye yatɨ vae reta pe: --Peecha yave amapɨtu oyeapo oi cuaraɨ oiquea cotɨ, jupivei pere: Oquɨta co. Jare jocorai oyeapo --jei--. 55 Jae ramiño vi ɨvɨtu guasu ou yave, pere: Aracuta co. Jare jocorai oyeapo --jei--. 56 Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta. Echa ara jare ɨvɨ re pemae yave, peicuaa mbae oyeapota vae. Erei mbaeti etei peicuaa mbae añave oyeapo oi vae --jei chupe reta--. 57 ¿Maera pa peateɨ peicuaa mbae jupi peyapo vaera vae? --jei--. 58 Reo yave oipota oñeapo nderé mbae re vae ndive ɨvɨraiya oia cotɨ, tape rupi peo rambueve eñemoicavi jae ndive, agüɨye vaera jae oñeapo nderé ɨvɨraiya pe. Echa ɨvɨraiya nemondota tembipɨɨrɨru iñangarecoa pe, jare tembipɨɨrɨru iñangarecoa neñonota tembipɨɨrɨru pe --jei--. 59 Che jae ndeve, ngaraa etei ree tembipɨɨrɨru güi ndei opaete ndepía remboepɨ mbove --jei.

Lucas 13

1 Jare amogüe joco pe ñogüɨnoi vae reta omombeu Jesús pe quirai Pilato oyucauca amogüe Galilea pegua reta, jae reta maemɨmba oyeyucagüe reta güɨrocuavee Tumpa pe ñogüɨnoi rambueve. 2 Jayave Jesús jei chupe reta: --Güɨramoi pe reta peñemongueta jocorai oyeapo jocuae Galilea pegua reta pe, jae reta iyoa yae opaete iru Galilea pegua reta güi rambue. 3 Che jae peve, mbaeti co. Jare mbaeti yave peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae, pe reta vi pecañɨteita --jei--. 4 Jare jocuae torre Siloé pe oise vae osururu jocuae dieciocho vae re jare oyuca reta. Güɨramoi pe reta peñemongueta jocuae dieciocho vae iyoa yae opaete iru Jerusalén pegua reta güi --jei--. 5 Che jae peve, mbaeti co. Jare mbaeti yave peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae, pe reta vi pecañɨteita --jei. 6 Jayave Jesús jei ye chupe reta omojaanga reve: --Metei cuimbae güɨnoi ico pe metei ɨva. Ojo tei oeca ɨva ia. Mbaeti ovae chupe --jei--. 7 Jayave jei ico pe oparavɨquɨ chupe vae pe: Mase, mboapɨ año ma ayu tei aeca cuae ɨva ia jare mbaeti avae chupe. Eyasɨa. Ñañotɨta tei iru temitɨ jendagüe pe --jei, jei--. 8 Jayave co pe oparavɨquɨ vae jei co iya pe: Cheya, emaeño opɨta vaera cuae año pegua. Tayoo rani iyɨ́vɨri jare tañono vacarepoti iyɨ́vɨri --jei, jei--. 9 Jayave ia yave, icavita co. Erei mbaeti yave ia, ndepuereta reyasɨauca --jei, jei. 10 Jare Jesús oporomboe oi metei judío reta itupao pe mbutuu iara pe. 11 Jare oecha joco pe metei cuña dieciocho año ma imbaerasɨ vae. Jecuaeño oñaɨvɨ yae. Mbaeti etei ipuere oñemboɨ cavi. 12 Jare Jesús oecha ma yave, jei chupe: --Eyu checotɨ, cuña. Recuera ma co nembaerasɨ güi --jei. 13 Jayave Jesús oñono ipo cuña iñaca re. Jare jupivei cuña ipuere oñemboɨ cavi jare omboɨpɨ omboete Tumpa. 14 Jayave tupao re oñangareco vae pochɨ yae cuae re. Echa Jesús ombogüera cuña mbutuu iara pe. Jae rambue tupao re oñangareco vae jei joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: --Icavi co yaparavɨquɨ vaera seis ara. Peyu jocuae seis ara pecuera vaera. Agüɨye peyu pecuera vaera mbutuu iara pe --jei. 15 Erei ñandeYa jei chupe: --Pe reta co jae oporombotavɨ vae reta. Pe reta metei ñavo peyora pegüeye jare pemburica jenda güi mbutuu iara pe peraja vaera pemboɨu --jei--. 16 Mase, cuae cuña Abraham iñemoña reta pegua co. Erei Satanás dieciocho año ma omombaerasɨ. ¿Mbaeti pa icavi che ambogüera vaera cuae mbaerasɨ güi mbutuu iara pe? --jei. 17 Jare cuae Jesús jei ma yave, opaete Jesús jovaicho reta imara. Echa opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta oyerovia opaete Jesús oyapo vae re jare omboete Jesús. 18 Jayave Jesús jei: --¿Mbae ra ipuere oñemojaanga Tumpa iporoocuaia re? ¿Mbae ra amojaangata jese? 19 Ñandepuere ñamojaanga jese metei mostaza jaɨgüe --jei--. Oñeotɨ yave, ocuacuaa jare oyeapo ɨvɨra tuicha vae. Jare güɨra reta yogüeru oyapo jaitɨra jese --jei. 20 Jayave jei ye chupe reta: --¿Mbae ra amojaangata Tumpa iporoocuaia re? 21 Ñandepuere ñamojaanga jese levadura --jei--. Cuña omboyea levadura jeta catu trigo iachi ndive, levadura oñemoai vaera opaete achi rupi --jei. 22 Jare Jesús ojo oguata opaete tenta tuicha vae reta jare tenta michi vae reta rupi, jare oporomboe joco pe. Jare jecuaeño ojo Jerusalén cotɨ. 23 Jayave metei vae oparandu Jesús pe: --CheYa, ¿oime pa mbovɨ catu oñemboasaucata vae? Jayave Jesús jei joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: 24 --Peñemomɨrata peique vaera onque ipɨmí vae rupi. Echa che jae peve, jeta vae oipota teita oique, erei ngaraa ipuere --jei--. 25 Echa o iya oñoquenda ma yave onque, pe reta pepɨtata oca pe. Jayave pemboputa onque jare pereta: OreYa, eipea onque oreve. Erei jae jeita peve: Che mbaeti pocuaa --jeita, jei--. 26 Jayave pereta: Rocaru nderovaque, jare nde reporomboe orerenta pe --pereta, jei--. 27 Erei jae jeita peve: Che jae peve, che mbaeti pocuaa. Pe reta co jae icavi mbae vae oyapo vae reta. Pecua cuae güi --jeita peve, jei--. 28 Jayave peyaeota jare perai pemboquɨrɨrɨuta. Echa peechata Abraham jare Isaac jare Jacob jare opaete Tumpa iñee aracae omombeu vae reta Tumpa iporoocuaia pe ñogüɨnoi. Erei pe reta icatu pe peita --jei--. 29 Yogüeruta cuaraɨ oea cotɨ güi jare cuaraɨ oiquea cotɨ güi jare ɨvɨtu guasu cotɨ güi jare ɨvɨtu yevɨ cotɨ güi, jare oguapɨ retata Tumpa iporoocuaia pe --jei--. 30 Erei pemaendúa cuae re: Amogüe añave oñemomichi vae oñemboeteucata co, jare amogüe añave oñemboete vae oñembotaɨcueucata co --jei. 31 Jocuae ara yogüeru Jesús oia pe amogüe fariseo reta. Jae reta jei Jesús pe: --Ecua cuae güi. Echa Herodes oipota ndeyucauca. 32 Jayave Jesús jei chupe reta: --Herodes co jae metei aguara rami. Pecua ipɨri jare pemombeu chupe quirai jecuae amondota aña reta oya jese vae reta güi jare ambogüerata imbaerasɨ vae reta añave jare pɨareve. Jare coerambue opata co cheparavɨquɨ --jei--. 33 Añete co, icavi co aparavɨquɨ vaera añave jare pɨareve jare coerambue. Echa Jerusalén peño judío reta oyuca Tumpa iñee omombeu vae reta --jei--. 34 Jerusalén pegua reta, pe reta peyuca Tumpa iñee omombeu vae reta. Pe reta peyapi ita pe peyuca Tumpa ombou peve vae reta. Jeta vese ma chequɨreɨ tei pomboatɨ, uru omboatɨ imembɨ reta ipepo igüɨ pe rami, erei pe reta mbaeti peipota --jei--. 35 Mase, perenta oñemboaita. Che jae peve, ngaraa ma cherecha pere regua: Toñemboeteuca ñandeYa jee re ou vae --jei.

Lucas 14

1 Jare metei mbutuu iara pe Jesús ojo oique metei fariseo reta itenondegua jo pe ocaru vaera jae ndive. Jare fariseo reta omae ñogüɨnoi Jesús re. 2 Jare Jesús oecha joco pe metei cuimbae opaete jete iruru vae. 3 Jayave Jesús oparandu mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta pe: --¿Jei pa mboroócuai ñandepuere ñambogüera quia mbutuu iara pe? 4 Erei jae reta quiriiño. Jayave Jesús oñono ipo cuimbae imbaerasɨ vae re jare ombogüera. Jayave jei chupe ojo vaera. 5 Jayave Jesús jei ye joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: --Pemburica ani pegüeye oasavi yave metei ɨvɨcua pe mbutuu iara pe, jupivei peo penoe joco güi --jei. 6 Jare joco pe ñogüɨnoi vae reta mbaeti mbae ipuere jei Jesús pe cuae regua. 7 Jayave Jesús oecha quirai opaete o iya oparea chupe vae reta oiparavo tenda icavi vae. Jayave jei chupe reta omojaanga reve: 8 --Metei cuimbae oparea ndeve yave mendaa pe, agüɨye eguapɨ tenda tenondegua vae pe. Echa güɨramoi o iya oparea vi iru omboete yae ndegüi vae pe --jei--. 9 Jayave o iya güeruta jocuae iru vae reguapɨa pe jare jeita ndeve: Emee cuae cuimbae pe nerenda. Jayave nde nemarata co reo reguapɨ tenda taɨcuegua vae pe --jei--. 10 Erei o iya oparea ndeve yave, ecua eguapɨ tenda taɨcuegua vae pe. Echa ou yave o iya, güɨramoi jeita ndeve: Cheamingo, ecua eguapɨ metei tenda tenondegua vae pe. Jocorai reñemboeteucata opaete yogüeru ocaru vaera vae reta jovaque --jei--. 11 Echa oime yave quia oñemboete vae, oñemomichiucata co. Jare oime yave quia oñemomichi vae, oñemboeteucata co --jei. 12 Jayave Jesús jei o iya pe: --Reipota yave reporomongaru, agüɨye eparea neamingo reta jare nerentara reta jare nerentaɨgua oicocatu vae reta pe. Echa chupe reta reparea yave, jae reta opareata ndeve nde reparea chupe reta rambue --jei--. 13 Erei reipota yave reporomongaru, eparea paravete vae reta jare iporovaicho mbae vae reta jare icocho vae reta jare jesa mbae vae reta pe --jei--. 14 Jocorai reyapo yave, Tumpa nemovendiseta. Echa jae reta ngaraa ipuere nemongaru. Erei Tumpa omboecoviata ndeve jupi vae reta oicove ye yave yogüeru omanogüe vae reta ipɨte güi --jei. 15 Jare metei jae ndive oguapɨ oi mesa pe vae cuae oendu yave, jei Jesús pe: --Tumpa iporoocuaia pe ocaruta vae oñemovendiseta co. 16 Jayave Jesús jei chupe: --Metei cuimbae oyapouca jeta tembíu jare oparea jeta vae pe ocaru vaera. 17 Tembíu oyɨ ma yave, omondo jembiócuai jei vaera oparea chupe vae reta pe: Peyu. Echa opaete oñemocatɨro ma --jei, jei--. 18 Erei metei ñavo jei tembiócuai pe mbaeti co ipuere ojo. Metei vae jei chupe: Agua ma checora jare icavi co aja vaera amae jese. Jae rambue mbaeti chepuere aja. Ere ndeya pe iñɨro vaera cheve --jei, jei--. 19 Jare iru vae jei chupe: Agua ma diez güeye. Ajata amboporova reta. Jae rambue mbaeti chepuere aja. Ere ndeya pe iñɨro vaera cheve --jei, jei--. 20 Jare iru vae jei chupe: Amenda ramo ete. Jae rambue mbaeti chepuere aja --jei, jei--. 21 Jayave tembiócuai ou ye iya pɨri jare omombeu chupe opaete cuae regua. Jayave iya jei jembiócuai pe: Ecua voi opaete tape reta rupi jare eru cuae pe paravete vae reta jare iporovaicho mbae vae reta jare icocho vae reta jare jesa mbae vae reta --jei, jei--. 22 Oyapo ma yave jocorai, tembiócuai jei iya pe: Cheya, ayapo ma ndeporoócuai, jare oime vɨteri iru vae reta jendara --jei, jei--. 23 Jayave iya jei jembiócuai pe: Ecua ye opaete tape reta rupi jare ere revae chupe vae reta pe yogüeru vaera, tɨnɨe vaera chero --jei, jei--. 24 Echa che jae peve, mbaeti metei ave jocuae tenonde voi aparea chupe vae ocaruta chero pe --jei, jei. 25 Jare jeta yae vae oñemboatɨ Jesús oia pe. Jayave Jesús omae jese reta jare jei chupe reta: 26 --Oime yave quia oipota ojo cherupíe vae, mbaeti yave cheraɨu yae tu jare ichɨ jare jembireco jare imichia reta jare jentara reta güi, jare oyeaɨu yae yave chegüi, ngaraa ipuere oico cheremimboera --jei--. 27 Jare oime yave quia mbaeti ovoɨ güɨraja icurusu ojo vaera cherupíe vae, ngaraa ipuere oico cheremimboera --jei--. 28 Metei cuimbae iquɨreɨ yave oyapo torre, oguapɨta rani oipapa vaera mbovɨ ra jepɨta, oicuaa vaera icorepoti oupitɨta ra opa oyapo vaera --jei chupe reta--. 29 Echa mbaeti yave oyapo jocorai, güɨramoi oñonota torre iguapɨara, erei ngaraa oupitɨ icorepoti opa oyapo vaera. Jae rambue opaete oecha vae reta oyoyaita jocuae cuimbae --jei--. 30 Echa jei retata: Jocuae cuimbae omboɨpɨ tei oyapo torre, erei mbaeti ipuere opa oyapo --jeita, jei--. 31 Jae ramiño vi metei mburuvicha guasu iquɨreɨ yave ojo oñoraro iru mburuvicha guasu ndive, oguapɨta rani oñemongueta cavi vaera jese, oicuaa vaera jocuae diez mil isundaro reta ipuereta ra omoamɨri jocuae veinte mil sundaro reta jovaicho güɨnoi vae --jei--. 32 Echa oñemongueta yave isundaro reta ngaraa omoamɨri jovaicho isundaro reta, mombɨrɨ vɨteri jovaicho güi oi rambueve, omondota quia oyerure vaera chupe agüɨye vaera oñoraro jae ndive --jei--. 33 Jae ramiño vi oime yave quia pepɨte pe opaete imbaembae mbaeti oeya vae, ngaraa ipuere oico cheremimboera --jei chupe reta--. 34 Yuquɨ icavi co yau vaera. Erei mbaeti ma yave jembochɨ, ¿Quiraita ra jembochɨ ye? --jei--. 35 Mbaeti ma mbaera icavi. Mbaeti yepe ɨvɨ peguara icavi. Ñamomboño. Ipuere oendu vae toyeapɨsaca cuae re --jei.

Lucas 15

1 Jayave oñemboatɨ Jesús oia pe jeta mburuvicha peguara ocovara vae reta jare teco icavi mbae vae oyapo vae reta. 2 Jayave fariseo reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta iñeenguru jese. Jae reta jei: --Cuae cuimbae oñemoiru teco icavi mbae vae oyapo vae reta ndive, jare ocaru jae reta ndive. 3 Jayave Jesús jei chupe reta omojaanga reve: 4 --Metei cuimbae güɨnoi yave cien vecha reta, omocañɨ yave metei, oeya iru noventa y nueve ñuu pe jare ojo oeca ocañɨ vae ovae chupe rupi --jei--. 5 Jare ovae ma chupe yave, ovoɨ güeru ye iyatiɨ re oyerovia reve --jei--. 6 Jare ou ye ovae yave jenta pe, omboatɨ opaete iamingo reta jare jentaɨgua reta, jare jei chupe reta: Peyerovia che ndive. Avae ma chevecha ocañɨ vae --jei, jei--. 7 Che jae peve, jae ramiño vi ara pegua reta oyerovia yaeta iyoa vae oeya yave iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae. Mbaetita jocorai oyerovia noventa y nueve jupi vae reta re. Echa jae reta mbaeti güɨnoi ñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe --jei--. 8 Jae ramiño vi metei cuña güɨnoi yave diez corepoti, omocañɨ yave metei, omoendɨ mechero jare otupei opaete o rupi. Oeca cavi ovae chupe rupi --jei--. 9 Jare ovae ma chupe yave, omboatɨ opaete iaminga reta jare jentaɨgua reta, jare jei chupe reta: Peyerovia che ndive. Avae ma corepoti amocañɨ vae --jei, jei--. 10 Che jae peve, jae ramiño vi araɨgua Tumpa pe oyeócuai vae reta oyerovia yae iyoa vae oeya yave iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae --jei. 11 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --Metei cuimbae güɨnoi mócoi taɨ. 12 Jare taɨ taɨcuegua vae jei tu pe: Cheru, emee cheve añave voi mbaembae nde remano ma yave anoita vae --jei, jei--. Jayave tu omboyao imbaembae omee taɨ reta pe --jei--. 13 Jayave mbovɨ ara rupi taɨ taɨcuegua vae omboatɨ opaete imbaembae jare ojo mombɨrɨ ambué ɨvɨ pe. Joco pe oyapo jeta arete jare jocorai omongata opaete icorepoti --jei--. 14 Jare opa icorepoti omongata yave, ou caruai tuicha vae jocuae ɨvɨ pe, jare cuimbae mbaeti ma mbae güɨnoi jou vaera --jei--. 15 Jayave ojo oyerure metei jocuae tenta pegua pe omee vaera chupe mbaravɨquɨ. Jayave jocuae tenta pegua omondo cuimbae ico pe omongaru vaera cuchi reta --jei--. 16 Jare cuimbae oipota tei oñemoɨvata ɨvope reta cuchi reta jou vae pe. Jare mbaeti quia omee chupe jou vaera --jei--. 17 Jare cuimbae oicuaa ma quirai oyapo mbaeti iyaracuaa vae oyapo rami. Jayave jei iyeupe ipɨa pe: Cheru omombaravɨquɨ vae reta jeta yae güɨnoi jou vaera. Erei che amanota ai ñɨmbɨaɨ güi --jei, jei--. 18 Taja cuae güi cheru pɨri jare tae chupe: Cheru, cheyoa ma Tumpa cotɨ jare ndecotɨ vi. 19 Mbaeti ma jupi aico vaera nderaɨra. Emee cheve mbaravɨquɨ iru remombaravɨquɨ vae reta pe remee rami --jaeta, jei, jei--. 20 Jayave ojo joco güi tu jenta cotɨ. Erei mombɨrɨ vɨteri oi rambueve, tu oecha jare oiparareco. Jayave tu osɨi oovaiti taɨ, jare oicuava jare oiyurupɨte --jei--. 21 Jayave taɨ jei tu pe: Cheru, cheyoa ma Tumpa cotɨ jare ndecotɨ vi. Mbaeti ma jupi aico vaera nderaɨra --jei, jei--. 22 Erei tu jei jembiócuai reta pe: Peru voi temimonde icavi yae vae pemondeuca chupe. Jae ramiño vi peñono moacavera ipoaca re jare mbɨapaa ipɨ re --jei, jei--. 23 Jare peru cuae pe vaca-raɨ amonguɨra vae peyuca. Yacaru jare yayapo arete --jei, jei--. 24 Echa tenonde yave cuae cheraɨ metei omanogüe vae rami co cheve, erei añave oicove ye ma cheve. Tenonde yave ocañɨ chegüi, erei añave avae ye ma chupe --jei, jei--. Jare omboɨpɨ reta oyapo arete --jei--. 25 Jare taɨ tenondegua vae oparavɨquɨ oi co pe. Jare ou ye ovae yave coiño o güi, oendu oñemimbɨ ñogüɨnoi o pe --jei--. 26 Jayave oeni metei tu jembiócuai jare oparandu chupe mbae ra co jocuae oendu vae --jei--. 27 Jayave tembiócuai jei chupe: Nderɨvɨ ou ye ma, jare nderu oyucauca vaca-raɨ omonguɨra vae, taɨ ou ye icavi ovae rambue --jei, jei--. 28 Jayave taɨ tenondegua vae pochɨ jare mbaeti oique o pe. Jayave tu oe o güi jare jei taɨ pe oique vaera --jei--. 29 Jayave taɨ tenondegua vae jei tu pe: Mase, jeta año ma ayeócuai ndeve. Jecuaeño ayapo ndeporoócuai. Erei mbaeti etei remee cheve cavara-raɨ yepe, ayapo vaera arete cheamingo reta ndive --jei, jei--. 30 Jare cuae nderaɨ oico cuña aguasa rupi oico vae reta ndive jare jocorai omongata opaete nde remee chupe vae. Erei jae ou ye ovae rupive, reyucauca chupe vaca-raɨ remonguɨra vae --jei, jei--. 31 Jayave tu jei taɨ tenondegua vae pe: Cheraɨ, jecuaeño nde reico che ndive, jare opaete chembae nembae co --jei, jei--. 32 Icavi co arete yayapo vaera, jare yayerovia vaera. Echa tenonde yave cuae nderɨvɨ metei omanogüe vae rami co cheve, erei añave oicove ye ma cheve. Tenonde yave ocañɨ chegüi, erei añave avae ye ma chupe --jei, jei.

Lucas 16

1 Jare Jesús jei jemimboe reta pe: --Oico metei cuimbae oicocatu vae jare jembiócuai vi. Jeracua cuimbae pe quirai jembiócuai omongata imbaembae --jei--. 2 Jayave cuimbae oeni jembiócuai jare jei chupe: ¿Mbae pa co cuae nereracua cheve vae? Emombeu cheve mbae reyapo opaete chembaembae ndive vae. Echa romoeta co --jei, jei--. 3 Jayave tembiócuai jei iyeupe ipɨa pe: ¿Mbae ra ayapota? Echa cheya chemoeta. Mbaeti chepuere ayoo ɨvɨ corepoti amongana vaera. Mbaeti vi chepuere ayerure iru vae reta pe mbaembae re. Echa chemarata co --jei, jei--. 4 Aicuaa ma mbae ayapota vae. Corai ayapo yave, cheya chemoe ma yave, iru vae reta oñangarecota cheré --jei, jei--. 5 Jayave omondo omombeu vaera opaete iya pe mbae re ipía vae reta yogüeru vaera ipɨri. Jayave oparandu metei vae pe: ¿Mbovɨ pa ndepía cheya pe? --jei, jei--. 6 Cien litro aceite --jei, jei--. Jayave tembiócuai jei chupe: Co oi ndetupapire. Eguapɨ voi jare eicuatía cincuenta litro --jei, jei--. 7 Jayave oparandu iru vae pe: ¿Mbovɨ pa ndepía cheya pe? --jei, jei--. Cien arroba trigo --jei, jei--. Jayave tembiócuai jei chupe: Co oi ndetupapire. Eicuatía ochenta arroba --jei, jei--. 8 Jare cuimbae oicocatu vae jei jembiócuai jupi mbae vae oyapo vae pe: Icavi yae reyapo ndeyeupe. Ndearacuaa co --jei, jei--. Echa cuae ɨvɨ pegua reta iyaracuaa yae corepoti re Tumpa pe oyeócuai vae reta güi --jei--. 9 Jeta vese corepoti oyeporu icavi mbae vae oyeapo vaera. Erei che jae peve, peiporu pecorepoti peyapo vaera peamingo retara. Echa pemano yave, peeyata pecorepoti mbaeti peiporu vae. Erei peyapo yave peamingo retara, jae reta pemboresiveta perenta opa mbae vae pe --jei Jesús chupe reta--. 10 Oime yave quia ñandepuere yarovia catu mbae michi vae re vae, ñandepuere vi yarovia catu mbae tuicha vae re. Jae ramiño vi oime yave quia oporombotavɨ mbae michi vae re vae, oporombotavɨta vi mbae tuicha vae re --jei--. 11 Jae rambue mbaeti yave Tumpa ipuere pererovia catu corepoti re - echa jeta vese corepoti oyeporu icavi mbae vae oyeapo vaera - ngaraa vi pererovia catu mbaembae icavi vae ara pegua re --jei--. 12 Jare oime yave quia mbaeti ñandepuere yarovia catu iru vae icorepoti re vae, ngaraa ñamee chupe corepoti güɨnoi vaera iyeupeguara --jei--. 13 Metei tembiócuai oipota yave oyeócuai mócoi iya pe, omotareɨta metei iya jare oaɨuta iru iya, ani oparavɨquɨ cavita metei iya pe jare güɨroɨrota iru iya. Mbaeti pepuere peyeócuai Tumpa pe corepoti peaɨu reve --jei. 14 Jare fariseo reta cuae oendu yave, oyóyai Jesús. Echa jae reta oipota yae corepoti. 15 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pe reta peñembojupi iru vae reta jovaque. Erei Tumpa oicuaa pepɨa pe oi vae. Jare yepe tei iru vae reta pemboete yae, erei Tumpa oicuaa peyapo vae icavi mbae yae co --jei--. 16 Ndei Juan ou mbove, Tumpa omombeu ñandeve yayapo vaera mboroócuai jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta jeigüe. Erei Juan omboɨpɨ omombeu ñee icavi vae Tumpa iporoocuaia regua, jare opaete vae oipota yae oique Tumpa iporoocuaia pe --jei--. 17 Ara jare ɨvɨ opata. Erei mbaeti etei ñandepuere ñamboai mboroócuai --jei--. 18 Oime yave quia omombo jembireco vae, güɨreco yave iru vae jembirecora, oñuvanga menda re. Jare oime yave quia oñemombo ma vae güɨreco vae, jae vi oñuvanga menda re --jei--. 19 Oico metei cuimbae oicocatu vae temimonde ipora yae vae güɨnoi vae. Jecuaeño oñemonde cavi yae jare ara ñavo oyapo arete --jei--. 20 Jare oico vi iru cuimbae Lázaro jee vae. Cuae cuimbae jecuaeño oyerure iru vae reta pe mbaembae re. Lázaro icaracha yae. Ara ñavo iru vae reta omoñeno Lázaro cuimbae oicocatu vae jonque jóvai --jei--. 21 Lázaro oipota jou tembíu iperasoraso cuimbae oicocatu vae imesa güi oa vae. Jare ñaɨmba reta yogüeru oere Lázaro icaracha reta --jei--. 22 Jare metei ara cuimbae jecuaeño oyerure iru vae reta pe mbaembae re vae omano, jare araɨgua reta güɨraja Abraham oia pe. Jae ramiño vi cuimbae oicocatu vae omano jare oñeotɨuca --jei--. 23 Jare cañɨtei pe cuimbae oicocatuse vae oiporara yae oi. Jayave jovaɨva jare oecha Abraham mombɨrɨ oi chugüi. Oecha vi Lázaro Abraham ndive --jei--. 24 Jayave iñeeata reve jei: Cheru Abraham, cheparareco. Embou Lázaro oñono vaera ipoacaapɨ ɨ pe omoaquɨ vaera checu. Echa aiporara yae ai cuae tata pe --jei, jei--. 25 Erei Abraham jei chupe: Cheraɨ, nemaendúa quirai nde reico ɨvɨ pe rambueve, nde renoi mbaembae icavi vae. Jae ramiño vi Lázaro oico ɨvɨ pe rambueve, mbaembae icavi mbae vae oyeapo chupe. Erei añave jae ipɨacatu oi jare nde reiporara rei --jei, jei--. 26 Jae ramiño vi oime ñanepau pe mbaeti etei ñandepuere yaasa vae. Jae rambue roipota yave rojo pepɨri, mbaeti orepuere. Jae ramiño vi peipota yave peyu orepɨri, mbaeti pepuere --jei, jei--. 27 Jayave cuimbae oicocatuse vae jei ye Abraham pe: Cuae jeco pegua ayerure ndeve, cheru, remondo vaera Lázaro cheru jenta pe --jei, jei--. 28 Echa che oime anoi cinco cherɨvɨ. Emondo omombeu vaera chupe reta, agüɨye vaera jae reta vi yogüeru cuae roiporaraa pe --jei, jei--. 29 Jayave Abraham jei chupe: Oime güɨnoi Moisés iporoócuai jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatiagüe vae. Tomongueta reta jocuae --jei, jei--. 30 Jayave cuimbae oicocatuse vae jei Abraham pe: Ngaraa omongueta reta, cheru Abraham. Erei oyecuaa yave chupe reta omanogüe vae, oeya retata iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae --jei, jei--. 31 Jayave Abraham jei ye chupe: Mbaeti yave oipota oyeapɨsaca Moisés iporoócuai jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatiagüe vae re, ngaraa oyapo Tumpa jei oyapo vaera vae yepe tei quia oicove ye ojo chupe reta omanogüe vae reta ipɨte güi --jei, jei.

Lucas 17

1 Jayave Jesús jei jemimboe reta pe: --Jecuaeño yogüɨrecota oporomboavai vae reta. Erei oporomboavai vae ñavo oiporarata co --jei--. 2 Icavita tei co iru vae reta oñapɨti vaera iyayu rupi metei ita tuicha vae ombaeso pɨpe vae jare omombo vaera ɨ guasu pe agüɨye vaera oyapouca tei metei cuae michia pe mbaeyoa --jei--. 3 Peñeandu. Nderɨvɨ oyapo yave icavi mbae vae ndeve, neñeengueta chupe. Jare jae ipɨatɨtɨ yave jese, neɨro chupe --jei--. 4 Jare oyapo yave icavi mbae vae ndeve siete vese metei ara pe, jare jei yave ndeve siete vese jocuae ara pe ipɨatɨtɨ co jese, neɨro chupe --jei. 5 Jayave ñandeYa jemimondo reta jei chupe: --Emombeu oreve quirai oreporogüɨrovia ipuere oñemoiru. 6 Jayave ñandeYa jei chupe reta: --Güɨramoi peporogüɨrovia michi yae metei mostaza jaɨgüe michi yae rami. Erei jocuae nunga mborogüɨrovia penoi yave, pepuereta pere cuae ɨvɨra sicómoro jee vae pe: Ecua cuae güi epɨta ɨ guasu pe, jare ɨvɨra oyapota peregüe --jei--. 7 Güɨramoi metei tembiócuai ojo co pe oara vaera ani omongaru vaera maemɨmba reta. Iparavɨquɨ opa ma oyapo yave, ou ye iya jo pe. Erei iya mbaeti etei jei chupe: Eyu eguapɨ cuae mesa pe ecaru. Mbaeti jocorai jei --jei--. 8 Echa iya jei chupe: Ecua rani emboyɨ mbae jau vaera. Jayave eipoepɨ neremimonde reru vaera cheve cherembiura. Jare che opa ma acaru yave, ndepuereta recaru --jei, jei--. 9 Jare iya mbaeti etei omee yasoropai jembiócuai pe jembiócuai oyapo jeigüe rambue --jei--. 10 Jae ramiño vi pe reta peyapo ma yave opaete Tumpa jei peve peyapo vaera vae, pere peyeupe: Mbaeti mbae ayapo añemboeteuca vaera cheYa pe. Echa jaeño ayapo jupi ayapo vaera vae. Jocorai pere --jei. 11 Jare Jesús ojoñoi Jerusalén cotɨ. Jayave ojo ovae Samaria jare Galilea ipau pe. 12 Jare ojo metei tenta pe ovae, jare joco pe yogüeru Jesús cotɨ diez cuimbae ipire ocúi vae reta. Erei jae reta opɨta mombɨrɨ Jesús güi. 13 Jayave jae reta iñeeata reve jei Jesús pe: --Jesús, oporomboe vae, oreparareco. 14 Jare Jesús oecha reta yave, jei chupe reta: --Pecua sacerdote reta pɨri, jae reta omae vaera peré --jei. Jare yogüɨraja rambueve, güɨramoiño mbaeti ma ocúi ipire. 15 Jare metei cuimbae ou ye iru cuimbae reta ipɨte güi jare iñeeata reve jei: --Tumpa toñemboeteuca. Echa oicuaa ocuera ma co imbaerasɨ güi. 16 Jayave oyeatɨca Jesús jóvai jare omee yasoropai chupe. Jae co Samaria pegua. 17 Jayave Jesús jei: --Ambogüera diez cuimbae reta. Erei nueve mbaeti yogüeru ye --jei--. 18 Cuae meteiño ou ye omboete vaera Tumpa. Jare cuae mbaeti co judío --jei. 19 Jayave jei cuimbae pe: --Epúa eñemboɨ jare ecua nerenta pe. Recuera ma, rerovia cheré rambue --jei. 20 Jare fariseo reta oparandu Jesús pe quirai yave ra oyecuaata Tumpa iporoocuaia. Jayave Jesús jei chupe reta: --Tumpa iporoocuaia ngaraa oyecuaa pe reta pesareco jese vae rupi --jei--. 21 Jae ramiño vi ngaraa quia jei: Mase, co oi, ani: Mase, pee oi. Echa Tumpa iporoocuaia pepɨte pe oi --jei. 22 Jayave Jesús jei jemimboe reta pe: --Outa ara reta peipota vaera tei cherecha - che cuimbaera ayeapo vae - metei ara yepe, erei ngaraa cherecha --jei--. 23 Jayave iru vae reta jeita peve: Mase, co oi, ani: Mase, pee oi. Erei agüɨye pecua jae reta ndive --jei--. 24 Tamojaanga amavera. Amavera oyecuaa opaete ara re. Jae ramiño vi che cuimbaera ayeapo vae ayecuaata opaete vae pe ayu ye yave --jei--. 25 Erei aiporara yaeta rani jare añave yogüɨreco vae reta ngaraa oipota ayeapo vaera juvicha guasura --jei--. 26 Peicuaa co quirai ɨvɨ pegua reta oyapo icavi mbae vae Noé oico rambueve. Jae ramiño vi oyapo retata icavi mbae vae che cuimbaera ayeapo vae ayu yeta yave --jei--. 27 Echa Noé oico rambueve, ɨvɨ pegua reta ocaruñoi jare ocauñoi, jecuaeño cuimbae reta omenda cuñatai reta ndive jare tu reta omee tayɨ reta cuimbae reta pe omenda jae ndive vaera. Erei metei ara Noé oique jocuae buque pe. Jayave ou ɨporu guasu jare oyuca opaete vae --jei--. 28 Jae ramiño vi Lot oico rambueve, Sodoma pegua reta ocaruñoi jare ocauñoi jare jecuaeño ogua mbaembae jare omee mbaembae, jare jecuaeño omaetɨ jare oyapo jo retara --jei--. 29 Erei jocuae ara Lot oe Sodoma güi yave, Tumpa ombou tata jare azufre jare opa oyuca Sodoma pegua reta --jei--. 30 Jocoraita vi oyeapo che cuimbaera ayeapo vae ayecuaa yave --jei--. 31 Jocuae ara oime yave metei cuimbae ovapɨa re oparavɨquɨ oi vae, ovapɨa güi ogüeyɨ yave, agüɨye toique jo pe güɨraja vaera imbaembae. Jae ramiño vi oime yave metei cuimbae co pe oparavɨquɨ oi vae, agüɨye tojo ye jo pe --jei Jesús chupe reta--. 32 Pemaendúa Lot jembireco pe oyeapo vae re --jei--. 33 Oipota oñovatu jecove vae ngaraa ipuere oñovatu. Erei jocuae omoeterengata jecove vae oñovatuta co --jei--. 34 Che jae peve, jocuae pɨtu mócoi vae oñenota ñogüɨnoi jupa pe. Tumpa güɨrajaucata metei vae jare iru vae opɨtata jupa pe --jei--. 35 Jae ramiño vi mócoi cuña reta ombaesota ñogüɨnoi. Tumpa güɨrajaucata metei cuña jare iru cuña opɨtata joco pe --jei--. 36 Jae ramiño vi mócoi cuimbae reta oparavɨquɨta ñogüɨnoi co pe. Tumpa güɨrajaucata metei cuimbae jare iru cuimbae opɨtata co pe --jei. 37 Jayave Jesús jemimboe reta oparandu chupe: --OreYa, ¿quiape pa oyeapota cuae? Jayave Jesús jei chupe reta: --Omano vae jetegüe oia pe oñemboatɨta chucha reta.

Lucas 18

1 Jare metei ara Jesús imiari ye jemimboe reta pe omojaanga reve. Oipota oicuauca chupe reta quirai icavi co jecuaeño oyerure vaera Tumpa pe jare agüɨye vaera icuérai chugüi. 2 Jae rambue jei chupe reta: --Oico metei tenta pe metei cuimbae oporojaa vae. Mbaeti oquɨye Tumpa güi jare güɨroɨro iru vae reta --jei--. 3 Jae ramiño vi oico jocuae tenta pe metei cuña imemano vae. Metei ara cuña imemano vae ojo oporojaa vae pɨri jare jei chupe: Cherepɨ cherovaicho güi --jei, jei--. 4 Oporojaa vae mbaeti mbae oyapo oepɨ vaera cuña. Erei mbovɨ ara rupi jei iyeupe ipɨa pe: Yepe tei mbaeti aquɨye Tumpa güi jare aroɨro iru vae reta, 5 erei cuae cuña imemano vae chemambeco rambue, aepɨta co. Echa mbaeti yave, jecuaeño outa chepɨri jare ngaraa omaeño aputuu --jei, jei. 6 Jayave ñandeYa jei ye: --Jocorai co jei jocuae oporojaa vae jupi mbae vae oyapo vae. 7 Erei Tumpa jupi co. Jae rambue oepɨta co oiparavo vae ara rupi jare pɨtu rupi oyerure chupe vae reta, yepe tei güɨramoi ngaraa oepɨ raivi --jei--. 8 Che jae peve, ɨmambae Tumpa oepɨ retata. Erei che cuimbaera ayeapo vae ayu ye yave ɨvɨ pe, ¿oimeta ra ñogüɨnoi oporogüɨrovia vae reta? --jei. 9 Jare Jesús oia pe ñogüɨnoi amogüe oñembojupi iñemongueta pe vae. Jae reta güɨroɨro iru vae reta. Jare Jesús jei chupe reta omojaanga reve: 10 --Mócoi cuimbae yogüɨraja Tumpa jo pe oyerure vaera Tumpa pe. Metei vae fariseo co jare iru vae mburuvicha peguara ocovara vae co --jei--. 11 Fariseo oñemboɨ jare oyerure iyeupe ipɨa pe corai: Tumpa, amee yasoropai ndeve. Echa che mbaeti aico iru cuimbae reta yogüɨreco rami. Che mbaeti aporombotavɨ apɨro vaera quia güi imbaembae. Mbaeti ayapo jupi mbae vae. Mbaeti añuvanga menda re. Mbaeti vi ayapo jocuae mburuvicha peguara ocovara vae oyapo rami --jei, jei--. 12 Che ayecuacu tembíu güi mócoi vese semana ñavo, jare amee ndeve diezmo opaete anoi vae güi --jei, jei--. 13 Jare mburuvicha peguara ocovara vae oñemboɨ mombɨrɨ fariseo güi, jare mbaeti oipota jovaɨva. Jaeño ocua iyee ipɨtía re jare jei: Tumpa, cheparareco. Echa che cheyoa co --jei, jei--. 14 Che jae peve, Tumpa iñɨro mburuvicha peguara ocovara vae pe imbaeyoa reta re, jare jae ojo ye jenta pe. Erei mbaeti iñɨro fariseo pe imbaeyoa reta re. Echa oime yave quia oñemboete vae, oñemomichiucata co. Jare oime yave quia oñemomichi vae, oñemboeteucata co --jei. 15 Jare amogüe vae güeru Jesús oia pe michia reta Jesús oñono vaera ipo jese reta. Erei Jesús jemimboe reta oecha reta yave, oñeengata güeru vae reta pe. 16 Erei Jesús oeni michia reta jare jei jemimboe reta pe: --Pemaeño michia reta re yogüeru vaera che aia pe. Agüɨye peyopia. Echa cuae nunga oyeócuai Tumpa pe iporoocuaia pe --jei--. 17 Añete che jae peve, mbaeti yave peipota Tumpa peócuai vaera metei michia oipota rami, ngaraa peico Tumpa iporoocuaia pe --jei. 18 Jare metei mburuvicha jei Jesús pe: --Oporomboe vae, nde ndepɨacavi co. ¿Mbae pa ayapota, anoi vaera tecove opa mbae vae? --jei. 19 Jayave Jesús jei chupe: --¿Maera pa rere cheve: Ndepɨacavi co? Mbaeti quia ipɨacavi, jaeño Tumpa --jei--. 20 Nde reicuaa co mboroócuai reta: “Agüɨye eñuvanga menda re. Agüɨye eporoyuca. Agüɨye nemonda. Agüɨye ndeapu iru vae re. Emboete nderu jare ndesɨ” --jei Jesús chupe. 21 --Mbaeti ayavɨ metei ave cuae mboroócuai reta chemichi güive --jei. 22 Jare Jesús cuae oendu yave, jei chupe: --Oime mbae oata reyapo vaera. Emee opaete mbaembae renoi vae corepoti re, jare emee corepoti paravete vae reta pe, jare reicocatuta ara pe. Jayave eyu cherupíe --jei. 23 Erei mburuvicha cuae oendu yave, ipɨatɨtɨ yae. Echa oicocatu yae. 24 Jare Jesús oecha yave mburuvicha ipɨatɨtɨ opɨta, jei: --Yavai yaeta co oicocatu vae reta oique vaera Tumpa iporoocuaia pe. 25 Yavai yae oicocatu vae oique vaera Tumpa iporoocuaia pe, maemɨmba camello jee vae yuu mi jesacua rupi oasa vaera güi --jei. 26 Jayave cuae oendu vae reta jei: --Jocorai yave, ¿quia pa ipuere oñemboasauca? 27 Jayave Jesús jei chupe reta: --Ɨvɨ pegua reta mbaeti ipuere oñemboasa. Erei Tumpa ipuere oporomboasa --jei. 28 Jayave Pedro jei Jesús pe: --Mase, ore opaete mbae roeya, royu vaera nderupíe. 29 --Añete che jae peve --jei Jesús--, oime yave quia oeya jo, ani tu, ani ichɨ, ani tɨqueɨ reta, ani tɨvɨ reta, ani jembireco, ani imichia reta Tumpa iporoocuaia jeco pegua vae, 30 jeta yae jecoviata chupe ɨvɨ pe oico rambueve, jare taɨcue rupi Tumpa omeeta chupe tecove opa mbae vae --jei. 31 Jayave Jesús oeni jocuae doce jemimboe reta, jare jei chupe reta: --Mase, yaja co Jerusalén cotɨ, jare opaete Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatiagüe cuimbaera oyeapo vae regua oyeapota co cheve --jei-- 32 Echa iru vae reta chemoeterengata judío mbae vae reta pe. Jare jae reta cheyoyaita, oyapota icavi mbae vae cheve, jare ondɨvɨta cheré --jei--. 33 Jayave chenupata chicote pe jare cheyucata. Erei mboapɨ ara rupi aicove yeta ayu omanogüe vae reta ipɨte güi --jei. 34 Erei Jesús jemimboe reta mbaeti oicuaa mbae ra oipota jei cuae Jesús jei chupe reta vae. Yavai yae chupe reta oicuaa vaera mbae jei vae. 35 Jare Jesús coiño ma ou Jericó güi yave, metei cuimbae jesa mbae vae oguapɨ oyerure oi tape jembeɨ pe. 36 Jae oendu jeta vae oasa ñogüɨnoi jocoropi, jare oparandu mbae ra oyeapo oi. 37 Jayave oasa vae reta omombeu chupe Jesús Nazaret pegua oasa co ojo. 38 Jayave jesa mbae vae iñeeata reve jei: --Cheparareco, Jesús. Nde co jae David Taɨ --jei. 39 Jeta joco pe ñogüɨnoi vae reta oñeengata chupe. Oipota tei omoquirii. Erei jesa mbae vae jecuae iñeeata reve jei: --Nde co jae David Taɨ. Cheparareco --jei. 40 Jayave Jesús opɨta, jare jei joco pe ñogüɨnoi vae reta pe güeru vaera jesa mbae vae. Jare jesa mbae vae ou yave Jesús oia pe, Jesús oparandu chupe: 41 --¿Mbae pa reipota ayapo vaera ndeve? --Tamae, cheYa --jei. 42 Jayave Jesús jei chupe: --Emae. Recuera ma, rerovia cheré rambue --jei. 43 Jare jupivei ipuere omae, jare ojo Jesús jaɨcue omboete Tumpa reve. Jare opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta vi cuae oecha yave, omboete Tumpa.

Lucas 19

1 Jare Jesús oique Jericó pe jare ojo ye joco güi. 2 Jare oico joco pe metei cuimbae Zaqueo jee vae. Jae co mburuvicha peguara ocovara vae reta itenondegua. Oicocatu co. 3 Jare Zaqueo oipota tei oecha Jesús. Erei mbaeti ipuere. Echa jeta yae vae ñogüɨnoi Jesús oasaa rupi, jare Zaqueo mbaeti co ipucu. 4 Jae rambue Zaqueo osɨi metei ɨvɨra sicómoro jee vae tape jembeɨ pe oi vae pe, jare oyeupi jese oecha vaera Jesús. Echa Jesús oasata jocoropi. 5 Jare Jesús ojo ovae yave ɨvɨra oia pe, jovaɨva jare oecha Zaqueo. Jayave jei chupe: --Egüeyɨ, Zaqueo. Echa añave aipota apou ndepɨri --jei. 6 Jayave Zaqueo ogüeyɨ voi, jare güɨraja Jesús jo pe oyerovia reve. 7 Jare opaete iru vae reta cuae oecha yave, iñeenguru. Jei reta: --Jae ojo opou metei cuimbae iyoa vae pɨri. 8 Erei Zaqueo oñemboɨ ñandeYa jóvai jare jei chupe: --Mase, cheYa, ameeta chembaembae mbɨte rupi paravete vae reta pe. Jare oime yave quia apɨro mbae chugüi vae irundɨ ye ye amboecoviata chupe --jei. 9 Jayave Jesús jei chupe: --Cuae ara ñemboasa ou cuae o pegua reta pe. Echa nde vi co jae Abraham iñemoña reta pegua --jei--. 10 Echa che cuimbaera ayeapo vae ayu aeca vaera jare amboasa vaera ocañɨ Tumpa güi vae reta --jei. 11 Jare Jesús ndive ñogüɨnoi vae reta cuae oendu ma yave, Jesús imiari ye chupe reta omojaanga reve. Echa ojo ma ovae coiño Jerusalén güi, jare jae ndive ñogüɨnoi vae reta oñemongueta tei ɨmambae yae oyecuaata co Tumpa iporoocuaia. 12 Jae rambue Jesús jei chupe reta: --Metei mburuvicha ojota iɨvɨ ae güi ambué ɨvɨ mombɨrɨ oi vae pe oyeapo vaera iɨvɨ ae pegua reta juvicha guasura. Jare taɨcue rupi ou yeta --jei--. 13 Jare ndei ojo mbove, oeni diez jembiócuai reta jare omee metei ñavo pe corepoti jepɨ yae vae, jare jei chupe reta: Peiporu cuae corepoti ayu ye regua --jei, jei--. 14 Erei mburuvicha jentaɨgua reta omotareɨ mburuvicha, jare mburuvicha ojo ma yave ambué ɨvɨ pe, jae reta omondo jei vaera: Mbaeti roipota jocuae cuimbae oico vaera oreruvicha guasura --jei reta, jei--. 15 Erei mburuvicha oyeapo jentaɨgua reta juvicha guasura. Jayave ou ye ovae iɨvɨ ae pe jare oyócuai jembiócuai corepoti omee chupe vae reta oñemboatɨ vaera ipɨri, jae oicuaa vaera mbovɨ ra metei ñavo omongana --jei--. 16 Metei jembiócuai jei chupe: Cheya, amombaravɨquɨ corepoti remee cheve vae, jare añave anoi diez corepoti --jei, jei--. 17 Jayave iya jei jocuae jembiócuai pe: Icavi reyapo. Nde co jae cherembiócuai icavi vae. Cuae amee ndeve vae michi yae. Erei remombaravɨquɨ cavi. Jae rambue che toroñono diez tenta pegua reta juvichara --jei, jei--. 18 Jayave iru jembiócuai jei chupe: Cheya, amombaravɨquɨ corepoti remee cheve vae, jare añave anoi cinco corepoti --jei, jei--. 19 Jayave iya jei jocuae jembiócuai pe: Icavi reyapo. Che toroñono cinco tenta pegua reta juvichara --jei, jei--. 20 Jayave iru jembiócuai jei chupe: Mase, cheya, co oi corepoti remee cheve vae. Ayapɨcua añovatu ndeve --jei, jei--. 21 Echa aquɨye ndegüi ndepɨapochɨ rambue. Nde repɨro mbaembae iru vae reta güi jare rearɨvo iru vae reta oñotɨ vae --jei, jei--. 22 Jayave iya jei jocuae jembiócuai pe: Nde rere vae rupi etei che rojaata co. Nde co jae cherembiócuai icavi mbae vae. Reicuaa chepɨapochɨ co jare quirai apɨro mbaembae iru vae reta güi jare quirai aarɨvo iru vae reta oñotɨ vae --jei, jei--. 23 ¿Maera pa mbaeti reraja checorepoti banco pe? Echa jocorai reyapo yave, ayu ye yave remeeta tei co cheve corepoti amee ndeve vae jare mbovɨ ye banco pegua reta omoiruta tei jae ndive vae --jei, jei--. 24 Jayave iya jei iru jembiócuai joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: Pepɨro chugüi jocuae corepoti jare pemee diez corepoti güɨnoi vae pe --jei, jei--. 25 Erei jae reta jei iya pe: Oreya, jae güɨnoi ma diez corepoti. 26 Añete co --jei iya chupe reta, jei--. Erei che jae peve, güɨnoi vae pe oñemoiruta, jare mbaeti güɨnoi vae güi michi yae güɨnoi vae oyeequita --jei, jei--. 27 Erei peru cuae pe jocuae cherovaicho reta. Jae reta mbaeti oipota che aico vaera juvicha guasura. Peyuca cherovaque --jei, jei. 28 Jare Jesús cuae jei ma chupe reta yave, oguata ye iru vae reta jenonde ojo Jerusalén cotɨ. 29 Jare yogüɨraja ovae coiño tenta reta Betfagé jare Betania güi. Joco pe oi ɨvɨtɨ Oliva. Jayave Jesús oyócuai mócoi jemimboe reta. 30 --Pecua pea tenta ñanderóvai oi vae pe --jei chupe reta--. Peo pevae rupive, pevaeta metei mburica mi taɨrusu vae oñeapɨti oi. Mbaeti etei vɨteri quia opo jese. Peyora jare peru --jei--. 31 Jare oime yave quia jei peve vae: ¿Maera pa peyora? pere chupe corai: ÑandeYa oipota oiporu --pere, jei. 32 Jayave Jesús omondo vae reta yogüɨraja, jare ovae mburica mi taɨrusu vae Jesús omombeu chupe reta rami. 33 Jare oyora ñogüɨnoi yave, mburica mi iya reta oparandu chupe reta: --¿Maera pa peyora pei mburica mi? 34 --ÑandeYa oipota oiporu --jei reta. 35 Jayave güeru reta mburica mi taɨrusu vae Jesús oia pe. Jayave Jesús jemimboe reta oñono iyasoya mburica mi icupe re, jare Jesús opo jese. 36 Jare Jesús ojo rambueve Jerusalén cotɨ, joco pe ñogüɨnoi vae reta oipɨso iyasoya tape rupi mburica mi jenonde. 37 Jare omboɨpɨ reta ogüeyɨ ɨvɨtɨ Oliva güi. Coiño ma yogüeru Jerusalén güi. Jayave opaete Jesús jemimboe reta omboɨpɨ oyerovia. Omboete reta Tumpa iñeeata reve opaete mɨacañɨ oecha Jesús oyapo vae reta re. 38 Jare jei reta: --Toñemboeteuca ñanderuvicha guasura ñandeYa jee re ou vae. Mbɨacatu toi ara pe. Ara pegua reta tomboete Tumpa --jei reta. 39 Jare amogüe fariseo reta jeta yae vae ipɨte pe ñogüɨnoi vae jei Jesús pe: --Oporomboe vae, eñeengata neremimboe reta pe. 40 Erei Jesús jei chupe reta: --Che jae peve, cuae reta quirii yave, jupiveiño ita reta imiarita iñeeata reve --jei. 41 Jare Jesús coiño ma Jerusalén güi ou ovae yave, omae Jerusalén re jare omboɨpɨ oyaeo. 42 Jare jei: --Mbaeti reicuaa quirai ra ndepuere renoi mbɨacatu. Cuae ara reta pe reicuaata tei co. Erei añave ngaraa reicuaa --jei--. 43 Outa ma ovae nderovaicho reta nequese vaera jare ngaraa omaeño nderapɨpe pe yogüɨreco vae reta re oe vaera ndegüi --jei--. 44 Jare jae reta opata nembosururu jare oyucata opaete nderapɨpe pe yogüɨreco vae reta. Ngaraa oeya reta metei ita iru ita iárambue, mbaeti reicuaa Tumpa omeeta tei mbɨacatu ndeve rambue --jei. 45 Jayave Jesús oique Tumpa jo pe jare omboɨpɨ omoe joco güi omaemee vae reta jare ombaegua vae reta. 46 Jare jei chupe reta: --Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Chero co jae peyerure cheve pɨpe vae”. Jocorai oyecuatía oi. Erei pe reta peyapo ma imonda vae reta oñemia rami --jei. 47 Jayave Jesús oporomboe Tumpa jo pe ara ñavo. Erei sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta jare tenta pegua reta itenondegua reta oeca quirai ipuere oyucauca Jesús. 48 Erei mbaeti oicuaa reta quiraita ra oyucauca. Echa opaete tenta pegua reta oipota yae oyeapɨsaca Jesús re.

Lucas 20

1 Jare metei ara Jesús oporomboe oi Tumpa jo pe, jare omombeu joco pe ñogüɨnoi vae reta pe ñee icavi vae. Jayave yogüeru vi joco pe sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta jare tenta pegua reta itenondegua reta. 2 Jayave jae reta jei Jesús pe: --Emombeu oreve, ¿mbae nunga mbaepuere pa renoi cuae mbaembae reyapo vaera? ¿Quia pa omee ndeve mbaepuere cuae reyapo vaera? --jei reta. 3 Jayave Jesús jei chupe reta: --Che vi taparandu peve mbae re. Yaecha pepuere pemombeu cheve --jei--. 4 ¿Quia pa ombou Juan oporombobautiza vaera? ¿Tumpa pa ombou? ani ¿ɨvɨ pegua reta pa ombou? --jei. 5 Jayave jae reta jei oyoupe: --Yae yave: Tumpa co ombou, jae jeita ñandeve: Jocorai yave, ¿maera pa mbaeti perovia? 6 Erei yae yave: Ɨvɨ pegua reta co ombou, opaete tenta pegua reta ñandeapita ita pe ñandeyuca. Echa jae reta güɨrovia Juan co jae metei Tumpa iñee omombeu vae --jei reta. 7 Jae rambue jei reta Jesús pe: --Mbaeti roicuaa quia ra ombou Juan. 8 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --Che vi ngaraa amombeu peve mbae nunga mbaepuere anoi cuae mbaembae ayapo vaera --jei. 9 Jayave Jesús omboɨpɨ ye imiari joco pe ñogüɨnoi vae reta pe omojaanga reve. --Metei cuimbae oñotɨ jeta uva ico pe. Jayave oiporuca ico iru vae reta pe, jae reta oñangareco vaera jese. Jayave co iya ojo mombɨrɨ ambué ɨvɨ pe opɨta vaera ɨma pegua --jei--. 10 Jare uva yagüɨye ma yave, co iya ombou metei jembiócuai co iporúa reta pe, jae reta omboyao vaera tei uva reta, iya güɨnoi vaera imbaera. Erei co iporúa reta oinupa co iya jembiócuai jare omondo ye. Mbaeti mbae omee chupe güɨraja vaera --jei--. 11 Jayave co iya ombou ye tei iru jembiócuai. Erei co iporúa reta oinupa jare oyapo icavi mbae vae chupe jare omondo ye. Mbaeti mbae omee chupe güɨraja vaera --jei--. 12 Jayave co iya ombou ye tei iru jembiócuai. Erei co iporúa reta ombopere jare omondo ye --jei--. 13 Jayave co iya jei iyeupe: ¿Mbae ra ayapota? Amondota cheraɨ aaɨu yae vae. Güɨramoi jae reta omboeteta cheraɨ --jei, jei--. 14 Erei co iporúa reta oecha yave co iya taɨ, jei reta oyoupe: Cuae co jae iyara vae. Yaja yayuca, jare ñande yaicota co iya retara --jei reta, jei--. 15 Jayave jae reta oyuca omombo co güi. Jae rambue ¿mbae ra oyapota co iya jocuae co iporúa reta pe? --jei--. 16 Outa, opa oyuca vaera jocuae co iporúa reta, jare oiporucata ico ambué vae reta pe --jei. Jayave cuae oendu vae reta jei: --Tumpa mona oipota agüɨye oyeapo. 17 Jayave Jesús omae jese reta jare jei: --¿Mbae ra oipota jei cuae Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae? Ita o iyapoa reta omombo vae oyeapo ma ita tenondegua vae. 18 Oime yave quia jocuae ita re oñetinga vae, oñemopeta co. Jare oime yave quia jocuae ita oa jese vae, ita opata omboperasoraso --jei. 19 Jayave jupivei sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta oipota tei oipɨɨ Jesús. Echa oicuaa cuae Jesús omojaanga reve jei vae oicuauca quirai jae reta teco güɨnoi. Erei oquɨye tenta pegua reta güi. 20 Jare jecuaeño jae reta omae Jesús re. Jare omondo vi iru vae reta oipiaro vaera Jesús. Cuae reta oipota tei ombotavɨ Jesús, Jesús oñemongueta vaera tei jae reta jupi co. Erei jae reta oipota tei omboeco mbae jei vae re, oñeapo vaera jese mburuvicha pe. 21 Jayave jae reta jei Jesús pe: --Oporomboe vae, roicuaa nde rere vae jare reporomboe jese vae añete co. Nde mbaeti remboete metei vae iru vae güi. Nde reporomboe cavi quirai Tumpa oipota yaico vaera vae re --jei reta--. 22 César ñandeócuai ñamboepɨ vaera chupe corepoti pe. ¿Jupi pa ñamboepɨ vaera chupe? ani ¿mbaeti pa jupi? --jei reta. 23 Erei Jesús oicuaa jae reta oipota co ombotavɨ, jare jei chupe reta: --¿Maera pa peipota peyavɨuca cheve? 24 Peru cheve metei denario taecha --jei--. ¿Quia iagüe pa cuae? ¿Quia jee pa cuae oyecuatía oi vae? --jei. --Cuae César imbae co --jei reta. 25 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pemee César pe César pegua, jare pemee Tumpa pe Tumpa pegua --jei. 26 Jare jae reta mbaeti ipuere omboeco Jesús mbae jei vae re tenta pegua reta jovaque. Ipɨacañɨ cuae jei vae re, jare mbaeti ye mbae jei chupe. 27 Jayave yogüeru Jesús oia pe amogüe saduceo reta. Opaete saduceo reta jei omanogüe vae reta mbaeti co oicove ye. Saduceo yogüeru vae reta jei Jesús pe: 28 --Oporomboe vae, Moisés oicuatía oeya oreve corai: “Metei cuimbae tɨvɨ güɨnoi vae omano yave, jembirecogüe mbaeti yave imembɨ chupe, cuimbae tɨvɨgüe tomenda jocuae cuña ndive. Jayave cuña imembɨ yave, cuimbae tombojee michia tɨqueɨ amɨri jee pe”. Jocorai oicuatía Moisés --jei reta--. 29 Oico metei cuimbae seis tɨvɨ reta güɨnoi vae. Cuae cuimbae omenda, jare omano mbaeti omomembɨ reve. 30 Cuimbae amɨri jaɨcuerigua omenda jembirecogüe ndive, erei omano vi mbaeti omomembɨ reve. 31 Jayave jaɨcuerigua ye omenda cuña ndive, jare omano vi mbaeti omomembɨ reve. Opaete siete reve omenda cuae cuña ndive, jare opaete siete reve omano mbaeti omomembɨ reve --jei reta--. 32 Taɨcue rupi cuña vi omano. 33 Jayave omanogüe vae reta oicove ye yave, ¿quia nunga vae jembirecora pa oicota cuae cuña? Echa opaete siete reve omenda cuae cuña ndive --jei reta. 34 Jayave Jesús jei chupe reta: --Cuae ɨvɨ pe yogüɨreco rambueveño cuimbae reta omenda cuña reta ndive jare cuña reta omenda cuimbae reta ndive. 35 Erei icavita co Tumpa pe omoingove ye vaera amogüe vae güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae reta yogüɨreco yeta co, erei cuimbae reta ngaraa omenda cuña reta ndive jare cuña reta ngaraa omenda cuimbae reta ndive oicove reta ye yave --jei--. 36 Jae ramiño vi ngaraa omano ye. Echa yogüɨrecota araɨgua reta yogüɨreco rami. Yogüɨrecota Tumpa taɨ retara. Echa Tumpa omoingove yeta güeru omanogüe vae reta ipɨte güi --jei--. 37 Tamombeu peve omanogüe vae reta regua. Oicove yeta co. Moisés oicuauca cuae oicuatía yave jocuae yai regua. Echa Moisés omombeu quirai ñandeYa Tumpa jei: “Che co jae Abraham, Isaac, jare Jacob iTumpa”. Cuae omombeu Moisés --jei--. 38 Echa Tumpa mbaeti co omanogüe vae reta iTumpa. Jae co tecove güɨnoi vae reta iTumpa. Jare opaete vae oicove ñogüɨnoi Tumpa oñemboeteuca vaera --jei. 39 Jayave amogüe mboroócuai re oporomboe vae reta jei Jesús pe: --Oporomboe vae, icavi rere. 40 Jare jocuae güive oquɨye reta oparandu vaera chupe mbae re. 41 Jayave Jesús oparandu joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: --¿Maera pa jei mboroócuai re oporomboe vae reta Cristo co jae David Taɨ? 42 Echa David etei jei Salmo reta pe corai: ÑandeYa Tumpa jei cheYa pe: Eguapɨ cheɨque pe cheacatu cotɨ, 43 nderovaicho reta opa añono ndepɨ igüɨ pe regua --jei Tumpa. Jocorai jei David --jei--. 44 ¿Maera pa jei reta Cristo co jae David Taɨ? Echa David etei jei chupe: CheYa --jei. 45 Jayave Jesús jei jemimboe reta pe opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta jovaque: 46 --Peñeandu mboroócuai re oporomboe vae reta güi. Jae reta jecuaeño oipota oguata jemimonde ipucu vae reve, jare iru vae reta oyapo vaera maraetei chupe reta omaemee vae reta ñogüɨnoia rupi. Jare yogüɨraja yave tupao pe jare aretea pe, jecuaeño oipota yae oguapɨ tenda tenondegua vae reta pe --jei--. 47 Jae reta opɨro cuña imemano vae reta güi opaete imbaembae, jare ipucu yae oyerure Tumpa pe oporombotavɨ vaera. Jae reta oiporara yaeta --jei.

Lucas 21

1 Jare Jesús Tumpa jo pe oi yave, oecha oicocatu vae reta oitɨ icorepoti corepoti jɨru pe. 2 Jare oecha vi metei cuña imemano vae paravete vae oitɨ mócoi reare corepoti jɨru pe. 3 Jayave Jesús jei: --Añete che jae peve, cuae cuña imemano vae paravete vae oyapo jeta yae opaete iru oitɨ vae reta güi. 4 Echa opaete iru reta güeru oitɨ mbovɨ jeta güɨnoi vae güi. Erei cuae cuña, yepe tei paravete yae, erei oitɨ opaete güɨnoi vae. Jocuae co jembíu jepɨra tei vae --jei chupe reta. 5 Jare amogüe vae imiari ñogüɨnoi Tumpa jo re. Jei reta icavi yae co ita reta jare mbaembae tenta pegua reta güeru omopora vaera vae. Jayave Jesús jei: 6 --Outa co ovae ara reta cuae o reta añave peecha vae oyeitɨ vaera. Ngaraa opɨta metei ave ita iru ita iárambue --jei. 7 Jayave Jesús jemimboe reta oparandu chupe: --Oporomboe vae, ¿quirai yave pa cuae oyeapota? Jare opaete cuae oyeapota ma yave, ¿quiraita pa roicuaa? --jei reta. 8 Jayave Jesús jei chupe reta: --Peñeandu agüɨye vaera petavɨ. Echa yogüeruta jeta cheree pe oñembojeeta vae. Jae reta jeita: Che co jae Cristo. Outa co ovae jocuae ara reta --jeita, jei--. Erei agüɨye peñemoiru jae reta ndive --jei--. 9 Oimeta ñoraro reta jare tecorai reta. Erei peendu yave cuae reta regua, agüɨye pequɨye. Cuae susere reta oyeapota co. Erei cuae susere reta mbaetita co taɨcuegua vae --jei--. 10 Metei ɨvɨ pegua reta oñorarota ambué ɨvɨ pegua reta ndive, jare mburuvicha reta oñorarota iru mburuvicha reta ndive. 11 Jare ɨvɨ ocana yaeta jeta que rupi. Jare oimeta caruai reta jare mbaerasɨ reta jeta yae vae oyucata vae. Jare mbaembae ara re oyecuaata vae oporomonguɨyeta co --jei--. 12 Erei ndei cuae oyeapo mbove, iru vae reta pepɨɨta jare oyapota icavi mbae vae peve. Jae reta pererajata itupao reta pe jare peñonota tembipɨɨrɨru reta pe, jare pererajata mburuvicha guasu reta jóvai chereco pegua --jei--. 13 Erei jocorai oyapo reta peve yave, pepuereta pemombeu cheregua --jei--. 14 Agüɨye peñemambeco cuae re jare agüɨye peñemongueta mbae ra pereta --jei--. 15 Echa che aicuaucata peve mbae pere vaera, jare che pomboaracuaata agüɨye vaera perovaicho reta oicuaa mbae ra ipuere jei peve --jei--. 16 Jare peru jare pesɨ, jare perɨqueɨ reta jare perɨvɨ reta, jare perentara reta jare peamingo reta pemoeterengata perovaicho reta pe, jare amogüe pe reta peyeyucaucata co --jei--. 17 Jare peñemotareɨucata opaete vae pe chereco pegua. 18 Erei ngaraa metei ave pea ocañɨ --jei--. 19 Jare perosa peo pevae iyapɨ pe yave, peñemboasaucata co --jei--. 20 Jare peecha yave jeta sundaro reta Jerusalén iyɨ́vɨri, peicuaata ou ma co ovae Jerusalén oñemboai vaera --jei--. 21 Jayave Judea pe ñogüɨnoi vae reta totecuarai ɨvɨtɨ reta ñogüɨnoia cotɨ. Jare Jerusalén pe ñogüɨnoi vae reta toe totecuarai chugüi. Jare Jerusalén icatu pe ñogüɨnoi vae reta agüɨye toyogüɨraja Jerusalén pe --jei--. 22 Echa jocuae ara reta pe ɨvɨ pegua reta oiporara yaeta, jare opaete Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae oyeapota co --jei chupe reta--. 23 Jare ipurúa vae reta jare omocambu vae reta oiporara yaeta jocuae ara reta pe. Echa cuae ɨvɨ pegua reta oiporara yaeta. Echa Tumpa pochɨta co chupe reta --jei--. 24 Jare jeta cuae ɨvɨ pegua reta oyeyucaucata quɨsepucu pe. Jare jovaicho reta güɨrajata jeta cuae ɨvɨ pegua reta ambué ɨvɨ reta pe. Jare judío mbae vae reta yogüɨrecota Jerusalén pe judío mbae vae reta iara reta opa regua --jei Jesús chupe reta--. 25 Jayave ɨvɨ pegua reta oechata mbae oyecuaa oi cuaraɨ jare yasɨ jare yasɨtata reta re. Jare opaete ɨvɨ pegua reta oiporarata jare ngaraa oicuaa mbae oyapo vaera. Jare ɨ guasu reta jɨapu yaeta --jei--. 26 Jare ɨvɨ pegua reta oquɨye yaeta. Oquɨye yaeta mbae ɨvɨ pe oyeapo oi vae güi. Jare ara re mbaepuere güɨnoi vae reta ocanata --jei--. 27 Jayave ɨvɨ pegua reta cherechata ayu amapɨtu reta reve. Che cuimbaera ayeapo vae anoita mbaepuere tuicha vae jare añemboeteucata opaete vae pe --jei--. 28 Jare opaete cuae mbaembae oñemboɨpɨ oyeapo yave, pepúa pemae ara re. Echa ɨmambae Tumpa perepɨta --jei chupe reta. 29 Jayave Jesús jei chupe reta omojaanga reve: --Tamojaanga ɨva jare opaete ɨvɨra reta. 30 Oñemboɨpɨ joquɨ yave, peicuaa coiño ma co ou ama oquɨ vaera --jei--. 31 Jae ramiño vi pe reta peecha yave cuae mbaembae oyeapo ñogüɨnoi, peicuaata coiño ma co ou Tumpa iporoocuaia --jei Jesús chupe reta--. 32 Añete che jae peve, cuae tenta pegua reta ngaraa opa omano ndei opaete cuae mbaembae oyeapo mbove --jei--. 33 Ara jare ɨvɨ opata, erei cheñee ngaraa opa --jei--. 34 Peñeandu, agüɨye vaera pecau jare pesavaɨpo, jare agüɨye vaera peñemambeco mbaembae ɨvɨ pegua re. Echa jocorai peyapo yave, outa ovae jocuae ara mbaeti peñemocatɨro reve --jei chupe reta--. 35 Echa jocuae ara oipocouta opaete ɨvɨ pegua reta ñovai oporomboa rami --jei--. 36 Jae rambue peñeandu, jare jecuaeño peyerure Tumpa pe icavi vaera chupe perepɨ vaera opaete cuae oyeapota vae güi jare peñemboɨ vaera cheróvai. Che co jae cuimbaera oyeapo vae --jei. 37 Jare ara ñavo Jesús oporomboe oi Tumpa jo pe. Erei jave ma yave ojo joco güi opɨta ɨvɨtɨ Oliva re. 38 Jare opaete tenta pegua reta yogüeru neimbove asɨ Tumpa jo pe oyeapɨsaca vaera Jesús re.

Lucas 22

1 Jare arete pascua jee vae oyearo oi. Jocuae arete pe judío reta jou mbɨyape ovu mbae vae. 2 Jayave sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta oeca ñogüɨnoi quirai ipuere oyucauca Jesús. Erei oquɨye tenta pegua reta güi. 3 Jayave Satanás etei oya Judas Iscariote re - Judas co jae jocuae doce vae güi metei. 4 Jayave Judas ojo sacerdote reta itenondegua reta jare Tumpa jo re oñangareco vae reta ñogüɨnoia pe imiari vaera jae reta ndive quirai ra ipuere omoeterenga Jesús chupe reta. 5 Jayave jae reta oyerovia, jare jei Judas pe omeeta co chupe corepoti. 6 Jayave Judas jei chupe reta omoeterengata co Jesús chupe reta. Jayave omboɨpɨ oeca quirai ipuere omoeterenga Jesús chupe reta tenta pegua reta mbaeti Jesús ndive ñogüɨnoi yave. 7 Jare ou ovae pascua. Jocuae ara judío reta jecuaeño oyuca vecha reta jare omboɨpɨ jou mbɨyape ovu mbae vae. 8 Jayave Jesús jei Pedro jare Juan pe: --Pecua peyapocavi yau vaera vecha isoo pascua pegua. 9 Jayave jei reta chupe: --¿Quiape pa reipota royapocavi vaera? 10 --Mase, peo pevae yave tenta pe, peovaitita metei cuimbae ɨ güɨraja ɨru pe vae --jei--. Pecua jaɨcue. Jae oiqueta metei o pe. Peique vi pe reta --jei--. 11 Jayave pere o iya pe: Oporomboe vae jei: ¿Quiape pa oime oi o cheveguara? Che jare cheremimboe reta routa joco pe vecha isoo pascua pegua --jei, pere chupe, jei Jesús--. 12 Jayave o iya oechaucata peve metei o tuicha vae jo ɨvate pe opaete mbaembae yaiporuta vae reve. Joco pe peyapocavi ñandeve --jei. 13 Jayave Pedro jare Juan yogüɨraja jare ovae Jesús jei chupe reta rami. Jare oyapocavi reta Jesús jare jemimboe reta vecha isoo pascua pegua jou vaera. 14 Jare ora ou ma ovae yave, Jesús oguapɨ mesa pe jocuae doce jemimondo reta ndive. 15 Jayave jei chupe reta: --Chequɨreɨ yae jau cuae vecha isoo pascua pegua pe reta ndive, ndei amano mbove. 16 Che jae peve, ngaraa ye jau, opaete cuae oñemojaanga jese vae Tumpa iporoocuaia pe oyeapo regua --jei. 17 Jayave Jesús oipɨɨ vaso jare omee yasoropai Tumpa pe. Jayave jei: --Opaete pe reta peu cuae vino. 18 Che jae peve, ngaraa ye jau vino, Tumpa iporoocuaia oyecuaa regua --jei. 19 Jayave Jesús oipɨɨ mbɨyape, jare omee yasoropai Tumpa pe. Jayave opɨsae mbɨyape jare omee chupe reta. --Cuae co jae cherete --jei--. Añemoeterengata amano vaera peré. Peu cuae cheré pemaendúa vaera --jei. 20 Jae ramiño vi oipɨɨ vaso, opa ma ocaru reta yave, jare jei: --Cuae vino co jae morogüɨrocuavee ipɨau vae cherugüɨ pe ayapota vae. Cherugüɨ oyepɨyereta peré --jei--. 21 Erei ñandepɨte pe oguapɨ oi cherovaicho reta pe chemoeterengata vae --jei--. 22 Añete co, che cuimbaera ayeapo vae amanota. Cuae Tumpa jemimbota co. Erei jocuae cuimbae chemoeterengata vae oiporarata co --jei. 23 Jayave jemimboe reta omboɨpɨ oparandu oyoupe quia ra oyapota chupe jocorai. 24 Jare Jesús jemimboe reta omboɨpɨ imiari oyoupe quia ra oicota tenondeguara vae. 25 Jayave Jesús jei chupe reta: --Ɨvɨ pegua reta juvicha guasu reta oyócuai reta. Jare jembiócuai reta jei juvicha reta oyapo co icavi vae chupe reta --jei--. 26 Erei pepɨte pe mbaeti icavi jocorai peyapo vaera. Oime yave quia pepɨte pe oipota oico vaera tenondeguara vae, toyeapo metei taɨrusu vae iru vae reta pe oyeócuai vae rami --jei--. 27 Mesa pe oguapɨ ocaru vaera vae co tenondegua tembíu güeru vae güi. Erei che aico pepɨte pe ayeócuai peve vaera --jei--. 28 Pe reta jecuaeño pepɨta che ndive opaete cuae aiporara rambueve --jei--. 29 Jare che poparavo ma peico vaera Tumpa iporoocuaia pe, cheRu cheparavo rami --jei chupe reta--. 30 Jae rambue pecaruta chemesa pe cheporoocuaia pe. Jae ramiño vi penoita mbaepuere pejaa vaera jocuae doce atɨ Israel pegua reta --jei--. 31 Simón, Simón, mase, Satanás oipota tei güɨnoi mbaepuere nderé, metei omaemboveve vae trigo re mbaepuere güɨnoi rami --jei--. 32 Erei che ayerure Tumpa pe nderé jecuae renoi vaera mborogüɨrovia. Jare reyerova ye yave Tumpa cotɨ, emborɨ nderɨvɨ reta ipɨrata vaera iporogüɨrovia re --jei. 33 Jayave Pedro jei Jesús pe: --CheYa, apɨtata co nde ndive, tembipɨɨrɨru pe neñono reta yave. Ngaraa roeya, yepe tei güɨramoi iru vae reta cheyuca --jei. 34 --Che jae ndeve, Pedro --jei Jesús--, ndei tacareo oñee pɨipɨi mbove, mboapɨ ma checuacuta --jei. 35 Jayave Jesús jei ye jemimboe reta pe: --Che pomondo yave peñemoñee vaera, amombeu peve agüɨye vaera peraja corepoti, jare peaporoca, jare pepɨapaa. ¿Oata pa mbae peve? --jei. --Mbaeti --jei reta. 36 Jayave jei ye chupe reta: --Erei añave tamombeu peve cuae: Corepoti penoi yave, peraja. Jae ramiño vi peaporoca penoi yave, peraja. Jare mbaeti yave penoi quɨsepucu, pemee peremimonde pegua vaera quɨsepucu --jei--. 37 Echa che jae peve, oyeapota co cheve Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae. Echa oyecuatía oi corai: Jei reta jae co mboroócuai oyavɨ vae. Jocorai oyecuatía oi. Jare opaete cheré oyecuatía oi vae oyeapota co cheve --jei. 38 Jayave jae reta jei chupe: --Mase, oreYa, co oime rogüɨnoi mócoi quɨsepucu. --Icaviño ma co --jei chupe reta. 39 Jayave Jesús oe o güi ojo vaera ɨvɨtɨ Oliva pe jae jeco rami. Jare jemimboe reta vi yogüɨraja jae ndive. 40 Jare ojo ovae yave opɨtaa pe, Jesús jei jemimboe reta pe: --Peyerure Tumpa pe agüɨye vaera peyoa. 41 Jayave Jesús ojo mombɨrɨ catu chugüi reta, jare oyeatɨca oyerure Tumpa pe. 42 --CheRu --jei--, reipota yave, emboasa chegüi cuae aiporarata vae. Erei toyeapo cheve neremimbota. Agüɨye toyeapo cheremimbota --jei. 43 Jayave oyecuaa Jesús pe metei araɨgua ara güi ou vae omomɨrata vaera. 44 Jesús oiporara yae oi, jare jeiete oyerure Tumpa pe. Jɨai yae. Tugüɨ rami otɨquɨ ɨvɨ re. 45 Jare Tumpa pe oyerure ma yave, opúa ye jare ou ye jemimboe reta ñogüɨnoia pe. Oecha oque ñogüɨnoi ipɨatɨtɨ yae güi. 46 Jayave Jesús jei chupe reta: --¿Maera pa peque pei? Pepúa peyerure Tumpa pe, agüɨye vaera peyoa --jei. 47 Jare imiari oi rambueve, oyecuaa jeta vae. Jare Judas - jae co jocuae doce vae güi metei - ou jocuae jeta vae jenonde. Jayave ou ovae Jesús oia pe, jare oiyurupɨte. 48 Jayave Jesús jei chupe: --Judas, ¿maera pa cheyurupɨte chemoeterenga vaera cuae reta pe? 49 Jare Jesús jemimboe reta oñemboɨ ñogüɨnoi Jesús iyɨ́vɨri. Jare oicuaa mbae oyeapota vae rambue, jei Jesús pe: --OreYa, ¿roiporuta pa quɨsepucu jese reta? 50 Jayave metei Jesús jemimboe oiporu iquɨsepucu sacerdote tenondegua jembiócuai inambi re, jare inambi oyeequi. 51 Jayave Jesús jei: --Pemaeño cheré ayapo vaera cuae. Jayave oyavɨquɨ cuimbae inambi jendagüe, jare cuimbae ocuera. 52 Yogüeru vi joco pe sacerdote reta itenondegua reta jare Tumpa jo re oñangareco vae reta jare tenta pegua reta itenondegua reta. Jare Jesús jei chupe reta: --¿Maera pa peru quɨsepucu reta jare ɨvɨra reta chepɨɨ vaera, imonda vae peipɨɨ yave rami? 53 Ara ñavo che ai pe reta ndive Tumpa jo pe, erei pe reta mbaeti chepɨɨ. Erei ora ovae ma chepɨɨ vaera. Corai peyapo pei Satanás imbaepuere pe --jei. 54 Jayave oipɨɨ reta Jesús jare güɨraja sacerdote tenondegua jo pe. Jare Pedro ojo jae reta jaɨcue, erei mombɨrɨño ojo chugüi reta. 55 Jayave joco pe ñogüɨnoi vae reta oyapo tata sacerdote tenondegua joca pe jare oguapɨ joco pe. Jare Pedro vi oguapɨ joco pe jae reta ipɨte pe. 56 Erei metei cuñatai oecha Pedro oguapɨ oi tata iyɨpɨ pe. Omae ngatu jese. Jayave jei: --Cuae cuimbae vi oicose jocuae iru cuimbae ndive. 57 Jayave Pedro oicuacu Jesús. --Mbaeti aicuaa jocuae cuimbae --jei Pedro cuñatai pe. 58 Ndei ɨma mbove metei cuimbae vi oecha Pedro jare jei chupe: --Nde vi co jae iñeiru. --Mbaeti co --jei Pedro cuimbae pe. 59 Jare metei ora rupi ma oasa yave, iru cuimbae jeiete jei: --Añete co, cuae cuimbae oicose jocuae iru cuimbae ndive. Echa Galilea pegua co --jei. 60 --Mbaeti aicuaa mbae rere vae --jei Pedro cuimbae pe. Jare imiari rupive, tacareo oñee. 61 Jayave ñandeYa oyerova jare omae Pedro re. Jayave Pedro imaendúa ñandeYa jei chupegüe vae re: Ndei tacareo oñee pɨipɨi mbove, mboapɨ ma checuacuta. 62 Jayave Pedro oe joco güi jare tanta yae oyaeo. 63 Jare cuimbae oñangareco ñogüɨnoi Jesús re vae reta oyóyai jare oinupa. 64 Jayave jae reta oesaocua Jesús jare ocua jova re. Jayave jei reta chupe: --Emombeu oreve quia ra ocua nderé. 65 Jare jeta icavi mbae vae jei reta chupe. 66 Jare coe ma yave, tenta pegua reta itenondegua reta jare sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta oñemboatɨ. Jayave güeruruca reta Jesús. Jayave jei reta chupe: 67 --¿Nde pa co jae Cristo? Emombeu oreve. --Che amombeu yave peve, ngaraa chererovia --jei Jesús--. 68 Jare che aparandu yave peve mbae re, ngaraa pemombeu cheve, jare ngaraa cheyora --jei--. 69 Erei che cuimbaera ayeapo vae aguapɨta curi Tumpa mbaepuere güɨnoi vae iyɨque pe iyacatu cotɨ --jei. 70 Jayave opaete jae reta oparandu chupe: --¿Nde pa co jae Tumpa Taɨ? --Pe reta pere rami jae co che --jei Jesús chupe reta. 71 Jayave jae reta jei: --¿Maera pa yaeca ye iru vae reta oñeapo vaera jese? Echa ñande etei ñaendu mbae jei vae --jei reta.

Lucas 23

1 Jayave opaete jae reta opúa jare güɨraja Jesús Pilato pɨri. 2 Jare omboɨpɨ reta oñeapo Jesús re. Jei reta: --Cuae cuimbae omombeu tenta pegua reta pe oyapo vaera icavi mbae vae. Echa jei chupe reta agüɨye vaera omboepɨ corepoti César peguara. Jare jei jae co mburuvicha guasu Cristo jee vae --jei reta. 3 Jayave Pilato oparandu Jesús pe: --¿Nde pa co jae judío reta juvicha guasu? --Nde rere rami jae co che --jei Jesús chupe. 4 Jayave Pilato jei sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta pe: --Mbaeti avae teco icavi mbae vae cuae cuimbae re. 5 Jayave jae reta jeiete jei: --Omboepochɨ tenta pegua reta. Oporomboe opaete Judea rupi. Omboɨpɨ Galilea pe jare añave ou ovae cuae pe oporomboe oi --jei reta. 6 Pilato oendu yave jei reta vae, oparandu metei Galilea pegua ra jocuae cuimbae. 7 Jayave omombeu reta Pilato pe Galilea pegua co Jesús. Jayave Pilato güɨrajauca Jesús Herodes pɨri. Echa Herodes co jae Galilea pegua reta juvicha guasu. Jare jocuae ara reta pe Herodes opou oi Jerusalén pe. 8 Jare Herodes oecha Jesús yave, oyerovia yae, ɨma ma oipota oecha rambue. Echa oendu ma jeta Jesús regua, jare oipota oecha Jesús oyapo metei mɨacañɨ. 9 Jayave Herodes oparandu Jesús pe jeta mbaembae re, erei Jesús mbaeti mbae jei chupe. 10 Jare sacerdote reta itenondegua reta jare mboroócuai re oporomboe vae reta oñemboɨ Herodes jóvai jare iñeeata reve oñeapo Jesús re. 11 Jare Herodes jare isundaro reta güɨroɨro jare oyóyai Jesús. Jayave omondeuca chupe temimonde ipora yae vae. Jayave Herodes güɨrajauca ye Pilato pɨri. 12 Jare jocuae ara etei Pilato jare Herodes oñomoicavi ye. Echa tenonde yave oñomotareɨ. 13 Jayave Pilato omboatɨuca sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta ndive. 14 Jare jei chupe reta: --Pe reta peru cuae cuimbae cheve jare pere cheve omboepochɨ co tenta pegua reta. Mase, che aparandu chupe jocuae re perovaque, jare mbaeti etei teco avae jocuae pe reta peñeapo cheve jese vae re --jei--. 15 Jae ramiño vi Herodes mbaeti ovae teco cuae cuimbae re. Echa che pomondo Herodes pɨri. Mase, mbaeti mbae teco oyapo omano vaera --jei Pilato chupe reta--. 16 Jae rambue ainupauca güire, ayoraucata co --jei. 17 Echa año ñavo tenta pegua reta oyerure chupe oyorauca vaera metei tembipɨɨ jocuae arete pe, jare jecuaeño Pilato oyorauca metei tembipɨɨ. 18 Jayave opaete vae iñeeata reve jei: --Eyucauca cuae cuimbae. Eyorauca oreve Barrabás --jei reta. 19 (Tenonde yave Barrabás oporoyuca Jerusalén pe, mburuvicha reta ndive oñoraro yave. Jae rambue oñeñonouca tembipɨɨrɨru pe.) 20 Erei Pilato oipota tei oyorauca Jesús. Jae rambue imiari ye chupe reta. 21 Erei iñeeata reve jei reta: --Eicutuca curusu re. Eicutuca curusu re. 22 Jayave Pilato oparandu ye chupe reta: --¿Mbae pa oyapo? Mbaeti mbae icavi mbae vae avae jese omano vaera. Jae rambue ainupauca güire, ayoraucata co --jei. 23 Erei jeiete iñeeata reve jei reta oicutuca vaera Jesús curusu re. Jare sacerdote reta itenondegua reta jare iru joco pe ñogüɨnoi vae reta iñee omoquɨreɨ Pilato. 24 Jayave Pilato jei oyeapo vaera Jesús pe jae reta oipota vae. 25 Jayave oyorauca chupe reta tenonde yave mburuvicha reta ndive oñoraro yave oporoyuca rambue tembipɨɨrɨru pe oñeñonouca vae, jae reta oipota rami. Erei omoeterenga Jesús chupe reta oyeapo vaera chupe jae reta oipota vae. 26 Jayave güɨraja reta Jesús joco güi. Jare metei cuimbae tenta Cirene pegua Simón jee vae ou tenta icatu güi oasa ojo. Jayave sundaro reta oipɨɨ Simón jare güɨrajauca chupe Jesús icurusu. Jayave Simón güɨraja curusu Jesús jaɨcue. 27 Jare yogüɨraja vi Jesús jaɨcue jeta yae vae. Jare jae reta ipɨte pe yogüɨraja cuña reta. Jae reta oapiro yogüɨraja Jesús. 28 Erei Jesús oyerova omae jese reta jare jei chupe reta: --Jerusalén pegua cuña reta, agüɨye peyaeo cheré. Peyaeo peyee jare pemembɨ reta re --jei--. 29 Mase, outa ovae ara reta jei reta vaera: Oyerovia co mbaeti imembɨ vae. Oyerovia co mbaeti etei omocambu vae --jeita, jei--. 30 Jayave omboɨpɨta jei ɨvɨtɨ reta pe: Peyapara oreárambue. Oreasoi --jeita, jei--. 31 Ɨvɨra joquɨ oi yave oyapo reta cuae mbaembae, ¿mbae ra oyapota ɨvɨra otini ma yave? --jei. 32 Jare sundaro reta güɨraja vi Jesús ndive mócoi cuimbae icavi mbae vae oyapo vae oyuca vaera. 33 Jare yogüɨraja ovae Acagüerenda jee vae pe. Jayave joco pe sundaro reta oicutu curusu re Jesús jare cuimbae reta icavi mbae vae oyapo vae. Oñono reta metei vae Jesús iyacatu cotɨ jare iru vae Jesús iyasu cotɨ. 34 Jayave Jesús jei: --CheRu, neɨro chupe reta. Mbaeti oicuaa mbae oyapo ñogüɨnoi vae --jei. Jayave sundaro reta oñuvanga Jesús jemimonde reta re, oicuaa vaera mbae nunga metei ñavo güɨrajata vae. 35 Jare tenta pegua reta oñemboɨ ñogüɨnoi jocoropi omae Jesús re. Jare tenta pegua reta itenondegua joco pe ñogüɨnoi vae reta oyóyai Jesús. Jei reta: --Jae oepɨ iru vae reta. Añave toyeepɨ, jae co Cristo yave, jae co Tumpa oiparavo vae yave --jei reta. 36 Jare sundaro reta vi oyóyai Jesús. Oya reta jese jare güɨrocuavee vinagre chupe. 37 Jare jei reta: --Nde co jae judío reta juvicha guasu yave, eyeepɨ. 38 Jare oñono reta curusu re Jesús iñaca iárambue oyecuatía jese vae: Cuae co jae judío reta juvicha guasu. Oyecuatía oi griego iñee pe jare latín pe jare hebreo iñee pe. 39 Jare metei cuimbae icavi mbae vae oyapo vae oyecutuca vae oñeengata Jesús pe. --Nde co jae Cristo yave, eyeepɨ jare orerepɨ vi --jei. 40 Erei iru cuimbae oñeengata chupe. --¿Mbaeti pa requɨye Tumpa güi? Echa nde vi remano rei cuae iru vae rami --jei--. 41 Jare jupi co ñande ñamano vaera. Echa ñande ñamanota ñai icavi mbae vae yayapo vae jeco pegua. Erei cuae cuimbae mbaeti mbae icavi mbae vae oyapo --jei. 42 Jayave jei Jesús pe: --Jesús, nemaendúa cheré ndeporoocuaia pe rei yave. 43 Jayave Jesús jei chupe: --Añete che jae ndeve, cuae ara reita che ndive paraíso pe --jei. 44 Jare cuaraɨ ara mbɨte güive mboapɨ ora rupi oñemopɨtumimbi opaete ɨvɨ pe. 45 Cuaraɨ jembipe mbaeti oyecuaa. Jayave Tumpa jo omboyao vae osoro mbɨte rupi. 46 Jayave Jesús tanta osapúcai. Jayave jei: --CheRu, amee ndeve cherecove. Jare cuae jei ma yave, omano. 47 Jare cien sundaro vae juvicha joco pe oi vae oecha mbae oyeapo vae. Jayave omboete Tumpa jare jei: --Añete co, cuae cuimbae co jae jupi vae. 48 Jare opaete tenta pegua joco pe yatɨ vae reta vi oecha mbae oyeapo vae jare ocua iyee ipɨtía re. Jayave opaete vae yogüɨraja ye tenta pe. 49 Jare opaete Jesús oicuaa vae reta jare cuña Jesús ndive Galilea güi yogüeru vae reta oñemboɨ ñogüɨnoi mombɨrɨ curusu güi. Omae ñogüɨnoi mbae oyeapo vae. 50 Jare joco pe oi vi metei cuimbae José jee vae. Jae co metei mburuvicha. Ipɨacavi jare jupi. 51 (Jae mbaeti tei oipota iru mburuvicha reta oyapo vaera icavi mbae vae Jesús pe.) Jae co tenta Arimatea pegua. (Arimatea Judea pegua co.) José vi oaro oico Tumpa iporoocuaia. 52 Cuae cuimbae ojo Pilato pɨri jare oyerure chupe Jesús jetegüe re. 53 Jayave ombogüeyɨ Jesús jetegüe, jare oñoma lienzo pe. Jayave oñono metei teogüerɨru ita guasu oyeyoo vae pe. Ndei Jesús jetegüe joco pe oñeñono mbove, mbaeti quia oñeñono jocuae teogüerɨru pe. 54 Jocuae ara opaete judío reta oyeapocavi ñogüɨnoi pɨareve peguara. Echa pɨareve pe outa ovae mbutuu iara. 55 Jare cuña Jesús ndive Galilea güi yogüeru vae reta, yogüɨraja José jaɨcue jare oecha teogüerɨru jare quirai José oñono pɨpe Jesús jetegüe. 56 Jayave yogüɨraja ye tenta pe jare omoicavi mbae ipiche cavi vae. Jayave oputuu reta mbutuu iara pe. Echa jocorai oyecuatía oi mboroócuai pe.

Lucas 24

1 Jare neimbove asɨ semana iara tenondegua vae pe cuña reta yogüɨraja ye teogüerɨru cotɨ. Güɨraja reta mbae ipiche cavi vae omoicavi ma vae. 2 Jare oecha ita tuicha vae oñembosɨrɨ ma teogüerɨru jonque güi. 3 Jayave oique reta teogüerɨru pe, erei mbaeti ovae ñandeYa Jesús jetegüe joco pe. 4 Ipɨacañɨ yae reta cuae re, erei güɨramoiño oyecuaa oñemboɨ ñogüɨnoi iyɨpɨ pe mócoi cuimbae. Jocuae mócoi cuimbae jemimonde oesape yae oi. 5 Jae rambue cuña reta oquɨye jare oñaɨvɨ cuimbae reta jóvai. Jayave cuimbae reta jei chupe reta: --¿Maera pa peeca pei oicove ye vae omanogüe vae reta ipɨte pe? 6 Mbaeti cuae pe oi. Jae oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Pemaendúa jae oico vɨteri pe ndive Galilea pe yave jei peve vae re --jei reta--. 7 Echa jae jei peve: Chemoeterengata cuimbae icavi mbae vae oyapo vae reta pe. Jae reta checututa curusu re. Erei che cuimbaera ayeapo vae aicove yeta ayu omanogüe vae reta ipɨte güi mboapɨ ara rupi --jei, jei reta. 8 Jayave jae reta imaendúa Jesús jei chupe reta vae re. 9 Jayave yogüeru ye teogüerɨru güi jare omombeu opaete oyeapo vae jocuae once vae jare opaete iru vae reta pe. 10 Jocuae cuña reta co jae María Magdalena, jare Juana, jare Jacobo ichɨ María jee vae, jare iru cuña jae reta jupíe yogüɨraja vae reta. Cuae reta omombeu Jesús jemimondo reta pe mbae oyeapo vae. 11 Erei yapu reta echa Jesús jemimondo reta pe. Mbaeti güɨrovia reta. 12 Jayave Pedro osɨi ojo teogüerɨru cotɨ. Jare joco pe ojo ovae yave, oñaɨvɨ omae vaera teogüerɨru japɨpe pe, jare oecha lienzo reta joco pe oi. Jayave ou ye joco güi. Ipɨacañɨ cuae oyeapo vae re. 13 Jare jocuae ara etei mócoi Jesús jemimboe reta yogüɨraja tape rupi Jerusalén güi tenta Emaús cotɨ. Emaús oi diez kilómetro Jerusalén güi. 14 Jare tape rupi yogüɨraja rambueve, imiari oyoupe opaete oyeapo vae re. 15 Jare güɨramoiño imiari ñogüɨnoi rambueve, Jesús oyecuaa chupe reta jare ojo jae reta jupíe. 16 Erei jae reta mbaeti oicuaa Jesús. Echa Jesús mbaeti vɨteri oipota oyecuauca chupe reta. 17 Jayave Jesús oparandu chupe reta: --¿Mbae re pa pemiari oyoupe peguata rambueve? ¿Maera pa pepɨatɨtɨ? --jei. 18 Jare metei Cleofas jee vae oparandu Jesús pe: --¿Mbaeti pa reico Jerusalén pe? ¿Mbaeti pa reicuaa cuae ara reta pe opaete oyeapo vae? --jei. 19 --¿Mbae pa? --jei chupe reta. --Jesús Nazaret pegua pe oyeapo vae --jei reta chupe--. Jae co metei Tumpa iñee omombeu vae. Oyapo jeta mbae icavi vae mbaepuere reve, jare icavi yae oporomboe. Oyeócuai cavi Tumpa pe jare opaete tenta pegua reta omboete --jei reta Jesús pe--. 20 Erei sacerdote reta itenondegua reta jare oretenondegua reta omoeterenga mburuvicha guasu pe, jae oyucauca vaera. Jare oicutuca reta curusu re --jei reta--. 21 Erei ore rogüɨrovia tei jae oepɨta Israel pegua reta. Jare cuae ara mboapɨ ara ma opaete cuae oyeapo güire --jei reta--. 22 Erei amogüe cuña ore ndive oyeocuaise Jesús pe vae reta yei neimbove yogüɨraja teogüerɨru pe, jare yogüeru ye yave, oremopɨacañɨ yae. 23 Echa jae reta mbaeti ovae Jesús jetegüe, jare yogüeru ye yave, jei oreve quirai oecha araɨgua reta joco pe jare quirai araɨgua reta jei Jesús oicove co oi --jei reta--. 24 Jayave amogüe ore ndive ñogüɨnoi vae vi yogüɨraja teogüerɨru pe, jare yogüeru ye yave, omombeu oreve mbaeti joco pe oi Jesús jetegüe cuña reta jei oreve rami --jei reta. 25 Jayave Jesús jei chupe reta: --Pe reta co jae mbaeti iyaracuaa vae reta rami. Yavai co oi peve perovia vaera opaete Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatiagüe vae --jei--. 26 Peicuaata tei ma jae reta oicuatía co quirai Cristo oiporarañotai rani co jare quirai jocuae jaɨcue rupi oñemboeteucata co --jei. 27 Jayave Jesús omombeu chupe reta jeta Moisés jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatiagüe vae güi, jare omombeu cavi chupe reta quirai opaete jocuae oyecuatía oi vae imiari Cristo re. 28 Jare yogüɨraja ma ovae coiño Emaús güi. Echa jocuae mócoi vae opɨtata joco pe. Jare Jesús oasata tei ojo cutɨ. 29 Erei jae reta jei chupe: --Epɨta ore ndive. Echa caaru ma. Javeta co ndeve --jei reta. Jayave Jesús opɨta jae reta jo pe. 30 Jare oguapɨ rambueve mesa pe ocaru vaera, Jesús oipɨɨ mbɨyape jare omee yasoropai Tumpa pe. Jayave opɨsae omee chupe reta. 31 Jayave ramo oicuaa reta Jesús. Echa Jesús omaeño ma jese reta oicuaa vaera. Jayave jupiveiño Jesús ocañɨ chugüi reta. 32 Jayave jei reta oyoupe: --Añete co, jae ñanemboyerovia yae, tape rupi imiari ñandeve rambueve. Echa oicuauca ñandeve Tumpa iñee oyecuatía oi vae --jei reta. 33 Jayave jocuae ora pe etei jae reta opúa mesa güi jare yogüɨraja ye Jerusalén pe. Joco pe ovae jocuae once vae yatɨ iru vae reta ndive. 34 --Añete co, ñandeYa oicove ye ma ou omanogüe vae reta ipɨte güi --jei yatɨ vae reta--. Echa oyecuaa co Simón pe. 35 Jayave jocuae mócoi vae vi omombeu yatɨ vae reta pe mbae tape rupi oyeapo vae jare quirai Jesús oyecuaa chupe reta mbɨyape opɨsae yave. 36 Jare imiari ñogüɨnoi rambueve, Jesús etei oyecuaa oñemboɨ oi ipɨte pe, jare jei chupe reta: --Mbɨacatu toi pe ndive. 37 Erei jae reta oquɨye yae. Oñemongueta tei jocuae co Jesús iagüe. 38 Erei Jesús jei chupe reta: --¿Maera pa pequɨye? ¿Maera pa peñemongueta pepɨa pe jocorai? --jei--. 39 Pemae chepo jare chepɨ re. Jae co che. Pepuere cheavɨquɨ peicuaa vaera jae co che. Echa metei vae iagüe mbaeti güɨnoi isoo jare icagüe reta. Erei pepuere peecha che anoi co --jei. 40 Jare cuae jei ma yave, oechauca chupe reta ipo jare ipɨ. 41 Jae reta ipɨacañɨ yae, jare oyerovia güi mbaeti vɨteri ipuere güɨrovia ete. Jayave Jesús oparandu chupe reta: --¿Oime pa penoi cuae pe mbae jau vaera? 42 Jayave omee reta chupe jevae ɨ rupigua oyɨgüe iperaso jare mbovɨ ei. 43 Jare Jesús oipɨɨ jou jae reta jovaque. 44 Jayave jei chupe reta: --¿Mbaeti pa pemaendúa pe reta ndive aico rambueve che jae peve vae re? Echa Moisés iporoócuai jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatiagüe vae jare Salmo reta chemombeu. Jare amombeu peve quirai opaete cuae chemombeu vae oyeapota co --jei. 45 Jayave omee chupe reta oicuaa cavi vaera Tumpa iñee oyecuatía oi vae. 46 Jayave jei chupe reta: --Corai oyecuatía oi quirai Cristo oiporarañotai co jare oicove yeta co ou omanogüe vae reta ipɨte güi mboapɨ ara rupi, 47 jare quirai jeracuata iru vae reta pe Cristo jee re oeya vaera iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae Tumpa iñɨro vaera chupe reta imbaeyoa reta re. Jeracuata rani Jerusalén pe. Jayave jocuae güire jeracuata opaete ɨvɨ pegua reta pe --jei--. 48 Jare pe reta pemombeuta opaete cuae regua --jei--. 49 Mase, ambouta peve cheRu güɨrocuavee omeeta co peve vae. Erei pepɨta tenta Jerusalén pe mbaepuere güɨnoi vae ara güi ou peve regua --jei. 50 Jayave Jesús güɨraja reta Betania pe. Jayave oupi ipo ara cotɨ jare omovendise reta. 51 Jare omovendise oi rambueve, ojo chugüi reta ara cotɨ. 52 Jayave jae reta omboete. Jayave yogüɨraja ye Jerusalén pe oyerovia yae reve. 53 Jare jecuaeño yogüɨraja Tumpa jo pe omboete reve Tumpa. Amén. John">

Juan 1

1 Ndei mbae oyeapo mbove, oico Ñee. Jare Ñee oico Tumpa ndive. Jae co Tumpa etei. 2 Ñee oico Tumpa ndive ndei mbae oyeapo mbove. 3 Jae oyapo opaete. Opaete oyeapo vae jae etei oyapo. 4 Jae omee tecove opaete pe, jare cuae tecove rupi jae oyecuaa ɨvɨ pegua reta pe mbaembae oyecuaa tembipe rupi rami. 5 Jae co tembipe rami. Tembipe jecuaeño oesape pɨtumimbi pe, jare pɨtumimbi mbaeti etei ipuere ombogüe. 6 Oico metei cuimbae Juan jee vae. Tumpa ombou cuae cuimbae omombeu vaera tembipe, iru vae reta oporogüɨrovia vaera oendu yave. 8 Jae mbaeti co jocuae tembipe. Jaeño ou omombeu vaera jocuae tembipe. 9 Tembipe etei ou ma cuae ɨvɨ pe. Jae oyecuaa opaete vae pe. 10 Jae oico cuae ɨvɨ pe, jare jae oyapo cuae ɨvɨ. Erei ɨvɨ pegua reta mbaeti oicuaa. 11 Ou jenta pe, erei jentaɨgua reta mbaeti omboresive. 12 Erei amogüe vae omboresive. Güɨrovia jese. Jae rambue jae omee cuae reta pe Tumpa taɨ reta jare tayɨ reta yogüɨreco vaera. 13 Tumpa etei omee cuae reta pe tecove. Cuae tecove mbaeti ichɨ güi. Mbaeti güɨnoi cuae tecove tu jemimbota jeco pegua. 14 Jocuae Ñee oyeapo cuimbaera. Ou cuae ɨvɨ pe oico vaera ñande ndive. Jare ore roecha maemboete pegua co jae. Jaeño Tumpa Taɨ jae vaeño cuae maemboete güɨnoi. Jae ipɨacavi yae jare opaete jei vae añete co. 15 Echa Juan omombeu iru vae reta pe: --Cuae co jae chemiari jese vae --jei chupe reta--. Che jae ma peve: Cheraɨcue outa vae ipuere yae chegüi. Echa jae oico ndei aico mbove --jei. 16 Jocuae Ñee ipɨacavi yae. Jae rambue jecuaeño oyapo icavi vae ñandeve. 17 Tumpa omombeu mboroócuai Moisés rupi. Erei Jesucristo rupi Tumpa omombeu ipɨacavi co jare ñanemboe añete vae re. 18 Mbaeti etei quia oecha Tumpa. Erei Tumpa Taɨ jae vaeño oicuauca ñandeve. Tumpa oaɨu Taɨ. 19 Metei ara yogüɨraja ovae Juan oia pe sacerdote reta jare levita reta. Jerusalén pegua judío reta omondo cuae reta chupe. Jae reta jei Juan pe: --¿Quia pa co nde? 20 Juan omombeu cavi. Mbaeti iyapu chupe reta. --Che mbaeti co Cristo jee vae --jei chupe reta. 21 Jayave oparandu reta ye chupe: --Mbaeti yave, ¿nde pa co jae Elías jee vae? Juan jei ye: --Mbaeti co. Jei reta ye chupe: --¿Nde pa co jocuae Tumpa iñee omombeu vae? --Mbaeti --jei ye Juan chupe reta. 22 Jayave oparandu reta ye chupe: --¿Quia pa co nde? Echa roipota romombeu orembou vae reta pe. ¿Mbae pa rere ndeyeupe? --jei reta Juan pe. 23 Jayave Juan jei: --Che co jae metei ñee mbae omombeu vae. Cheñeeata ñuu pe: Peyapocavi ñandeYa japera. Jocorai che jae --jei Juan--. Echa jocorai jei Isaías aracae Tumpa iñee omombeu vae --jei. 24 Cuae Juan oia pe yogüɨraja vae reta fariseo reta co. 25 Oparandu reta ye Juan pe: --Nde mbaeti yave Cristo ani Elías ani jocuae Tumpa iñee omombeu vae, ¿maera pa reporombobautiza? 26 --Che aporombobautiza ɨ pe --jei Juan--. Erei yepe tei mbaeti peicuaa, erei oime pepɨte pe jocuae cheraɨcue outa vae. Mbaeti jupi che amboi vaera ipɨapaa --jei chupe reta. 28 Opaete cuae oyeapo Betábara pe ɨaca Jordán jee vae jovaicho pe. Echa joco pe oporombobautiza Juan. 29 Pɨareve pe Juan oecha Jesús ou icotɨ jare jei: --Mase, pee oi Tumpa ombou vae. Jae co vecha rami. Ou güɨraja vaera opaete ɨvɨ pegua reta imbaeyoa --jei--. 30 Cuae co jae chemiari jese vae. Che jae ma peve: Cheraɨcue outa vae ipuere yae chegüi. Echa jae oico ndei aico mbove. Cuae co jae --jei Juan--. 31 Che mbaeti aicuaa. Erei ayu aporombobautiza ɨ pe jae oyecuaa vaera Israel pegua reta pe --jei chupe reta. 32 Juan omombeu ye chupe reta: --Aecha Espíritu Santo ogüeyɨ ara güi pɨcasu rami jare ou opɨta jese --jei--. 33 Che mbaeti aicuaa. Erei chembou aporombobautiza vaera ɨ pe vae jei cheve: “Reechata Espíritu Santo ogüeyɨ ou opɨta metei cuimbae re. Jocuae cuimbae oporombobautizata Espíritu Santo pe” --jei, jei Juan--. 34 Jocuae aecha ma jare amombeu peve cuae co jae Tumpa Taɨ --jei. 35 Pɨareve pe Juan oñemboɨ ye oi joco pe mócoi jemimboe ndive. 36 Jayave ou Jesús oasa jocoropi. Juan omae ngatu jese. --Mase, pee oi Tumpa ombou vae. Jae co vecha rami --jei. 37 Jocuae mócoi jemimboe oendu jare yogüɨraja Jesús jaɨcue. 38 Jesús oyerova yave, oecha yogüeru icotɨ. --¿Mbae pa peeca? --jei chupe reta. --¿Quiape pa reico, Rabí? --jei reta. (Rabí oipota jei: Oporomboe vae.) 39 --Peyu peecha --jei Jesús. Jayave yogüɨraja Jesús oicoa pe oecha, jare opɨta jocuae ara jae ndive. Echa cuaraɨ ara mbɨte seri ma. 40 Mócoi cuimbae co jocuae Jesús jaɨcue yogüɨraja vae. Echa yogüɨraja jaɨcue oendu yave Juan jei chupe reta vae. Metei cuimbae jee co Andrés. Jae co Simón Pedro tɨvɨ. 41 Andrés ojo rani ovae tɨqueɨ Simón jare jei chupe: --Rovae ma Mesías. (Cuae oipota jei hebreo iñee pe: Cristo.) 42 Jayave Andrés güeru Simón Jesús oia pe. Jesús omae ngatu Simón re jare jei: --Nde co jae Simón. Nde co jae Jonás taɨ. Torombojee Cefas. (Cuae oipota jei: Pedro.) 43 Pɨareve pe Jesús oipota ojo Galilea pe. Jare ovae Felipe Betsaida pegua. Andrés jare Pedro Betsaida pegua vi. Jesús jei Felipe pe: --Eyu cherupíe. 45 Jayave Felipe ojo ovae Natanael jare jei chupe: --Rovae ma Moisés mboroócuai pe imiari jese vae. Aracae Tumpa iñee omombeu vae reta vi imiari jese --jei--. Jae co Jesús Nazaret pegua. Jae co José taɨ --jei chupe. 46 --¿Oime pa mbae icavi vae Nazaret pegua? --jei Natanael. --Yaja eecha --jei Felipe. 47 Jesús oecha Natanael ou icotɨ jare jei: --Mase, co ou metei Israel pegua añetete vae. Jecuaeño oyapo añete vae rupi --jei. 48 Natanael oparandu Jesús pe: --¿Quirai pa checuaa? Jesús jei chupe: --Ndei Felipe imiari ndeve mbove, che roecha ɨva igüɨ pe. 49 --Nde co jae Tumpa Taɨ, Rabí --jei Natanael--. Nde co jae Israel pegua reta juvicha guasu --jei. 50 Jesús jei ye chupe: --Amombeu ndeve che roecha ɨva igüɨ pe. ¿Cuae jeco pegua ra reporogüɨrovia ma? --jei--. Reechata mbaembae reporogüɨrovia yae vaera --jei--. 51 Añete che jae ndeve, reechata ara oyepea oi, jare reechata vi araɨgua Tumpa pe oyeócuai vae reta oyeupi ñogüɨnoi jare ogüeyɨ ñogüɨnoi che aia pe. Che co jae cuimbaera oyeapo vae --jei Jesús.

Juan 2

1 Mboapɨ ara rupi metei cuimbae omenda cuñatai ndive Caná Galilea pegua pe, jare Jesús ichɨ oi joco pe. 2 Jare oparea reta vi Jesús jare jemimboe reta pe. 3 Vino opa ma yave, Jesús ichɨ jei Jesús pe: --Opa ma vino. 4 --¿Ndepɨatɨtɨ pa cuae re? Che mbaeti co chepɨatɨtɨ jese, cuña --jei Jesús--. Ndei ovae cheparavɨquɨ ayapo vaera --jei. 5 Jayave Jesús ichɨ jei joco pe oyeócuai vae reta pe: --Peyapo omombeuta peve vae. 6 Joco pe ñogüɨnoi seis ɨrɨru tuicha vae ita pegua. Judío reta oiporu jocuae nunga ɨrɨru mbaembae oyoe vaera. Oñemongueta oyetɨo cavi Tumpa cotɨ jocorai oyapo yave. Ɨrɨru ñavo ipuere tɨnɨe cinco ɨru ɨ pe. 7 Jesús jei tembiócuai reta pe: --Pemotɨnɨe cavi ɨrɨru reta ɨ pe. Jayave jae reta omotɨnɨe cavi. 8 Jesús jei ye chupe reta: --Añave peñoe peraja peruvicha pe. Jayave jocorai oyapo reta. 9 Tembiócuai reta juvicha jou jocuae ɨ vinora oyeapo vae. Jae mbaeti oicuaa quia güi ra ou jocuae jou vae, erei jembiócuai reta oicuaa catu quia güi co oñoe. Jayave mburuvicha oeni cuimbae omenda vae. 10 --Opaete iru vae reta omee vino icavi vae rani mboupa reta pe. Jayave jeta vino jou yave ramo omee chupe reta vino mbaeti icavi mbatee vae --jei chupe--. Erei nde añave ramo remee vino icavi yae vae --jei. 11 Jesús cuae oyapo Caná Galilea pegua pe. Corai Jesús omboɨpɨ oicuauca jemimboe reta pe jae imbaepuere tuicha yae co. Jare cuae oyapo vae jeco pegua jemimboe reta güɨrovia jese. 12 Cuae jaɨcue rupi Jesús ojo Capernaúm pe. Yogüɨraja vi jae jupíe ichɨ jare tɨvɨ reta jare jemimboe reta. Jare opɨta reta joco pe mbovɨ ara. 13 Jare coiño ma ou judío reta iyarete pascua jee vae iara. Jayave Jesús ojo Jerusalén pe. 14 Joco pe Tumpa jo pe oecha omaemee vae reta. Omee ñogüɨnoi güeye reta jare vecha reta jare pɨcasu reta. Oecha vi corepoti omocambio vae reta oguapɨ ñogüɨnoi joco pe. 15 Jayave Jesús oyapo chicote piola pegua jare omoe omaemee vae reta jare vecha reta jare güeye reta Tumpa jo güi. Jayave opɨyere corepoti omocambio vae reta icorepoti jare omboyapara imesa reta. 16 Jare jei pɨcasu omee vae reta pe: --Peraja cuae güi cuae reta. Agüɨye pemee mbaembae cheRu jo pe --jei. 17 Jayave jemimboe reta imaendúa quirai oime Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Aipota yae Tumpa jo oñemboeteuca vaera. Cheratangatu yae jese. Jae rambue cuae jeco pegua iru vae reta oyapota icavi mbae vae cheve.” Jocorai oyecuatía oi. 18 Jayave judío reta oparandu Jesús pe: --¿Mbae nunga mɨacañɨ pa reechaucata oreve roicuaa vaera oime ra renoi mbaepuere cuae mbaravɨquɨ reyapo vae reyapo vaera? 19 Jesús jei chupe reta: --Pembosururu yave cuae Tumpa jo, amoicavi yeta co mboapɨ ara pe. 20 --Oparavɨquɨ reta cuarenta y seis año oyapo vaera cuae Tumpa jo --jei judío reta--. ¿Remoicavi yeta ra nde mboapɨ ara pe? --jei. 21 Erei Jesús imiari chupe reta jete ae re. Echa jete co jae Tumpa jo. 22 Jae rambue Jesús oicove ye yave ou omanogüe vae reta ipɨte güi, jemimboe reta imaendúa cuae jei vae re. Jayave güɨrovia aracae Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae jare jocuae Jesús jei chupe reta vae. 23 Jesús opɨta Jerusalén pe arete pascua iara pe. Joco pe oi rambueve, omombeu iru vae reta pe quia co jae. Jayave jeta oendu vae güɨrovia jese mɨacañɨ oyapo jae reta oicuaa vaera vae reta oecha reta yave. 24 Erei Jesús mbaeti güɨrovia añetete cuae reta iporogüɨrovia. Echa oicuaa cavi opaete ɨvɨ pegua reta. 25 Jae mbaeti omonesesita quia omombeu vaera chupe ɨvɨ pegua reta regua. Echa jae oicuaa cavi ɨvɨ pegua reta ipɨa pe oi vae.

Juan 3

1 Oico metei fariseo Nicodemo jee vae. Jae co judío reta juvicha. 2 Cuae cuimbae ou Jesús oia pe pɨtu yave jare jei chupe: --Rabí, roicuaa co Tumpa nembou reporomboe vaera. Echa mbaeti quia ipuere oyapo jocuae nunga mɨacañɨ reyapo vae Tumpa mbaeti yave oi jae ndive --jei. 3 --Añete che jae ndeve --jei Jesús Nicodemo pe--, oime yave quia oipota oico Tumpa iporoocuaia pe vae, güɨnoita rani co tecove ipɨau vae --jei. 4 --¿Quiraita pa co ñandepuere tecove ipɨau vae ñanoi ñanendechi ma yave? --jei Nicodemo--. Mbaeti etei ñandepuere yaique ye ñandesɨ jɨe pe yaa ye vaera --jei. 5 Jesús jei ye chupe: --Añete che jae ndeve, oime yave quia oipota oico Tumpa iporoocuaia pe vae, güɨnoita rani co tecove ipɨau vae ɨ jare Espíritu Santo rupi --jei--. 6 Yaa yave ñandesɨ güi, ñanoi tecove ɨvɨ peguaraño. Erei Espíritu Santo omee ñandeve tecove Espíritu pegua --jei--. 7 Amombeu ma ndeve quirai penoita rani co tecove ipɨau vae. Agüɨye nepɨacañɨ cuae re --jei chupe--. 8 Ɨvɨtu oyepeyu oipotagüe rupi güi jare reendu jɨapu. Erei mbaeti reicuaa quetɨ güi ra ou jare quetɨ ra ojo. Jocorai co oi Espíritu Santo omee tecove chupe vae --jei Jesús. 9 Nicodemo oparandu ye Jesús pe: --¿Quiraita pa co oyeapo cuae? 10 Jesús oparandu Nicodemo pe: --¿Mbaeti pa reicuaa cuae? Echa nde co jae Israel pegua reta omboe vae --jei--. 11 Añete che jae ndeve, oremiari roicuaa vae re jare romombeu roecha vae. Erei mbaeti perovia romombeu peve vae --jei--. 12 Amombeu ma peve mbaembae oyeapo ɨvɨ pe vae, erei mbaeti chererovia. ¿Quiraita pa pepuere chererovia mbaembae oyeapo ara pe vae amombeu peve yave? --jei Jesús Nicodemo pe--. 13 Mbaeti quia ye oyeupi ojo ara pe, jaeño che ara güi agüeyɨ ayu vae. Che co jae cuimbaera oyeapo vae ara pe oi vae --jei chupe--. Moisés aracae oupi jocuae mboi, ñuu pe oico yave. Jocorai vi iru vae reta chereupita co, 15 oipotagüe güɨrovia cheré vae güɨnoi vaera tecove opa mbae vae. Ngaraa ojo cañɨtei pe --jei. 16 Echa Tumpa oaɨu yae ɨvɨ pegua reta. Jae rambue omee Taɨ jae vaeño, oipotagüe güɨrovia jese vae güɨnoi vaera tecove opa mbae vae. Ngaraa ojo cañɨtei pe. 17 Tumpa ombou Taɨ ɨvɨ pe, ɨvɨ pegua reta oñemboasauca vaera jae jeco pegua. Taɨ mbaeti ou ojaa vaera ɨvɨ pegua reta. 18 Güɨrovia Tumpa Taɨ re vae reta ngaraa ma oñejaauca. Erei iru vae reta oñejaauca ma co. Echa Tumpa Taɨ jae vaeño omombeu ma quia co jae. Erei jae reta mbaeti güɨrovia. 19 Tembipe ou ma ɨvɨ pe, erei ɨvɨ pegua reta oipota yae yogüɨreco pɨtumimbi pe. Mbaeti oipota yogüɨreco tembipe pe. Echa oyapo reta icavi mbae vae. Jae rambue oñejaauca reta ma co. 20 Oipotagüe icavi mbae vae oyapo vae omotareɨ tembipe. Mbaeti ou tembipe oia pe agüɨye vaera iru vae reta oicuaa mbae oyapo vae. 21 Erei añete pegua rupi oico vae ou tembipe oia pe, iru vae reta oicuaa vaera mbaravɨquɨ oyapo vae oyapo co Tumpa jemimbota rupi. 22 Cuae jaɨcue rupi Jesús jare jemimboe reta yogüɨraja ɨvɨ Judea jee vae pe. Joco pe opɨta Jesús jae reta ndive jare oporombobautizauca oi. 23 Juan vi oporombobautiza oi Enón pe. Enón coiño oi Salim güi. Echa joco pe jeta ɨ oi. Jare amogüe vae yogüeru jare Juan ombobautiza reta. 24 Echa Juan ndei oyererajauca tembipɨɨrɨru pe. 25 Jayave Juan jemimboe reta oyoaca ñogüɨnoi judío reta ndive quirai ipuere oyetɨo cavi Tumpa peguara vae re. 26 Jayave yogüeru Juan oia pe jare jei chupe: --Rabí, nde remombeu ma oreve Jordán jovaicho pe nde ndive oise vae regua. Mase, jae oporombobautiza oi, jare opaete vae yogüɨraja ñogüɨnoi jae oia pe --jei reta Juan pe. 27 Jayave Juan jei chupe reta: --Tumpa omee ñandeve vaeño ñandepuere ñanoi. 28 Che jae ma peve: Che mbaeti co Cristo. Jaeño Tumpa che rani chembou chugüi. Pe reta etei peicuaa corai co che jae peve --jei chupe reta--. 29 Jae co metei cuimbae omendata vae rami. Che co omendata vae iamingo rami. Echa omendata vae iamingo opɨta omendata vae ndive jare oyeapɨsaca jese jare oyerovia yae iñee oendu yave. Jocoraiño vi co che ayerovia yae --jei--. 30 Echa jeta vae yogüɨrajata jae oia pe erei mbovɨño ma co yogüeruta che aia pe --jei Juan chupe reta. 31 Ara güi ou vae ipuere opaete iru vae reta güi. Ɨvɨ pegua reta ɨvɨ peguaño co jare imiari mbaembae ɨvɨ pe oi vae re. Ara güi ou vae ipuere opaete iru vae reta güi. 32 Jae omombeu oecha jare oendu vae, erei mbaeti quia güɨrovia jae omombeu vae. 33 Jae omombeu vae güɨrovia vae oicuauca iru vae reta pe güɨrovia co Tumpa iñee añete co. 34 Echa jocuae Tumpa ombou vae omombeu Tumpa iñee, jare Tumpa omee chupe Espíritu Santo opaete imbaepuere reve. 35 Tu oaɨu Taɨ jare oyapo ma opaete mbaembae juvichara. 36 Tumpa Taɨ re güɨrovia vae güɨnoi ma tecove opa mbae vae. Tumpa Taɨ re mbaeti güɨrovia vae ngaraa güɨnoi tecove. Tumpa jecuaeño pochɨ chupe.

Juan 4

1 ÑandeYa Jesús oendu jeracua ma co fariseo reta pe corai: Jesús oyapo oi jare ombobautiza oi jeta jemimboe retara Juan güi. Jocorai jeracua. 2 Erei Jesús etei mbaeti oporombobautiza. Jemimboe retaño oporombobautiza ñogüɨnoi. 3 Jayave cuae oicuaa yave, Jesús oe Judea güi ojo ye Galilea pe. 4 Jare ojo Samaria rupi. Echa tape oasa jocoropi. 5 Jayave ojo ovae tenta Sicar jee vae pe. Jocuae tenta Samaria pegua co, jare coiño oi ɨvɨ Jacob aracae omee taɨ José pe vae güi. 6 Jocuae ɨvɨ pe oi metei ɨcua. Jocuae ɨcua jee Jacob iyɨcua. Jayave Jesús oguapɨ ɨcua iyɨpɨ pe. Echa mombɨrɨ ma oguata, jare icanguɨ yae. Jare cuaraɨ ara mbɨte ma. 7 Jayave ou ovae metei cuña Samaria pegua ɨ güɨnoe vaera. Jare Jesús jei chupe: --Emee taɨu. 8 Echa Jesús jemimboe reta yogüɨraja tenta pe jembiura ogua vaera. 9 Jayave cuña Samaria pegua jei Jesús pe: --Nde co jae metei judío jare che co jae metei Samaria pegua. ¿Maera pa nde rere cheve: Emee taɨu? --jei. (Echa judío reta mbaeti etei oipota imiari Samaria pegua reta ndive.) 10 Jayave Jesús jei cuña pe: --Che jae ma ndeve: Emee taɨu. Reicuaa yave Tumpa oipota omee ndeve vae jare reicuaa yave quia co che, reyerureta tei co cheve jare che ameeta tei co ndeve ɨ tecove güɨnoi vae --jei Jesús. 11 --Carai --jei cuña Jesús pe--, nde mbaeti mbae renoi ɨ renoe pɨpe vaera, jare cuae ɨ mombɨrɨ oi ɨvɨgüɨ pe. ¿Quia güi pa reruta jocuae ɨ tecove güɨnoi vae? --jei--. 12 ¿Tuicha yae pa nembaepuere ñanetenondegua Jacob imbaepuere güi? Echa Jacob omee ñandeve cuae ɨ. Jae etei jare taɨ reta jare jɨmba reta oɨu cuae güi --jei cuña. 13 Jesús jei chupe: --Oipotagüe cuae ɨ güi oɨu vae ɨ oyúe yeta co. 14 Erei oipotagüe ɨ che ameeta oɨu vae ngaraa ye iyúe --jei--. Echa jocuae ɨ che ameeta chupe vae oyeapota ipɨa pe metei ɨ jesaɨ vae rami. Jecuaeño omeeta chupe tecove opa mbae vae --jei. 15 --Carai --jei cuña--, emee cheve cuae ɨ, agüɨye ye vaera ɨ ayúe jare agüɨye ye vaera ayu cuae pe ɨ anoe vaera --jei. 16 Jayave Jesús jei chupe: --Ecua eeni neme peyu cuae pe. 17 --Mbaeti cheme --jei cuña. --Añete co rere: “Mbaeti cheme” --jei Jesús cuña pe--. 18 Echa renoi ma cinco neme, jare jocuae cuimbae añave renoi vae mbaeti co neme. Añete co rere --jei. 19 --Carai --jei cuña--, añave aicuaa nde co jae metei Tumpa iñee omombeu vae --jei--. 20 Ñanetenondegua reta omboete Tumpa cuae ɨvɨtɨ re. Erei pe reta pere Jerusalén pe oi Tumpa jo, jare joco peño iru vae reta vi omboeteta tei Tumpa --jei cuña. 21 --Chererovia, cuña --jei Jesús--. Outa ma ara agüɨye vaera pemboete cheRu cuae ɨvɨtɨ reño ani Jerusalén peño --jei--. 22 Pe reta pemaemboete yave, mbaeti peicuaa cavi mbae pemboete vae. Ore romaemboete yave, roicuaa cavi co mbae romboete vae. Echa iru vae reta oñemboasauca judío reta rupi --jei--. 23 Erei outa ma ara - ou ma co - añetete Tumpa omboete vae omboete vaera Espíritu Santo rupi. Omboeteta añete vae rupi --jei--. Echa cheRu oeca cuae nunga jae reta omboete vaera --jei--. 24 Tumpa co jae Espíritu. Omboete vae reta tomboete Espíritu Santo rupi jare añete vae rupi --jei Jesús. 25 Jayave cuña jei Jesús pe: --Aicuaa Mesías outa co - jae co Cristo jee vae - jare jae ou yave, omombeuta ñandeve opaete mbaembae regua --jei. 26 --Jae co che chemiari ai nde ndive vae --jei Jesús. 27 Cuae jei oi yave, Jesús jemimboe reta yogüeru ovae. Ipɨacañɨ Jesús imiari oi cuña ndive vae re. Erei mbaeti metei ave jei chupe: “¿Mbae pa reipota?” ani “¿Maera pa nemiari jae ndive?” 28 Jayave cuña oeya iyɨru joco pe jare ojo ovae tenta pe. Jei cuimbae tenta pegua reta pe: 29 --Pecua peecha cuimbae opaete ayapogüe omombeu cheve vae. ¿Jae yepe ra Cristo? --jei. 30 Jayave cuimbae reta oe tenta güi yogüeru Jesús cotɨ. 31 Cuña ojo ma yave, Jesús jemimboe reta jei chupe: --Rabí, ecaru. 32 --Oime anoi cherembiura pe reta mbaeti peicuaa vae --jei Jesús chupe reta. 33 Jayave jemimboe reta jei oyoupe: --¿Güeru ma ra quia mbae jou vaera? 34 --Che ayapo chembou vae oipota ayapo vaera vae, jare opaete iparavɨquɨ ayapo --jei Jesús--. Cuae co cherembiura rami --jei--. 35 Pe reta pere: “Irundɨ yasɨ rupi mbaarɨvo oita ma co”. Erei che jae peve: Mase, pemae co reta re. Joco pe oi vae yagüɨye ma co. Ovae ma mbaarɨvo --jei Jesús--. 36 Jare tecove opa mbae vae oñemee chupe vae oyearɨvo vae rami co. Jare temitɨ iya omboepɨ ombaarɨvo vae pe, omaetɨ vae jare ombaarɨvo vae oyerovia pave vaera --jei--. 37 Jocorai añete co cuae: “Metei vae omaetɨ jare iru vae ombaarɨvo” --jei--. 38 Che pomondo pearɨvo vaera mbaeti peparavɨquɨ jese vae. Iru vae reta oparavɨquɨ jese, jare pe reta pearɨvo jae reta oparavɨquɨ rambue --jei Jesús chupe reta. 39 Jare jeta jocuae tenta pegua reta - Samaria pegua reta co - güɨrovia Jesús re cuña omombeu chupe reta vae jeco pegua. Echa cuña jei ma chupe reta: “Opaete ayapogüe omombeu cheve”. 40 Jayave Samaria pegua reta yogüeru ovae yave Jesús oia pe, jei chupe: --Ecua orerenta pe epɨta ore ndive. Jayave Jesús ojo opɨta joco pe mócoi ara. 41 Jare jeta iru vae reta oporogüɨrovia Jesús etei jei chupe reta vae jeco pegua. 42 Jayave jei reta cuña pe: --Tenonde yave roporogüɨrovia nde rere oreve vae jeco pegua. Erei añave roporogüɨrovia ore etei roendu rambue, jare añave roicuaa cuae co jae ɨvɨ pegua reta omboasa vae Cristo jee vae --jei reta. 43 Mócoi ara rupi Jesús ojo joco güi Galilea cotɨ. 44 Echa Jesús etei jei metei Tumpa iñee omombeu vae jentaɨgua reta mbaeti omboete. 45 Jayave Jesús ojo ovae yave Galilea pe, joco pegua reta omboresive cavi. Echa oecha reta ma opaete Jesús oyapo Jerusalén pe arete pe vae. Echa jae reta vi yogüɨraja arete pe. 46 Jayave Jesús ojo ovae Caná Galilea pegua pe. Joco pe tenonde yave oyapo ɨ vinora. Jare oico Capernaum pe metei mburuvicha. Cuae cuimbae taɨ imbaerasɨ oi. 47 Jare oicuaa yave Jesús ou ma co Judea güi ovae Galilea pe, ou ovae Jesús oia pe jare oyerure chupe taɨ re. --Ecua cherenta pe embogüera cheraɨ --jei--. Echa omanota ma. 48 --Mbaeti yave aechauca peve mɨacañɨ reta, ngaraa perovia cheré --jei Jesús chupe. 49 --Carai --jei mburuvicha--, ecua cherenta pe agüɨye vaera cheraɨ omano. 50 --Ecua --jei Jesús chupe--. Nderaɨ oicove catu ye ma oi --jei. Jayave mburuvicha güɨrovia Jesús jei chupe vae jare ojo ye jenta cotɨ. 51 Jare ojo rambueve jenta cotɨ, jembiócuai reta yogüeru oovaiti jare jei chupe: --Oicove catu ye ma oi nderaɨ. 52 Jayave mburuvicha oparandu chupe reta: --¿Mbae ora pe pa omboɨpɨ ocuera? --Carumbue neimbove nungaño jacu opɨta chugüi --jei reta chupe. 53 Jare cunumi tu oicuaa jocuae ora pe etei co Jesús jei chupe: “Nderaɨ oicove catu ye ma oi”. Jayave oporogüɨrovia jae jare opaete jo pegua reta. 54 Cuae mɨacañɨ oyapo Jesús oicuauca vaera quia co jae, ou yave Judea güi Galilea pe. Mocoia co cuae mɨacañɨ.

Juan 5

1 Cuae jaɨcue rupi judío reta oyapo ñogüɨnoi arete, jare Jesús ojo Jerusalén pe. 2 Jare oime Jerusalén pe vecha reta oñemeea jonque iyɨpɨ pe metei ɨ jesaɨ vae tɨpɨ vae hebreo iñee pe Betesda jee vae. Oime cuae ɨ iyɨ́vɨri cinco o-raɨ. 3 O-raɨ japɨpe pe oñeno ñogüɨnoi jeta imbaerasɨ vae reta. Joco pe ñogüɨnoi jesa mbae vae reta, mbaeti ipuere oguata vae reta, jare mbaeti ipuere omɨi vae reta. Opaete cuae reta oaro ñogüɨnoi ɨ omɨi vaera. 4 Echa amoamo pe ogüeyɨ metei araɨgua omomɨi vaera ɨ. Jare ɨ omɨi ma yave, jocuae imbaerasɨ vae tenonde voi oique ɨ pe vae ocuera oipotagüe imbaerasɨ güi. 5 Jare imbaerasɨ vae reta ipɨte pe oi metei cuimbae treinta y ocho año ma mbaeti ipuere oguata vae. 6 Jesús oecha cuimbae oñeno oi joco pe, jare oicuaa ɨma yae ma imbaerasɨ. Jayave oparandu chupe: --¿Reipota pa recuera? 7 --Carai --jei cuimbae--, mbaeti anoi quia cheñono vaera ɨ pe ɨ omɨi yave. Che aja rambueve, iru vae oique ɨ pe tenonde chegüi --jei. 8 Jayave Jesús jei ye chupe: --Epúa evoɨ nderupa jare eguata. 9 Jayave cuimbae ocuera voi, jare ovoɨ jupa oguata. Jare jocuae ara mbutuu iara co. 10 Jayave judío reta jei cuimbae ocuera ma vae pe: --Cuae ara mbutuu iara co. Mbaeti jupi revoɨ vaera nderupa mbutuu iara pe --jei reta. 11 Cuimbae jei chupe reta: --Cuimbae chembogüera vae jei cheve: “Evoɨ nderupa jare eguata” --jei cheve, jei. 12 Jayave oparandu reta chupe: --¿Quia pa jae “Evoɨ nderupa jare eguata” jei ndeve vae? 13 Erei ocuera vae - tenonde yave mbaeti ipuere oguata vae - mbaeti oicuaa. Echa jeta yae vae joco pe ñogüɨnoi jare Jesús ojo ma joco güi. 14 Ndei ɨma mbove Jesús ovae cuimbae Tumpa jo pe. --Recuera ma co. Jae rambue agüɨye ye eyapo icavi mbae vae. Echa reyapo ye yave, mbae icavi mbae yae vae oyeapota ndeve --jei. 15 Jayave cuimbae ojo omombeu judío reta pe Jesús co jae ombogüera ma vae. 16 Jare Jesús oyapo ma amogüe cuae nunga mɨacañɨ mbutuu iara pe. Cuae jeco pegua judío reta oipota oyapo icavi mbae vae chupe. Oipota vi oyuca. 17 Erei Jesús jei chupe reta: --CheRu jecuae oparavɨquɨ, jare che vi aparavɨquɨ. 18 Cuae jeco pegua judío reta oipota yae oyuca Jesús. Echa Jesús oyapo mbutuu iara pe jae reta jei mbaeti jupi oyeapo vaera vae, jare Jesús imiari yave, jei: “Tumpa etei co cheRu”, jare cuae oipota jei jae vi co Tumpa etei. 19 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --Añete che jae peve, che co jae Tumpa Taɨ. Che aeiño mbaeti mbae chepuere ayapo. Ayapo jocuae aecha cheRu oyapo oi vaeño. CheRu oyapo oi vae che vi ayapo --jei--. 20 Echa cheRu cheraɨu jare oicuauca ma cheve opaete iparavɨquɨ. Jare oicuaucata vi cheve mbaravɨquɨ tuicha yae cuae reta güi vae, pepɨacañɨ yae vaera jese --jei Jesús chupe reta--. 21 CheRu omee tecove omanogüe vae reta pe. Jae ramiño vi che amee tecove amogüe vae reta pe. Amee aipota vae pe --jei--. 22 CheRu ngaraa ojaa ɨvɨ pegua reta. Echa omaeñota cheré ajaa vaera --jei--. 23 Jocorai opaete vae chemboeteta omboete cheRu rami. Mbaeti chemboete vae mbaeti vi omboete cheRu. Echa che co jae Tumpa Taɨ --jei--. 24 Añete che jae peve, cheñee peendu yave jare chembou vae perovia yave, penoi ma tecove opa mbae vae. Ngaraa ma peñejaauca. 25 Añete che jae peve, outa ma ara - jaema ou - omanogüe vae reta oendu vaera cheñee - che co jae Tumpa Taɨ - jare oendu vae reta oicove yeta co --jei Jesús chupe reta--. 26 Echa cheRu ipuere omee tecove. Jae ramiño vi omaeño cheré amee vaera tecove --jei--. 27 Jare cheRu omee cheve mbaepuere ajaa vaera ɨvɨ pegua reta che ayeapo cuimbaera rambue --jei--. 28 Agüɨye pepɨacañɨ cuae re. Echa outa ma ara opaete omanogüe oñeotɨ oi vae reta oendu vaera cheñee --jei--. 29 Icavi vae oyapo vae reta oicove yeta yogüeru tecove opa mbae vae güɨnoi vaera, jare icavi mbae vae oyapo vae reta oicove yeta yogüeru oñejaauca vaera --jei Jesús chupe reta--. 30 Che aeiño mbaeti mbae chepuere ayapo. Che aporojaa cheRu omombeu cheve vae rupi. Jae rambue aporojaa jupi vae rupi. Echa mbaeti ayapo cheremimbotaiño rupi. Ayapo chembou vae jemimbota rupi --jei--. 31 Yepe tei chemiari peve cheyee, erei añete vae co che amombeu peve vae. 32 Oime iru chemombeu vae, jare aicuaa jae jei peve cheré vae añete co --jei--. 33 Echa pe reta pemondo cuimbae reta Juan re oyeapɨsaca vaera, jare jae jei cheré vae añete co --jei--. 34 Che mbaeti amonesesita quia chemombeu vaera, erei cuae che jae peve peñemboasauca vaera --jei Jesús--. 35 Juan co jae metei mechero rami. Echa mechero jendɨ jare omee ñandeve tembipe. Ɨma ngatu mi rupi icavi echa peve peyerovia vaera tembipe Juan omee peve vae re --jei--. 36 Cuae mbaravɨquɨ ayapo vae reta chemombeu yae Juan güi. CheRu oipota opa ayapo vaera cuae mbaravɨquɨ reta, jare cuae ayapo vae rupi aicuauca iru vae reta pe cheRu chembou co --jei--. 37 CheRu chembou jare jae etei chemombeu. Mbaeti etei peendu cheRu iñee jare mbaeti etei peecha --jei--. 38 Mbaeti peyapo cheRu jei peve peyapo vaera vae. Echa jae chembou, erei mbaeti chererovia --jei--. 39 Jecuaeño pemongueta Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae. Echa peñemongueta joco pe pevae quirai pepuere penoi tecove opa mbae vae. Jare Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae che co chemombeu --jei Jesús chupe reta--. 40 Erei mbaeti peipota perovia cheré tecove opa mbae vae amee vaera peve --jei--. 41 Che mbaeti ayeco maemboete ɨvɨ pegua reta omee vae re. 42 Echa aicuaa pe reta mbaeti peaɨu Tumpa pepɨa pe --jei--. 43 Che ayu cheRu chembou rambue, erei pe reta mbaeti chemboresive. Iru vae ou yave jemimbota ae rupi, pemboresiveta co --jei--. 44 Mbaeti etei pepuere peporogüɨrovia. Echa jecuaeño pe reta peñomboete, erei mbaeti peipota maemboete Tumpa oipota tei penoi vaera vae. Tumpa co jae meteiño --jei Jesús--. 45 Agüɨye peñemongueta che ayu pomboeco vaera cheRu jóvai. Echa Moisés oicuatía vae co pemboeco, yepe tei pe reta pere: “Ore royapo Moisés oicuatía vae rupi. Jae rambue icavita oreve”. Jocorai pere tei --jei--. 46 Echa Moisés oicuatía vae perovia yave, chereroviata tei co. Echa Moisés oicuatía vae chemombeu --jei--. 47 Erei mbaeti perovia Moisés oicuatía vae rambue, ngaraa vi perovia cheñee --jei Jesús chupe reta.

Juan 6

1 Cuae jaɨcue rupi Jesús ojo ovae ɨ guasu Galilea jovaicho pe. Jocuae ɨ guasu jee vi Tiberias. 2 Jare tenonde yave Jesús ombogüera amogüe imbaerasɨ vae reta, jare jeta yae vae oecha ma mɨacañɨ Jesús oyapo vae reta. Jae rambue añave cuae reta yogüɨraja Jesús jaɨcue. 3 Jayave Jesús ojo oyeupi ɨvɨtɨ re jare oguapɨ joco pe jemimboe reta ndive. 4 Jare coiño ma ou judío reta iyarete pascua jee vae iara. 5 Jare Jesús omae yave, oecha jeta yae vae yogüeru icotɨ. Jayave oparandu Felipe pe: --¿Quiape pa ñandepuereta yagua mbɨyape cuae reta jou vaera? --jei. 6 Jare cuae Jesús jei oicuaa vaera mbae ra jeita Felipe. Echa Jesús oicuaa ma mbae oyapota vae. 7 Felipe jei chupe: --Doscientos denario pegua mbɨyape ngaraa oupitɨ cuae reta jou vaera, metei ñavo mbovɨño jou yave. 8 Metei Jesús jemimboe Andrés jee vae - jae co Simón Pedro tɨvɨ - jei Jesús pe: 9 --Oime cuae pe oi metei cunumi cinco mbɨyape jare mócoi jevae ɨ rupigua güɨnoi vae. Erei jocuae mbovɨ yae co cuae jeta yae vae jou vaera --jei. 10 --Pemombeu chupe reta oguapɨ vaera --jei Jesús. Jare jeta capiata oi joco pe. Jayave oguapɨ reta. Jare cuimbae reta cinco mil rupi ñogüɨnoi. 11 Jayave Jesús oipɨɨ jocuae mbɨyape jare omee yasoropai Tumpa pe. Jayave omee mbɨyape jemimboe reta pe, jare jemimboe reta omee oguapɨ vae reta pe. Jae ramiño vi omee jevae ɨ rupigua chupe reta. Jare opaete vae jou jare jɨvata. 12 Jayave jɨvata reta ma yave, Jesús jei jemimboe reta pe: --Pemboatɨ tembíu oñepɨsaegüe jembɨre vae, agüɨye vaera mbae oñemombo --jei. 13 Echa jocuae cinco mbɨyape güi jembɨre mbɨyape oñepɨsaegüe jare oyeeya joco pe, opa ma ocaru reta yave. Jayave Jesús jemimboe reta omboatɨ jare omotɨnɨe doce canasta. 14 Jare joco pe ñogüɨnoi vae reta oecha ma yave cuae mɨacañɨ Jesús oyapo vae, jei reta: --Cuae cuimbae jocuae Tumpa iñee omombeu vae etei co. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi outa co ɨvɨ pe --jei reta. 15 Jare Jesús oicuaa yogüeruta oipɨɨ oyapo vaera juvicha guasura, yepe tei jae mbaeti oipota. Jayave ojo chugüi reta ɨvɨtɨ re. Jaeiño ojo. 16 Jare caaru yae ma yave, Jesús jemimboe reta ogüeyɨ yogüɨraja ɨ guasu pe. 17 Joco pe oyeupi chalana pe jare omboɨpɨ oasa ɨ guasu rupi Capernaum cotɨ. Pɨtumimbi ma oi, jare Jesús mbaetiño ou jae reta ñogüɨnoia pe. 18 Jayave tanta oyepeyu ɨvɨtu jare ɨaparúa tuicha yae ma. 19 Güɨroata reta ma yave chalana metei legua rupi ndipo, oecha Jesús oguata ou ɨ iárambue jare ou coiño ma chalana güi. Jayave oquɨye reta. 20 Erei Jesús jei chupe reta: --Che co. Agüɨye pequɨye --jei. 21 Jayave oyerovia reve jae reta omboyeupi Jesús chalana pe, jare jupiveiño chalana ojo ovae ɨvɨ pe oipota yogüɨraja ovaea pe. 22 Pɨareve pe jeta yae vae jecuaeño opɨta ɨ guasu jovaicho pe. Oecha meteiño chalana joco pe oi ndei Jesús jemimboe reta yogüɨraja pɨpe mbove. Jare oicuaa Jesús mbaeti ojo chalana pe jemimboe reta ndive. 23 Erei iru chalana tenta Tiberias güi yogüeru vae reta opɨta coiño ocaru ñogüɨnoia güi. Echa joco pe jae reta jou mbɨyape ñandeYa omee güire yasoropai Tumpa pe. 24 Oicuaa reta ma Jesús jare jemimboe reta mbaeti joco pe ñogüɨnoi. Jayave oyeupi reta jocuae chalana reta pe jare yogüɨraja Capernaum cotɨ, Jesús oeca vaera. 25 Ɨ guasu oasa reta ma yave, ovae Jesús jare jei reta chupe: --Rabí, ¿quirai yave pa reyu cuae pe? 26 Jayave Jesús jei chupe reta: --Añete che jae peve, pe reta chereca jocuae mbɨyape pemoɨvata vae jeco peguaño, mbaeti chereca jocuae mɨacañɨ pe aipota aicuauca peve vae jeco pegua --jei--. 27 Agüɨye peparavɨquɨ perembiura mbaeti ɨma ondurata vae jeco peguaño. Erei peparavɨquɨ perembiura ameeta peve vae jeco pegua. Che ayeapo cuimbaera vae ameeta peve perembiura ɨma yae ondurata vae. Echa penoita tecove opa mbae vae. Echa cheRu Tumpa oicuauca ma peve chepuere ayapo jocorai --jei Jesús chupe reta. 28 Jayave oparandu reta Jesús pe: --¿Mbae pa royapota? ¿Quirai pa orepuere royapo mbaravɨquɨ Tumpa oipota royapo vaera vae? --jei reta. 29 Jayave Jesús jei: --Perovia cheré. Cuae co mbaravɨquɨ Tumpa oipota peyapo vaera vae. Echa jae chembou --jei. 30 Jayave jei reta chupe: --¿Mbae nunga mɨacañɨ pa reyapota, roecha vaera jare rogüɨrovia vaera nderé? ¿Mbae nunga mbaravɨquɨ pa reyapota nde? --jei reta--. 31 Ñanetenondegua reta jou maná ñuu pe. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi: “Omee chupe reta jembiura ara güi jou reta vaera” --jei reta chupe. 32 --Añete che jae peve --jei Jesús--, Moisés mbaeti co omee jembiura ara güi ou vae. Añave cheRu omeeta peve perembiura añetete vae ara güi ou vae --jei--. 33 Echa tembíu Tumpa añave omeeta vae jocuae ara güi ou vae co. Jae omeeta tecove ɨvɨ pegua reta pe --jei. 34 --Carai --jei reta--, jecuaeño emee oreve cuae nunga orerembiura. 35 --Che co jae jocuae tembíu tecove omeeta vae --jei Jesús--. Oipotagüe cheré guɨrovia vae ngaraa ñɨmbɨaɨ, jare oipotagüe cheré güɨrovia vae ngaraa iyúe --jei--. 36 Erei che jae ma peve corai: Mbaeti perovia, yepe tei cherecha ma. 37 Opaete cheRu omee cheve vae reta güɨroviata co cheré --jei--, jare oipotagüe cheré güɨrovia vae ngaraa amombo. 38 Echa agüeyɨ ayu ara güi ayapo vaera chembou vae jemimbota. Mbaeti ayu cheremimbota aeño ayapo vaera --jei Jesús--. 39 Ngaraa amocañɨ metei ave opaete cheRu omee ma cheve vae reta güi. Echa amoingove yeta aru omanogüe vae reta ipɨte güi ara taɨcuegua pe. Cuae oipota chembou vae --jei--. 40 Oipotagüe cherecha vae güɨnoita tecove opa mbae vae cheré güɨrovia yave, jare che amoingove yeta aru omanogüe vae reta ipɨte güi ara taɨcuegua pe. Cuae oipota cheRu --jei Jesús. 41 Jayave judío reta iñeenguru oyoupe. Echa Jesús jei ma: “Che co jae tembíu ara güi ou vae”. 42 Jare judío reta jei: --Cuae co jae Jesús. Jae co José taɨ. Yaicuaa co tu jare ichɨ. ¿Quirai pa ipuere jei “Agüeyɨ ayu ara güi”? --jei reta. 43 Jayave Jesús jei chupe reta: --Agüɨye peñeenguru oyoupe checotɨ. 44 CheRu chembou --jei--. CheRu güɨroviauca cheré vaeño ipuere güɨrovia cheré. Jare che amoingove yeta aru omanogüe vae reta ipɨte güi ara taɨcuegua pe --jei chupe reta--. 45 Tumpa iñee aracae omombeu vae oicuatía corai: “Jare Tumpa omboeta opaete vae”. Jocorai oicuatía --jei--. Oipotagüe oyeapɨsaca Tumpa re jare oñemboe Tumpa jei chupe vae re vae outa cheve --jei--. 46 Mbaeti quia oecha cheRu, jaeño che ayu Tumpa güi vae. Che aecha ma co cheRu --jei Jesús--. 47 Añete che jae peve, cheré güɨrovia vae güɨnoi tecove opa mbae vae. 48 Che co jae jocuae tembíu tecove omee vae --jei--. 49 Petenondegua reta jou jocuae maná ñuu pe jare omano reta ma. 50 Che co jae tembíu ara güi ou vae. Cuae tembíu jou vae ngaraa omano --jei--. 51 Che co jae tembíu tecove omee vae. Che agüeyɨ ayu ara güi. Oipotagüe cuae tembíu jou vae güɨnoita tecove opa mbae vae --jei Jesús chupe reta--. Jare jocuae tembíu ameeta vae cherete co. Ameeta cherete ɨvɨ pegua reta güɨnoi vaera tecove --jei. 52 Jayave judío reta oyoaca oyoupi. --¿Quiraita ra ipuere cuae cuimbae omee ñandeve jete yau vaera? --jei reta. 53 --Añete che jae peve --jei Jesús chupe reta--, mbaeti yave peu cherete jare cherugüɨ, ngaraa tecove opa mbae vae penoi. Che co jae cuimbaera oyeapo vae --jei--. 54 Cherete jare cherugüɨ jou vae güɨnoi tecove opa mbae vae, jare amoingove yeta aru omanogüe vae reta ipɨte güi ara taɨcuegua pe --jei--. 55 Echa cherete jare cherugüɨ tembíu añetete vae co --jei Jesús--. 56 Cherete jare cherugüɨ jou vae oico che ndive jare che aico jae ndive --jei--. 57 CheRu güɨnoi tecove opa mbae vae jare jae chembou, jare che anoi tecove opa mbae vae cheRu güi. Jae ramiño vi jocuae cherete jou vae güɨnoita tecove opa mbae vae chegüi --jei chupe reta--. 58 Che co jae tembíu ara güi ou vae. Cuae tembíu mbaeti co jocuae tembíu petenondegua reta jou vae rami. Echa jae reta omano. Erei oipotagüe cuae tembíu jou vae güɨnoita tecove opa mbae vae --jei. 59 Jocorai jei Jesús judío reta itupao pe, Capernaum pe oporomboe oi yave. 60 Cuae oendu reta yave, jeta Jesús jemimboe reta jei oyoupe: --Mbaeti co icavi cuae jei vae. Agüɨye yayeapɨsaca cuae nunga ñee re --jei reta. 61 Jesús oicuaa jemimboe reta iñeenguru co icotɨ. Jayave jei chupe reta: --¿Maera pa peñeenguru checotɨ cuae re? 62 ¿Mbae pa peyapota cherecha yave ayeupi aja tenonde aicoa pe? Che co jae cuimbaera oyeapo vae --jei--. 63 Jaeño Espíritu Santo ipuere omee tecove opa mbae vae. Ñanderete mbaeti ipuere omee ñandeve cuae nunga tecove. Cuae amombeu ma peve vae mbaeti co ɨvɨ peguaño. Jae co tecove opa mbae vae pegua --jei Jesús--. 64 Erei amogüe pe reta mbaeti perovia cheré --jei. Echa Jesús oicuaa iyɨpɨ güive quia reta mbaeti güɨrovia jese jare quia omoeterengata jovaicho reta pe. 65 Jayave jei ye chupe reta: --Jae rambue amombeu ma peve quirai cheRu güɨroviauca cheré vaeño ipuere güɨrovia cheré --jei. 66 Cuae jaɨcue rupi jeta jemimboe reta yogüɨraja ye Jesús güi, jare mbaeti ye yogüɨraja jae ndive. 67 Jayave Jesús oparandu jocuae doce vae reta pe: --¿Peota pa chegüi pe reta vi? 68 --¿Quia nunga cotɨ pa rojota, oreYa? --jei Simón Pedro chupe--. Nde co remombeu oreve tecove opa mbae vae regua. 69 Jare rogüɨrovia ma nderé jare roicuaa ma nde co jae Tumpa oñono tee iyeupeguara vae --jei. 70 Jayave Jesús jei: --Che poparavo. Pe reta co doce. Jare metei pepɨte pe oi vae oyeócuai aña guasu pe --jei. 71 Corai imiari Judas re. Judas co jae Simón Iscariote taɨ. Echa Jesús oiparavo doce jare jae reta güi metei co jae Judas. Judas omoeterengata Jesús jovaicho reta pe.

Juan 7

1 Cuae jaɨcue rupi Jesús ojo tenta Galilea pegua reta pe. Mbaeti ojo Judea pe. Echa judío reta oipota oyuca. 2 Jare outa ma ovae judío reta iyarete tabernáculos jee vae iara. 3 Jayave Jesús tɨvɨ reta jei chupe: --Ecua cuae güi Judea pe, neremimboe reta oecha vaera mbaravɨquɨ reyapo vae. 4 Echa oime yave quia oipota iru vae reta oicuaa cavi vaera jesegua vae, mbaeti oyapo vɨari iparavɨquɨ. Reyapo co cuae mbaravɨquɨ. Jae rambue eyapo opaete vae jovaque --jei reta chupe. 5 Echa tɨvɨ reta vi mbaeti güɨrovia jese. 6 Jayave Jesús jei chupe reta: --Ndei ovae jocorai ayapo vaera, erei jecuaeño pe reta pepuere peyapo peparavɨquɨ --jei--. 7 Ɨvɨ pegua reta mbaeti ipuere pemotareɨ, erei ɨvɨ pegua reta chemotareɨ. Echa che amombeu chupe reta icavi mbae vae co jae oyapo reta vae --jei Jesús--. 8 Pe reta pecua arete pe. Che ndei rani ajata cuae arete pe. Echa ndei ovae che aja joco pe vaera --jei. 9 Jocorai jei chupe reta Jesús, jare opɨta Galilea pe. 10 Cuae jaɨcue rupi tɨvɨ reta yogüɨraja ma yave arete pe, Jesús vi ojo. Mbaeti ojo jeta vae jupíe agüɨye vaera oecha reta. 11 Jare judío reta oeca ñogüɨnoi Jesús arete pe. --¿Quiape pa oime oi? --jei reta. 12 Jare joco pe ñogüɨnoi vae reta oyoaca yae oyoupi Jesús re. Amogüe vae jei: --Cuimbae jecocavi vae co jae. Iru vae reta jei: --Mbaeti co jecocavi. Oporombotavɨ vae co. 13 Erei opaete vae oquɨye judío reta güi. Jae rambue imiari vɨariño. 14 Arete mbɨte ma yave, Jesús ojo Tumpa jo pe omboɨpɨ oporomboe. 15 Jare judío reta ipɨacañɨ. --¿Quirai ra jeta oicuaa cuae cuimbae mbaeti mbaembae re oñemboe vae? --jei reta. 16 Jayave Jesús jei chupe reta: --Cheporomboe mbaeti co chembae aeño. Jae co chembou vae iporomboe --jei--. 17 Oipotagüe Tumpa jemimbota oipota oyapo vae oicuaata cheporomboe Tumpa iporomboe co. Oicuaata mbaeti co chembae aeño --jei--. 18 Oipotagüe vae iporomboe imbae aeño yave, jae oipota iru vae reta omboete vaera. Erei oporomboe vae oipota yave iru vae reta omboete vaera ombou vae, jae oporomboe añete vae re. Mbaeti co iyapu --jei Jesús--. 19 Moisés omee peve mboroócuai. Erei mbaeti metei ave pe reta peyapo mboroócuai pe oyecuatía oi vae rupi --jei--. ¿Maera pa peipota cheyuca? --jei chupe reta. 20 Jayave judío reta jei: --Aña oya ma nderé. ¿Quia pa oipota ndeyuca? --jei reta. 21 --Ayapo ma metei mbaravɨquɨ --jei Jesús--, jare opaete pe reta pepɨacañɨ jese. 22 Moisés omombeu peve peñemocircuncidauca vaera. Erei mbaeti oñemboɨpɨ Moisés omombeu yave. Echa Moisés itenondegua reta oyapo jocorai. Jare pe reta peporomocircuncidauca mbutuu iara pe --jei--. 23 Che ambogüera ma metei cuimbae mbutuu iara pe. Opaete jete ocuera cavi ma. ¿Maera pa pepochɨ cheve cuae jeco pegua? Echa pe reta peporomocircuncidauca mbutuu iara pe mboroócuai Moisés omombeu peve vae mbaeti peipota peyavɨ rambue --jei Jesús--. 24 Agüɨye peporojaa peecha vae rupiño. Peporojaa cavi jupi vae rupi --jei. 25 Jae rambue amogüe Jerusalén pegua reta jei: --¿Jaea ra cuae judío reta oipota oyuca vae? 26 Mase, co oi cuae pe, jare imiari oi opaete vae pe. Erei mbaeti quia mbae jei chupe. Güɨramoi ñanderuvicha reta oicuaa ma jae co Cristo --jei reta--. 27 Erei yaicuaa quetɨ güi ou cuae cuimbae. Echa Cristo oyecuaa yave, ngaraa quia oicuaa quetɨ güi ou --jei reta. 28 Jae rambue Jesús oporomboe oi rambueve Tumpa jo pe, iñeeata reve jei: --Pe reta checuaa co, jare peicuaa co quetɨ güi ayu. Erei mbaeti ayu cheremimbota rupiño. Echa chembou vae imiari añete vae re, jare pe reta mbaeti peicuaa chembou vae --jei--. 29 Erei che aicuaa. Echa ayu jae oia güi. Jae chembou --jei. 30 Jae rambue judío reta oipota tei oipɨɨ. Erei mbaeti quia oipɨɨ. Echa ndei ovae oyepɨɨ vaera. 31 Jare jeta joco pe ñogüɨnoi vae güɨrovia jese. Echa jei reta: --Cristo ou yave, ¿oyapota ra jeta yae mɨacañɨ cuae cuimbae oyapo vae güi? 32 Jare fariseo reta oendu jeta vae iñeenguru ñogüɨnoi Jesús re. Jayave sacerdote reta itenondegua reta jare fariseo reta ombou jembiócuai reta oipɨɨ vaera Jesús. 33 Jayave Jesús jei: --Aita pe reta ndive michi peguaño. Jayave ajata chembou vae pɨri. 34 Cherecata co, erei ngaraa chevae. Ngaraa peo che aitaa pe --jei. 35 Jayave judío reta jei oyoupe: --¿Quetɨ ra ojota cuae cuimbae agüɨye vaera ñavae chupe? Ojota ndipo judío reta judío mbae vae reta ipɨte rupi oñemoai vae pɨri. Omboeta ndipo judío mbae vae reta. 36 ¿Mbae ra oipota jei, imiari yave corai: “Cherecata co, erei ngaraa chevae. Ngaraa peo che aitaa pe”? --jei reta. 37 Jocuae ara arete opata yave icavi yae opaete iru arete iara reta güi. Jayave Jesús oñemboɨ jare iñeeata reve jei: --Oime yave quia iyúe vae tou cheve toɨu --jei--. 38 Cheré güɨrovia vae güi osɨrɨta jeta ɨ tecove omee vae. Jocorai Tumpa iñee pe oyecuatía oi --jei. 39 Jocorai imiari Jesús Espíritu Santo re. Oipota jei omeeta Espíritu Santo güɨrovia jese vae reta pe. Echa ndei omee Espíritu Santo. Echa Jesús ndei ojo ye ara pe. 40 Cuae oendu yave, amogüe joco pe ñogüɨnoi vae jei: --Cuae cuimbae jocuae Tumpa iñee omombeu vae etei co. 41 Iru vae reta jei: --Cuae cuimbae Cristo co. Erei amogüe vae jei: --¿Galilea pegua ra Cristo? 42 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi Cristo co jae David iñemoña reta pegua jare Belén pegua co. Echa David joco pegua co --jei reta. 43 Jesús jei chupe reta vae jeco pegua, joco pe ñogüɨnoi vae reta oyoaca oyoupi. 44 Jare amogüe vae oipota tei oipɨɨ Jesús, erei mbaeti quia oipɨɨ. 45 Jayave tembiócuai sacerdote reta itenondegua reta jare fariseo reta ombou vae reta yogüɨraja ye chupe reta. Jayave sacerdote reta itenondegua reta jare fariseo reta jei jembiócuai reta pe: --¿Maera pa mbaeti peru? 46 Jembiócuai reta jei: --Echa mbaeti etei quia imiari jocuae cuimbae imiari rami. 47 Jayave fariseo reta jei: --¿Peñembotavɨ ma pa pe reta vi? 48 ¿Güɨrovia ma ra jese mburuvicha reta jare fariseo reta? Mbaeti metei ave --jei reta--. 49 Erei cuae jeta vae mbaeti oicuaa mboroócuai pe oyecuatía oi vae. Tumpa oiporaraucata co chupe reta --jei reta. 50 Jayave metei jae reta ipɨte pe oi vae jei iru reta pe - jae co Nicodemo jee vae - tenonde yave jae ojo opou Jesús pɨri pɨtu yave: 51 --Mboroócuai pe oyecuatía oi vae rupi mbaeti ñandepuere ñajaa oipotagüe vae ndei yayeapɨsaca jese mbove. Echa yayeapɨsaca jese yave, yaicuaa mbae oyapo vae --jei. 52 Iru reta jei chupe: --¿Nde vi ra Galilea pegua? Reeca yave, reicuaata mbaeti co metei ave Tumpa iñee omombeu vae Galilea pegua --jei reta. 53 Jayave opaete vae yogüɨraja jo ae pe.

Juan 8

1 Erei Jesús ojo ɨvɨtɨ Oliva jee vae pe. 2 Pɨareve pe neimbove asɨ Jesús ojo ye Tumpa jo pe. Jayave jeta vae yogüeru jae oia pe, jare jae oguapɨ omboe reta oi. 3 Jayave mboroócuai re oporomboe vae reta jare fariseo reta güeru metei cuña. Oipocou reta cuña menda re oñuvanga oi yave. Jayave oñono reta joco pe ñogüɨnoi vae reta jenonde. 4 --Oporomboe vae --jei reta Jesús pe--, cuae cuña roipocou menda re oñuvanga oi yave. 5 Mboroócuai pe Moisés ñandeócuai yayuca vaera cuae nunga cuña ita pe. ¿Mbae pa rere nde cuae re? --jei reta. 6 Cuae jei reta oicuaa vaera mbae ra jeita Jesús. Echa oipota omboeco. Jayave Jesús oñaɨvɨ jare oicuatía mbae ɨvɨ re ipoaca pe. 7 Jecuaecuae oparandu reta chupe cuae re. Jayave Jesús oñemboɨ jare jei chupe reta: --Mbaeti mbaeyoa güɨnoi pepɨte pe vae rani toyapi ita pe. 8 Jayave oñaɨvɨ ye jare oicuatía ye mbae ɨvɨ re ipoaca pe. 9 Erei cuae oendu reta yave, ipɨa ñavo omboeco jeco re jare yogüɨraja joco güi meteitei pe. Tenonde yogüɨraja indechi vae reta. Jayave opaete vae yogüɨraja. Jaeño Jesús opɨta joco pe cuña jae jóvai oñemboɨ oi vae ndive. 10 Jayave Jesús oñemboɨ ye omae jese, jare jei: --¿Jama pa jocuae cuimbae reta, cuña? ¿Mbaeti ma pa quia nemboeco? 11 --Mbaeti co quia, carai --jei cuña chupe. Jayave Jesús jei: --Che vi mbaeti romboeco. Ecua, agüɨye ye eyapo jocuae mbaeyoa --jei. 12 Cuae jaɨcue rupi Jesús jei yatɨ vae reta pe: --Che co jae metei tembipe rami. Ayu co ɨvɨ pegua reta oecha cavi vaera. Oico che ndive vae ngaraa oguata pɨtumimbi pe. Echa güɨnoita tecove ipuere vaera oecha cavi --jei. 13 Jayave fariseo reta jei Jesús pe: --Remombeu oreve vae ngaraa rogüɨrovia. Echa nde nemiari ndeyee --jei reta. 14 --Amombeu ma peve vae pepuere perovia, yepe tei chemiari peve cheyee --jei Jesús--. Echa che aicuaa co quetɨ güi ayu jare quetɨ aja. Erei pe reta mbaeti peicuaa quetɨ güi ayu jare quetɨ aja. 15 Pe reta peporojaa opaete ɨvɨ pegua reta oporojaa rami. Che mbaeti quia ajaa --jei--. 16 Erei aporojaa yave, aporojaa añete vae rupi. Echa cheRu chembou. Jare che jare cheRu roporojaa - mbaeti che aeiño --jei--. 17 Peporoócuai pe oyecuatía oi corai: “Mócoi jeigüe oyovaque yave, peroviata co”. Jocorai oyecuatía oi --jei--. 18 Chemiari peve cheyee jare cheRu chemombeu peve - jae co chembou --jei. 19 Jayave judío reta jei: --¿Jama pa ndeRu? --Pe reta mbaeti checuaa jare mbaeti peicuaa cheRu --jei Jesús chupe reta--. Checuaa yave mona, cheRu vi peicuaata tei co --jei. 20 Cuae jei Jesús Tumpa jo pe corepoti Tumpa pegua jɨru reta ñogüɨnoia pe. Echa joco pe oporomboe. Erei mbaeti quia oipɨɨ. Echa ndei ovae oyepɨɨ vaera. 21 Jare Jesús jei ye chupe reta: --Ajata ma cuae güi. Pe reta cherecata co, erei pemanota pembaeyoa oñemboai mbae reve. Pe reta ngaraa pepuere peo che ajataa pe --jei. 22 --¿Oyeyucata ra? --jei judío reta--. Echa jei ma: “Pe reta ngaraa pepuere peo che ajataa pe”. 23 Jayave Jesús jei: --Pe reta ɨvɨ pegua reta co, erei che ara pegua co. Pe reta ɨvɨ pegua reta co, erei che mbaeti co cuae ɨvɨ pegua. 24 Amombeu ma peve pemanota pembaeyoa oñemboai mbae reve. Echa pemanota co pembaeyoa oñemboai mbae reve, mbaeti yave perovia che co jae --jei. 25 Jayave jei reta Jesús pe: --¿Quia pa co nde? --Jocuae tenonde güive amombeu ma peve vae --jei Jesús--. 26 Jeta mbaembae re chepuere chemiari peré jare jeta mbae re chepuere pojaa. Erei chembou vae imiari añete vae re, jare amombeu ɨvɨ pegua reta pe chembou vae omombeu cheve vae --jei. 27 Jae reta mbaeti oicuaa Jesús imiari chupe reta Tu ara pe oi vae re. 28 Jayave Jesús jei: --Pe reta chereupi ma yave - che ayeapo cuimbaera vae - peicuaata che co jae. Mbaeti mbae ayapo cheremimbota rupiño. CheRu omombeu cheve vae rupiño chemiari --jei--. 29 Jare chembou vae oico che ndive. Mbaeti chereya cheiño aico vaera. Echa jecuaeño ayapo jae oipota vae rupi --jei. 30 Jare jocorai Jesús imiari yave, jeta vae güɨrovia jese. 31 Jayave Jesús jei jocuae judío güɨrovia jese vae reta pe: --Jecuaeño peyapo yave che jae peve peyapo vaera vae, peicota co cheremimboe añetete vae retara. 32 Jare peicuaata añete vae, jare añete vae peyorata co --jei. 33 Judío reta jei chupe: --Abraham iñemoña reta co ore. Mbaeti etei royeócuai quia pe. ¿Maera pa rere royeyorata co? --jei reta. 34 --Añete che jae peve --jei Jesús--, iyoa vae oyeócuai oi mbaeyoa pe. 35 Oyeócuai vae mbaeti jecuaeño opɨta o pe. Erei o iya taɨ jecuaeño opɨta --jei--. 36 Che co jae Tumpa Taɨ. Che poyora yave mbaeyoa güi, peyeyora eteta co --jei--. 37 Che aicuaa Abraham iñemoña reta co pe reta. Erei peipota cheyuca, mbaeti peipota peyapo che jae peve peyapo vaera vae rambue --jei--. 38 Chemiari peve cheRu ndive aico yave aecha vae re, jare pe reta peyapo peru omombeu peve peyapo vaera vae rupi --jei Jesús. 39 --Abraham co jae oreru --jei reta. --Pe reta Abraham taɨ reta añetete vae yave mona --jei Jesús--, peyapota tei co Abraham oyapo vae rami. 40 Erei añave peipota cheyuca, yepe tei amombeu ma peve añete vae. Jae co Tumpa omombeu cheve vae. Mbaeti corai oyapo Abraham --jei--. 41 Pe reta peyapo pei peru iparavɨquɨ --jei Jesús chupe reta. --Mbaeti co oremoñemoña aguasa pe oreru reta --jei reta--. Tumpaño co jae oreRu. 42 Jayave Jesús jei chupe reta: --Tumpa co jae peRu yave mona, pe reta cheraɨuta tei co. Echa che ayu Tumpa güi. Che Tumpa pegua co. Mbaeti che aipota rambueño ayu. Jae co chembou --jei--. 43 ¿Maera pa mbaeti peicuaa amombeu peve vae? Mbaeti peipota peyeapɨsaca cheñee re. Jae rambue mbaeti peicuaa --jei Jesús--. 44 Aña guasu co jae peru, jare pe reta peipota peyapo peru oipota vae rupi. Peru jecuaeño oporoyuca oico, jare mbaeti etei oyapo añete vae rupi. Echa mbaeti etei añete vae pegua. Jae co aña guasu. Jae rambue jecuaeño iyapu. Echa jae co iyapu vae jare omboe ɨvɨ pegua reta iyapu vaera --jei--. 45 Erei pe reta mbaeti chererovia, añete vae amombeu peve rambue --jei--. 46 Mbaeti metei yepe pepuere pere cheve: “Ndeyoa co”. Echa che amombeu peve añete vae. ¿Maera pa mbaeti chererovia? --jei--. 47 Tumpa taɨ reta oyeapɨsaca Tumpa iñee re. Pe reta mbaeti co Tumpa taɨ reta. Jae rambue mbaeti peyeapɨsaca jese --jei. 48 Jayave judío reta jei: --Roe ma nde co jae metei Samaria pegua, jare aña oya ma nderé. Añete co cuae roe vae --jei reta. 49 --Mbaeti co oya cheré aña --jei Jesús--. Che amboete ai cheRu, erei pe reta chereroɨro. 50 Erei mbaeti aipota ɨvɨ pegua reta chemboete vaera. Oime co quia oipota chemboeteuca vae. Jae oporojaata co --jei Jesús--. 51 Añete che jae peve, oyapo che jae chupe oyapo vaera vae ngaraa omano --jei. 52 Jayave judío reta jei Jesús pe: --Añave roicuaa ma aña oya co nderé. Abraham jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta omano. Erei nde rere: “Oyapo che jae chupe oyapo vaera vae ngaraa omano”. 53 ¿Tuicha yae pa nembaepuere ñanetenondegua Abraham imbaepuere güi? Echa Abraham omano. Jae ramiño vi Tumpa iñee aracae omombeu vae reta omano. ¿Quia pa co nde? ¿Mbae pa rere ndeyee? --jei reta Jesús pe. 54 --Mbaeti etei añemboete --jei Jesús--. Echa jocorai ayapo yave, jocuae nunga maemboete mbaeti co mbae. Erei cheRu chemboeteuca, jare pe reta pere Tumpa co jae peRu --jei--. 55 Erei pe reta mbaeti peicuaa Tumpa. Che aicuaa co. Che jae yave: “Mbaeti aicuaa”, cheaputa tei co pe reta peapu rami. Erei aicuaa co, jare ayapo jei cheve ayapo vaera vae --jei--. 56 Petenondegua Abraham oyerovia cherechata rambue. Cherecha co jare oyerovia --jei. 57 Jayave judío reta jei chupe: --Nde ndei renoi cincuenta año. ¿Quirai pa ndepuere rere reecha co Abraham? --jei reta. 58 --Añete che jae peve --jei Jesús--, ndei Abraham oico mbove, che jecuaeño mai aico --jei. 59 Jayave judío reta omonoo ita reta oyapi vaera tei pɨpe Jesús. Erei Jesús oasa jae reta ipɨte rupi oe Tumpa jo güi, jare jae reta mbaeti ma oecha.

Juan 9

1 Jare Jesús oasa ojo yave, oecha metei cuimbae jesa mbae vae. Cuae cuimbae jocorai oico ichɨ güi oa güive. 2 Jayave Jesús jemimboe reta oparandu Jesús pe: --Rabí, ¿quia pa iyoa, ichɨ güi oa vaera jesa mbae? ¿Iyoa pa jae etei? ¿Iyoa pa tu jare ichɨ? --jei reta. 3 --Mbaeti jae imbaeyoa jeco pegua jare mbaeti tu jare ichɨ imbaeyoa jeco pegua corai oi --jei Jesús--. Corai oi Tumpa imbaepuere oyecuaa vaera ocuera yave --jei--. 4 Icavi co ayapo vaera ara rupi chembou vae iparavɨquɨ. Echa ara rupi ñanoi tembipe. Erei outa pɨtu, jare pɨtu yave mbaeti quia ipuere oparavɨquɨ --jei--. 5 Cuae ɨvɨ pe aico rambueve, che co jae metei tembipe rami. Ayu co ɨvɨ pegua reta oecha cavi vaera --jei. 6 Cuae jei ma yave, ondɨvɨ ɨvɨ re jare jocuae güi oyapo tuyuapo. Jayave oñono tuyuapo cuimbae jesa re. 7 Jayave jei chupe: --Ecua eyoe nderesa ɨ Siloé pe. (Cuae Siloé oipota jei: Oñemondo.) Jayave cuimbae ojo oyoe jesa jare ou ye yave, omae ma. 8 Jayave cuimbae jenta pegua reta jare iru tenonde oecha oyerure oi corepoti re vae reta jei: --¿Jaea ra cuae oguapɨ oyerure corepoti re vae? 9 Amogüe vae jei: --Jae co. Iru vae reta jei: --Mbaeti co. Erei oguacatu vae co. Erei cuimbae jei: --Che etei co. 10 Jayave jei reta chupe: --¿Quirai pa añave ndepuere remae? 11 --Jocuae cuimbae Jesús jee vae oyapo tuyuapo oñono cheresa re --jei cuimbae chupe reta--. Jayave jei cheve: “Ecua Siloé pe eyoe nderesa” --jei cheve, jei--. Jae rambue aja ayoe cheresa, jare amae ma --jei. 12 --¿Quiape pa oime oi? --jei reta. --Mbaeti aicuaa --jei cuimbae chupe reta. 13 Jayave jae reta güɨraja fariseo ñogüɨnoia pe cuimbae tenonde yave jesa mbae vae. 14 Jare jocuae ara mbutuu iara co. Echa jocuae ara Jesús oyapo tuyuapo omomae vaera cuimbae. 15 Jayave fariseo reta vi oparandu cuimbae pe quirai ra ipuere omae. --Oñono tuyuapo cheresa re --jei cuimbae--. Jayave ayoe cheresa, jare amae ma --jei. 16 Amogüe fariseo reta jei: --Mbaeti co Tumpa pegua cuae cuimbae. Echa oyapo mbutuu iara pe mboroócuai pe jei agüɨye yayapo vaera vae. Erei iru fariseo reta jei: --¿Quirai ra ipuere cuimbae iyoa vae oyapo cuae nunga mɨacañɨ? Jare oyoaca reta oyoupi. 17 Jayave jei reta ye cuimbae tenonde yave jesa mbae vae pe: --¿Mbae pa rere nde jocuae nemomae vae re? --Jae co metei Tumpa iñee omombeu vae --jei chupe reta. 18 Judío reta mbaeti güɨrovia tenonde yave jesa mbae vae co jocuae cuimbae. Mbaeti güɨrovia vi jaeramo co omae. Jae rambue oeniuca cuimbae omae ma vae tu jare ichɨ. 19 Jayave oparandu reta tu jare ichɨ pe: --¿Jae pa co cuae nderaɨ jesa mbae co oa pere chupe vae? ¿Quirai pa añave omae? 20 --Aicuaa jae co cheraɨ jesa mbae co oa ichɨ güi vae --jei chupe reta--. 21 Erei mbaeti roicuaa quirai ra añave omae. Mbaeti vi roicuaa quia ra omomae. Peparandu chupe. Echa ocuacuaa ma co jae. Jae etei ipuere omombeu peve --jei. 22 Jocorai jei cuimbae tu jare ichɨ, oquɨye judío reta güi rambue. Echa judío reta jei ma oyoupe: “Jocuae Jesús co jae Cristo jei vae toñemombo ñandetupao güi”. 23 Jae rambue tu jare ichɨ jei: “Ocuacuaa ma co jae. Peparandu chupe”. 24 Jayave judío reta oeni ye cuimbae tenonde yave jesa mbae vae. --Emboete Tumpa --jei reta chupe--. Echa roicuaa cuae cuimbae iyoa vae co. 25 --Mbaeti aicuaa iyoa vae ra jae --jei cuimbae--. Erei cuae co aicuaa: Tenonde yave cheresa mbae vae co, erei añave amae. 26 Jayave oparandu reta ye chupe: --¿Mbae pa oyapo ndeve? ¿Quirai pa nemomae? 27 --Amombeu ma peve --jei cuimbae--, erei mbaeti peipota peyeapɨsaca cheré. ¿Maera pa peipota peendu ye? ¿Peipota pa pe reta vi peyeapo jemimboe retara? --jei. 28 Jayave judío reta oñeengata cuimbae pe. --Nde co jae jemimboe --jei reta--. Ore co jae Moisés jemimboe reta. 29 Ore roicuaa Tumpa imiari co Moisés pe. Erei mbaeti roicuaa quia pegua ra cuae cuimbae --jei reta. 30 --Cuae co metei mɨacañɨ --jei cuimbae--. Pe reta mbaeti peicuaa quia pegua ra. Erei jae chemomae. 31 Yaicuaa Tumpa mbaeti oyeapɨsaca iyoa vae reta re. Erei oime yave quia omboete Tumpa jare oyapo Tumpa jemimbota vae, Tumpa oyeapɨsaca jese --jei--. 32 Ɨvɨ oyeapo güive mbaeti etei ipuere quia omomae jesa mbae oa ichɨ güi vae --jei--. 33 Mbaeti yave Tumpa pegua cuae cuimbae, mbaetita tei mbae ipuere oyapo --jei. 34 Jayave judío reta jei chupe: --Nde rea ndesɨ güi ndeyoa yae reve. Mbaeti mbae re ndepuere oremboe --jei reta. Jayave omombo reta cuimbae. 35 Jare Jesús oicuaa yave judío reta omombo ma cuimbae, ojo oeca. Jare ovae yave, jei chupe: --¿Rerovia pa cuimbaera oyeapo vae re? 36 --¿Quia pa co jae, carai? --jei Jesús pe--. Emombeu cheve, arovia vaera jese. 37 --Reecha ma --jei Jesús chupe--. Che chemiari ai nde ndive vae jae co. 38 --CheYa, arovia ma --jei cuimbae. Jayave cuimbae oyeatɨca Jesús jóvai jare omboete. 39 Jayave Jesús jei: --Ayu ɨvɨ pe amboyao vaera oyougüi ɨvɨ pegua reta. Ayu mbaeti ipuere omae vae reta omae vaera, jare ipuere omae vae reta agüɨye vaera omae --jei. 40 Amogüe fariseo joco pe ñogüɨnoi vae reta oendu cuae, jare oparandu chupe: --¿Ore vi pa co jae mbaeti omae vae reta? 41 --Mbaeti pemae yave, mbaetita tei teco penoi --jei Jesús--. Ere pere ma: “Romae co”. Jae rambue teco penoi vɨteri --jei.

Juan 10

1 --Añete che jae peve --jei Jesús--, imonda vae mbaeti oique taraquera rupi vecha-rocai pe. Oique ambué rupi. Echa oipota oñomi güɨraja ambué vae ivecha reta --jei--. 2 Erei vecha reta iñangarecoa oique taraquera rupi --jei--. 3 Jare vecha reta iñangarecoa oipota oique yave, taraquera jaroa oipea chupe. Jare vecha reta oendu iñangarecoa iñee. Echa iñangarecoa oeni vecha reta jee ñavo pe jare güɨraja vecha-rocai güi --jei--. 4 Jare güɨraja yave opaete imbae reta vecha-rocai güi, jae ojo tenonde jare vecha reta yogüɨraja jaɨcue. Echa oicuaa iñee --jei--. 5 Ngaraa yogüɨraja cuimbae mbaeti oicuaa vae jaɨcue. Otecuaraita chugüi. Echa mbaetita oicuaa iñee --jei. 6 Cuae ñee omojaanga vae pe Jesús omboe reta tei, erei jae reta mbaeti oicuaa mbae re ra omojaanga cuae jei chupe reta vae. 7 Jayave Jesús jei ye: --Añete che jae peve, che co jae vecha-rocai itaraquera rami. 8 Amogüe vae yogüeru ndei ayu mbove. Erei vecha reta mbaeti oyapo jocuae reta jemimbota. Echa jocuae reta imonda vae reta co. Jae reta oipota güɨraja ambué vae ivecha reta --jei--. 9 Che co jae taraquera rami. Che rupi vecha-rocai pe oique vae oñemboasaucata co. Oiqueta jare oeta jare ovaeta mbae jou vaera --jei Jesús--. 10 Imonda vae ou güɨraja vaera ambué vae ivecha reta. Ou oyuca vaera vecha reta. Che ayu ɨvɨ pegua reta güɨnoi vaera tecove opa mbae vae, jare jocuae tecove güɨnoi yave oyerovia yaeta --jei--. 11 Che co jae vecha reta iñangarecoa icavi vae rami. Echa vecha reta iñangarecoa icavi vae omano vecha reta oepɨ vaera --jei--. 12 Jepɨ re vecha reta re oñangareco vae oecha yave aguarañaɨmba ou, oeya vecha reta jare otecuarai. Echa mbaeti vecha reta iñangarecoa añetete vae, jare vecha reta mbaeti imbae --jei--. 13 Jayave aguarañaɨmba ou oipɨɨ amogüe vecha reta, jare iru vecha reta opa oñemoai. Jocuae cuimbae otecuarai jepɨ re oñangareco vecha reta re rambue. Echa mbaeti ipɨatɨtɨ vecha reta oiporara yave --jei--. 14 Che co jae vecha reta iñangarecoa icavi vae rami. Aicuaa chevecha reta jare chevecha reta checuaa --jei Jesús--. 15 Jocorai cheRu checuaa jare che aicuaa cheRu. Jare che amanota vecha reta aepɨ vaera --jei--. 16 Jare oime anoi iru vecha reta. Jae reta mbaeti co cuae nunga pegua. Jae reta vi aruta co. Jae reta vi oyeapɨsacata cheñee re. Jayave oimeta metei atɨ jare metei vecha reta iñangarecoa --jei--. 17 CheRu cheraɨu amanota rambue. Amanota co, cherecove anoi ye vaera --jei--. 18 Mbaeti quia ipuere oequi chegüi cherecove. Amanota aipota rambue. Chepuere amoeterenga cherecove amano vaera, jare chepuere anoi ye. Corai cheócuai cheRu --jei. 19 Jesús cuae jei rambue, judío reta oyoaca ye oyoupi. 20 Jeta jae reta jei: --Aña oya ma jese. Mbaeti ma oicuaa mbae jei. ¿Maera pa peyeapɨsaca jese? 21 Iru vae reta jei: --Mbaeti quia aña oya jese vae ipuere imiari jocorai. Mbaeti etei ipuere aña omomae jesa mbae vae reta --jei reta. 22 Iroɨ ma Jerusalén pe, jare judío reta oyapo ñogüɨnoi arete Tumpa jo oyetɨo vaera vae. 23 Jare Jesús oguata Tumpa jo pe oca Salomón jee vae rupi. 24 Jayave judío reta oñemboatɨ Jesús iyɨpɨ rupi jare jei: --¿Quirai yave pa remombeu cavita oreve, agüɨye vaera orembojopa? Nde co jae Cristo yave, emombeu cavi oreve --jei reta. 25 --Amombeu ma peve --jei Jesús--, erei mbaeti perovia cheñee. CheRu chembou cuae mbaravɨquɨ ayapo vaera, jare cuae mbaravɨquɨ oicuauca quia co che --jei--. 26 Amombeu ma peve pe reta mbaeti co chevecha reta. Jae rambue mbaeti perovia cheré. 27 Chevecha reta oyeapɨsaca cheñee re. Aicuaa chevecha reta, jare jae reta yogüɨraja cheraɨcue --jei--. 28 Jare amee chupe reta tecove opa mbae vae, jare ngaraa etei ojo cañɨtei pe. Mbaeti quia ipuere opɨro chegüi --jei--. 29 CheRu omee ma cheve cuae reta, jare cheRu imbaepuere tuicha yae opaete vae imbaepuere güi. Jare mbaeti quia ipuere opɨro cheRu güi --jei--. 30 Che jare cheRu meteiño co --jei. 31 Jayave judío reta omonoo ye ita reta oyapi vaera tei pɨpe Jesús. 32 Jayave Jesús jei chupe reta: --Aechauca ma peve jeta mbaravɨquɨ icavi vae. Cuae ayapo cheRu imbaepuere rupi. ¿Mbae nunga mbaravɨquɨ jeco pegua pa peipota cheapi ita pe? --jei. 33 --Mbaeti metei mbaravɨquɨ icavi vae jeco pegua --jei judío reta chupe--. Nde rere icavi mbae vae Tumpa cotɨ. Jocuae jeco pegua roapita ita pe. Echa nde co jae metei cuimbaeño, erei rere ndeyeupe nde co jae Tumpa --jei reta. 34 Jayave Jesús jei chupe reta: --Mboroócuai penoi vae pe oyecuatía oi quirai Tumpa jei corai: “Pe reta co jae tumpa reta”. Jocorai jei. 35 Echa Tumpa imiari chupe reta yave, jae etei ombojee tumpa reta. Jare Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae jecuaeño añete co. 36 Jae rambue ¿maera pa pere cheve: “Nde rere icavi mbae vae Tumpa cotɨ”, che jae vae jeco pegua? Echa che jae: “Che co jae Tumpa Taɨ”. Echa Tumpa cheñono tee cuae mbaravɨquɨ ayapo vaera, jare jae chembou cuae ɨvɨ pe --jei--. 37 Mbaeti yave mona ayapo cheRu iparavɨquɨ, agüɨyeta tei chererovia. 38 Erei ayapo co cheRu iparavɨquɨ. Jae rambue yepe tei mbaeti chererovia, perovia mbaravɨquɨ ayapo vae cheRu pegua co, peicuaa vaera cheRu oico che ndive jare che aico cheRu ndive --jei. 39 Jayave judío reta oipota ye tei oipɨɨ Jesús, erei jae ojo chugüi reta. 40 Jare Jesús ojo ye ɨ Jordán jovaicho pe tenonde yave Juan oporombobautiza oia pe, jare opɨta joco pe. 41 Jare jeta vae yogüeru jae oia pe jare jei: --Juan mbaeti oyapo metei ave mɨacañɨ. Erei opaete Juan jei cuae cuimbae re vae añete co --jei reta. 42 Jare jeta vae güɨrovia Jesús re joco pe.

Juan 11

1 Metei cuimbae Lázaro jee vae imbaerasɨ oi. Jae jare María jare Marta - jae co María tɨque - Betania pegua reta co. 2 Jocuae María opɨyere mbae ipiche cavi yae vae ñandeYa re jare oyoe ipɨ ia pe. Jocuae Lázaro imbaerasɨ oi vae María iquɨvɨ co. 3 Jare Lázaro jeindɨ reta omondo omombeu vaera Jesús pe: --OreYa imbaerasɨ oi cuae reaɨu vae. 4 Jesús cuae oicuaa yave, jei: --Cuae imbaerasɨ ou chupe iru vae reta omboete vaera Tumpa. Mbaeti ou jae omano vaera. Echa che co jae Tumpa Taɨ, jare iru vae reta chemboeteta cuae mbaerasɨ jeco pegua --jei. 5 Jesús oaɨu Marta jare ipɨquɨɨ jare Lázaro. 6 Erei oicuaa ma yave Lázaro imbaerasɨ oi, opɨtaño mócoi ara joco pe. 7 Cuae jaɨcue rupi jei jemimboe reta pe: --Yaja ye mo Judea pe. 8 --Rabí --jei reta--, ndei co ɨma judío reta oipota tei ndeapi ita pe joco pe. Jae rambue ¿maera pa reo yeta? 9 --Oime doce ora güɨnoi ara --jei Jesús--. Ara rupi oguata vae ngaraa ipɨ güɨrocua. Echa güɨnoi tembipe cuae ɨvɨ pegua --jei--. 10 Erei pɨtu yave oguata vae ipɨ güɨrocua. Echa mbaeti güɨnoi tembipe. 11 Jocorai jei Jesús. Jayave jei ye: --Ñaneamingo Lázaro oque ma oi. Erei che ajata amoingove --jei. 12 Jemimboe reta jei: --OreYa, oque oi yave, ocuera yeta co. 13 Erei Jesús jocorai jei yave, oipota jei omano ma. Jae reta oñemongueta tei oipota jei oputuu co oque oi. 14 Jayave Jesús omombeu cavi chupe reta: --Lázaro omano ma. 15 Jare ayerovia mbaeti joco pe ai vae re. Cuae icavita co peve. Echa perovia yaeta co. Yaja mo icotɨ --jei. 16 Jayave Tomás - jae co Chaguaqui pe oñemobojee vae - jei iru Jesús jemimboe reta pe: --Yaja mo ñande vi, ñamano vaera jae ndive. 17 Jare Jesús ou ovae yave, amogüe vae omombeu chupe irundɨ ara ma co Lázaro oi teogüerɨru pe. 18 Betania coiño oi Jerusalén güi. Oupitɨ mboapɨ kilómetro rupi. 19 Jare jeta judío reta yogüeru ma Marta jare María pɨri ombopɨacatu vaera iquɨvɨ amɨri re. 20 Jare Marta oicuaa yave Jesús ou co ovae, ojo oovaiti. Erei María opɨta o pe. 21 Jayave Marta jei Jesús pe: --CheYa, nde cuae pe rei yave, mbaetita tei omano chequɨvɨ. 22 Jare añave aicuaa oipotagüe reyerure Tumpa pe jese vae Tumpa omeeta co ndeve --jei. 23 --Ndequɨvɨ oicove yeta co ou omanogüe vae reta ipɨte güi --jei Jesús chupe. 24 --Aicuaa oicove yeta co ou omanogüe vae reta ipɨte güi ara taɨcuegua pe --jei Marta--. Echa jocuae ara iru vae reta vi oicove yeta yogüeru omanogüe vae reta ipɨte güi --jei. 25 --Che co amee tecove omanogüe vae reta pe jare aru ye iru omanogüe vae reta ipɨte güi --jei Jesús--. Cheré güɨrovia vae, yepe tei omano oi, oicove yeta co. 26 Jare opaete oicove oi vae cheré güɨrovia vae ngaraa etei omano. ¿Rerovia pa cuae? --jei. 27 --Arovia, cheYa --jei Marta--. Añave arovia nde co jae Cristo. Nde co jae Tumpa Taɨ. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi outa co Tumpa Taɨ ɨvɨ pe --jei. 28 Marta cuae jei ma yave, ojo oeni María - jae co Marta ipɨquɨɨ. Jayave güɨraja iru vae reta ipɨte güi jare jei chupe: --Oporomboe vae oime cuae pe oi jare oipota reo vaera jae oia pe. 29 María cuae oendu yave, ɨmambae opúa ojo Jesús oia pe. 30 Marta oovaitia peño opɨta Jesús. Echa ndei oique tenta pe. 31 Judío o pe imiari ñogüɨnoi María pe ombopɨacatu vaera vae reta oecha María ɨmambae opúa ojo o güi. Jayave yogüɨraja María jaɨcue. Echa oñemongueta tei jae ojo teogüerɨru oia pe oyaeo vaera joco pe. 32 Jayave María ojo ovae Jesús oia pe. Oecha rupive ojo oyeatɨca jae jóvai jare jei: --CheYa, nde cuae pe rei yave, mbaetita tei omano chequɨvɨ. 33 Jesús oecha yave María jare judío María ndive yogüeru vae reta oyaeo ñogüɨnoi, iayequi jare ipɨatɨtɨ yae. 34 Jayave oparandu: --¿Quiape pa peñono? --Eyu eecha, carai --jei reta chupe. 35 Jayave Jesús oyaeo. 36 Jare judío reta jei: --Mase, oaɨu yae co. 37 Erei amogüe vae jei: --¿Mbaeti ra ipuere tei cuae cuimbae oyapo mbae agüɨye vaera omano Lázaro? Echa omomae cuimbae jesa mbae vae. 38 Jesús iayequi ye. Jayave ojo teogüerɨru oia pe. Jocuae teogüerɨru metei ita guasu oyeyoo vae co jare ita tuicha vae oi teogüerɨru jonque re. 39 Jayave Jesús jei: --Pembosɨrɨ ita joco güi. Marta - jae co cuimbae amɨri jeindɨ - jei chupe: --CheYa, ine ma co. Echa irundɨ ara ma omano güire --jei. 40 Jesús jei chupe: --Amombeu ma ndeve rerovia yave reechata mbae ayapota iru vae reta omboete vaera Tumpa. 41 Jayave ombosɨrɨ reta ita teogüerɨru jonque güi. Jayave Jesús omae ara re jare jei: --CheRu, amee yasoropai ndeve nde reendu cheve vae re. 42 Aicuaa jecuaeño reendu cheve, erei chemiari corai cuae cheɨpɨ rupi ñogüɨnoi vae reta jeco pegua, jae reta güɨrovia vaera nde co chembou --jei. 43 Jayave iñeeata. --Lázaro, ee joco güi --jei. 44 Jare cuimbae amɨri oe. Ipo jare ipɨ oyeocua tarapo pe, jare jova oñeoma lienzo pe. Jayave Jesús jei: --Peyora iyocuaa. Pemaeño toguata --jei. 45 Jare jeta judío yogüeru opou María pɨri vae reta oecha Jesús oyapo vae jare güɨrovia jese. 46 Erei amogüe vae yogüɨraja fariseo reta pɨri omombeu Jesús oyapo vae. 47 Jayave sacerdote reta itenondegua reta jare fariseo reta omboatɨ opaete mburuvicha reta. --¿Mbae pa yayapota? --jei reta--. Cuae cuimbae jecuaeño oyapo jeta mɨacañɨ reta. 48 Ñamaeño yave corai oyapo vaera, opaete tenta pegua reta güɨroviata jese. Jayave romano reta yogüeruta ombosururu Tumpa jo jare oyucata opaete ñanerentaɨgua reta --jei reta. 49 Erei metei ipɨte pe oi vae - Caifás jee vae - jae co sacerdote tenondegua jocuae año - jei: --Mbaeti etei mbae peicuaa. 50 Mbaeti peñemongueta cavi. Echa icavita co ñandeve metei cuimbae omano vaera opaete ñanerentaɨgua reta oyeepɨ vaera. Echa mbaeti yave, güɨramoi opaete ñanerentaɨgua reta omanota --jei. 51 Jare cuae omombeu chupe reta ndei oyeapo mbove. Mbaeti jaeiño omombeu. Echa jae sacerdote tenondegua co jocuae año. Omombeu Jesús omanota opaete judío reta oyeepɨ vaera. 52 Omanota omboatɨ vaera opaete Tumpa taɨ oñemoai vae reta - mbaetita omano judío reta reño. 53 Jae rambue jocuae ara güive oñomomiari quirai oyucauca vaera Jesús. 54 Jae rambue Jesús mbaeti ma opɨta Judea pe, agüɨye vaera judío reta oecha. Ojo joco güi metei tenta Efraín jee vae pe. Jocuae tenta coiño oi ñuu güi. Jare joco pe Jesús opɨta jemimboe reta ndive. 55 Jare coiño ma ou judío reta iyarete pascua jee vae iara, jare jeta judío reta yogüɨraja Jerusalén pe joco güi ndei arete iara ou ovae mbove. Echa oipota oyetɨo Tumpa cotɨ arete peguara. 56 Jayave oeca ñogüɨnoi Jesús, jare Tumpa jo pe ñogüɨnoi rambueve jei oyoupe: --¿Mbae pa peñemongueta? ¿Ngaraa pa ou cuae arete pe? --jei reta. 57 Echa sacerdote reta itenondegua reta jare fariseo reta oyócuai ma opaete vae corai: “Oime yave quia oicuaa quiape Jesús oime oi vae, tomombeu oreve orepuere roipɨɨ vaera”.

Juan 12

1 Seis araño ma oata pascua ovae vaera. Jayave Jesús ojo ye Betania pe. Echa joco pe oico Lázaro tenonde yave omano vae Jesús omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi vae. 2 Pɨtu ma yave Lázaro jo pegua reta oyapo Jesús jou vaera. Marta güeru tembíu, jare Lázaro oguapɨ ocaru mesa pe Jesús ndive. 3 Jayave María güeru metei libra mbae ipiche cavi vae nardo jee vae jare opɨyere Jesús ipɨ re. Jayave oyoe ipɨ ia pe. Jare opaete o ipiche cavi yae. 4 Jayave metei Jesús jemimboe Judas Iscariote jee vae - jae co Simón taɨ - jae co omoeterengata Jesús jovaicho reta pe vae - jei: 5 --¿Maera pa mbaeti omee cuae mbae ipiche cavi vae trescientos denario pe? Echa ipuereta tei co omee corepoti paravete vae reta pe --jei. 6 Erei jae mbaeti ipɨatɨtɨ paravete vae reta re. Echa jocorai jei imonda rambue. Echa jae güɨnoi corepoti iru vae reta omee chupe reta vae jɨru, jare jecuaeño oequi vɨari chugüi corepoti iyeupe. 7 Jayave Jesús jei: --Emaeño jese. Metei ara añeotɨucata co. Jocuae ara peguara oñovatu cuae mbae ipiche cavi vae --jei--. 8 Paravete vae reta jecuaeño yogüɨrecota pe reta ndive. Erei che ngaraa jecuaeño aico pe reta ndive --jei. 9 Jare jeta judío reta oicuaa Jesús joco pe oi. Jae rambue yogüeru. Jare mbaeti yogüeru Jesús joco pe oi rambueño. Erei yogüeru omae vaera Lázaro re vi. Echa Jesús omoingove ye Lázaro güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. 10 Jayave sacerdote reta itenondegua reta oñomomiari quirai oyucauca vaera Lázaro vi. 11 Echa Lázaro jeco pegua jeta judío reta yogüɨraja chugüi reta. Echa güɨrovia ma Jesús re. 12 Pɨareve pe jeta yae arete pe yogüeru ma vae oicuaa Jesús outa ma co Jerusalén pe. 13 Jayave oequi reta carandaɨ joo yogüɨraja oovaiti vaera Jesús. --¡Hosanna! --jei reta--. ÑandeYa tomovendise cuae ombou vae. Tumpa tomovendise Israel pegua reta juvicha guasu --jei reta. 14 Jare Jesús ovae metei mburica mi taɨrusu vae, jare opo jese. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: 15 Agüɨye equɨye, Sion imembɨ. Mase, co ou ma nderuvicha guasu. Opo ou mburica mi taɨrusu vae re. Jocorai oyecuatía oi. 16 Jocuae ara Jesús jemimboe reta mbaeti oicuaa cavi cuae regua. Erei Jesús ojo ye ma ara pe yave, imaendúa cuae re. Echa jocorai Tumpa iñee pe oyecuatía oi jese, jare jocorai jae oyapo. 17 Jare amogüe joco pe ñogüɨnoi vae jei: --Ore roi Jesús ndive, jae omoingove ye yave Lázaro güeru omanogüe vae reta ipɨte güi jare oyócuai oe vaera teogüerɨru güi --jei reta. 18 Jae rambue jeta vae yogüɨraja oovaiti Jesús. Echa oicuaa ma oyapo cuae mɨacañɨ. 19 Jayave fariseo reta jei oyoupe: --Mase, mbaeti mbae ñandepuere yayapo. Echa opaete tenta pegua reta yogüɨraja omae vaera jese. 20 Jare amogüe griego reta yogüeru ma arete pe iru vae reta ndive omboete vaera Tumpa. 21 Jae reta yogüeru Felipe Betsaida pegua pe - jocuae Betsaida Galilea pegua co - jare jei chupe: --Carai, roipota roecha Jesús. 22 Jayave Felipe ojo omombeu Andrés pe. Jayave mócoi reve yogüɨraja omombeu Jesús pe. 23 Jayave Jesús jei: --Ara ovae ma che ayeapo cuimbaera vae añemboeteuca vaera. 24 Añete che jae peve, metei trigo jaɨgüe mbaeti yave oñeotɨ, jaeiño opɨta. Erei oñeotɨ yave, jeta yae oñemoña --jei--. 25 Oyeaɨu vae ngaraa oñemboasauca. Erei mbaeti oyeaɨu cuae ɨvɨ pe vae oñemboasaucata co. Güɨnoita tecove opa mbae vae --jei--. 26 Oyeócuai cheve vae tou cherupíe. Cherembiócuai oita che aitaa pe. Jare cheRu omboeteucata oyeócuai cheve vae --jei Jesús--. 27 Chepɨatɨtɨ yae ma. Erei mbaeti chepuere jae: CheRu, cherepɨ cuae ora pe oyeapota cheve vae güi. Echa ovae ma cuae ora cuae oyeapo cheve vaera --jei--. 28 CheRu, eyapo cheve ɨvɨ pegua reta nemboete vaera --jei. Jayave ñee oñeendu ara güi: --Ayapo ma mbaembae nde rupi ɨvɨ pegua reta chemboete vaera, jare corai ayapo yeta co. 29 Jeta joco pe ñogüɨnoi vae reta oendu ñee jare jei ara co jɨapu. Iru reta jei: --Metei araɨgua ombou iñee chupe. 30 Jayave Jesús jei: --Cuae ñee oñeendu pereco pegua - mbaeti chereco pegua. 31 Oñejaa ma ɨvɨ pegua reta, jare jae reta juvicha oñemombota co --jei--. 32 Jare iru vae reta chereupi yave ɨvɨ güi, arurucata opaete ɨvɨ pegua reta checotɨ --jei. 33 Cuae jei Jesús oicuauca vaera chupe reta quiraita co omano. 34 Jayave jae reta jei Jesús pe: --Mboroócuai pe oyecuatía oi vae omombeu oreve Cristo jecuaeño oico. ¿Mbae pa oipota jei jocuae nde rere vae? Echa nde rere iru vae reta oupita ɨvɨ güi cuimbaera oyeapo vae. ¿Quia pa co jae cuimbaera oyeapo vae? --jei reta. 35 --Tembipe oico vɨteri pe reta ndive --jei Jesús--. Erei ngaraa ɨma opɨta pe reta ndive. Peguata tembipe oico pe reta ndive rambueve, agüɨye vaera pɨtu peve. Echa pɨtumimbi pe oguata vae mbaeti oicuaa quetɨ ojo --jei--. 36 Tembipe pe reta ndive oico rambueve, perovia tembipe re, pe reta pei vaera tembipe rami --jei chupe reta. Cuae jei ma yave, Jesús ojo chugüi reta, jare mbaeti ma ipuere reta ovae chupe. 37 Erei yepe tei Jesús oyapo jeta mɨacañɨ reta jae reta jovaque oicuauca vaera tei chupe reta quia co jae, erei jae reta mbaeti güɨrovia jese, 38 oyeapo vaera Isaías oicuatía vae - Isaías co jae Tumpa iñee aracae omombeu vae. Echa Isaías oicuatía corai: CheYa, ¿quia pa güɨrovia romombeu vae? ¿Quia nunga vae pe pa reicuauca nembaepuere? Jocorai oicuatía Isaías aracae. 39 Jae rambue jae reta mbaeti ipuere güɨrovia. Echa Isaías oicuatía ye corai: 40 Tumpa oyapo reta jesa mbae vae reta rami jare omopɨatanta, agüɨye vaera omae cavi reta, jare agüɨye vaera oicuaa cavi reta, jare agüɨye vaera oyerova icotɨ. Echa oyerova yave Tumpa cotɨ, Tumpa ombogüerata tei co. Jocorai oicuatía Isaías 41 Isaías cuae jei, oecha yave maemboete pegua vae. Jae rambue imiari jocorai jese. 42 Erei amogüe mburuvicha reta güɨrovia Jesús re. Erei mbaeti oipota jei jae co Cristo fariseo reta jeco pegua. Echa jocorai jei yave, fariseo reta omombota tei co judío reta itupao güi. 43 Echa jae reta oipota yae japicha reta omboete vaera Tumpa omboeteuca vaera güi. 44 Jayave Jesús iñeeata reve jei: --Cheré güɨrovia vae mbaeti chereño güɨrovia. Güɨrovia chembou vae re --jei--. 45 Cherecha vae oecha chembou vae vi --jei--. 46 Ayu ɨvɨ pe amee vaera tembipe ɨvɨ pegua reta pe, agüɨye vaera cheré güɨrovia vae opɨta pɨtumimbi pe --jei--. 47 Cheñee re oyeapɨsaca vae mbaeti yave oyapo che jae vae rupi, che mbaeti ajaa. Echa che ayu amboasa vaera ɨvɨ pegua reta. Mbaeti ayu ajaa vaera --jei Jesús--. 48 Jocuae mbaeti güɨrovia cheré jare mbaeti oyapo che jae chupe oyapo vaera vae oñejaata co. Echa ara taɨcuega pe cuae che jae vae ojaata --jei chupe reta--. 49 Echa cheporomboe mbaeti chembae aeño. Cheru chembou, jare jae cheócuai mbae jae vaera, jare quirai chemiari vaera --jei--. 50 Jare aicuaa cheRu cheócuai vae tecove opa mbae vae pegua co. Jae rambue che jae peve cheRu jei cheve vae --jei.

Juan 13

1 Outa ma arete pascua jee vae iara. Jare Jesús oicuaa ara ovae ma oeya vaera cuae ɨvɨ ojo ye vaera Tu pɨri. Jecuaeño oaɨu imbae cuae ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae reta, jare añave oicuaucata quirai oaɨu yae. 2 Judas Iscariote - jae co Simón taɨ - oñemongueta ma omoeterenga vaera Jesús jovaicho reta pe. Echa jocorai oipota aña guasu Judas oñemongueta vaera. Jare Jesús oicuaa cavi ma opaete mbaravɨquɨ Tu oipota oyapo vaera vae. Oicuaa vi ou co Tumpa güi jare ojo yeta co Tumpa pɨri. Jare pɨtu yave Jesús jare jemimboe reta ocaru ñogüɨnoi yave, Jesús opúa mesa güi, omboi jemimonde iarambuegua, jare oyocua icúa metei toalla pe. 5 Jayave oñono ɨ metei ɨa pe jare omboɨpɨ oyoe jemimboe reta ipɨ, jare oyoe ma yave, omotini toalla icúa re oi vae pe. 6 Jare ojo ovae yave Simón Pedro oia pe, Pedro jei chupe: --CheYa, ¿nequɨreɨ pa reyoe chepɨ? 7 --Cuae ayapo ai vae mbaeti reicuaa cavi añave --jei Jesús--, erei reicuaa cavita co taɨcue rupi. 8 --Ngaraa etei reyoe chepɨ --jei Pedro. --Jocorai yave, nde mbaeti co cheiru --jei Jesús chupe. 9 Jayave Simón Pedro jei ye: --CheYa, eyoe chepo jare cheaca vi - mbaeti chepɨño. 10 --Oyau ma vae mbaetita oipota ye oyau --jei Jesús--. Ipɨño ma oyoeta. Echa opaete jete iquɨa mbae ma. Jare pe reta pequɨa mbae ma. Erei mbaeti co opaete pe reta --jei. 11 Echa Jesús oicuaa quia omoeterengata jovaicho reta pe. Jae rambue jei: “Erei mbaeti co opaete pe reta”. 12 Jayave opa güire ipɨ reta oyoe, oñemonde ye Jesús jare ojo oguapɨ jenda pe. Jayave oparandu chupe reta: --¿Peicuaa cavi pa ayapo ma peve vae? 13 Pe reta pere cheve: “Oporomboe vae”, jare pere vi: “OreYa”. Añete co cuae pere vae. Echa aporomboe jare che co jae peYa --jei chupe reta--. 14 Erei yepe tei che pomboe jare che co jae peYa, erei ayoe ma pepɨ reta. Jae rambue icavi co pe reta peyoe vaera pepɨ oyougüi --jei--. 15 Echa che cuae ayapo aicuauca vaera peve, pe reta vi peyapo vaera che ayapo peve vae rami --jei--. 16 Añete che jae peve, metei tembiócuai mbaeti oyócuai iya mbae oyapo vaera. Jae ramiño vi temimondo mbaeti oyócuai omondo vae mbae oyapo vaera --jei--. 17 Cuae peicuaa cavi. Peyapo yave, Tumpa oyapota icavi vae peve --jei Jesús chupe reta--. 18 Mbaeti opaete pe reta re chemiari. Aicuaa quia reta co aiparavo. Erei Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae oyeapota co. Echa oyecuatía oi corai: “Jocuae ocaru che ndive vae chemoeterengata co”. Jocorai oyecuatía oi --jei--. 19 Cuae amombeu peve añave ndei oyeapo mbove, cuae oyeapo yave perovia vaera quia co che --jei--. 20 Añete che jae peve, cheremimondo omboresive vae che etei co chemboresive. Jare chemboresive vae omboresive chembou vae --jei. 21 Cuae jei ma yave, Jesús ipɨatɨtɨ yae jare jei: --Añete che jae peve, metei pepɨte pe oi vae chemoeterengata cherovaicho reta pe. 22 Jayave Jesús jemimboe reta omae oyoe. Mbaeti oicuaa quia re ra imiari. 23 Metei jemimboe - jae co Jesús oaɨu vae - ocaru oi Jesús iyɨpɨ pe. 24 Jayave Simón Pedro omomɨi iñaca jocuae iru temimboe oecha vaera, jare jae oparandu vaera Jesús pe quia re ra imiari. 25 Jayave jocuae temimboe Jesús iyɨpɨ pe ocaru oi vae oparandu Jesús pe: --¿Quia pa co jae, cheYa? 26 --Ameeta chupe mbɨyape --jei Jesús--, tembíu pe amoaquɨ ma yave. Jocuae co jae --jei. Jayave tembíu pe omoaquɨ ma yave, güɨnoe omee Judas Iscariote pe - jae co Simón taɨ. 27 Jayave Judas jou ma yave, Satanás oya jese. Jayave Jesús jei Judas pe: --Eyapo voi jocuae reyapota vae. 28 Erei mbaeti quia mesa pe oi vae oicuaa maera Jesús jei jocorai Judas pe. 29 Amogüe vae oñemongueta tei Jesús jei chupe vae oipota jei: “Ecua egua yaipota arete peguara vae”, ani: “Ecua emee mbae paravete vae reta pe”. Echa Judas güɨnoi corepoti jɨru. 30 Jayave opa güire jou mbɨyape, Judas oe voi ojo. Jare pɨtu ma co. 31 Jayave oe ma yave Judas, Jesús jei: --Che ayeapo cuimbaera. Añave ɨvɨ pegua reta chemboeteta. Jare omboeteta vi Tumpa chereco pegua --jei--. 32 Ɨvɨ pegua reta omboeteta Tumpa chereco pegua. Jae rambue Tumpa etei chemboeteucata ɨvɨ pegua reta pe. Añave voi chemboeteucata --jei--. 33 Cherɨvɨ reta, michi peguaño ma apɨtata pe reta ndive. Jayave chereca teita, erei pe reta ngaraa pepuere peo che ajataa pe. Echa corai amombeu judío reta pe, jare añave amombeu peve vi --jei--. 34 Amee peve metei mboroócuai ipɨau vae. Peyoaɨu. Peyoaɨu che poaɨu rami --jei Jesús chupe reta--. 35 Peyoaɨu yave, opaete ɨvɨ pegua reta oicuaata pe reta cheremimboe reta co --jei. 36 Simón Pedro jei Jesús pe: --CheYa, ¿quetɨ pa reota? --Ngaraa añave ndepuere reo che ajataa pe --jei Jesús--. Erei taɨcue rupi reota co --jei. 37 Pedro jei ye: --CheYa, ¿maera pa mbaeti chepuere aja nde ndive añave? Che tamano nderecovia pe --jei. 38 --Nde rere remanota cherecovia pe --jei Jesús--. Añete che jae ndeve, ndei tacareo oñee pɨipɨi mbove, mboapɨ vese ma checuacuta --jei--.

Juan 14

1 Agüɨye pepɨatɨtɨ. Perovia Tumpa re. Perovia vi cheré --jei--. 2 CheRu jo pe oime jeta o. Mbaeti yave jocorai, amombeuta tei co peve. Ajata ayapocavi vaera perendara --jei Jesús chupe reta--. 3 Jare aja ma yave ayapocavi vaera perendara, ayu yeta pomboresive vaera, pe reta vi peico vaera che aicotaa pe --jei--. 4 Jare pe reta peicuaa tape que rupi ajata --jei. 5 Jayave Tomás jei: --OreYa, ore mbaeti roicuaa quetɨ reota. ¿Quiraita ra roicuaa tape? 6 --Che co jae tape --jei Jesús--. Che co jae añete vae re imiari vae. Che co jae tecove opa mbae vae omee vae. Mbaeti quia ipuere oñemoiru cheRu ndive jaeño che rupi --jei--. 7 Checuaa cavi yave mona, peicuaata tei co cheRu vi. Erei añave güive peicuaa co. Echa peecha ma --jei. 8 Felipe jei chupe: --OreYa, eechauca oreve ndeRu. Jocuaeño roipota. 9 --Ɨma ma aico nde ndive, Felipe --jei Jesús--. ¿Ndei pa co checuaa cavi? Cherecha vae oecha ma co cheRu. ¿Maera pa rere: “Eechauca oreve ndeRu” ? --jei--. 10 ¿Mbaeti pa perovia che aico cheRu ndive jare cheRu oico che ndive? Ñee amombeu peve vae mbaeti chembae aeño. Echa cheRu oico che ndive, jare jae oyapo mbaravɨquɨ reta --jei Jesús--. 11 Perovia cuae che jae peve vae: Che aico cheRu ndive, jare cheRu oico che ndive. Cuae mbaeti perovia yave, chererovia mbaravɨquɨ ayapo vae reta jeco pegua --jei--. 12 Añete che jae peve, cheré güɨrovia vae oyapota mbaravɨquɨ reta che ayapo ma vae reta rami. Jare iparavɨquɨ reta tuicha yaeta cheparavɨquɨ reta güi, che ajata cheRu pɨri rambue --jei--. 13 Pepuereta peyerure oipotagüe mbae re cheree re, jare che ayapota peve, cheRu oñemboeteuca vaera che ayapota vae rupi --jei--. 14 Peyerure yave oipotagüe mbae re cheree re, ayapota co peve --jei Jesús chupe reta--. 15 Cheraɨu yave, peyapo cheporoócuai reta --jei--. 16 Jare che ayerureta cheRu pe jae ombou vaera peve iru vae. Jae jecuaeño oicota pe reta ndive pembopɨacatu vaera. Jae co Espíritu Santo --jei--. 17 Jae imiarita añete vae re. Oporogüɨrovia mbae vae reta ngaraa ipuere omboresive Espíritu Santo. Echa oporogüɨrovia mbae vae reta mbaeti oecha jare mbaeti oicuaa. Erei pe reta peicuaa. Echa jae oico pe reta ndive jare oicota pepɨa pe --jei--. 18 Che aja ma yave, ngaraa peico jentara mbaeti güɨnoi vae reta rami. Echa che ayu yeta co --jei--. 19 Michi peguaño ma ɨvɨ pegua reta cherechata. Ngaraa ma cherecha ye. Erei pe reta cherecha yeta. Che jecuaeño aico rambue, pe reta peicota vi --jei chupe reta--. 20 Jocuae ara peicuaata co che aico cheRu ndive, jare pe reta peico che ndive, jare che aico pepɨa pe --jei--. 21 Oime yave quia oyeapɨsaca cheporoócuai reta re oyapo vaera vae, jae co cheraɨu. Jare cheRu oaɨuta cheraɨu vae, jare che aaɨuta, jare aicuaucata chupe quia co che --jei. 22 Jayave Judas - mbaeti co Judas Iscariote - jei chupe: --OreYa, ¿quiraita pa reicuauca oreve quia co nde, mbaeti yave reicuauca oporogüɨrovia mbae vae reta pe? 23 --Cheraɨu vae oyapota che jae chupe oyapo vaera vae --jei Jesús--. Jare cheRu oaɨuta. Jare royuta roico vaera jae ndive --jei--. 24 Mbaeti cheraɨu vae mbaeti oyapo che jae chupe oyapo vaera vae. Jare cheñee peendu vae mbaeti co chembae aeño. Echa cuae ñee cheRu iñee co. Jae co chembou --jei--. 25 Cuae mbaembae re chemiari ma peve, aico pe ndive rambueve. 26 Erei jocuae pembopɨacatuta vae pemboeta opaete mbae re. CheRu ombouta peve cheree re. Jae co Espíritu Santo. Jae pemomaenduata opaete che jae peve vae re --jei--. 27 Mbɨacatu aeya pe ndive. Mbɨacatu che anoi vae amee peve. Ɨvɨ pegua reta mbaeti ipuere omee peve che amee peve vae nunga mbɨacatu. Agüɨye pepɨatɨtɨ. Agüɨye pequɨye --jei--. 28 Peendu ma quirai che jae: “Ajata ma jare ayu yeta peve”. Cheraɨu yave mona, peyeroviata tei. Echa ajata cheRu pɨri, jare cheRu imbaepuere tuicha yae chembaepuere güi --jei--. 29 Amombeu ma peve ndei oyeapo mbove, perovia vaera oyeapo yave --jei--. 30 Ngaraa ma ɨma chemiari peve. Echa ɨvɨ pegua reta juvicha ɨmambae outa ovae cheve. Erei ngaraa ipuere cheré --jei--. 31 Erei ayapota cheRu iporoócuai, ɨvɨ pegua reta oicuaa vaera che aaɨu cheRu. Pepúa, yaja mo cuae güi --jei chupe reta--.

Juan 15

1 Che co jae uva añetete vae rami, jare cheRu co jae uva iñangarecoa rami --jei--. 2 Opaete jaca mbaeti ia güɨnoi vae reta cheRu oyasɨata. Jare opaete jaca ia güɨnoi vae reta jae oitɨota, jeta ia güɨnoi vaera --jei--. 3 Pe reta peyetɨouca ma ñee amombeu peve vae pe --jei--. 4 Peico cheré perovia reve, jare che aicota pepɨa pe. Metei jaca oyeasɨa yave uva güi, ngaraa ipuere oyapo ia. Echa jaca aeño mbaeti ipuere oyapo ia. Jae ramiño vi pe reta mbaeti yave peico cheré perovia reve, ngaraa pepuere peyapo icavi vae Tumpa peguara --jei--. 5 Che co jae uva rami, jare pe reta co jae jaca reta rami. Jocuae oico cheré güɨrovia reve vae oyapota jeta icavi vae Tumpa peguara. Echa che aico ipɨa pe. Erei mbaeti yave che aico pepɨa pe, mbaetita mbae pepuere peyapo Tumpa peguara --jei--. 6 Jocuae mbaeti oico cheré güɨrovia reve vae oñemombota metei jaca oyeasɨa vae oñemombo yɨpi vaera vae rami. Jare jaca yɨpi vae reta oñemboatɨuca jare oñemondouca tata pe ócai vaera --jei--. 7 Peico yave cheré perovia reve, jare peyapo yave che jae peve peyapo vaera vae, pepuereta peyerure peipota vae re jare penoita co --jei--. 8 Peyapo yave jeta icavi vae cheRu peguara, ɨvɨ pegua reta omboeteta cheRu. Jare corai peicuaucata pe reta co cheremimboe reta --jei--. 9 CheRu cheraɨu. Jae ramiño vi che poaɨu, Jecuaeño peico cheraɨu reve --jei--. 10 Peyapo yave cheporoócuai reta, peicota co cheraɨu reve. Echa corai che ayapo cheRu iporoócuai reta, jare jecuaeño che aico aaɨu reve --jei Jesús chupe reta--. 11 Corai chemiari ma peve peyerovia vaera che ayerovia rami. Corai ayapo peyerovia yae vaera --jei--. 12 Cuae co jae cheporoócuai: Peyoaɨu che poaɨu rami. 13 Oime yave quia iquɨreɨ omano oepɨ vaera iamingo reta vae, iporoaɨu tuicha yae co iru mboroaɨu güi --jei--. 14 Pe reta co jae cheamingo reta, peyapo yave che jae peve peyapo vaera vae --jei--. 15 Mbaeti ma che jae peve pe reta co cherembiócuai reta. Echa tembiócuai mbaeti oicuaa mbae ra oyapo iya. Erei che jae ma peve pe reta co jae cheamingo reta. Echa opaete cheRu omombeu cheve vae aicuauca ma co peve --jei chupe reta--. 16 Pe reta mbaeti cheparavo. Che co poparavo. Jare amee ma peve mbaepuere peo vaera peyapo icavi vae Tumpa peguara, jare jecuae jocorai peyapo vaera. Cuae ayapo cheRu omee vaera peve oipotagüe peyerureta chupe jese cheree re vae --jei--. 17 Cuae co poócuai: Peyoaɨu --jei--. 18 Peñemotareɨuca oporogüɨrovia mbae vae reta pe yave, pemaendúa quirai jae reta che rani co chemotareɨ --jei--. 19 Peico yave mona oporogüɨrovia mbae vae reta yogüɨreco rami, oporogüɨrovia mbae vae reta peraɨuta tei. Erei che poparavo ma oporogüɨrovia mbae vae reta ipɨte güi. Jae rambue mbaeti ma peico oporogüɨrovia mbae vae reta yogüɨreco rami. Jae rambue peñemotareɨuca oporogüɨrovia mbae vae reta pe --jei--. 20 Pemaendúa cuae che jae peve vae re: “Metei tembiócuai mbaeti oyócuai iya mbae oyapo vaera”. Echa oporogüɨrovia mbae vae reta oyapo yave icavi mbae vae cheve, oyapota icavi mbae vae peve vi. Oyapo reta yave che jae chupe oyapo vaera vae, oyapota pe reta pere chupe oyapo vaera vae vi --jei--. 21 Erei oporogüɨrovia mbae vae reta oyapota peve opaete cuae mbaembae cheré perovia rambue. Echa jae reta mbaeti oicuaa chembou vae --jei--. 22 Mbaeti yave mona ayu chemiari vaera chupe reta, ngaraa tei güɨnoi teco. Erei añave opaete vae ipuere oicuaa jae reta güɨnoi co teco --jei--. 23 Chemotareɨ vae omotareɨ cheRu vi --jei--. 24 Mbaeti yave mona ayapo ipɨte pe mbaravɨquɨ mbaeti quia ye oyapo vae reta, ngaraa tei güɨnoi teco. Erei jae reta cherecha ma - jae co cheRu oecha rami - jare oremotareɨ --jei--. 25 Cuae oyapo reta oyeapo vaera mboroócuai pe oyecuatía oi vae. Echa oyecuatía oi corai: “Jae reta chemotareɨ mbaeti mbae icavi mbae vae ayapo chupe reta reve”. Jocorai oyecuatía oi --jei--. 26 Erei ambouta peve cheRu oicoa güi pembopɨacatuta vae - jae co Espíritu Santo añete vae re imiarita vae. Jae ou yave, chemombeuta co --jei--. 27 Jare pe reta vi chemombeuta. Echa tenonde güive peico che ndive --jei--.

Juan 16

1 Opaete cuae che jae ma peve agüɨye vaera peyerova Tumpa güi --jei--. 2 Peñemomboucata co judío reta itupao reta güi. Añete co, outa ma ara peyeyucauca vaera. Jare jocuae reta peyucata vae oñemongueta teita oyeócuai co oi Tumpa pe --jei--. 3 Jae reta mbaeti oicuaa cheRu jare mbaeti vi checuaa. Jae rambue jocorai oyapota --jei chupe reta--. 4 Erei cuae che jae ma peve, pemaendúa vaera corai amombeu peve vae re jocorai oyapo reta yave --jei--. Mbaeti amombeu peve cuae tenonde güive. Echa che aico pe ndive. 5 Erei ajata chembou vae pɨri. Jare mbaeti metei ave añave peparandu cheve: “¿Quetɨ pa reota?” --jei--. 6 Erei cuae che jae peve vae jeco pegua pepɨatɨtɨ yae. 7 Erei amombeu peve añete vae. Icavita co peve che aja vaera. Echa che mbaeti yave aja, ngaraa ou peve pembopɨacatuta vae. Erei aja yave, ambouta peve. 8 Jare jae ou yave, oicuaucata ɨvɨ pegua reta pe jae reta oyapo co mbaeyoa. Echa mbaeti güɨrovia cheré. Oicuaucata jupi vae. Echa ajata cheRu oia pe jare pe reta ngaraa ye ma cherecha. Oicuaucata Tumpa ojaata ɨvɨ pegua reta. Echa ojaa ma ɨvɨ pegua reta juvicha --jei--. 12 Oime jeta aipota tei jae peve vae, erei mbaeti vɨteri pepuere peicuaa cavi --jei--. 13 Erei Espíritu Santo añete vae re imiarita vae ou ma yave, omombeuta peve añete vae. Echa ñee omombeuta peve vae ngaraa imbae aeño. Imiarita Tumpa omombeu chupe vae re, jare omombeuta peve oyeapota vae --jei--. 14 Jae chemboeteucata co. Echa jae pemboeta che pomboe rami --jei Jesús chupe reta--. 15 Opaete cheRu imbae chembae vi co. Jae rambue che jae corai: “Jae pemboeta che pomboe rami” --jei--. 16 Michi peguaño ma pe reta cherechata. Erei ɨmambae cherecha yeta. Echa ajata cheRu pɨri --jei chupe reta. 17 Amogüe jemimboe reta jei oyoupe: --¿Mbae pa oipota jei cuae jei ñandeve vae? Echa jei: “Michi peguaño ma pe reta cherechata. Erei ɨmambae cherecha yeta”. Jare jei vi: “Echa ajata cheRu pɨri”. 18 ¿Mbae pa oipota jei: “Michi peguaño ma” ? Mbaeti yaicuaa mbae ra oipota jei--jei reta. 19 Jesús oicuaa jae reta oipota tei oparandu chupe cuae re. Jae rambue jei chupe reta: --Che jae peve corai: “Michi peguaño ma pe reta cherechata. Erei ɨmambae cherecha yeta”. Jare peparandu pei oyoupe mbae ra oipota jei cuae che jae peve vae --jei--. 20 Añete che jae peve, peyaeota jare pepɨatɨtɨta, erei oporogüɨrovia mbae vae reta oyeroviata. Pepɨatɨtɨta co, erei pepɨatɨtɨ güire peyeroviata co --jei--. 21 Metei cuña imembɨ oata ma oi yave, cuña ipɨatɨtɨ jasɨ chupe rambue. Erei imembɨ oa ma yave, mbaeti ma imaendúa jasɨ chupe vae re. Echa oyerovia imembɨ oa ma rambue --jei--. 22 Jae ramiño vi pe reta pepɨatɨtɨ añave, erei poecha yeta, jare peyeroviata, jare ngaraa quia ipuere pembopɨatɨtɨ ye --jei--. 23 Jocuae ara ngaraa peparandu cheve mbae re. Añete che jae peve, oipotagüe peyerureta cheRu pe jese vae cheRu omeeta peve cheree re --jei--. 24 Ndei rani peyerure mbae re cheree re. Peyerure Tumpa pe mbaembae re, jare cheRu omeeta co peve peyerovia yae vaera --jei--. 25 Cuae amombeu ma peve amojaanga reve. Erei outa ma ara amombeu cavi vaera peve cheRu regua. Ngaraa ye amombeu peve amojaanga reve --jei--. 26 Jocuae ara reta pe peyerureta mbaembae re cheree re. Jare che mbaeti jae peve ayerureta cheRu pe jae oyapo vaera peyerure jese vae --jei--. 27 Echa cheRu etei peraɨu, pe reta cheraɨu jare perovia che ayu cheRu güi rambue --jei--. 28 Ayu co cheRu güi cuae ɨvɨ pe. Aja yeta ma cuae ɨvɨ güi cheRu pɨri --jei chupe reta. 29 Jesús jemimboe reta jei chupe: --Añave remombeu cavi ma oreve remojaanga mbae reve. 30 Añave roicuaa nde reicuaa co opaete, jare mbaeti remonesesita quia omombeu vaera ndeve mbae re. Cuae jeco pegua rogüɨrovia nde reyu co Tumpa güi --jei reta. 31 Jesús jei chupe reta: --Pe reta pere perovia ma. 32 Erei outa ma ara - ou ma co - pe reta peñemoai vaera. Chereyata jare metei ñavo peota pero pe. Cheño apɨtata. Erei ngaraa cheño aico. Echa cheRu oico che ndive --jei--. 33 Cuae che jae ma peve pepɨacatu vaera cheré perovia rambue. Cuae ɨvɨ pe peico rambueve, peiporarata co. Erei agüɨye pepɨatɨtɨ. Echa che chepuere yae ɨvɨ pegua reta güi --jei.

Juan 17

1 Cuae jei ma yave, Jesús omae ara re jare jei: --CheRu, ara ovae ma. Che co jae ndeRaɨ. Chemboeteuca, chepuere vaera romboeteuca vi --jei--. 2 Echa nde cheapo ma opaete vae iYara, amee vaera tecove opa mbae vae opaete nde remee cheve vae reta pe --jei--. 3 Oime yave quia ñandecuaa vae, jae güɨnoi tecove opa mbae vae. Nde co jae meteiño Tumpa añetete vae. Che co jae Jesucristo. Nde chembou --jei--. 4 Che romboeteuca ma cuae ɨvɨ pe. Echa opa ma ayapo mbaravɨquɨ nde remee cheve ayapo vaera vae --jei--. 5 Ndei ɨvɨ oyeapo mbove aico nde ndive yave añemboeteuca co. Jae ramiño vi añave chemboeteuca ye nderóvai --jei--. 6 Nde remee ma cheve cuae cuimbae reta oporogüɨrovia mbae vae reta ipɨte güi. Che amombeu ma nderegua cuae reta pe. Jae reta nembae co jare nde remee ma cheve. Jae reta oyapo nde rere chupe reta oyapo vaera vae --jei--. 7 Jae reta oicuaa opaete nde remee cheve vae ou co ndegüi. 8 Echa che amee ma chupe reta ñee nde remee cheve vae, jare jae reta güɨrovia neñee. Oicuaa cavi che ayu co ndegüi. Güɨrovia ma nde co chembou --jei--. 9 Ayerure ndeve jese reta. Mbaeti ayerure oporogüɨrovia mbae vae reta re. Ayerure ndeve nde remee cheve vae reta re. Echa jae reta nembae co --jei--. 10 Opaete chembae nembae co, jare nembae chembae co. Jare che añemboeteuca ma jae reta jeco pegua --jei--. 11 Jare ngaraa ma aico cuae ɨvɨ pe. Erei jae reta opɨtañota cuae ɨvɨ pe. Che ajata ma ndepɨri. CheRu, nde co jae jupi vae. Cuae reta remee ma cheve. Emborɨ nembaepuere pe, agüɨye vaera oyerova ndegüi, jare yogüɨreco vaera metei ramiño. Echa jocorai ñande yaico metei ramiño --jei--. 12 Che aico jae reta ndive rambueve, che amborɨ nembaepuere pe cuae remee cheve vae reta, agüɨye vaera oyerova ndegüi. Meteiño ojota cañɨtei pe, neñee pe oyecuatía oi vae oyeapo vaera. Erei amborɨ iru reta, agüɨye vaera yogüɨraja cañɨtei pe --jei--. 13 Erei ajata ma ndepɨri. Corai chemiari chupe reta ɨvɨ pe aico rambueve, jae reta oyerovia yae vaera che ayerovia yae rami --jei--. 14 Amee ma chupe reta neñee, jare oñemotareɨuca oporogüɨrovia mbae vae reta pe. Che mbaeti aico oporogüɨrovia mbae vae reta yogüɨreco rami. Jae ramiño vi jae reta mbaeti yogüɨreco oporogüɨrovia mbae vae reta yogüɨreco rami --jei--. 15 Mbaeti ayerure ndeve nde reraja vaera cuae ɨvɨ güi. Ayerure ndeve remborɨ vaera, agüɨye vaera icavi mbae vae iya omoamɨri --jei--. 16 Che mbaeti aico oporogüɨrovia mbae vae reta yogüɨreco rami. Jae ramiño vi jae reta mbaeti yogüɨreco oporogüɨrovia mbae vae reta yogüɨreco rami. 17 Eñono tee reta ndeyeupeguara añete vae rupi. Neñee co jae añete vae --jei Jesús--. 18 Nde chembou ɨvɨ pe. Jae ramiño vi che amondo cuae reta opaete ɨvɨ rupi --jei--. 19 Cuae reta jeco pegua añeñono tee ma ndeveguara, jae reta vi oñeñono tee vaera ndeveguara añete vae rupi --jei--. 20 Jare ayerure ndeve cheré güɨroviata vae re. Echa güɨroviata cuae reta iñee rupi. Mbaeti cuae reta reño ayerure ndeve --jei--. 21 Ayerure ndeve opaete jae reta yogüɨreco vaera metei ramiño. Nde reico che ndive, cheRu, jare che aico nde ndive. Jae ramiño vi ayerure ndeve cuae reta yogüɨreco vaera ñanderé güɨrovia reve, ɨvɨ pegua reta güɨrovia vaera nde co chembou --jei--. 22 Nde chemboeteuca co. Jae ramiño vi che amboeteuca cuae reta, jae reta yogüɨreco vaera metei ramiño. Echa jocorai ñande yaico metei ramiño --jei Jesús--. 23 Nde reicota che ndive jare che aicota ipɨa pe, añetete yogüɨreco vaera metei ramiño, ɨvɨ pegua reta oicuaa vaera nde co chembou jare nde reaɨu co cuae reta nde cheraɨu rami --jei--. 24 CheRu, aipota cuae remee cheve vae reta vi yogüɨreco vaera che aicotaa pe, oecha vaera maemboete nde remee ma cheve vae. Echa ndei ɨvɨ oyeapo mbove nde cheraɨuño mai --jei--. 25 CheRu, nde co jae jupi vae. Oporogüɨrovia mbae vae reta mbaeti ndecuaa. Erei che co rocuaa, jare cuae reta oicuaa nde co chembou --jei--. 26 Che romombeu ma chupe reta jare romombeu yeta, jae reta nderaɨu vaera nde cheraɨu rami, jare che aico vaera ipɨa pe --jei.

Juan 18

1 Jesús cuae jei ma yave, oasa jemimboe reta ndive ɨaca Cedrón, jee vae jovaicho pe ojo ovae ɨvɨra reta ñogüɨnoia pe. Joco pe oique Jesús jare jemimboe reta. 2 Jare Judas - jae co omoeterenga jovaicho reta pe vae - oicuaa jocuae ɨvɨra reta ñogüɨnoia. Echa joco pe oñemboatɨñoi yepi Jesús jemimboe reta ndive. 3 Jayave Judas ojo sacerdote reta itenondegua reta jare fariseo reta ñogüɨnoia pe, jare jae reta omondo amogüe sundaro reta jare jembiócuai reta ɨvɨra reta ñogüɨnoia cotɨ Judas jupíe. Güɨraja reta mechero reta jare ɨvɨra reta jare quɨsepucu reta. 4 Jayave Jesús ojo jae reta cotɨ jare jei: --¿Quia pa peeca? Echa jae oicuaa ma mbae oyeapota chupe vae. 5 --Jesús Nazaret pegua --jei reta. --Che co jae --jei Jesús. Jare Judas - jae co omoeterenga jovaicho reta pe vae - oñemboɨ oi joco pe jae reta ndive. 6 Jesús jei yave chupe reta: “Che co jae”, jae reta opa oñemoata jaɨcue cotɨ jare oa reta ɨvɨ re. 7 Jayave Jesús oparandu ye chupe reta: --¿Quia pa peeca? Jei reta ye: --Jesús Nazaret pegua. 8 --Amombeu ma peve che co jae --jei Jesús--. Pe reta che chereca. Jae rambue pemaeño cuae che ndive ñogüɨnoi vae reta re yogüɨraja vaera --jei. 9 Cuae jei oyeapo vaera tenonde yave jei vae: “Mbaeti amocañɨ metei ave nde remee cheve vae reta güi”. Jocorai jei ma. 10 Jare Simón Pedro güɨnoi metei quɨsepucu. Jayave oequi jɨru güi jare oiporu sacerdote tenondegua jembiócuai inambi iyacatu re, jare inambi oyeequi. (Jocuae tembiócuai jee co Malco.) 11 Jayave Jesús jei Pedro pe: --Eñono ye ndequɨsepucu jɨru pe. Aiporarañotai co. Echa cheRu oipota aiporara vaera --jei. 12 Jayave sundaro reta juvicha ndive jare judío reta itenondegua reta jembiócuai reta oipɨɨ Jesús oñapɨti. 13 Jayave güɨraja Jesús Anás pe rani - jae co Caifás jembireco tu - Caifás co jae sacerdote tenondegua jocuae año. 14 Tenonde yave cuae Caifás omombeu judío reta pe icavita co chupe reta metei cuimbae omano vaera opaete tenta pegua reta jecovia pe. 15 Jare Simón Pedro jare iru temimboe yogüɨraja Jesús jaɨcue. Jare cuae iru temimboe oique sacerdote tenondegua joca pe Jesús oique yave. Echa sacerdote tenondegua oicuaa cuae temimboe. 16 Erei Pedro mbaeti oique oca pe. Opɨta oñemboɨ oi taraquera iyɨpɨ pe. Jayave iru temimboe sacerdote tenondegua oicuaa vae oe imiari cuñatai taraquera oaro vae pe jare güɨroique Pedro. 17 Jayave cuñatai taraquera oaro vae jei Pedro pe: --¿Jaea pa co nde metei jocuae cuimbae jemimboe? --Mbaeti co --jei Pedro. 18 Jare sacerdote tenondegua jembiócuai reta jare judío reta itenondegua reta jembiócuai reta oyapo ma tata jare oñemboɨ reta tata iyɨpɨ rupi oyepee vaera. Echa iroɨ ma. Pedro vi opɨta joco pe oñemboɨ jae reta ndive oyepee vaera. 19 Jayave sacerdote tenondegua oparandu Jesús pe jemimboe reta re jare iporomboe re. 20 Jayave Jesús jei chupe: --Che chemiari co opaete vae jovaque. Jecuaeño aporomboe judío reta itupao reta pe jare Tumpa jo pe. Echa joco pe jecuaeño oñemboatɨ judío reta. Mbaeti etei chemiari vɨari pe --jei--. 21 ¿Maera pa reparandu cheve? Eparandu oyeapɨsaca cheré vae reta pe che jae chupe reta vae re. Jae reta oicuaa che jae vae --jei. 22 Cuae jei ma yave Jesús, metei judío reta itenondegua reta jembiócuai joco pe oi vae ocua Jesús jova re. --¿Maera pa jocorai nemiari sacerdote tenondegua pe? --jei. 23 --Mbaeti yave icavi chemiari, emombeu mbae ra mbaeti icavi --jei Jesús--. Erei icavi chemiari. ¿Maera pa recua cheré? --jei. 24 Jayave Anás omondo Jesús iyocuaa reve Caifás pɨri - jae vi co sacerdote tenondegua. 25 Jare Simón Pedro oñemboɨ oyepee oi tata pe. Iru vae reta jei chupe: --¿Jaea pa co nde metei jemimboe? Pedro oicuacu. Jei: --Mbaeti co. 26 Metei sacerdote tenondegua jembiócuai - jae co jocuae cuimbae oyeequi inambi Pedro ocua jese yave vae jentara - jei Pedro pe: --Che roecha co ɨvɨra reta ñogüɨnoia pe jae ndive. 27 Pedro jei ye: --Mbaeti co. Jare cuae jei ma yave, tacareo oñee. 28 Jayave güɨraja reta Jesús Caifás jo güi pretorio jee vae pe. Neimbove asɨ vɨteri. Jae reta mbaeti oique pretorio japɨpe pe. Echa oique yave joco pe jocuae ara, iporomboe omombeu chupe reta oñemonguɨata tei co, jare ngaraa tei ipuere jou vecha isoo pascua pegua. 29 Jayave Pilato oe chupe reta. --¿Mbae re pa pemboeco cuae cuimbae? --jei chupe reta. 30 --Cuae cuimbae jecocavi yave mona, ngaraa tei romoeterenga ndeve --jei reta. 31 --Pe reta etei peraja pejaa vaera peporoócuai rupi --jei Pilato. --Romano reta mbaeti omaeño oreré royuca vaera quia --jei reta. 32 Jocorai jei reta, oyeapo vaera Jesús jei ma oyeapota chupe vae. Echa Jesús omombeu ma quiraita co omano. 33 Jayave Pilato oique ye pretorio pe jare oeni Jesús. --¿Nde pa co jae judío reta juvicha guasu? --jei. 34 --¿Nde aeño pa reñemongueta jocorai, ani iru vae reta pa omombeu ndeve cheregua? --jei Jesús. 35 --Che mbaeti co metei judío --jei Pilato--. Nerentaɨgua reta jare sacerdote reta itenondegua reta nemoeterenga cheve. ¿Mbae pa reyapo? --jei. 36 --Che co jae metei mburuvicha guasu --jei Jesús--, erei che mbaeti co mburuvicha guasu ɨvɨ pegua reta rami. Che jocuae reta rami yave mona, cherembiócuai reta oñorarota tei, agüɨye vaera añemoeterenga judío reta pe. Erei che mbaeti co mburuvicha guasu ɨvɨ pegua reta rami --jei Jesús. 37 Jayave Pilato jei chupe: --¿Nde pa co jae metei mburuvicha guasu? --Nde rere ma che co jae metei mburuvicha guasu --jei Jesús--. Cuaera ayeapo cuimbaera. Cuaera ayu ɨvɨ pe. Ayu amombeu vaera añete vae. Opaete añete vae güɨrovia vae reta oyeapɨsaca cheñee re --jei. 38 Jayave Pilato oparandu chupe: --¿Mbae pa jocuae añete vae? Jare cuae jei ma yave, Pilato oe ye judío reta jóvai jare jei chupe reta: --Mbaeti etei teco avae jese. 39 Erei pe reta jecuaeño peipota ayora vaera peve metei tembipɨɨ pascua pe. ¿Peipota pa ayora vaera peve cuae judío reta juvicha guasu? --jei chupe reta. 40 Jae reta iñeeata reve jei: --Agüɨye eyora jocuae cuimbae. Eyora oreve Barrabás --jei reta. Jocuae Barrabás imonda vae co.

Juan 19

1 Jayave Pilato güɨrajauca Jesús oinupauca chicote pe. 2 Jare sundaro reta oñope yuu catuai vae Jesús iñaca reguara, jare oñono Jesús iñaca re. Jare omondeuca reta Jesús pe temimonde pɨta vae. 3 Jayave jei reta chupe: --¡Viva! Judío reta juvicha guasu. Jayave ocua reta jese ipo pe. 4 Jayave Pilato oe ye, jare jei judío reta pe: --Mase, aruta peve peicuaa vaera mbaeti co avae teco jese. 5 Jayave Jesús oe. Güɨnoi jocuae yuu catuai vae iñaca re jare omonde temimonde pɨta vae. Jayave Pilato jei ye chupe reta: --Mase, co oi cuae cuimbae. 6 Sacerdote reta itenondegua reta jare jembiócuai reta oecha yave Jesús, iñeeata reve jei: --¡Eicutuca curusu re, eicutuca curusu re! Jayave Pilato jei chupe reta: --Pe reta etei peraja peicutuca curusu re. Echa che mbaeti etei teco avae jese --jei. 7 Judío reta jei Pilato pe: --Ore rogüɨnoi metei mboroócuai, jare jocuae mboroócuai rupi omanota co. Echa jei jae co Tumpa Taɨ --jei reta. 8 Cuae oendu yave, Pilato oquɨye yae. 9 Jayave oique ye pretorio pe jare oparandu Jesús pe: --¿Quia pegua pa nde? Erei Jesús mbaeti mbae jei chupe. 10 Jayave Pilato jei ye chupe: --¿Maera pa mbaeti neñee remoe cheve? Che anoi mbaepuere rocutuca vaera curusu re. Anoi vi mbaepuere royora vaera. ¿Mbaeti pa reicuaa cuae? --jei. 11 --Mbaeti yave Tumpa omaeño nderé, ngaraa tei ndepuere cheré --jei Jesús--. Jae rambue chemoeterenga ndeve vae iyoa yae ma co. 12 Cuae oendu ma yave, Pilato oipota tei oyora Jesús. Erei judío reta iñeeata reve jei: --Cuae cuimbae reyora yave, nde mbaeti ma co reyeócuai César pe. Echa oipotagüe jei jae co mburuvicha guasu vae oyovaicho ma César ndive --jei reta. 13 Pilato cuae oendu yave, güɨnoe Jesús jare oguapɨ Empedrado jee vae pe. (Cuae co jee Gabata hebreo iñee pe.) Echa joco pe jecuaeño ojaa teco güɨnoi vae reta. 14 Jare jocuae ara judío reta oyeapocatu ñogüɨnoi pascua peguara, jare neimbove asɨ vɨteri. Jayave Pilato jei judío reta pe: --Co oi peruvicha guasu. 15 Jayave jae reta iñeeata reve jei: --¡Erajauca cuae güi, erajauca cuae güi, eicutuca curusu re! Pilato oparandu chupe reta: --¿Aicutucata pa peruvicha guasu? Jayave sacerdote reta itenondegua reta jei: --Jaeño César oreruvicha guasu co. 16 Jayave Pilato omoeterenga Jesús chupe reta oicutuca vaera curusu re. Jayave jae reta oipɨɨ Jesús güɨraja. 17 Jayave Jesús oe jare ovoɨ güɨraja icurusu. Jayave sundaro reta güɨraja Jesús Acagüerenda jee vae pe. (Cuae co jee Gólgota hebreo iñee pe.) 18 Joco pe oicutu reta Jesús curusu re. Oicutu reta vi iru mócoi cuimbae reta jare oñono metei Jesús iyacatu cotɨ jare iru iyasu cotɨ. Jesús oi ipau pe. 19 Jare Pilato oicuatía curusu re oñonouca vaera. Corai oyecuatía oi: “Jesús Nazaret pegua, judío reta juvicha guasu”. 20 Jare jeta judío reta omongueta cuae oyecuatía oi vae. Echa Jesús oyecutucaa coiño oi tenta güi. Jare oyecuatía oi hebreo iñee pe jare griego iñee pe jare latín pe. 21 Jayave judío reta isacerdote reta itenondegua reta jei Pilato pe: --Agüɨyeta tei co reicuatía: “Judío reta juvicha guasu”. Reicuatiata tei co: “Cuae cuimbae jei, Che co jae judío reta juvicha guasu” --jei reta. 22 --Cuae aicuatía vae aicuatía ma co --jei Pilato. 23 Jare sundaro reta oicutu ma yave Jesús, irundɨ reve oñemombae Jesús jemimonde reta re omboyao ma yave. Erei jemimonde ipucu vae mbaeti oñembovɨvɨ. Oyeapo metei güiño. Cuae vi sundaro reta oequi chugüi. 24 Jayave sundaro reta jei oyoupe: --Agüɨye ñamondoro. Ñañembosortea jese, yaicuaa vaera quia ra güɨrajata --jei reta. Corai oyeapo Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae. Echa oyecuatía oi corai: “Omboyao iyeupe reta cheremimonde reta. Oñembosortea cheremimonde re, oicuaa vaera quia ra güɨrajata”. Jocorai oyecuatía oi, jare jocorai oyapo sundaro reta. 25 Jare oñemboɨ ñogüɨnoi Jesús icurusu iyɨpɨ pe Jesús ichɨ, jare ichɨ ipɨquɨɨ, jare María - jae co Cleofas jembireco - jare María Magdalena. 26 Jesús oecha ichɨ jare jemimboe jae oaɨu vae oñemboɨ ñogüɨnoi coiño chugüi. Jare jei ichɨ pe: --Chesɨ, joco oi nemembɨra. 27 Cuae jaɨcue rupi jei jemimboe pe: --Joco oi ndesɨra. Jae rambue jocuae ora güive jocuae jemimboe güɨraja jenta pe Jesús ichɨ. 28 Cuae jaɨcue rupi Jesús jei: --Ɨ ayúe. Corai oyeapo ma Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae. Echa Jesús oicuaa opaete iparavɨquɨ opa ma. 29 Jare joco pe oi vinagre metei yapepo pe. Jayave omoaquɨ reta esponja vinagre pe. Jayave oñono reta ɨvɨra re jare omondo Jesús iyuru pe. 30 Jare Jesús jou ma yave vinagre, jei: --Opa ma. Jayave iñacatindɨ jare omano. 31 Jare jocuae ara judío reta oyeapocatu ñogüɨnoi pascua peguara. Jae rambue oyerure reta Pilato pe omopeuca vaera curusu re ñogüɨnoi vae reta itɨmaca jare güɨrajauca vaera joco güi. Echa mbaeti oipota jetegüe reta opɨta vaera curusu reta re jocuae mbutuu iara pe. Echa jocuae mbutuu iara omboete yae reta. 32 Jae rambue sundaro reta yogüɨraja omope metei cuimbae Jesús ndive curusu re oyecutu oi vae itɨmaca. Jayave omope iru cuimbae itɨmaca. 33 Erei yogüɨraja yave Jesús pe, oecha omano ma. Jae rambue mbaeti omope itɨmaca. 34 Erei metei sundaro oicutu metei mi pe Jesús iyɨque, jare oe voi tugüɨ jare ɨ. 35 Jare oecha vae omombeu cuae, pe reta vi perovia vaera. Jare cuae omombeu vae añete co. Echa jae oicuaa cavi omombeu vae añete co. 36 Echa opaete cuae oyeapo Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae oyeapo vaera. Echa oyecuatía oi corai: “Ngaraa icagüe ave ope”. 37 Jare: “Omae retata jocuae oicutu reta vae re”. Jocorai oyecuatía oi. 38 Cuae jaɨcue rupi José Arimatea pegua oyerure Pilato pe güɨraja vaera Jesús jetegüe. Cuae José co jae metei Jesús jemimboe, erei mbaeti oyecuauca. Echa oquɨye judío reta güi. Jayave Pilato jei chupe ipuere güɨraja Jesús jetegüe. 39 Nicodemo vi ou --jae co tenonde yave ojo pɨtu yave Jesús pɨri vae. Jae güeru mirra jare áloes oyeagüe vae. Oupitɨ ipoɨ treinta kilo rupi. 40 Jayave ombogüeyɨ reta Jesús jetegüe, jare oñoma mbae ipiche cavi vae reta reve lienzo pe. Echa jocorai jecuaeño judío reta jeco jetegüe oñotɨ yave. 41 Jare Jesús oyecutucaa pe oi metei ɨvɨra reta ñogüɨnoia, jare jocuae ipɨte pe oi metei teogüerɨru ipɨau vae. Mbaeti quia oñeñono pɨpe vɨteri. 42 Jocuae ara judío reta oyeapocatu ñogüɨnoi pascua peguara. Jae rambue oñono reta Jesús jocuae teogüerɨru pe. Echa coiño oi.

Juan 20

1 Jare ndei coe ngatu mbove semana iara tenondegua vae pe María Magdalena ou teogüerɨru pe, jare oecha ita oñembosɨrɨ ma teogüerɨru güi. 2 Jayave osɨi ojo Simón Pedro jare iru temimboe Jesús oaɨu vae pe, jare jei chupe reta: --Güɨraja reta ma ñandeYa teogüerɨru güi, jare mbaeti roicuaa quiape ra oñono reta. 3 Jayave Pedro jare iru temimboe oe pave jare yogüɨraja teogüerɨru cotɨ. 4 Mócoi reve osɨi pave, erei iru temimboe iñacua yae Pedro güi, jare ojo ovae teogüerɨru pe Pedro jenonde. 5 Jayave oñaɨvɨ omae vaera japɨpe pe, jare oecha lienzo reta joco pe oi, erei mbaeti oique. 6 Jayave Simón Pedro ojo ovae jaɨcue, jare oique teogüerɨru pe. Jare oecha lienzo reta joco pe oi. 7 Oecha vi lienzo Jesús iñaca re tenonde yave oñeñono vae oñeomaoma oi tee iru lienzo reta güi. 8 Jayave jocuae iru temimboe vi - jae Pedro jenonde ojo ovae vae - oique teogüerɨru pe, jare oecha yave, oporogüɨrovia. 9 Echa ndei oicuaa cavi reta Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae quirai Jesús oicove yeta ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 10 Jayave temimboe reta yogüɨraja ye jo ae pe. 11 Erei María oñemboɨ oi teogüerɨru iyɨpɨ pe. Oyaeo oi. Jare oyaeo oi rambueve, oñaɨvɨ omae vaera teogüerɨru japɨpe pe. 12 Jare oecha mócoi araɨgua reta oguapɨ ñogüɨnoi Jesús jetegüe oñeñonoa pe. Metei oguapɨ oi Jesús iñaca jendagüe cotɨ jare iru Jesús ipɨta jendagüe cotɨ. 13 Araɨgua reta jei María pe: --¿Maera pa reyaeo? --Güɨraja reta ma cheYa, jare mbaeti aicuaa quiape ra oñono reta --jei María. 14 Cuae jei ma yave, María oyerova jare oecha Jesús oñemboɨ oi joco pe. Erei mbaeti oicuaa jae co Jesús. 15 Jayave Jesús jei chupe: --Cuña, ¿maera pa reyaeo? ¿Quia pa reeca? María oñemongueta tei jae co ɨvɨra reta ñogüɨnoia iñangarecoa. Jae rambue jei chupe: --Carai, nde reraja yave, emombeu cheve quiape reñono, jare che arajata. 16 --¡María! --jei Jesús chupe. María oyerova ye icotɨ jare jei chupe: --Raboni. (Cuae oipota jei: Oporomboe vae.) 17 Jayave Jesús jei chupe: --Agüɨye chepɨɨ. Echa ndei ayeupi cheRu pɨri. Erei ecua emombeu cherɨvɨ reta pe che jae corai: Ajata ma cheRu pɨri - jae co peRu vi. Jae co cheTumpa - jae co peTumpa vi --jei. 18 Jayave María Magdalena ojo omombeu Jesús jemimboe reta pe. --Aecha ma ñandeYa --jei. Jayave omombeu chupe reta Jesús jei chupe vae. 19 Jare jocuae pɨtu - semana iara tenondegua vae co - Jesús jemimboe reta ñogüɨnoia jonque reta oñeoquenda ñogüɨnoi. Echa jae reta oquɨye judío reta güi. Jayave ou Jesús oñemboɨ ipɨte pe jare jei chupe reta: --Peñembopɨacatu. 20 Cuae jei ma yave, Jesús oechauca chupe reta ipo jare iyɨque. Jayave Jesús jemimboe reta oyerovia. Echa oecha ma iYa. 21 Jayave Jesús jei ye chupe reta: --Peñembopɨacatu. CheRu chembou. Jae ramiño vi che pomondo --jei. 22 Jare cuae jei ma yave, ipɨtué omoe icotɨ reta jare jei: --Amee ma peve Espíritu Santo. 23 Peɨro yave oipotagüe vae pe imbaeyoa re, imbaeyoa oñemboaita co. Jare mbaeti yave peɨro oipotagüe vae pe imbaeyoa re, imbaeyoa ngaraa oñemboai --jei. 24 Jare jocuae doce jemimboe reta güi metei Tomás jee vae - jae co Chaguaqui pe oñembojee vae - mbaeti joco pe oi iru reta ndive Jesús ou yave. 25 Jare iru Jesús jemimboe reta jei Tomás pe: --Roecha ma ñandeYa. Erei Tomás jei: --Mbaeti yave aecha oyecutuagüe ipo re jare añono chepoaca oyecutuagüe pe jare añono chepo iyɨque pe, ngaraa arovia. 26 Metei semana rupi temimboe reta ñogüɨnoi ye jocuae o pe. Tomás vi joco pe oi. Yepe tei onque reta oñeoquenda ñogüɨnoi, erei Jesús ou oñemboɨ ipɨte pe jare jei: --Peñembopɨacatu. 27 Jayave jei Tomás pe: --Emae chepo re. Eñono cuae pe nepoaca. Eupi ndepo eñono cheɨque pe. Agüɨye mo eico ndeporogüɨrovia mbae reve. Mborogüɨrovia reve mo eico --jei. 28 --Nde co jae cheYa jare cheTumpa --jei Tomás. 29 Jayave Jesús jei: --Reporogüɨrovia ma cherecha rambue. Oyerovia yaeta jocuae cherecha mbae reve oporogüɨroviata vae reta --jei. 30 Jare Jesús oyapo jemimboe reta jovaque jeta iru mɨacañɨ reta oicuauca vaera quia co jae, yepe tei mbaeti oyecuatía oi cuae pe. 31 Erei aicuatía cuae pe oyecuatía oi vae, perovia vaera Jesús co jae Cristo - jae co Tumpa Taɨ - jare penoi vaera tecove opa mbae vae cuae perovia yave.

Juan 21

1 Cuae jaɨcue rupi Jesús oyecuaa ye jemimboe reta pe ɨ Tiberias jee vae iyɨpɨ pe. Oyecuaa chupe reta corai: 2 Simón Pedro jare Tomás - jae co Chaguaqui pe oñembojee vae - jare Natanael Caná pegua - jocuae Caná Galilea pegua co - jare Zebedeo taɨ reta jare mócoi iru temimboe reta oñemboatɨ. 3 Jayave Simón Pedro jei iru reta pe: --Ajata ayeporaca vaera. --Ore vi rojota nde ndive --jei reta. Jayave yogüɨraja oyeupi chalana pe. Erei jocuae pɨtu mbaeti mbae omboa. 4 Jare coeta ma yave Jesús oñemboɨ oi ɨ jembeɨ pe. Erei temimboe reta mbaeti oicuaa jae co Jesús. 5 Jayave Jesús jei chupe reta: --Cherɨvɨ reta, ¿pemboa ma pa mbae? --Mbaeti --jei reta chupe. 6 --Pemombo pepɨsa chalana iyacatu cotɨ jare pemboata co jevae reta --jei Jesús. Jayave jocorai oyapo reta, jare mbaeti ma ipuere omoata pɨsa ɨ güi jeta yae jevae omboa ma rambue. 7 Jayave jocuae temimboe Jesús oaɨu vae jei Pedro pe: --Jae co ñandeYa. Simón Pedro oendu yave jocuae cuimbae co jae iYa, oñemonde jare ogüeyɨ voi ɨ pe. Echa omboi jemimonde oparavɨquɨ cavi vaera. 8 Jare iru reta yogüeru chalana pe. Jae reta omoata pɨsa jevae reve. Echa coiño ñogüɨnoi ɨ jembeɨ güi - cien metro rupi. 9 Jare yogüeru oe ɨ güi yave, oecha tata tatapɨi pegua joco pe. Oecha vi jevae ɨ rupigua tata iárambue jare mbɨyape vi. 10 Jayave Jesús jei chupe reta: --Peru amogüe jevae pemboa ma vae. 11 Jayave Simón Pedro oyeupi ye chalana pe jare omoata pɨsa ɨ güi. Pɨsa tɨnɨe jevae tuicha vae pe - güɨnoi ciento cincuenta y tres. Erei yepe tei jeta yae, erei mbaeti omondoro pɨsa. 12 Jayave Jesús jei chupe reta: --Peyu rani pecaru. Jare mbaeti metei ave jemimboe iquɨreɨ oparandu chupe: “¿Quia pa co nde?” Echa oicuaa jae co iYa. 13 Jayave Jesús ojo oipɨɨ mbɨyape omee chupe reta. Jae ramiño vi omee chupe reta jevae. 14 Jare mboapɨ vese ma cuae re Jesús oyecuaa jemimboe reta pe oicove ye güire ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 15 Ocaru reta ma yave, Jesús jei Simón Pedro pe: --¡Simón, Jonás taɨ! ¿Cheraɨu yae pa cuae reta güi? --Roaɨu, cheYa --jei Pedro--. Reicuaa che roaɨu co. --Emongaru chevecha-raɨ reta --jei Jesús chupe. 16 Jesús jei ye chupe: --¡Simón, Jonás taɨ! ¿Cheraɨu pa? --Roaɨu, cheYa --jei ye Pedro--. Reicuaa che roaɨu co. --Eñangareco chevecha reta re --jei Jesús. 17 Jesús jei ye chupe mboapɨa re: --¡Simón, Jonás taɨ! ¿Cheraɨu pa? Pedro ipɨatɨtɨ. Echa mboapɨ vese ma Jesús jei chupe: “¿Cheraɨu pa?” Jayave jei ye: --CheYa. Nde reicuaa opaete. Nde reicuaa che roaɨu co. --Emongaru chevecha reta --jei Jesús chupe--. 18 Añete che jae ndeve, nde ndetaɨrusu yave, reyecuacua jare reguata reipota reoa rupi. Erei nendechi yave, reupita ndeyɨva jare iru vae ndeocuata jare ndererajata mbaetita reipota reoa pe --jei. 19 Cuae jei Jesús omombeu vaera quiraita co omano Pedro. Jare Pedro omano yave, Tumpa oñemboeteucata co imano rupi. Jayave Jesús jei ye Pedro pe: --Eyu che ndive. 20 Pedro oyerova yave, oecha jocuae temimboe Jesús oaɨu vae ou jaɨcue. Jocuae temimboe co jae tenonde yave ocaru ñogüɨnoi yave ocaru oi Jesús iyɨpɨ pe jare: “¿Quia pa nemoeterengata, cheYa?” jei chupe vae. 21 Jare Pedro oecha yave jocuae temimboe, oparandu Jesús pe: --¿Mbae pa oyeapota chupe, cheYa? 22 Jesús jei chupe: --Che aipota yave jae oico vaera che ayu ye regua, agüɨye ndepɨatɨtɨ jocuae re. Nde eyu che ndive --jei. 23 Jare opaete oporogüɨrovia vae reta oicuaa cuae Jesús jei vae, jare oñemongueta tei cuae oipota jei jocuae jemimboe ngaraa omano. Erei Jesús mbaeti jei ngaraa omano. Jaeño jei: “Che aipota yave jae oico vaera che ayu ye regua, agüɨye ndepɨatɨtɨ”. 24 Che co jae jocuae Jesús jemimboe, jare che amombeu añete co cuae pe oyecuatía oi vae. Echa che aicuatía cuae. Jare opaete roicuaa cuae amombeu vae añete co. 25 Jare oime ye jeta mbaembae Jesús oyapo vae. Opaete cuae mbaembae regua oyecuatía oi yave meteitei rupi, oatata opaete tupapire jendara ɨvɨ pe. Amén.

Hechos 1

1 Teófilo, tenonde aicuatía ndeve vae pe amombeu ndeve opaete Jesús omboɨpɨ oyapo vae jare jocuae omboɨpɨ oporomboe jese vae. 2 Ndei ojo ye ara pe mbove, omee mboroócuai reta Espíritu Santo rupi jemimondo oiparavogüe vae reta pe. 3 Jesús opa oiporara güire, oyecuaa chupe reta. Jae reta oicuaa catu jae oicove co jeta mbaembae oyapo jovaque vae jeco pegua. Jesús oyecuaa chupe reta cuarenta ara, jare imiari chupe reta Tumpa iporoocuaia re. 4 Jae reta oñemboatɨ yave, Jesús oyócuai agüɨye vaera yogüɨraja tenta Jerusalén güi. Oyócuai oaro vaera ñandeRu omeeta chupe reta vae. Jesús jei chupe reta: --Jocuae re chemiari ma peve. 5 Juan oporombobautiza ɨ pe, erei pe reta peñembobautizaucata Espíritu Santo pe mbovɨ ara rupi --jei. 6 Jayave yatɨ vae reta oparandu Jesús pe: --OreYa, ¿remaeñota pa Israel pegua reta re oyeapo vaera mburuvicha retara jocuae ara? 7 --Ngaraa peicuaa jocuae ara regua --jei Jesús--. Jaeño cheRu jeita jocuae re --jei--. 8 Erei pe reta penoita Espíritu Santo imbaepuere, ou yave peve, jare pe reta chemombeuta Jerusalén pe, opaete Judea rupi, Samaria rupi, jare opaete ɨvɨ rupi --jei chupe reta. 9 Jare Jesús opa imiari chupe reta yave, ojo ɨvate, jae reta omae jese rambueve. Jayave metei amapɨtu oyasoi Jesús, jare mbaeti ma oecha reta. 10 Jare omae ngatu ñogüɨnoi rambueve ara cotɨ, Jesús ojo rambueve, mócoi cuimbae oyecuaa iyɨpɨ pe. Cuae cuimbae reta jemimonde ti asɨ. 11 Cuae reta jei chupe reta: --Cuimbae Galilea pegua reta, ¿maera pa peñemboɨ pemae pei ara re? Jesús ojo ma pegüi ara pe. Erei jae etei ou yeta jocoraiño, peecha ojo rami --jei reta. 12 Jayave temimondo reta yogüeru ye Jerusalén pe ɨvɨtɨ Oliva jee vae güi. Jocuae ɨvɨtɨ coiño oi Jerusalén güi. Judío reta iporoócuai omaeño oguata vaera joco pe Jerusalén güi mbutuu iara pe. 13 Yogüeru ovae yave, oique reta metei o pe, jare oyeupi o ɨvate vae pe. Joco pe yogüɨreco Pedro, Jacobo, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Alfeo taɨ Jacobo jee vae, Simón Zelote, jare Jacobo tɨvɨ Judas jee vae. 14 Opaete cuae reta, jare Jesús ichɨ María jare iru cuña reta, jare Jesús tɨvɨ reta jecuae oyerure metei ramiño. 15 Oporogüɨrovia vae joco pe ñogüɨnoi vae reta ciento veinte rupi. Jare metei ara Pedro oñemboɨ ipɨte pe jare jei: 16 --Cherɨvɨ reta, jupi co oyeapo vaera David aracae oicuatía Judas re vae. Espíritu Santo etei cuae omombeu ñandeve David rupi. Judas güɨraja Jesús oia pe oipɨɨ vae reta --jei--. 17 Jae oicose ñande ndive, jare oyeparavo co oyapo vaera cuae mbaravɨquɨ --jei--. 18 Jae omboresive corepoti icavi mbae vae oyapo vae re. Jayave corepoti pe ogua metei ɨvɨ. Joco pe oa ɨvate güi, jare jɨe osoro, jare opaete ichuri oyeecuavo --jei Pedro--. 19 Cuae jeracua opaete Jerusalén pegua reta pe. Jae rambue jocuae ɨvɨ jee Acéldama jae reta iñee ae pe --jei--. (Acéldama oipota jei: Ɨvɨ tugüɨ jepɨgüe.) 20 Echa oyecuatía oi Tumpa iñee pe Salmo reta pe corai: Toyeapo ipo mbae oicoa, jare agüɨye quia toico pɨpe. Jare: Iru vae toyapo iparavɨquɨ. Jocorai oyecuatía oi --jei chupe reta--. 21 Oime cuae pe ñogüɨnoi cuae cuimbae reta. Jae reta yogüɨreco ñande ndive, ñandeYa Jesús oico ñande ndive rambueve. Echa yogüɨreco ñande ndive Juan ombobautiza Jesús güive Jesús ñandepɨte güi ojo regua --jei Pedro--. Jae rambue icavi co cuae cuimbae reta güi metei yaiparavo vaera. Jae omombeuta iru vae reta pe ñande ndive Jesús oicove ye co ou omanogüe vae reta ipɨte güi --jei chupe reta. 23 Jayave oiparavo reta mócoi cuimbae. Metei jee co José Barsabás - jae co oñembojee Justo pe vae. Iru cuimbae jee co Matías. 24 Jayave oyerure reta Tumpa pe corai: --OreYa, nde reicuaa opaete vae ipɨa. Eechauca oreve quia nunga ra reiparavo ma cuae mócoi cuimbae güi, 25 jae omborɨ vaera cuae mbaravɨquɨ pe, jare oico vaera neremimondora. Judas opia cuae mbaravɨquɨ güi, icavi mbae vae oyapo rambue, jare ojo ma jendara jae oiparavo vae pe --jei reta Tumpa pe. 26 Jayave oñuvanga reta jee re, oicuaa vaera quia nunga ra Tumpa oiparavo ma. Jare oiparavo Matías, jare jae oyeapo Jesús jemimondora iru once reta ndive.

Hechos 2

1 Pentecostés iara pe opaete oporogüɨrovia vae reta metei ramiño oñemboatɨ. 2 Jare güɨramoiño ou ara güi jɨapu vae metei ɨvɨtu tanta oyepeyu vae rami. Tanta jɨapu oguapɨ ñogüɨnoia pe. 3 Jayave oyecuaa chupe reta tataendɨ rami. Cuae oyecuaa metei ñavo iyapɨte re. 4 Jayave opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta tɨnɨe Espíritu Santo pe, jare omboɨpɨ imiari ambué vae iñee Espíritu Santo omee chupe reta imiari vaera vae pe. 5 Jare jocuae ara reta pe yogüɨreco Jerusalén pe jeta judío ɨvɨ ñavo güi yogüeru vae reta. Cuae reta omboete Tumpa. 6 Jare cuae jɨapu vae oñeendu yave, oñemboatɨ jeta vae, jare opaete vae ipɨacañɨ. Echa oporogüɨrovia vae reta imiari ñogüɨnoi, jare metei ñavo yatɨ vae reta oendu iñee ae pe. 7 Ipɨacañɨ reve jei reta: --¡Mase! Galilea pegua reta co opaete cuae imiari vae reta. 8 ¿Quirai ra ñaendu imiari ñaneñee ñanemichi güive ñanemiari pɨpe vae pe? --jei reta--. 9 Ñande co jae Parto pegua, Medo, Elam, Mesopotamia, Judea, Capadocia, Ponto, Asia, 10 Frigia, Panfilia, jare Egipto pegua, jare Africa pegua Cirene iyɨpɨ pe yaico vae, jare romano reta cuae pe yaico vae, Creta jare Arabia pegua. Ñande co jae judío reta jare judiora yayeapo vae reta. Opaete ñaendu ñaneñee ae pe imiari ñogüɨnoi mɨacañɨ Tumpa oyapo vae re --jei reta. 12 Jare opaete yatɨ vae reta ipɨacañɨ jare jei oyoupe: --¿Mbae ra co cuae? 13 Iru vae reta oyóyai. --Osavaɨpo yae ñogüɨnoi --jei reta. 14 Jayave Pedro oñemboɨ jocuae iru once Jesús jemimondo reta ndive, jare jei yatɨ vae reta pe iñeeata reve: --Cuimbae Judea pegua reta, jare opaete peico Jerusalén pe vae. Cuae regua peipota peicuaa yave, peyeapɨsaca cheñee re --jei--. 15 Pe reta peñemongueta tei cuae reta osavaɨpo ñogüɨnoi. Erei mbaeti jocorai. Echa neimbove vɨteri co --jei--. 16 Tumpa iñee aracae omombeu vae Joel imiari cuae re. Jae jei corai: 17 Jare ara taɨcuegua reta pe --jei Tumpa-- ameeta cheEspíritu opaete vae pe. Jare peraɨ reta jare perayɨ reta omombeuta cheñee. Jare cunumi reta jare indechi vae reta opaɨuta. 18 Jare jocuae ara reta pe ameeta cheEspíritu cuimbae reta jare cuña reta oyeócuai cheve vae pe, jare omombeu retata cheñee. 19 Jare tambou mɨacañɨ reta ara re jare ɨvɨ pe. Oimeta tugüɨ, tata, jare tatati. 20 Cuaraɨ oñemopɨtumimbita, jare yasɨ oyeapota tugüɨ rami, ndei peya iara ou mbove. Jocuae ara opaete vae ipɨacañɨta co. 21 Jare opaete oyerureta peYa pe omborɨ vaera vae reta oñemboasaucata co --jei. Jocorai jei Joel --jei Pedro chupe reta. 22 Pedro jei ye chupe reta: --Cuimbae Israel pegua reta, peyeapɨsaca cuae re. Tumpa oyapouca pepɨte pe mɨacañɨ reta Jesús Nazaret pegua pe. Jocorai Tumpa oechauca peve Jesús añete vae co. Cuae peicuaa catu co pe reta --jei--. 23 Cuae Jesús oñemoeterenga omano vaera, Tumpa jemimbota oyeapo vaera. Tumpa oicuaa opaete ndei oyeapo mbove. Erei pe reta peipɨɨ peicutuca curusu re cuimbae jeco pochɨ vae reta pe peyucauca --jei--. 24 Erei Tumpa oyora mano ñandepɨɨ pɨpe vae güi, jare omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Echa mano mbaeti etei ipuere oyopia Jesús --jei Pedro--. 25 Echa David jei Jesús re corai: Aecha cheYa jecuaeño cheróvai. Cheacatu pe oi rambue, ngaraa aquɨye. 26 Jae rambue ayerovia chepɨa pe, jare chemiari ayecou reve. Aicota co aaro reve. 27 Echa mbaetita reeya cherecove omanogüe vae reta ñogüɨnoia pe. Che co jae jupi vae. Mbaetita remaeño cheretegüe re oicomegua vaera. 28 Reicuauca cheve quirai aico vaera ayerovia reve, jare ayerovia yaeta vi nde ndive ai yave. Jocorai jei David --jei chupe reta--. 29 Cherɨvɨ reta, chepuere chemiari peve ñanetenondegua David re. Jae omano jare oñeotɨuca, jare iñeotɨa oimeño oi ñande ndive --jei Pedro--. 30 Erei Tumpa jei jee ae re David pe omboguapɨta co David iguapɨa pe David iñemoña reta güi metei oporoócuai vaera. Jocuae co jae Cristo. Opaete cuae David oicuaa. Echa David Tumpa iñee aracae omombeu vae oico rambue, 31 oicuaa ndei oyeapo mbove, jare imiari Cristo oicove yeta ou omanogüe vae reta ipɨte güi vae re. Echa jei Cristo re mbaetita co oyeeya jecove omanogüe vae reta ñogüɨnoia pe, jare mbaetita co oicomegua jetegüe --jei--. 32 Tumpa omoingove ye cuae Jesús güeru omanogüe vae reta ipɨte güi, jare ore opareve cuae romombeu iru vae reta pe --jei--. 33 Tumpa güɨraja ma ara pe imbaepuere pe, jare omee chupe jocuae güɨrocuavee chupe Espíritu Santo re vae. Jae rambue Jesús etei ombou cuae peecha jare peendu vae --jei Pedro chupe reta--. 34 Echa David mbaeti oyeupi ara pe. Erei jae etei jei corai: ÑandeYa jei cheYa pe: Eguapɨ cheɨque pe cheacatu cotɨ, 35 nderovaicho reta amoamɨri regua --jei. Jocorai jei David --jei Pedro chupe reta--. 36 Pe reta co jae Israel pegua reta. Jae rambue peicuaa catu cuae. Pe reta peicutuca Jesús, erei Tumpa oyapo ma ñandeYara - jae co Cristo --jei Pedro. 37 Cuae oendu reta yave, ipɨatɨtɨ yae reta, jare oparandu Pedro jare iru Jesús jemimondo reta pe: --Orerɨqueɨ reta, ¿mbae pa royapota? 38 Jayave Pedro jei chupe reta: --Peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae, jare peñembobautizauca Jesucristo jee re, Tumpa iñɨro vaera peve pembaeyoa reta re. Jare jae omeeta peve Espíritu Santo --jei--. 39 Echa cuae Tumpa güɨrocuavee vae co jae peveguara, peraɨ reta peguara, opaete mombɨrɨ ñogüɨnoi vae reta peguara, jare opaete ñandeYa Tumpa oenita vae reta peguara --jei. 40 Jare Pedro omboaracuaa jeta iru ñee reta pe. Jei chupe reta: --Añave yogüɨreco vae reta icavi mbae vae oyapo. Peñemboasauca pe reta cuae reta güi --jei. 41 Jayave Pedro jeigüe güɨrovia vae reta oñembobautizauca, jare jocuae ara tres mil rupi oñemoiru oporogüɨrovia vae reta ndive. 42 Jare jecuae oporogüɨrovia vae reta oñemboe Jesús jemimondo reta iporomboe re, jare opaete metei ramiño ñogüɨnoi. Jecuae oñemboatɨ, omboyao tembíu oyoupe, jare oyerure Tumpa pe. 43 Jare opaete tenta pegua reta oquɨye, jare Jesús jemimondo reta oyapo jeta mɨacañɨ reta. 44 Jare opaete oporogüɨrovia vae reta oñemboatɨ, jare opaete imbaembae reta metei ramiño co. 45 Jare omee imbaembae reta, jare omboyao jepɨgüe mbaeti mbae güɨnoi vae reta pe. 46 Jare ara ñavo yogüɨraja pave Tumpa jo pe. Jare o ñavo rupi omboyao tembíu oyoupe jare ocaru pave reta oyerovia jare ipɨacatu reve. 47 Jae reta omboete Tumpa, jare opaete tenta pegua reta omae cavi jese reta. Jare ara ñavo ñandeYa omoiru jae reta ndive oñemboasauca vae reta.

Hechos 3

1 Pedro jare Juan oyeupi pave Tumpa jo pe, Tumpa pe oyerure vaera, mboapɨ ora ma caaru yave. 2 Jare iru vae reta güeru ara ñavo metei cuimbae mbaeti ipuere oguata vae oñono Tumpa jo jonque pe. Cuae onque jee co ipora yae vae. Cuimbae ichɨ güi oa güive mbaeti ipuere oguata. Jocuae onque pe cuimbae oyerure corepoti re Tumpa jo pe oique vae reta pe. 3 Cuimbae oecha Pedro jare Juan ndei oique Tumpa jo pe mbove, jare oyerure corepoti re chupe reta. 4 Jayave Pedro jare Juan omae ngatu jese, jare Pedro jei: --Emae oreré. 5 Jayave cuimbae oñemoicavi oaro jae reta mbae omee chupe vaera. 6 Erei Pedro jei: --Mbaeti anoi corepoti jare oro. Erei anoigüe tamee ndeve. Jesucristo Nazaret pegua jee re epúa jare eguata --jei chupe. 7 Jayave Pedro oipɨɨ cuimbae ipo iyacatu pe omopúa. Jare jupiveiño ipɨrata cuimbae ipɨ jare ipɨñúa. 8 Jare cuimbae oñemboɨ voi. Jayave oguata jare oique jae reta ndive Tumpa jo pe. Oguata jare opoopo ojo, jare omboete Tumpa. 9 Jare opaete tenta pegua reta oecha oguata jare omboete Tumpa. 10 Oicuaa reta jae co oguapɨse Tumpa jo jonque ipora yae vae pe oyerure corepoti re vae. Jare ipɨacañɨ reta. Oquɨye reta vi cuae oyeapo cuimbae pe vae re. 11 Cuimbae ocuera ma vae oipɨɨ Pedro jare Juan. Jare opaete tenta pegua reta osɨi oñemboatɨ ipɨacañɨ reve jae reta ñogüɨnoia pe oca Salomón jee vae pe. 12 Jayave Pedro oecha yave, jei tenta pegua reta pe: --Cuimbae Israel pegua reta, ¿maera pa pepɨacañɨ cuae re? ¿Maera pa pemae ngatu oreré? ¿Peñemongueta pa ore aeño royapo oguata vaera cuae cuimbae orembaepuere rupi ani jupi vae royapo rambue? Mbaeti co jocorai --jei--. 13 Abraham, Isaac, Jacob, jare ñanetenondegua reta iTumpa omboeteuca ma Jesús - jae co Tumpa Taɨ. Cuae Jesús pe reta pemoeterenga, jare peroɨro Pilato jóvai. Echa Pilato oñemongueta tei oyorauca vaera --jei--. 14 Erei pe reta peroɨro cuae Jesús - jae co iyoa mbae jare jupi vae - jare peyerure Pilato pe oyorauca vaera peve metei oporoyuca vae --jei Pedro--. 15 Jare peyucauca omee tecove ñandeve vae. Jae co Tumpa omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Jocuae co ore romombeu roico --jei--. 16 Mborogüɨrovia Jesús jee re vae jeco pegua, jae jee ombogüera cuae cuimbae pe reta peecha jare peicuaa vae. Añete co, jocuae mborogüɨrovia Jesús omee vae ombogüera cavi cuae cuimbae opaete pe reta perovaque --jei chupe reta--. 17 Añave, cherɨvɨ reta, aicuaa peruvicha reta jare pe reta vi peyapo cuae icavi mbae vae, mbaeti peicuaa rambue --jei--. 18 Erei jocorai oyapo Tumpa, opaete iñee aracae omombeu vae reta jei rami. Echa jei reta Cristo oiporarañotai co --jei--. 19 Jayave peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae jare peyerova Tumpa cotɨ, pembaeyoa reta oñemboai vaera, jare ou vaera ñandeYa güi ara mbɨacatu pegua reta, 20 jare Tumpa ombou ye vaera Jesucristo tenonde yave jeracua peve vae --jei--. 21 Jae opɨtata ara pe opaete mbaembae oñemoicavi regua. Jocuae mbaembae re Tumpa imiari oñono tee iñee omombeu vaera vae reta rupi aracae güive --jei Pedro chupe reta--. 22 Echa Moisés jei ñanetenondegua reta pe: ÑandeYa Tumpa ombouta peve iñee omombeuta vae perɨvɨ reta ipɨte güi, chembou rami. Peyeapɨsacata jese opaete jeita peve vae re. 23 Jare oime yave quia mbaetita oyeapɨsaca jocuae Tumpa iñee omombeuta vae re vae, Tumpa omombota co iru vae reta ipɨte güi --jei, jei Pedro--. 24 Jare jocorai vi jei opaete Tumpa iñee aracae omombeu vae reta Samuel güive. Opaete metei rami omoeracua cuae ara reta --jei--. 25 Pe reta co jae Tumpa iñee aracae omombeu vae reta iñemoña reta, jare petenondegua reta pe Tumpa jei vae oyeapota peve. Echa Tumpa jei Abraham pe: Neñemoña rupi ayapota co icavi vae opaete ɨvɨ pegua reta pe --jei, jei Pedro--. 26 Tumpa omoingove ye Taɨ güeru omanogüe vae reta ipɨte güi, jare ombou ma peve tenonde ete, oyapo vaera icavi vae peve, metei ñavo peyerova vaera Tumpa cotɨ pereco icavi mbae vae güi --jei Pedro chupe reta.

Hechos 4

1 Pedro jare Juan imiari ñogüɨnoi rambueve tenta pegua reta pe, yogüeru sacerdote reta, Tumpa jo iñangarecoa reta juvicha, jare saduceo reta. 2 Jae reta pochɨ Jesús jemimondo reta pe. Echa Jesús jemimondo reta omboe tenta pegua reta, jare omombeu chupe reta Jesús oicove ye co ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 3 Jayave jae reta oipɨɨ Pedro jare Juan, jare oñono tembipɨɨrɨru pe pɨareve regua. Echa caaru yae ma co. 4 Erei jeta yae Tumpa iñee oendu vae reta güɨrovia. Cuimbae reta güɨroviagüe cinco mil rupi. 5 Pɨareve pe oñemboatɨ Jerusalén pe mburuvicha reta, tenta pegua reta itenondegua reta, mboroócuai re oporomboe vae reta, 6 Anás - jae co sacerdote tenondegua - Caifás, Juan, Alejandro, jare opaete sacerdote tenondegua jentara reta. 7 Jayave jae reta oñono Pedro jare Juan ipɨte pe, jare oparandu chupe reta: --¿Mbae nunga mbaepuere pe pa peyapo cuae? Jare ¿quia jee re pa peyapo? 8 Jayave Pedro tɨnɨe Espíritu Santo pe, jare jei chupe reta: --Mburuvicha tenta pegua reta jare tenondegua Israel pegua reta, 9 añave peparandu pei oreve cuae icavigüe oyeapo vae re. Peipota peicuaa quirai ra cuae cuimbae ocuera ma imbaerasɨ güi --jei Pedro--. 10 Peicuaa catu opaete pe reta, jare toicuaa opaete Israel pegua reta, Jesucristo Nazaret pegua jee re ocuera ma cuae cuimbae perovaque oi vae. Pe reta peicutuca curusu re cuae Jesucristo, erei Tumpa omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi --jei--. 11 Cuae Jesús pe reta peroɨro, o ita pegua iyapoa reta metei ita güɨroɨro rami. Erei jae oyeapo ma ita oñeñono tenonde ora vae rami --jei--. 12 Jare mbaeti ye quia re ñandepuere ñañemboasauca. Echa mbaeti oñemee ɨvɨ pegua reta pe iru tee, jese oñemboasauca vaera --jei chupe reta. 13 Jayave yatɨ vae reta oecha quirai Pedro jare Juan oquɨye mbae reve imiari, yepe tei mócoi reve mbaeti oñemboe mbatee. Jae rambue ipɨacañɨ reta jese. Jare oicuaa Jesús ndive yogüɨrecose co. 14 Erei oecha reta yave cuimbae ocuera vae oñemboɨ oi jae reta ndive, mbaeti mbae ipuere jei Jesús jemimondo reta cotɨ. 15 Jayave oyócuai Pedro jare Juan oe vaera rani ipɨte güi. Jayave imiari oyoupe. 16 --¿Mbae ra yayapota cuae cuimbae reta pe? Echa opaete Jerusalén pegua reta oicuaa metei mɨacañɨ tuicha vae oyapo reta co, jare ñande mbaeti ñandepuere yaicuacu --jei reta--. 17 Jayave yayócuai cuae reta agüɨye vaera añave güive imiari quia pe cuae cuimbae jee re, agüɨye vaera iru vae reta oicuaa --jei reta. 18 Jayave oeni Pedro jare Juan, jare oyócuai: --Agüɨye ye pemiari ani peporomboe Jesús jee re. 19 Erei Pedro jare Juan jei chupe reta: --¿Mbae ra Tumpa oipota royapo vaera? Royapo yave peporoócuai, ngaraa royapo Tumpa iporoócuai. ¿Mbae nunga mboroócuai ra royapota? Pe reta pemombeu oreve. 20 Echa ore romombeuñotai co roecha jare roendu vae --jei reta. 21 Jayave yatɨ vae reta omonguɨye tei omondo Pedro jare Juan. Mbaeti oinupauca, tenta pegua reta güi oquɨye rambue. Echa opaete tenta pegua reta omboete Tumpa jocuae oyeapo vae jeco pegua. 22 Echa cuimbae mɨacañɨ pe ocuera vae cuarenta año oasa ma güɨnoi. 23 Jare Pedro jare Juan oyeyora ma yave, yogüɨraja iñeiru reta pɨri, jare omombeu chupe reta opaete sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta jei chupe reta vae. 24 Jae reta cuae oendu yave, oyerure Tumpa pe: --OreYa Tumpa, nde co jae ara, ɨvɨ, ɨ guasu, jare opaete mbaembae ñogüɨnoi pɨpe vae iyapoa --jei reta--. 25 Nde rere nerembiócuai David jee vae rupi corai: ¿Maera pa pochɨ judío mbae vae reta? ¿Maera pa ɨvɨ pegua reta oñemongueta oyapo vaera icavi mbae vae? 26 Mburuvicha guasu ɨvɨ pegua reta jare ɨvɨ pegua reta itenondegua reta oñemboatɨ metei rami ñandeYa jare Cristo jovaicho retara. Jocorai nde rere David rupi --jei reta--. 27 Añete co, Herodes, Poncio Pilato, judío mbae vae reta, jare Israel pegua reta oñemboatɨ cuae tenta pe Jesús jovaicho retara. Jesús co jae ndeRaɨ. Jae co jupi vae nde reiparavo vae --jei reta--. 28 Oñemboatɨ reta oyapo vaera nde reyapouca vae. Aracae güive nde reipota oyapo reta vaera --jei reta Tumpa pe--. 29 Añave, oreYa, reicuaa oremonguɨye tei vae reta jeigüe. Jae rambue oremborɨ romombeu vaera neñee roquɨye mbae reve. Echa ore co nerembiócuai. 30 Jare eechauca nembaepuere reporombogüera vaera, jare eyapo vi mɨacañɨ reta Jesús jee re. Jae co ndeRaɨ jupi vae --jei reta. 31 Jare opa oyerure yave, yatɨ ñogüɨnoia ocana. Jare opaete jae reta tɨnɨe Espíritu Santo pe, jare imiari Tumpa iñee re oquɨye mbae reve. 32 Jare opaete oporogüɨrovia vae reta metei ramiño ñogüɨnoi. Mbaeti metei ave jei imbaembae re: Jocuae co chembae. Echa opaete imbaembae reta metei ramiño. 33 Jare mbaepuere tuicha vae reve Jesús jemimondo reta omombeu ñandeYa Jesús oicove ye co ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jare opaete jae reta ipɨacavi yae. 34 Mbaeti metei ave mbae oata chupe vae jae reta ipɨte pe. Echa opaete ɨvɨ reta jare o reta güɨnoi vae reta omee, jare güeru jepɨgüe, 35 jare oñono Jesús jemimondo reta jóvai. Jayave omboyao reta oata chupe vae reta pe. 36 Jare metei levita ɨvɨ Chipre pegua José jee vae güɨnoi vi metei ɨvɨ. Jesús jemimondo reta ombojee cuae cuimbae Bernabé (Cuae tee oipota jei: Oporombopɨacatu vae). Jae omee iɨvɨ jare güeru jepɨgüe oñono Jesús jemimondo reta jóvai.

Hechos 5

1 Erei iru cuimbae Ananías jee vae jembireco Safira jee vae ndive omee metei iɨvɨ. 2 Jayave Ananías oñovatu iyeupe mbovɨ ɨvɨ jepɨgüe güi jembireco oicuaa reve, jare güeru mbovɨño oñono Jesús jemimondo reta jóvai. 3 Jayave Pedro jei chupe: --Ananías, ¿maera pa remaeño Satanás re omotɨnɨe vaera ndepɨa icavi mbae vae pe? Reñovatu ndeyeupe mbovɨ ndeɨvɨ jepɨgüe güi. Ndeapu ma co Espíritu Santo pe --jei--. 4 Ndei remee ndeɨvɨ mbove, nembae co. Jare remee ma yave, jepɨgüe vi nembae co. ¿Maera pa reñemongueta ndepɨa pe icavi mbae vae reyapo vaera? Mbaeti co cuimbae reta peño ndeapu. Ndeapu Tumpa pe etei --jei Pedro Ananías pe. 5 Cuae oendu yave, Ananías oa ɨvɨ re, jare omano. Jare opaete cuae regua oicuaa vae reta oquɨye yae. 6 Jayave opúa cuimbae taɨrusu vae reta, jare oñoma omanogüe, jare güɨraja oñotɨ. 7 Mboapɨ ora ma oasa yave, oique jembireco. Jae mbaeti oicuaa mbae oyeapo vae. 8 Jayave Pedro oparandu chupe: --Emombeu cheve, ¿pemee pa peɨvɨ corai pe? Cuña jei chupe: --Añete, jocorai pe co --jei. 9 --¿Maera pa pe reta peñomboemboe pemboavai vaera ñandeYa iEspíritu? --jei Pedro chupe--. Co onque pe ma yogüeru neme iñotɨa reta. Jae reta ndererajata vi --jei. 10 Jare jupiveiño Safira oa Pedro jóvai, jare omano. Oique ma yave cuimbae taɨrusu vae reta, oecha omano ma. Jayave güɨraja oñotɨ ime iyɨpɨ pe. 11 Jare oporogüɨrovia vae reta jare opaete cuae mbaembae regua oicuaa vae reta oquɨye yae. 12 Jare oyeapo jeta mɨacañɨ reta tenta pegua reta ipɨte pe Jesús jemimondo reta rupi. Jare opaete oporogüɨrovia vae reta oñemboatɨ oca Salomón jee vae pe. 13 Jare opaete iru vae reta oquɨye oñemboatɨ vaera jae reta ndive. Erei tenta pegua reta omboete yae. 14 Jare jecuaeño jeta iru cuimbae reta jare cuña reta güɨrovia ñandeYa re. 15 Jare tenta pegua reta güɨraja imbaerasɨ vae reta icatu pe, jare oñono jupa reve tape reta pe. Cuae oyapo reta Pedro icuaraɨa yepe oi vaera amogüe vae re, jae oasa ojo yave. 16 Jare jeta vae yogüeru Jerusalén pe iru tenta coiño Jerusalén güi ñogüɨnoi vae reta güi, jare güeru imbaerasɨ vae reta jare aña oya jese vae reta. Jare opareve ocuera. 17 Jayave sacerdote tenondegua jare opaete saduceo jae ndive ñogüɨnoi vae reta oñemoagüɨro yae Jesús jemimondo reta re. 18 Jae rambue oipɨɨ reta, jare oñono tembipɨɨrɨru tenta pegua pe. 19 Erei metei araɨgua ñandeYa pe oyeócuai vae oipea tembipɨɨrɨru jonque reta. Jayave güɨraja Pedro jare Juan icatu pe, jare jei chupe reta: 20 --Pecua peñemboɨ Tumpa jo pe pemombeu tenta pegua reta pe cuae tecove regua. 21 Cuae oendu yave, Pedro jare Juan oique Tumpa jo pe neimbove asɨ jare oporomboe. Cuae oyeapo rambueve, sacerdote tenondegua jare jae ndive ñogüɨnoi vae reta oeni opaete mburuvicha reta jare tenondegua Israel pegua reta. Jayave jae reta omondo sacerdote tenondegua jembiócuai reta tembipɨɨrɨru pe, jae reta güeru vaera tei Jesús jemimondo reta. 22 Erei tembiócuai reta yogüɨraja ovae yave, mbaeti ovae Jesús jemimondo reta tembipɨɨrɨru pe. Jayave yogüeru ye yave, jei reta yatɨ vae reta pe: 23 --Roecha tembipɨɨrɨru jonque reta oñeoquenda cavi oi, jare jaroa reta oñemboɨ ñogüɨnoi onque ñavo pe. Erei roipea yave, mbaeti quia rovae japɨpe pe --jei reta. 24 Cuae oendu yave, sacerdote tenondegua, Tumpa jo iñangarecoa reta juvicha, jare sacerdote reta itenondegua reta ipɨacañɨ yae. Jare mbaeti oicuaa mbae ra oyeapota. 25 Jayave ou metei vae, jare jei chupe reta: --Cuimbae peñono tembipɨɨrɨru pe vae reta oime Tumpa jo pe ñogüɨnoi, jare omboe ñogüɨnoi tenta pegua reta --jei. 26 Jayave Tumpa jo iñangarecoa reta juvicha ojo sacerdote tenondegua jembiócuai reta ndive, jare güeru cavi Jesús jemimondo reta oinupa mbae reve. Echa oquɨye reta tenta pegua reta güi. Oñemongueta güɨramoi oyapi retata ita pe. 27 Jare güeru yave, oñono mburuvicha reta jóvai. Jayave sacerdote tenondegua jei Jesús jemimondo reta pe: 28 --Poócuai tei ma agüɨye ye vaera peporomboe jocuae cuimbae jee re. Echa pemombeu ma opaete Jerusalén pegua reta pe cuae moromboe. Jare peipota pemboya jocuae cuimbae imano oreré --jei reta. 29 Jayave Pedro jare iru Jesús jemimondo reta jei chupe reta: --Icavi co royapo vaera Tumpa iporoócuai, mbaeti peporoócuai. 30 Ñanetenondegua reta iTumpa omoingove ye Jesús güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Pe reta peicutuca ɨvɨra re cuae Jesús peyucauca --jei--. 31 Imbaepuere pe Tumpa oyapo ma cuae Jesús tenondegua vae jare oporomboasa vae, Israel pegua reta oeya vaera iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae, jare Tumpa iñɨro vaera chupe reta imbaeyoa reta re. 32 Jare ore romombeu iru vae reta pe cuae, jare Espíritu Santo vi omombeu. Echa Tumpa omee Espíritu Santo jeigüe oyapo vae reta pe --jei reta. 33 Cuae oendu yave, yatɨ vae reta pochɨ chupe reta, jare oipota tei oyuca. 34 Erei opúa metei fariseo Gamaliel jee vae yatɨ vae reta ipɨte pe. Jae co metei mboroócuai re oporomboe vae, jare opaete tenta pegua reta omboete. Jae oyócuai omondo reta vaera rani michi pegua Jesús jemimondo reta icatu pe. 35 Jayave jae jei yatɨ vae reta pe: --Cuimbae Israel pegua reta, peñemongueta cavi mbae peyapota cuae cuimbae reta pe vae re. 36 Echa carambué yave oyecuaa Teudas jee vae, jare oñemboete iru vae reta jóvai. Jare jeta cuimbae reta, güɨramoi cuatrocientos, oñemboatɨ jae ndive. Erei jae oyeyucauca, jare opaete jae ndive ñogüɨnoi vae reta opa oñemoai, jare mbaeti mbae ipuere oyapo. 37 Jaɨcue rupi, mburuvicha reta oporopapa ñogüɨnoi yave, oyecuaa Galilea pegua Judas jee vae. Jae omboatɨ jeta tenta pegua reta. Erei jae vi omano, jare opaete jae ndive ñogüɨnoi vae reta opa oñemoai --jei Gamaliel chupe reta--. 38 Jae rambue añave che jae peve cuae: Agüɨye mo peyapo mbae cuae cuimbae reta pe, jare pemaeño mo jese reta. Echa imbaepuere ae peño yave jocorai imiari reta jare cuae mbaembae oyapo reta, ngaraa mbae oyapo reta --jei--. 39 Erei cuae Tumpa güi ou yave, ngaraa pepuere pemboai. Echa güɨramoi peyovaichota Tumpa ndive --jei chupe reta. 40 Jare cuae Gamaliel jei vae icavi chupe reta. Jayave oeni reta Jesús jemimondo reta, jare oinupa. Jayave oyócuai reta agüɨye vaera mo imiari ye Jesús jee re, jare omondo. 41 Jayave Jesús jemimondo reta oe yatɨ vae reta ñogüɨnoia güi. Oyerovia reta, Jesús omaeño oiporara reta rambue. Echa oñereroɨrouca reta, Jesús re güɨrovia rambue. 42 Jare ara ñavo jecuae oporomboe reta Tumpa jo jare o reta pe. Omombeu iru vae reta pe Jesucristo regua.

Hechos 6

1 Jocuae ara reta pe iru vae reta oporogüɨrovia jare oñemoiru ñogüɨnoi oporogüɨrovia vae reta ndive yave, griego pe imiari vae reta iñeenguru hebreo pe imiari vae reta cotɨ. Echa mbaeti oñangareco reta imemano vae reta griego iñee pe imiari vae re, ara ñavo mbae oñemee yave. 2 Jayave jocuae doce Jesús jemimondo reta omboatɨ oporogüɨrovia vae reta, jare jei chupe reta: --Mbaeti icavi ore roeya vaera Tumpa iñee, cuae reta romongaru vaera. 3 Jae rambue peiparavo pepɨte güi, orerɨvɨ reta, siete cuimbae jeracua cavi jese vae reta, tɨnɨe Espíritu Santo pe jare iyaracuaa catu vae reta. Jae reta oyapota ñandeve cuae mbaravɨquɨ --jei reta--. 4 Erei ore jecuae royerureta Tumpa pe jare romombeuta Tumpa iñee --jei reta. 5 Cuae jeigüe icavi opareve pe, jare oiparavo reta Esteban - jae co metei cuimbae oporogüɨrovia cavi jare tɨnɨe Espíritu Santo pe vae - Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, jare Nicolás - jae co tenta Antioquía pegua judiora oyeapo vae. 6 Jayave güeru reta cuae oiparavogüe reta Jesús jemimondo reta jóvai. Jayave Jesús jemimondo reta oyerure Tumpa pe, jare oñono ipo jese reta. 7 Jare Tumpa iñee jecuae oñemoai. Jeta yae vae oporogüɨrovia Jerusalén pe jare oñemoiru oporogüɨrovia vae reta ndive, jare jeta sacerdote reta vi oporogüɨrovia. 8 Jare Esteban ipɨacavi yae, jare mbaepuere reve oyapo mɨacañɨ tuicha vae reta tenta pegua reta ipɨte pe. 9 Jare yogüeru amogüe cuimbae metei judío reta itupao pegua reta oyoaca Esteban ndive. Jocuae judío reta itupao jee Liberto pegua. Cuae tupao pegua reta yogüeru tenta reta Cirene jare Alejandría, jare ɨvɨ reta Cilicia jare Asia güi. 10 Erei jae reta mbaeti ipuere omoamɨri Esteban. Echa Esteban imiari iyaracuaa catu reve Espíritu Santo rupi. 11 Jayave jae reta omboemboe iru cuimbae reta yapu vaera Esteban re. --Roendu jei ñee icavi mbae vae Moisés jare Tumpa cotɨ --jei reta. 12 Jocorai jae reta omboarasɨuca tenta pegua reta, tenta pegua reta itenondegua reta, jare mboroócuai re oporomboe vae reta. Jayave cuae reta yogüeru oipɨɨ Esteban, jare güɨraja mburuvicha reta yatɨa pe. 13 Joco pe jae reta güeru yapu reve oñeapo jese vae reta. Cuae reta jei: --Cuae cuimbae jecuaeñoi jei ñee icavi mbae vae Tumpa jo re jare mboroócuai re. 14 Echa roendu jei jocuae Jesús Nazaret pegua omboaita cuae Tumpa jo, jare oipoepɨta teco Moisés omee ñandeve vae reta --jei reta. 15 Jayave opaete joco pe oguapɨ ñogüɨnoi vae reta omae ngatu Esteban re, jare jova metei araɨgua jova echa chupe reta.

Hechos 7

1 Jayave sacerdote tenondegua oparandu Esteban pe: --¿Añete pa jocorai? 2 Jayave Esteban jei joco pe ñogüɨnoi vae reta pe: --Cherɨqueɨ reta, tenta pegua reta itenondegua reta, peyeapɨsaca cheré. Tumpa maemboete pegua oyecuaa ñanetenondegua Abraham pe, Mesopotamia pe oico yave, ndei ojo oico Harán pe mbove --jei--. 3 Jare jei chupe: Ecua ndeɨvɨ güi jare eeya nerentara reta, jare ecua jocuae ɨvɨ aechaucata ndeve vae pe --jei, jei--. 4 Jayave Abraham ojo Caldeo reta iɨvɨ güi, jare oico Harán pe. Jare tu omano yave, Tumpa ombou joco güi cuae ɨvɨ añave peico pɨpe vae pe --jei--. 5 Erei Tumpa mbaeti omee Abraham pe iɨvɨ aera cuae pe, mbaeti ipɨ jendara yepe. Erei jei omeeta co chupe jare iñemoña reta pe iɨvɨ aera, yepe tei Abraham ndei taɨ --jei chupe reta--. 6 Jare Tumpa omombeu chupe: Neñemoña reta yogüɨrecota iru vae reta iɨvɨ pe, jare jocuae ɨvɨ pegua reta oyapota jembiócuai retara, jare oyapota icavi mbae vae chupe reta cuatrocientos año pegua. 7 Erei che aiporaraucata jocuae ɨvɨ pegua oyapota jembiócuai retara vae reta pe, jare taɨcue rupi neñemoña reta oeta joco güi, jare oyeocuaita cheve cuae ɨvɨ pe --jei, jei Esteban--. 8 Jare Tumpa jei Abraham pe jae jare opaete iñemoña cuimbaegüe oñemocircuncidauca vaera, imaendúa reta vaera Tumpa jeigüe oyapota co. Jae rambue Abraham taɨ Isaac oa ma yave, Abraham omocircuncida, Isaac ocho ara ma güɨnoi yave. Jae ramiño vi Isaac omocircuncida Jacob, jare Jacob omocircuncida jocuae doce ñanetenondegua reta --jei--. 9 Jocuae ñanetenondegua reta omotareɨ José, jare omee corepoti re, José Egipto pe oyeócuai vaera. Erei Tumpa oico José ndive, 10 jare oepɨ opaete susere reta güi. Jare mburuvicha guasu Egipto pegua Faraón oicuaa Tumpa omee José pe ipɨacavi jare iyaracuaa catu vaera. Jae rambue Faraón oyapo mburuvichara, jare José oyócuai opaete Egipto pegua reta jare Faraón jentara reta --jei--. 11 Erei caruai ou opaete Egipto jare Canaán pe, jare opaete vae oiporara yae. Jare jocuae ñanetenondegua reta mbaeti ovae jou vaera --jei--. 12 Erei Jacob oicuaa oime tembíu Egipto pe yave, omondo jocuae ñanetenondegua reta joco pe. Jaeramo etei jae reta yogüɨraja Egipto pe. 13 Jare Jacob omondo reta ye yave, José oyecuauca tɨqueɨ reta pe, jare Faraón oicuaa José jentara reta --jei--. 14 Jayave José ombou omombeu tu pe yogüɨraja vaera ipɨri jae jare opaete jentara reta. Opaete rupi ñogüɨnoi setenta y cinco --jei--. 15 Jae rambue Jacob ojo Egipto pe. Jare joco pe jae jare jocuae ñanetenondegua reta omano. 16 Taɨcue rupi iñemoña reta güeru jetegüe reta Siquem pe, jare joco pe oñotɨ reta teogüerenda Abraham oguagüe pe. Echa Abraham omboepɨ Hamor taɨ reta pe corepoti pe, Siquem pe oi yave --jei Esteban--. 17 Erei coiño ma ou yave Tumpa oyapo vaera Abraham pe jeigüe, ñanetenondegua reta jeta oñemoña Egipto pe. 18 Jayave iru cuimbae José mbaeti oicuaa vae oyeapo Egipto pegua reta juvicha guasura --jei--. 19 Cuae mburuvicha guasu iyaracuaa catu oyapo vaera icavi mbae vae ñanetenondegua reta pe. Jei chupe reta oechauca vaera taɨ reta oa yave, oyucauca vaera --jei--. 20 Jocuae ara reta pe oa Moisés. Tumpa oaɨu yae Moisés. Jare mboapɨ yasɨ Moisés oico tu jenta pe. 21 Jare oyecuaa yave, Faraón tayɨ oepɨ, jare ombocuacuaa imembɨ rami --jei--. 22 Jare Moisés oñemboe opaete aracuaa Egipto pegua re, jare imiari cavi jare jatangatu yae --jei Esteban chupe reta--. 23 Jare Moisés cuarenta año güɨnoi yave, oipota oecha quirai ra yogüɨreco Israel pegua reta - jae reta co jae jentara reta. 24 Jare oecha metei Egipto pegua icavi mbae vae oyapo oi metei Israel pegua pe. Jayave oinupa oyuca Egipto pegua, jare jocorai oepɨ oiporara vae --jei--. 25 Moisés oñemongueta tei jentara reta oicuaata co Tumpa oepɨta jae rupi, erei mbaeti oicuaa reta --jei Esteban--. 26 Pɨareve pe oecha mócoi jentara reta oñoraro ñogüɨnoi, jare oipota tei omoicavi reta. Jae rambue jei chupe reta: Cuimbae reta, pe reta metei tentara vae co. ¿Maera pa icavi mbae vae peyapo oyoupe? --jei, jei Esteban--. 27 Erei jocuae cuimbae icavi mbae vae oyapo iru pe vae omoaña Moisés, jare jei chupe: ¿Quia pa ndeapo oreruvichara, oreraa vaera? 28 ¿Reipota pa cheyuca Egipto pegua carumbue reyuca rami? --jei, jei Esteban--. 29 Cuae oendu yave, Moisés otecuarai, jare oico ɨvɨ ambué Madián jee vae pe. Joco pe oñemoña mócoi taɨ --jei--. 30 Cuarenta año ma oasa yave, ñuu pe coiño ɨvɨtɨ Sinaí jee vae güi oi yave, metei araɨgua oyecuaa Moisés pe metei yai jendɨ oi vae pe --jei--. 31 Moisés oecha yave, ipɨacañɨ yae. Erei oya jese yave, omae vaera jese coiño güi, oendu ñandeYa iñee jei: 32 “Che co jae netenondegua reta - jae co Abraham, Isaac, jare Jacob - iTumpa” --jei, jei--. Jayave Moisés orɨrɨi oquɨye güi, jare oipoɨu omae vaera jese. 33 Jayave ñandeYa jei ye chupe: Emboi ndepɨapaa ndepɨ güi. Echa reñemboɨ co rei Tumpa jupi vae jóvai. 34 Che añetete aecha quirai oiporara yae reta aiparavogüe vae reta Egipto pe, jare aendu iyaeo. Jae rambue agüeyɨ aepɨ vaera. Añave eyu toromondo Egipto pe --jei, jei Esteban--. 35 Cuae Moisés co jae Israel pegua reta güɨroɨro vae. Echa jae reta jei chupe: ¿Quia pa ndeapo oreruvichara, oreraa vaera? --jei reta, jei--. Tumpa omondouca cuae Moisés araɨgua yai jendɨ vae pe oyecuaa chupe vae pe. Omondouca oico vaera jae reta juvichara jare oepɨ reta vaera. 36 Moisés güɨnoe reta güeru, jare oyapo mɨacañɨ reta Egipto pe, Ɨ Guasu Pɨta jee vae pe, jare cuarenta año ñuu rupi yogüɨreco rambueve --jei--. 37 Moisés jei Israel pegua reta pe: ÑandeYa Tumpa ombouta peve iñee omombeuta vae perɨvɨ reta ipɨte güi, chembou rami. Peyeapɨsacata jese --jei, jei Esteban--. 38 Araɨgua imiari Moisés pe ɨvɨtɨ Sinaí re, ñuu pe oñemboatɨ yave Moisés jare ñanetenondegua reta. Tumpa omee Moisés pe iñee tecove pegua, jae omombeu vaera ñandeve --jei--. 39 Erei ñanetenondegua reta mbaeti oipota oyapo Moisés jeigüe, jare güɨroɨro reta. Jae reta oñemongueta tei ipɨa pe yogüɨraja ye vaera Egipto pe. 40 Jare jei reta Aarón pe: Eyapo ñanetumpa retara yogüɨraja vaera ñanerenonde. Echa mbaeti yaicuaa mbae ra oyeapo cuae Moisés Egipto güi ñandereru vae pe --jei reta, jei--. 41 Jayave oyapo reta metei vaca-raɨ-raanga, jare oyuca reta maemɨmba güɨrocuavee jocuae itumpa-raanga pe. Oyerovia reta jocuae ipo pe oyapogüe re. 42 Jae rambue Tumpa oyerova chugüi reta, jare omaeño omboete reta vaera opaete ara regua reta. Echa Tumpa iñee aracae omombeu vae reta itupapire pe oyecuatía oi corai: ¿Cheve ra perocuavee maemɨmba peyuca cuarenta año ñuu pe vae reta, Israel pegua reta? 43 Mbaeti co. Pevoɨ peraja tumpa-raanga Moloc jee vae oico pɨpe vae, jare petumpa-raanga Renfán jee vae iyasɨtata-raanga. Jae reta iagüe peyapo pemboete vaera. Jae rambue che pomondota Babilonia cutɨ. Jocorai oyecuatía oi --jei Esteban chupe reta--. 44 Ñanetenondegua reta güɨrecose o Tumpa imiari chupe reta pɨpe vae ñuu pe. Echa Tumpa oyócuai Moisés jocuae tupao oyapo vaera jae oechauca chupe rami etei. 45 Jocuae tupao oñemee ñanetenondegua reta pe, jare jae reta Josué ndive güeru, cuae ɨvɨ judío mbae vae reta güi opɨro yave. Echa tumpa omombo reta ñanetenondegua reta güi. Jare David mburuvicha guasu yave, oimeño cuae pe oi jocuae tupao --jei--. 46 Tumpa omae cavi David re, jare David oyerure Tumpa pe omaeño vaera oyapo Tumpa jo. Echa itenondegua Jacob omboete co Tumpa. 47 Erei Salomón oyapo Tumpa jo, 48 yepe tei Tumpa ara pe oico vae mbaeti oico ñamboetearenda ñande yayapo vae reta pe. Echa Tumpa iñee aracae omombeu vae jei corai: 49 Ara co jae cheguapɨrenda, jare ɨvɨ co jae chepɨ jenda --jei Tumpa--. ¿Mbae nunga o ra peyapota cheve? ¿Quiape ra aputuuta? 50 Chepo pe co ayapo opaete cuae mbaembae --jei. Jocorai jei Tumpa iñee aracae omombeu vae --jei Esteban chupe reta--. 51 Pe reta pepɨatanta yae. Mbaeti peipota peyeócuai Tumpa pe, jare mbaeti ave peipota peyeapɨsaca jese. Jecuae peyovaicho Espíritu Santo ndive. Petenondegua reta oyapo rami, jocorai vi peyapo pe reta --jei--. 52 Petenondegua reta oyapo icavi mbae vae opaete Tumpa iñee aracae omombeu vae reta pe. Amogüe Tumpa iñee aracae omombeu vae reta jei jocuae jupi vae outa co. Petenondegua reta oyuca reta. Jare añave pe reta vi pemoeterenga peyucauca jocuae jupi vae --jei--. 53 Echa Tumpa omeeuca peve iporoócuai araɨgua reta pe, erei mbaeti peyapo --jei Esteban. 54 Jare yatɨ vae reta cuae oendu ma yave, pochɨ yae, jare omboquɨrɨrɨu jai Esteban jei vae jeco pegua. 55 Erei Esteban tɨnɨe Espíritu Santo pe, jare omae ngatu ara cotɨ, jare oecha Tumpa maemboete pegua jare Jesús Tumpa iyacatu cotɨ. 56 Jayave Esteban jei: --¡Mase! Aecha ara oyepea oi, jare aecha vi cuimbaera oyeapo vae oñemboɨ oi Tumpa iyacatu cotɨ. 57 Jayave jae reta osapúcai tanta, jare iyapɨsa oyopia. Jayave metei rami oepeña reta Esteban oipɨɨ. 58 Jare güɨraja ma tenta güi icatu pe yave, oyapi reta ita pe. Jare jocuae yapu reve oñeapo jese vae reta omboi jemimonde reta, jare oñono metei cuimbae taɨrusu Saulo jee vae jóvai. 59 Jare oyapi reta rambueve, Esteban oyerure: --CheYa Jesús, eraja cherecove. 60 Jayave oyeatɨca, jare iñeeata reve jei: --CheYa, agüɨye toiporara reta cuae mbaeyoa jeco pegua. Jare cuae jei güire, omano.

Hechos 8

1 Jare Esteban imano icavi Saulo pe. Jare jocuae ara oporogüɨrovia vae Jerusalén pe ñogüɨnoi vae reta jovaicho reta omboɨpɨ oiporarauca chupe reta. Jare Jesús jemimondo retaño opɨta Jerusalén pe. Opaete iru oporogüɨrovia vae reta oñemoai ɨvɨ reta Judea jare Samaria rupi. 2 Jare amogüe cuimbae omboete Tumpa vae reta oñotɨ Esteban, jare ipɨatɨtɨ yae reta jese. 3 Erei Saulo oiporarauca oporogüɨrovia vae reta pe. Echa ojo o ñavo rupi, jare güɨraja cuimbae reta jare cuña reta oñono tembipɨɨrɨru pe. 4 Jayave jocuae oporogüɨrovia vae oñemoai vae reta omombeu ñee icavi vae yogüɨrajaa rupi. 5 Felipe ojo tenta Samaria pe, jare omombeu tenta pegua reta pe Cristo regua. 6 Jare tenta pegua reta oendu yave, metei rami oyeapɨsaca cavi Felipe omombeu chupe reta vae re. Oecha vi mɨacañɨ oyapo vae reta. 7 Echa aña reta ojo osapúcai reve oya jese vae reta güi. Jare jeta mbaeti ipuere omɨi vae reta jare jeta oguata mbae vae reta ocuera. 8 Jare jocuae tenta pegua reta oyerovia yae. 9 Jare joco pe oico metei cuimbae Simón jee vae. Cuae cuimbae ipaye vae co, jare omopɨacañɨ ombotavɨ Samaria pegua reta mbaembae oyapo vae pe. Jae rambue oñemboeteuca. 10 Jare opaete michia reta jare ocuacuaagüe reta oyeapɨsaca cavi jese, jare jei reta: --Cuae cuimbae güɨnoi Tumpa imbaepuere tuicha vae. 11 Jae rambue opaete vae oyeapɨsaca cavi jese. Echa jae ipaye vae rambue, ɨma ma oyapo mbaembae omopɨacañɨ reta vaera. 12 Erei Felipe omombeu tenta pegua reta pe ñee icavi vae. Imiari chupe reta Tumpa iporoocuaia re jare Jesucristo re. Jayave cuimbae reta jare cuña reta güɨrovia jare oñembobautizauca. 13 Jare Simón vi güɨrovia, jare oñembobautizauca güive opɨta Felipe ndive. Jare oecha yave mɨacañɨ tuicha vae oyeapo vae reta, ipɨacañɨ yae. 14 Jare Jesús jemimondo Jerusalén pe ñogüɨnoi vae reta oicuaa yave quirai Samaria pegua reta güɨrovia ma Tumpa iñee, omondo reta Pedro jare Juan. 15 Jare jae reta yogüɨraja ovae yave Samaria pe, oyerure oporogüɨrovia vae reta re, Espíritu Santo ou vaera chupe reta. 16 Echa ndeiño ou Espíritu Santo chupe reta. Jaeño oñembobautizauca Jesús jee re. 17 Jayave Pedro jare Juan oñono ipo jese reta, jare Espíritu Santo ou chupe reta. 18 Jare Simón oecha Espíritu Santo ou, Jesús jemimondo reta ipo oñono jese reta yave. Jayave güɨrocuavee corepoti chupe reta 19 jare jei: --Cheve vi pemee cuae mbaepuere, ou vaera oipotagüe vae pe Espíritu Santo, che añono chepo jese yave. 20 Erei Pedro jei chupe: --Nde recañɨteita co ndecorepoti reve. Echa reñemongueta tei ndepuere regua corepoti pe mbota Tumpa omee vae --jei--. 21 Nde mbaeti ndepuere renoi cuae nunga mbaepuere. Echa ndepɨa mbaeti jupi Tumpa cotɨ. 22 Eeya cuae ndereco icavi mbae vae, jare eyerure Tumpa pe. Güɨramoi iñɨrota ndeve cuae reñemongueta ndepɨa pe vae re. 23 Echa aicuaa nde reñemɨro yae, jare mbaeyoa jeco pegua mbaeti ma ndepuere reyapo icavi vae --jei. 24 Jayave Simón jei chupe reta: --Peyerure cheré ñandeYa pe, agüɨye vaera cuae pere cheve vae oyeapo cheve. 25 Jayave Pedro jare Juan omombeu güire Tumpa iñee iru vae reta pe, yogüɨraja ye Jerusalén pe. Jare yogüɨraja rambueve, omombeu ñee icavi vae jeta iru Samaria pegua tenta reta rupi. 26 Jayave metei araɨgua ñandeYa pe oyeócuai vae jei Felipe pe: --Epúa ecua ara yevɨ cotɨ tape Jerusalén güi ojo Gaza cotɨ vae rupi. Cuae tape oasa ñuu rupi. 27 Jayave Felipe opúa ojo. Jare metei eunuco ɨvɨ Etiopía pegua ojo ye jenta cotɨ Jerusalén güi. Echa ou Jerusalén pe omboete vaera Tumpa. Cuae eunuco co jae metei mburuvicha. Jae oñangareco oico Candace icorepoti jare iru imbaembae icavi vae re. Candace co jae Etiopía pegua reta juvicha guasu. 28 Jare eunuco ojo ye yave jenta cotɨ, oguapɨ icarro pe omongueta ojo Isaías oicuatiagüe vae. Isaías co jae metei Tumpa iñee aracae omombeu vae. 29 Jare Espíritu Santo jei Felipe pe: --Ecua eñemoiru pea carro pe ojo vae ndive. 30 Jayave Felipe osɨi ojo carro cotɨ, jare oendu cuimbae omongueta Tumpa iñee Isaías oicuatiagüe vae. Jayave oparandu chupe: --¿Reicuaa pa remongueta rei vae? 31 Jare eunuco jei Felipe pe: --¿Quiraita pa aicuaa, mbaeti yave quia omombeu cheve? Jare omoñera Felipe oyeupi vaera icarro pe oguapɨ jae ndive. 32 Jare Tumpa iñee omongueta vae pe oyecuatía oi corai: Metei vecha rami oyererajauca omano vaera. Jare jae quiriiño, metei vecha-raɨ jocuae oñapi vae jóvai oi vae quiriiño rami. 33 Oñereroɨrouca yave, ojaa vae reta mbaeti jupi oyapo chupe. ¿Quia ra ipuere omoeracua jentaɨgua reta regua? Echa jecove ocañɨ ɨvɨ güi. Jocorai oyecuatía oi. 34 Jare eunuco jei Felipe pe: --Aipota remombeu vaera cheve quia re ra jei cuae Tumpa iñee omombeu vae. ¿Jei pa iyee ani iru vae re? --jei. 35 Jayave Felipe omboɨpɨ cuae Tumpa iñee oyecuatía oi vae güi omombeu chupe ñee icavi vae Jesús regua. 36 Jare tape rupi yogüɨraja rambueve, yogüɨraja ovae ɨ jenda pe, jare eunuco jei: --Co oi ɨ. ¿Oime pa mbae ayapo vaera ndei añembobautizauca mbove? 37 --Reporogüɨrovia yave opaete ndepɨa pe, ndepuere reñembobautizauca --jei Felipe chupe. --Arovia Jesucristo co jae Tumpa Taɨ --jei eunuco Felipe pe. 38 Jayave eunuco omombɨtauca carro, jare mócoi reve ogüeyɨ ɨ pe. Jayave Felipe ombobautiza eunuco. 39 Jare oe reta ɨ güi yave, ñandeYa iEspíritu güɨraja joco güi Felipe. Jare eunuco mbaeti ma oecha ye. Jayave oyerovia reve ojo ye jenta cotɨ. 40 Jare Felipe oyecuaa tenta Azoto pe. Jare joco güi ojo tenta Cesarea pe. Jare ojo rambueve, omombeu ñee icavi vae opaete tenta reta rupi.

Hechos 9

1 Jare Saulo omomburu oyuca vaera ñandeYa re güɨrovia vae reta, jare ojo sacerdote tenondegua pɨri. 2 Jare oyerure sacerdote tenondegua pe omee vaera chupe tupapire, ipuere vaera ojo judío reta itupao tenta Damasco pegua reta pe, jare ovae yave joco pe cuimbae reta jare cuña reta Jesús re güɨrovia vae, ipuere vaera oipɨɨ güeru Jerusalén pe. 3 Jare coiño ma Damasco güi ojo yave, güɨramoiño oesape Saulo re metei tembipe tuicha vae ara güi. 4 Jayave Saulo oa ɨvɨ re, jare oendu ñee jei chupe: --Saulo, Saulo, ¿maera pa reyapo icavi mbae vae cheve? 5 Jayave Saulo oparandu: --¿Quia pa co nde, cheYa? Jayave ñee jei chupe: --Che co jae Jesús. Nde reyapo icavi mbae vae cheve. Nde co jae metei güeye ɨvɨra jacuarovi vae re opatara vae rami. Jae rambue reiporara rei. 6 Saulo orɨrɨi oquɨye güi. --CheYa, ¿mbae pa reipota ayapo vaera? --jei. --Epúa ecua tenta pe, jare amombeucata ndeve mbae reyapota vae --jei ñandeYa Saulo pe. 7 Jare cuimbae Saulo jupíe yogüɨraja vae reta oñemboɨ quirii ñogüɨnoi ipɨacañɨ güi. Echa oendu ñee, erei mbaeti quia oecha. 8 Jayave Saulo opúa ɨvɨ güi, jare omae tei, erei mbaeti quia ipuere oecha. Jare jae jupíe yogüɨraja vae reta oipoco, jare güɨraja Damasco pe. 9 Jare Saulo joco pe oi mboapɨ ara omae mbae reve, jare mbaeti ocaru jare mbaeti oɨu. 10 Jare oico Damasco pe metei oporogüɨrovia vae Ananías jee vae. ÑandeYa jei chupe ique pe: --Ananías. Jare jae jei: --CheYa, co ai. 11 Jayave ñandeYa jei chupe: --Epúa ecua Tapesɨmbi jee vae pe, jare eeca Judas jo pe metei Tarso pegua. Jae jee co Saulo. Echa jae oyerure oi --jei--. 12 Jare jae oecha ma ique pe metei cuimbae Ananías jee vae oique jare oñono ipo jese, omae ye vaera --jei Tumpa chupe. 13 Erei Ananías jei: --CheYa, jeta vae omombeu cheve cuae cuimbae regua, quirai jeta icavi mbae vae oyapo Jerusalén pe nderé güɨrovia vae reta pe. 14 Jare cuae pe jae oime güɨnoi mbaepuere sacerdote reta itenondegua reta güi, oipɨɨ vaera opaete nderé güɨrovia vae reta --jei. 15 --Ecuaño --jei ñandeYa chupe--. Echa che aiparavo ma cherembiporura, ojo vaera omombeu cheregua judío mbae vae reta pe, mburuvicha reta pe, jare Israel pegua reta pe. 16 Echa che aicuaucata chupe quirai oiporara yaeta chereco pegua --jei. 17 Jayave Ananías ojo oique o pe. Jare oñono ipo Saulo re jare jei chupe: --Cherɨvɨ Saulo, ñandeYa Jesús oyecuaa ndeve, reyu tape rupi rambueve. Jae chembou remae ye vaera, jare netɨnɨe vaera Espíritu Santo pe --jei. 18 Jare jupiveiño mbae oyeequi Saulo jesa güi ñanderesapira oyeequi rami, jare Saulo omae cavi. Jayave opúa oñembobautizauca. 19 Jayave ocaru jare ipɨrata ma. Jare opɨta mbovɨ ara oporogüɨrovia vae Damasco pe yogüɨreco vae reta ndive. 20 Jayave Saulo omboɨpɨ omombeu Jesús regua judío reta itupao reta pe. Jei chupe reta Jesús co jae Tumpa Taɨ. 21 Jare opaete oendu vae reta ipɨacañɨ, jare jei: --¿Jaea ra cuae Jerusalén pe cuae Jesús re güɨrovia vae reta opa omoai vae? Jare ou cuae pe vi oipɨɨ vaera cuae nunga reta güɨraja sacerdote reta itenondegua reta pe --jei reta. 22 Erei Saulo oñemoatangatu yae, jare omoamɨri judío Damasco pegua reta. Echa oicuauca chupe reta Jesús co jae Cristo. 23 Jare ɨma ma oasa yave, judío reta oñomomiari oyuca vaera Saulo. 24 Erei cuae jeracua Saulo pe. Jae reta oaro tenta itaraquera pe ara rupi jare pɨtu rupi, oyuca vaera tei. 25 Erei oporogüɨrovia vae reta güɨraja Saulo pɨtu yave omboasa tenta iquesemba ita pegua vae iyapɨte rupi ombogüeyɨ canasta pe. 26 Jare Saulo ojo ovae yave Jerusalén pe, oipota tei oñemoiru oporogüɨrovia vae reta ndive. Erei opaete jae reta oipoɨu chugüi. Echa mbaeti güɨrovia jae Jesús re güɨrovia ma co. 27 Erei Bernabé güɨraja Saulo Jesús jemimondo reta pe, jare omombeu chupe reta quirai Saulo oecha ñandeYa tape rupi, jare quirai ñandeYa imiari chupe. Jei vi chupe reta quirai Saulo omombeu oquɨye mbae reve Damasco pe Jesús regua. 28 Jayave Saulo oñemoiru oporogüɨrovia vae reta ndive Jerusalén pe. Jecuaeño oe Jerusalén güi jare oique ye. 29 Jare omombeu oquɨye mbae reve ñandeYa regua. Jare oyoaca vi griego pe imiari vae reta ndive. Jae rambue jae reta oipota oyuca. 30 Jare oporogüɨrovia vae reta cuae oicuaa yave, güɨraja reta Saulo Cesarea pe, jare joco güi omondo tenta Tarso cotɨ. 31 Jayave mbaeti ma quia omambeco oporogüɨrovia vae reta, jare jae reta oñemomɨrata opaete Judea rupi, Galilea rupi, jare Samaria rupi. Jare yogüɨreco reta omboete cavi reve ñandeYa, jare Espíritu Santo ombopɨacatu. Jare jecuaeño iru vae reta oñemoiru jae reta ndive. 32 Jare Pedro ojo opou yave opaete oporogüɨrovia vae reta ñogüɨnoia rupi, ojo ovae tenta Lida pegua reta pɨri. 33 Joco pe ovae metei cuimbae Eneas jee vae ocho año ma oico jupa pe vae. Echa mbaeti ipuere omɨi. 34 Jare Pedro jei chupe: --Eneas, Jesucristo nembogüera ma. Epúa eipɨso nderupa --jei. Jare jupiveiño jae opúa. 35 Jare opaete Lida pegua reta jare tenta Sarón pegua reta oecha cuae cuimbae, jare oyerova reta ñandeYa cotɨ. 36 Jare oico tenta Jope pe metei cuña oporogüɨrovia vae Tabita jee vae. (Cuae tee oipota jei ambué ñee pe: Dorcas.) Cuae cuña oyapo jeta icavi vae, jare ombopota jeta paravete vae reta. 37 Jayave imbaerasɨ, jare omano. Jare iru vae reta opa omboyau yave, oñono metei o ɨvate vae pe. 38 Jare Lida coiño oi Jope güi. Jare oporogüɨrovia vae Jope pegua reta oicuaa ma yave Pedro oi Lida pe, omondo icotɨ mócoi cuimbae reta jei vaera chupe: --Ecua Jope pe ɨmambae. 39 Jayave Pedro opúa ou jae reta jupíe. Jare ou ovae yave, iru vae reta güɨraja o ɨvate vae pe. Joco pe opaete imemano vae reta yatɨ oyaeo ñogüɨnoi, jare oechauca Pedro pe temimonde Dorcas jae reta ndive oico yave oyapogüe vae reta. 40 Jayave Pedro omoe opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta. Jayave oyeatɨca jare oyerure Tumpa pe. Jayave oyerova omae teogüe re jare jei: --Tabita, epúa. Jayave cuña omae, jare oecha Pedro yave, opúa oguapɨ. 41 Jayave Pedro oipɨɨ ipo pe, jare omopúa. Jayave oeni oporogüɨrovia vae reta jare imemano vae reta, jare oechauca chupe reta oicove ma co. 42 Jare cuae jeracua opaete Jope pegua reta pe. Jare jeta vae güɨrovia ñandeYa re. 43 Jare Pedro opɨta ɨma ngatu Jope pe. Oico metei guasupi omopɨta vae Simón jee vae jo pe.

Hechos 10

1 Oico Cesarea pe metei cuimbae Cornelio jee vae. Jae co cien sundaro vae juvicha metei atɨ Italiana jee vae pegua. 2 Jae jare opaete jo pegua reta omboete Tumpa, jare jae ombopota jeta paravete vae reta, jare jecuaeñoi oyerure Tumpa pe. 3 Cuae cuimbae oecha cavi yae metei araɨgua Tumpa pe oyeócuai vae oique jae oia pe mboapɨ ora ma caaru yave. Araɨgua jei chupe: --Cornelio. 4 Cornelio oquɨye reve omae ngatu araɨgua re jare oparandu: --¿Mbae pa, cheYa? Jare araɨgua jei chupe: --Tumpa imaendúa ndeyerure reta jare mbota remee vae reta re. 5 Añave emondo cuimbae reta Jope pe, güeru vaera metei cuimbae Simón jee vae. Jae oñembojee Pedro pe --jei--. 6 Jae oico metei guasupi omopɨta vae Simón pɨri. Simón jo oi ɨ guasu jembeɨ pe --jei. 7 Araɨgua imiari jae ndive vae ojo ma yave, Cornelio oeni mócoi jembiócuai reta jare metei sundaro omboete Tumpa vae. Cuae sundaro vi oyeócuai Cornelio pe. 8 Jare opa omombeu cavi chupe reta yave, omondo Jope cotɨ. 9 Pɨareve pe cuaraɨ ara mbɨteta ma yave, jae reta yogüɨraja tape rupi coiño ma Jope güi rambueve, Pedro oyeupi o iárambue, oyerure vaera Tumpa pe. 10 Jare ñɨmbɨaɨ yae, jare oipota ocaru. Erei iru vae reta omboyɨ ñogüɨnoi rambueve jembiura, Pedro iquera. 11 Jare oecha ara oyepea jare metei lienzo tuicha vae rami vae ogüeyɨ ou icotɨ. Cuae oñembogüeyɨ oyepɨɨ reve irundɨ jembeɨ reta pe. 12 Cuae lienzo japɨpe pe ñogüɨnoi oipotagüe maemɨmba oguata vae reta jare opoñɨ vae reta, jare oipotagüe güɨra reta. 13 Jare ou Pedro pe metei ñee: --Pedro, epúa eyuca jeu. 14 Erei Pedro jei: --Ani, cheYa. Mbaeti etei co jau mboroócuai jei agüɨye vaera jau vae. Iquɨa co --jei. 15 Jayave ñee jei chupe: --Tumpa oitɨo ma vae agüɨye eeni iquɨa vae. 16 Cuae mboapɨ vese ma oyeapo yave, lienzo rami vae oyereraja ye ara pe. 17 Jare Pedro ipɨacañɨ reve oñemongueta oi rambueve mbae re ra oñemojaanga cuae iquera pe oecha vae, cuimbae Cornelio ombou vae reta oparandurandu yogüeru Simón jo re, jare yogüeru ma ovae onque pe. 18 Jare jae reta oeni oparandu joco pe ra oico Simón oñembojee Pedro pe vae. 19 Jare Pedro oñemongueta oi rambueve jocuae iquera pe oecha vae re, Espíritu Santo jei chupe: --¡Mase! mboapɨ cuimbae reta ndereca. 20 Epúa egüeyɨ ecua jae reta jupíe neateɨ mbae reve. Echa che co ambou --jei. 21 Jayave Pedro ogüeyɨ cuimbae Cornelio ombou vae reta ñogüɨnoia pe, jare jei chupe reta: --Che co jae pe reta peeca vae. ¿Mbae jeco pegua pa peyu chereca? 22 Jayave cuimbae reta jei Pedro pe: --Oime metei cuimbae Cornelio jee vae. Jae co cuimbae jupi vae. Omboete co Tumpa. Jae co cien sundaro vae juvicha opaete judío reta imiari cavi jese vae. Metei araɨgua Tumpa pe oyeócuai vae jei chupe ndereruruca vaera jenta pe, jae oyeapɨsaca vaera remombeuta chupe vae re --jei reta. 23 Jayave Pedro güɨroique cuimbae reta, jare omombɨta joco pe. Jayave pɨareve pe Pedro opúa ojo jae reta jupíe. Jare amogüe oporogüɨrovia vae Jope pegua reta yogüɨraja jae jupíe. 24 Jare pɨareve pe yogüɨraja ovae Cesarea pe. Jare Cornelio omboatɨ ma jentara reta jare iñeiru reta, jare oaro oi Pedro. 25 Jare Pedro oiqueta ma yave o pe, Cornelio oapependo jare oyeatɨca Pedro jóvai omboete. 26 Erei Pedro jei chupe: --Epúa. Che cuimbaeño vi co. Jare omopúa. 27 Jare imiari jae ndive rambueve, Pedro oique o pe, jare oecha jeta vae yatɨ ñogüɨnoi joco pe. 28 Jayave Pedro jei chupe reta: --Pe reta peicuaa cavi co quirai metei judío mbaeti ipuere oñemoiru metei judío mbae vae ndive, jare quirai mbaeti ipuere opou ipɨri. Erei Tumpa oechauca cheve quirai mbaeti icavi aeni vaera metei vae yepe iquɨa vae, yepe tei mbaeti oyapo mboroócuai. 29 Jae rambue pe reta chereniuca yave, ayu cheateɨ mbae reve. Añave taparandu peve, ¿maera pa chereniuca? --jei Pedro. 30 Jayave Cornelio jei chupe: --Irundɨ ara ma oasa corai yave ayerure ai ayecuacu reve tembíu güi cuae chero pe. Jare güɨramoiño mboapɨ ora ma caaru yave aecha metei cuimbae oñemboɨ oi cheróvai. Jemimonde oesape yae --jei--. 31 Jae jei cheve: Cornelio, ndeyerure oñeendu ma, jare Tumpa imaendúa ma mbota remee vae reta re. 32 Emondo quia Jope pe, jare eruruca Simón oñembojee Pedro pe vae. Jae oico metei guasupi omopɨta vae Simón pɨri. Simón jo oi ɨ guasu jembeɨ pe. Ou yave, imiarita ndeve --jei cheve, jei--. 33 Jae rambue jupiveiño amondo ndecotɨ, jare yasoropai reyu vae re. Añave ore co roi opaete cuae pe Tumpa jovaque, roendu vaera opaete Tumpa ndeócuai vae --jei. 34 Jayave Pedro jei chupe reta: --Añetete aicuaa ma quirai Tumpa mbaeti oaɨu metei vaeño iru vae güi. 35 Echa jocuae omboete jare jupi vae oyapo vae oipotagüe ɨvɨ pegua icavi co Tumpa pe --jei--. 36 Tumpa ombou ñee icavi vae Israel pegua reta pe. Jae omombeu chupe reta oime mbɨacatu Jesucristo re. Jesucristo co jae opaete vae iYa --jei Pedro--. 37 Juan omombeu oyeapɨsaca jese vae reta pe oñembobautizauca vaera. Cuae jaɨcue rupi Jesús Nazaret pegua jeracua Galilea pe jare opaete Judea rupi. Jeracua quirai Tumpa omee chupe Espíritu Santo jare mbaepuere, jare quirai jae ojo opaete que rupi oyapo icavi vae, jare quirai ombogüera opaete aña guasu oiporarauca chupe vae reta. Echa Tumpa oico jae ndive. Opaete cuae pe reta peicuaa co --jei--. 39 Jare ore romombeu iru vae reta pe opaete Jesús oyapo Judea rupi jare Jerusalén pe vae. Jayave judío reta oicutuca ɨvɨra re oyucauca --jei Pedro chupe reta--. 40 Erei Tumpa omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi mboapɨ ara omano güire, jare omboyecuaa. 41 Mbaeti omboyecuaa opaete vae pe, jaeño oreve. Echa tenonde ma Tumpa oreparavo romombeu vaera iru vae reta pe. Ore rocaru jare roɨu jae ndive, oicove ye güire ou omanogüe vae reta ipɨte güi --jei--. 42 Jare jae oreócuai romombeu vaera iru vae reta pe quirai Tumpa oiparavo ojaa vaera oicove vae reta jare omanogüe vae reta --jei Pedro--. 43 Cuae regua co omombeu opaete Tumpa iñee aracae omombeu vae reta. Echa jae reta jei Tumpa iñɨrota opaete jese güɨrovia vae reta pe imbaeyoa reta re jae jeco pegua --jei. 44 Jare Pedro imiari oi rambueve cuae ñee, Espíritu Santo ou opaete oendu vae reta pe. 45 Jare judío oporogüɨrovia vae Pedro jupíe yogüeru vae reta ipɨacañɨ quirai judío mbae vae reta pe vi oñemee Espíritu Santo vae re. 46 Echa jae reta oendu imiari reta ambué vae iñee pe. Jare oendu vi omboete Tumpa. 47 Jayave Pedro jei: --¿Quia pa omboavaita agüɨye vaera oñembobautizauca cuae reta? Echa Espíritu Santo ou ma chupe reta, ñandeve ou rami --jei. 48 Jayave Pedro oyócuai oñembobautizauca vaera ñandeYa Jesús jee re. Jayave joco pegua reta omoñera Pedro opɨta vaera jae reta ndive mbovɨ ara pegua.

Hechos 11

1 Jayave Jesús jemimondo reta jare iru oporogüɨrovia vae Judea rupi ñogüɨnoi vae reta oicuaa quirai judío mbae vae reta vi güɨrovia Tumpa iñee. 2 Jayave Pedro ojo ye ovae yave Jerusalén pe, judío oporogüɨrovia vae reta oñeengata chupe. 3 Jae reta jei: --¿Maera pa reique judío mbae vae reta jo pe? ¿Maera pa recaru jae reta ndive? --jei reta. 4 Jayave Pedro iyɨpɨ güive omboɨpɨ omombeu cavi chupe reta opaete oyeapo vae. Jae jei chupe reta: 5 --Che ayerure ai yave tenta Jope pe, chequera rambueve, aecha metei lienzo tuicha vae rami vae ogüeyɨ ou checotɨ. Cuae oñembogüeyɨ ara güi oyepɨɨ reve irundɨ jembeɨ reta pe ou ovae cheve --jei--. 6 Amae ngatu jese yave, aecha maemɨmba oguata vae reta, amogüe pochɨ vae jare amogüe pochɨ mbae vae, jare maemɨmba opoñɨ vae reta, jare güɨra reta. 7 Jare aendu vi metei ñee jei cheve: Pedro, epúa eyuca jeu --jei, jei Pedro--. 8 Erei che jae: Ani, cheYa. Mbaeti etei co jau mboroócuai jei agüɨye vaera jau vae. Iquɨa co --jae chupe, jei--. 9 Erei ñee ou ara güi vae jei ye cheve: Tumpa oitɨo ma vae agüɨye eeni iquɨa vae --jei cheve, jei--. 10 Jare cuae mboapɨ vese ma oyeapo yave, opaete oyereraja ye ara pe. 11 Jare jupiveiño yogüeru ovae che aicoa pe mboapɨ cuimbae Cesarea güi Cornelio ombou vae reta --jei Pedro--. 12 Jare Espíritu Santo jei cheve aja vaera jae reta jupíe cheateɨ mbae reve. Jare cuae seis oporogüɨrovia vae reta vi yogüɨraja cherupíe, jare roique jocuae cuimbae jo pe --jei--. 13 Jare jocuae cuimbae omombeu oreve quirai oecha metei araɨgua oñemboɨ oi jae jo pe, jare quirai araɨgua jei chupe: Emondo cuimbae reta Jope pe eruruca metei cuimbae Simón jee vae. Jae oñembojee Pedro pe --jei chupe, jei--. 14 Jae omombeuta ndeve ñee, nde jare opaete ndero pegua reta peñemboasauca vaera --jei chupe, jei--. 15 Jayave che amboɨpɨ chemiari chupe reta yave, Espíritu Santo ou chupe reta, ñandeve tenonde yave ou rami. 16 Jayave chemaendúa ñandeYa jei ñandeve vae re. Echa jei: Juan oporombobautiza ɨ pe. Erei pe reta peñembobautizauca Espíritu Santo pe --jei ñandeYa, jei--. 17 Tumpa omee chupe reta jocuae mbota ñande yarovia ñandeYa Jesucristo re vae pe omee vae. Jae rambue che mbaeti etei chepuere amboavai Tumpa oyapo vae --jei. 18 Jayave cuae Pedro jei chupe reta vae oendu yave, jae reta mbaeti ma mbae ipuere jei. Omboeteño Tumpa, jare jei reta: --Tumpa omaeño vi judío mbae vae reta re oeya vaera iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae, güɨnoi vaera tecove opa mbae vae. 19 Jare Esteban oyuca güire, jovaicho reta oiporarauca oporogüɨrovia vae reta pe. Jare oporogüɨrovia vae reta oñemoai, jare yogüɨraja ovae ɨvɨ Fenicia, Chipre, jare Antioquía pe. Jare jae reta omombeu judío reta peño Tumpa iñee. 20 Erei jae reta ipɨte pe ñogüɨnoi amogüe cuimbae Chipre jare Cirene pegua. Cuae reta yogüɨraja ovae yave Antioquía pe, imiari griego reta pe vi, jare omombeu chupe reta ñee icavi vae ñandeYa Jesús regua. 21 Jare ñandeYa omborɨ, jare jeta vae güɨrovia jare oyerova ñandeYa cotɨ. 22 Jare cuae jeracua oporogüɨrovia vae Jerusalén pe ñogüɨnoi vae reta pe. Jayave jae reta omondo Bernabé Antioquía pe. 23 Jare jae ojo ovae yave, oecha jocuae oyeapo Tumpa ipɨacavi jeco pegua vae, jare oyerovia. Jayave jei chupe reta jecuaeño oguata cavi vaera ñandeYa ndive ipɨrata reve ipɨa pe. 24 Echa Bernabé co jae cuimbae ipɨacavi vae. Jae oporogüɨrovia cavi yae, jare tɨnɨe Espíritu Santo pe. Jare jeta yae vae güɨrovia ñandeYa re jare oñemoiru oporogüɨrovia vae reta ndive. 25 Cuae jaɨcue rupi Bernabé ojo Tarso pe, oeca vaera Saulo. Jare ovae chupe yave, güeru Antioquía pe. 26 Jare joco pe oñemoiru reta metei año oporogüɨrovia vae reta ndive, jare omboe jeta vae. Jare Antioquía pe jaeramo etei iru vae reta omboɨpɨ jei oporogüɨrovia vae reta re: --Cuae reta co jae cristiano reta. 27 Jare jocuae ara reta pe amogüe Tumpa iñee omombeu vae reta yogüeru Jerusalén güi Antioquía pe. 28 Metei jee co Agabo. Jae opúa oñemboɨ, jare jei Espíritu Santo rupi oimeta co caruai tuicha vae opaete ɨvɨ rupi. Cuae oyeapo oico Claudio mburuvicha guasu yave. 29 Jayave metei ñavo oporogüɨrovia vae reta iquɨreɨ omondo oime güɨnoigüe güi, omborɨ vaera oporogüɨrovia vae Judea rupi ñogüɨnoi vae reta. 30 Jare jocorai oyapo reta. Jare jae reta omondo oporogüɨrovia vae reta itenondegua reta pe Bernabé jare Saulo ndive.

Hechos 12

1 Jocuae ara reta pe mburuvicha guasu Herodes oipɨuca amogüe oporogüɨrovia vae reta, oyapo vaera icavi mbae vae chupe reta. 2 Jare oyucauca quɨse pe Jacobo - jae co Juan tɨqueɨ. 3 Jare Herodes oicuaa yave cuae oyapogüe vae icavi judío reta pe, oipɨuca Pedro vi. Jocuae ara reta pe judío reta jou ñogüɨnoi mbɨyape ovu mbae vae. 4 Jare oipɨuca ma yave, oñonouca tembipɨɨrɨru pe. Omoeterenga irundɨ atɨ sundaro reta pe oñangareco jese vaera. Atɨ ñavo güɨnoi irundɨ sundaro. Herodes oipota tei güɨnoeuca Pedro tenta pegua reta jóvai pascua oasa ma yave. 5 Jayave sundaro reta oñangareco Pedro re tembipɨɨrɨru pe. Erei oporogüɨrovia vae reta oputuu mbae reve tanta oyerure Tumpa pe jese. 6 Pɨareve pe ma Herodes güɨnoeucata tei yave, jocuae pɨtu etei Pedro oque oi mócoi sundaro ipau pe, jare oñeapɨti oi mócoi cadena pe. Jare sundaro reta tembipɨɨrɨru jonque oaro ñogüɨnoi. 7 Jare güɨramoiño metei araɨgua ñandeYa pe oyeócuai vae oyecuaa, jare metei tembipe oesape tembipɨɨrɨru pe. Jayave araɨgua oñatai Pedro iyɨque pe omoingove vaera, jare jei chupe: --Epúa voi. Jare cadena reta oyera ipoapɨ güi. 8 Jayave araɨgua jei ye chupe: --Eñemonde jare emonde ndepɨapaa. Jare Pedro jocorai oyapo. Jayave araɨgua jei ye chupe: --Eñeoma ndeasoya pe, jare eyu cheraɨcue. 9 Jayave Pedro oe ojo araɨgua jaɨcue. Jae mbaeti oicuaa añete ra araɨgua oyapo vae. Oñemongueta tei opaete cuae oecha oi ique pe. 10 Oasa ma yave mócoi sundaro tembipɨɨrɨru oaro vae, yogüɨraja ovae onque jiero tape cotɨ ojo vae pe. Cuae onque jaeiño oyepea chupe reta. Jare oe reta ma yave, oguata reta metei tape rupi. Jayave güɨramoiño araɨgua ojo Pedro güi oeya. 11 Jayave ramo Pedro oicuaa cuae oyeapo vae añete co, jare jei iyeupe: --Añave aicuaa cheYa co ombou araɨgua jare cherepɨuca Herodes güi jare opaete judío reta oipota oyapo cheve vae güi. 12 Cuae re oñemongueta rambueve, ojo ovae María jo pe. María co jae Juan Marcos ichɨ. Joco pe jeta vae yatɨ oyerure ñogüɨnoi Tumpa pe. 13 Pedro ombopu taraquera, jare oe o güi metei cuñatai Rode jee vae oyeapɨsaca vaera. 14 Cuae cuñatai oicuaa Pedro iñee, erei oyerovia güi mbaeti oipea taraquera. Osɨi oique o pe, jare omombeu iru reta pe Pedro co oi taraquera pe. 15 Erei jae reta jei chupe: --Nemboquere co. Erei jae jeiete jei añete co. Jayave jae reta jei: --Araɨgua oñangarecose jese vae co. 16 Erei Pedro jecuae ombopu taraquera. Jare jae reta oipea yave, oecha jae co, jare ipɨacañɨ. 17 Erei Pedro omopúa ipo omoquirii reta vaera, jare omombeu chupe reta quirai ñandeYa güɨnoe tembipɨɨrɨru güi. Jare jei chupe reta: --Peicuauca cuae Jacobo jare iru oporogüɨrovia vae reta pe. Jayave oe ojo ambué cotɨ. 18 Jare coe rupive sundaro reta oñemambeco yae. Echa mbaeti oicuaa mbae ra oyeapo Pedro pe. 19 Jare Herodes oecauca tei yave, Pedro mbaeti oñevae. Jayave Herodes oparandu sundaro reta pe jese. Jayave oyócuai sundaro reta oyeyucauca vaera. Jayave Herodes ojo Judea güi Cesarea pe, jare opɨta joco pe. 20 Jare Herodes pochɨ yae oico Tiro pegua reta jare Sidón pegua reta cotɨ. Jayave jae reta metei rami yogüeru ipɨri, jare oñemoiru reta metei mburuvicha guasu jembiócuai tenondegua vae Blasto jee vae ndive. Jae reta jei chupe agüɨye vaera mburuvicha guasu pochɨ chupe reta. Echa jae reta güeru jembiura mburuvicha guasu Herodes iɨvɨ güi. 21 Jare Herodes oiparavo metei ara imiari vaera chupe reta. Jayave jocuae ara Herodes oñemonde cavi yae, jare oguapɨ mburuvicha oporojaaa pe, jare imiari chupe reta. 22 Jare jae reta iñeeata reve jei: --Tumpa iñee co, mbaeti co cuimbae iñee. 23 Jare jupiveiño metei araɨgua ñandeYa pe oyeócuai vae omombaerasɨ yae Herodes taso pe. Echa Herodes mbaeti omboete Tumpa. Jae rambue omano. 24 Erei Tumpa iñee oñemoai, jare jeta vae oporogüɨrovia. 25 Jare Bernabé jare Saulo yogüeru ye Jerusalén güi, iparavɨquɨ joco pe oyapo ma yave. Jare güeru jae reta jupíe Juan Marcos.

Hechos 13

1 Jare yogüɨreco oporogüɨrovia vae Antioquía pe ñogüɨnoi vae reta ipɨte pe amogüe Tumpa iñee omombeu vae reta jare Tumpa iñee re oporomboe vae reta. Jae reta co Bernabé, Simón Niger, Lucio Cirene pegua, mburuvicha guasu Herodes jentara Manaén jee vae, jare Saulo. 2 Cuae reta oyeócuai ñandeYa pe jare oyecuacu tembíu güi rambueve, Espíritu Santo jei chupe reta: --Pemondo Bernabé jare Saulo oyapo vaera mbaravɨquɨ che aiparavo ma chupeguara vae. 3 Jare oyecuacu reta tembíu güi, jare oyerure reta Tumpa pe. Jayave iru reta oñono ipo jese reta jare omondo. 4 Jayave Saulo jare Bernabé oñemondouca Espíritu Santo pe, jare yogüɨraja tenta Seleucia pe, jare joco güi oasa ɨ guasu rupi ɨvɨ Chipre pe. 5 Jare yogüɨraja ovae yave tenta Salamina pe, omombeu reta Tumpa iñee judío reta itupao reta pe. Jare Juan ojo jae reta ndive omborɨ vaera. 6 Jare opaete Chipre omboapɨ yave, yogüɨraja ovae tenta Pafos pe, jare joco pe oñovae metei judío Barjesús jee vae ndive. Jae co metei ipaye vae, jare jei jae co metei Tumpa iñee omombeu vae. Cuae jei oporombotavɨ vaera. 7 Cuae cuimbae oi mburuvicha Sergio Paulo jee vae ndive. Cuae mburuvicha iyaracuaa catu co. Jae oeni Bernabé jare Saulo, jare oipota oyeapɨsaca Tumpa iñee re. 8 Erei Elimas (Cuae tee oipota jei: Ipaye vae.) omboavai, agüɨye vaera tei mburuvicha oporogüɨrovia. 9 Erei Saulo (oñembojee vi Pablo pe vae) tɨnɨe Espíritu Santo pe, jare omae ngatu Elimas re 10 jare jei chupe: --Nde co jae aña guasu taɨ oporombotavɨ vae. Nde reyapo icavi mbae vae, jare mbaeti reipota iru vae reta oyapo vaera jupi vae. Jecuaeño reporopia ñandeYa jape icavi vae güi. 11 ¡Mase! añave ñandeYa tombou ipo nderé, nderesa mbae reico vaera. Ngaraa reecha cuaraɨ mbovɨ ara pegua --jei. Jare jupiveiño Elimas mbaeti mbae ipuere oecha, pɨtumimbi oi yave rami, jare cotɨcotɨ oyerova oeca tei quia oipoco güɨraja vaera. 12 Jayave mburuvicha cuae oyeapo vae oecha yave, güɨrovia Tumpa iñee. Echa ipɨacañɨ ñandeYa iporomboe re. 13 Jayave Pablo jare jae ndive ñogüɨnoi vae reta yogüɨraja Pafos güi, jare oasa ɨ guasu rupi tenta Perge ɨvɨ Panfilia pegua pe. Erei Juan oeya reta ojo ye Jerusalén cotɨ. 14 Jayave jae reta yogüɨraja Perge güi tenta Antioquía Pisidia pegua cotɨ. Jare joco pe yogüɨraja ovae yave, oique reta judío reta itupao pe mbutuu iara pe, jare oguapɨ reta. 15 Jare iru vae reta omongueta güire mboroócuai güi jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatiagüe güi, tupao pegua reta itenondegua reta omondo jei chupe reta: --Orerɨvɨ reta, oime yave ñee penoi oremboaracuaa vaera, pepuere pemiari. 16 Jayave Pablo opúa, jare omopúa ipo omoquirii reta vaera. Jayave jei chupe reta: --Cuimbae Israel pegua reta, pe reta pemboete co Tumpa. Peyeapɨsaca cheré. 17 Israel pegua reta iTumpa oiparavo ñanetenondegua reta, jare omboeteuca Egipto pe yogüɨreco rambueve. Erei Egipto mbaeti co jae reta iɨvɨ. Jare Tumpa imbaepuere tuicha vae pe güɨnoe joco güi --jei--. 18 Jare cuarenta año ipɨaguasu chupe reta ñuu rupi. 19 Jare opa omboai güire Canaán güi siete ɨvɨ ambuembué vae pegua reta, omee cuae reta iɨvɨgüe Israel pegua reta pe iɨvɨra --jei--. 20 Cuae jaɨcue rupi cuatrocientos cincuenta año rupi Tumpa omee chupe reta mburuvicha reta ojaa vaera Samuel oi regua. Samuel co jae Tumpa iñee aracae omombeu vae --jei--. 21 Jayave jae reta oyerure mburuvicha guasu re. Jayave Tumpa omee chupe reta Cis taɨ Saúl jee vae cuarenta año pegua. Jae co metei cuimbae Benjamín iñemoña pegua. 22 Jare Tumpa cuae cuimbae omombo yave, omee chupe reta David juvicha guasura. Jare Tumpa jei David re: Che aicuaa Isaí taɨ David. Jae co metei cuimbae cheremimbota oipota vae. Jae oyapota opaete che aipota vae --jei, jei Pablo--. 23 Cuae David iñemoña güi Tumpa omee Jesús. Jae co oporomboasa vae. Jocorai Tumpa oyapo ma aracae jeigüe vae --jei--. 24 Ndei Jesús ou mbove, Juan omombeu opaete Israel pegua reta pe oeya vaera iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae, jare oñembobautizauca vaera. 25 Jare Juan opata ma omombeu chupe reta yave, jei: Pe reta peñemongueta tei che co jae. Erei mbaeti jocorai. Co ou cheraɨcue iru vae. Mbaeti jupi che amboi vaera ipɨapaa --jei, jei--. 26 Cherɨqueɨ reta, pe reta co jae Abraham iñemoña reta. Pe reta pemboete co Tumpa. Tumpa ombou peve cuae ñee peñemboasauca vaera. 27 Echa Jerusalén pegua reta jare juvicha reta mbaeti oicuaa quia ra co jae Jesús. Mbaeti vi oicuaa Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatiagüe mbutuu iara ñavo jae reta omongueta tei vae. Jae rambue jae reta jei Jesús oyeyucauca vaera, jare jocorai oyeapo oyecuatía oi jese vae --jei Pablo--. 28 Jare yepe tei mbaeti ovae teco Jesús re oyucauca reta vaera, erei oyerure Pilato pe oyucauca vaera. 29 Jare jae reta opa ma oyapo chupe yave opaete jese oyecuatía oi vae, ombogüeyɨuca reta ɨvɨra güi, jare oñonouca teogüerɨru pe --jei--. 30 Erei Tumpa omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. 31 Jare jeta ara oyecuaa jae jupíe yogüɨraja Galilea güi Jerusalén pe vae reta pe. Jae reta añave omombeu iru vae reta pe --jei Pablo chupe reta--. 32 Jare ore vi romombeu peve ñee icavi vae, quirai Tumpa jei ñanetenondegua reta pe vae Tumpa etei oyapo ma ñandeve. Echa omoingove ye Jesús güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Oyecuatía oi Salmo mocoia pe corai: “Nde co jae cheRaɨ. Cuae ara che co jae ndeRu”. Jocorai oyecuatía oi. 34 Tumpa omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi, agüɨye vaera etei jetegüe oicomegua. Jare cuae re jei: “Tamee ndeve morogüɨrocuavee David pe jae ameeta chupe vae” --jei Tumpa, jei--. 35 Jae rambue jei iru Salmo pe: “Che co jae jupi vae. Mbaetita remaeño cheretegüe re oicomegua vaera” --jei, jei--. 36 Echa David oyeócuai güire opaete jenta pegua reta pe Tumpa jemimbota rupi, omano, jare oñeotɨuca itenondegua reta ñogüɨnoia pe, jare jetegüe oicomegua --jei--. 37 Erei jocuae Tumpa omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi vae jetegüe mbaeti etei oicomegua --jei--. 38 Jae rambue, cherɨqueɨ reta, peicuaa cavi cuae ore romombeu iru vae reta pe vae. Tumpa iñɨrota peve pembaeyoa reta re cuae Jesús jeco pegua. 39 Jare opaete güɨrovia jese vae reta oñembojupi ma. Echa mbaeti ñandepuere ñañembojupi Moisés iporoócuai re --jei--. 40 Jae rambue peñeandu, agüɨye vaera oyeapo peve Tumpa iñee aracae omombeu vae reta jei vae. Echa jei reta corai: 41 ¡Mase! oporogüɨroɨro vae reta, pepɨacañɨ jare pecañɨtei --jei Tumpa--. Echa che ayapota metei mbaravɨquɨ peico rambueve. Pe reta ngaraa perovia, yepe tei quia omombeuta peve --jei. Jocorai jei reta --jei. 42 Jare oe reta yave judío reta itupao güi, judío mbae vae reta omoñera omombeu vaera chupe reta cuae ñee mbutuu iara outa vae pe. 43 Jare tupao pe yatɨ vae reta opa yogüɨraja yave, jeta judío reta jare judiora oyeapo vae omboete Tumpa vae reta yogüɨraja Pablo jare Bernabé ndive. Cuae mócoi reve imiari chupe reta, jare oyócuai jecuaeño oyeco reta vaera Tumpa ipɨacavi re. 44 Jare mbutuu iara ou vae pe opaete seri tenta pegua reta oñemboatɨ, oyeapɨsaca vaera Tumpa iñee re. 45 Erei judío reta oecha yave jeta yae vae yatɨ, oñemoagüɨro yae, jare jei mbaeti co añete Pablo jei vae, jare jei icavi mbae vae Pablo cotɨ. 46 Jayave Pablo jare Bernabé imiari oquɨye mbae reve chupe reta. Jei reta: --Añete icavi co ore romombeu vaera peve rani Tumpa iñee. Erei peroɨro ma. Mbaeti ma peipota. Jocorai peicuauca oreve mbaetita co penoi tecove opa mbae vae. Jae rambue añave romombeuta judío mbae vae reta pe. 47 Echa ñandeYa oreócuai corai: Pomondo judío mbae vae reta pe, peraja vaera tembipe chupe reta, jare pemombeu vaera opaete ɨvɨ pegua reta pe Tumpa omboasata co. Jocorai oreócuai --jei reta. 48 Jare judío mbae vae reta oendu yave cuae ñee, oyerovia yae, jare omboete Tumpa iñee. Jare güɨrovia opaete jocuae Tumpa oiparavo tecove opa mbae vae güɨnoi vaera vae reta. 49 Jare Tumpa iñee oñemoai opaete jocuae ɨvɨ rupi. 50 Erei judío reta omboemboe cuña tenta pegua reta itenondegua omboete Tumpa vae reta jare cuimbae tenta pegua reta itenondegua reta, jare omboɨpɨ oiporarauca Pablo jare Bernabé pe, jare omombo reta iɨvɨ güi. 51 Jayave Pablo jare Bernabé omotumo ɨvɨtimbo ipɨ güi, oechauca vaera tenta pegua reta co teco güɨnoi, jare yogüɨraja tenta Iconio cotɨ. 52 Erei oporogüɨrovia vae reta oyerovia yae, jare tɨnɨe Espíritu Santo pe.

Hechos 14

1 Jare Iconio pe Pablo jare Bernabé oique pave judío reta itupao pe, jare imiari reta joco pe ñogüɨnoi vae reta pe. Jae rambue jeta judío reta jare griego reta oporogüɨrovia. 2 Erei judío mbaeti oporogüɨrovia vae reta omboemboe judío mbae vae reta, jare omotareɨuca chupe reta oporogüɨrovia vae reta. 3 Jae rambue Pablo jare Bernabé opɨta joco pe ɨma ngatu, jare imiari iru vae reta pe oquɨye mbae reve ñandeYa re. Jare ñandeYa oechauca añete co iñee mbɨacavi regua mɨacañɨ Pablo jare Bernabé oyapo vae reta rupi. 4 Erei tenta pegua reta oñemboyao oyougüi. Amogüe oñemoiru judío reta ndive, jare amogüe oñemoiru Jesús jemimondo reta ndive. 5 Jare judío reta jare judío mbae vae reta juvicha reta ndive oipota oporepeña Jesús jemimondo reta re, oyapo vaera tei icavi mbae vae chupe reta jare oyapi vaera tei ita pe. 6 Erei Pablo jare Bernabé cuae oicuaa yave, otecuarai yogüɨraja tenta reta Listra jare Derbe pe jare cuae mócoi tenta iyɨvɨ rupi. Cuae tenta reta co ɨvɨ Licaonia pegua. 7 Jare joco pe vi jae reta omombeu ñee icavi vae. 8 Jare Listra pe oguapɨ oi metei cuimbae mbaeti ipuere oguata vae. Ichɨ jɨe güi oa güive mbaeti etei ipuere oguata. 9 Cuae cuimbae oendu Pablo imiari oi. Jare Pablo omae ngatu jese, jare oecha güɨnoi mborogüɨrovia ocuera vaera. 10 Jayave Pablo iñeeata reve jei chupe: --Epúa eñemboɨ. Jare jae opúa voi oñemboɨ jare omboɨpɨ oguata. 11 Jayave yatɨ vae reta oecha yave Pablo oyapo vae, jei reta Licaonia pegua reta iñee pe iñeeata reve: --Tumpa cuimbae reta rami vae reta ogüeyɨ ñandeve. 12 Jare jae reta ombojee Bernabé Júpiter, jare ombojee Pablo Mercurio. Echa Pablo oicatu yae imiari vaera. 13 Jare jocuae tumpa-raanga Júpiter jee vae itupao oi tenta jóvai. Jare Júpiter isacerdote güeru güeye reta jare mbaepotɨ reta tenta itaraquera pe, jare jae jare yatɨ vae reta oipota tei oyuca güeye reta omboete vaera Pablo jare Bernabé. 14 Erei Jesús jemimondo reta cuae oicuaa yave, omondoro reta jemimonde ae, jare osɨi yatɨ vae reta ipɨte pe, jare iñeeata reve jei chupe reta: 15 --¡Cuimbae reta! ¿maera pa peyapo cuae? Ore peiru retaño co. Jare romombeu peve peyerova vaera cuae icavi mbae vae peyapo vae güi Tumpa oicove vae cotɨ. Echa jae oyapo ara, ɨvɨ, ɨ guasu, jare opaete mbaembae oime ñogüɨnoi pɨpe vae reta --jei reta--. 16 Tumpa omaeño aracae pegua reta re oyapo vaera jae reta oipota vae. 17 Erei jae jecuaeño oyecuaa chupe reta mbaembae icavi vae jae oyapo vae rupi. Echa jae ombou ñandeve ama jare ombocuacuaa cavi temitɨ reta ñanerembiura oime vaera. Jare jocorai oyapo, yayerovia yae vaera --jei reta. 18 Cuae jei reta yave, jaimei omboavai tenta pegua reta agüɨye vaera oyuca güeye reta omboete vaera. 19 Jayave amogüe judío reta yogüeru Antioquía jare Iconio güi. Jae reta omboemboe tenta pegua reta oyapi vaera Pablo ita pe. Jare oyapi güire, ombotɨrɨrɨ tenta güi icatu pe. Omano echa chupe reta. 20 Erei oporogüɨrovia vae reta yogüeru oñemboatɨ yave Pablo iyɨvɨ rupi, Pablo opúa ojo ye tenta pe. Jayave pɨareve pe ojo Bernabé ndive Derbe cotɨ. 21 Jare omombeu reta ñee icavi vae Derbe pe, jare jeta Derbe pegua reta güɨrovia Jesús re. Jayave Pablo jare Bernabé yogüeru ye Listra, Iconio, jare Antioquía pe. 22 Jare cuae tenta reta pe jae reta omoatangatu oporogüɨrovia vae reta, jare omboaracuaa jecuae güɨnoi vaera mborogüɨrovia Tumpa cotɨ. Jare jei vi chupe reta: --Jetañotai co yaiporara yaique vaera Tumpa iporoocuaia pe. 23 Jare oporogüɨrovia vae reta oñemboatɨa ñavo pe Pablo jare Bernabé oiparavo oporogüɨrovia vae reta itenondegua retara. Jare oyerure reta oyecuacu reve tembíu güi. Oyerure ñandeYa pe jae oñangareco vaera cuae itenondegua reta re. Echa güɨrovia reta ma ñandeYa re. 24 Jayave Pablo jare Bernabé oasa Pisidia rupi, jare yogüɨraja ovae Panfilia pe. 25 Jayave omombeu güire Tumpa iñee Perge pe, yogüɨraja tenta Atalia pe. 26 Jare joco güi oasa ɨ guasu rupi Antioquía cotɨ. Echa oporogüɨrovia vae reta Antioquía pegua tenonde yave oyerure Tumpa pe ipɨacavi oi vaera jae reta ndive cuae mbaravɨquɨ opa ma oyapo vae re. 27 Jare yogüɨraja ovae yave, Pablo jare Bernabé oñemboatɨ oporogüɨrovia vae reta ndive, jare omombeu chupe reta opaete Tumpa oyapo chupe reta vae, jare quirai Tumpa omaeño judío mbae vae reta re oporogüɨrovia vaera. 28 Jare opɨta reta joco pe ɨma ngatu oporogüɨrovia vae reta ndive.

Hechos 15

1 Jare yogüeru Judea güi amogüe cuimbae reta, jare jei oporogüɨrovia vae reta pe: --Mbaeti peñemocircuncidauca yave Moisés iporoócuai pe jei rami, ngaraa pepuere peñemboasauca. 2 Jare Pablo jare Bernabé oyoaca yae jae reta ndive cuae re. Jayave oporogüɨrovia vae reta oiparavo Pablo jare Bernabé jare iru vae reta jae reta ipɨte güi, yogüɨraja vaera Jerusalén pe imiari cuae re Jesús jemimondo reta jare oporogüɨrovia vae reta itenondegua reta ndive. 3 Jayave iru oporogüɨrovia vae reta omondo ma yave, jae reta oasa Fenicia jare Samaria rupi jare omombeu joco pegua reta quirai judío mbae vae reta oyerova Tumpa cotɨ. Jare omboyerovia yae oporogüɨrovia vae reta. 4 Jare yogüɨraja ovae yave Jerusalén pe, Jesús jemimondo reta jare opaete oporogüɨrovia vae reta itenondegua reta ndive oyapo maraetei chupe reta. Jare Pablo jare Bernabé omombeu chupe reta opaete Tumpa oyapo chupe reta vae. 5 Erei amogüe fariseo pegua oporogüɨrovia vae reta opúa jare jei: --Icavi co ñamocircuncidauca vaera, jare yayócuai oyapo vaera Moisés iporoócuai. 6 Jayave Jesús jemimondo reta jare oporogüɨrovia vae reta itenondegua reta oñemboatɨ, oñomomiari vaera cuae re. 7 Jare oyoaca yae ma oyoupi yave, Pedro opúa jare jei chupe reta: --Cherɨvɨ reta, peicuaa catu co quirai carambué yave Tumpa cheparavo amombeu vaera judío mbae vae reta pe ñee icavi vae, jae reta güɨrovia vaera. 8 Tumpa oicuaa opaete vae ipɨa pe oi vae, jare jae oechauca jae reta güɨrovia co. Echa omee chupe reta Espíritu Santo, ñandeve omee rami --jei Pedro--. 9 Jare Tumpa mbaeti etei omboyoavɨ ñandegüi. Echa oitɨo ipɨa, jae reta güɨrovia yave --jei--. 10 Jayave ¿maera pa peipota pemboavai Tumpa? Echa mboroócuai metei voɨta rami. Pe reta peipota pembovoɨta jocuae oporogüɨrovia vae reta. Erei ñanetenondegua reta jare ñande vi mbaeti ñandepuere yavoɨ --jei--. 11 Ñande yarovia ñañemboasauca ma co ñandeYa Jesús ipɨacavi re, jae reta rami --jei. 12 Jayave opaete yatɨ vae reta quirii, jare oyeapɨsaca Bernabé jare Pablo jei vae re. Jae reta omombeu chupe reta opaete mɨacañɨ reta Tumpa oyapo jae reta rupi judío mbae vae reta ipɨte pe vae. 13 Jare jae reta opa imiari yave, Jacobo jei: --Cherɨvɨ reta, peyeapɨsaca cheré. 14 Simón omombeu ma ñandeve quirai Tumpa jaeramo ete oparavɨquɨ judío mbae vae reta ipɨte pe, oiparavo vaera chugüi reta amogüe jae jee omboete vaera --jei--. 15 Cuae re co jei vi Tumpa iñee aracae omombeu vae reta. Oyecuatía oi corai: 16 Cuae jaɨcue rupi ayu yeta, jare ayapo yeta David jenta opa osururu vae --jei ñandeYa--. Amopúa yeta osururugüe, jare ambopɨauta, 17 opaete iru ɨvɨ pegua reta chereca vaera, jare opaete judío mbae vae reta. Che co jae reta iYa. 18 Che aicuauca cuae aracae güive --jei ñandeYa. Jocorai oyecuatía oi --jei chupe reta--. 19 Jae rambue che jae agüɨye ñamambeco jocuae judío mbae vae oyerova Tumpa cotɨ vae reta. 20 Erei yaicuatía chupe reta agüɨye vaera jou soo tumpa-raanga pe oñererocuavee vae, jare maemɨmba oyeyuvɨ vae isoo, jare soo jugüɨ reve, jare agüɨye vaera oyapo aguasa --jei Jacobo--. 21 Echa aracae güive yogüɨreco tenta ñavo pe Moisés iporoócuai omombeu vae reta. Mbutuu iara ñavo jae reta omongueta Moisés iporoócuai itupao reta pe --jei. 22 Jayave Jesús jemimondo reta jare opaete oporogüɨrovia vae reta itenondegua reta ndive jei icavi co oyeparavo vaera amogüe cuimbae reta jae reta ipɨte güi, omondo vaera Antioquía pe Pablo jare Bernabé ndive. Jayave oiparavo Judas Barsabás jare Silas. Jae reta co oporogüɨrovia vae reta itenondegua reta. 23 Jare jae reta güɨraja tupapire. Cuae tupapire pe jei corai: Ore co jae Jesús jemimondo reta jare opaete oporogüɨrovia vae reta itenondegua reta ndive. Romondo tamaraeme opaete judío mbae vae oporogüɨrovia vae Antioquía, Siria, jare Cilicia pegua reta pe. 24 Jeracua oreve quirai amogüe orepɨte güi yogüɨraja pemambeco. Jocorai oyapo reta, yepe tei ore mbaeti royócuai. Jae rambue pe reta mbaeti peicuaa mbae peyapo vaera. Echa jei reta peñemocircuncidauca vaera jare peyapo vaera mboroócuai pe oyecuatía oi vae. 25 Oremiari ma cuae re, jare ore opaete roe icavi co oyeparavo vaera amogüe orepɨte güi, romondo vaera pecotɨ Bernabé jare Pablo ndive. Roaɨu co Bernabé jare Pablo. 26 Jae reta iquɨreɨ omee jecove ñandeYa Jesucristo pe oyeócuai vaera. 27 Jae rambue romondo pepɨri Judas jare Silas. Jae reta iñee pe etei omombeuta vi peve cuae. 28 Ore ngaraa pomboavai. Cuae mbovɨño romombeuta peve. Cuae icavi Espíritu Santo pe jare oreve vi. 29 Agüɨye peu soo tumpa-raanga pe oñererocuavee vae, jare maemɨmba oyeyuvɨ vae isoo, jare soo jugüɨ reve. Jare agüɨye peyapo aguasa. Cuae ore roe peve vae peyapo yave, icavita peico. Tumpa ndiveño. Jocorai oyecuatía oi tupapire pe. 30 Jayave oñemondouca vae reta yogüɨraja ovae Antioquía pe. Jare omboatɨ yave oporogüɨrovia vae reta, omee chupe reta tupapire. 31 Jare opa omongueta yave, opareve oyerovia cuae ñee ombopɨacatu vae re. 32 Jare Judas jare Silas Tumpa iñee omombeu vae reta co, jare jeta imiari oporogüɨrovia vae reta pe, ombopɨacatu jare omomɨrata vaera. 33 Jare ɨma ngatu joco pe ñogüɨnoi yave, oporogüɨrovia vae reta oipota omondo cavi ye ombou vae reta cotɨ. 34 Erei icavi echa Silas pe opɨta vaera joco pe. 35 Jare Pablo jare Bernabé opɨta Antioquía pe oporomboe Tumpa iñee re, jare omombeu ñee icavi vae jeta iru vae reta ndive. 36 Mbovɨ ara rupi Pablo jei Bernabé pe: --Yaja ye yapou oporogüɨrovia vae reta pɨri opaete tenta ñamombeu ma ñandeYa iñee pɨpe vae reta rupi, yaecha vaera quirai ra ñogüɨnoi. 37 Jare Bernabé oipota tei güɨraja jae reta jupíe Juan Marcos. 38 Erei Pablo oñemongueta mbaeti icavi güɨraja vaera jae reta jupíe. Echa Juan Marcos ou ye Panfilia güi chugüi reta, jare mbaeti ojo jae reta jupíe Tumpa iparavɨquɨ oyapo vaera. 39 Jare oyoaca yae reta oyoupi cuae re. Jae rambue oñemboyao reta oyougüi. Marcos ojo Bernabé jupíe, jare jae reta oasa ɨ guasu rupi Chipre pe. 40 Erei Pablo oiparavo Silas iguatairura, jare oporogüɨrovia vae reta oyerure ñandeYa pe ipɨacavi oi vaera jae reta ndive. Jayave jae reta yogüɨraja. 41 Jare oasa reta ɨvɨ reta Siria jare Cilisia rupi omoatangatu reve oporogüɨrovia vae reta oñemboatɨa ñavo pe.

Hechos 16

1 Jayave yogüɨraja ovae Derbe pe, jare joco güi yogüɨraja Listra pe. Jare joco pe oico metei oporogüɨrovia vae Timoteo jee vae. Ichɨ co jae metei judía oporogüɨrovia vae, jare tu co jae metei griego. 2 Oporogüɨrovia vae Listra jare Iconio pe ñogüɨnoi vae reta imiari cavi Timoteo re. 3 Pablo oipota güɨraja Timoteo jae reta jupíe. Jae rambue omocircuncidauca, jocoropi judío ñogüɨnoi vae reta jeco pegua. Echa opaete vae oicuaa jae tu griego co. 4 Jare yogüɨraja rambueve tenta reta rupi, omombeu oporogüɨrovia vae reta pe Jesús jemimondo reta jare oporogüɨrovia vae reta itenondegua Jerusalén pe ñogüɨnoi vae reta oicuatía chupe reta vae, jae reta oyapo vaera. 5 Jayave oporogüɨrovia vae reta oñemboatɨa ñavo pe oñemoatangatu Tumpa cotɨ, jare ara ñavo iru vae reta güɨrovia Jesús re jare oñemoiru jae reta ndive. 6 Jare Pablo jare jae ndive ñogüɨnoi vae reta oasa ɨvɨ reta Frigia jare Galacia rupi. Jare Espíritu Santo oyopia reta, agüɨye vaera omombeu Tumpa iñee Asia pe. 7 Jare ɨvɨ Misia pe yogüɨraja ovae yave, oipota tei yogüɨraja ɨvɨ Bitinia pe. Erei Espíritu Santo mbaeti omaeño yogüɨraja vaera. 8 Jayave oasa reta coiño Misia güi, jare yogüɨraja ovae tenta Troas pe. 9 Jare pɨtu yave Pablo oecha ique pe metei cuimbae ɨvɨ Macedonia pegua oñemboɨ oi joco pe. Jare cuimbae oyerure Pablo pe: --Ecua Macedonia pe oremborɨ. 10 Jare cuae oecha ma yave, jupiveiño roipota rojo Macedonia cotɨ. Echa roicuaa ma Tumpa orereni romombeu vaera Macedonia pegua reta pe ñee icavi vae. 11 Jayave rojo roasa isɨmbi ɨ guasu rupi Troas güi ɨvɨ Samotracia pe. Jayave pɨareve pe rojo rovae tenta Neápolis pe. 12 Jayave joco güi rojo tenta Filipos pe. Cuae co tenta tenondegua ɨvɨ Macedonia pegua, jare cuae pe yogüeru yogüɨreco vaera Roma pegua reta. Cuae tenta pe ropɨta mbovɨ ara. 13 Jare mbutuu iara pe rojo tenta itaraquera rupi ɨaca jembeɨ pe. Joco pe oi metei yerurearenda. Jare joco pe roguapɨ ma yave, oremiari cuña joco pe yatɨ vae reta pe. 14 Jare metei cuña Lidia jee vae tenta Tiatira pegua oyeapɨsaca oi. Cuae cuña omboete Tumpa. Jae co temimonde pɨta vae omee vae. Jare ñandeYa oparavɨquɨ ipɨa pe, jae oyeapɨsaca cavi vaera Pablo jei vae re. 15 Jare jae jare jentara reta oñembobautizauca ma yave, jae jei oreve: --Peñemongueta yave che arovia cavi ñandeYa re, peyu pepɨta chero pe. Jare oremoñera yae ropɨta vaera joco pe. 16 Jare rojo yave yerurearenda pe, orerovaiti metei cuñatai aña oya jese vae. Cuae cuñatai iya reta omongana jeta corepoti jese. Echa cuñatai omombeu iru vae reta pe aña imbaepuere rupi mbae oyeapota vae. 17 Cuae cuñatai ojo oreraɨcue, jare iñeeata reve jei: --Cuae cuimbae reta Tumpa ɨvate pegua jembiócuai reta co. Jae reta omombeu ñandeve quirai ñandepuere ñañemboasauca --jei. 18 Jare jeta ara jocorai oyapo cuñatai. Jayave cuae omambeco Pablo, jare jae oyerova jei aña pe: --Jesucristo jee re roócuai: ¡Ecua chugüi! Jare jupiveiño aña ojo chugüi. 19 Jare cuñatai iya reta oicuaa yave mbaetita ma co omongana jese, oipɨɨ reta Pablo jare Silas, jare güɨraja reta omaemee vae reta ñogüɨnoia pe mburuvicha reta pe. 20 Jare mburuvicha reta pe güɨraja ma yave, jei reta: --Cuae cuimbae reta judío reta co, jare omambeco yae ñanerenta pegua reta. 21 Mbaeti jupi ñamboresive vaera ani yayapo vaera cuae teco omombeu ñandeve vae. Echa ñande Roma pegua reta co --jei reta mburuvicha reta pe. 22 Jayave yatɨ vae reta metei rami oepeña reta. Jare mburuvicha reta omondoro Pablo jare Silas jemimonde reta, jare oinupauca ɨvɨra pe. 23 Jare jeta oinupauca reta güire, omoingueuca reta tembipɨɨrɨru pe. Jare oyócuai reta tembipɨɨrɨru iñangarecoa oaro cavi vaera, agüɨye vaera otecuarai. 24 Cuae oendu yave, tembipɨɨrɨru iñangarecoa omoingue reta tembipɨɨrɨru japɨpe cotɨ ete oi vae pe, jare oñono ipɨ reta ɨvɨracua pe. 25 Erei pɨare mbɨte yave Pablo jare Silas oyerure Tumpa pe, jare ocanta ñogüɨnoi omboete Tumpa vaera. Jare iru tembipɨɨ reta oyeapɨsaca ñogüɨnoi jese reta. 26 Jare güɨramoiño tanta yae ocana ɨvɨ, jare oñemocana tembipɨɨrɨru iguapɨa reta. Jare jupiveiño oyepea opaete onque reta, jare oyera opaete cadena tembipɨɨ reta oñeapɨti pɨpe vae reta. 27 Jayave tembipɨɨrɨru iñangarecoa oicove, jare oecha oyepea ñogüɨnoi tembipɨɨrɨru jonque reta. Jayave oequi iquɨsepucu jɨru güi, oyeyuca vaera. Echa jae oñemongueta tei tembipɨɨ reta opa ma otecuarai. 28 Erei Pablo iñeeata reve jei: --Agüɨye eyeyuca. Echa opareveño roi cuae pe --jei. 29 Jayave tembipɨɨrɨru iñangarecoa oeni quia güeru vaera chupe tembipe. Jayave osɨi tembipɨɨrɨru japɨpe pe, jare oyeatɨca Pablo jare Silas jóvai. Orɨrɨi oi oquɨye güi. 30 Jayave güɨnoe reta icatu pe jare jei chupe reta: --Carai reta, ¿mbae pa ayapota añemboasauca vaera? 31 Jayave jae reta jei chupe: --Erovia ñandeYa Jesucristo re, jare reñemboasaucata co, jare ndero pegua reta vi. 32 Jayave jae reta omombeu Tumpa iñee chupe jare opaete jo pegua reta pe. 33 Jare jocuae ora voi tembipɨɨrɨru iñangarecoa güɨraja Pablo jare Silas oyoe iperea. Jayave jae jare opaete jo pegua reta oñembobautizauca. 34 Jayave tembipɨɨrɨru iñangarecoa güɨraja jo pe omongaru Pablo jare Silas. Jare jae jare opaete jo pegua reta oyerovia yae. Echa güɨrovia reta ma Tumpa re. 35 Jare coe ma yave, mburuvicha reta ombou amogüe sundaro reta jei vaera: --Eyora jocuae cuimbae reta. 36 Jare tembipɨɨrɨru iñangarecoa omombeu cuae ñee Pablo pe. Jei chupe: --Mburuvicha reta ombou cheócuai poyora vaera. Jae rambue añave pepuere pee jare peo cavi. 37 Erei Pablo jei sundaro reta pe: --Mburuvicha reta orenupauca opaete vae jovaque orereco mbae reve, jare oremoingueuca tembipɨɨrɨru pe, yepe tei ore co jae romano reta. Jare añave oipota oreyorauca vɨari. Ngaraa oyapo jocorai. Toyogüeru jae reta etei oreyora vaera --jei. 38 Jayave sundaro reta yogüɨraja omombeu cuae ñee mburuvicha reta pe. Jayave mburuvicha reta oquɨye, oicuaa yave jae reta romano reta co. 39 Jayave yogüeru tembipɨɨrɨru pe omoɨro Pablo jare Silas. Jayave güɨnoe icatu pe, jare omoñera yogüɨraja vaera tenta güi. 40 Jayave Pablo jare Silas yogüɨraja tembipɨɨrɨru güi Lidia jo pe. Jare oecha oporogüɨrovia vae reta, jare omboaracuaa. Jayave yogüɨraja joco güi.

Hechos 17

1 Pablo jare Silas oasa güire tenta reta Anfípolis jare Apolonia rupi, yogüɨraja ovae tenta Tesalónica pe. Joco pe oi metei judío reta itupao. 2 Jare Pablo ojo tupao pe. Echa jocorai oyapo tenta ñavo pe. Jare mboapɨ mbutuu iara oyoaca judío reta ndive. 3 Oechauca chupe reta Tumpa iñee oyecuatía oi vae, jare oicuauca quirai Cristo oiporarañotai co jare oicove yeñotai co ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jare jei chupe reta: --Cuae Jesús che amombeu peve vae co jae Cristo. 4 Jayave amogüe güɨrovia Pablo jei vae, jare jae reta, jare jeta griego omboete Tumpa vae reta, jare jeta cuña tenta pegua reta itenondegua reta oñemoiru Pablo jare Silas ndive. 5 Erei judío mbaeti güɨrovia vae reta oñemoagüɨro Pablo jare Silas re, jare güeru amogüe cuimbae iyaquɨ vae reta. Jeco pochɨ co cuae cuimbae reta. Jayave omboatɨ jeta iru vae reta, jare oyapo tecorai. Jayave oporepeña reta Jasón jo re oeca tei Pablo jare Silas. Oipota tei güɨraja tenta pegua reta jóvai. 6 Erei mbaeti ovae chupe reta. Jayave oipɨɨ güɨraja Jasón jare amogüe oporogüɨrovia vae reta mburuvicha tenta pegua reta pe, jare iñeeata reve jei reta: --Jocuae cuimbae omambeco opaete ɨvɨ pegua reta vae reta yogüeru vi cuae pe. 7 Jare Jasón güɨnoi jo pe. Jare opaete jae reta oyovaicho César iporoócuai ndive. Echa jei reta oime iru mburuvicha guasu Jesús jee vae --jei reta. 8 Jayave tenta pegua reta jare juvicha reta cuae oendu yave, oñemambeco. 9 Jare Jasón jare iru vae reta omboepɨ chupe reta yave, jae reta omaeño yogüɨraja vaera. 10 Jare jupiveiño oporogüɨrovia vae reta omondo Pablo jare Silas pɨtu yave tenta Berea jee vae cotɨ. Jare jae reta yogüɨraja ovae yave joco pe, yogüɨraja judío reta itupao pe. 11 Jare joco pegua judío reta iyaracuaa catu yae Tesalónica pegua reta güi. Iquɨreɨ yae oyeapɨsaca Tumpa iñee re, jare ara ñavo omongueta cavi Tumpa iñee oyecuatía oi vae, oicuaa vaera añete ra Pablo jei vae. 12 Jare jeta joco pegua reta güɨrovia. Jare güɨrovia vi jeta griega reta itenondegua reta, jare jeta griego reta. 13 Erei judío Tesalónica pegua reta oicuaa yave Pablo omombeu Berea pegua reta pe vi Tumpa iñee, yogüɨraja joco pe omboemboe omambeco vaera joco pegua reta. 14 Jayave oporogüɨrovia vae reta omondo Pablo ɨ guasu cotɨ. Erei Silas jare Timoteo opɨta Berea pe. 15 Jare Pablo jupíe yogüɨraja vae reta güɨraja tenta Atenas pe. Jayave Pablo oyócuai jae reta omombeu vaera Silas jare Timoteo pe yogüeru vaera icotɨ ɨmambae, ipuere yave. Jayave jae reta yogüeru ye Berea cotɨ. 16 Jare Pablo oaro oi rambueve Atenas pe, oecha yave jeta tumpa-raanga reta ñogüɨnoi tenta rupi, pochɨ. 17 Jayave oyoaca judío reta itupao pe judío reta jare iru omboete Tumpa vae reta ndive. Jare oyoaca vi ara ñavo omaemee vae reta ñogüɨnoia pe joco pe ñogüɨnoi vae reta ndive. 18 Jare amogüe iyaracuaa vae reta oyoaca Pablo ndive. Jae reta co Epicureo jare Estoico jee vae reta. Amogüe jei: --¿Mbae ra oipota jei cuae iñeengatu vae? Jare iru vae reta jei: --Güɨramoi jae omombeu iru tumpa mbaeti yaicuaa vae reta regua. Echa Pablo omombeu chupe reta ñee icavi vae Jesús regua, jare quirai jae oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 19 Jare jae reta güɨraja Pablo ɨvɨtɨ Areópago jee vae pe. Jare jei reta chupe: --Emombeu oreve mbae nunga moromboe ipɨau vae ra cuae nemiari jese vae. 20 Echa cuae remombeu ma oreve vae jaeramo roendu. Jae rambue roipota roicuaa mbae ra oipota jei cuae --jei reta. 21 Echa opaete Atenas pegua reta jare quiotɨ güi yogüeru yogüɨreco joco pe vae reta oñemoembiapo imiari jare oyeapɨsaca mbae ipɨau vae re. 22 Jayave Pablo oñemboɨ Areópago mbɨte pe, jare jei chupe reta: --Cuimbae Atenas pegua reta, aecha ma pe reta pemboete yae co tumpa reta. 23 Echa aguata rambueve tenta rupi, amae jocuae pemboete vae reta re, jare aecha metei pemboetearenda, jare jese oyecuatía oi corai: Tumpa mbaeti yaicuaa vae. Jocorai oyecuatía oi. Jae rambue tamombeu peve pe reta mbaeti peicuaa reve pemboete vae --jei--. 24 Tumpa oyapo ɨvɨ jare opaete oi pɨpe vae. Jae co ara jare ɨvɨ iYa. Jae mbaeti oico ñamboetearenda ñande yayapo vae reta pe. 25 Tumpa mbaeti etei oeca ɨvɨ pegua reta omee vaera mbae chupe. Echa jae etei co omee ñandeve tecove, jare ñandepɨtu, jare opaete mbaembae --jei chupe reta--. 26 Jare Tumpa oyapo metei cuimbae, jare opaete ɨvɨ pegua reta iñemoña reta co. Jocorai Tumpa oyapo, jae reta yogüɨreco vaera opaete ɨvɨ iárambue. Tumpa etei co omee quirai yave tenta pegua reta yogüɨreco vaera, jare omboyaoyao ɨvɨ chupe reta yogüɨreco teetee vaera --jei Pablo--. 27 Opaete cuae Tumpa oyapo, ɨvɨ pegua reta oeca vaera Tumpa, jare güɨramoi ovae vaera iyeupe. Echa añetete jae mbaeti mombɨrɨ oi ñaneavo güi. 28 Jese yaicove jare ñamɨi, yaico vaera. Jare jocorai vi amogüe pepɨte pe oi vae jei oicuatiagüe pe: Echa jese yaico --jei, jei--. 29 Jare Tumpa omee ñandeve tecove rambue, mbaeti icavi ñañemongueta vaera Tumpa co jae oro pegua, ani corepoti pegua, ani ita pegua. Echa cuimbae reta oyapo cuae nunga iñemongueta ae ñavo rupi. 30 Aracae ɨvɨ pegua reta mbaeti oicuaa rambue, Tumpa omaeño jese reta. Erei añave jae oyócuai opaete ɨvɨ pegua reta oeya vaera iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae --jei chupe reta--. 31 Echa Tumpa oiparavo ma metei ara ojaauca vaera oyavɨ mbae reve ɨvɨ pegua reta jocuae cuimbae jae oiparavo vae pe. Jare cuae oicuauca opaete ɨvɨ pegua reta pe. Echa Tumpa omoingove ye jocuae oiparavo vae güeru omanogüe vae reta ipɨte güi --jei. 32 Jare oendu reta yave oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi vae regua, amogüe vae oyóyai. Erei iru vae reta jei Pablo pe: --Royeapɨsaca yeta nderé iru ara cuae re. 33 Jayave Pablo oeya reta. 34 Erei amogüe vae güɨrovia Tumpa iñee, jare oñemoiru Pablo ndive. Cuae reta ipɨte pe ñogüɨnoi metei Areópago pegua Dionisio jee vae, metei cuña Dámaris jee vae, jare iru vae reta.

Hechos 18

1 Cuae jaɨcue rupi Pablo ojo Atenas güi tenta Corinto pe. 2 Jare oñovae joco pe metei judío Aquila jee vae ndive. Jae co Ponto pegua. Cuae judío ou ramo ovae Italia güi jembireco Priscila jee vae ndive. Echa mburuvicha guasu Claudio jee vae oyócuai opaete judío reta yogüɨraja vaera Roma güi. Jayave Pablo opou ipɨri. 3 Jare Pablo oicatu oyapo Aquila iparavɨquɨ. Jae rambue Pablo opɨta jae reta ndive, jare oparavɨquɨ pave reta. Jae reta co o reta carpa pegua iyapoa. 4 Jare mbutuu iara ñavo Pablo oyoaca judío reta itupao pe. Cuae oyapo, judío reta jare griego reta güɨrovia vaera. 5 Jare Silas jare Timoteo yogüeru ovae yave Macedonia güi, Pablo oñemoembiapo yae omombeu Tumpa iñee. Omombeu judío reta pe Jesús co jae Cristo. 6 Erei judío reta oyovaicho jae ndive, jare jei reta icavi mbae vae icotɨ. Jae rambue Pablo omotumo jemimonde, jare jei chupe reta: --Pecañɨteita co, jare pe retaño penoita teco. Che mbaeti ma anoi teco. Añave güive ajata amombeu judío mbae vae reta pe --jei. 7 Jayave ojo joco güi cuimbae Justo jee vae jo pe. Cuae cuimbae omboete Tumpa, jare jae jo oi judío reta itupao iyɨpɨ pe. 8 Jare judío reta itupao pegua reta itenondegua Crispo jee vae jare opaete jo pegua reta güɨrovia ñandeYa re. Jare jeta Corinto pegua reta oendu Pablo omombeu vae yave, güɨrovia jare oñembobautizauca. 9 Jare ñandeYa jei Pablo pe pɨtu yave ique pe: --Agüɨye equɨye. Nemiari jare agüɨye nequirii. 10 Echa che ai nde ndive, jare ngaraa quia ipuere nderé, oyapo vaera icavi mbae vae ndeve. Echa oime jeta cheré güɨrovia vae reta cuae tenta pe --jei. 11 Jare Pablo opɨta joco pe metei año jare seis yasɨ, jare omombeu Tumpa iñee tenta pegua reta pe. 12 Erei Galión jee vae oico mburuvicha ɨvɨ Acaya pegua yave, judío reta oyovaicho metei rami Pablo ndive, jare güɨraja mburuvicha oporojaaa pe 13 jare jei reta: --Cuae cuimbae omboe yave tenta pegua reta omboete vaera Tumpa, mbaeti omboe mboroócuai pe oyecuatía oi vae rupi. 14 Jare Pablo omoeta ma yave iñee, Galión jei judío reta pe: --Judío reta, cuae cuimbae oyapo yave icavi mbae vae pecotɨ, ani jeco pochɨ yave, icavita tei ayeapɨsaca vaera peré. 15 Erei peipota yave ajaa vaera ñee reta re, tee reta re, jare peporoócuai re, ngaraa ayeapɨsaca peré. Pe reta etei pepuere pejaa. Echa che mbaeti aipota ajaa cuae nunga re --jei chupe reta. 16 Jayave Galión omondo reta oporojaaa güi. 17 Jayave griego reta oipɨɨ judío reta itupao pegua itenondegua Sóstenes jee vae, jare ocua jese mburuvicha oporojaaa jóvai. Erei Galión mbaeti etei oñemambeco jese. 18 Jare cuae güire Pablo opɨta vɨteri jeta ara joco pe. Jayave ojo oporogüɨrovia vae reta güi, jare oasa ɨ guasu rupi Siria cotɨ Priscila jare Aquila jupíe. Jare tenta Cencrea pe Pablo oñapiuca iñaca. Echa tenonde yave jei Tumpa pe oyapota mbae chupe ndei oñapiuca ye iñaca mbove. 19 Jare yogüɨraja ovae yave tenta Efeso pe, Pablo oeya Priscila jare Aquila. Jayave oique judío reta itupao pe, jare oyoaca judío reta ndive. 20 Jare judío reta omoñera yave opɨta vaera joco pe, mbaeti oipota. 21 Jare ojota ma yave chugüi reta, jei: --Ajata co Jerusalén pe, ayapo vaera arete outa vae. Erei Tumpa oipota yave, tayu ye pepɨri --jei. Jayave ojo ɨ guasu rupi Efeso güi. 22 Jare ojo ovae yave Cesarea pe, ojo oyapo maraetei oporogüɨrovia vae reta pe. Jayave ojo joco güi Antioquía pe. 23 Jare mbovɨ ara joco pe oi güire, ojo opaete tenta Galacia jare Frigia pegua reta pe omoatangatu vaera opaete oporogüɨrovia vae reta. 24 Jare ou Efeso pe metei judío Alejandría pegua Apolos jee vae. Cuae cuimbae ipuere imiari cavi, jare oicuaa cavi Tumpa iñee oyecuatía oi vae. 25 Cuae cuimbae oñemboe ma ñandeYa iporomboe re. Jatangatu yae, jare imiari jare oporomboe jaecavi ñandeYa re. Erei oicuaa moromboe Juan oporombobautizase jese vaeño. 26 Jae omboɨpɨ imiari oquɨye mbae reve judío reta itupao pe. Erei Priscila jare Aquila oendu yave jeigüe, güɨraja jo pe, jare omboe cavi quirai yaico vaera Tumpa cotɨ vae re. 27 Jare Apolos oipota ojo yave Acaya pe, oporogüɨrovia vae reta omoatangatu jese, jare oicuatía reta metei tupapire oporogüɨrovia vae reta pe, omboresive cavi reta vaera Apolos. Jare jae ojo ovae yave joco pe, omborɨ yae jocuae Tumpa ipɨacavi jeco pegua oporogüɨrovia vae reta. 28 Jae imiari mbaepuere reve, jare omoamɨri judío reta tenta pegua reta jovaque. Echa oechauca chupe reta Tumpa iñee oyecuatía oi vae pe Jesús co jae Cristo.

Hechos 19

1 Apolos Corinto pe oi rambueve, Pablo ou ovae Efeso pe, opa güire oguata opaete tenta cuaraɨ oea cotɨ ñogüɨnoi vae reta rupi. Jare Efeso pe oñovae amogüe oporogüɨrovia vae reta ndive. 2 Jare Pablo oparandu chupe reta: --¿Ou pa Espíritu Santo peve peporogüɨrovia yave? Jae reta jei chupe: --Mbaeti etei roicuaa Espíritu Santo ou vae regua. 3 Jayave Pablo oparandu ye chupe reta: --¿Mbae nunga moromboe re pa peñembobautizauca? Jare jae reta jei chupe: --Juan iporomboe re roñembobautizauca. 4 Jayave Pablo jei chupe reta: --Juan ombobautiza tenta pegua reta, oeya yave iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae. Jare jei chupe reta güɨrovia vaera outa jaɨcue vae re. Cuae oipota jei Jesús re. Jesús co jae Cristo --jei--. 5 Jare cuae oendu yave, oñembobautizauca ñandeYa Jesús jee re --jei chupe reta. 6 Jayave Pablo oñono ipo jese reta, jare ou chupe reta Espíritu Santo, jare jae reta imiari ambué vae iñee pe, jare omombeu reta Tumpa iñee. 7 Jare cuae cuimbae reta oupitɨ doce rupi. 8 Jayave Pablo ojo judío reta itupao pe, jare imiari oquɨye mbae reve. Jare mboapɨ yasɨ oyoaca judío reta ndive Tumpa iporoocuaia re. 9 Erei amogüe ipɨatanta jare mbaeti oipota güɨrovia, jare jei reta ñee icavi mbae vae tenta pegua reta jovaque oporogüɨrovia vae reta iporogüɨrovia cotɨ. Jayave Pablo ojo chugüi reta, jare güɨraja jae ndive oporogüɨrovia vae reta, jare oyoaca ara ñavo Tiranno jo tuicha vae pe. 10 Jare jocorai oyapo mócoi año. Jae rambue opaete judío jare griego Asia pegua reta oendu ñee ñandeYa Jesús regua. 11 Jare Tumpa oyapo mɨacañɨ tuicha vae reta Pablo rupi. 12 Echa iru vae reta güɨraja yave mbaembae Pablo omonde vae imbaerasɨ vae reta pe, imbaerasɨ vae reta ocuera, jare aña reta yogüɨraja oya jese vae reta güi. 13 Jayave amogüe judío reta omboɨpɨ tei oeni ñandeYa Jesús jee aña reta oya jese vae reta re. Cuae nunga judío reta oguata opaete que rupi omondo aña reta oya jese vae reta güi. Jae reta jei: --Poócuai Jesús Pablo omombeu vae jee re. 14 Jare metei judío Esceva jee vae güɨnoi siete taɨ reta. Esceva co jae metei sacerdote reta itenondegua. Jare cuae cuimbae taɨ reta vi jocorai jei aña pe. 15 Erei aña jei chupe reta: --Che aicuaa co Jesús, jare aicuaa catu quia co jae Pablo. Erei ¿quia pa co pe reta? 16 Jare jocuae cuimbae aña oya jese vae oepeña reta, jare omoamɨri. Omonandi jare ombopere. Jare jae reta otecuarai jocuae o güi. 17 Jare cuae jeracua opaete judío jare griego Efeso pegua reta pe. Jae rambue opareve oquɨye, jare omboete ñandeYa Jesús jee. 18 Jare jeta oporogüɨrovia vae reta yogüeru omombeu jeco icavi mbae vae oeya ma vae regua. 19 Jare jeta ipaye vae reta güeru itupapire reta, jare oapɨ opaete vae jovaque. Jare cuae tupapire reta jepɨ oyepapa yave, oupitɨ cincuenta mil corepoti ti vae. 20 Echa Tumpa iñee mombɨrɨ rupi ma oñemoai, jare mbaepuere tuicha vae güɨnoi. 21 Cuae jaɨcue rupi Pablo oñemongueta ojo vaera Macedonia jare Acaya rupi Jerusalén pe. Jare jae jei: --Joco güi ajata vi co Roma pe. 22 Jayave omondo Macedonia cotɨ mócoi imborɨa reta Timoteo jare Erasto jee vae. Erei jae opɨta ye mbovɨ ara Asia pe. 23 Jare jocuae ara reta pe oi tecorai oporogüɨrovia vae reta iporogüɨrovia re. 24 Echa metei cuimbae Demetrio jee vae omondɨcui corepoti, jare oyapo tupao-raanga michi vae corepoti pegua reta. Efeso pegua reta omboete itumpa-raanga Diana jee vae cuae nunga tupao-raanga michi vae pe. Jare Demetrio omboepɨ cavi omborɨ oyapo vae reta pe. 25 Cuae cuimbae omboatɨ omborɨ oyapo vae reta jare iru cuae nunga mbaravɨquɨ oyapo vae reta, jare jei chupe reta: --Cuimbae reta, peicuaa catu co cuae mbaravɨquɨ güi ñamongana yaicocatu vaera. 26 Jare peecha jare peendu ma quirai cuae Pablo omboyerova jeta vae Efeso pe jare opaete seri Asia rupi jae iporomboe pe. Echa jae jei mbaembae cuimbae reta omojaanga oyapo vae mbaeti co tumpa reta --jei--. 27 Jare güɨramoi tenta pegua reta güɨroɨrota cuae ñandeparavɨquɨ. Jare güɨramoi güɨroɨrota vi tumpa cuña oñemboete vae Diana itupao, jare ngaraa ma quia omboete. Echa añave opaete Asia pegua reta jare opaete ɨvɨ pegua reta omboete --jei chupe reta. 28 Cuae oendu reta yave, pochɨ yae, jare iñeeata reve jei: --Oñemboete yae co Diana Efeso pegua. 29 Jare tecorai oñemoai opaete tenta rupi. Jare jeta vae metei rami osɨi tenta pegua reta oñuvangaa pe. Jare oipɨɨ güɨraja joco pe Pablo iguatairu reta Gayo jare Aristarco. Cuae reta co Macedonia pegua. 30 Jayave Pablo oipota tei oique tenta pegua reta yatɨ ñogüɨnoia pe. Erei oporogüɨrovia vae reta mbaeti omaeño jese. 31 Jare amogüe Asia pegua mburuvicha Pablo ndive oyopocuaa vae reta omondo omombeu Pablo pe agüɨye vaera ojo tenta pegua reta oñuvangaa pe. 32 Jare opaete yatɨ vae reta iñeeata, erei mbaeti oyovaque iñee reta. Tecorai tuicha vaeño oyapo reta. Echa jeta joco pe ñogüɨnoi vae reta mbaeti oicuaa maera ra oñemboatɨ joco pe. 33 Jayave judío reta omoaña jenonde Alejandro jee vae yatɨ vae reta ipɨte güi, iñee omoe vaera. Jayave Alejandro omopúa ipo omoquirii vaera tei. Echa oipota tei imiari tenta pegua reta pe, agüɨye vaera jae reta omboeco judío reta. 34 Erei yatɨ vae reta oicuaa yave jae co judío, opaete metei rami mócoi ora seri iñeeata reve jei: --Oñemboete yae co Diana Efeso pegua. 35 Jayave tenta pegua reta juvicha omoquirii yatɨ vae reta, jare jei chupe reta: --Cuimbae Efeso pegua reta. Diana co jae tumpa cuña oñemboete yae vae. Cuae tenta pegua reta oñangareco Diana itupao re. Jare oñangareco vi ita Diana echa vae Júpiter güi ou vae re. Opaete vae oicuaa cuae --jei--. 36 Jayave mbaeti quia ipuere cuae oicuacu rambue, icavi co pequirii vaera, agüɨye vaera mbae peyapo peñemongueta mbae reve. 37 Echa peru cuae cuimbae reta cuae pe, yepe tei mbaeti mbae oñomi ñandetupao güi, jare mbaeti vi jei mbae icavi mbae vae ñanetumpa cuña cotɨ --jei chupe reta--. 38 Demetrio jare imborɨa reta oipota yave oñeapo quia re, oime mburuvicha reta ñogüɨnoi oyeapɨsaca vaera jese reta. 39 Erei peipota yave peñeapo iru mbae re, mburuvicha reta oyapocavita, oñemboatɨ yave --jei chupe reta--. 40 Echa güɨramoi mburuvicha reta ñanemboecota yayapo vae re. Oñemongueta teita yaipota ñañoraro jae reta ndive. Echa mbaetita yaicuaa mbae ra yaeta chupe reta, jae reta oparandu ñandeve yave maera ra yayapo cuae tecorai --jei. 41 Jare tenta pegua reta juvicha cuae jei güire, opa omondo yatɨ vae reta.

Hechos 20

1 Opa ma tecorai yave, Pablo oeni oporogüɨrovia vae reta. Jayave opa omboaracuaa reta yave, oicuava jare ojo chugüi reta Macedonia cotɨ. 2 Jare oguata opaete jocuae tenta reta rupi omboaracuaa cavi reve oporogüɨrovia vae reta. Jayave ojo ovae ɨvɨ Grecia pe. 3 Jare opɨta joco pe mboapɨ yasɨ. Jare ɨ guasu rupi ojota yave joco güi Siria cotɨ, judío reta oñomboemboe oyapo vaera icavi mbae vae chupe. Jae rambue Pablo jei ojota Macedonia rupi. 4 Jare yogüɨraja jae jupíe Sópater Berea pegua, Aristarco jare Segundo Tesalónica pegua reta, Gayo Derbe pegua, Timoteo, jare Tíquico jare Trófimo Asia pegua reta. 5 Cuae reta yogüɨraja orerenonde, jare oreraro Troas pe. 6 Erei arete mbɨyape ovu mbae vae pegua oasa yave, ore rojo ɨ guasu rupi Filipos güi, jare cinco ara pe rojo rovae Troas pe. Joco pe roñovae iru reta ndive, jare ropɨta joco pe siete ara. 7 Jare semana iara tenondegua vae pe oporogüɨrovia vae reta oñemboatɨ tembíu omboyao vaera oyoupe. Jayave Pablo pɨareve pe ojota rambue, ipɨare catu imiari chupe reta. 8 Jare jeta tembipe ñogüɨnoi jocuae o ɨvate vae pe yatɨ ñogüɨnoia pe. 9 Jare jocuae o co mboapɨa ɨvate. Jare metei cunumi Eutico jee vae oguapɨ oi ventana pe, jare tanta oque oi. Jare Pablo jecuae imiari oi rambueve, cunumi oque oi rambue, oa joco güi icatu cotɨ ɨvɨ pe. Jare iru vae reta yogüɨraja oupi yave, oecha omano ma. 10 Jayave Pablo ogüeyɨ jare oñaɨvɨ cunumi iárambue. Jayave oicuava jare jei: --Agüɨye pepɨatɨtɨ. Oicoveño co oi. 11 Jayave Pablo oyeupi ye, jare joco pe ñogüɨnoi vae reta omboyao oyoupe tembíu, jare ocaru reta. Jayave Pablo icoe imiari. Jayave ojo chugüi reta. 12 Jare joco pe yatɨ vae reta güɨraja cunumi oicove ye vae, jare ipɨacatu yae reta. 13 Jare ore rani rojo roasa ɨ guasu rupi tenta Asón pe. Roipota roñovae Pablo ndive joco pe, jae jei rami. Echa jae oipota ojo ɨvɨ rupi. 14 Jare roñovae yave jae ndive Asón pe, Pablo oyeupi buque pe, jare rojo pave ɨvɨ Mitilene pe. 15 Jare joco güi rojo ye ɨ guasu rupi, jare pɨareve pe rojo rovae ɨvɨ Quío jóvai. Pɨareve pe rojo rovae ɨvɨ Samos pe. Jayave ropɨta ɨvɨ Trogilio pe, jare pɨareve pe rojo rovae tenta Mileto pe. 16 Pablo iquɨreɨ oasa güɨrae Efeso güi, agüɨye vaera oñemboavai Asia pe. Echa jae iñangueco yae oi vaera Jerusalén pe Pentecostés iara pe, ipuere yave. 17 Jayave Mileto güi Pablo omondo Efeso pe oeniuca oporogüɨrovia vae reta itenondegua reta. 18 Jare jae reta yogüeru ovae yave Pablo oia pe, jae jei chupe reta: --Pe reta peicuaa catu co quirai aico pe reta ndive tenonde ete Asia pe ayu güive. 19 Ayeócuai ñandeYa pe añemomichi reve jare ayaeo reve. Judío reta chemboavai yae. Echa jecuaeño iquɨreɨ reta oyapo icavi mbae vae cheve --jei--. 20 Mbaeti aipoɨu amombeu vaera peve opaete icavi pevegua vae. Jare pomboe jeta vae ipɨte pe jare pero rupi vi. 21 Jare amombeu judío reta jare judío mbae vae reta pe oeya vaera iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae jare oyerova vaera Tumpa cotɨ, jare güɨrovia vaera ñandeYa Jesucristo re --jei chupe reta--. 22 Jare añave aja Jerusalén cotɨ, metei tembipɨɨ oyereraja rami. Jare mbaeti aicuaa mbae ra oyeapota cheve joco pe --jei--. 23 Erei tenta ñavo pe Espíritu Santo omombeu cheve iru vae reta cheñonota co tembipɨɨrɨru pe jare aiporarata. 24 Erei mbaeti aquɨye. Mbaeti etei añemongueta ayeepɨ vaera. Jaeño aipota amboapɨ cheguata Tumpa cotɨ vae ayerovia reve. Aipota ayapo mbaravɨquɨ ñandeYa Jesús omee cheve vae. Echa jecuaeño aipota amombeu iru vae reta pe ñee icavi vae Tumpa ipɨacavi regua --jei Pablo chupe reta--. 25 Amombeu ma pepɨte rupi Tumpa iporoocuaia regua, jare añave aicuaa catu co pe reta ngaraa ma cherecha ye. 26 Jae rambue añave amombeu peve che mbaeti etei co anoi teco pecotɨ --jei--. 27 Echa mbaeti etei aipoɨu amombeu vaera peve opaete Tumpa jei vae. 28 Jae rambue peñeandu, jare peñangareco opaete oporogüɨrovia vae reta re, metei vecha reta iñangarecoa vecha reta re oñangareco rami. Echa Espíritu Santo co peparavo peñangareco vaera jese reta. Jare pemombeu Tumpa iñee ñandeYa re güɨrovia vae reta pe, metei vecha reta iñangarecoa vecha reta omongaru rami. Echa ñandeYa oepɨ reta jae jugüɨ ae pe --jei--. 29 Che aicuaa catu co che aja ma yave, yogüeruta pepɨte pe iru vae reta. Cuae reta oyapota icavi mbae vae oporogüɨrovia vae reta pe, aguarañaɨmba jou vecha reta rami --jei--. 30 Jare pepɨte güi etei oimeta cuimbae moromboe pochɨi vae re oporomboeta vae reta. Cuae reta güɨrajata jae reta ndive oporogüɨrovia vae reta. 31 Jae rambue peñeandu, jare pemaendúa quirai cheyaeo reve pomboaracuaa vae re. Mboapɨ año ma jocorai ayapo, ara rupi jare pɨtu rupi --jei--. 32 Añave ayerure Tumpa pe oñangareco vaera peré, jare aeya pe reta ndive iñee ipɨacavi regua. Echa cuae ñee ipuere pemomɨrata jare omee peve pembaera opaete jocuae iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta ndive --jei Pablo--. 33 Mbaeti aipota anoi iru vae icorepoti, ioro, jare jemimonde. 34 Pe reta peicuaa catu co quirai chepo pe etei aparavɨquɨ, mbaembae oata cheve vae anoi vaera, jare amee vaera cheiru reta pe --jei--. 35 Opaete rupi aicuauca ma peve quirai icavi co yaparavɨquɨ vaera, ñamborɨ vaera mbae oata chupe vae reta. Ñanemaendúa ñandeYa Jesús etei jei vae re. Echa jae jei: Tumpa omboyerovia yaeta mbae omeeiño vae mbae omboresive vae güi --jei, jei Pablo. 36 Jare cuae opa ma jei yave, Pablo oyeatɨca jare oyerure Tumpa pe opaete jae reta ndive. 37 Jayave opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta oyaeo, jare oicuava reta Pablo jare oiyurupɨte reta. 38 Jare jae reta ipɨatɨtɨ yae, Pablo jei chupe reta ngaraa ma oecha ye rambue. Jayave jae reta yogüɨraja jae jupíe buque pe.

Hechos 21

1 Jare rojo ma yave chugüi reta, roasa isɨmbi ɨ guasu rupi tenta Cos pe. Jare pɨareve pe roasa tenta Rodas pe. Jayave joco güi roasa tenta Pátara pe. 2 Jare rovae joco pe buque ojota Fenicia pe vae. Jayave royeupi pɨpe, jare rojo. 3 Jare Chipre roecha oreasu cotɨ, jare roasa. Jare jecuae rojo Siria cotɨ, jare rojo rovae tenta Tiro pe. Echa joco pe buque oeyata ivoɨta. 4 Jare roñovae oporogüɨrovia vae joco pegua reta ndive, jare ropɨta joco pe siete ara. Jare jae reta Espíritu Santo rupi jei Pablo pe agüɨye vaera ojo Jerusalén pe. 5 Jocuae ara reta oasa yave, rojo tenta güi, jare opaete oporogüɨrovia vae reta jembireco reta jare imichia reta ndive oremoiru. Jayave royeatɨca ɨ guasu jembeɨ pe royerure Tumpa pe. 6 Jayave roñocuava güire jae reta ndive, royeupi buque pe, jare jae reta yogüɨraja ye tenta pe. 7 Jayave Tiro güi rojo rovae tenta Tolemaida pe. Jare joco pe royapo maraetei oporogüɨrovia vae reta pe, jare ropɨta jae reta pɨri metei ara. 8 Pɨareve pe rojo chugüi reta Pablo jupíe Cesarea pe, jare joco pe roique ropɨta Felipe ñee icavi vae omombeu vae jo pe. Jae co jocuae siete vae güi metei. 9 Cuae cuimbae güɨnoi irundɨ tayɨ Tumpa iñee omombeu vae. Cuae irundɨ reve ndei omenda. 10 Jare ropɨta joco pe mbovɨ ara. Jare Tumpa iñee omombeu vae Agabo jee vae ou Judea güi. 11 Jare jae ou ore roia pe, jare oequi Pablo icuacuaa. Jayave oñeapɨti ipɨ rupi jare ipo rupi jare jei: --Cuae jei Espíritu Santo: Corai Jerusalén pe judío reta oñapɨtita cuae cuacuaa iya, jare omoeterenga retata judío mbae vae reta pe --jei, jei Agabo. 12 Cuae roendu yave, ore jare joco pegua reta romoñera tei Pablo agüɨye vaera ojo Jerusalén pe. 13 Erei Pablo jei: --¿Maera pa peyaeo jare chembopɨatɨtɨ? Echa mbaeti aipoɨu añeapɨti vaera Jerusalén pe. Mbaeti vi aipoɨu amano vaera joco pe ñandeYa Jesús jeco pegua --jei. 14 Jayave mbaeti ye oremiari chupe cuae re, jae mbaeti oñemaeño oreve rambue. Jayave roe: --Toyeapo ñandeYa jemimbota. 15 Jare jocuae ara reta oasa yave, royupavo rojo Jerusalén cotɨ. 16 Jare yogüɨraja vi orerupíe Cesarea güi amogüe oporogüɨrovia vae joco pegua reta. Ojo vi jae reta jupíe Chipre pegua Mnasón jee vae. Echa ropɨtata Mnasón jo pe. Cuae Mnasón tenonde voi güɨrovia Jesús re. 17 Jare rojo rovae yave Jerusalén pe, oporogüɨrovia vae reta oremboresive oyerovia reve. 18 Jayave pɨareve pe Pablo ojo ore ndive opou Jacobo pɨri. Jare opaete oporogüɨrovia vae reta itenondegua reta oñemboatɨ joco pe. 19 Jare opa ma maraetei oyapo yave, Pablo omombeu chupe reta quirai jae oparavɨquɨ judío mbae vae reta ipɨte rupi, jare quirai Tumpa jeta mbaembae oyapo chupe reta. 20 Jae reta oendu yave, omboete Tumpa. Jayave jei reta Pablo pe: --Orerɨvɨ, reicuaa ma quirai jeta yae judío reta güɨrovia ma co Jesús re, jare opaete jae reta oñemoatangatu yae mboroócuai re. 21 Erei jeracua chupe reta quirai nde remboe opaete judío judío mbae vae reta ipɨte rupi ñogüɨnoi vae reta agüɨye vaera oyapo Moisés iporoócuai. Echa jeracua quirai nde rere chupe reta agüɨye vaera omocircuncidauca taɨ reta, jare agüɨye vaera oyapo ñandereco --jei reta Pablo pe--. 22 ¿Mbae pa yayapota? Oñemboatɨta co jeta vae. Echa jae reta oicuaata nde reyu ma co cuae pe. 23 Jae rambue eyapo cuae roeta ndeve vae. Oime cuae pe ñogüɨnoi irundɨ cuimbae tenonde yave güɨrocuavee mbae oyapota Tumpa pe vae. 24 Eraja cuae cuimbae reta jare eyetɨo Tumpa cotɨ mboroócuai jei rami jae reta ndive, jare emboepɨ iñaca oñeapiuca reta vaera. Jayave opaete vae oicuaata mbaeti añete nereracua chupe reta vae. Echa jae reta oicuaata nde vi co reyapo reico mboroócuai --jei reta--. 25 Erei yaicuatía ma judío mbae vae oporogüɨrovia vae reta pe agüɨye vaera oyapo mboroócuai. Jaeño agüɨye tou reta soo tumpa-raanga pe oñererocuavee vae, jare soo jugüɨ reve, jare maemɨmba oyeyuvɨ vae isoo, jare agüɨye toyapo aguasa --jei reta. 26 Jayave Pablo ojo jocuae cuimbae reta jupíe, jare pɨareve pe oyetɨo Tumpa cotɨ mboroócuai jei rami jae reta ndive, jare oique Tumpa jo pe omombeu mbae ara pe opata oyetɨo. Echa jocuae ara metei ñavo omeeta mbota. 27 Jare cuae güire siete ara opata ma yave, judío Asia pegua reta oecha Pablo Tumpa jo pe, jare oyapo reta tecorai jeta vae ndive. Jayave oipɨɨ reta Pablo, 28 jare iñeeata reve jei: --Cuimbae Israel pegua reta, oremborɨ. Cuae cuimbae oporomboe opaete que rupi opaete iru vae reta oyovaicho vaera ñande ndive, mboroócuai ndive, jare cuae Tumpa jo ndive. Jare jae güeru griego reta güɨroique Tumpa jo pe, jare jocorai omonguɨauca cuae o Tumpa oi pɨpe vae --jei reta. 29 Echa tenonde yave oecha reta tenta pe Efeso pegua Trófimo jee vae Pablo ndive. Jare oñemongueta tei Pablo güɨroique jocuae cuimbae Tumpa jo pe. 30 Jare opaete tenta pegua reta pochɨ. Jae rambue oñemboatɨ reta, jare oipɨɨ reta Pablo ombotɨrɨrɨ Tumpa jo güi icatu pe. Jare jupiveiño Tumpa jo iñangarecoa reta oñoquenda onque reta. 31 Jayave yatɨ vae reta oipota tei oyuca Pablo. Erei jeracua sundaro reta juvicha pe opaete Jerusalén pegua reta oyapo ñogüɨnoi tecorai. 32 Jare jupiveiño jae osɨi ou yatɨ vae reta cotɨ sundaro reta jare cien sundaro vae juvicha reta ndive. Jare tenta pegua reta oecha yave sundaro reta jare juvicha, mbaeti ma ocua Pablo re. 33 Jayave sundaro reta juvicha ojo Pablo cotɨ jare oipɨɨ. Oyócuai sundaro reta oñapɨti vaera mócoi cadena pe. Jayave oparandu quia ra co jae jare mbae ra co oyapo. 34 Amogüe tenta pegua reta iñeeata, erei mbaeti oyovaque iñee reta. Jare tecorai jeco pegua sundaro reta juvicha mbaeti ipuere oicuaa mbae ra añete vae. Jae rambue oyócuai sundaro reta güɨraja vaera Pablo jae reta yogüɨrecoa pe. 35 Jare oyeupi ñogüɨnoi yave sundaro reta yogüɨrecoa pe, sundaro reta ovoɨ güɨraja Pablo, yatɨ vae reta oipota oipɨɨ rambue. 36 Echa opaete yatɨ vae reta yogüɨraja sundaro reta jaɨcue, jare iñeeata reve jei: --Tomano jocuae cuimbae. 37 Jare sundaro reta güɨroiqueta ma yave yogüɨrecoa pe, Pablo jei sundaro reta juvicha pe: --¿Remaeñota pa mbae jae ndeve? Jae jei Pablo pe: --¿Reicuaa pa griego iñee? 38 Carambué yave metei Egipto pegua omboemboe cuatro mil oporoyuca vae reta oñoraro vaera mburuvicha reta ndive, jare güɨraja ñuu pe. ¿Nde pa co jae jocuae Egipto pegua? --jei. 39 Jayave Pablo jei chupe: --Che co jae metei judío Tarso pegua. Jocuae tenta oi Cilicia pe, jare tuicha co. Emaeño tachemiari tenta pegua reta pe --jei. 40 Jayave sundaro reta juvicha jei Pablo pe imiari vaera. Jayave Pablo oñemboɨ oyeupi oia pe, jare omopúa ipo tenta pegua reta cotɨ. Jare opaete vae quirii yave, Pablo imiari chupe reta hebreo iñee pe. Jei chupe reta:

Hechos 22

1 --Cherɨvɨ reta jare cherɨqueɨ reta, peyeapɨsaca che jaeta peve cheyee vae re. 2 Jare tenta pegua reta oendu yave jae imiari chupe reta hebreo iñee pe, opareve quirii ngatu. Jayave Pablo jei chupe reta: 3 --Che co jae metei judío. Aa Tarso Cilicia pegua pe, erei acuacuaa cuae tenta pe. Gamaliel chemboe cavi ñanetenondegua reta iporoócuai re. Che aipota yae ayapo Tumpa jeigüe, opaete pe reta añave peipota rami --jei--. 4 Che ayapo icavi mbae vae opaete Jesús re güɨrovia reve yogüɨreco vae reta pe. Jare aipɨɨ amoingueuca tembipɨɨrɨru pe cuimbae reta jare cuña reta. Ayucauca vi amogüe vae --jei Pablo--. 5 Sacerdote tenondegua jare opaete tenta pegua reta itenondegua reta ipuere omombeu peve cheregua. Jae reta oicuatía omee cheve tupapire araja vaera iru judío reta pe. Jayave aja Damasco cotɨ, aipɨɨ vaera tei Jesús re güɨrovia vae joco pe ñogüɨnoi vae reta, jare aru vaera tei Jerusalén pe, aiporarauca vaera tei chupe reta --jei--. 6 Erei che coiño ma Damasco güi aja yave, cuaraɨ ara mbɨte rupi yave, güɨramoiño metei tembipe tuicha vae ara güi oesape cheré. 7 Jare aa ɨvɨ re, jare aendu metei ñee jei cheve: Saulo, Saulo, ¿maera pa reyapo icavi mbae vae cheve? 8 Jayave che jae: ¿Quia pa co nde, cheYa? Jayave jae jei cheve: Che co jae Jesús Nazaret pegua. Nde reyapo icavi mbae vae cheve --jei, jei Pablo--. 9 Jare che ndive ñogüɨnoi vae reta oecha co tembipe, jare oquɨye reta. Erei mbaeti oendu mbae jei jocuae imiari cheve vae. 10 Jayave che aparandu: ¿Mbae pa ayapota, cheYa? Jare ñandeYa jei cheve: Epúa ecua Damasco pe, jare joco pe amombeucata ndeve opaete mbae roocuaita jese vae --jei, jei--. 11 Jayave che ndive ñogüɨnoi vae reta chepoco chereraja chererovae Damasco pe. Echa mbaeti etei chepuere amae, jocuae tembipe oesape yae cheré vae jeco pegua --jei--. 12 Jare oico joco pe metei cuimbae Ananías jee vae. Jae omboete Tumpa mboroócuai oyapo reve, jare opaete judío joco pe yogüɨreco vae reta imiari cavi jese. 13 Jae ou chepɨri. Oñemboɨ cheɨque pe jare jei: Saulo, nde co jae cherɨvɨ. Emae ye. Jare jupiveiño chepuere amae, jare aecha Ananías joco pe oi --jei Pablo--. 14 Jayave jae jei cheve: Ñanetenondegua reta iTumpa ndeparavo, reicuaa vaera jae jemimbota, jare reecha vaera jocuae jupi vae, jare reendu vaera iñee. 15 Echa remombeuta co jesegua opaete ɨvɨ pegua reta pe. Remombeuta chupe reta reecha jare reendu vae --jei, jei--. 16 ¿Maera pa añave rearo rei? Epúa eñembobautizauca reyerure reve chupe, nembaeyoa reta oñemboai vaera --jei, jei Pablo--. 17 Jayave ayu ye Jerusalén pe, jare ayerure ai rambueve Tumpa jo pe, chequera. 18 Jare aecha Jesús, jare jae jei cheve: Neangueco ecua ɨmambae Jerusalén güi. Echa ngaraa oipota güɨrovia nde remombeuta cheregua chupe reta vae --jei cheve, jei--. 19 Jayave che jae chupe: CheYa, jae reta oicuaa catu co quirai che ajase opaete judío reta itupao reta rupi añonouca vaera tembipɨɨrɨru pe jare ainupauca vaera nderé güɨrovia vae reta. 20 Jare oyuca reta yave Esteban nderegua omombeu vae, che vi ai joco pe, jare icavi cheve imano. Jare che añangareco oyuca vae reta jemimonde re --jae chupe, jei--. 21 Jayave jae jei cheve: Ecua. Echa che romondota mombɨrɨ judío mbae vae reta cotɨ --jei cheve, jei. 22 Jare Pablo cuae jei yave, tenta pegua reta mbaeti ma oipota oyeapɨsaca jese. Iñeeata reve jei reta: --Tomano jocuae cuimbae. Echa mbaeti icavi oico vaera --jei reta. 23 Jare iñeeata reta rambueve, ombovava jemimonde, jare ɨvɨcúi omombo ɨvate. 24 Jayave sundaro reta juvicha oyócuai sundaro reta güɨroique vaera Pablo jae reta yogüɨrecoa pe. Jare oyócuai vi oinupa reta vaera chicote pe oparandu chupe reve, oicuaa cavi vaera maera ra tenta pegua reta iñeeata jocorai icotɨ. 25 Erei sundaro reta oñapɨti yave tɨmasa pe, Pablo jei cien sundaro vae juvicha joco pe oi vae pe: --¿Jupi pa peinupa vaera metei romano mbaeti pejaa reve? 26 Cuae oendu yave, cien sundaro vae juvicha ojo sundaro reta juvicha pe jare jei chupe: --¿Mbae pa reyapota? Echa jocuae cuimbae metei romano co. 27 Jayave sundaro reta juvicha ou Pablo oia pe jare jei chupe: --Emombeu cheve, ¿Romano pa co nde? Jayave Pablo jei chupe: --Jae co. 28 Jayave sundaro reta juvicha jei ye chupe: --Che jeta yae amboepɨ ayeapo vaera romanora. Jayave Pablo jei chupe: --Erei che pɨpe voi aa. 29 Jayave yogüɨraja Pablo güi oparanduta tei chupe vae reta. Jare sundaro reta juvicha vi oquɨye, oicuaa yave jae romano co, oñapɨtiuca rambue. 30 Jare pɨareve pe sundaro reta juvicha oipota oicuaa cavi mbae re ra judío reta omboeco Pablo. Jae rambue oyora Pablo, jare oyócuai sacerdote reta itenondegua reta jare opaete iru mburuvicha reta oñemboatɨ vaera. Jayave güɨraja Pablo oñono jae reta jóvai.

Hechos 23

1 Jayave Pablo omae ngatu mburuvicha reta re jare jei: --Cherɨqueɨ reta, che jecuaeño aico cavi, chepɨa icavi anoi vaera Tumpa cotɨ. 2 Jayave sacerdote tenondegua Ananías jee vae oyócuai Pablo iyɨpɨ pe ñogüɨnoi vae reta ocua vaera iyuru re. 3 Jayave Pablo jei chupe: --Tumpa tocua nderé. Echa nde co jae ovapetea ti vae rami. Nde reguapɨ co rei chejaa vaera mboroócuai jei vae rupi. Erei reyavɨ mboroócuai. Echa reyócuai reta ocua vaera cheré --jei. 4 Jayave joco pe ñogüɨnoi vae reta jei chupe: --¿Maera pa nde rere ñee icavi mbae vae Tumpa isacerdote tenondegua pe? 5 Jayave Pablo jei: --Cherɨqueɨ reta, mbaeti aicuaa jae co sacerdote tenondegua. Echa oyecuatía oi: “Mbaetita rere ñee icavi mbae vae nderuvicha cotɨ” --jei. 6 Jare Pablo oecha yave amogüe jae reta saduceo reta jare amogüe fariseo reta, iñeeata reve jei mburuvicha reta ipɨte pe: --Cherɨqueɨ reta, che co jae metei fariseo, jare cheru vi co jae metei fariseo. Che arovia omanogüe vae reta oicove yeta co. Cuae jeco pegua pe reta chejaa pei --jei. 7 Jare cuae jei yave, oñemboyao oyougüi yatɨ vae reta, jare fariseo reta oyoaca saduceo reta ndive. 8 Echa saduceo reta jei omanogüe vae reta ngaraa ma oicove ye. Jei vi mbaeti co oi araɨgua jare espíritu. Erei fariseo reta güɨrovia oime co. 9 Jare oyoaca reta oyoupi. Jare opúa amogüe fariseo pegua mboroócuai re oporomboe vae reta jare jei: --Mbaeti etei ore rovae teco cuae cuimbae re. Güɨramoi metei espíritu ani araɨgua imiari chupe. Agüɨye yayovaicho Tumpa ndive --jei reta. 10 Jare jeiete oyoaca reta oyoupi yave, sundaro reta juvicha oñemongueta güɨramoi oyuca retata Pablo, jare oyócuai sundaro reta yogüeru vaera güɨraja Pablo jae reta ipɨte güi sundaro reta yogüɨrecoa pe. 11 Jare pɨareve pe pɨtu yave ñandeYa oyecuaa Pablo pe jare jei chupe: --Eñemoatangatu, Pablo. Chemombeu ma Jerusalén pe. Chemombeuta co Roma pe vi. 12 Jayave pɨareve pe amogüe judío reta oñomboemboe, jare oyepopeyu reve iyee jei mbaetita ocaru jare oɨu, oyuca regua Pablo. 13 Jare cuimbae cuae jei oyepopeyu reve iyee vae reta cuarenta oasa. 14 Jayave jae reta yogüɨraja sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta pe jare jei chupe reta: --Ore roe ma royepopeyu reve oreyee mbaetita rocaru, royuca regua Pablo. 15 Jae rambue pe reta iru mburuvicha reta ndive pemombeu sundaro reta juvicha pe togüeru Pablo peve pɨareve. Jae oñemongueta teita pe reta peipota peparandu cavi ete chupe mbae oyapo vae re. Jayave ore rocatɨrota roi jese royuca vaera, ndei ou ovae mbove --jei reta. 16 Erei Pablo jeindɨ imembɨ cuimbae oicuaa yave jae reta ocatɨrota Pablo re, ojo oique sundaro reta yogüɨrecoa pe, jare omombeu Pablo pe. 17 Jayave Pablo oeni metei cien sundaro vae juvicha jare jei chupe: --Eraja cuae cunumi nderuvicha pɨri. Echa oipota mbae omombeu chupe --jei. 18 Jayave cien sundaro vae juvicha güɨraja cunumi juvicha pɨri, jare jei chupe: --Pablo oyepɨɨ oi vae chereni, jare chemoñera aru vaera ndepɨri cuae cunumi. Echa oipota mbae omombeu ndeve --jei. 19 Jayave sundaro reta juvicha oipɨɨ cunumi ipo pe, jare güɨraja iru vae reta ñogüɨnoia güi. Jayave oparandu chupe: --¿Mbae pa remombeuta cheve? 20 Jayave cunumi jei chupe: --Judío reta oñomboemboe ma, jare nemoñerata Pablo rerajauca vaera pɨareve mburuvicha reta pe. Oipota nde reñemongueta tei vaera jae reta oparandu cavi eteta chupe mbae oyapo vae re --jei--. 21 Erei agüɨye erovia. Echa judío reta ocatɨrota jese. Jae reta cuarenta oasa. Jei reta oyepopeyu reve iyee mbaetita ocaru jare oɨu, oyuca regua Pablo. Jare añave oaro ñogüɨnoi, güɨramoi rerajauca pegua --jei chupe. 22 Jayave sundaro reta juvicha jei cunumi pe: --Agüɨye emombeu quia pe cuae remombeu cheve vae. Jayave omondo cunumi. 23 Jayave sundaro reta juvicha oeni mócoi cien sundaro vae juvicha jare jei chupe reta: --Pemboyupavo doscientos sundaro reta, jare setenta sundaro cavayu re opo vae reta, jare doscientos sundaro mi güɨraja vae reta, yogüɨraja vaera Cesarea pe mboapɨ ora ma pɨtu yave. 24 Jare peeca Pablo opoara, peraja cavi vaera mburuvicha guasu Félix pɨri --jei chupe reta. 25 Jayave jae oicuatía metei tupapire pe corai: 26 Félix. Nde co jae mburuvicha guasu oñemboeteuca vae. Che co jae Claudio Lisias. Amondo tamaraeme ndeve. 27 Judío reta oipɨɨ cuae cuimbae, jare oyucata tei. Jayave che aja sundaro reta ndive aepɨ chugüi reta. Echa jeracua cheve jae romano co. 28 Jare aipota aicuaa maera ra jae reta omboeco. Jae rambue araja judío reta juvicha reta yatɨa pe. 29 Joco pe aicuaa jae reta omboeco iporoócuai re. Erei jae mbaeti oyapo teco omano vaera ani oi vaera tembipɨɨrɨru pe. 30 Erei jeracua cheve judío reta ocatɨrota jese. Jae rambue jupiveiño amondo ndecotɨ. Jare ayócuai omboeco vae reta oñeapo vaera jese ndeve teco oyapo chupe reta vae re. Jaeño ma. Jocorai oicuatía. 31 Jayave pɨtu yave sundaro reta güɨraja Pablo tenta Antípatris pe, juvicha oyócuai rami. 32 Jayave pɨareve pe sundaro cavayu re opo vae reta güɨraja Pablo, jare iru sundaro reta yogüeru ye yogüɨrecoa pe. 33 Jare yogüɨraja ovae yave Cesarea pe, sundaro reta omoeterenga Pablo tupapire reve mburuvicha guasu pe. 34 Jare opa omongueta yave tupapire, mburuvicha guasu oparandu Pablo pe quia tenta pegua ra jae. Jare oicuaa yave Cilicia pegua co, 35 jei Pablo pe: --Tayeapɨsaca nderé, yogüeru yave nemboeco vae reta. Jayave oyócuai sundaro reta oñangareco vaera jese Herodes jo tuicha vae pe.

Hechos 24

1 Cinco ara ma oasa yave, yogüeru sacerdote tenondegua Ananías, amogüe tenta pegua reta itenondegua reta, jare metei cuimbae Tértulo jee vae. Cuae cuimbae iyaracuaa catu imiari vaera. Jae reta oñeapo Pablo re mburuvicha pe. 2 Jare Pablo oñeeni ma yave, Tértulo omboɨpɨ omboeco Pablo. Jae jei Félix pe: --Ndereco pegua orepɨacatu roico. Ndearacuaa jeco pegua reporoócuai cavi jeta mbaembae re orerenta pe. 3 Nde co jae oreruvicha romboete vae. Opaete que rupi jecuaeño royapo yasoropai ndeve opaete cuae re --jei--. 4 Ndepɨacavi rambue, romoñera reyeapɨsaca vaera oreñee re michi peguaño, agüɨye vaera romambeco mbatee --jei--. 5 Echa roicuaa ma cuae cuimbae oporomboavai metei mbaerasɨ rami. Jae omboemboe judío opaete ɨvɨ ñogüɨnoi vae reta. Jare jae co metei Nazareno pegua reta itenondegua --jei Tértulo Félix pe--. 6 Jae oipota vi oyapo jupi mbae vae Tumpa jo pe. Erei ore roipɨɨ, jare rojaata tei oreporoócuai pe oyecuatía oi vae rupi. 7 Erei sundaro reta juvicha Lisias ou omoata oregüi orenupa reve. 8 Jare oyócuai omboeco vae reta yogüeru vaera ndepɨri. Nde etei rejaa yave, reicuaata opaete romboeco vae --jei. 9 Judío reta vi jei añete co opaete cuae mbaembae. 10 Jayave mburuvicha guasu opovee Pablo re imiari vaera. Jayave Pablo jei: --Che aicuaa catu co nde ɨma yae ma rejaa cuae cherenta pegua reta. Jae rambue ayerovia reve chemiarita ayeepɨ vaera --jei--. 11 Nde ndepuere reicuaa rami, doce ara ramo aja güire Jerusalén pe, amboete vaera Tumpa. 12 Jare cuae reta mbaeti cherecha ayoaca quia ndive, ani amboemboe tenta pegua reta Tumpa jo pe, ani itupao reta pe, ani tenta rupi --jei--. 13 Añete chemboeco ma cuae mbaembae re. Erei mbaeti mbae añete vae ipuere omombeu ndeve cuae mbaembae re --jei Pablo--. 14 Erei cuae amombeu ndeve. Che aico Jesús re arovia reve, jare jocorai ayeócuai chetenondegua reta iTumpa pe, yepe tei judío reta jei aico metei moromboe mbaeti añete vae re. Echa che arovia opaete mboroócuai pe oyecuatía oi vae, jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatiagüe --jei--. 15 Che arovia Tumpa omoingove yeta co omanogüe vae reta. Jae omoingoveta jupi vae reta jare jupi mbae vae reta. Jocuae cuae reta vi güɨrovia. 16 Jae rambue che jecuaeño aipota chepɨa icavi anoi vaera Tumpa cotɨ jare ɨvɨ pegua reta cotɨ --jei--. 17 Che mbovɨ año ma mbaeti aico cherenta pe. Jaeramo ayu ye, mbota reta aru vaera paravete vae reta peguara jare Tumpa peguara. 18 Jare cuae ayapo ai rambueve, amogüe Asia pegua judío reta cherecha Tumpa jo pe. Joco pe ayetɨo ai Tumpa cotɨ mboroócuai jei rami. Mbaeti co añemboatɨ jeta vae ndive. Mbaeti vi tecorai ayapo --jei--. 19 Icavi tei co jocuae judío reta yogüeru vaera cuae pe oñeapo ndeve cheré, oime yave mbae chemboeco jese vae --jei Pablo Félix pe--. 20 Cuae reta etei tomombeu ndeve mbae nunga teco ovae cheré, mburuvicha reta jóvai añemboɨ yave. 21 Güɨramoi jaeño metei mbae re ipuere chemboeco. Mburuvicha reta ipɨte pe ai rambueve, cheñeeata reve jae: Omanogüe vae reta oicove yeta vae re pe reta chejaa pei cuae ara. Jocorai jae --jei. 22 Jare Félix cuae oendu yave, oyopia judío reta. Echa jae oicuaa catu Jesús re güɨrovia vae reta iporogüɨrovia regua. Jae rambue jei judío reta pe: --Sundaro reta juvicha Lisias ou yave, ajaata cuae pemombeu cheve vae re. 23 Jayave Félix oyócuai cien sundaro vae juvicha oñangareco vaera Pablo re. Erei oyócuai vi omaeño vaera oicoiño, jare agüɨye vaera oyopia jentara reta, ou yave ipɨri oyeócuai chupe vaera. 24 Mbovɨ ara rupi Félix ou jembireco Drusila jee vae ndive. Drusila co jae metei judía. Jayave Félix oeni Pablo, jare oyeapɨsaca quirai yaroviata co Jesucristo re vae re. 25 Jare Pablo jei chupe quirai icavi yayapo vaera jupi vae, jare yayeopia vaera ñanderete oipota vae güi, jare quirai Tumpa ojaata ɨvɨ pegua reta. Jayave Félix oquɨye jare jei Pablo pe: --Ecuaño rani. Chepuere yave, toroeni ye curi. 26 Erei Félix oipota tei vi Pablo omee vaera corepoti chupe, oyorauca vaera. Jae rambue güeruruca aveiño, imiari vaera jae ndive. 27 Erei mócoi año ma oasa yave, Porcio Festo ou oipoepɨ Félix. Jare Félix oipota omboyerovia judío reta rambue, oeya Pablo tembipɨɨrɨru pe.

Hechos 25

1 Festo ou ovae yave jocuae ɨvɨ pe, mboapɨ ara ma oasa yave, ojo Cesarea güi Jerusalén pe. 2 Jayave sacerdote reta itenondegua reta jare judío reta itenondegua reta imiari chupe Pablo jeco re, jare omoñera 3 oyapo vaera icavi vae chupe reta, güeruruca vaera Pablo Jerusalén pe. Jare jae reta ocatɨrota jese tape rupi, oyuca vaera. 4 Erei Festo jei chupe reta: --Ore roñangareco roi Pablo re Cesarea pe, jare che ajaata joco pe curi. 5 Pepuere yave, pecua cherupíe. Jare oyapo yave teco icavi mbae vae jocuae cuimbae, peñeapo jese --jei chupe reta. 6 Jayave Festo opɨta güire joco pe güɨramoi ocho ani diez ara, ou ye Cesarea pe. Jayave pɨareve pe oguapɨ oporojaaa pe, jare güeruruca Pablo. 7 Jare Pablo ou ma yave, judío Jerusalén güi yogüeru vae reta oñemboɨ Pablo iyɨvɨ rupi jare omboeco jeta icavi mbae vae re. Erei mbaeti ipuere oicuauca cuae teco oipota omboya jese vae añete co. 8 Jayave Pablo jei oyeepɨ vaera: --Mbaeti etei ayovaicho judío reta iporoócuai ndive, ani Tumpa jo ndive, ani César ndive. 9 Erei Festo oipota omboyerovia judío reta. Jae rambue oparandu Pablo pe: --¿Reipota pa reo Jerusalén pe, che rojaa vaera joco pe cuae teco reta re? 10 Erei Pablo jei chupe: --César ndeócuai reporojaa vaera, jare icavi co nde chejaa vaera cuae pe. Mbaeti etei teco ayapo judío reta cotɨ. Nde etei reicuaa cuae --jei--. 11 Oime yave teco ayapo icotɨ, ani oime yave mbae ayapo amano vaera, ngaraa ayerure ndeve ayeepɨ vaera mano güi. Erei cuae teco oipota omboya cheré vae mbaeti ayapo yave, ngaraa quia ipuere chemoeterenga chupe reta. Aipota César chejaa vaera --jei chupe. 12 Jayave Festo imiari iru mburuvicha reta ndive. Jayave jei Pablo pe: --Reipota César nejaa vaera. César pɨri reota --jei. 13 Jare mbovɨ ara ma oasa yave, mburuvicha guasu Agripa jare jeindɨ Berenice yogüeru Cesarea pe, oyapo vaera maraetei Festo pe. 14 Jare jeta ara ma joco pe ñogüɨnoi yave, Festo omombeu mburuvicha guasu pe Pablo regua. Jei chupe: --Oime cuae pe oi metei cuimbae Félix oeya tembipɨɨrɨru pe vae. 15 Jerusalén pe aja yave, judío pegua sacerdote reta itenondegua reta jare tenta pegua reta itenondegua reta omombeu cheve cuae cuimbae regua. Jae reta chemoñera che jae vaera icavi co oyeyucauca vaera --jei--. 16 Erei che jae chupe reta: Mbaeti romano reta jeco omoeterenga vaera quia, ndei omboeco vae reta yogüeru oñeapo jese mbove, jare ndei oyeepɨ omboeco vae reta güi mbove --jae chupe reta, jei--. 17 Jae rambue jae reta yogüeru ovae yave, mbaeti aaro. Pɨareve pe aguapɨ aporojaaa pe, jare aruruca jocuae cuimbae --jei--. 18 Jare omboeco vae reta joco pe ñogüɨnoi, erei mbaeti omombeu cheve jocuae nunga teco che añemongueta tei omboyata jese vae. 19 Jaeño omboeco reta jae iporogüɨrovia re, jare vi metei cuimbae Jesús jee vae re. Jocuae Jesús omano ma. Erei Pablo jei oicove ye co --jei--. 20 Che mbaeti aicuaa mbae ra ayapota cuae re. Jae rambue aparandu Pablo pe oipota ra ojo Jerusalén pe, joco pe che ajaa vaera cuae mbaembae re. 21 Erei Pablo oipota roñangareco vaera jese, Augusto ojaa vaera. Jae rambue ayócuai sundaro reta oñangareco vaera jese, César pe chepuere amondo regua --jei. 22 Jayave Agripa jei Festo pe: --Che vi aipota ayeapɨsaca jocuae cuimbae re. Jayave Festo jei chupe: --Pɨareve reyeapɨsacata jese. 23 Jayave pɨareve pe Agripa jare Berenice yogüeru jemimonde ipora vae reve, jare oique reta Festo oporojaaa pe sundaro reta juvicha reta jare tenta pegua reta itenondegua reta ndive. Jayave Festo oyócuai güeru vaera Pablo. 24 Jayave Festo jei: --Mburuvicha guasu Agripa, jare opaete pe reta cuae pe pei vae, co oi cuae cuimbae. Opaete judío Jerusalén pegua reta jare cuae pegua reta chemoñera iñeeata reve jae omano vaera --jei--. 25 Erei che mbaeti avae teco jese omano vaera. Jare jae etei oipota mburuvicha guasu Augusto ojaa vaera. Jae rambue añemongueta ma amondo vaera icotɨ --jei--. 26 Erei mbaeti aicuaa mbae ra aicuatiata cheruvicha pe. Jae rambue aruruca peróvai, jare nderóvai etei, mburuvicha guasu Agripa, aicuaa vaera mbae ra aicuatiata, opa ñaparandu chupe yave --jei chupe reta--. 27 Echa añemongueta mbaeti co icavi ñamondo vaera metei tembipɨɨ ñamombeu mbae reve mbae tembipɨɨ re oñeapo vae reta omboeco jese vae --jei.

Hechos 26

1 Jayave Agripa jei Pablo pe: --Ndepuere nemiari ndeyee. Jayave Pablo omopúa ipo, jare corai imiari iyee: 2 --Mburuvicha guasu Agripa, ayerovia quirai añave chemiarita cheyee nderóvai opaete judío reta chemboeco vae re. 3 Echa nde reicuaa catu opaete judío reta jeco jare iyoaca. Jae rambue romoñera reyeapɨsaca vaera cheré ndepɨaguasu reve --jei--. 4 Chetaɨrusu güive aico cherentara reta ndive Jerusalén pe, jare judío reta oicuaa catu quirai aico. 5 Jae reta oicuaa catu vi quirai iyɨpɨ güive che aico moromboe fariseo pegua re. Cuae moromboe pegua reta oipota yayapo cavi yae vaera iporomboe jeigüe. Jae reta ipuere chemombeu ndeve, oipota yave --jei--. 6 Jare añave che arovia Tumpa oyapota co ñanetenondegua reta pe güɨrocuavee vae. Jae rambue judío reta oñeapo cheré --jei Pablo--. 7 Jare jocuae doce ñanetenondegua reta iñemoña reta vi güɨrovia Tumpa oyapota co güɨrocuavee vae. Jae rambue oyeócuai reta Tumpa pe iquɨreɨ reve ara rupi jare pɨtu rupi. Mburuvicha guasu Agripa, cuae che arovia rambue, judío reta chemboeco --jei--. 8 ¿Maera pa mbaeti perovia Tumpa ipuere omoingove ye omanogüe vae reta? --jei chupe reta--. 9 Che añemongueta tei chepɨa pe icavi co ayapo vaera jeta icavi mbae vae Jesús Nazaret pegua re güɨrovia vae reta cotɨ. 10 Jare jocorai ayapo Jerusalén pe. Sacerdote reta itenondegua reta mbaepuere omee cheve yave, añono tembipɨɨrɨru pe jeta oporogüɨrovia vae reta. Jare ndei oyeyucauca mbove, che vi iru vae reta ndive jae omanota co --jei--. 11 Jare jeta yae ainupauca opaete judío reta itupao reta rupi, jare aipota jae reta jei vaera icavi mbae vae Jesús cotɨ. Jare chepochɨ yae ma chupe reta rambue, ayapo icavi mbae vae chupe reta tenta ambué vae reta rupi --jei--. 12 Cuae ayapo aico rambueve, sacerdote reta itenondegua reta omee cheve mbaepuere chemondo Damasco cotɨ. 13 Jare cuaraɨ ara mbɨte yave tape rupi aja rambueve, mburuvicha guasu, aecha metei tembipe ara güi tanta yae oesape cuaraɨ güi vae. Tembipe oesape cheré jare cherupíe yogüɨraja vae reta re --jei--. 14 Jare opareve roa ɨvɨ re, jare che aendu metei ñee hebreo iñee pe jei cheve: Saulo, Saulo, ¿maera pa reyapo icavi mbae vae cheve? Nde co jae metei güeye ɨvɨra jacuarovi vae re opatara vae rami. Jae rambue reiporara rei --jei cheve, jei--. 15 Jayave che aparandu: ¿Quia pa co nde, cheYa? Jare ñandeYa jei: Che co jae Jesús. Nde reyapo icavi mbae vae cheve. 16 Erei epúa eñemboɨ. Che aipota reyeócuai vaera cheve, jare remombeu vaera aicuauca ndeve jare aicuaucata ndeve vae. Echa cuae jeco pegua ayecuaa ndeve --jei, jei Pablo--. 17 Jare che roepɨta nerentara reta güi jare judío mbae vae reta güi. Echa romondota icotɨ, 18 remomae reta vaera, jare oyerova reta vaera pɨtumimbi güi tembipe cotɨ, jare Satanás güi Tumpa cotɨ. Cuae oyapo reta yave, Tumpa iñɨrota chupe reta imbaeyoa reta re cheré güɨrovia rambue, jare omeeta chupe reta imbaera iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta ndive --jei, jei--. 19 Jae rambue, mburuvicha guasu Agripa, mbaeti cheateɨ ayapo vaera Tumpa oicuauca cheve ayapo vaera vae. 20 Echa tenonde amombeu Damasco pegua reta pe. Jayave amombeu vi Jerusalén pegua reta pe, opaete Judea pegua reta pe, jare judío mbae vae reta pe. Amombeu chupe reta oeya vaera iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae, jare oyerova vaera Tumpa cotɨ. Amombeu vi chupe reta oyapo vaera icavi vae, iru vae reta oicuaa vaera oeya ma co iñemongueta icavi mbae vae --jei--. 21 Cuae jeco pegua, amogüe judío reta chepɨɨ Tumpa jo pe, jare oipota tei cheyuca. 22 Erei Tumpa chemborɨ rambue, oimeño aico cuae ara. Moisés jare iru Tumpa iñee aracae omombeu vae reta imiari oyeapota vae re. Che vi amombeu jocuae mbaembae michia reta jare ocuacuaagüe reta pe --jei--. 23 Echa jae reta jei Cristo oiporarañotai co, jare jae tenonde oicove yeta co ou omanogüe vae reta ipɨte güi, oechauca vaera tembipe judío reta jare judío mbae vae reta pe --jei Pablo chupe reta. 24 Jare Pablo jocorai imiari iyee yave, Festo iñeeata reve jei: --Pablo, nemboquere ma. Jeta yae mbaembae re reñemboe rambue, nemboquere ma --jei chupe. 25 Erei Pablo jei chupe: --Mbaeti co chemboquere, mburuvicha guasu Festo. Che jae ndeve vae añete vae jare aracuaa pegua co --jei--. 26 Echa mburuvicha guasu Agripa oicuaa catu cuae mbaembae regua, jare chepuere chemiari chupe aipoɨu mbae reve. Aicuaa jae oicuaa catu cuae mbaembae regua. Echa cuae mbaeti oyeapo vɨari --jei chupe--. 27 Mburuvicha guasu Agripa, ¿rerovia pa Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatiagüe? Che aicuaa rerovia co --jei Agripa pe. 28 Jayave Agripa jei Pablo pe: --Reipota tei ndipo ɨmambae cheapo cristianora. 29 Jayave Pablo jei chupe: --Ayerure Tumpa pe, ɨmambae ani ɨma pe, nde jare opaete iru añave oyeapɨsaca cheré vae reta peyeapo vaera che rami, erei agüɨye vaera penoi cuae nunga cadena --jei. 30 Jare Pablo jocorai jei ma yave, oñemboɨ reta mburuvicha guasu Agripa, mburuvicha guasu Festo, Berenice, jare jae reta ndive oguapɨ ñogüɨnoi vae reta. 31 Jare oe reta icatu pe yave, jei oyoupe: --Cuae cuimbae mbaeti mbae oyapo omano vaera ani oi vaera tembipɨɨrɨru pe. 32 Jare Agripa jei Festo pe: --Yayorata tei cuae cuimbae, mbaeti yave oipota César ojaa vaera.

Hechos 27

1 Jare mburuvicha reta oñemongueta ma yave icavi co rojo vaera ɨvɨ Italia cotɨ, omoeterenga reta Pablo jare amogüe iru tembipɨɨ reta metei cien sundaro vae juvicha Julio jee vae pe. Jae co metei atɨ Augusto jee vae pegua. 2 Jare rojo joco güi metei buque tenta Adramita pegua pe. Cuae ojota Asia pegua tenta ɨ guasu jembeɨ pe ñogüɨnoi vae reta pe. Jare ojo orerupíe Aristarco Tesalónica pegua. Tesalónica ɨvɨ Macedonia pegua co. 3 Pɨareve pe rojo rovae tenta Sidón pe. Jare Julio ipɨacavi Pablo pe. Jae rambue omaeño jese ojo vaera opou iñeiru reta pɨri, jae reta oñangareco vaera jese. 4 Jayave joco güi rojo ye ɨ guasu rupi, jare roasa Chipre icupe rupi, agüɨye vaera ɨvɨtu orerovaiti. 5 Jayave roasa ɨ guasu Cilicia jare Panfilia jóvai oi vae rupi, jare rojo rovae tenta Mira pe. Mira ɨvɨ Licia pegua co. 6 Jare joco pe cien sundaro vae juvicha ovae metei buque Alejandría pegua ojota Italia cotɨ vae, jare pɨpe oremboyeupi. 7 Jeta ara rojo mbegüe yae, jare yavai yae rojo vaera rovae tenta Gnido jóvai, ɨvɨtu orerovaiti rambue. Jare Gnido güi rojo ɨvɨ Creta icupe rupi ɨvɨ Salmón jóvai. 8 Jare rojo ɨvɨ iyɨ́vɨri, erei yavai yae rojo vaera rovae tenta Bellos Puertos pe. Cuae güi coiño oi tenta Lasea. 9 Jare ɨma yae ma roguata rambue, mbaeti ma icavi rojo ye vaera ɨ guasu rupi. Echa oasa ma ara judío reta ocaru mbae pegua reta. Jayave Pablo omboaracuaa jei: 10 --Cherɨvɨ reta, yajaño yave, che aicuaa ocañɨta co voɨta reta jare buque, jare ñande vi güɨramoi ñamanota --jei. 11 Erei cien sundaro vae juvicha güɨrovia buque güɨroata vae reta juvicha jare buque iya iñee Pablo iñee güi. 12 Jare jocuae buque opɨtaa mbaeti icavi ropɨta vaera opaete iroɨ iara reta pegua. Jae rambue jeta ore ndive ñogüɨnoi vae reta omboaracuaa rojo vaera joco güi. Jei reta güɨramoi orepuereta rojo rovae tenta Fenice pe, ropɨta vaera joco pe iroɨ iara reta pegua. Fenice co jae metei buque opɨtaa Creta pegua. Joco güi ɨ guasu oyecuaa cuaraɨ oea cotɨ. 13 Jare ɨvɨtu omboɨpɨ oyevɨ mbegüe catu yave, jae reta oñemongueta tei icavita rojo vaera. Jayave buque güɨroata vae reta oupi buque iyepɨtasoa, jare rojo Creta iyɨ́vɨri coiño ɨvɨ güi. 14 Erei ndei ɨma mbove oñoovaiti buque ndive ɨvɨtu guasu Euroclidón jee vae. 15 Jare ɨvɨtu oipota omboyerova buque, jare mbaeti ma orepuere romosɨmbi ɨvɨtu cotɨ. Jayave romaeño ɨvɨtu re orereraja vaera. 16 Jayave rojo güire ɨvɨ michi vae Clauda icupe rupi, jaimei roupi buque-raɨ buque jaɨcue rombotɨrɨrɨ rogüɨraja vae. 17 Jare roupi ma yave buque pe, buque güɨroata vae reta oyocua buque piola pe. Jare oñemongueta güɨramoi ojota oyepócoi Sirte jee vae pe, jare oquɨye reta. Echa Sirte pe ɨ mbaeti co tɨpɨ. Jae rambue ombogüeyɨ reta ɨvɨtu omoaña buque pɨpe vae tuicha vae ɨvate güi. Jare jocorai ɨvɨtu orereraja. 18 Jare jecuaeño tanta yae ɨvɨtu oreve. Jae rambue pɨareve pe buque güɨroata vae reta omboɨpɨ omombo voɨta reta. 19 Jare mboapɨ araa pe orepo pe etei romombo jocuae ɨvɨtu omoaña buque pɨpe vae ɨvate güi ombogüeyɨ reta vae. 20 Mbaeti oyecuaa cuaraɨ jare yasɨtata jeta ara ma, jare jecuaeño tanta yae ɨvɨtu oreve. Mbaeti ma roicuaa quirai roñemboasa vaera. 21 Jare ɨma ma mbaeti rocaru yave, Pablo oñemboɨ orepɨte pe jare jei: --Cuimbae reta, peyeapɨsacata tei co cheñee re, agüɨye vaera tei yayu Creta güi pemocañɨ cuae mbaembae. 22 Erei añave che jae peve peñemoatangatu vaera. Echa ngaraa quia omano pepɨte pe. Jaeño buque ocañɨta --jei--. 23 Echa pɨare oyecuaa cheve metei araɨgua Tumpa pe oyeócuai vae. Che co jae Tumpa imbae, jare chupe ayeócuai --jei Pablo--. 24 Araɨgua jei cheve: Pablo, agüɨye equɨye. Reoñotai co reñemboɨ César jóvai. Jare Tumpa ipɨacavi nde ndive rambue, oepɨta vi opaete cuae nderupíe yogüɨraja vae reta --jei cheve, jei--. 25 Jae rambue, cuimbae reta, peñemoatangatu. Echa che arovia Tumpa, jare jae jei cheve vae oyeapota co. 26 Erei yajañotai co ñavae metei ɨvɨ oia pe --jei. 27 Jare catorce araa pe, ɨvɨtu orereraja rambueve ɨ guasu Adriático rupi, pɨare catu yave buque güɨroata vae reta oñemongueta coiño ma yogüɨraja ɨvɨ güi. 28 Jayave ombogüeyɨ ɨ tɨpɨgüe ojaa vaera, jare oicuaa ɨ tɨpɨgüe oi treinta y siete metro rupi. Jare rojo catu mi ye yave, ojaa ye, jare oicuaa ɨ tɨpɨgüe oi veintiocho metro rupi. 29 Jayave oñemongueta güɨramoi oyepocoita ita reta re, jare oquɨye reta. Jayave ombogüeyɨ reta buque jaɨcue cotɨ irundɨ buque iyepɨtasoa reta. Jare omoangueco coe vaera. 30 Jare buque güɨroata vae reta oipota tei otecuarai buque güi. Jae rambue ombogüeyɨ buque-raɨ ɨ pe. Oipota iru reta oñemongueta vaera jae reta ombogüeyɨta buque jenonde cotɨ buque iyepɨtasoa reta. 31 Jayave Pablo jei cien sundaro vae juvicha jare sundaro reta pe: --Cuae reta mbaeti yave opɨta buque pe, ngaraa pepuere peñemboasa. 32 Jayave sundaro reta oyasɨa buque-raɨ icha, jare omaeño ojo ocañɨ. 33 Jare coeta ma yave, Pablo omboaracuaa opaete joco pe ñogüɨnoi vae reta ocaru vaera. Jei chupe reta: --Catorce ara ma peñemambeco, jare mbaeti pecaru. 34 Jae rambue che pomoñera pecaru, pepɨrata vaera. Echa ngaraa ocañɨ pea ave peaca güi --jei. 35 Jare cuae jei güire, oipɨɨ mbɨyape, jare omee yasoropai Tumpa pe opaete vae jovaque. Jayave opɨsae mbɨyape jare jou. 36 Jayave opaete jae reta oñemoatangatu, jare ocaru reta vi. 37 Jare opaete roico buque pe vae co doscientos setenta y seis. 38 Jare opareve jɨvata yave, omombo reta trigo ɨ pe, jare jocorai ombovevɨi buque. 39 Jare coe ma yave, mbaeti oicuaa reta jocuae ɨvɨ. Erei oecha reta metei ɨ jugua jare ɨvɨ ipecavi joco pe. Jae rambue jocotɨ oipota reta omondo buque, ipuere yave. 40 Jayave jae reta omombo oeya ɨ pe buque iyepɨtasoa reta, jare omongúe buque güɨrovaa icha. Jayave oupi ɨvɨtu omoaña buque pɨpe vae michi vae, jare yogüɨraja ɨvɨ ipecavi vae cotɨ. 41 Jayave buque ojo oyererocua ɨvɨcuiti re oyepócoi ndei ojo ovae ɨ jugua pe mbove. Echa joco pe ɨ oyoasa oi. Jare buque iti oyeatɨca opɨta, jare mbaeti ye omɨi. Jayave ɨ yacharagua yae rambue, oyoca buque jaɨcue. 42 Jare sundaro reta oipota tei oyuca tembipɨɨ reta, agüɨye vaera quia otecuarai, oɨtai yave. 43 Erei cien sundaro vae juvicha oipota oepɨ Pablo. Jae rambue jei sundaro reta pe agüɨye vaera oyuca reta. Oyócuai ipuere oɨtai vae reta rani oa vaera ɨ pe, yogüɨraja vaera ovae ɨvɨ pe. 44 Jare oyócuai iru reta yogüɨraja vaera ɨvɨrape re ani oipotagüe buque pe oi vae re. Jare jocorai opareve yogüɨraja cavi ovae ɨvɨ pe.

Hechos 28

1 Opareve roe ma ɨvɨ pe yave, roicuaa jocuae ɨvɨ jee co Malta. 2 Jare joco pegua reta ipɨacavi yae oreve. Echa oremboresive cavi, jare oyatapɨ, ama oquɨ jare iroɨ rambue. 3 Jare Pablo omboatɨ yepea, jare oñono tata re. Jayave metei mboi tata güi oe otecuarai, jare oyepócoi Pablo ipo re, oichuu yave. 4 Jare joco pegua reta oecha yave mboi osagüɨu oi Pablo ipo re, jei reta oyoupe: --Añetete yepe cuae cuimbae oporoyuca vae co. Yepe tei mbaeti omano ɨ guasu pe, erei ngaraa ipuere oicove, mbaeti jupi rambue. 5 Erei Pablo omotumo ipo güi mboi tata pe, jare mbaeti mbae oyeapo chupe. 6 Jare joco pegua reta oñemongueta tei iruruta ani güɨramoi oata jare omanota. Erei jae reta oaro tei ma ɨma yave, oecha mbaeti mbae oyeapo chupe. Jayave jae reta mbaeti ma oñemongueta tenonde rami. Jei reta ma: --Cuae cuimbae metei tumpa co. 7 Jare jocuae ɨvɨ pegua reta juvicha Publio jee vae güɨnoi jocoropi iɨvɨ reta. Jae oremboresive cavi, jare oremongaru mboapɨ ara. 8 Jare Publio tu imbaerasɨ oi jupa pe. Jacu jare jepotiugüɨ. Pablo ojo omae jese. Jare oyerure Tumpa pe güire, oñono ipo jese, jare ombogüera. 9 Jare cuae oyeapo güire, iru imbaerasɨ vae jocuae ɨvɨ pegua reta yogüeru, jare Pablo ombogüera vi. 10 Jayave jae reta orembopota jeta mbaembae pe. Jare royeupi ye yave buque pe, omboyeupi vi oreve mbaembae roipota vae. 11 Jare mboapɨ yasɨ ma oasa yave, rojo joco güi metei buque Alejandría pegua pe. Cuae buque opɨta jocuae ɨvɨ pe, iroɨ iara reta omboasa vaera. Buque iti re ñogüɨnoi chaguaquiraanga ɨvɨra pegua Cástor jare Pólux jee vae. 12 Jayave rojo rovae tenta Siracusa pe, jare ropɨta joco pe mboapɨ ara. 13 Jayave joco güi royere jare rojo rovae tenta Regio pe. Jayave pɨareve pe oyevɨ ɨvɨtu, jare pɨareve ye pe rojo rovae tenta Puteoli pe. 14 Jare joco pe roñovae oporogüɨrovia vae reta ndive. Jare jae reta oparea oreve ropɨta vaera jae reta ndive siete ara pegua. Jare joco güi rojo tenta Roma cotɨ. 15 Jare orereracua oporogüɨrovia vae Roma pegua reta pe, jare amogüe jae reta yogüeru orerovaiti tenta Foro Apio pe, jare iru vae reta yogüeru orerovaiti tenta Tres Tabernas pe. Jare Pablo oecha yave cuae reta, omee yasoropai Tumpa pe, jare oñemoatangatu. 16 Jare rojo rovae yave Roma pe, cien sundaro vae juvicha omoeterenga tembipɨɨ reta iru sundaro reta juvicha pe. Erei omaeño Pablo re oicoiño vaera metei sundaro oñangareco jese vae ndive. 17 Jare mboapɨ ara ma oasa yave, Pablo oeniuca judío reta itenondegua reta. Jare oñemboatɨ reta yave, Pablo jei chupe reta: --Cherɨqueɨ reta, yepe tei mbaeti mbae nunga teco ayapo ñanerentara reta cotɨ ani ñanetenondegua reta jeco cotɨ, erei Jerusalén pegua reta chemoeterenga romano reta pe, jare romano reta cheñono tembipɨɨrɨru pe --jei--. 18 Jare jae reta oparandu güire cheve, oipota tei cheyora, mbaeti mbae nunga teco ayapo amano vaera rambue. 19 Erei judío reta oyovaicho cheré rambue, mbaeti mbae ayapo vaera, jaeño ayu vaera chejaa César, yepe tei mbaeti co mbae amboeco vaera cherentaɨgua reta jese vae --jei chupe reta--. 20 Jae rambue che poeni poecha vaera, jare chemiari vaera pe reta ndive. Echa Israel pegua reta güɨrovia vae jeco pegua añeapɨti ai cuae cadena pe --jei. 21 Erei jae reta jei chupe: --Mbaeti quia ombou tupapire oreve Judea güi nemombeu vaera oreve. Jare mbaeti ou metei ave ñanerentara joco güi omombeu vaera oreve icavi mbae vae nderegua. 22 Erei roipota roicuaa neñemongueta. Echa roicuaa opaete que rupi jei reta mbaeti co icavi cuae moromboe --jei reta. 23 Jayave jei reta Pablo pe iru ara yogüeruta co. Jayave jocuae ara jeta vae yogüeru Pablo jo pe. Jare neimbove güive Pablo icaaru omombeu chupe reta Tumpa iporoocuaia regua. Jare Moisés iporoócuai rupi jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatiagüe rupi omombeu vi chupe reta Jesús regua. Cuae oyapo, jae reta güɨrovia vaera. 24 Jare amogüe güɨrovia Pablo jei vae. Erei iru vae reta mbaeti güɨrovia. 25 Jae rambue oñemboyao reta oyougüi, jare yogüɨraja Pablo jo güi, Pablo opa güire jei chupe reta cuae ñee: --Jupi co jei Espíritu Santo Tumpa iñee aracae omombeu vae Isaías rupi ñanetenondegua reta pe. Echa jei corai: 26 Ecua tenta pegua reta pe, jare ere chupe reta: Peendu teita, erei mbaetita peicuaa. Peecha teita, erei mbaetita peecha cavi. 27 Echa cuae tenta pegua reta ipɨa tanta yae, jare iyapɨsa pe oendu tei, jare osapɨmiño, agüɨye vaera oecha cavi jesa pe, jare agüɨye vaera oendu iyapɨsa pe, jare agüɨye vaera oicuaa ipɨa pe, jare agüɨye vaera oyerova checotɨ --jei Tumpa--. Echa oyerova checotɨ yave, amboaita tei imbaeyoa reta --jei. Jocorai jei--jei Pablo chupe reta--. 28 Peicuaa cavi cuae: Tumpa omombeucata cuae ñee judío mbae vae reta pe, jae reta oñemboasauca vaera. Echa jae reta oyeapɨsacata jese --jei. 29 Jare cuae Pablo opa ma jei yave, judío reta yogüɨraja oyoaca yae reve oyoupi. 30 Jare Pablo oiporu metei o omboepɨ reve, jare oico joco pe mócoi año. Jare omboresive opaete yogüeru opou ipɨri vae reta. 31 Jare jecuaeño omombeu Tumpa iporoocuaia regua, jare oporomboe ñandeYa Jesucristo re oquɨye mbae reve, jare mbaeti quia omboavai.

Romanos 1

1 Che co jae Pablo. Che ayeócuai Jesucristo pe. Jae cheparavo aico vaera jemimondora, jare cheñono tee amombeu vaera ñee icavi vae Tumpa regua. 2 Echa aracae Tumpa güɨrocuavee ñee icavi vae iñee omombeu vae reta rupi oyecuatía oi vae pe. Echa oyecuatía oi vae omombeu ñandeve iyoa mbae vae regua. 3 Ñee icavi vae omombeu ñandeve Tumpa Taɨ regua. Jae co ñandeYa Jesucristo. Jae David iñemoña pegua co. 4 Erei Espíritu iyoa mbae vae rupi jae oyecuaa Tumpa Taɨ mbaepuere güɨnoi vae. Echa cuae oyecuaa, oicove ye yave ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 5 Jesucristo rupi Tumpa omee oreve ipɨacavi jare oremondo romombeu vaera opaete ɨvɨ pegua reta pe, Tumpa jei rami jae reta oporogüɨrovia vaera. Cuae royapo, Tumpa oñemboeteuca vaera. 6 Jare pe reta co cuae nunga amogüe. Echa Tumpa peparavo, peico vaera Jesucristo imbaera. 7 Aicuatía cuae tupapire opaete Roma pe peico vae pe. Tumpa peraɨu jare peparavo peñono tee vaera iyeupeguara. ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. 8 Tenonde voi aipota amee yasoropai Tumpa pe Jesucristo rupi peré, quirai peporogüɨrovia jeracua opaete ɨvɨ rupi. 9 Che ayeócuai Tumpa pe opaete chepɨa ndive. Echa amombeu iru vae reta pe ñee icavi vae Tumpa Taɨ regua. Jare chepuere jae peve Tumpa jovaque quirai jecuaeño ayerure chupe peré. 10 Aipota yae apou pepɨri. Jae rambue ayerure Tumpa pe jese. Tumpa oipota yave, ajañotai co pepɨri yerae. 11 Echa aipota poecha, pomborɨ vaera mbota Espíritu pegua re, peñemomɨrata vaera. 12 Jare corai ñañombopɨacatuta ñandeporogüɨrovia rupi. Echa pe reta vi peporogüɨrovia che aporogüɨrovia rami. 13 Erei, cherɨvɨ reta, aipota peicuaa vaera quirai jeta vese ma ajata tei pepɨri, erei jecuaeño mbae chemboavai. Echa aipota ayeócuai Cristo pe pepɨte pe, jae oñemboeteuca vaera pe reta rupi, jocorai oyeapo iru judío mbae vae reta ipɨte pe rami. 14 Echa chepía co Cristo pe ayeócuai vaera griego reta jare griego mbae vae reta pe, jare iyaracuaa vae reta jare mbaeti iyaracuaa vae reta pe. 15 Jae rambue chepuere yave, aipota yae amombeu ñee icavi vae pe reta Roma pe peico vae pe. 16 Echa mbaeti chemara ñee icavi vae re. Echa ñee icavi vae rupi Tumpa omboasa imbaepuere pe opaete güɨrovia vae reta. Omboasa judío reta rani jare judío mbae vae reta vi. 17 Echa ñee icavi vae omombeu ñandeve quirai Tumpa ñanembojupi co yarovia yave. Jare jocorai omombeu ñandeve, yarovia vaera. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Tumpa ombojupi vae güɨnoita tecove oporogüɨrovia rambue”. Jocorai oyecuatía oi. 18 Jare oyecuaa ara güi quirai Tumpa pochɨ yae opaete jae ndive oyovaicho vae reta jare icavi mbae vae oyapo vae reta pe. Echa jae reta omboavai añete vae icavi mbae vae oyapo vae rupi. 19 Opaete vae ipuere oicuaa Tumpa regua vae oyecuaa co chupe reta. Echa Tumpa etei oicuauca chupe reta. 20 Añete co, mbaeti quia ipuere oecha Tumpa jare imbaepuere opa mbae vae. Erei ɨvɨ oyeapo güive, Tumpa oicuauca cuae imbaepuere jare quirai jae co Tumpa. Echa ɨvɨ pegua reta ipuere tei oicuaa, opaete mbaembae Tumpa oyapo vae jeco pegua. Jae rambue mbaeti metei ave ipuere jei: Che mbaeti co aicuaa. 21 Yepe tei jocorai oicuaa reta tei Tumpa, mbaeti co omboete. Mbaeti vi omee yasoropai chupe. Erei oñemongueta reta mbaeti iyaracuaa vae reta oñemongueta rami, jare mbaeti iyaracuaa vae reta rami mbaeti ipuere oñemongueta cavi mbae re. 22 Jae reta oñemongueta tei iyee iyaracuaa catu vae reta co. Erei oyeapo reta mbaeti iyaracuaa vae reta. 23 Jae reta mbaeti omboete Tumpa mbaeti etei omano vae. Erei omboete cuimbae-raanga reta, yepe tei cuimbae reta jecuaeño omano. Omboete reta vi güɨraraanga reta, maemɨmba-raanga reta, jare mboiraanga reta. 24 Jae rambue Tumpa omaeño jese reta oñemongueta vaera icavi mbae vae re ipɨa jemimbota rupi, jare jocorai oyapo reta oyoupe imarata tei jese vae. 25 Mbaeti güɨrovia añete vae Tumpa regua. Erei güɨrovia reta apu. Echa mbaeti omboete reta Tumpa opaete mbaembae oyapo vae, jare mbaeti vi oyeócuai chupe. Erei omboete mbaembae Tumpa oyapo vae jare oyeócuai chupe reta. Tumpa toñemboeteuca jecuaecuae aveiño. Amén. 26 Jae rambue Tumpa omaeño jese reta oyapo vaera pochɨi vae imarata tei jese vae. Echa cuña reta oyapo oyoupe pochɨi vae. Tumpa mbaeti oyapo cuña reta jocorai oyapo vaera. 27 Jae ramiño vi cuimbae reta mbaeti oyapo cuña reta ndive Tumpa oipota oyapo vaera vae. Erei cuimbae reta oyoupi oyopota, jare oyapo oyoupe pochɨi vae. Jae rambue Tumpa oiporarauca chupe reta. Echa jae reta oñemombaerasɨ icavi mbae vae oyapo vae jeco pegua. 28 Jare mbaeti oipota reta oicuaa Tumpa rambue, Tumpa omaeño jese reta oñemongueta vaera opaete mbae icavi mbae vae re, jae reta oyapo vaera opaete mbae icavi mbae vae. 29 Jae reta jecuaeño oyapo jupi mbae vae. Oyapo aguasa. Oipota iru vae reta imbaembae. Oyapo icavi mbae vae. Oñemoagüɨro. Oporoyuca. Oñoraro. Oporombotavɨ. Oñemongueta icavi mbae vae oyapo vaera. Iñeenguru. 30 Oporoangao. Omotareɨ Tumpa. Jecopochɨ. Oñemboete. Oñembotuicha. Oicatu yae oyapo vaera icavi mbae vae. Mbaeti oyapo tu jare ichɨ jeigüe. 31 Imboquere. Mbaeti oyapo jei oyapota vae. Mbaeti etei güɨnoi mboroaɨu. Ipɨatanta. Mbaeti güɨnoi mboroparareco. 32 Cuae reta oicuaa Tumpa jei ma co quirai cuae mbaembae icavi mbae vae oyapo vae reta omanota co. Erei yepe tei cuae oicuaa, erei jecuaeño oyapo cuae mbaembae icavi mbae vae, jare omboete jocorai oyapo vae reta.

Romanos 2

1 Nde vi ngaraa ndepuere reyeepɨ. Echa oime yave quia iru vae omboeco vae, oñemboeco vi co, iru vae omboeco yave. Echa iru vae omboeco vae vi oyapo jocuae jeco icavi mbae vae reta. 2 Erei yaicuaa quirai Tumpa ojaa añete vae rupi jocuae jeco icavi mbae vae reta oyapo vae reta. 3 Agüɨye eñemongueta nde reyeepɨta co, agüɨye vaera Tumpa neraa. Echa metei vae omboeco yave jocuae jeco icavi mbae vae reta oyapo vae reta, ngaraa oyeepɨ. Echa jae etei vi jocorai oyapo. 4 Nde reroɨro reico Tumpa ipɨacavi jare quirai Tumpa omoaguata jare ipɨaguasu ndeve. Reicuaa co quirai Tumpa ipɨacavi ndeve, nde reeya vaera icavi mbae vae ndepɨa pe oi vae. 5 Erei nepɨatanta yave, jare mbaeti yave reeya icavi mbae vae ndepɨa pe oi vae, Tumpa pochɨta co ndeve jocuae ara opaete iru vae reta pe pochɨta yave. Echa jocuae ara oyecuaata co quirai Tumpa oporojaa jupi vae rupi. 6 Tumpa omeeta opaete vae pe oipotagüe vae oyapo vae rupi. 7 Icavi vae jecuaeño ipɨaguasu reve oyapo vae reta pe Tumpa omeeta tecove opa mbae vae. Echa jocuae rupi jae reta oicuauca quirai jecuaeño oeca mbaembae opa mbae vae maemboete pegua. 8 Erei Tumpa pochɨta co mbaembae iyeupeguaraño oipota vae reta pe. Echa mbaeti oipota oyapo añete vae rupi. Jaeño oipota oyapo jupi mbae vae. Jae rambue Tumpa oiporaraucata chupe reta. 9 Opaete ɨvɨ pegua icavi mbae vae oyapo vae reta oiporarata co jare ipɨatɨtɨta co - judío reta rani jare judío mbae vae reta vi. 10 Erei opaete icavi vae oyapo vae reta güɨnoita maemboete jare mbɨacatu - judío reta rani jare judío mbae vae reta vi. 11 Echa Tumpa mbaeti oaɨu metei vaeño iru vae güi. 12 Echa opaete Moisés iporoócuai mbaeti güɨnoi vae iyoa vae reta yogüɨrajata cañɨtei pe, yepe tei mbaeti güɨnoi Moisés iporoócuai. Jare opaete Moisés iporoócuai güɨnoi vae iyoa vae reta oñejaaucata Moisés iporoócuai re. 13 Echa Tumpa mbaeti ombojupi mboroócuai oenduiño vae reta. Tumpa ombojupita mboroócuai jeigüe oyapo vae reta. 14 Echa judío mbae vae reta, yepe tei mbaeti güɨnoi Moisés iporoócuai, erei amo pe oyapo reta mboroócuai jeigüe mbaeti quia omombeu chupe reta reve. Cuae oicuauca oime güɨnoi metei mboroócuai ipɨa pe, yepe tei mbaeti güɨnoi Moisés iporoócuai. 15 Echa oicuauca oime güɨnoi metei mboroócuai ipɨa pe, mbaembae oyapo vae rupi. Jae reta oicuaa vi ipɨa pe mbae icavi oyapo vaera vae. Jae rambue iñemongueta ae rupiño oñemboeco ani oyeepɨ mbaembae oyapo vae re. 16 Jocorai oñejaauca retata co, Tumpa ojaa yave ɨvɨ pegua reta Jesucristo rupi. Echa jocuae ara oyecuaata co opaete vae oyapo vae tenonde yave mbaeti oyecuaa vae. Jare Tumpa oporojaata ñee icavi vae che amombeu vae re. 17 Erei nde rere ndeyeupe nde co jae judío. Nde reyeco mboroócuai re, jare reñemboete nde rere reicuaa co Tumpa rambue. 18 Nde reicuaa Tumpa jemimbota, jare mboroócuai jeigüe rupi nde reicuaa mbae icavi yae reyapo vaera vae. 19 Nde rerovia ndepuere co remomae jesa mbae Tumpa cotɨ vae reta, jare ndepuere remee Tumpa jembipe pɨtumimbi pe ñogüɨnoi vae reta pe. 20 Nde rerovia vi reicuaa co quirai ndepuere remboe mbaeti mbae oicuaa vae reta jare michia reta. Echa mboroócuai omombeu ndeve aracuaa jare añete vae. 21 Nde remboe iru vae. Jae rambue reñemboeta tei. Nde remombeu iru vae reta pe agüɨye vaera imonda. Jae rambue agüɨyeta tei nemonda nde vi. 22 Nde rere iru vae reta pe agüɨye vaera oñuvanga menda re. Jae rambue agüɨyeta tei reñuvanga menda re nde vi. Nde remotareɨ tumpa-raanga reta. Jae rambue agüɨyeta tei nde vi reñomi mbaembae icavi vae itupao reta güi. 23 Nde reñemboete mboroócuai renoi rambue. Erei iru vae reta güɨroɨro Tumpa nde mbaeti reyapo mboroócuai jeigüe rambue. 24 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Judío mbae vae reta jei mbaembae icavi mbae vae Tumpa cotɨ pereco pegua”. Jocorai oyecuatía oi. 25 Icavi co reñemocircuncidauca vaera, Moisés iporoócuai jeigüe reyapo yave. Erei mbaeti yave reyapo mboroócuai jeigüe, reyeapo co metei oñemocircuncidauca mbae vae rami, yepe tei reñemocircuncidauca. 26 Jare mbaeti oñemocircuncidauca vae oyapo yave mboroócuai jeigüe, jae oyeapo co metei oñemocircuncidauca vae rami, yepe tei mbaeti oñemocircuncidauca. 27 Jare mbaeti oñemocircuncidauca jete pe vae, mboroócuai jeigüe oyapo yave, nemboecota co. Echa nde reyavɨ mboroócuai jeigüe, yepe tei oime renoi mboroócuai oyecuatía oi vae, jare yepe tei reñemocircuncidauca. 28 Echa metei judío mbaeti co judío añetete vae oyecuaa vae jeco peguaño. Jae ramiño vi metei oñemocircuncidauca vae mbaeti co oñemocircuncidauca vae añetete vae oyecuaa vae jeco peguaño. Echa jete peño oñemocircuncidauca. 29 Erei metei judío ipɨa pe oi vae jeco pegua Judío añetete vae co. Jae ramiño vi metei oñemocircuncidauca vae ipɨa pe oi vae jeco pegua oñemocircuncidauca vae añetete vae co. Echa cuae nunga oyapo Espíritu jemimbota rupi, mbaeti oyecuatía oi vae rupiño. Tumpa omboeteuca cuae nunga, yepe tei iru vae reta mbaeti omboete.

Romanos 3

1 Jae rambue ¿mbae pe pa oyoavɨ judío reta judío mbae vae reta güi? ¿Mbae pe pa oyoavɨ oñemocircuncidauca vae reta oñemocircuncidauca mbae vae reta güi? 2 Jeta co opaete rupi. Tenonde tae cuae: Tumpa omee iñee chupe reta, jae reta oñovatu vaera. 3 Añete co, güɨramoi amogüe vae mbaeti güɨrovia. Erei yepe tei jae reta mbaeti güɨrovia, erei cuae mbaeti oipota jei Tumpa ngaraa oyapo güɨrocuavee vae. 4 Mbaeti etei co. Echa Tumpa oyapo opaete añete vae rupi, yepe tei opaete ɨvɨ pegua reta yapu vae reta co. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi Tumpa re corai: Nemiari yave, oyecuaata añete vae co jocuae nde rere vae. Jare iru vae reta nemboeco yave, reicuaucata jupi vae co nde reyapo vae. Jocorai oyecuatía oi. 5 Oporogüɨrovia mbae vae reta jei corai: “Jupi mbae vae yayapo vae oicuauca quirai Tumpa co jae jupi vae. Jae rambue Tumpa oiporarauca ñandeve yave, jupi mbae vae co oyapo”. Jocorai jei reta. 6 Erei mbaeti etei ñandepuere yae jocorai. Echa Tumpa oyapo yave mona jupi mbae vae, ngaraa tei ipuere ojaa ɨvɨ pegua reta. 7 Jare jei reta ye corai: “Cheapu yave, iru vae reta omboete yaeta Tumpa. Echa oicuaata añete vae Tumpa jei vae icavi yae co. Jae rambue Tumpa agüɨyeta tei chemboeco cheapu re. 8 Añete co, ñandepuere yae: Yayapo icavi mbae vae, icavi vae oyeapo vaera”. Jocorai jei reta. Icavi co Tumpa omboeco vaera jocorai jei vae reta. Jare amogüe vae jei ore jocorai roporomboe. Corai oreangao reta. 9 Jae rambue mbaeti etei ñandepuere yae judío reta icavi yae judío mbae vae reta güi. Echa yaicuauca ma quirai judío reta jare judío mbae vae reta teco güɨnoi. Echa opaete vae iyoa vae reta co. 10 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Mbaeti co quia icavi vae, mbaeti metei ave. 11 Mbaeti co quia oicuaa Tumpa vae. Mbaeti co quia oeca Tumpa vae. 12 Opaete vae oyerova Tumpa güi. Opaete vae oyapo icavi mbae vae. Mbaeti co quia ipɨacavi vae, mbaeti metei ave. 13 Iyuru co metei teogüerɨru mbaeti oyeasoi vae rami. Imiari yave, oporombotavɨñoi. Opaete jei vae jasɨ yae, mboi imbayachi jasɨ yae rami. 14 Jecuaeño jei icavi mbae vae iru vae reta cotɨ, jare jecuaeño iyarasɨ iru vae reta pe. 15 Iquɨreɨ yae oporoyuca. 16 Jecuaeño oyapo icavi mbae vae iru vae reta pe ombopɨatɨtɨ vaera. 17 Jare mbaeti etei iquɨreɨ ombopɨacatu iru vae reta. 18 Mbaeti etei oñemongueta Tumpa re, yepe tei oquɨyeta tei co chugüi. Jocorai oyecuatía oi. 19 Jare yaicuaa quirai mboroócuai jeigüe imiari mboroócuai güɨnoi vae reta pe, agüɨye vaera metei ave ipuere oyeepɨ, jare opaete ɨvɨ pegua reta oyecuaa vaera iyoa vae reta co Tumpa jóvai. 20 Jae rambue mbaeti quia ipuere oñembojupi Tumpa jóvai mboroócuai jeigüe re oyapo vae rupi. Echa mboroócuai güɨnoi rambue, oicuaa reta iyoa vae reta co. 21 Erei añave oyecuaa ma quirai Tumpa ipuere ñanembojupi mboroócuai jeigüe yayapo mbae reve. Jare mboroócuai pe oyecuatía oi vae jare Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatía vae omombeu cuae regua. 22 Echa Tumpa ombojupita opaete Jesucristo re güɨrovia vae reta iporogüɨrovia jeco pegua. Metei vae mbaeti oyoavɨ iru vae güi. 23 Echa opaete vae iyoa vae reta co. Tumpa mbaeti ipuere jei metei ave re: “Cuae co jae jupi vae”. 24 Erei Tumpa ipuere ma ñanembojupi ipɨacavi jeco pegua. Jae co metei mbota Tumpa omee ñandeve vae. Echa Tumpa ñanderepɨ ma Cristo Jesús rupi. 25 Tumpa omee Cristo omano vaera maemɨmba oyeyucagüe sacerdote güɨrocuavee vae rami, agüɨye vaera mo pochɨ ñandeve, yarovia yave Cristo omano co ñanderé. Jare jocorai oyecuaa quirai Tumpa jupi co. Echa aracae yave, ɨvɨ pegua reta iyoa yave, Tumpa ipɨaguasu chupe reta. Mbaeti oiporarauca chupe reta imbaeyoa reta re. 26 Jare añave oyecuaa ma quirai Tumpa jupi co. Echa jae oyapo jupi vae, ombojupi yave Jesús re güɨrovia vae. 27 Jae rambue mbaeti etei ñanoi mbae ñandepuere ñañemboete jese vae. Echa mbaeti yayapo mboroócuai jeigüe - jaeño yaporogüɨrovia. 28 Jae rambue yaicuaa ma quirai Tumpa ñanembojupi ñandeporogüɨrovia jeco pegua. Mbaeti ñanembojupi mboroócuai jeigüe yayapo vae jeco pegua. 29 Jare Tumpa co jae judío mbae vae reta iTumpa - mbaeti judío reta peguaño. 30 Echa Tumpa meteiño co, jare ombojupita oñemocircuncidauca vae reta iporogüɨrovia jeco pegua. Jae ramiño vi ombojupita oñemocircuncidauca mbae vae reta iporogüɨrovia jeco pegua. 31 Jae rambue güɨramoi quia jeita: “Jocorai yave, mboroócuai mbaeti co mbaera. Echa Tumpa ñanembojupi ñandeporogüɨrovia jeco pegua”. Mbaeti etei co. Echa cuae jeco pegua yaicuaa ma maera Tumpa oicuauca mboroócuai.

Romanos 4

1 Jae rambue, ¿mbae ra güɨnoi ñanetenondegua Abraham jae oyapo vae rupi? (Abraham co jae opaete judío reta itenondegua.) 2 Echa Abraham oñembojupi yave mona jae oyapo vae rupi, oñemboeteta tei. Erei mbaeti ipuere oñemboete Tumpa jóvai. 3 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Abraham güɨrovia Tumpa, jare jocuae jeco pegua Tumpa ombojupi”. Jocorai oyecuatía oi. 4 Erei oime yave quia oparavɨquɨ vae, omombaravɨquɨ vae omboepɨ oparavɨquɨ vae pe ipía chupe rambue - mbaeti ipɨacavi rambue. 5 Erei oime yave quia güɨrovia Tumpa mbae oyapo mbae reve vae, Tumpa ombojupi iporogüɨrovia jeco pegua. Echa Tumpa ombojupi iyoa vae. 6 Jae ramiño vi David jei quirai oyerovia catu co mbae oyapo mbae reve oñembojupiuca Tumpa pe vae. 7 Echa aracae jei corai: Oyerovia catu co imbaeyoa reta re Tumpa iñɨro chupe vae reta. Oyerovia catu co imbaeyoa reta oyeasoi oi vae reta. 8 Oyerovia catu co Tumpa mbaeti omboeco imbaeyoa re vae reta. Jocorai jei. 9 ¿Omee ra Tumpa cuae yerovia catu oñemocircuncidauca vae reta peño? Ani ¿omee ra oñemocircuncidauca mbae vae reta pe vi? Echa yae ma quirai Tumpa ombojupi Abraham iporogüɨrovia jeco pegua. 10 Erei ¿quirai yave ra ombojupi? ¿Oñemocircuncidauca ma yave ra? ani ¿ndeiño oñemocircuncidauca mbove ra? Mbaeti co oñemocircuncidauca ma yave. Tumpa ombojupi ndeiño oñemocircuncidauca mbove. 11 Jayave Abraham oñemocircuncidauca oicuauca vaera iru vae reta pe Tumpa ombojupi co iporogüɨrovia jeco pegua ndei oñemocircuncidauca mbove. Jae rambue Abraham co opaete oporogüɨrovia vae oñemocircuncidauca mbae vae reta tu rami. Echa jae reta vi oñembojupiuca ma Tumpa pe. 12 Jae ramiño vi Abraham co opaete oñemocircuncidauca vae reta tu rami. Cuae reta mbaeti co oñemocircuncidaucaiño. Jae reta güɨnoi mborogüɨrovia ñanetenondegua Abraham ndei oñemocircuncidauca mbove güɨnoi vae rami. 13 Echa Tumpa güɨrocuavee Abraham jare iñemoña reta pe omee vaera chupe reta ɨvɨ. Erei mbaeti omee chupe reta cuae morogüɨrocuavee Abraham oyapo mboroócuai jeigüe rambue - jaeño omee chupe reta Abraham iporogüɨrovia jeco pegua ombojupi rambue. 14 Echa Tumpa omee yave mona ɨvɨ mboroócuai jeigüe oyapo vae reta pe mboroócuai jeigüe oyapo reta rambue, jae reta mbaetita tei mbaera mborogüɨrovia güɨnoi vaera, jare mbaetita tei vi co Tumpa güɨrocuavee. 15 Echa mboroócuai oicuauca quirai Tumpa oiporaraucata jeigüe mbaeti oyapo vae reta pe. Erei mbaeti yave mboroócuai, mbaetita tei co quia oyavɨ mboroócuai. 16 Jae rambue morogüɨrocuavee mborogüɨrovia pegua co, Tumpa omee vaera morogüɨrocuavee ipɨacavi jeco pegua, jare opaete Abraham iñemoña reta añetete güɨnoi vaera. Cuae reta co opaete Abraham güɨnoi vae nunga mborogüɨrovia güɨnoi vae reta - mbaeti mboroócuai jeigüe oyapo vae retaño. Echa Abraham co jae opaete ñanderu rami. 17 Echa jae vi güɨrovia Tumpa. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Che roapo jeta tenta pegua reta tu rami --jei Tumpa”. Jocorai oyecuatía oi. Echa Tumpa omee tecove omanogüe vae reta pe, jare güɨrocuavee oyeapota co mbaembae ndeiño oyeapo vae. 18 Yepe tei mbaeti echa mbaera Abraham oaro vaera, erei jecuaeño güɨrovia Tumpa jare oaro oyerovia reve. Jae rambue oyeapo jeta tenta pegua reta tu rami. Echa Tumpa jei ma chupe corai: “Reyeapota jeta tenta pegua reta tu rami”. Jocorai jei. 19 Cien año seri güɨnoi yave, Abraham oicuaa ma jae jete omano seri ma. Oicuaa vi Sara itɨaro yae ma jare jae rambue ngaraa ma imembɨ. Erei jecuaeño güɨnoi mborogüɨrovia Tumpa cotɨ. 20 Mbaeti etei omocañɨ iporogüɨrovia. Jecuaeño güɨrovia Tumpa oyapota co güɨrocuavee chupe vae. Jae rambue iporogüɨrovia omomɨrata, jare cuae jeco pegua omboete Tumpa. 21 Echa jae oicuaa catu Tumpa ipuere co oyapo opaete güɨrocuavee vae. 22 Jae rambue Tumpa ombojupi iporogüɨrovia jeco pegua. 23 Jare cuae Tumpa ombojupi iporogüɨrovia jeco pegua vae mbaeti oyecuatía Abraham reño. 24 Echa oyecuatía vi ñanderé. Echa Tumpa ñanembojupi ñandeporogüɨrovia jeco pegua, ñande yarovia yave jese - omoingove ye ñandeYa Jesús güeru omanogüe vae reta ipɨte güi vae re. 25 ÑandeYa Jesús oñemoeterenga omano vaera ñanembaeyoa reta re, jare oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi oicuauca vaera ñañembojupiuca ma co.

Romanos 5

1 Tumpa ñanembojupi ma ñandeporogüɨrovia jeco pegua. Jae rambue ñanoi ma mbɨacatu Tumpa ndive ñandeYa Jesucristo rupi. 2 Jae ramiño vi yaya ma Tumpa re Jesucristo rupi ñandeporogüɨrovia jeco pegua, Tumpa ipɨacavi vaera ñandeve. Ñañemomɨrata ma Tumpa ipɨacavi re, jare ñaaro ñai yayerovia reve Tumpa ndive yaico vaera jae oñemboeteuca yave. 3 Jare mbaeti cuaeño. Jae ramiño vi yayerovia yaiporara yave. Echa yaicuaa quirai yaiporara yave, Tumpa omee ñandeve ñandepɨaguasu vaera. 4 Jare ñandepɨaguasu yave, yaicuaa ñanepɨrata ma co. Jare yaicuaa yave ñanepɨrata ma co, ñaaro yayerovia reve. 5 Jare ñaaro yave yayerovia reve, ngaraa ñandetavɨ. Echa Tumpa omotɨnɨe ma ñandepɨa iporoaɨu pe Espíritu Santo jae omee ñandeve vae rupi. 6 Echa ñande mbaeti etei ñandepuere ñañemboasa. Erei Cristo omano iyoa vae reta re ara ou ma ovae yave omano vaera. 7 Añete co, ngaraa ndipo quia oipota omano metei jupi vae jecoviara. Erei güɨramoi quia iquɨreɨta omano metei ipɨacavi vae jecoviara. 8 Erei Tumpa oicuauca ma iporoaɨu ñandecotɨ. Echa yepe tei ñande co jae iyoa vae reta, erei Cristo omano ñanderé. 9 Jare Tumpa jeta yaeta oyapo ñandeve. Echa Tumpa ñanembojupi ma Cristo imano jeco pegua. Jae rambue Cristo oyapo vae jeco pegua Tumpa ngaraa oiporarauca ñandeve. 10 Echa yepe tei ñande yayovaichose Tumpa ndive, erei añave ñañembopɨacatuca ma Tumpa ndive Taɨ imano jeco pegua. Jare Tumpa jeta yaeta oyapo ñandeve. Echa ñañembopɨacatuca ma Tumpa ndive rambue, yaicuaa catu ñañemboasaucata co Taɨ oicove ye rambue. 11 Jare mbaeti cuaeño. Jae ramiño vi yayerovia Tumpa re ñandeYa Jesucristo rupi. Echa Cristo rupi ñañembopɨacatuca ma Tumpa ndive. 12 Jare mbaeyoa oique cuae ɨvɨ pe metei cuimbae rupi. Jare mano oique mbaeyoa jeco pegua. Jae rambue mano ou opaete vae pe. Echa opaete vae iyoa. 13 Jare ndei Tumpa oicuauca Moisés iporoócuai mbove, oime aeño mbaeyoa ɨvɨ pe. Erei mbaeti mboroócuai yave, mbaeti ñandepuere yae quia iyoa mboroócuai oyavɨ rambue. 14 Erei opaete vae omano Adán güive Moisés oico regua, yepe tei iru vae reta mbaeti iyoa Adán iyoa rami. Jare Adán oñemojaanga outa vae re. 15 Erei mbaeti ñandepuere ñamboyovaque Adán imbaeyoa Tumpa omee ñandeve vae ndive. Echa metei cuimbae iyoa rambue, jeta vae omano. Erei Tumpa omee ñandeve ipɨacavi jeco pegua vae tuicha yae co cuae güi. Echa Tumpa omee ma ipɨacavi jeta vae pe metei cuimbae rupi - jae co Jesucristo. 16 Mbaeti ñandepuere ñamboyovaque jocuae metei cuimbae imbaeyoa Tumpa omee ñandeve vae ndive. Echa jocuae metei mbaeyoa jeco pegua Tumpa ojaa jare omboeco opaete vae. Erei Tumpa omee ñandeve vae jeco pegua ñañembojupiuca ma, yepe tei jeta mbaeyoa reta yayapo. 17 Echa mano güɨnoi mbaepuere opaete vae re jocuae metei cuimbae imbaeyoa jeco pegua. Erei Tumpa imbaepuere tuicha yae co cuae güi. Echa omee ma ñandeve ipɨacavi ñañembojupiuca vaera, tecove imbaepuere ñanoi vaera metei cuimbae rupi - jae co Jesucristo. 18 Jae rambue metei cuimbae imbaeyoa jeco pegua Tumpa omboeco opaete vae. Jae ramiño vi metei cuimbae jupi vae oyapo vae jeco pegua Tumpa ipuere ombojupi opaete vae tecove opa mbae vae güɨnoi reta vaera. 19 Metei cuimbae Tumpa jeigüe mbaeti oyapo rambue, jeta vae oyeapo iyoa vae retara. Jae ramiño vi metei cuimbae Tumpa jeigüe oyapo rambue, Tumpa ombojupita jeta vae. 20 Jare Tumpa oicuauca mboroócuai, mbaeyoa oyecuaa cavi vaera. Erei oyecuaa yave jeta co mbaeyoa reta, oyecuaa vi tuicha yae co Tumpa ipɨacavi. 21 Echa mbaeyoa jecuaeño güɨnoi mbaepuere opaete vae re. Echa opaete vae omano. Jae ramiño vi Tumpa ipɨacavi güɨnoi mbaepuere ñanembojupi vaera, jare jocorai omee vaera ñandeve tecove opa mbae vae ñandeYa Jesucristo rupi.

Romanos 6

1 Jae rambue mbaeti etei icavi ñañemongueta vaera corai: Icavi co yayapo vaera mbaeyoa oyecuaa vaera tuicha yae co Tumpa ipɨacavi. Ñande ñamano ma mbaeyoa güi. Jae rambue mbaeti etei icavi jecuae mbaeyoa yayapo vaera. 3 Peicuaa co quirai opaete ñande ñañembobautizauca meteiño Cristo Jesús ndive ñai vaera vae ñamano jae ndive ñañembobautizauca yave. 4 Jae rambue ñañembobautizauca yave, ñañeotɨuca Cristo ndive ñamano rambue. Erei Tumpa omoingove ye Cristo güeru omanogüe vae reta ipɨte güi imbaepuere maemboete pegua rupi. Jae ramiño vi Tumpa omee ma ñandeve tecove ipɨau vae. 5 Echa Tumpa ñandeapo meteiño Cristo ndive Cristo imano re. Jae ramiño vi Tumpa ñanemoingove yeta ñandereru omanogüe vae reta ipɨte güi, omoingove ye Cristo güeru omanogüe vae reta ipɨte güi rami. 6 Yaicuaa quirai ñanderecove indechigüe omano curusu re Cristo ndive, agüɨye vaera mbaeyoa ñanderete pe oi vae mbaepuere güɨnoi ñanderé, agüɨye vaera jecuaeño yayapo mbaeyoa. 7 Echa omanogüe vae mbaeti ma ipuere oyapo mbaeyoa. 8 Ñande ñamano Cristo ndive rambue, yarovia yaicoveta vi co jae ndive. 9 Echa yaicuaa quirai Tumpa omoingove ye Cristo güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae rambue Cristo ngaraa omano ye. Echa mano mbaeti ma ipuere jese. 10 Echa Cristo omano yave, metei veseño omano mbaeyoa jeco pegua. Erei añave oicoño mai. Jecuaeño oico meteiño Tumpa ndive. 11 Jae ramiño vi pe reta perovia quirai pemano ma mbaeyoa güi, jare peico Tumpa pe peyeócuai vaera ñandeYa Cristo Jesús rupi. 12 Jae rambue agüɨye pemaeño mbaeyoa re güɨnoi vaera mbaepuere perete re. Agüɨye peyapo mbaeyoa perete oipota oyapo vae. 13 Agüɨye vi pemee perete mbaeyoa oyapo vaera. Echa jocorai yave, perete oyapota icavi mbae vae. Erei peñemee Tumpa pe. Echa pe reta co jae omanogüe vae tecove ipɨau vae güɨnoi vae reta rami. Jae rambue pemee perete Tumpa pe. Echa jocorai yave, perete oyapota icavi vae. 14 Echa mbaeyoa ngaraa güɨnoi mbaepuere peré. Echa mbaeti peico mboroócuai jeigüe re. Peico ma ñee mbɨacavi pegua re. 15 Jae rambue mbaeti etei icavi ñañemongueta vaera corai: Yayapo mbaeyoa, mbaeti yaico mboroócuai jeigüe re rambue jare yaico ñee mbɨacavi pegua re rambue. 16 Peñemee yave quia pe peyeócuai chupe vaera, pe reta co jae jembiócuai reta. Jecuaeño mbaeyoa peyapo yave, pemanota co. Erei peyapo yave Tumpa jeigüe, peicota jupi vae rupi. ¿Mbaeti pa peicuaa cuae? 17 Erei amee yasoropai Tumpa pe. Echa jecuaeño peyapose mbaeyoa. Erei peyapo ma Tumpa jeigüe perovia reve jocuae moromboe oñemee peve vae. 18 Jae rambue peyerova ma mbaeyoa güi, jare peyeócuai ma Tumpa pe peico vaera jupi vae rupi. 19 (Chemiari ai peve corai amojaanga reve, mbaeti pepuere peicuaa cavi cuae mbaembae rambue.) Tenonde yave peiporu perete peyapo vaera mbaeyoa, peyapo vaera pochɨi vae jare jupi mbae vae. Erei añave pemee perete Tumpa pe peico vaera jupi vae rupi, perete oñeñono tee vaera Tumpa peguara. 20 Echa jecuaeño mbaeyoa peyapose yave, mbaeti peyeócuai Tumpa pe peico vaera jupi vae rupi. 21 Mbaeti etei mbae icavi vae peyapo jocuae ara reta pe. Echa añave pemara jocuae mbaembae peyapose vae re. Echa jocuae mbaembae mano pegua co. 22 Erei añave mbaeti jecuaeño peyapo mbaeyoa. Peyeócuai ma Tumpa pe. Jae rambue añave peyapo icavi vae. Echa perete oñeñono tee oi Tumpa peguara. Jare perecove opa yave cuae ɨvɨ pe, penoita tecove opa mbae vae. 23 Echa mbaeyoa oyapo vae omanota co. Erei mbota Tumpa omee ñandeve ñandeYa Cristo Jesús rupi vae tecove opa mbae vae co.

Romanos 7

1 Cherɨvɨ reta, pe reta peicuaa co mboroócuai jeigüe. Jare peicuaa co quirai mboroócuai güɨnoi mbaepuere metei vae re jae oicove oico rambueveño. 2 Echa mboroócuai jei cuña omenda vae meteiño co ime ndive, ime oicove oico rambueve. Erei ime omano chugüi yave, cuña oyeyora ma jocuae mboroócuai ime regua güi. 3 Jae rambue cuña imegua yave ime tenondegua vae oicove oico rambueve, cuña oñuvanga menda re. Erei ime omano ma yave, cuña oyeyora ma jocuae mboroócuai ime regua güi. Jayave omenda yave iru cuimbae ndive, mbaeti co oñuvanga menda re. 4 Jae ramiño vi, cherɨvɨ reta, pe reta pemano mboroócuai güi Cristo omano rambue, peico vaera Cristo re. Añete co, peico ma Tumpa omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi vae re, peyapo vaera icavi vae, Tumpa oñemboeteuca vaera. 5 Echa yaico yave ñaneremimbota reño, yaipota yayapo mbaeyoa, mboroócuai jei agüɨye vaera yayapo rambue. Jare cuae mbaeyoa oparavɨquɨ ñanderete pe ñamano vaera. 6 Erei añave yayeyora ma mboroócuai güi. Echa ñamano ma ñandeocuaise vae güi. Jae rambue ñandepuere yayeócuai Tumpa pe tecove ipɨaugüe Espíritu omee ñandeve vae rupi. Mbaeti ma yayeócuai chupe mboroócuai indechigüe jeigüe re. 7 Mbaeti etei ñandepuere yae icavi mbae vae co mboroócuai. Mboroócuai mbaeti yave omombeu cheve mbaeyoa regua, ngaraa tei aicuaa jesegua. Echa ngaraa tei aicuaa aipota iru vae reta imbaembae yave cheyoa co, mboroócuai mbaeti yave jei: “Agüɨye eipota iru vae reta imbaembae”. 8 Erei mboroócuai jei agüɨye vaera ayapo rambue, mbaeyoa jeiete oparavɨquɨ chepɨa pe che aipota yae vaera iru vae reta imbaembae. Echa mbaeti yave mboroócuai, mbaeti aicuaa cheyoa co. 9 Tenonde yave mbaeti aicuaa mboroócuai jeigüe yave, che aico metei oicove catu vae rami. Erei aicuaa yave mboroócuai jeigüe, aicuaa vi cheyoa co mboroócuai jeigüe ayavɨ rambue, jare aicuaa vi amanota co. 10 Añemongueta tei mboroócuai omeeta cheve tecove. Erei chetavɨ. Echa cheyoa yave, mboroócuai oicuauca cheve amanota co. 12 Erei mboroócuai mbaeti co mbaeyoa pegua, jare mboroócuai jeigüe iyoa mbae vae pegua jare jupi vae pegua jare icavi vae pegua co. 13 Jocuae icavi vae pegua mbaeti etei oyeapo cheve mano peguara. Mbaeyoa mano pegua co. Jare jocorai oyecuaa mbaeyoa co. Jocuae icavi vae pegua oicuauca cheve amanota co cheyoa rambue. Jare jocorai mboroócuai oicuauca mbaeyoa icavi mbae yae co. 14 Echa yaicuaa Espíritu Santo omee mboroócuai. Erei che aico cheremimbota reño. Añemee ayapo vaera mbaeyoa. 15 Mbaeti aicuaa maera ra ayapo corai. Echa mbaeti ayapo chequɨreɨ tei ayapo vae. Erei ayapo cheateɨ tei ayapo vae. 16 Jae rambue aicuaa mboroócuai icavi vae pegua co. Echa ayapo cheateɨ tei ayapo vae. 17 Jae rambue che mbaeti co icavi mbae vae oyapo vae. Icavi mbae vae oyapo vae co jae mbaeyoa chepɨa pe oico vae. 18 Che aico cheremimbota reño. Jae rambue aicuaa mbaeti co mbae icavi vae anoi cheyee. Echa chequɨreɨ tei ayapo icavi vae, erei mbaeti chepuere ayapo. 19 Mbaeti ayapo icavi vae chequɨreɨ tei ayapo vae. Erei jecuae ayapo icavi mbae vae cheateɨ tei ayapo vae. 20 Jae rambue che mbaeti co icavi mbae vae oyapo vae. Icavi mbae vae oyapo vae co jae mbaeyoa chepɨa pe oico vae. Echa ayapo cheateɨ tei ayapo vae. 21 Oyeapo cheve cuae: Icavi vae chequɨreɨ tei ayapo yave, jecuaeño ayapo icavi mbae vae. 22 Aicuaa chepɨa pe icavi co Tumpa iporoócuai. 23 Erei cheremimbota reño aico rambue, jecuaeño oyecuaa cheve chequɨreɨ tei chepɨa pe ayapo vae ndive oyovaicho vae. Jae co mbaeyoa ayapo vae. Cuae mbaeyoa güɨnoi mbaepuere cheré. 24 Chepɨatɨtɨ yae. ¿Quia ra omeeta cheve mbaepuere agüɨye vaera ayapo mbaeyoa? Echa mbaeyoa mano pegua co. 25 Jaeño Tumpa, ñandeYa Jesucristo rupi. Yasoropai amee Tumpa pe. Jayave chequɨreɨ reve añemongueta ayapo vaera Tumpa iporoócuai jeigüe. Erei cheremimbota reño aico rambue, jecuae ayapo mbaeyoa.

Romanos 8

1 Jae rambue Tumpa ngaraa etei omboeco Cristo Jesús re güɨrovia vae reta. 2 Echa Espíritu Santo oparavɨquɨ ma, anoi vaera tecove opa mbae vae Cristo Jesús re arovia rambue. Jae rambue ayeyora ma mbaeyoa imbaepuere güi. Echa mbaeyoa ayapo rambue amanota tei. 3 Moisés iporoócuai mbaeti ipuere ñanemborɨ, mbaeti ñandepuere yayapo mboroócuai jeigüe rambue. Jae rambue Tumpa ñanemborɨ. Echa ombou Taɨ etei cuae ɨvɨ pe. Taɨ oyeapo metei cuimbaera. Yepe tei opaete ɨvɨ pegua reta iyoa, jae mbaeti co iyoa. Ou omano vaera ñanembaeyoa re. Omoamɨri mbaeyoa, agüɨye vaera mbaeyoa güɨnoi mbaepuere ñanderé. 4 Cristo cuae oyapo, Tumpa ñanembojupi vaera. Tenonde yave mboroócuai jei yayapo vaera jupi vae. Erei añave yaico Espíritu Santo jemimbota re. Mbaeti ma yaico ñaneremimbota reño. 5 Jemimbota reño yogüɨreco vae reta oñemongueta mbaembae jete oipota vae reño. Erei Espíritu Santo jemimbota re yogüɨreco vae oñemongueta Espíritu Santo oipota vae re. 6 Echa mbaembae jete oipota vae reño oñemongueta vae reta omanota co. Erei Espíritu Santo oipota vae re oñemongueta vae reta güɨnoi tecove opa mbae vae jare mbɨacatu. 7 Echa mbaembae jete oipota vae reño oñemongueta vae reta oyovaicho Tumpa ndive. Echa ñateɨ reta oyapo Tumpa iporoócuai. Mbaeti etei ipuere oyapo Tumpa iporoócuai. 8 Jae rambue jemimbota reño yogüɨreco vae reta mbaeti ipuere oyapo Tumpa oipota oyapo vaera vae. 9 Erei pe reta mbaeti peico peremimbota reño. Peico Espíritu Santo jemimbota re. Echa Tumpa iEspíritu oico pepɨa pe. Echa Cristo iEspíritu mbaeti güɨnoi vae mbaeti co Cristo imbae. 10 Erei Cristo oico pepɨa pe. Jae rambue Espíritu Santo omee peve tecove opa mbae vae, yepe tei perete omanota co mbaeyoa jeco pegua. Echa Tumpa pembojupi ma. 11 Tumpa omoingove ye Jesús güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Jare Tumpa iEspíritu oico pepɨa pe. Jae rambue Tumpa omoingove catuta co perete omanota vae iEspíritu oico pepɨa pe vae rupi. Echa omoingove ye Cristo Jesús güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. 12 Jae rambue, cherɨvɨ reta, mbaeti etei ñandepía ñanderete pe yayapo vaera ñanderete jemimbota. 13 Echa oime yave quia jemimbota reño oico vae, omanota co. Erei Espíritu imbaepuere rupi pepuere pemombo peyeugüi perete jemimbota. Jare jocorai yave, peicove catuta co. 14 Echa opaete Espíritu Santo jemimbota re yogüɨreco vae reta Tumpa taɨ reta co. 15 Echa Tumpa omee peve iEspíritu peyeapo vaera Tumpa taɨ retara. Mbaeti peapo tembiócuai oquɨye iya güi vae reta rami. Jae rambue Espíritu Santo ñanemborɨ ñandepuere vaera yae: “OreRu”. 16 Jare Espíritu Santo etei oicuauca ñandeve ñande co jae Tumpa taɨ reta. 17 Jare ñande co jae Tumpa taɨ reta rambue, ñanoita vi ñanembaera Tumpa omeeta ñandeve vae. Ñanoita co ñanembaera Cristo ndive. Echa yaiporara ñai Cristo oiporara rami. Jae rambue Tumpa ñanemboeteucata Cristo ndive. 18 Añave yaiporara ñai. Erei arovia cuae yaiporara ñai vae mbaeti co mbae. Echa icavi yaeta co ñandeve jocuae ndeiño oyecuaa vae Tumpa omeeta ñandeve vae. 19 Echa opaete Tumpa oyapogüe vae oaro oi iquɨreɨ yae reve Tumpa omboeteuca vaera taɨ reta. 20 Tumpa oyapo opaete mbaembae icavi yae. Erei opaete oyapogüe vae oicomegua ma, yepe tei mbaembae etei mbaeti mbae oyapo oicomegua vaera. Echa Tumpa omaeño oicomegua vaera Adán iyoa rambue. Erei ngaraa jecuaeño mbaembae oicomegua. 21 Echa Tumpa oepɨta taɨ reta opaete mbae icavi mbae vae güi, omboeteuca reta yave. Jae ramiño vi Tumpa oepɨta oyapogüe vae etei, agüɨye vaera jecuaeño oicomegua. 22 Echa yaicuaa co quirai iyɨpɨ güive jare jecuae añave opaete Tumpa oyapogüe vae oiporara oi metei cuña imembɨ oata vae oiporara ipúe reve rami. 23 Jae ramiño vi ñande ñanepúe ñandepɨa pe, yepe tei ñanoi ma Espíritu Santo - echa Espíritu Santo rani Tumpa omee ñandeve. Echa ñaaro ñai Tumpa oicuauca vaera opaete pe ñande co jae Tumpa taɨ reta. Cuae oyeapo yave, Tumpa oipoepɨta ñanderete añave ñanoi vae, ñanderete ipɨau vaera. 24 Echa ñañemboasauca yave, ñamboɨpɨ ñaaro yayerovia reve. Erei Tumpa oepɨ ñanderete yave, ngaraa ñaaro. Echa oime yave quia mbae oaro vae, jocuae güɨnoi ma yave, mbaeti ma oaro. 25 Erei ñaaro ñai mbae ndeiño ñanoi vae. Jae rambue ñaaro ñai ñandepɨaguasu reve. 26 Jae ramiño vi Espíritu Santo ñanemborɨ, mbaeti ñanepɨrata rambue. Yayerureta tei co Tumpa pe mbae re. Erei mbaeti yaicuaa mbae re yayerure vaera chupe. Amo pe mbaeti yaicuaa mbae yae vaera. Jaeño ñanepúe. Erei jeseve Espíritu Santo etei oyerure Tumpa pe ñanderé. 27 Tumpa oicuaa opaete vae ipɨa pe oi vae, jare oicuaa vi Espíritu Santo iñemongueta. Echa Espíritu Santo oyerure Tumpa pe ñanderé Tumpa jemimbota re. Ñande co jae oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. 28 Jare yaicuaa co quirai opaete oyeapo vae rupi Tumpa ñanemborɨ oi icavi vaera ñandeve, ñande yaaɨu Tumpa rambue. Echa Tumpa jemimbota rupi jae ñandeparavo. 29 Echa iyɨpɨ güive Tumpa ñandecuaa. Jae ramiño vi iyɨpɨ güive Tumpa ñandeparavo ñande yayeapo vaera Taɨ rami, jare Taɨ oico vaera tenondeguara opaete Tumpa taɨ reta ndive. 30 Jae ramiño vi Tumpa ñanereni, iyɨpɨ güive ñandeparavo rambue. Jae ramiño vi Tumpa ñanembojupi, ñanereni rambue. Jae ramiño vi ñanemboeteucata co, ñanembojupi rambue. 31 Jare cuae yaicuaa rambue, yaicuaa vi cuae: Tumpa ñanemborɨ rambue, mbaeti quia ipuere ñanemoamɨri. 32 Tumpa mbaeti ñateɨ omee ñandeve Taɨ. Echa omee co, jae omano vaera ñanderé. Jae rambue Tumpa omeeta co ñandeve opaete mbaembae. Echa omee ñandeve Taɨ. 33 Mbaeti quia ipuere ñanemboeco mbae re. Echa ñande co jae Tumpa oiparavogüe vae reta, jare Tumpa ñanembojupi ma. 34 Mbaeti quia ipuere ñanemboeco ñanembaeyoa reta re. Echa Cristo omano ñanembaeyoa reta re, jare oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi, jare añave oime oi Tumpa iyacatu cotɨ. Jae etei oyerure Tumpa pe ñanderé. 35 Cristo ñanderaɨu, jare ngaraa quia ipuere ñanemboyao Cristo güi. Güɨramoi yaiporarata, ani yavaita co ñandeve yaico vaera, ani iru vae reta oyapota icavi mbae vae ñandeve, ani caruai outa ñandeve. Güɨramoi ngaraa ñanoi corepoti ñaneremimondera yagua vaera. Güɨramoi iru vae reta iquɨreɨta ñandeyuca. Güɨramoi yepe ñandeyucata. Erei jecuae Cristo ñanderaɨuta. 36 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Tumpa re yarovia rambue, ara ñavo iru vae reta iquɨreɨ ñandeyuca. Oñemongueta reta ñanderé vecha reta oyeyucaucata vae re oñemongueta reta rami. Jocorai oyecuatía oi. 37 Erei yepe tei opaete cuae oyeapo ñandeve, erei jecuae ñamoaguatata opaete yayerovia reve Cristo imbaepuere rupi. Echa jae ñanderaɨu. 38 Che aicuaa catu Tumpa ñanderaɨu co, jare ngaraa quia ipuere ñanemboyao Tumpa güi. Güɨramoi ñamanota, ani güɨramoi jecuae yaicoveta. Erei jeseve Tumpa ñanderaɨuta. Araɨgua reta jare mburuvicha ara pegua reta ngaraa ipuere ñanemboyao Tumpa güi. Opaete añave oyeapo oi vae jare opaete oyeapota vae ngaraa ipuere ñanemboyao Tumpa güi. 39 Oipotagüe ɨvate oi vae, jare oipotagüe ɨvɨgüɨ pe oi vae, jare oipotagüe iru mbae Tumpa oyapogüe vae yepe ngaraa ipuere ñanemboyao Tumpa güi. Jecuaeño Tumpa ñanderaɨu. Echa oicuauca ñandeve iporoaɨu ñandeYa Cristo Jesús rupi.

Romanos 9

1 Che co jae Cristo imbae. Cuae che jae vae añete vae co. Mbaeti co cheapu. Espíritu Santo oico chepɨa pe. Jae rambue aicuaa catu cuae che jae vae añete vae co. 2 Jecuaeño chepɨatɨtɨ yae. 3 Echa aipota tei añemboyao vaera Cristo güi metei yepopeyu oa jese vae rami, jocorai chepuere yave amborɨ cherɨvɨ reta. Jae reta co cherentaɨgua reta. 4 Jae reta co Israel pegua reta. Oyeapo reta Tumpa taɨ retara. Tumpa oñemboete jae reta jovaque. Tumpa omee chupe reta morogüɨrocuavee reta, jare oicuauca vi chupe reta Moisés iporoócuai. Jae reta oyeócuai Tumpa pe Tumpa jo pe. Tumpa omombeu chupe reta omeeta chupe reta vae. 5 Jae reta co Israel pegua reta itenondegua reta iñemoña reta, jare chugüi reta Cristo oyeapo cuimbaera. Cristo co jae Tumpa etei. Jae co opaete mbaembae iYa. Toñemboeteuca jecuaecuae aveiño. Amén. 6 Cuae mbaeti oipota jei Tumpa mbaeti oyapo jae jei oyapota vae. Echa mbaeti co opaete Israel iñemoña reta Israel pegua añetete vae reta. 7 Jae ramiño vi mbaeti co opaete Abraham iñemoña reta Abraham taɨ añetete vae reta. Echa Tumpa jei Abraham pe corai: “Isaac iñemoña retaño co jae neñemoña añetete vae reta”. Jocorai jei. 8 Cuae oipota jei jocuae oñemoña cuimbae jemimbota jeco peguaño vae reta mbaeti co Tumpa taɨ reta. Jaeño Tumpa güɨrocuavee vae rupi oñemoña vae reta co jae iñemoña añetete vae reta. 9 Echa Tumpa güɨrocuavee Abraham pe. Jei chupe corai: “Iru año re corai yave ayu yeta, jare Sara imembɨta co”. Jocorai jei. 10 Jare cuae mbaeti co opaete Tumpa jei vae. Echa Tumpa imiari Rebeca pe jae imembɨta yave. Jocuae imembɨ reta tu co jae ñanetenondegua Isaac. 11 Jare Tumpa imiari Rebeca pe yave, ndeiño oa chaguaqui reta. Jae rambue ndeiño oyapo icavi vae jare icavi mbae vae. Erei Tumpa jei Rebeca pe corai: “Tenondegua vae oyeocuaita co taɨcuegua vae pe”. Jocorai jei. Jare cuae oicuauca ñandeve quirai Tumpa oiparavo jae jemimbota rupi. Tumpa mbaeti oiparavo mbae oipotagüe vae oyapo vae jeco pegua. Tumpa oiparavo jae etei oipota rambue. 13 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Aiparavo Jacob. Mbaeti aiparavo Esaú --jei Tumpa”. Jocorai oyecuatía oi. 14 Jare Tumpa mbaeti etei oyapo jupi mbae vae jocorai jei rambue. 15 Echa Tumpa jei Moisés pe corai: “Aipararecota co chequɨreɨ aiparareco vae. Jare chepɨacavita co chequɨreɨ chepɨacavi chupe vae pe”. Jocorai jei. 16 Jae rambue ñanoi mboroparareco Tumpa güi, Tumpa etei iquɨreɨ ñandeparareco rambue, mbaeti ñande aeño ñanequɨreɨ rambue, jare mbaeti vi mbae ñande yayapo vae jeco pegua. 17 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae pe ñamongueta quirai Tumpa jei Egipto pegua reta juvicha guasu pe corai: “Cuaera etei che roparavo mburuvicha guasura, aicuauca vaera chembaepuere nderovaque, opaete ɨvɨ pegua reta pe chereracua vaera”. Jocorai jei. 18 Jae rambue Tumpa oiparareco iquɨreɨ oiparareco vae. Jae ramiño vi omopɨatanta iquɨreɨ omopɨatanta vae. 19 Jae rambue güɨramoi quia oparanduta cheve: “Jocorai yave, ¿maera pa Tumpa ñanemboeco? Echa mbaeti quia ipuere oyopia Tumpa jemimbota”. 20 Agüɨye timiari jocorai. Echa jae co metei ɨvɨ peguaño. Mbaeti etei icavi iñeengueta vaera Tumpa pe. Ɨrɨru mbaeti etei ipuere iñeengueta iyapoa pe. Mbaeti ipuere jei: “¿Maera pa nde cheapo corai?” 21 Oñaeuapo vae ipuere oyapo ñaeu güi jae oipota vae rupi. Metei apúa güiño ipuere oyapo metei mbae ipora vae jare iru mbae ipora mbae vae. 22 Tumpa pochɨ co oi oñemboai vaera oi vae reta pe. Erei omoaguata chupe reta ipɨaguasu yae reve, yepe tei iquɨreɨ oicuauca quirai pochɨ chupe reta jare quirai oicuaucata chupe reta imbaepuere. 23 Cuae Tumpa oyapo, oicuauca vaera quirai omboeteuca yaeta co oiparareco vae reta. Echa iyɨpɨ güive Tumpa oiparavo cuae reta omboeteuca vaera. 24 Cuae reta co jae ñande reta. Echa Tumpa ñandeparavo. Ñande co jae judío reta jare judío mbae vae reta. 25 Echa Tumpa jei Oseas oicuatía vae pe corai: Tenonde yave mbaeti chembae vae reta oyeapota co chembae retara, jare tenonde yave mbaeti aaɨu vae reta aaɨuta co. 26 Tenonde yave che jae peve: “Pe reta mbaeti co chembae”. Erei jocuae che jaea pe etei che jaeta peve: “Pe reta co jae cheraɨ reta. Che co jae Tumpa oicove vae”. Jocorai jei. 27 Jare Isaías jei iñeeata reve Israel pegua reta re: “Yepe tei jeta yae Israel iñemoña reta jeta yae ɨvɨcuiti ɨ guasu jembeɨ pe oi vae rami, erei mbovɨño Tumpa omboasata. 28 Echa ñandeYa opa voita oyapo cuae ɨvɨ pe jei oyapota vae”. Jocorai jei. 29 Echa tenonde yave Isaías jei corai: ÑandeYa co jae opaete vae iYa. Jae omboasa amogüe ñanerentaɨgua reta. Mbaeti yave jocorai oyapo, yayeapota tei Sodoma jare Gomorra pegua reta rami. Jocorai jei. 30 Jae rambue ñandepuere yae cuae: Judío mbae vae reta, yepe tei mbaeti oecase oñembojupiuca vaera, oñembojupiuca ma co. Oñembojupiuca ma co, mborogüɨrovia güɨnoi rambue. 31 Erei Israel pegua reta oipota tei oñembojupiuca mboroócuai jeigüe re oyapo vae rupi. Erei mbaeti ipuere oyapo mboroócuai jeigüe. 32 ¿Maera ra mbaeti oñembojupiuca? Mbaeti oipota oñembojupiuca mborogüɨrovia rupi rambue. Echa oipota tei oñembojupiuca mboroócuai jeigüe re oyapo vae rupi. Jae rambue Cristo oyeapo chupe reta metei ita jae reta ipɨsayeyuca jese vae rami. 33 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Che añono Sion pe metei vae --jei Tumpa--. Jae co metei ita Sion pegua reta ipɨsayeyuca jese vae rami. Oñetinga reta jocuae ita re. Erei güɨrovia jese vae ngaraa etei jei: “Agüɨyeta tei arovia jese”. Jocorai oyecuatía oi.

Romanos 10

1 Cherɨvɨ reta, aipota yae Israel pegua reta oñemboasauca vaera. Jae rambue ayerure Tumpa pe jese reta. 2 Echa chepuere amombeu jesegua reta quirai oipota yae oyeócuai Tumpa pe, erei oyeócuai tei chupe oicuaa mbae reve. 3 Echa mbaeti oicuaa quirai Tumpa ñanembojupi. Jae rambue jecuaeño oipota tei oñembojupi. Mbaeti omaeño Tumpa re ombojupi vaera. 4 Echa Cristo opa ma omboai Moisés iporoócuai. Mbaeti ma quia ipuere oñembojupiuca mboroócuai jeigüe re oyapo vae rupi. Opaete Cristo re güɨrovia vae reta oñembojupiuca co. 5 Echa Moisés oicuatía jocuae oipota oñembojupiuca mboroócuai jeigüe re oyapo vae rupi vae re corai: “Oime yave quia jocuae mbaembae oyapo vae, güɨnoita tecove opa mbae vae oyapo rambue”. Jocorai oicuatía. 6 Erei oñembojupiuca mborogüɨrovia rupi vae re Tumpa jei corai: “Agüɨye eñemongueta ndepɨa pe: ¿Quia ra oyeupita ara pe güeru vaera cuae ɨvɨ pe Cristo? 7 Agüɨye vi ere: ¿Quia ra ogüeyɨta güeru vaera Cristo omanogüe vae reta ipɨte güi?” Jocorai jei. 8 Jare Tumpa jei ye corai: “Cheñee coiño oi ndegüi. Ndepuere nemiari jese, jare ndepuere reñemongueta jese”. Jocorai jei. Jae co ñee romombeu vae. Echa romombeu iru vae reta pe jae reta güɨrovia vaera. 9 Nde rere yave: “Jesús co jae cheYa”, jare rerovia yave ndepɨa pe Tumpa omoingove ye co Jesús güeru omanogüe vae reta ipɨte güi, reñemboasaucata co. 10 Echa ndepɨa pe rerovia yave, reñembojupiucata co, jare rere yave: “Jesús co jae cheYa”, reñemboasaucata co. 11 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Güɨrovia jese vae ngaraa etei jei: Agüɨyeta tei arovia jese”. Jocorai oyecuatía oi. 12 Echa judío jare judío mbae vae mbaeti oyoavɨ oyougüi. Echa ñandeYa co jae opaete vae iYa, jare tuicha yae oyecuaa ñandeve imbaepuere yayerure chupe mbae re yave. 13 Echa oyerure ñandeYa pe omboasa vaera vae oñemboasaucata co. 14 Erei ngaraa quia oyerure ñandeYa pe omboasa vaera, mbaeti yave güɨrovia jese. Jare ngaraa güɨrovia jese, mbaeti yave oendu jesegua. Jare ngaraa oendu jesegua, mbaeti yave quia omombeu chupe. 15 Jare ngaraa quia omombeu chupe, mbaeti yave Tumpa omondo. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Yayerovia yae co. Echa yogüeru ma ovae ñee mbɨacatu regua omombeu vae reta. Yogüeru omombeu vaera ñandeve ñee icavi vae, ñande yayerovia vaera”. Jocorai oyecuatía oi. 16 Erei mbaeti opaete vae güɨrovia ñee icavi vae. Echa aracae Isaías jei corai: “CheYa, ¿quia ra güɨrovia romombeu chupe vae?” Jocorai jei. 17 Jae rambue romombeu Cristo regua, iru vae reta oendu vaera. Jare oendu yave, amogüe vae güɨrovia. 18 Erei taparandu peve: ¿Mbaeti ra oendu reta? Oendu reta co. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Tumpa jembiócuai reta yogüɨraja opaete ɨvɨ rupi, jare omombeu opaete vae pe. Jocorai oyecuatía oi. 19 Erei taparandu ye peve: ¿Mbaeti ra oicuaa Israel pegua reta? Oicuaa reta co. Echa tenonde voi aracae Moisés jei corai: Ayapota icavi vae mbaeti co chembae vae reta pe, pe reta peñemoagüɨro vaera jese reta --jei Tumpa--. Ayapota icavi vae mbaeti iyaracuaa vae pere chupe vae reta pe, pe reta pepochɨ vaera --jei. Jocorai jei. 20 Jare Isaías jei ye oquɨye mbae reve corai: Mbaeti chereca vae reta chevae ma --jei Tumpa--. Ayecuaa mbaeti oparandu cheré vae reta pe --jei. Jocorai jei. 21 Jare Isaías jei ye Israel pegua reta re corai: “Jecuaeño aeni tei yogüeru vaera cheve --jei Tumpa--. Erei mbaeti oyapo che jae chupe reta oyapo vaera vae. Jecuaeño oyovaicho che ndive --jei”. Jocorai jei.

Romanos 11

1 Erei yepe tei jocorai oyapo reta, erei Tumpa mbaeti etei oeya jae oiparavo vae reta. Echa che vi co jae metei Israel pegua. Che co jae Abraham iñemoña reta pegua jare Benjamín iñemoña reta pegua. 2 Tumpa mbaeti co oeya jae oiparavo vae reta. Echa iyɨpɨ güive oicuaa reta. Peicuaa co Tumpa iñee pe Elías regua oyecuatía oi vae. Echa Elías oyerure Tumpa pe yave, omboeco Israel pegua reta. Jei Tumpa pe corai: 3 “CheYa, oyuca reta neñee omombeu vae reta, jare omboai reta maemɨmba oyeyuca vae güɨrocuavee ndevea reta. Cheño ayeócuai ndeve, jare jae reta oipota cheyuca”. Jocorai jei. 4 Erei Tumpa jei chupe corai: “Oime vɨteri siete mil cuimbae che aiparavo oyeócuai cheve vaera vae reta. Jae reta mbaeti oyeatɨca tumpa-raanga Baal jóvai omboete vaera”. Jocorai jei. 5 Jae ramiño vi añave oime amogüe vae Tumpa oiparavo ipɨacavi jeco pegua vae. 6 Tumpa oiparavo reta ipɨacavi jeco pegua. Mbaeti oiparavo mbae jae reta oyapo vae jeco pegua. Echa oiparavo yave mbae jae reta oyapo vae jeco pegua, Tumpa ipɨacavi mbaetita tei ma co mbɨacavi. 7 Jae rambue Israel pegua reta mbaeti güɨnoi jocuae oipota tei güɨnoi vae. Jaeño Tumpa oiparavo vae reta güɨnoi. Jare iru reta oñemopɨatantauca. 8 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Tumpa oyapo chupe reta agüɨye vaera iyaracuaa. Jae rambue yepe tei omongueta Tumpa iñee, erei mbaeti oicuaa, jare yepe tei oendu Tumpa iñee, erei mbaeti güɨrovia. Jare jecuaeño corai oi”. Jocorai oyecuatía oi. 9 Jae ramiño vi aracae David jei corai: Opaete iyarete reta toi ñovai reta rami. Toa reta ñovai pe. Toiporara reta imbaeyoa jeco pegua. 10 Agüɨye toicuaa, Tumpa iñee omongueta reta yave. Toiporara reta, voɨta ipoɨ yae vae oñaɨvɨ güɨraja vae oiporara rami. Jocorai jei. 11 Güɨramoi amogüe vae oñemongueta tei Israel pegua reta oñemopɨatantauca agüɨye etei vaera Tumpa oiparareco. Mbaeti etei jocorai. Erei iyoa reta rambue, Tumpa omondo ñee ñemboasa regua judío mbae vae reta pe. Jare judío mbae vae reta oñemboasauca yave, Israel pegua reta oñemoagüɨrota co jese reta jare oipotata oñemboasauca vaera vi. 12 Jare Israel pegua reta oyavɨ rambue, icavi co judío mbae vae reta pe. Echa Israel pegua reta iyoa rambue, Tumpa ipɨacavi opaete ɨvɨ pegua reta pe. Erei Israel pegua reta oyeapo ye yave Tumpa imbaera, icavi yaeta co opaete ɨvɨ pegua reta pe. 13 Pe reta co jae judío mbae vae reta. Chemiari ai peve. Echa che co jae Cristo jemimondo judío mbae vae reta pegua. Amboete yae co cuae mbaravɨquɨ Cristo omee cheve vae. 14 Jocorai aipota amoñemoagüɨro judío reta, amogüe vae oñemboasauca vaera. 15 Echa Tumpa omombo reta rambue, opaete ɨvɨ pegua reta ipuere oñembopɨacatu Tumpa ndive. Erei Tumpa omboresive reta ye yave, icavi yaeta co opaete ɨvɨ pegua reta pe - omanogüe vae oicove ye ou iru omanogüe vae reta ipɨte güi yave rami. 16 Ñamojaanga. Mbɨyape tenonde voi oyɨ vae oñeñono tee yave Tumpa peguara, opaete achi omonagüe vae vi oñeñono tee Tumpa peguara. Ñamojaanga ye. Metei ɨvɨra japo reta oñeñono tee yave Tumpa peguara, opaete ɨvɨra oñeñono tee Tumpa peguara. 17 Ñandepuere yayasɨa amogüe temitɨ olivo jee vae jaca reta, ñañono vaera jendagüe pe olivo ñanaɨgua jaca reta. Jocorai yave, temitɨ olivo iyaɨsɨ oguata olivo ñanaɨgua jaca reta re jare omee chupe reta tecove. Jae ramiño vi Tumpa omombo judío reta ipɨacavi vaera peve. Pe reta co jae judío mbae vae reta. 18 Erei agüɨye peñemongueta pe reta icavi yae co judío reta güi. Echa pe reta co jae olivo ñanaɨgua jaca reta rami. Jae rambue agüɨye peñemboete. Echa jaca reta mbaeti omee tecove japo reta pe. Japo reta omee tecove jaca reta pe. 19 Jayave güɨramoi pereta: “Tumpa omombo judío reta olivo jaca reta yayasɨa rami, ipɨacavi vaera judío mbae vae reta pe. Echa judío mbae vae reta olivo ñanaɨgua jaca temitɨ olivo jaca reta jendagüe pe oñeñono vae reta rami”. 20 Añete co. Erei Tumpa omombo reta, jae reta mbaeti güɨrovia rambue, jare judío mbae vae reta opɨtata joco pe, güɨrovia yave. Jae rambue agüɨye peñemboete. Pequɨyeño. 21 Echa Tumpa omombo judío reta, yepe tei jae reta co temitɨ olivo jaca reta etei rami. Jae ramiño vi Tumpa pemombota, mbaeti yave perovia. 22 ¡Mase! Tumpa ipɨacavi co. Erei oiporarauca vi. Echa oiporarauca jocuae Israel pegua oyavɨ vae reta pe. Erei ipɨacavita co judío mbae vae reta pe, jare jecuaeño ipɨacavita chupe reta güɨrovia reta yave. Mbaeti yave, Tumpa omombota vi temitɨ olivo jaca reta yayasɨa rami. 23 Jare yayasɨa yaequi güire temitɨ olivo jaca reta, ñandepuere ñañono ye reta. Jae ramiño vi Tumpa ipɨacavita co Israel pegua reta pe, jae reta mbaeti yave jecuae ñateɨ güɨrovia vaera. Echa Tumpa ipuere oyapo jocorai. 24 Echa ñandepuere yave ñañono jaca yayasɨa olivo ñañaɨgua güi vae reta temitɨ olivo re, mbaeti co yavai oi ñañono vaera temitɨ olivo jacagüe reta etei jese. Echa olivo ñanaɨgua oyoavɨ temitɨ olivo güi. Jae ramiño vi Tumpa ipɨacavi yave judío mbae vae reta pe, mbaeti co yavai oi ipɨacavi vaera Israel pegua reta pe. 25 Cherɨvɨ reta, aipota peicuaa vaera cuae ndeiño oyecuaa vae regua, agüɨye vaera peñemboete. Jae co cuae: Jeta Israel pegua reta ipɨatanta ma. Erei ngaraa jecuaeño jocorai, jaeño opaete judío mbae vae reta oñemboasauca regua. 26 Jare cuae oyeapo ma güire, Tumpa omboasata opaete Israel pegua reta. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Outa Sion güi oepɨ vaera. Jae omboaita opaete Jacob iñemoña reta güi imbaeyoa reta. 27 ÑandeYa jei: Echa corai ayapota arocuavee chupe reta vae, amboai yave imbaeyoa reta. Jocorai oyecuatía oi. 28 Israel pegua reta oyovaicho Tumpa ndive. Echa mbaeti güɨrovia reta ñee icavi vae. Erei cuae jeco pegua pe reta pepuere perovia ñee icavi vae. Erei Tumpa oiparavo Israel pegua reta. Jae rambue oaɨu reta, güɨrocuavee itenondegua reta pe vae jeco pegua. 29 Echa Tumpa omeeta co chupe reta güɨrocuavee chupe reta vae. Ngaraa omombo ete oiparavogüe vae reta. 30 Pe reta co jae judío mbae vae reta. Tenonde yave pe reta mbaeti peyapo Tumpa jeigüe. Erei añave Tumpa peparareco, Israel pegua reta mbaeti oyapo Tumpa jeigüe rambue. 31 Jae ramiño vi añave Israel pegua reta mbaeti oyapo Tumpa jeigüe, erei Tumpa oiparareco retata co, peparareco rami. 32 Echa Tumpa oicuauca opaete vae oyovaque co. Mbaeti co quia Tumpa jeigüe oyapo vae. Corai Tumpa oyapo, ipuere vaera oiparareco opaete vae. 33 Tumpa iyaracuaa catu yae co, jare oicuaa opaete. Mbaeti etei ñandepuere yaicuaa Tumpa iñemongueta. Mbaeti oupitɨ yaicuaa jae oyapo vae. 34 Echa mbaeti quia oicuaa ñandeYa iñemongueta. Mbaeti quia omboaracuaa ñandeYa mbae re. 35 Mbaeti quia ipuere omee rani mbae ñandeYa pe, ñandeYa omboecovia chupe vaera. 36 Echa opaete mbaembae ou ñandeYa güi. Jae oyapo opaete mbaembae iyeupeguara. ÑandeYa toñemboeteuca jecuaecuae aveiño. Amén.

Romanos 12

1 Jae rambue, cherɨvɨ reta, pomoñera peñemee vaera Tumpa pe. Echa jae peparareco. Israel pegua reta güɨrocuavee Tumpa pe maemɨmba oyeyucagüe reta. Jocorai vi pe reta pemee chupe perete oicove vae. Perete toñeñono tee Tumpa peguara. Corai yave, Tumpa oyeroviata co. Echa jupi co peyeócuai vaera Tumpa pe corai. 2 Jare agüɨye peico jemimbota reño yogüɨreco vae rami. Pemaeño Tumpa re omee vaera peve ñemongueta ipɨau vae, peñemongueta vaera icavi vae re. Corai yave, peicuaata co Tumpa jemimbota. Echa icavi co peve peyapo vaera Tumpa jemimbota, pemboyerovia vaera Tumpa. Echa Tumpa jemimbota icavi yae co. 3 Tumpa ipɨacavi cheve ayeócuai vaera chupe. Jae rambue che jae peve cuae: Agüɨye quia toñemongueta iyee oñemotenonde vaera oñemonguetata tei iyee vae güi. Metei ñavo toñemongueta cavi iyee. Echa Tumpa omee metei ñavo pe mborogüɨrovia, ipuere vaera mbae oyapo Tumpa peguara. 4 Echa meteiño co ñanderete. Erei ñanderete pe ñanoi ñandepɨ jare ñandepo jare ñandeapɨsa jare ñanderesa jare jeta iruiru vae. Jare opaete güɨnoi iparavɨquɨ ñavo ñanderete pe. 5 Jae ramiño vi ñande jeta yae co. Erei yayeapo ma Cristo ndive metei jete ramiño, jare ñañomborɨmborɨ metei jete rami. 6 Tumpa ipɨacavi ñandeve. Jae rambue omee ñandeve mbaepuere oyoavɨ vae reta. Mbaepuere güɨnoi Tumpa iñee omombeu vaera vae tomombeu mborogüɨrovia Tumpa omee chupe vae rupi. 7 Mbaepuere güɨnoi iru oporogüɨrovia vae reta pe oyeócuai vaera vae toyeócuai cavi chupe reta. Mbaepuere güɨnoi oporomboe vaera vae toporomboe cavi. 8 Mbaepuere güɨnoi oporomboaracuaa vaera vae toporomboaracuaa cavi. Mbae ipuere omee iru vae pe vae tomee iquɨreɨ reve. Mbaepuere güɨnoi iru vae reta oyócuai vaera vae toporoócuai cavi. Mbaepuere güɨnoi omborɨ vaera paravete vae reta vae tomborɨ oyerovia reve. 9 Peyoaɨu mboroaɨu añetete vae pe. Pemotareɨ icavi mbae vae. Jecuaeño peyapo icavi vae. 10 Peyoaɨu metei cuimbae oaɨu tɨvɨ rami. Pemboeteuca iru vae. Agüɨye peñemboete. 11 Peyapo mbaravɨquɨ peaquɨ mbae reve. Peratangatu Espíritu Santo imbaepuere pe. Peyeócuai ñandeYa pe. 12 Pearo ñandeYa peyerovia reve. Pepɨaguasu peiporara yave. Peratangatu peyerure vaera Tumpa pe. 13 Mbae oata yave iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta pe, pemee mbae chupe reta. Pepɨacavi mboupa reta pe. 14 Peyerure Tumpa pe oyapo vaera icavi vae oiporarauca peve vae reta pe. Agüɨye peyepopeyu jese reta. 15 Peyerovia oyerovia vae reta ndive. Peyaeo oyaeo vae reta ndive. 16 Metei ramiño peico oyoupi. Agüɨye peñemboete. Pepou paravete vae reta pɨri. Agüɨye peñemongueta peyee opaete aracuaa penoi co. 17 Yepe tei quia oyapo icavi mbae vae peve, erei agüɨye pemboecovia icavi mbae vae pe. Jecuaeño peyapo icavi vae opaete vae jovaque. 18 Pepuere yave, iru vae reta omaeño yave peré, peico cavi pepɨacatu reve iru vae reta ndive. 19 Cherɨvɨ reta, agüɨye pemboecovia mbae icavi mbae vae oyapo peve vae icavi mbae vae pe. Pemaeño Tumpa toiporarauca chupe. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Che taiporarauca chupe. Che tamboecovia --jei ñandeYa”. Jocorai oyecuatía oi. 20 Jae rambue oyovaicho nde ndive vae ñɨmbɨaɨ yave, emee tocaru. Jare iyúe yave, emee toɨu. Echa jocorai yave, imarata co icavi mbae vae oyapo ndeve vae re. 21 Eyapo icavi vae mbae icavi mbae vae oyapo ndeve vae pe. Echa jocorai remoamɨrita icavi mbae vae. Icavi mbae vae ngaraa nemoamɨri.

Romanos 13

1 Opaete vae toyapo mburuvicha reta jeigüe. Echa Tumpa etei oñono mburuvicha retara. Tumpa oiparavo mbaepuere güɨnoi reta vaera. 2 Jae rambue oyovaicho mburuvicha ndive vae oyovaicho co Tumpa iporoócuai ndive. Jare mburuvicha oiporaraucata oyovaicho jae ndive vae. 3 Echa mburuvicha reta mbaeti omonguɨye icavi vae oyapo vae. Omonguɨye icavi mbae vae oyapo vae. Jae rambue eyapo icavi vae, agüɨye vaera requɨye mburuvicha güi. Echa mburuvicha imiari cavita nderé. 4 Mburuvicha reta oyeócuai ñogüɨnoi Tumpa pe. Echa Tumpa oiparavo, nemborɨ vaera. Erei icavi mbae vae reyapo yave, equɨye chugüi reta. Echa Tumpa omee chupe reta mbaepuere oiporarauca vaera. Jae rambue oyeócuai ñogüɨnoi Tumpa pe, oiporarauca yave icavi mbae vae oyapo vae reta pe. 5 Jae rambue peyapo mburuvicha reta jeigüe, jupi co peyapo vaera rambue, mbaeti pequɨye oiporarauca peve vae güi rambueño. 6 Jare cuae jeco pegua pemboepɨ mburuvicha reta ocovara peve vae. Echa oyeócuai ñogüɨnoi Tumpa pe, jare jae reta iparavɨquɨ co ocovara vaera peve. 7 Peyapo opaete vae pe jupi co peyapo vaera vae. Echa jupi co mburuvicha reta ocovara vaera peve. Pequɨye jupi co pequɨye vaera chugüi vae güi. Pemboete jupi co pemboete vaera vae. 8 Agüɨye pepía quia pe mbae re. Erei jecuaeño peyoaɨu. Echa iru vae oaɨu vae oyapo ma opaete mboroócuai. 9 Echa mboroócuai jei corai: “Agüɨye eñuvanga menda re. Agüɨye eporoyuca. Agüɨye nemonda. Agüɨye ndeapu iru vae re. Agüɨye eipota iru vae reta imbaembae”. Jocorai jei. Jare oime ye iru mboroócuai reta. Erei opaete cuae mboroócuai reta metei ramiño co. Jae co cuae: “Eaɨu iru vae reyeaɨu rami”. 10 Echa iru vae oaɨu vae ngaraa oyapo icavi mbae vae iru vae pe. Jae rambue iru vae oaɨu vae oyapo ma opaete mboroócuai. 11 Coiño ma oi Tumpa ñanemboasa ete vaera. Yaporogüɨrovia ramo yave, mombɨrɨ echa ñandeve. Erei añave coiño ma oi. Peicuaa cavi cuae. Jae rambue icavi co ñañemoatangatu vaera. 12 Ñamojaanga pɨtumimbi mbaeyoa re. Coe seri ma. Jae rambue agüɨye mo yayapo pɨtumimbi pe oyeapo vae. Yayapo tembipe oi yave oyeapo vae. Jocorai ñandepuereta ñañoraro mbaeyoa ndive. 13 Yaico cavi tembipe oi yave yogüɨreco vae rami. Agüɨye yacau. Agüɨye yasavaɨpo. Agüɨye yaporopota. Agüɨye yayapo pochɨi vae. Agüɨye ñañoraro iru vae ndive. Agüɨye ñañemoagüɨro iru vae re. 14 Erei pemaeño ñandeYa Jesucristo re pemomɨrata vaera, pepuere vaera peñoraro mbaeyoa ndive. Agüɨye peñemongueta quirai pepuere peyapo peremimbotaño oipota vae.

Romanos 14

1 Pemaeño oporogüɨrovia vae mbaeti oicuaa cavi mborogüɨrovia regua vae re oñemoiru vaera pe ndive, erei agüɨye peyoaca jae ndive mbae mbaeti oicuaa cavi vae re. 2 Echa metei vae güɨrovia opaete mbaembae ipuere co jou. Erei iru vae mbaeti oicuaa cavi mborogüɨrovia regua vae mbaeti jou soo. 3 Opaete mbaembae ipuere jou vae agüɨye togüɨroɨro mbaeti soo jou vae. Jare mbaeti soo jou vae agüɨye toñangao opaete mbaembae ipuere jou vae. Echa jae co Tumpa imbae. 4 Mbaeti soo jou vae agüɨyeta tei oñangao Tumpa jembiócuai. Jaeño iYa ipuere jei icavi vae oyapo co ani icavi mbae vae oyapo co. Jare Tumpa ipuere oparavɨquɨ ipɨa pe, jae oyapo vaera icavi vae. 5 Metei vae oñemongueta metei ara icavi yae iru ara reta güi. Iru vae oñemongueta opaete ara reta oyovaque co. Metei ñavo toicuaa cavi maera oñemongueta corai. 6 Oñemongueta metei ara icavi yae iru ara reta güi vae oñemongueta corai oipota omboete ñandeYa rambue. Jae ramiño vi oñemongueta opaete ara reta oyovaque co vae oñemongueta corai oipota omboete ñandeYa rambue. Opaete mbaembae ipuere jou vae omboete Tumpa jou yave. Echa omee yasoropai Tumpa pe. Jae ramiño vi mbaeti soo jou vae omboete Tumpa mbaeti jou yave. Echa jae vi omee yasoropai Tumpa pe. 7 Mbaeti metei ave yaico yayapo vaera ñaneremimbota aeño. Jae ramiño vi mbaeti metei ave ñamano yaipota ñamano rambue. 8 Echa yaico rambueve, yayeócuai ñandeYa pe. Jare ñamanota, ñandeYa oipota ñamano vaera rambue. Jae rambue yaico rambueve jare ñamano yave, ñande co jae ñandeYa imbae reta. 9 Echa cuaera Cristo omano jare oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi, oyeapo vaera omanogüe vae reta jare oicove vae reta iYara. 10 Metei oporogüɨrovia vae agüɨyeta tei oñangao iru oporogüɨrovia vae. Jae ramiño vi metei oporogüɨrovia vae agüɨyeta tei güɨroɨro iru oporogüɨrovia vae. Echa opaete ñande ñañemboɨta Tumpa jóvai, jae ojaa vaera ñandeparavɨquɨ. 11 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Che aicove co ai --jei Tumpa--. Opaete vae oyeatɨcata cheróvai, jare opaete vae chemboeteta co --jei. Jocorai oyecuatía oi. 12 Jae rambue metei ñavo ñamombeuta Tumpa pe yayapogüe vae regua. 13 Jae rambue agüɨye mo ñañoangao. Ñañemongueta quirai yaico cavi vaera, agüɨye vaera iru oporogüɨrovia vae iyoa ñandereco pegua. 14 Che aicuaa ñandepuere co yau opaete mbaembae. Echa ñandeYa Jesús oicuauca cheve cuae regua. Erei oime yave quia oñemongueta mbaeti jupi jou vaera mbae nunga tembíu vae, ngaraa icavi chupe jou vaera. 15 Erei metei oporogüɨrovia vae ombopɨatɨtɨ yave iru oporogüɨrovia vae jou vae jeco pegua, mbaeti co oico oporoaɨu reve. Agüɨye tou jocuae nunga tembíu. Echa jou yave, güɨramoi omombiata iru oporogüɨrovia vae jou vae jeco pegua. Echa Cristo omano vi jocuae iru oporogüɨrovia vae re. 16 Jae rambue agüɨye tou jocuae nunga tembíu, yepe tei oicuaa ipuere co jou. Echa jou yave, iru vae reta jeita oyapo co icavi mbae vae. 17 Echa Tumpa ñandeócuai rambue, agüɨye ñañemambeco mbae yau vae re. Yayapo jupi vae, jare yaico mbɨacatu reve oyoupi, jare yayerovia. Echa Espíritu Santo ñanemborɨ, corai yaico vaera. 18 Oyeócuai Cristo pe corai vae omboyerovia co Tumpa, jare iru vae reta imiari cavi jese. 19 Jae rambue jecuaeño yaico cavi, ñandepɨacatu vaera oyoupi, jare jecuaeño yaipota ñañomomɨrata vaera. 20 Agüɨye ñarocomegua Tumpa iparavɨquɨ mbae yau vae jeco pegua. Añete co, ñandepuere yau opaete mbaembae. Erei iru vae reta iyoa yave mbae nunga tembíu yau rambue, mbaeti icavi yau vaera jocuae nunga tembíu. 21 Agüɨye yau soo jare vino, jare agüɨye yayapo iru mbaembae, ñamboavai yave iru oporogüɨrovia vae jocuae nunga mbaembae jeco pegua. Echa güɨramoi iru oporogüɨrovia vae iyoata ani ipɨtuta iporogüɨrovia re. 22 Añete co, amogüe oporogüɨrovia vae reta güɨrovia ipuere jou opaete mbaembae. Tumpaño toicuaa jesegua. Jae reta jou yave oicuaa Tumpa oipota jou vaera vae, oyeroviata co. 23 Erei oñemongueta mbaeti jupi jou vaera mbae nunga tembíu vae oñemboeco jocuae tembíu jou yave. Echa mbaeti güɨrovia jupi jou vaera. Echa mbae yayapo yave, mbaeti yave yarovia jupi yayapo vaera, ñandeyoa co.

Romanos 15

1 Oime amogüe ñande ñanepɨrata ñandeporogüɨrovia re vae. Jae rambue icavi co ñamborɨ vaera mbaeti oicuaa cavi mborogüɨrovia regua vae reta. Agüɨye yayapo ñande yaipota yayapo vaeño. 2 Metei ñavo yaico ñamboyerovia vaera iru vae, jocorai ñandepuere yave yayapo icavi vae chupe, ipɨrata vaera iporogüɨrovia re. 3 Echa Cristo etei mbaeti oyapo jae oipota oyapo vaeño. Jae oyapo Tumpa jemimbota. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Jei icavi mbae vae ndeve vae jei icavi mbae vae cheve vi --jei Cristo Tumpa pe”. Jocorai oyecuatía oi. 4 Opaete tenonde yave Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae oyecuatía co ñande ñañemboe vaera. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae ipuere omee ñandeve mbɨaguasu jare mbɨacatu, ñaaro vaera yayerovia reve. 5 Tumpa co jae mbɨaguasu jare mbɨacatu omee peve vae. Tumpa toparavɨquɨ pepɨa pe, peico cavi vaera metei ramiño. Echa cuae co jae Cristo Jesús jemimbota. 6 Peñemongueta jare pemiari metei ramiño, pemboete vaera Tumpa. Jae co ñandeYa Jesucristo Tu. 7 Jae rambue pemae cavi oyoe, Cristo omae cavi ñanderé rami, iru vae reta omboete vaera Tumpa. 8 Echa che jae peve cuae: Cristo ou oyeócuai vaera judío reta pe, oicuauca vaera chupe reta Tumpa iñee añete co. Echa jae ou oicuauca vaera judío reta pe Tumpa oyapota co itenondegua reta pe güɨrocuavee vae. 9 Jare Cristo ou judío mbae vae reta vi omboete vaera Tumpa, jae oiparareco reta rambue. Echa aracae David jei Tumpa pe corai: Jae rambue che romboeteta judío mbae vae reta ipɨte pe. Che romboeteta canta pe. Jocorai jei. 10 Jare aracae Moisés vi jei corai: Judío mbae vae reta toyerovia Tumpa imbae vae reta ndive. Jocorai jei. 11 Jare David jei ye corai: Judío mbae vae opaete tenta pegua reta tomboete ñandeYa. Jocorai jei. 12 Jare aracae Isaías vi jei corai: Outa co Isaí iñemoña. Jae oyeapota judío mbae vae reta juvicha guasura. Judío mbae vae reta güɨroviata jese. Jocorai jei. 13 Tumpa oparavɨquɨ ñandepɨa pe ñaaro vaera yayerovia reve. Jecuaeño toparavɨquɨ pepɨa pe, pemboyerovia yae vaera jare pembopɨacatu vaera peporogüɨrovia jeco pegua. Jocorai yave, pearota co peyerovia yae reve Espíritu Santo imbaepuere rupi. 14 Che etei vi aicuaa catu, cherɨvɨ reta, quirai pe reta pepɨacavi yae co. Peicuaa catu jeta mbaembae regua. Jae rambue pepuere peñomboaracuaa. 15 Erei aicuatía ma peve, cherɨvɨ reta, aquɨye mbae reve amogüe mbaembae re, pomomaendúa jese vaera. Corai ayapo, Tumpa ipɨacavi omee cheve vae rupi. 16 Echa Tumpa cheparavo ayeócuai vaera Jesucristo pe judío mbae vae reta ipɨte pe. Jae rambue amombeu chupe reta ñee icavi vae Tumpa regua. Jare judío mbae vae reta güɨrovia yave, Tumpa oyerovia co. Echa Espíritu Santo oñono tee jocuae judío mbae vae reta Tumpa peguara. 17 Jae rambue chepuere chemiari cavi cheparavɨquɨ ae re. Erei jocorai amboete Cristo Jesús. Echa mbaravɨquɨ co jae Tumpa iparavɨquɨ. 18 Chemiarita Cristo oyapo che rupi vae reño. Jae oparavɨquɨ judío mbae vae reta ipɨa pe che amombeu vae jare ayapo vae rupi, jae reta oporogüɨrovia vaera. 19 Jare Espíritu Santo omee cheve mbaepuere ayapo vaera mɨacañɨ reta, judío mbae vae reta ipɨacañɨ vaera. Jare che aguata opaete que rupi Jerusalén güi Ilírico pe amombeu vaera ñee icavi vae Cristo regua. 20 Jare corai aipota ayapo. Aipota yae amombeu ñee icavi vae mbaeti etei Cristo regua oendua pe, agüɨye vaera aparavɨquɨ iru vae oparavɨquɨa pe. 21 Jare jocorai oyeapo Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae. Echa oyecuatía oi corai: Ndeiño quia omombeu Cristo chupe vae reta oenduta co. Ndeiño oendu vae reta oicuaata co. Jocorai oyecuatía oi. 22 Jare cuae jeco pegua añemboavai yae, yepe tei aipota aja pepɨri. 23 Jeta año ma aipota yae aja apou pepɨri, jare añave opa ma cheparavɨquɨ cuae pe. 24 Jae rambue España pe aja yave, aipota aja apou pepɨri, ayerovia vaera pe ndive mbovɨ ara pegua. Jayave joco güi güɨramoi pepuereta chemborɨ aja ye vaera España cotɨ. 25 Erei ajata rani Jerusalén pe araja vaera corepoti oñeñono tee Tumpa peguara vae reta pe. 26 Echa Macedonia jare Acaya pegua reta oñemongueta icavi co omondo vaera corepoti Jerusalén pegua oñeñono tee Tumpa peguara vae paravete vae reta pe. 27 Añete co, jae reta ovae icavi cuae oyapo vaera. Jare ipía co judío reta pe. Echa judío reta rani omombeu judío mbae vae reta pe Tumpa iñee. Jae rambue icavi co judío mbae vae reta omborɨ vaera judío reta mbaembae cuae ɨvɨ pegua pe. 28 Jae rambue arajata rani chupe reta cuae corepoti. Jayave cuae mbaravɨquɨ opa ma yave, ajata pepɨri, jare joco güi ajata España cotɨ. 29 Jare aicuaa che aja pepɨri yave, amombeu cavita peve ñee icavi vae Cristo regua. Jae rambue peyerovia yaeta co. 30 Pe reta perovia ñandeYa Jesucristo re, jare Espíritu Santo pemboe peyoaɨu vaera. Jae rambue che pomoñera, cherɨvɨ reta, peyerure yae Tumpa pe cheré. 31 Peyerure Tumpa pe jae cherepɨ vaera oporogüɨrovia mbae vae Judea pegua reta güi. Peyerure vi Jerusalén pegua Tumpa peguara oñeñono tee vae reta oyerovia vaera cuae corepoti arajata chupe reta vae re. 32 Jae ramiño vi peyerure aja vaera pepɨri ayerovia reve Tumpa jemimbota rupi, jare aputuu vaera pe reta ndive. 33 Tumpa toi opaete pe ndive. Echa jae omee ñandeve mbɨacatu. Amén.

Romanos 16

1 Amondota pepɨri ñanereindɨ Febe. Jae oyeócuai iru oporogüɨrovia vae Cencrea pegua reta pe. 2 Pemboresive cavi ñandeYa jeco pegua. Echa icavi co oñeñono tee Tumpa peguara vae reta jocorai oyapo vaera oyoupe. Jare pemborɨ, mbae oata chupe yave. Echa jae omborɨ jeta vae, jare chemborɨ vi. 3 Tumpa ndiveño toi Priscila jare Aquila. Jae reta chemborɨ Cristo Jesús iparavɨquɨ pe. 4 Jae reta omano seri cherepɨ vaera. Jae rambue amee yasoropai chupe reta. Jae ramiño vi opaete judío mbae vae oñemboatɨatɨ vae reta omee yasoropai chupe reta. 5 Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi opaete Priscila jare Aquila jo pe oñemboatɨ vae reta. Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi ñanderɨvɨ Epeneto. Jae rani güɨrovia Cristo re Acaya pe. 6 Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi María. Jae oparavɨquɨ tanta pepɨte pe. 7 Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi Andrónico jare Junias. Jae reta co cherentaɨgua reta, jare yogüɨrecose tembipɨɨrɨru pe che ndive. Temimondo reta imiari cavi yae jese reta. Jae reta güɨrovia Cristo re ndei che arovia jese mbove. 8 Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi Amplias. Jae güɨrovia ñandeYa re jare che aaɨu. 9 Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi Urbano. Jae oremborɨ Cristo iparavɨquɨ pe. Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi ñanderɨvɨ Estaquis. 10 Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi Apeles. Oyecuaa co quirai oyeócuai cavi Cristo pe. Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi Aristóbulo jo pegua reta. 11 Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi Herodión. Jae co cherentaɨgua. Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi Narciso jo pegua oporogüɨrovia vae reta. 12 Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi Trifena jare Trifosa. Jae reta oparavɨquɨ ñogüɨnoi ñandeYa pe. Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi ñanereindɨ Pérsida. Jae vi oparavɨquɨ tanta ñandeYa pe. 13 Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi Rufo jare ichɨ. Rufo oyeócuai cavi ñandeYa pe. Jare Rufo ichɨ oñangareco cavi cheré chesɨ rami. 14 Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi Asíncrito, Flegonte, Hermas, Patrobas, Hermes, jare opaete cherɨvɨ oñemboatɨ jae reta ndive vae reta. 15 Jae ramiño vi Tumpa ndiveño toi Filólogo, Julia, Nereo, Nereo jeindɨ, Olimpas, jare opaete oñeñono tee Tumpa peguara vae oñemboatɨ jae reta ndive vae reta. 16 Maraetei peyapo oyoupe yave, peñocuava peyoaɨu reve. Opaete oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta jei peve Tumpa ndiveño pei. 17 Añave che pomoñera, cherɨvɨ reta, peñeandu vaera ñemboyao oyapo vae reta güi. Echa jae reta omboavai Tumpa iparavɨquɨ. Jae reta iporomboe oyoavɨ peñemboe jese vae güi. Agüɨye peñemboatɨ jae reta ndive. 18 Echa jae reta mbaeti oyeócuai ñandeYa Jesucristo pe. Jaeño oparavɨquɨ reta iyeupeguara. Jae reta oiporu ñee icavi vae echa. Erei jocorai ombotavɨ moromboe añete vae mbaeti oicuaa cavi vae reta. 19 Opaete vae oicuaa quirai pe reta perovia ñandeYa re. Jae rambue ayerovia peré. Jare aipota jecuaeño pequɨreɨ vaera peyapo icavi vae. Agüɨye petavɨ peyapo vaera icavi mbae vae. 20 Tumpa jecuaeño omee ñandeve ipɨacatu. Jae pemborɨta, ɨmambae pemoamɨri ete vaera Satanás. ÑandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi. 21 Timoteo oparavɨquɨ oi che ndive. Jae jare Lucio, Jasón, jare Sosípater - jae reta co cherentaɨgua reta - jei peve Tumpa ndiveño pei. 22 Tercio oicuatía oi cuae tupapire cheveguara. Jae vi jei peve Tumpa ndiveño pei ñandeYa re perovia rambue. 23 Gayo vi jei peve Tumpa ndiveño pei. Che aico jae jo pe, jare opaete oporogüɨrovia vae reta vi oñemboatɨ cuae pe. Erasto vi jei peve Tumpa ndiveño pei. Jae oñovatu tenta pegua reta icorepoti. Ñanderɨvɨ Cuarto vi jei peve Tumpa ndiveño pei. 24 ÑandeYa Jesucristo tomee opaete peve ipɨacavi. Amén. 25 Jare añave ñamboete Tumpa. Echa jae ipuere pemomɨrata. Corai amombeu ma peve, ñee icavi vae Jesucristo regua amombeu peve yave. Echa jae omee cheve etei amombeu vaera. Cuae ñee icavi vae mbaeti etei oyecuaa ɨvɨ oyeapo güive. Jaeramo Tumpa oicuauca. 26 Jae rambue añave oyecuaa. Jare Tumpa jecuaeño oico vae oyócuai oyecuaa vaera opaete tenta pegua reta pe Tumpa iñee omombeu vae reta oicuatía vae rupi, opaete vae güɨrovia vaera Tumpa jei chupe reta rami. 27 Tumpaño co jae iyaracuaa catu vae. Tumpa toñemboeteuca Jesucristo rupi jecuaecuae aveiño. Amén.

1 Corintios 1

1 Che co jae Pablo. Tumpa cheparavo aico vaera Jesucristo jemimondora. Echa cuae co jae Tumpa jemimbota. Cherɨvɨ Sóstenes oime cuae pe oi che ndive. 2 Aicuatía cuae tupapire opaete peporogüɨrovia vae Corinto pe peñemboatɨ vae reta pe. Pe reta co jae Tumpa imbae. Tumpa peparavo peñono tee vaera iyeupeguara. Corai Tumpa oyapo Cristo Jesús rupi. Jae ramiño vi Tumpa oiparavo opaete ñandeYa Jesucristo re güɨrovia vae reta. Jae reta opaete que rupi ñogüɨnoi. Jae reta iYa co jae ñandeYa Jesucristo. 3 ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. 4 Jecuaeño amee yasoropai Tumpa pe peré, Tumpa omee ipɨacavi peve Cristo Jesús rupi rambue. 5 Echa Tumpa pemovendise yae, pepuere vaera pemombeu iru vae reta pe jare peicuaa cavi vaera. 6 Jare jocorai pe reta peicuauca iru vae reta pe añete vae co jocuae amombeu peve Cristo regua vae. 7 Jocorai mbaeti oata peve metei ave mbota Espíritu Santo omee vae. Jare jecuaeño pearo peyerovia reve ñandeYa Jesucristo ou ye vaera. 8 ÑandeYa Jesucristo jecuaeño pemomɨratata jae ou ye regua, agüɨye vaera quia ipuere pemboeco mbae re jocuae ara. 9 Tumpa jecuaeño oyapo güɨrocuavee oyapota vae. Echa jae peparavo, peico vaera Taɨ ndive. Jae co ñandeYa Jesucristo. 10 Cherɨvɨ reta, che pomoñera ñandeYa Jesucristo jee re agüɨye vaera peyoaca oyoupi, jare agüɨye vaera peñemboyao oyougüi. Pomoñera peyeapo vaera metei ramiño. Toyovaque peñemongueta jare pearacuaa. 11 Echa Cloé jo pegua reta omombeu cheve peregua, cherɨvɨ reta, quirai peyoaca peico oyoupi. 12 Amogüe pe reta pere: “Che co jae Pablo pegua”. Jare amogüe pere: “Che co jae Apolos pegua”. Jare iru reta pere: “Che co jae Pedro pegua”. Jare iru reta pere: “Che co jae Cristo pegua”. Jae rambue tae peve cuae: 13 Cristo mbaeti etei oñemboyao. Che mbaeti etei amano curusu re pembaeyoa reta jeco pegua. Mbaeti etei peñembobautizauca cheree re. 14 Amee yasoropai Tumpa pe quirai mbovɨño pombobautiza. Jaeño ambobautiza Crispo jare Gayo. 15 Jae rambue mbaeti etei pepuere pere cheree re peñembobautizauca co. 16 Añete yepe, ambobautiza Estéfanas jo pegua reta vi. Erei mbaeti aicuaa ambobautiza ra iru vae. 17 Echa Cristo mbaeti chembou aporombobautiza vaera. Jaeño chembou amombeu vaera ñee icavi vae. Erei mbaeti aiporu ñee iyaracuaa catu vae pegua. Echa jocuae nunga ñee aiporu yave, güɨramoi ñee Cristo icurusu regua ngaraa tei mbaepuere güɨnoi. 18 Echa ñamombeu yave ñee Cristo icurusu regua, cañɨtei pe yogüɨrajata vae reta oñemongueta tei jae co metei mboquere. Erei cuae ñee rupi Tumpa oicuauca ñandeve imbaepuere. Echa ñande ñañemboasauca co. 19 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Che aicuaucata quirai iyaracuaa catu echa vae reta mbaeti etei co añetete iyaracuaa --jei Tumpa--. Jae ramiño vi aicuaucata quirai opaete mbaembae oicuaa cavi echa vae reta mbaeti co mbae añetete oicuaa cavi --jei. Jocorai oyecuatía oi. 20 ¿Quia ra co jae iyaracuaa catu vae? ¿Quia ra co jae mboroócuai re oporomboe vae? ¿Quia ra co jae ipoqui cuae ɨvɨ pe oyoaca vaera vae? Echa Tumpa oicuauca quirai aracuaa cuae ɨvɨ pegua metei mboquere co. 21 Ɨvɨ pegua reta mbaeti ipuere oicuaa Tumpa jae reta iyaracuaa catu echa vae rupi. Erei Tumpa omboasa oporogüɨrovia vae reta ñee icavi vae ñamombeu vae rupi, yepe tei metei mboquere echa iru vae reta pe. Corai Tumpa iquɨreɨ, añetete iyaracuaa rambue. 22 Echa judío reta oipota yayapo vaera metei mɨacañɨ jae reta oecha vaera. Jare judío mbae vae reta oipota ñanemiari vaera iyaracuaa catu vae cuae ɨvɨ pegua reta imiari rami. 23 Erei ñande ñamombeu chupe reta quirai Cristo omano curusu re. Erei cuae ñamombeu vae metei ñemboavai judío reta pe, jare judío mbae vae reta oñemongueta tei metei mboquere co. 24 Erei Tumpa oiparavogüe vae reta pe Tumpa oicuauca Cristo rupi quirai tuicha yae co imbaepuere jare quirai iyaracuaa catu yae co. Tumpa oiparavogüe vae reta co jae judío reta jare judío mbae vae reta. 25 Oime amogüe ɨvɨ pegua iyaracuaa catu vae. Erei Tumpa iyaracuaa catu yae cuae reta güi, yepe tei jae reta oñemongueta tei metei mboquere co Tumpa Cristo rupi oyapogüe vae. Jae ramiño vi oime amogüe ɨvɨ pegua mbaepuere güɨnoi vae. Erei Tumpa imbaepuere tuicha yae cuae reta imbaepuere güi, yepe tei jae reta oñemongueta tei Tumpa Cristo rupi oyapogüe vae jocorai oyapo mbaeti mbaepuere güɨnoi rambue. 26 Peicuaa co, cherɨvɨ reta, quirai Tumpa peparavo, yepe tei mbaeti co jeta iyaracuaa catu vae reta pepɨte pe --jocorai jei chupe reta ɨvɨ pegua reta - jare mbaeti co jeta mbaepuere güɨnoi vae reta, jare mbaeti co jeta mburuvicha reta iñemoña reta. 27 Echa Tumpa oiparavo mbaeti iyaracuaa catu cuae ɨvɨ pegua re vae reta, iyaracuaa catu vae reta oicuaa vaera iyaracuaa mbaeti co mbae Tumpa pe. Jae ramiño vi Tumpa oiparavo mbaeti mbaepuere güɨnoi cuae ɨvɨ pegua re vae reta, mbaepuere güɨnoi vae reta oicuaa vaera imbaepuere mbaeti co mbae Tumpa pe. 28 Jae ramiño vi Tumpa oiparavo paravete vae reta jare oñereroɨrouca vae reta. Oiparavo vi mbaembae mbaeti oñemboeteuca vae, oicuauca vaera mbaeti co mbae mbaembae oñemboeteuca vae. 29 Jare jocorai oyapo Tumpa, agüɨye vaera quia oñemboete jae jovaque. 30 Erei Tumpa etei peapo metei ramiño Cristo Jesús ndive. Echa Cristo Jesús rupi Tumpa omee ñandeve aracuaa. Jae ramiño vi Cristo Jesús rupi Tumpa ñanembojupi jare ñaneñono tee iyeupeguara jare ñanderepɨ mbaeyoa güi. 31 Jae rambue yayapo Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae rami. Echa oyecuatía oi corai: “Oime yave quia oipota oporomboete vae, tomboete ñandeYa”. Jocorai oyecuatía oi.

1 Corintios 2

1 Jare aja pepɨri yave, cherɨvɨ reta, amombeu peve añete vae Tumpa regua. Mbaeti aipota peñemongueta vaera chepoqui co chemiari vaera ani chearacuaa catu co. 2 Echa pepɨte pe ai rambueve, chequɨreɨ amombeu peve cuaeño - Jesucristo jare quirai jae omano curusu re. 3 Jare pepɨte pe ai rambueve, añemongueta güɨramoi ngaraa peyeapɨsaca cheré. Jae rambue arɨrɨi aquɨye güi. 4 Jare chemiari peve yave amombeu vaera peve ñee icavi vae, mbaeti aiporu ñee reta cuimbae iyaracuaa catu vae oiporu vae aicuauca vaera peve ñee icavi vae añete co. Echa chemiari peve yave, aicuauca peve ñee icavi vae añete co Espíritu Santo imbaepuere rupi. 5 Jare cuae ayapo agüɨye vaera cuimbae iyaracuaa catu vae jeigüe jeco pegua peporogüɨrovia. Aipota peporogüɨrovia vaera Tumpa imbaepuere jeco pegua. 6 Erei ore roiporu ñee aracuaa pegua ipɨrata iporogüɨrovia re vae reta ipɨte rupi. Erei cuae aracuaa mbaeti co aracuaa ɨvɨ pegua jare mbaeti vi co ɨvɨ pegua reta juvicha reta iyaracuaa. Echa cuae reta ɨmambae opata. 7 Erei ore roe vae aracuaa Tumpa güi ou vae co. Cuae aracuaa tenonde yave mbaeti oyecuaa. Echa tenonde yave Tumpa mbaeti etei oicuauca. Erei iyɨpɨ güive Tumpa iquɨreɨ oicuauca ñandeve cuae aracuaa, ñañemboeteuca vaera. 8 Erei mbaeti metei ave ɨvɨ pegua reta juvicha oicuaa cuae aracuaa. Echa mburuvicha reta oicuaa yave mona, ngaraa tei oyuca curusu re ñandeYa oñemboeteuca vae. 9 Erei Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Mbaeti quia oecha jare mbaeti quia oendu jocuae mbaembae Tumpa omocatɨro ma oaɨu Tumpa vae reta pe vae. Mbaeti vi quia oñemongueta jese. Jocorai oyecuatía oi. 10 Erei Tumpa oicuauca ñandeve Espíritu Santo rupi. Echa Espíritu Santo oicuaa opaete. Oicuaa vi opaete Tumpa regua yavai yae yaicuaa vaera vae. 11 Metei vae mbaeti ipuere oicuaa iru vae iñemongueta. Jae eteiño oicuaa. Jae ramiño vi mbaeti quia ave oicuaa Tumpa iñemongueta. Jaeño Tumpa iEspíritu oicuaa. 12 Jare Tumpa omee ma ñandeve Espíritu Santo. Jae rambue mbaeti ñañemongueta oporogüɨrovia mbae vae reta oñemongueta rami. Echa Espíritu Santo oicuauca ñandeve mbaembae Tumpa omee ñandeve ipɨacavi jeco pegua vae. 13 Jare ore romombeu iru vae reta pe cuae mbaembae. Erei mbaeti roiporu ñee iyaracuaa catu vae oporomboe jese vae reta. Ore roiporu ñee Espíritu Santo oremboe jese vae reta. Jae rambue roicuauca iru vae reta pe mbaembae Espíritu Santo pegua ñee Espíritu Santo oremboe jese vae reta pe. 14 Erei oporogüɨrovia mbae vae mbaeti oipota güɨrovia Tumpa iEspíritu oporomboe jese vae. Echa metei mboquere echa chupe. Mbaeti ipuere oicuaa. Echa jaeño Espíritu Santo oico ipɨa pe vae ipuere oicuaa. 15 Echa Espíritu Santo oico ipɨa pe vae ipuere oicuaa cavi opaete cuae mbaembae. Erei oporogüɨrovia mbae vae mbaeti ipuere oicuaa cavi oporogüɨrovia vae regua. 16 Echa mbaeti quia oicuaa cavi ñandeYa iñemongueta, jare mbaeti quia ipuere omboe ñandeYa mbaembae re. Erei ñande ñañemongueta Cristo oñemongueta rami.

1 Corintios 3

1 Cherɨvɨ reta, mbaeti chepuere chemiari peve ipɨrata iporogüɨrovia re vae reta pe chemiari rami. Chemiari peve jemimbota reño yogüɨreco vae reta pe chemiari rami jare Cristo re güɨrovia ramo vae reta pe chemiari rami. 2 Pe reta co jae michia necheño vɨteri jou vae reta rami. Pe reta mbaeti co jae ocuacuaagüe soo ipuere jou vae reta rami. Echa che pomboe mbaembae mbaeti etei yavai yaicuaa vaera vae re. Mbaeti chepuere pomboe mbaembae yavai yaicuaa vaera vae re. Echa jecuaeño mbaeti pepuere peicuaa yavai vae. 3 Pe reta peñemongueta jemimbota reño yogüɨreco vae reta oñemongueta rami. Echa peñemoagüɨro oyoe jare peñoraro oyoupi. Cuae oicuauca quirai peico oporogüɨrovia mbae vae reta yogüɨreco rami. Echa jae reta yogüɨreco jemimbota reño. 4 Echa amogüe pe reta pere: “Che co jae Pablo pegua”. Jare iru pe reta pere: “Che co jae Apolos pegua”. Cuae oicuauca quirai peñemongueta jemimbota reño yogüɨreco vae reta oñemongueta rami. 5 Che mbaeti co mbae, jare Apolos mbaeti co mbae. Jaeño royeócuai ñandeYa pe, pe reta perovia vaera jese. Jare metei ñavo royapo mbaravɨquɨ ñandeYa omee oreve vae. 6 Che rani amombeu peve ñee icavi vae perovia vaera, jare taɨcue rupi Apolos pemborɨ peicuaa cavi vaera. Erei Tumpa co jae pemomɨrata peporogüɨrovia re vae. Ñamojaanga metei temitɨ. Che co jae temitɨ oñotɨ vae rami, jare Apolos co jae temitɨ omoaquɨ vae rami. Erei Tumpa etei ombocuacuaa temitɨ. 7 Jae rambue che mbaeti co mbae, yepe tei che co jae temitɨ oñotɨ vae rami. Jae ramiño vi Apolos mbaeti co mbae, yepe tei jae co temitɨ omoaquɨ vae rami. Mbaravɨquɨ Tumpa iparavɨquɨ co. Echa jae ombocuacuaa temitɨ. 8 Jare temitɨ oñotɨ vae jare temitɨ omoaquɨ vae oparavɨquɨ metei ramiño. Jare Tumpa omboepɨta metei ñavo pe iparavɨquɨ ae rupi. 9 Echa ore roparavɨquɨ roico Tumpa ndive. Pe reta co jae temitɨ Tumpa ico pe ñogüɨnoi vae reta rami. Jae ramiño vi pe reta co jae metei o Tumpa oyapo oi vae rami. 10 Che co jae oicatu o oyapo vae rami. Jare Tumpa omaeño cheré jae ipɨacavi jeco pegua añono vaera o iguapɨara. Jare iru vae co jae o oñono oi o iguapɨa iárambue vae rami. Erei metei ñavo toñeandu quirai oparavɨquɨ o iguapɨa iárambue. 11 Echa Jesucristo co jae o iguapɨa rami. O iguapɨa oñeñono ma co. Mbaeti ye co iru o iguapɨa. 12 O iyapoa reta ipuere oñono o iguapɨa iárambue oro jare corepoti jare ita ipora yae vae, ani ipuere oñono ɨvɨra reta jare capii jare avati iɨgüe. 13 Metei ñavo iparavɨquɨ oyecuaata co jocuae ara Tumpa oicuauca yave. Echa jocuae ara oimeta co tata, jare tata oicuaucata mbae nunga mbaravɨquɨ metei ñavo oyapo vae. 14 Mbaravɨquɨ o iguapɨa iárambue oyeapogüe vae mbaeti ócai yave, Tumpa omboepɨta jocuae mbaravɨquɨ oyapo vae pe. 15 Mbaravɨquɨ ócai yave, Tumpa ngaraa omboepɨ jocuae mbaravɨquɨ oyapo vae pe. Erei mbaravɨquɨ oyapo vae etei oñemboasaucata co, metei cuimbae oyeepɨ tata güi vae rami. 16 Peicuaa co quirai pe reta co jae Tumpa jo jare quirai Tumpa iEspíritu oico pepɨte pe. 17 Oime yave quia Tumpa jo güɨrocomegua vae, Tumpa güɨrocomeguata vi. Echa Tumpa jo oñeñono tee Tumpa peguara. Pe reta co jae Tumpa jo. 18 Agüɨye quia toñembotavɨ. Oime yave quia oñemongueta iyaracuaa catu co aracuaa ɨvɨ pegua re vae, toicuaa mbaeti co mbae oicuaa cavi. Jocorai oicuaa yave, añetete iyaracuaa catuta co. 19 Echa Tumpa oicuauca quirai aracuaa cuae ɨvɨ pegua metei mboquere co. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Tumpa omoamɨri iyaracuaa catu vae reta aracuaa jae reta güɨnoi vae re”. 20 Jare: “ÑandeYa oicuaa quirai iyaracuaa catu vae reta iñemongueta mbaeti co mbae”. Jocorai oyecuatía oi. 21 Jae rambue agüɨye quia tomboete yae cuimbae reta. Echa Tumpa oyapo opaete mbaembae pemborɨ vaera. 22 Echa Tumpa omee peve Pablo jare Apolos jare Cefas pemborɨ vaera. Omee vi peve mbaembae ɨvɨ pegua peiporu vaera. Jae ramiño vi omee peve tecove peico cavi vaera, jare pemano yave icavita peve. Opaete añave oyeapo vae jare opaete oyeapota vae icavita peve. 23 Jare pe reta co jae Cristo imbae, jare Cristo co jae Tumpa imbae.

1 Corintios 4

1 Oreré peñemongueta yave, pemaendúa cuae re: Ore co jae Cristo jembiócuai reta. Tumpa oicuauca oreve jocuae tenonde yave mbaeti oyecuaa vae, ore roicuauca vaera iru vae reta pe. 2 Jare metei oporomombaravɨquɨ vae jecuaeño oipota jembiócuai oyapo vaera jemimbota. 3 Erei pe reta cheraa yave ani iru vae reta cheraa yave, mbaeti co mbae cheve. Mbaeti vi añejaa. 4 Yepe tei mbaeti co mbae aicuaa añemboeco jese vaera, cuae mbaeti oipota jei mbaeti co teco anoi. Echa ñandeYa co jae cheraa vae. 5 Jae rambue agüɨye ñaporojaa añave. Pearo ñandeYa ou ye regua. Echa jae güeruta tembipe opaete mbaembae añave oñemi pɨtumimbi pe vae oyecuaa cavi vaera. Echa ñandeYa oicuaucata opaete vae iñemongueta. Jayave Tumpa omboeteucata metei ñavo. 6 Cherɨvɨ reta, cuae moromboe amombeu ma peve cheyee jare Apolos re, peñemboe vaera cuae pemongueta oreré vae rupi quirai mbaeti icavi pemboete vaera cuimbae retaño. Peñemongueta cuimbae reta re oyecuatía oi vae rupiño. Jare agüɨye pemboete yae metei vae iru vae güi. Echa jocorai peyapo yave, peroɨro jocuae iru vae. 7 ¿Quia ra co ndeapo icavi yae iru vae güi? ¿Mbae ra co renoi Tumpa mbaeti omee ndeve vae? Tumpa co omee ndeve opaete renoi vae. Jae rambue ¿maera pa reñemboete? ¿Reñemongueta ra Tumpa mbaeti co omee ndeve? 8 Pe reta peñemboete jɨvata vae reta oñemboete rami. Jare peñemboete oicocatu vae reta oñemboete rami. Jae ramiño vi peñemboete mburuvicha reta oñemboete rami, jare peñemongueta ndipo jocorai peyeapo ore pomborɨ mbae reve. Erei tove peyeapo mburuvicha añetete vae retara, ore vi roporoócuai vaera pe reta ndive. 9 Ore co jae Cristo jemimondo reta. Erei añemongueta quirai Tumpa oreñono opaete vae jaɨcue. Ore co jae jocuae cuimbae oyeparavo omano vaera vae reta rami. Opaete vae omae oreré. Araɨgua reta omae oreré, jare ɨvɨ pegua reta omae oreré. 10 Ore royeócuai Cristo pe rambue, iru vae reta orembojee imboquere vae reta. Erei pe reta peñemongueta pearacuaa catu co Cristo re. Ore co jae jeogüe vae reta rami, jare pe reta co jae ipɨrata vae reta rami. Pe reta peñemboeteuca iru vae reta pe, erei iru vae reta orereroɨro. 11 Jecuaeño oreñɨmbɨaɨ jare royúe ɨ. Jecuaeño oata oreve temimonde. Iru vae reta orenupa. Mbaeti co orero. 12 Jecuaeño orecanguɨ roparavɨquɨ orepo pe. Iru vae reta oyepopeyu oreré, erei ore royerure Tumpa pe oyapo vaera chupe reta icavi vae. Iru vae reta oyapo mbaembae icavi mbae vae oreve, erei ore orepɨaguasu chupe reta. 13 Iru vae reta iyapu oreré, erei ore oremiari cavi chupe reta. Jecuaeño iru vae reta oremombo ipɨte güi, ɨtɨ jare mbaeti ma icavi oyeporu vaera vae oñemombo rami. 14 Mbaeti aicuatía corai pomomarai vaera. Pe reta co jae cherɨvɨ aaɨu vae reta. Jae rambue corai pomboaracuaa. 15 Echa yepe tei jocuae pemboe Cristo re vae reta oyepapa diez mil, erei mbaeti co jeta peru. Echa che co jae peru mborogüɨrovia Cristo Jesús regua re. Echa che amombeu peve ñee icavi vae. 16 Jae rambue che pomoñera peico vaera peecha che aico rami. 17 Cuae jeco pegua amondo ma peve Timoteo. Jae co cherɨvɨ aaɨu vae, jare jae oyeócuai cavi ñandeYa pe. Jae pemomaenduata co quirai che aico Cristo re, jare quirai corai amboe opaete oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta opaete que rupi. 18 Erei amogüe pepɨte pe ñogüɨnoi vae oñemboete, oñemongueta tei ngaraa ma aja pepɨri rambue. 19 Erei ajata ɨmambaeño pepɨri, ñandeYa oipota yave. Jare aja yave, aicuaata mbae ipuere oyapo jocuae oñemboete vae reta. Ngaraa aparandu mbae ra jei reta. 20 Echa yayeócuai Tumpa pe yave, ñanoi mbaepuere. Mbaeti ñanemiarieiño. 21 ¿Mbae nunga ra peipota? ¿Peipota ra aja vaera pepɨri aiporarauca peve vaera? Ani ¿peipota ra añemomichi reve aicuauca vaera peve cheporoaɨu?

1 Corintios 5

1 Jeta vae oicuaa quirai metei pepɨte pe oi vae güɨreco ichɨ-raanga. Jocuae oñuvanga menda re vae mbae pochɨi yae vae oyapo. Echa mbaeti oicuaa Tumpa vae reta mbaeti etei omaeño oyapo vaera jocorai. 2 Agüɨyeta tei peñemboete mbae re. Pemara yaeta tei ma cuae re. Pemombota tei pepɨte güi jocuae cuimbae jocorai oyapo vae. 3 Echa yepe tei che mbaeti co ai pepɨri, erei jecuaeño añemongueta peré, jare ajaa ma jocuae cuimbae jocorai oyapo vae. Jocorai ajaata tei pepɨri ai yave. 4 Peñemboatɨ yave pemboete vaera ñandeYa Jesús, pemaendúa quirai che añemongueta ai peré jare quirai ñandeYa Jesús imbaepuere penoita co. 5 Agüɨye pemaeño jocuae cuimbae re oñemoiru vaera pe reta ndive. Jocorai imarata oyapo vae re, jare jecove oñemboasaucata ñandeYa ou ye yave. 6 Mbaeti co icavi peñemboete peico vaera. Peicuaa co jocuae yae vae: “Mbovɨño levadura omboayasɨ opaete mbɨyapera oñemona vae”. 7 Ñamojaanga judío reta arete pascua jee vae pe oyapo vae. Echa judío reta omombo mbɨyape indechi vae levadura güɨnoi vae, jare arete oyapo yave jou mbɨyape ipɨau vae levadura mbaeti güɨnoi vae. Jae ramiño vi pe reta co jae mbɨyape ipɨau vae levadura mbaeti güɨnoi vae rami. Jae rambue agüɨye mo yayapo icavi mbae vae yayapose vae. Echa Cristo oyeyucauca ñanderé, pascua pe maemɨmba reta oyeyucauca oñererocuavee vaera Tumpa pe rami. Jae rambue jecuaeño yayapo icavi vae añete vae rupi. 9 Che aicuatía peve iru tupapire, jare joco pe che poócuai agüɨye vaera peñemoiru aguasa oyapo vae reta ndive. 10 Mbaeti etei poócuai peñemboyao vaera opaete cuae ɨvɨ pegua aguasa oyapo vae reta güi, jare iru vae reta imbaembae oipota vae reta güi, jare iru vae reta güi imbaembae opɨro vae reta güi, jare tumpa-raanga reta omboete vae reta güi. Echa jocorai peyapo yave, mbaetita tei pepuere peico cuae ɨvɨ pe. 11 Erei aicuatía co peve agüɨye vaera peñemoiru metei oporogüɨrovia co jei iyeupe vae ndive aguasa oyapo yave, ani iru vae reta imbaembae oipota yave, ani tumpa-raanga reta omboete yave, ani icavi mbae vae iru vae reta cotɨ jei yave, ani jecuaeño osavaɨpo yave, ani iru vae reta güi imbaembae opɨro yave. Agüɨye etei pecaru jocuae nunga ndive. 12 Echa che mbaeti etei chepuere ajaa oporogüɨrovia mbae vae reta. Tumpa ojaata co jocuae reta. Erei pe reta penoi mbaepuere pejaa vaera oporogüɨrovia vae reta. Jae rambue pemombo pepɨte güi cuimbae jocuae icavi mbae vae oyapo vae.

1 Corintios 6

1 Oime yave quia pepɨte pe oi vae iru vae mbae re omboeco vae, mbaeti etei co icavi oñeapo vaera iru vae re oporogüɨrovia mbae vae reta jóvai. ¿Maera pa mbaeti oñeapo jese oñeñono tee Tumpa peguara vae reta jóvai? 2 ¿Mbaeti pa peicuaa oñeñono tee Tumpa peguara vae reta ojaata co ɨvɨ pegua reta? Jae rambue ¿maera pa mbaeti pepuere peporojaa mbaembae mbaeti yavai ñaporojaa jese vaera vae re? Echa pe reta pejaata ɨvɨ pegua reta. 3 Peicuaa co quirai ñande ñajaata araɨgua reta. Jae rambue ¿maera pa mbaeti pepuere peporojaa cuae ɨvɨ pegua teco re? Echa cuae mbaembae mbaeti co yavai ñaporojaa jese vaera. 4 Jae rambue oime yave quia iru vae cuae ɨvɨ pegua teco re omboeco vae, agüɨye pemaeño oporogüɨrovia mbae vae reta re ojaa vaera. 5 Corai chemiari pomomarai vaera. ¿Mbaeti pa co metei iyaracuaa catu vae pepɨte pe? ¿Mbaeti pa quia pepɨte pe metei ñeapo ipuere oyapocatu vae? 6 Echa oporogüɨrovia vae reta oñeapo oyoe oporogüɨrovia mbae vae reta jóvai. 7 Erei jocorai peñeapo oyoe yave, metei teco tuicha vae co. Agüɨye peñeapo oyoe, yepe tei metei vae oyapo icavi mbae vae iru vae pe ani metei vae ombotavɨ iru vae. 8 Pe reta peyapo icavi mbae vae iru oporogüɨrovia vae reta pe jare pembotavɨ iru oporogüɨrovia vae reta. 9 Peicuaa co quirai jupi mbae vae reta ngaraa oico Tumpa iporoocuaia pe. Agüɨye peñembotavɨ. Aguasa oyapo vae reta, jare tumpa-raanga omboete vae reta, jare menda re oñuvanga vae reta, jare cuimbae oyoupi oyopota vae reta, 10 jare imonda vae reta, jare iru vae reta imbaembae oipota vae reta, jare osavaɨpogüe vae reta, jare oyepopeyu vae reta, jare iru vae reta güi imbaembae opɨro vae reta ngaraa oico Tumpa iporoocuaia pe. 11 Jare jocorai peyapose amogüe pe reta. Erei ñandeRu Tumpa iEspíritu oitɨo pegüi opaete cuae mbaembae icavi mbae vae, jare peñono tee Tumpa peguara, jare pembojupi. Corai oyeapo peve ñandeYa Jesucristo jee re. 12 Chepuere ayapo opaete aipota vae. Erei mbaeti icavi opaete ayapo vaera. Añete co, chepuere ayapo opaete aipota vae. Erei ngaraa che añemaeño mbae pe. 13 Tembíu ñanderɨe peguara co, jare ñanderɨe tembíu pegua co. Erei Tumpa omboaita co mócoi reve. Erei mbaeti ñanoi ñanderete yayapo vaera aguasa. Ñanoi ñanderete yayeócuai vaera ñandeYa pe, jare ñandeYa ipuere omee ñandeve opaete ñanderete oipota vae. 14 Jare Tumpa omoingove ye ñandeYa güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae ramiño vi omoingove yeta ñanderete güeru omanogüe vae reta ipɨte güi imbaepuere rupi. 15 Peicuaa co perete co jae Cristo jete pegua. Jae rambue agüɨye etei peya cuña iyaguasapota vae re. 16 ¿Mbaeti pa peicuaa quirai cuimbae oñemoiru metei cuña iyaguasapota vae ndive vae oyeapo meteiño jae ndive? Echa Tumpa jei corai: “Mócoi reve oyeapota metei ramiño”. Jocorai jei. 17 Erei jocuae oñemoiru ñandeYa ndive vae oyeapo meteiño ñandeYa ndive Espíritu Santo rupi. 18 Agüɨye peyapo aguasa. Opaete iru mbaeyoa peyapo vae oyeapo co perete icatu pe. Erei aguasa peyapo yave, perete cotɨ etei mbaeyoa peyapo. 19 ¿Mbaeti pa peicuaa perete co jae Espíritu Santo oicoa? Echa Tumpa ombou peve Espíritu Santo, jare jae oico pepɨa pe. Jae rambue pe reta mbaeti ma peico peyeupeguara. 20 Echa Tumpa omboepɨ jeta yae peré, peapo vaera jae imbaera. Jae rambue pemboete Tumpa perete pe jare perecove pe. Echa mócoi reve Tumpa imbae co.

1 Corintios 7

1 Añave aipota aicuatía peve jocuae mbaembae peicuatía cheve jese vae re. Icavi tei co cuimbae agüɨye vaera güɨreco cuña. 2 Erei agüɨye vaera peyapo aguasa, cuimbae ñavo togüɨnoi jembireco ae jare cuña ñavo togüɨnoi ime ae. 3 Cuimbae toico jembireco ndive, oyoupi reta icavi yogüɨreco vaera vae rupi. Jae ramiño vi cuña toico ime ndive, oyoupi reta icavi yogüɨreco vaera vae rupi. 4 Cuña mbaeti ipuere oyapo jete ae pe jae oipota oyapo vae rupi. Echa jete ime imbae co. Jae ramiño vi cuimbae mbaeti ipuere oyapo jete ae pe jae oipota oyapo vae rupi. Jae jete jembireco imbae co. 5 Pepuere vaera peyerure ɨma ngatu Tumpa pe, pepuere peyoeya, erei michi peguaño icaviño mócoi reve pe yave. Erei agüɨye peyoeya ete. Taɨcue rupi peya ye oyoe, agüɨye vaera Satanás pe peregua mbaeti ma yave pepuere peyeopia perete oipota vae güi. 6 Erei cuae che jae peve peicuaa vaera mbae icavi peyapo vaera. Mbaeti co poócuai mbae re. 7 Erei aipota tei opaete cuimbae reta yogüɨreco vaera che aico rami. Erei metei ñavo güɨnoi Tumpa omee chupe vae. Jare Tumpa omee metei vae pe vae oyoavɨ omee iru vae pe vae güi. 8 Jae rambue che jae ndeiño omenda vae reta pe jare imemano vae reta pe cuae: Icavi tei co agüɨye vaera omenda, che mbaeti amenda rami. 9 Erei mbaeti yave ipuere oyeopia jete oipota vae güi, icavi co omenda vaera. Echa mbaeti yave ipuere oyapo jete oipota yae oyapo vae, oiporara yaeta co. Jae rambue icavi co omenda vaera. 10 Jare ayócuai omenda vae reta corai - erei mbaeti cheño ayócuai, echa ñandeYa vi oyócuai corai: Cuña agüɨye toeya ime. 11 Erei oeya yave ime, toico omenda mbae reve, ani tojo ye ime pɨri toñemoiru ye jae ndive. Jare cuimbae agüɨye toeya jembireco. 12 Erei iru reta pe che jae cuae - mbaeti co mboroócuai ñandeYa omee vae: Oime yave metei cuimbae oporogüɨrovia vae jare jembireco mbaeti yave oporogüɨrovia, jembireco oipota yave oico jae ndive, agüɨye toeya. 13 Jae ramiño vi oime yave metei cuña oporogüɨrovia vae jare ime mbaeti yave oporogüɨrovia, ime oipota yave oico jae ndive, agüɨye toeya. 14 Echa cuimbae mbaeti oporogüɨrovia vae güɨramoi güɨroviata Cristo re jembireco oporogüɨrovia vae jeco pegua. Jae ramiño vi cuña mbaeti oporogüɨrovia vae güɨramoi güɨroviata Cristo re ime oporogüɨrovia vae jeco pegua. Jare oyoeya yave, imichia reta ngaraa ndipo güɨrovia Cristo re. Erei mbaeti yave oyoeya, güɨramoi güɨroviata Cristo re. 15 Erei oporogüɨrovia mbae vae oeya yave oporogüɨrovia vae, cuae mboroócuai amombeu peve vae mbaeti co oporogüɨrovia vae peguara. Echa Tumpa ñandeparavo yaico cavi vaera ñandepɨacatu reve. 16 Echa nde, cuña, mbaeti reicuaa oñemboasaucata ra neme ndereco pegua. Jae ramiño vi nde, cuimbae, mbaeti reicuaa oñemboasaucata ra nerembireco ndereco pegua. 17 Erei metei ñavo jecuaeño toyapo mbaravɨquɨ ñandeYa omee chupe oyapo vaera vae. Metei ñavo toico, Tumpa oeni oñemboasauca vaera yave oico rami. Jare jocorai ayócuai opaete oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta. 18 Güɨramoi Tumpa oeni oñemocircuncidauca vae oñemboasauca vaera. Topɨta jocoraiño. Jae ramiño vi güɨramoi Tumpa oeni oñemocircuncidauca mbae vae oñemboasauca vaera. Agüɨye toñemocircuncidauca. 19 Ñañemocircuncidauca yave, mbaeti co mbae. Jae ramiño vi mbaeti yave ñañemocircuncidauca, mbaeti co mbae. Jaeño icavi yayapo vaera Tumpa iporoócuai reta. 20 Metei ñavo jecuae toico Tumpa oeni oñemboasauca vaera yave oico rami. 21 Güɨramoi Tumpa oeni metei tembiócuai oñemboasauca vaera. Agüɨye tipɨatɨtɨ jocuae re. Erei ipuere yave oyeyora tembiócuai güi, icavi co oyapo vaera. 22 Echa ñandeYa oeni yave tembiócuai oñemboasauca vaera, ñandeYa oyora ma opaete imbaeyoa güi. Jae ramiño vi ñandeYa oeni yave mbaeti oyeócuai vae oñemboasauca vaera, jae oyeapo ma Cristo jembiocuaira. 23 Tumpa omboepɨ ma perepɨ vaera. Jae rambue peyeócuai chupe. 24 Cherɨvɨ reta, metei ñavo toico Tumpa oeni oñemboasauca vaera yave oico rami. Jocorai toyeócuai Tumpa pe. 25 Añave taicuatía peve ndeiño omenda vae re. Mbaeti anoi mboroócuai ñandeYa güi jesegua. Erei che topomboaracuaa. Jare pepuere chererovia, ñandeYa cheparareco rambue. 26 Jae rambue che añemongueta icavi co metei cuimbae oi vaera añave oi rami, cuae ara reta pe yaiporara rambue. 27 Jocuae cuimbae omenda ma vae agüɨye toeya jembireco. Jare jocuae cuimbae ndeiño omenda vae, agüɨye toeca jembirecora. 28 Erei omenda yave, mbaeti co iyoa. Jae ramiño vi cuñatai omenda yave, mbaeti co iyoa. Erei ñemambeco ɨvɨ pegua güɨnoita omenda vae reta, jare che mbaeti aipota peñemambeco vaera jocorai. 29 Erei che jae peve cuae, cherɨvɨ reta: Mbaetita ma ɨma yaico vaera. Jae rambue mbaeti ma tiempo jembireco güɨnoi vae reta oñemambeco yae vaera jembireco re. 30 Jae ramiño vi mbaeti ma tiempo ipɨatɨtɨ vae reta oyaeo vaera. Jae ramiño vi mbaeti ma tiempo oyerovia vae reta opuca vaera. Jae ramiño vi mbaembae ogua vae reta mbaeti ma güɨnoi tiempo opa vaera oiporu imbaembae. 31 Jare mbaembae cuae ɨvɨ pegua oiporu vae agüɨye toipota yae. Echa mbaembae cuae ɨvɨ pegua opata co. 32 Erei mbaeti aipota mbae pemambeco vaera. Cuimbae mbaeti omenda vae oñangareco ñandeYa imbaembae re. Echa oipota omboyerovia ñandeYa. 33 Erei cuimbae omenda vae oñangareco mbaembae ɨvɨ pegua re. Echa oipota omboyerovia jembireco. 34 Jae ramiño vi cuña ime güɨnoi vae oyoavɨ cuñatai ndeiño omenda vae güi. Echa ndeiño omenda vae oñangareco ñandeYa imbaembae re. Echa oipota jete jare jecove oñeñono tee vaera Tumpa peguara. Erei omenda vae oñangareco mbaembae ɨvɨ pegua re. Echa oipota omboyerovia ime. 35 Jare cuae che jae peve icavi peve vaera. Mbaeti etei aipota poopia menda güi. Jaeño aipota peyapo vaera jocuae icavi peyapo vaera vae, pepuere vaera peyeócuai ñandeYa pe peñemambeco mbae reve. 36 Erei metei cuimbae oicuaa yave mbaeti co oyapo jupi vae tayɨ ndeiño omenda vae cotɨ - echa güɨramoi tayɨ mbaeti ma itaɨrusu jare oipota tei omenda - cuimbae toyapo jae oipota vae rupi. Tomaeño tayɨ re omenda vaera. Jocorai oyapo yave, mbaeti co iyoa. 37 Erei güɨramoi iru cuimbae ipɨrata ipɨa pe jare güɨnoi mbaepuere oyapo vaera iquɨreɨ oyapo vae yepe tei yavai chupe, jare jae oñemongueta cavi tayɨ re agüɨye vaera omaeño jese omenda vaera. Jocorai yave, icavi oyapo. 38 Jae rambue cuimbae omaeño tayɨ re omenda vaera vae icavi oyapo. Erei cuimbae mbaeti omaeño tayɨ re omenda vaera vae icavi yae oyapo. 39 Mboroócuai jei vae rupi cuña ime pegua co ime oicove oico rambueve. Erei ime omano yave, cuña ipuere omenda ye jae oipota vae ndive. Erei tomenda cuimbae ñandeYa re güɨrovia vae ndive. 40 Erei che añemongueta icavi yaeta co chupe mbaeti yave omenda ye. Jare aicuaa Tumpa iEspíritu chemboaracuaa che jae vaera corai.

1 Corintios 8

1 Añave taicuatía peve soo oñererocuavee tumpa-raanga pe vae re. Añete co, opaete yaicuaa cuae regua. Yaicuaiño yave ñañemboete co, erei yayoaɨu yave ñañomomɨrata co. 2 Oime yave quia oñemongueta iyee oicuaa co mbaembae, jae mbaeti oicuaa vɨteri mbae oicuaata tei vae. 3 Erei oime yave quia oaɨu Tumpa vae, Tumpa oicuaa cuae nunga. 4 Jayave ñañemongueta soo oñererocuavee tumpa-raanga pe vae re. Yaicuaa co tumpa-raanga mbaeti etei güɨnoi tecove. Jare yaicuaa vi Tumpa meteiño co. 5 Oime mbaembae ɨvɨ pegua reta ombojee tumpa vae. Cuae mbaembae ñogüɨnoi ɨvɨ pe jare ara re. Jeta co jocuae tumpa reta, jare jeta vi co ɨvɨ pegua iya reta. 6 Erei ñande yaicuaa oime co meteiño Tumpa. Jae co ñandeRu. Jae oyapo opaete, jare ñande yaico ñamboete vaera. Oime vi co meteiño ñandeYa. Jae co Jesucristo. Jae vi oyapo opaete, jare jae omee ñandeve tecove. 7 Erei oime amogüe cuae regua mbaeti oicuaa vae. Echa jae reta tenonde yave omboete tumpa-raanga, jare jecuaeño oñemongueta quirai soo jou vae oñererocuavee co tumpa-raanga pe. Jae rambue jou yave, oñemongueta tei mbae icavi mbae vae oyapo co oi. Echa mbaeti ipɨrata iporogüɨrovia re. 8 Erei yau yave, mbaeti co mbae Tumpa pe. Echa yau yave, Tumpa ngaraa jei mbae icavi vae co yayapo. Jare mbaeti yave yau, Tumpa ngaraa jei mbae icavi mbae vae co yayapo. 9 Pepuere peu jocuae nunga soo. Erei peñeandu agüɨye vaera cuae peyapo vae rupi jocuae mbaeti ipɨrata iporogüɨrovia re vae oyapo mbae icavi mbae echa chupe vae. 10 Echa nde reicuaa cavi co cuae regua. Erei jocuae mbaeti ipɨrata iporogüɨrovia re vae nderecha yave reguapɨ rei tumpa-raanga jo pe soo reu vaera, güɨramoi jae oñemonguetata jae vi co ipuere jou soo oñererocuavee tumpa-raanga pe vae. 11 Jae rambue mbaeti ipɨrata iporogüɨrovia re vae opiata ndipo nde reicuaa ndeyeupe vae jeco pegua. Erei jese vi co Cristo omano. 12 Jae rambue jocorai peyoa yave iru oporogüɨrovia vae iporogüɨrovia re mbaeti ipɨrata vae cotɨ, Cristo cotɨ vi co peyoa. Echa jocuae iru oporogüɨrovia vae oyapo mbae oñemongueta tei mbaeti icavi oyapo vaera vae. 13 Jae rambue iru oporogüɨrovia vae iyoa yave che jau vae jeco pegua, ngaraa ye jau soo, agüɨye vaera iru oporogüɨrovia vae iyoa ayapo vae jeco pegua.

1 Corintios 9

1 Che vi chepuere ayapo che aipota vae rupi. Echa che co jae metei temimondo. Che aecha ñandeYa Jesús. Jare pe reta perovia ñandeYa re che aparavɨquɨ chupe rambue. 2 Güɨramoi iru vae reta mbaeti jei che co jae metei temimondo. Erei pe reta peicuaa cavi che co jae metei temimondo. Echa pe reta perovia ñandeYa re, jare cuae oicuauca che co jae metei temimondo. 3 Cuae co che jae cheangao vae reta pe: 4 Orepuere co rou oipotagüe tembíu. 5 Roipota yave, ore vi orepuere romenda cuña oporogüɨrovia vae ndive jare rogüɨraja orerupíe, iru temimondo reta jare ñandeYa tɨvɨ reta jare Pedro oyapo rami. 6 Güɨramoi peñemongueta tei jaeño Bernabé jare che mbaeti orepuere roico roparavɨquɨ mbae reve. 7 Oime yave quia ojo oñoraro vaera vae, omondo vae omboepɨ co chupe. Uva oñotɨ vae jou co uva iagüe. Jae ramiño vi vecha reta omongaru vae jou co vecha ineche. 8 Cuae mbaembae che jae ɨvɨ pegua reta jei rami. Erei jocorai vi jei mboroócuai. 9 Echa Moisés iporoócuai pe oyecuatía oi corai: “Güeye trigo ombopiriri oi yave, agüɨye eiyuruocua”. Jocorai oyecuatía oi. Erei Tumpa cuae jei yave, mbaeti co jei güeye reta jeco peguaño. 10 Jei orereco pegua. Echa ore co jae co pe oparavɨquɨ vae reta rami. Omaetɨ vae jare trigo ombopiriri vae oaro pave oyerovia reve. Echa mócoi reve oipota ocaru iparavɨquɨ güi. 11 Ore co jae omaetɨ vae rami. Echa romombeu peve mbaembae Espíritu pegua. Jae ramiño vi ore co jae ombaarɨvo vae rami. Echa mbaetita tei yavai peve ore rogüɨnoi vaera mbaembae ɨvɨ pegua jocuae penoi vae güi. 12 Iru vae reta ipuere yave güɨnoi mbaembae pegüi, orepuere yaeta tei chugüi reta. Erei yepe tei orepuere rogüɨnoi mbaembae pegüi, mbaeti royerure peve jese. Opaete romoaguata, agüɨye vaera romboavai ñee icavi vae Cristo regua. 13 ¿Mbaeti pa peicuaa quirai Tumpa jo pe oparavɨquɨ vae reta jou tembíu Tumpa jo pegua? Echa maemɨmba oyeyucagüe Tumpa pe oñererocuaveea pe oparavɨquɨ vae reta jou maemɨmba oyeyucagüe isoo. 14 Jae ramiño vi ñandeYa oyócuai iru vae reta omboepɨ vaera ñee icavi vae omombeu vae reta pe. 15 Erei che mbaeti etei aipota iru vae reta omboepɨ vaera cheve. Mbaeti vi aicuatía cuae mbaembae peve, pe reta pemboepɨ vaera cheve. Ayerovia cuae chepuere jae peve vae re. Icavi yae co amano vaera pe reta pemboepɨ cheve vaeragüe. 16 Yepe tei amombeu ñee icavi vae, erei mbaeti etei añemboete. Echa ñandeYa cheócuai amombeu vaera. Mbaeti yave amombeu ñee icavi vae, güɨramoi mbae icavi mbae vae oyeapota cheve. 17 Echa che ayapo yave cuae mbaravɨquɨ che etei aipota rambue, icavita tei iru vae reta omboepɨ vaera cheve. Erei ayapo cuae mbaravɨquɨ, ñandeYa cheócuai ayapo vaera rambue. Jae rambue ñee icavi vae amombeu yave, ayeócuai ai Tumpa pe. 18 Ayerovia yae quirai amombeu ñee icavi vae acovara mbae reve. Jare Tumpa omboepɨ cheve cuae yerovia anoi vae pe. Echa yepe tei amombeu ñee icavi vae, jare yepe tei icavi co iru vae reta omboepɨ vaera ñee icavi vae omombeu vae pe, erei che mbaeti aipota iru vae reta omboepɨ vaera cheve. 19 Jae rambue iru vae reta mbaeti ipuere cheócuai mbae ayapo vaera. Erei ayeapo ma opaete vae jembiocuaira, jeta vae güɨrovia vaera Cristo re chereco pegua. 20 Judío reta ndive aico yave, che vi aico metei judío oico rami, judío reta güɨrovia vaera Cristo re chereco pegua. Mboroócuai jeigüe oyapo vae reta ndive aico yave, che vi aico metei mboroócuai jeigüe oyapo vae oico rami, jae reta vi güɨrovia vaera Cristo re chereco pegua. Corai ayapo, yepe tei añave mbaeti ma aico mboroócuai jeigüe re. 21 Moisés iporoócuai mbaeti güɨnoi vae reta ndive aico yave, che vi aico metei Moisés iporoócuai mbaeti güɨnoi vae oico rami, jae reta vi güɨrovia vaera Cristo re chereco pegua. Cuae mbaeti oipota jei mbaeti ma aico Tumpa iporoócuai re. Echa che aico Cristo iporoócuai re. 22 Mbaeti ipɨrata iporogüɨrovia re vae reta ndive aico yave, che vi aico metei mbaeti ipɨrata iporogüɨrovia re vae oico rami, jae reta vi güɨrovia vaera Cristo re chereco pegua. Jecuaeño añemboyovaque metei ñavo ndive, amogüe vae oñemboasauca vaera chereco pegua. 23 Jare opaete cuae ayapo iru vae reta güɨrovia vaera ñee icavi vae, jae reta oñemoiru vaera che ndive. 24 Pe reta peicuaa co quirai amogüe vae oñoñócuai yave, opaete jae reta osɨi, erei meteiño oporomoamɨri jare güɨnoi oporomoamɨri vae pe oñemee vae. Peico penoi vaera oporomoamɨri vae pe oñemeeta vae. 25 Jare metei ñavo oipota oporomoamɨri vae oyecuacu opaete mbaembae mbaeti icavi chupe vae güi. Jare jae reta jocorai oyapo güɨnoi vaera oporomoamɨri vae pe oñemee vae mbaeti ɨma oico vae. Erei ñande yaipota ñanoi mbae jecuaecuae avei oicota vae. 26 Jae rambue che aico metei oñoñócuai vae isɨmbi osɨi vae rami, mbaeti osɨieiño vae rami. Che aico metei oñoraro vae oipota oporomoamɨri vae rami. 27 Echa aiporarauca cherete pe, oyapo vaera che aipota oyapo vaera vae, agüɨye vaera, yepe tei amombeu iru vae reta pe, che etei mbaeti anoi oporomoamɨri vae pe oñemeeta vae.

1 Corintios 10

1 Jare aipota peicuaa cavi vaera, cherɨvɨ reta, quirai opaete Israel pegua reta yogüɨraja jocuae amapɨtu igüɨ pe, jare opaete jae reta oasa ɨ guasu. 2 Jare opaete vae oyeapo meteiño Moisés ndive amapɨtu igüɨ pe yogüɨraja yave jare ɨ guasu oasa reta yave. 3 Jare opaete vae jou tembíu Espíritu Santo omee chupe reta vae. 4 Jare opaete vae jou ɨ Espíritu Santo omee chupe reta vae. Jare opaete vae oɨu jocuae ita Espíritu pegua jae reta jupíe ojo vae güi. Jare jocuae ita Cristo co. 5 Erei Tumpa pochɨ jeta vae pe. Jae rambue Tumpa oyucauca oeya ñuu pe. 6 Jare Tumpa omojaanga ñandeve cuae mbaembae oyeapo chupe reta vae, agüɨye vaera ñande yaipota mbaembae icavi mbae vae jae reta oipota vae rami. 7 Jae rambue agüɨye pemboete tumpa-raanga, amogüe jae reta omboete tumpa-raanga rami. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Jae reta oguapɨ ocaru vaera. Jayave opúa reta oñuvanga vaera”. Jocorai oyecuatía oi. 8 Agüɨye vi yayapo aguasa, amogüe jae reta oyapo rami. Jare jocorai oyapo rambue, Tumpa oyucauca veintitrés mil jocuae ara. 9 Agüɨye vi yayapo icavi mbae vae yaicuaa vaera tuicha ra ñandeYa ipɨaguasu. Echa jocorai oyapo amogüe jae reta, jare Tumpa oyucauca mboi reta pe. 10 Agüɨye vi peñeenguru ñandeYa cotɨ. Echa jocorai oyapo amogüe jae reta, jare Tumpa oyucauca metei araɨgua pe. 11 Erei Tumpa omojaanga opaete cuae mbaembae oyeapo chupe reta vae, jare oyecuatía oi ñanemboaracuaa vaera. Echa ñande yaico ara taɨcuegua reta pe. 12 Jae rambue oñemongueta ipɨrata co iporogüɨrovia re vae toñeandu agüɨye vaera iyoa. 13 Jecuaeño aña guasu pepiaro peyoa vaera. Echa jocorai oyapo opaete vae pe. Erei jecuaeño pepuere perovia catu Tumpa pemborɨ vaera. Echa Tumpa ngaraa omaeño peregua yae vaera aña guasu pe. Echa aña guasu pepiaro yave, Tumpa oicuaucata peve quirai pepuere peyapo agüɨye vaera peyoa, jare jocorai pepuereta pemoamɨri aña guasu. 14 Jae rambue, cherɨvɨ reta, agüɨye pemboete tumpa-raanga. 15 Che jae cuae peve, jare añemongueta pe reta co jae iyaracuaa vae reta. Pe reta etei pepuere peicuaa añete ra cuae che jae peve vae. 16 Ñamee yasoropai ñandeYa pe jocuae vino re. Vino oñemojaanga icavi vae ñandeYa oyapo ñandeve vae re. Jocorai yayapo yave, yaicuauca quirai ñande ñai meteiño Cristo ndive Cristo jugüɨ oyepɨyere vae jeco pegua. Jae ramiño vi ñapɨsae yave mbɨyape, yaicuauca quirai ñande ñai meteiño Cristo ndive Cristo jete omano vae jeco pegua. 17 Echa yepe tei ñande co jeta vae, erei ñande co jae Cristo jete pegua reta. Jae rambue ñande ñai metei rami. Echa mbɨyape meteiño co, jare opaete vae yau jocuae mbɨyape. 18 Ñamojaanga Israel pegua reta. Jae reta jou maemɨmba oyeyucagüe Tumpa pe oñererocuavee vae isoo, jare jocorai oicuauca quirai jae reta oñemoiru Tumpa ndive jocuae maemɨmba oyeyucagüe vae jeco pegua. 19 Mbaeti etei aipota jae metei tumpa-raanga co jae metei tumpa añetete vae. Mbaeti vi aipota jae soo tumpa-raanga pe oñererocuavee vae mbaeti ma co iru soo rami. 20 Erei che jae peve cuae: Jocuae reta güɨrocuavee maemɨmba oyeyucagüe vae isoo aña reta pe. Mbaeti güɨrocuavee Tumpa pe. Jare mbaeti aipota peñemoiru vaera aña reta ndive. 21 Mbaeti etei icavi peu vaera vino oñemojaanga ñandeYa jugüɨ re vae vino aña reta pe oñererocuavee vae ndive. Jae ramiño vi mbaeti etei icavi peu vaera mbɨyape oñemojaanga ñandeYa jete re vae soo aña reta pe oñererocuavee vae ndive. 22 Agüɨye ñamoñemɨro ñandeYa aña reta pe. ÑandeYa ipuere yae co ñandegüi. 23 Chepuere ayapo opaete aipota vae. Erei mbaeti icavi opaete ayapo vaera. Añete co, chepuere ayapo opaete aipota vae. Erei mbaeti opaete ñanemborɨ ñanepɨrata vaera. 24 Agüɨye quia toyapo jae oipota oyapo vaeño. Metei ñavo toipota tomborɨ iru vae reta. 25 Pepuere peu oipotagüe soo maemeea pe oñemee vae. Agüɨye peparandu oñererocuavee ra aña reta pe. Echa peicuaa yave, güɨramoi peñemonguetata mbaeti co jupi peu vaera. 26 Echa cuae ɨvɨ jare opaete ɨvɨ pegua ñandeYa imbae co. 27 Metei oporogüɨrovia mbae vae oparea yave peve pecaru vaera jae ndive, peipota yave peo, peu oipotagüe omee peve peu vaera vae. Agüɨye peparandu oñererocuavee ra soo aña reta pe. Echa peicuaa yave, güɨramoi peñemonguetata mbaeti co jupi peu vaera. 28 Erei güɨramoi oparea peve vae jeita peve: “Oyuca reta cuae maemɨmba güɨrocuavee vaera aña reta pe”. Jocorai jei peve yave, agüɨye peu omombeu peve vae jeco pegua. Echa güɨramoi jae oñemonguetata mbaeti co jupi peu vaera. 29 Añave chemiari ai iru vae oñemongueta jese vae re, mbaeti pe reta peñemongueta jese vae re. Erei güɨramoi peñemonguetata corai: “Erei ¿maera pa rere cheve mbaeti co chepuere jau soo iru vae oñemongueta jese vae jeco pegua? 30 Echa jecuaeño che amee yasoropai Tumpa pe cherembíu re. Jae rambue ¿maera pa chemboeco jese? Echa amee yasoropai Tumpa pe jese”. Jocorai ndipo peñemonguetata. 31 Erei che jae peve cuae: Jecuaeño pemboete Tumpa. Opaete mbaembae peu vae rupi jare opaete mbaembae peyapo vae rupi pemboete Tumpa. 32 Agüɨye peyapo icavi mbae echa iru vae reta pe vae --judío reta pe, jare judío mbae vae reta pe, jare Tumpa oiparavo vae reta pe. Echa peyapo yave, güɨramoi pemboavaita. 33 Jocoraiño vi che ayapo opaete mbaembae icavi echa opaete iru vae reta pe vae. Mbaeti aico che añemboyerovia vaeraño. Jaeño aipota amborɨ jeta iru vae reta, jae reta oñemboasauca vaera.

1 Corintios 11

1 Peico che aico rami. Echa jecuaeño che aico Cristo oipota aico vaera rami. 2 Jare ayerovia peré, cherɨvɨ reta, quirai jecuaeño pemaendúa cheré, jare jecuaeño peyapo che amombeu peve rami. 3 Erei aipota peicuaa vaera cuae: Cuimbae reta oyeócuai Cristo pe, jare cuña reta oyeócuai ime pe, jare Cristo oyeócuai Tumpa pe. 4 Metei cuimbae oyerure Tumpa pe yave ani omombeu Tumpa iñee iru vae reta pe yave oñeacasoi reve, metei ñemomarai co. 5 Erei metei cuña oyerure Tumpa pe yave ani omombeu Tumpa iñee iru vae reta pe yave oñeacasoi mbae reve, metei ñemomarai co. Echa jae oyovaque cuña opaete iñaca oñeapi vae ndive. 6 Cuña mbaeti oñeacasoi vae toyasɨa ia. Echa metei ñemomarai co cuña ia ichutu yae yave ani opaete iñaca oñeapi yave. Jae rambue cuña toñeacasoi. 7 Añete co, mbaeti icavi cuimbae oñeacasoi vaera. Echa cuimbae oñemojaanga Tumpa re jare Tumpa imaemboete re. Erei cuña oñemojaanga cuimbae imaemboete re. 8 Echa Tumpa mbaeti oyapo cuimbae cuña güi. Oyapo cuña cuimbae güi. 9 Jae ramiño vi Tumpa mbaeti oyapo cuimbae cuña iñeirura. Oyapo cuña cuimbae iñeirura. 10 Jae rambue icavi co cuña oñeacasoi vaera oicuauca vaera oyeócuai co cuimbae pe, jare araɨgua reta oecha vaera. 11 Erei cuimbae mbaeti ipuere oico cavi cuña mbae reve. Jae ramiño vi cuña mbaeti ipuere oico cavi cuimbae mbae reve. ÑandeYa oyapo reta yogüɨreco vaera metei rami. 12 Añete co, Tumpa oyapo cuña cuimbae güi. Erei cuimbae oa cuña güi. Jare Tumpa oyapo opaete. 13 Taparandu peve cuae re: ¿Icavi ra cuña oyerure vaera Tumpa pe oñeacasoi mbae reve? 14 Opaete vae yaicuaa quirai metei cuimbae iavucu yave, metei ñemomarai co. 15 Erei metei cuña iavucu yave, ipora yae co. Echa Tumpa omee cuña pe ia iñaca oyeasoi vaera. 16 Erei oime yave quia oipota oyoaca cuae re vae, toicuaa quirai ore mbaeti orereco jocorai. Jae ramiño vi oporogüɨrovia vae opaete que rupi oñemboatɨatɨ omboete vaera Tumpa vae reta mbaeti jeco jocorai. 17 Erei mbaeti chepuere ayerovia peré añave aicuatiata peve jese vae re. Echa peñemboatɨ yave, peyapo icavi mbae vae, icavi vae peyapo vaeragüe. 18 Echa cuae rani tae peve: Jeracua cheve quirai peñemboyao oyougüi, peñemboatɨ yave pemboete vaera Tumpa. Jare añemongueta güɨramoi añete co. 19 Echa oimeta co ñemboyao reta pepɨte pe, añetete oporogüɨrovia vae reta oyecuaa vaera pepɨte pe. 20 Jae rambue peñemboatɨ yave pemaendúa vaera ñandeYa re, mbaeti añetete pemaendúa ñandeYa re tembíu peu yave. 21 Echa amogüe pe reta pemboɨpɨ peu tembíu perugüe ndei iru reta yogüeru mbove. Jae rambue metei vae ñɨmbɨaɨ, jare iru vae osavaɨpo. 22 Peipota yave pecaru cavi, pepuere pecaru pero ae pe. Agüɨye peroɨro iru Tumpa oiparavo vae reta. Agüɨye pemomarai mbaeti mbae güɨnoi vae reta. ¿Mbae ra jaeta peve? ¿Ayeroviata ra peré cuae jeco pegua? Ngaraa etei co. 23 Echa ñandeYa omombeu cheve che amombeuyoapɨ ye peve vae. Jae co cuae: ÑandeYa oipɨɨ mbɨyape jocuae pɨare oñemoeterengata omano vaera yave. 24 Jayave yasoropai Tumpa pe omee güire, opɨsae mbɨyape jare jei corai: “Peipɨɨ peu. Cuae co jae cherete peré ameeta vae. Peu cuae, pemaendúa vaera cheré”. Jocorai jei. 25 Jae ramiño vi ñandeYa oipɨɨ copa opa ma ocaru reta yave, jare jei corai: “Cuae vino co jae morogüɨrocuavee ipɨau vae cherugüɨ pe ayapota vae. Peu ñavo, pemaendúa cheré”. Jocorai jei. 26 Echa mbɨyape jare vino peu ñavo, peicuaucata quirai ñandeYa omano co, jare jocorai peyapota ñandeYa ou ye regua. 27 Jae rambue oime yave quia jou mbɨyape jare vino ñanemomaendúa ñandeYa re vae cuae icavi mbae vae oyapo reve vae, iyoa co ñandeYa jete jare jugüɨ cotɨ. 28 Erei metei ñavo toñejaa ipɨa pe. Jayave tou jocuae mbɨyape jare jocuae vino. 29 Echa oime yave quia jou mbɨyape jare vino cuae icavi mbae vae oyapo reve vae, oñemboeco jou rambue. Echa mbaeti oñangareco ñandeYa jete re. 30 Cuae jeco pegua jeta pepɨte pe ñogüɨnoi vae reta imbaerasɨ jare ipɨtu mbaerasɨ jeco pegua, jare jeta ma omano. 31 Echa ñañejaa yave, ñandeYa ngaraa oiporarauca ñandeve. 32 Erei yaiporara ñandeYa ñanenupa rambue, icavi vaera ñandeve, agüɨye vaera ñañemboeco oporogüɨrovia mbae vae reta ndive. 33 Jae rambue, cherɨvɨ reta, peñemboatɨ yave pecaru vaera, peñoaro rani. 34 Jare oime yave quia ñɨmbɨaɨ vae, tocaru rani jo pe, agüɨye vaera ñandeYa oiporarauca peve, peñemboatɨ yave. Jare opaete iru mbaembae ayapocatuta aja pepɨri yave.

1 Corintios 12

1 Añave, cherɨvɨ reta, aipota amombeu peve mbota reta Espíritu Santo omee vae regua. Mbaeti aipota peico vaera peicuaa mbae reve. 2 Peicuaa cavi quirai ndei perovia ñandeYa re mbove, pemboete tumpa-raanga reta, peñemboe jese rami, yepe tei tumpa-raanga reta mbaeti etei iñee. 3 Jae rambue aipota peicuaa vaera cuae: Tumpa iEspíritu pemomiari yave, ngaraa peyepopeyu Jesús re. Jare mbaeti quia ipuere jei: “Jesús co jae cheYa”, jaeño Espíritu Santo rupi. 4 Jare mbota Espíritu Santo omee vae reta oyoavɨ, erei Espíritu Santo meteiño co. 5 Jare jocuae mbaravɨquɨ yayapo yayeócuai vaera ñandeYa pe vae reta oyoavɨ, erei ñandeYa meteiño co. 6 Jare yepe tei mbaravɨquɨ yayapo vae reta oyoavɨ, Tumpa meteiño co, jare Tumpa ombopuere opaete vae opaete mbaravɨquɨ reta oyapo vaera. 7 Erei Espíritu Santo omee mbaepuere metei ñavo pe, metei ñavo ipuere vaera omborɨ iru vae reta. 8 Echa Espíritu Santo omee metei vae pe imiari vaera iyaracuaa catu reve. Jare jae etei omee iru vae pe imiari vaera oicuaa cavi reve. 9 Jare Espíritu Santo omee iru vae pe mborogüɨrovia. Jare jae etei omee iru vae pe ombogüera vaera imbaerasɨ vae reta. 10 Omee iru vae pe oyapo vaera mɨacañɨ reta, jare iru vae pe omombeu vaera Tumpa iñee. Omee iru vae pe oicuaa vaera ou ra metei ñee Espíritu Santo güi ani ambué cotɨ güi. Omee iru vae pe imiari vaera ambuembué vae iñee reta pe, jare iru vae pe omombeu vaera mbae oipota jei ambuembué vae iñee reta pe oñeendu vae. 11 Erei meteiño co Espíritu Santo opaete cuae mbota reta güɨnoi vae reta ombopuere vae. Jare jae omee mbota oyoavɨ vae reta jae oipota vae rupi. 12 Echa meteiño co ñanderete. Erei ñanderete pe ñanoi ñandepɨ jare ñandepo jare ñandeapɨsa jare ñanderesa jare jeta iruiru vae. Jare opaete ñanderete pegua reta oyapo meteiño ñanderete, yepe tei jeta oyoavɨ vae co. Jae ramiño vi Cristo jete pegua reta meteiño co. 13 Echa meteiño co Espíritu Santo jare jae ñanembobautiza opaete, Cristo jete yayeapo vaera. Meteiño vi co Cristo jete. Jocorai Espíritu Santo oyapo judío reta jare judío mbae vae reta pe. Jae ramiño vi jae oyapo oyeócuai vae reta jare mbaeti oyeócuai vae reta pe. Jare meteiño co Espíritu Santo cuae oyapo ñandeve vae. 14 Oime jeta ñanderete pegua reta, mbaeti meteiño. 15 Güɨramoi ñandepɨ jeita: “Che mbaeti co ipo. Jae rambue che mbaeti co jete pegua”. Erei yepe tei jocorai jeita, erei ñanderete pegua co. 16 Jae ramiño vi güɨramoi ñandeapɨsa jeita: “Che mbaeti co jesa. Jae rambue che mbaeti co jete pegua”. Erei yepe tei jocorai jeita, erei ñanderete pegua co. 17 Opaete ñanderete ñanderesa catuai yave, ngaraa tei ñandepuere mbae ñaendu. Jae ramiño vi opaete ñanderete ñandeapɨsa catuai yave, ngaraa tei ñandepuere mbae ñaetu. 18 Erei Tumpa oñono metei ñavo ñanderete pegua reta ñanderete pe jae oipota vae rupi. 19 Jare oime yave meteiño ñanderete pegua, ngaraa tei ñanderete. 20 Erei oime co jeta ñanderete pegua reta, erei meteiño co ñanderete. 21 Jare ñanderesa mbaeti ipuere jei ñandepo pe: “Che mbaeti aipota nde chemborɨ vaera”. Jae ramiño vi ñaneaca mbaeti ipuere jei ñandepɨ pe: “Che mbaeti aipota nde chemborɨ vaera”. 22 Añete co, mbaeti jocorai. Echa ñanderete pegua reta mbaeti echa iparavɨquɨ vae oparavɨquɨ yae co. 23 Jare ñanderete pegua reta mbaeti echa ñandepuere ñamboete vae ñamoemimonde cavi yae iru reta güi. Jae ramiño vi ñanderete pegua reta mbaeti ipora vae ñamopora co. 24 Erei ñanderete pegua reta ipora vae mbaeti oipota ñamopora vaera. Erei Tumpa omboyoapɨapɨ opaete ñanderete pegua reta, jare omboeteuca jocuae ñanderete pegua ñande mbaeti ñamboete vae reta. 25 Jocorai oyapo, agüɨye vaera ñanderete pegua reta oñemboyao oyougüi, opaete ñanderete pegua reta oñangareco cavi vaera oyoe. 26 Jare metei ñanderete pegua oiporara yave, opaete ñanderete pegua reta oiporara pave. Jae ramiño vi metei ñanderete pegua oñemboeteuca yave, opaete ñanderete pegua reta oyerovia pave. 27 Jare pe reta co jae Cristo jete, jare metei ñavo co jae Cristo jete pegua. 28 Jare Tumpa oñono amogüe vae oporogüɨrovia vae reta ipɨte pe temimondo retara yogüɨreco vaera. Oñono ye iru vae reta Tumpa iñee omombeu vaera. Oñono ye iru vae reta omboe vaera oporogüɨrovia vae reta. Oñono ye iru vae reta oyapo vaera mɨacañɨ reta, jare iru vae reta ombogüera vaera imbaerasɨ vae reta, jare iru vae reta omborɨ vaera iru oporogüɨrovia vae reta, jare iru vae reta ipuere vaera oyócuai iru oporogüɨrovia vae reta, jare iru vae reta imiari vaera ambuembué vae iñee reta pe. 29 Mbaeti co opaete vae temimondo reta. Mbaeti vi co opaete vae Tumpa iñee omombeu vae reta. Mbaeti vi co opaete vae oporogüɨrovia vae reta omboe vae reta. Mbaeti vi co opaete vae mɨacañɨ reta oyapo vae reta. 30 Mbaeti vi co opaete vae imbaerasɨ vae reta ombogüera vae reta. Mbaeti vi co opaete vae ambuembué vae iñee reta pe imiari vae reta. Mbaeti vi co opaete vae mbae oipota jei ambuembué vae iñee reta pe oñeendu vae omombeu vae reta. 31 Erei peipota yae penoi vaera mbota icavi yae iru reta güi vae reta. Erei amombeuta peve mbae icavi yae cuae mbaembae reta güi vae.

1 Corintios 13

1 Güɨramoi chepuere chemiari ambuembué vae iñee reta pe jare araɨgua reta iñee pe. Erei mbaeti yave aporoaɨu, che jae vae mbaeti co mbae, jare ayeapo campana ipu rami ani mimbɨ iñee rami. 2 Jare güɨramoi oime anoi mbota Tumpa iñee amombeu cavi vaera. Jare güɨramoi aicuaa mbaembae iru vae reta pe mbaeti oyecuaa vae jare mbaembae iru vae reta mbaeti oicuaa vae. Jare güɨramoi oime anoi mborogüɨrovia tuicha yae vae chepuere vaera ambosɨrɨ ɨvɨtɨ reta. Erei mbaeti yave aporoaɨu, che mbaeti co mbae. 3 Jare güɨramoi ameeta opaete chembaembae amongaru vaera paravete vae reta. Jare güɨramoi ameeta cherete etei omano vaera tata pe. Erei mbaeti yave aporoaɨu, mbaeti co mbae cheve. 4 Yaporoaɨu yave, ñandepɨaguasu jare ñandepɨacavi iru vae reta pe. Yaporoaɨu yave, mbaeti yaipota iru vae reta imbaembae, mbaeti ñañemotenonde, mbaeti ñañemboete, 5 mbaeti yayapo icavi mbae vae, mbaeti mbae yaipota ñandeyeupeguaraño, mbaeti ñandearasɨ, mbaeti ñanemaendúa icavi mbae vae iru vae reta oyapo ñandeve vae re, 6 mbaeti yayerovia iru vae reta iyoa yave, erei yayerovia añete vae re. 7 Yaporoaɨu yave, ñamoaguata opaete yaporogüɨrovia reve, jare ñaaro ñandepɨaguasu reve. 8 Mboroaɨu ngaraa etei opa. Erei mbota Tumpa iñee omombeu vaera ñanoi vae opata co. Jae ramiño vi mbota ambuembué vae iñee reta pe ñanemiari vaera ñanoi vae opata co. Jare mbota mbaembae yaicuaa vaera ñanoi vae opata co. 9 Echa mbovɨño co jocuae yaicuaa vae, jare Tumpa iñee ñamombeu yave mbovɨño vi co jocuae ñamombeu vae. 10 Erei opaete oyecuaa yave, jocuae mbovɨño vae opata co. 11 Che chemichi yave, chemiari metei michia imiari rami, jare aicuaa metei michia oicuaa rami, jare añemongueta metei michia oñemongueta rami. Erei acuacuaa ma yave, mbaeti ma ayapo metei michia oyapo rami. 12 Ñamae yave ñandeyee yeechaca pe, mbaeti yayeecha cavi. Jocoraiño vi añave mbaeti yaicuaa cavi mbaembae regua. Erei ñamae yave iru vae re coiño güi, yaecha cavi. Jocoraiño vi metei ara yaicuaa cavita mbaembae regua. Echa añave mbovɨño aicuaa. Erei jocuae ara aicuaata opaete, Tumpa checuaa rami. 13 Erei jecuae yaporogüɨroviata, jare ñaarota yayerovia reve, jare yaporoaɨuta. Erei mboroaɨu icavi yae cuae iru mócoi güi.

1 Corintios 14

1 Jecuaeño peporoaɨu. Jare penoi quɨreɨ peipota vaera mbota Espíritu Santo omee vae reta. Erei pemotenonde mbota Tumpa iñee pepuere pemombeu vaera. 2 Echa ambuembué vae iñee reta pe imiari vae imiari Tumpa pe, mbaeti iru vae reta pe. Echa mbaeti quia oicuaa mbae jei vae. Jae imiari Espíritu Santo rupi mbaeti oyecuaa vae re. 3 Erei Tumpa iñee omombeu vae imiari iru vae reta pe, omomɨrata jare omboaracuaa jare ombopɨacatu vaera. 4 Ambué vae iñee pe imiari vae oñemomɨrata. Erei Tumpa iñee omombeu vae omomɨrata iru oporogüɨrovia vae reta. 5 Che aipota opaete pe reta pemiari vaera ambuembué vae iñee reta pe. Erei aipota yae pemombeu vaera Tumpa iñee. Echa Tumpa iñee omombeu vae oyeócuai yae iru oporogüɨrovia vae reta pe ambuembué vae iñee reta pe imiari vae güi. Erei ambuembué vae iñee reta pe imiari vae omombeu yave mbae oipota jei ambuembué vae iñee reta pe oñeendu vae, oyeócuai vi iru oporogüɨrovia vae reta pe. Echa omombeu yave, omomɨrata iru oporogüɨrovia vae reta. 6 Jae rambue, cherɨvɨ reta, che aja yave pepɨri, jare chemiari yave ambuembué vae iñee reta pe, ngaraa etei mbae icavi vae ayapo peve, mbaeti yave aicuauca peve Tumpa oicuauca cheve vae, ani amombeu peve mbae aicuaa vae, ani Tumpa iñee, ani pomboe mbae re. 7 Ñamojaanga mbaembae tecove mbaeti güɨnoi vae ipu vae. Mimbɨ ñamoñee yave ani miori ñambopu yave, mbaeti yave ñambopu cavi, ngaraa quia oicuaa mbae nunga canta ra ipu vae. 8 Peicuaa co quirai sundaro reta oñorarota yave, metei mimbɨ oñee sundaro reta oyupavo vaera oñoraro. Erei mbaeti yave oñee cavi mimbɨ, ngaraa quia oyupavo oñoraro vaera. 9 Jae ramiño vi pe reta mbaeti yave pemiari ñee iru vae reta ipuere oicuaa cavi vae pe, ngaraa quia oicuaa mbae pere vae. Pemiarieiñota co ɨvɨtu pe. 10 Añete co, oime jeta ñee oyoavɨ vae reta cuae ɨvɨ pe, jare opaete vae oicuaa iñeeñee ae. 11 Jae rambue mbaeti yave aicuaa iru vae iñee, chemiari chupe yave, jae oicuaata che co jae ambué tenta pegua, jare jae imiari cheve yave, che aicuaata jae co ambué tenta pegua. 12 Jae ramiño vi pe reta peipota yae penoi vaera mbota Espíritu Santo omee vae reta. Jae rambue peipota yae jocuae mbota pɨpe iru oporogüɨrovia vae reta pepuere pemomɨrata vae reta. 13 Jae rambue ambué vae iñee pe imiari vae toyerure Tumpa pe ipuere vaera omombeu mbae oipota jei ambué vae iñee pe oñeendu vae. 14 Echa che ayerure yave Tumpa pe ambué vae iñee pe, mbaeti aicuaa che jae vae. Echa cheespirituño co oyerure. 15 Jae rambue ¿mbae ra ayapota? Cheespíritu oyerure reve ayerureta Tumpa pe, jare ayerureta Tumpa pe aicuaa reve vi. Jae ramiño vi cheespíritu ocanta reve acantata, jare acantata aicuaa reve vi. 16 Echa nde remee yave yasoropai Tumpa pe ndeespíritu peño, ñee nemiari pɨpe vae mbaeti oicuaa vae ngaraa ipuere oñemoiru nde ndive, yasoropai Tumpa pe remee yave. Echa mbaeti oicuaa mbae rere vae. 17 Añete co, icavi yae nde remee yasoropai Tumpa pe, erei jocuae iru vae mbaeti remomɨrata pɨpe. 18 Che amee yasoropai Tumpa pe quirai jeta yae chemiari ambuembué vae iñee reta pe opaete pe reta güi. 19 Erei añemboatɨ yave iru oporogüɨrovia vae reta ndive, aipota yae jae cinco ñeeño aicuaa reve amboe vaera iru vae reta, diez mil ñee ambué vae iñee pe jae vaeragüe. 20 Cherɨvɨ reta, agüɨye peñemongueta michia reta oñemongueta rami. Agüɨye peyapo icavi mbae vae, michia reta mbaeti icavi mbae vae oyapo rami. Erei peñemongueta mbaembae re ocuacuaagüe reta oñemongueta rami. 21 Mboroócuai pe oyecuatía oi corai: “Chemiarita cuae ɨvɨ pegua reta pe ambué ɨvɨ pegua reta iñee ae pe imiari vae rupi. Erei jeseve ngaraa oyeapɨsaca cheré --jei ñandeYa”. Jocorai oyecuatía oi. 22 Jae rambue ambuembué vae iñee reta pe ñanemiari yave, yaicuauca Tumpa imbaepuere oporogüɨrovia mbae vae reta pe, mbaeti oporogüɨrovia vae reta pe. Erei Tumpa iñee ñamombeu yave, yaicuauca oporogüɨrovia vae reta pe, mbaeti oporogüɨrovia mbae vae reta pe. 23 Jae rambue opaete peporogüɨrovia vae reta peñemboatɨ yave, opaete pe reta pemiari yave ambuembué vae iñee reta pe, jare oique yave pepɨri cuae nunga ñee reta regua mbaeti oicuaa vae reta ani oporogüɨrovia mbae vae reta, jae reta jeita pemboquere co. 24 Erei opaete pe reta pemombeu yave Tumpa iñee, jare oique yave pepɨri metei oporogüɨrovia mbae vae ani metei mbaeti oicuaa vae, jae oicuaata quirai jae co iyoa vae jare oñejaata, oendu yave opaete pe reta pere vae. 25 Jare jocorai oyecuaata chupe opaete ipɨa pe oi vae, jare oyeatɨcata omboete reve Tumpa, jare jeita quirai añetete Tumpa oico pepɨte pe. 26 Jae rambue, cherɨvɨ reta, ¿mbae ra yaeta? Peñemboatɨ yave, metei ñavo peipota pemboete Tumpa pecanta reve, ani peipota peporomboe, ani peipota pemiari ambué vae iñee pe, ani peipota peicuauca iru reta pe Tumpa oicuauca peve vae, ani peipota pemombeu mbae oipota jei ambué vae iñee pe oñeendu vae. Peyapo opaete peñomomɨrata vaera. 27 Oime yave quia reta oipota imiari ambuembué vae iñee reta pe vae, timiari mócoi ani mboapɨ pe, jare toñoaroaro timiari, jare metei vae tomombeu mbae oipota jei ambuembué vae iñee reta pe oñeendu vae. 28 Erei mbaeti yave joco pe oi mbae oipota jei ambuembué vae iñee reta pe oñeendu vae ipuere omombeu vae, agüɨye quia timiari ambué vae iñee pe ñemboatɨa pe. Jaeño ipuere imiari iyeupe jare Tumpa pe ambué vae iñee pe. 29 Jae ramiño vi timiari mócoi ani mboapɨ Tumpa iñee omombeu vae reta, jare oyeapɨsaca jese vae reta toñemongueta icavi ra jocuae oendu vae. 30 Erei Tumpa oicuauca yave mbae iru vae oguapɨ oi vae pe, imiari oi vae tiquirii. 31 Echa jocorai opaete pe reta pepuere pemombeu Tumpa iñee meteitei rupi, opaete vae peñomboe vaera jare poñombopɨacatu vaera. 32 Jare Tumpa iñee omombeu vae reta oime mbaepuere güɨnoi oñoaro vaera. 33 Echa Tumpa oipota opaete peyapo vaera mbɨacatu reve. Mbaeti oipota peyapo vaera tecorai peñemboatɨa pe. Echa jocorai Tumpa oipota opaete oñeñono tee Tumpa peguara vae reta oñemboatɨatɨa pe. 34 Peñemboatɨ yave, agüɨye timiari cuña reta. Echa mbaeti ñamaeño jese reta imiari vaera. Cuña ñavo toyapo ime jeigüe. Echa jocorai jei mboroócuai. 35 Jare oime yave mbae cuña oipota oicuaa vae, toparandu ime pe jo ae pe. Echa peñemboatɨa pe cuña reta imiari yave, metei ñemomarai co. 36 Pemaendúa quirai mbaeti co pe reta rani pemombeu Tumpa iñee, jare mbaeti vi co pe retaño peendu Tumpa iñee. 37 Güɨramoi quia oñemongueta iyee jae co metei Tumpa iñee omombeu vae ani mbota Espíritu Santo omee vae güɨnoi vae. Jocuae nunga toicuaa quirai cuae mbaembae aicuatía peve vae ñandeYa iporoócuai reta co. 38 Erei mbaeti yave oipota oicuaa, topɨta oicuaa mbae reve. 39 Jae rambue, cherɨvɨ reta, penoi quɨreɨ peipota vaera pemombeu Tumpa iñee, jare agüɨye peyopia oipota imiari ambuembué vae iñee reta pe vae. 40 Erei peyapo cavi opaete mbɨacatu reve.

1 Corintios 15

1 Añave, cherɨvɨ reta, aipota pomomaendúa ñee icavi vae amombeu peve vae re. Echa pe reta perovia cuae ñee icavi vae jare pepɨrata jese. 2 Jare peñemboasauca ñee icavi vae rupi pemaendúa yave amombeu peve vae re, añetete pegua peporogüɨrovia yave. 3 Echa cuae rani amombeu peve, quirai Cristo omano ñanembaeyoa reta re, corai Tumpa iñee pe oyecuatía oi rami. Cuae co oyecuauca cheve vae. 4 Amombeu vi peve quirai Cristo oñeotɨ jare mboapɨ ara rupi oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi, corai Tumpa iñee pe oyecuatía oi rami. 5 Jocuae jaɨcue rupi oyecuaa Pedro pe, jare jocuae güire oyecuaa jocuae doce vae pe. 6 Jocuae güire oyecuaa jeta oporogüɨrovia vae reta yatɨ vae pe. Jocuae reta quinientos oasa. Jare jeta jocuae reta oimeño co ñogüɨnoi. Erei mbovɨ omano ma. 7 Jocuae güire oyecuaa Jacobo pe, jare jocuae güire oyecuaa opaete temimondo reta pe. 8 Jare taɨcue ete oyecuaa cheve vi. Che co jae metei oa rai vae rami. 9 Echa che co jae metei temimondo, erei opaete iru temimondo reta oñemboeteuca chegüi. Mbaeti jupi añembojee vaera temimondo pe. Echa che ayapose icavi mbae vae Tumpa oiparavo vae reta pe. 10 Che co jae metei temimondo Tumpa ipɨacavi rupi. Jare ipɨacavi omee cheve vae mbaeti etei ocañɨ. Echa che aparavɨquɨ tanta yae opaete iru reta güi. Erei mbaeti co che etei aparavɨquɨ. Tumpa ipɨacavi omee cheve vae chemombaravɨquɨ. 11 Mbaeti aicuaa quia ra omombeu peve quirai Cristo oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi, che ani jae reta ra. Erei jocorai romombeu, jare jocorai pe reta perovia. 12 Jae rambue ¿maera pa jei amogüe pepɨte pe ñogüɨnoi vae mbaeti quia ipuere oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi? Echa ore romombeu peve quirai Cristo oicove ye co ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 13 Erei mbaeti yave quia ipuere oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi, Cristo vi mbaetita tei oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 14 Jare Cristo mbaeti yave oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi, cuae romombeu peve vae mbaetita tei co mbae, jare peporogüɨrovia vi mbaetita tei co mbae. 15 Jare jocorai yave, oreaputa tei Tumpa re. Echa ore romombeu quirai Tumpa omoingove ye Cristo güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Erei mbaeti yave quia ipuere oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi, Tumpa mbaetita tei omoingove ye Cristo güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. 16 Echa mbaeti yave quia ipuere oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi, Cristo mbaetita tei oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 17 Jare mbaeti yave Cristo oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi, peporogüɨrovia mbaetita tei co mbae, jare mbaetita tei oñemboai pembaeyoa reta. 18 Jae ramiño vi, jocorai yave, Cristo re güɨrovia vae omano ma vae reta ocañɨteita tei co. 19 Cuae ɨvɨ pe ñai rambueve ñaaro tei yave yayerovia reve Cristo re, ñandepɨatɨtɨ yaeta tei oporogüɨrovia mbae vae reta güi. 20 Erei yaicuaa Cristo oicove ye co ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae rani oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi, oicuauca vaera opaete omanogüe vae reta oicove yeta co. 21 Echa mano oique cuae ɨvɨ pe metei cuimbae oyapo vae jeco pegua. Jae ramiño vi omanogüe vae reta oicove yeta iru cuimbae oyapo vae jeco pegua. 22 Echa Adán co jae opaete vae itenondegua. Jae rambue opaete vae omano. Jae ramiño vi ñande yaico Cristo re. Jae rambue opaete yaicove yeta co. 23 Cristo rani oicove ye. Erei Cristo ou ye yave, opaete güɨrovia Cristo re vae reta oicove yeta. 24 Jare taɨcue ete opata co opaete, Cristo oequi ma yave imbaepuere opaete mburuvicha reta ara pegua jare ɨvɨ pegua jare oipotagüe mbaepuere güɨnoi vae güi, jare omee ma yave iporoocuaia Tumpa pe - jae co ñandeRu. 25 Echa Cristo oyocuaita co opaete ɨvɨ pegua reta omoamɨri opaete jovaicho reta regua. 26 Jare taɨcue ete Cristo omboaita mano. 27 Echa Tumpa omee ma Cristo pe mbaepuere omoamɨri vaera opaete. Echa jocorai jei Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae. Erei cuae opaete jei vae mbaeti oipota jei Tumpa etei vi. Echa Tumpa omee mbaepuere Cristo pe. 28 Jare Tumpa Taɨ omoamɨri ma yave opaete, jae etei oyeocuaita Tumpa pe. Echa Tumpa omee chupe mbaepuere omoamɨri vaera opaete. Jayave Tumpa oyocuaita opaete. 29 Jare amogüe vae oñembobautizauca omanogüe vae reta jecovia pe. ¿Maera ra oyapo reta jocorai? Echa ngaraa oicove ye yave omanogüe vae reta, ¿maera ra oñembobautizauca omanogüe vae reta jecovia pe? 30 Jare ¿maera ra orequɨreɨ roiporara roico opa ara rupi? 31 Opa ara iru vae reta oipota cheyuca. Cuae añete co, cherɨvɨ reta, yerovia anoi peré vae añete rami. Echa ayerovia peré ñandeYa Jesucristo re. 32 Ñandepuere yae ñamojaanga reve che añoraro maemɨmba pochɨ vae reta ndive Efeso pe. Erei ¿mbae ra anoe chugüi? Omanogüe vae reta ngaraa oicove ye yave, ñandepuere yae: “Yayapo arete. Echa pɨareve ñamanota co”. 33 Agüɨye petavɨ. Pochɨ vae reta ndive ñañemoiru yave, jae reta ñanembopochɨ vi. 34 Peyerova Tumpa cotɨ peyapo vaera jupi vae. Agüɨye mo peyoa. Echa amogüe pe reta mbaeti peicuaa Tumpa. Cuae jae peve pemara vaera. 35 Erei güɨramoi quia jeita: “¿Quiraita ra oicove ye omanogüe vae reta? Jare ¿mbae nunga jete ra güɨnoita?” 36 Jocorai jei vae mbaeti co iyaracuaa. Echa metei temitɨ jaɨgüe ñañotɨ yave, omano co ndei jeñɨi mbove. 37 Jare jocuae ñañotɨ vae mbaeti co oyovaque temitɨ ocuacuaa ma vae ndive. Ñañotɨ jaɨgüeño, güɨramoi trigo jaɨgüe ani iru temitɨ jaɨgüe. 38 Erei Tumpa ombocuacuaa, temitɨ oi vaera Tumpa jemimbota rupi. Jare Tumpa omboyoavɨ opaete temitɨ reta. 39 Jae ramiño vi mbaeti oyovaque opaete jete. Echa oime cuimbae jete, jare maemɨmba jete, jare jevae ɨ rupigua jete, jare güɨra jete. Opaete oyoavɨ oyougüi. 40 Jae ramiño vi oime mbaembae ara re ñogüɨnoi vae, jare oime mbaembae ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae. Mbaembae ara re ñogüɨnoi vae ipora. Jare mbaembae ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae ipora. Erei ipora vae pe oyoavɨ oyougüi. 41 Ipora co cuaraɨ jare yasɨ jare yasɨtata reta. Erei ipora vae pe oyoavɨ oyougüi. Jae ramiño vi opaete yasɨtata reta ipora vae pe oyoavɨ oyougüi. 42 Jocoraita vi oyeapo, omanogüe vae reta oicove ye yave. Echa oñeotɨ yave, omano vae jetegüe oicomegua. Erei oicove ye yave ngaraa etei oicomegua. 43 Oñeotɨ yave, mbaeti co mbae ñamboete vaera. Erei oicove ye yave, ipora yaeta co. Oñeotɨ yave, mbaeti etei mbaepuere güɨnoi. Erei oicove ye yave, ipɨrata yaeta co. 44 Omano vae jetegüe oñeotɨ yave, ɨvɨ pegua co. Erei oicove ye yave, ara pegua co. Oime co jete ɨvɨ pegua. Jae ramiño vi oime jete ara pegua. 45 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Tumpa omee tecove cuimbae tenondegua vae pe - jae co Adán. Jocuae Adán taɨcuegua vae - jae co Cristo - omee tecove ara pegua”. Jocorai oyecuatía oi. 46 Erei ara pegua mbaeti tenonde oi. Jocuae ɨvɨ pegua tenonde oi, jare taɨcue oi ara pegua. 47 Cuimbae tenondegua vae ɨvɨ pegua co. Echa Tumpa oyapo ɨvɨ güi. Erei cuimbae mocoia co jae ñandeYa ara güi ou vae. 48 Ñanderete ɨvɨ pegua oyovaque cuimbae ɨvɨ pegua jete ndive. Jae ramiño vi ñanderete ara pegua oyovaqueta cuimbae ara pegua jete ndive. 49 Yaguacatu ma cuimbae ɨvɨ pegua. Jae ramiño vi yaguacatuta cuimbae ara pegua. 50 Jare cuae che jae peve, cherɨvɨ reta: Ñanderete ɨvɨ pegua ngaraa oique Tumpa iporoocuaia pe. Jae ramiño vi mbae oicomegua vae ngaraa oique mbaeti etei oicomegua vae oia pe. 51 Mase, tamombeu peve ndeiño oyecuaa vae. Ngaraa opaete ñamano, erei opaete ñanoita ñanderete ipɨau vae. 52 Jare cuae oyeapota ɨmambae pegua metei jeia pe Tumpa jemimbɨ taɨcue rupi oñee yave. Echa Tumpa jemimbɨ oñeeta co, jare omanogüe vae reta oicove yeta güɨnoi vaera jete ngaraa etei oicomegua vae. Jare ñande ñai vɨteri vae vi ñanoita ñanderete ipɨau vae. 53 Echa ñanderete oicomegua vae oyepoepɨta ñanderete ngaraa etei oicomegua vae ndive. Jae ramiño vi ñanderete ipuere omano vae oyepoepɨta ñanderete ngaraa etei ipuere omano vae ndive. 54 Jare ñanoi yave ñanderete ngaraa etei oicomegua vae ñanderete oicomegua vae jecovia pe, jare ñanoi yave ñanderete ngaraa etei ipuere omano vae ñanderete ipuere omano vae jecovia pe, oyeapota ma co Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae. Echa oyecuatía oi corai: “Tumpa omoamɨri mano jare omboai. 55 Mano mbaeti etei mbaepuere güɨnoi ñanderé. Mbaeti etei ñanemoamɨri”. Jocorai oyecuatía oi. 56 Añave mano güɨnoi mbaepuere ñanderé mbaeyoa jeco pegua. Jare mboroócuai oicuauca mbaeyoa. 57 Erei ñamee yasoropai Tumpa pe. Echa jae omoamɨri mano ñandeve ñandeYa Jesucristo rupi. 58 Jae rambue, cherɨvɨ aaɨu vae reta, peñemoatangatu jare peñemomɨrata. Jecuaeño tanta peparavɨquɨ ñandeYa pe. Echa peicuaa quirai peparavɨquɨ yave ñandeYa pe, ñandeYa omboecoviata peve.

1 Corintios 16

1 Añave tamombeu peve quirai pemboatɨ vaera corepoti pemborɨ vaera iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. Ayócuai ma cuae re oporogüɨrovia vae Galacia rupi oñemboatɨatɨ vae reta. Jae ramiño vi pe reta peyapo jocorai. 2 Semana iara tenondegua ñavo metei ñavo peñovatu corepoti Tumpa pembopuere rupi, agüɨye vaera pemboatɨ che aja pepɨri yave ramo. 3 Jare che aja avae yave pepɨri, ameeta tupapire reta peiparavo vae reta pe jare amondo retata Jerusalén pe güɨraja vaera corepoti pemeeta vae. 4 Jare icavi yave cheve che vi aja vaera, jae reta yogüɨrajata cherupíe. 5 Jare che ajata pepɨri, Macedonia rupi aasa yave. Echa aasata co Macedonia rupi. 6 Jare güɨramoi apɨtata pe reta ndive. Güɨramoi apɨtata pepɨri amboasa opaete iroɨ iara reta, pe reta chemborɨ vaera aja ye yave quiotɨ perenta güi. 7 Mbaeti aipota apou pepɨri michi peguaño. Echa aipota apɨta pepɨri ɨma ngatu, ñandeYa oipota yave. 8 Erei apɨtata cuae pe Efeso pe Pentecostés iara ou ovae regua. 9 Echa oime cuae pe jeta mbaravɨquɨ chepuere ayapo ñandeYa pe vae, jare oime vi jeta oyovaicho ñandeYa iparavɨquɨ ndive vae reta. 10 Erei Timoteo ojo yave pepɨri, peñangareco cavi jese, agüɨye vaera oquɨye oi pepɨte pe. Echa jae vi oparavɨquɨ ñandeYa pe, che ayapo rami. 11 Agüɨye quia togüɨroɨro. Erei outa yave checotɨ perenta güi, pemborɨ ou vaera checotɨ ipɨacatu reve. Echa aipota jae ou vaera chepɨri iru ñanderɨvɨ reta jupíe. 12 Tamombeu peve ñanderɨvɨ Apolos. Chequɨreɨ yae jae ojo vaera pepɨri iru ñanderɨvɨ reta jupíe. Erei mbaeti etei oipota ojo pepɨri añave. Erei ojota co jae ipuere yave. 13 Peñeandu, pepɨrata peporogüɨrovia re, peñemocuimbae, peñemoatangatu. 14 Opaete peyapo vae peyapo peporoaɨu reve. 15 Añave, cherɨvɨ reta, pe reta peicuaa quirai Estéfanas jo pegua reta rani güɨrovia Cristo re Acaya pe, jare quirai jae reta jecuaeño oparavɨquɨ tanta oyeócuai vaera iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta pe. 16 Jae rambue aipota pe reta peyeócuai vaera cuae nunga pe, jae reta peócuai yave, jare vi peyeócuai vaera opaete oremborɨ vae reta jare oparavɨquɨ ñandeYa pe vae reta pe, jae reta peócuai yave. 17 Ayerovia Estéfanas jare Fortunato jare Acaico yogüeru chepɨri vae re. Echa jae reta oyapo cheve icavi vae pe reta mbaeti pepuere peyapo cheve vae. 18 Echa jae reta chemboyerovia co. Jae ramiño vi jae reta pemboyerovia. Jae rambue pemboete cuae nunga. 19 Oporogüɨrovia vae Asia rupi oñemboatɨatɨ vae reta jei peve Tumpa ndiveño pei. Aquila jare Priscila jare oporogüɨrovia vae oñemboatɨ jae reta jo pe vae reta vi jei peve Tumpa ndiveño pei ñandeYa re perovia rambue. 20 Opaete ñanderɨvɨ reta jei peve Tumpa ndiveño pei. Maraetei peyapo oyoupe yave, peñocuava peyoaɨu reve. 21 Che etei aicuatía cuae chepo pe etei. Che vi jae peve Tumpa ndiveño pei. 22 Oime yave quia mbaeti oaɨu ñandeYa Jesucristo vae, Tumpa toyapo icavi mbae vae chupe. ÑandeYa outa. 23 ÑandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi. 24 Cheporoaɨu toi opaete pe reta perovia Cristo Jesús re vae ndive. Amén.

2 Corintios 1

1 Che co jae Pablo. Che co jae Jesucristo jemimondo Tumpa jemimbota rupi. Ñanderɨvɨ Timoteo vi oime cuae pe oi che ndive. Aicuatía cuae tupapire opaete peporogüɨrovia vae Corinto pe peñemboatɨ vae reta pe, jare opaete iru oñeñono tee Tumpa peguara vae opaete Acaya rupi ñogüɨnoi vae reta pe. 2 ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. 3 Ñamboete Tumpa. Jae co ñandeYa Jesucristo Tu. Jae co ñandeRu vi. Jae ñandeparareco. Jae jecuaeño ñanembopɨacatu. 4 Echa jae jecuaeño ñanembopɨacatu yaiporara yave, ñandepuere vaera ñambopɨacatu iru oiporara ñogüɨnoi vae reta. Echa jocorai vi Tumpa ñanembopɨacatu. 5 Echa yaiporara yae yave Cristo re yarovia rambue, ñandepɨacatu yae vi Cristo rupi. 6 Jare ore roiporara yave, roiporara co pe reta penoi vaera mbɨacatu jare ñemboasa. Jare Tumpa ñanembopɨacatu yave, jocorai oyapo pe reta penoi vaera mbɨacatu jare ñemboasa. Jare jocorai pepuere pemoaguata pepɨaguasu reve peiporara yave ore roiporara rami. 7 Jare jecuaeño rogüɨrovia catu peré pemoaguata vaera. Echa roicuaa quirai pe reta vi peiporara ore roiporara rami. Jae ramiño vi roicuaa quirai Tumpa pembopɨacatu orembopɨacatu rami. 8 Echa roipota peicuaa vaera, cherɨvɨ reta, quirai roiporara Asia pe roi yave. Roiporara yae. Ayete mbaeti orepuere romoaguata. Jae rambue roñemongueta tei romanota co. 9 Añete co, roñemongueta tei Tumpa omaeñota co oreré romano vaera. Erei jocorai Tumpa oicuauca oreve mbaeti co orepuere royeco orembaepuere ae re, jaeño orepuere royeco Tumpa re. Echa Tumpa ipuere omoingove ye omanogüe vae reta. 10 Echa jae orerepɨ romano seri yave, jare jecuae orerepɨ mano güi. Jae ramiño vi rogüɨrovia orerepɨ yeta co. 11 Pe reta vi pepuere oremborɨ. Echa pepuere peyerure Tumpa pe oreré. Jare jocorai yave, jeta vae omeeta yasoropai Tumpa pe jae oyapota oreve vae re. Echa Tumpa oyapota co oreve, jeta vae oyerureta chupe oreré rambue. 12 Echa ore roico cavi oporogüɨrovia mbae vae reta ipɨte pe jare pepɨte pe etei, Tumpa oremborɨ rambue. Mbaeti etei roporombotavɨ. Jare corai roico Tumpa ipɨacavi rupi, mbaeti orearacuaa ae rupi. Jare roicuaa cuae añete co. Jae rambue royerovia. 13 Echa pemongueta ramiño roicuatía peve. Jare pepuere peicuaa cavi roicuatía peve vae. Jare aipota jecuaeño peicuaa cavi vaera. 14 Añete co, amogüe pe reta orecuaa cavi ma. Echa pe reta peyerovia oreré. Jae ramiño vi ore royeroviata peré ñandeYa Jesús iara pe. 15 Jare cuae aicuaa cavi rambue, aipota tei aja rani pepɨri, che pomboyerovia vaera tei mócoi vese. 16 Echa aipota tei apou pepɨri Macedonia pe ayu yave, jare apou ye pepɨri Macedonia güi aja yave, pe reta pepuere vaera chemborɨ aja ye yave perenta güi Judea cotɨ. 17 Jare añemongueta yave jocorai ayapo vaera, mbaeti etei añemonguetaiño jese. Echa añemongueta yave mbae ayapo vaera, mbaeti etei añemongueta cheremimbota reño. Che jae yave: “Ayapota co”, mbaeti jae voi ye: “Mbaetita ayapo”. 18 Tumpa vi oicuaa quirai ore roe yave: “Royapota co”, mbaeti roe voi ye: “Mbaetita royapo”. 19 Echa Tumpa Taɨ - jae co Cristo Jesús - che jare Silvano jare Timoteo romombeu peve vae jei yave: “Ayapota co”, mbaeti jei voi ye: “Mbaetita ayapo”. Jaeño jae jei: “Ayapota co”. 20 Echa opaete Tumpa güɨrocuavee vae Cristo oyapota co. Jae rambue orepuere roe: “Amén”, Tumpa pe Cristo rupi, jare jocorai romboete Tumpa. 21 Jare Tumpa oremomɨrata Cristo re jare oreñono tee royapo vaera iparavɨquɨ. Jae ramiño vi Tumpa pemomɨrata. 22 Jare Tumpa omee ma ñandeve Espíritu Santo, oicuauca vaera ñande jae imbae co, jare Espíritu Santo ñandepɨa pe oico rambue, yaicuaa jeta yae co Tumpa omeeta ñandeve. 23 Jare ndeiño aja Corinto pe agüɨye vaera añeengata peve. Tumpa oicuaa cuae amombeu peve vae añete co. 24 Mbaeti etei rogüɨnoi mbaepuere peporogüɨrovia re. Echa pepɨrata ma peporogüɨrovia re. Jaeño roipota pomborɨ, pe reta peyerovia vaera.

2 Corintios 2

1 Jae rambue che jae cheyeupe ngaraa aja ye pepɨri chepɨatɨtɨ reve. 2 Echa che pombopɨatɨtɨ yave,¿quia ra co chemboyeroviata? Pe reta co. Erei che pombopɨatɨtɨta tei, aja pepɨri yave. 3 Jae rambue aicuatía peve, agüɨye vaera pe reta chemboyerovia vaeragüe chembopɨatɨtɨ, aja pepɨri yave. Echa che arovia che ayerovia yave, pe reta vi peyeroviata co. 4 Echa aicuatía peve ayaeo yae reve, chepɨatɨtɨ yae rambue. Añandu yae chepɨa pe. Mbaeti aipota pepɨatɨtɨ vaera. Erei aipota peicuaa vaera quirai tuicha yae co cheporoaɨu pecotɨ. 5 Jocuae iyoa vae mbaeti cheño chembopɨatɨtɨ. Opaete seri pe reta vi pembopɨatɨtɨ. Corai che jae peve, agüɨye vaera amboeco yae. 6 Jeta pe reta peiporarauca ma chupe. Jae rambue agüɨye mo peiporarauca ye chupe. 7 Añave icavi co peɨro vaera chupe. Icavi co añave pembopɨacatu vaera. Agüɨye mo peiporarauca ye chupe. Echa peiporarauca ye yave chupe, güɨramoi oyapota mbae icavi mbae vae, ipɨatɨtɨ yae rambue. 8 Jae rambue che pomoñera pemombeu vaera chupe quirai jecuae co peaɨu. 9 Echa cuae jeco pegua aicuatía peve, aicuaa vaera mbae ra peyapota. Aipota aicuaa peyapota ra opaete che jae peve peyapo vaera vae. 10 Pe reta peɨro yave quia pe mbae re, che vi cheɨro chupe jese. Echa jocuae cheɨro quia pe jese vae, oime yave mbae cheɨro vaera quia pe jese vae, cheɨro co chupe jese pereco pegua Cristo jóvai. 11 Mbaeti yaipota Satanás ñanemoamɨri vaera. Echa yaicuaa cavi co mbae jae oipota oyapo vae. 12 Jare che aja avae yave Troas pe amombeu vaera ñee icavi vae Cristo regua, yepe tei ñandeYa omee cheve aparavɨquɨ cavi vaera chupe, 13 erei mbaeti etei chepɨacatu, mbaeti avae joco pe ñanderɨvɨ Tito rambue. Jae rambue che jae Troas pegua reta pe aja yeta co, jare ayu chugüi reta Macedonia cotɨ. 14 Yasoropai romee Tumpa pe. Echa jae jecuaeño oremborɨ roporomoamɨri vaera Cristo rupi, jare omee oreve roicuauca vaera opaete que rupi, mbae ipiche cavi vae oñeetu opaete que rupi rami. 15 Romombeu yave iru vae reta pe Cristo regua, romboyerovia Tumpa, mbae ipiche cavi vae ñanemboyerovia rami. Jare romombeu oñemboasauca vae reta pe jare ocañɨteita vae reta pe, mbae ipiche cavi vae oñeetu opaete que rupi vae rami. 16 Echa romombeu yave ocañɨteita vae reta pe, mbae ipiche cavi vae amojaanga oreré vae oyeapo mbayachi quia oporoyuca pɨpe vae rami. Jae ramiño vi romombeu yave oñemboasauca vae reta pe, jae oyeapo mbae tecove omee vae rami. Jare mbaeti quia ipuere jaeiño oyapo cuae mbaravɨquɨ. 17 Echa jeta vae oiporu Tumpa iñee omongana vaera mbaembae iyeupeguara. Erei ore mbaeti co jae reta rami. Ore romombeu cavi Tumpa iñee Tumpa oreócuai romombeu vaera rami. Oremiari Tumpa jovaque Cristo re rogüɨrovia rambue.

2 Corintios 3

1 Güɨramoi pe reta peñemongueta tei ore romboɨpɨ ye roñemboete. Mbaeti co jocorai. Mbaeti ndipo peipota rogüeru vaera peve tupapire reta roicuauca vaera peve quia co ore. Mbaeti ndipo peipota pemee oreve tupapire reta roicuauca vaera iru vae reta pe quia co ore. Echa iru vae reta güɨnoi jocuae nunga tupapire. 2 Mbaeti co roñemboete. Echa pe reta co jae oretupapire oyecuatía oi orepɨa pe vae rami. Opaete vae ipuere perecha oicuaa vaera quia co ore, metei tupapire ipuere omongueta rami. 3 Echa opaete vae ipuere oicuaa quirai pe reta co jae metei tupapire Cristo güi ore rogüeru vae rami. Erei pe reta co metei tupapire Tumpa jecuaeño oico vae iEspíritu pe oyecuatiauca vae rami, mbaeti co metei tupapire tinta pe oyecuatía vae rami. Tumpa oicuatía ñee pepɨa re etei. Mbaeti oicuatía ita reta re. 4 Jare corai orepuere roe peve, rogüɨrovia catu Tumpa Cristo rupi rambue. 5 Oreiño mbaeti etei orepuere mbae royapo. Erei Tumpa omee oreve imbaepuere. 6 Jae ramiño vi Tumpa omee oreve mbaepuere, royeócuai cavi vaera chupe morogüɨrocuavee ipɨau vae re. Cuae morogüɨrocuavee ipɨau vae Espíritu pegua co, mbaeti co mboroócuai oyecuatía oi vae pegua. Echa mboroócuai oyecuatía oi vae jei mbaeti jeigüe oyapo vae omanota co. Erei Espíritu Santo omee ñandeve tecove opa mbae vae. 7 Jocuae mboroócuai oyecuatía oi ita reta re vae oñemee Moisés pe yave, Tumpa oesape yae Moisés iárambue. Jae rambue Israel pegua reta mbaeti ipuere omae ngatu Moisés jova re. Echa Moisés jova vi oesape yae. Yepe tei mboroócuai jei mbaeti jeigüe oyapo vae omanota co, erei oñemee Moisés jova oesape yae reve. Erei jocuae oesape vae mbaeti ɨma oico. 8 Jae rambue jeta yae maemboete güɨnoi jocuae güi ñee Espíritu Santo güeru ñandeve vae. 9 Echa yepe tei mboroócuai jei mbaeti jeigüe oyapo vae omanota co, erei güɨnoise maemboete. Jae rambue güɨnoi ma jeta yae maemboete jocuae güi ñee oicuauca ñandeve Tumpa ñanembojupi co vae. 10 Echa tenonde yave Tumpa omboeteuca mboroócuai. Erei ocañɨ ma mboroócuai imaemboete. Echa cuae añave Tumpa omboeteuca ma vae jeta yae maemboete güɨnoi chugüi. 11 Echa jocuae mboroócuai ita reta re oyecuatía vae güɨnoise maemboete, yepe tei oñemboai ma. Jae rambue jocuae jecuaeño oico vae jeta yae maemboete güɨnoi. 12 Jare cuae rogüɨrovia rambue, romombeu cavi peve opaete. 13 Mbaeti royapo Moisés oyapo rami. Echa jae oyasoi jova metei tarapo pe, agüɨye vaera Israel pegua reta omae ngatu jova re. Echa mbaeti oipota Israel pegua reta oecha vaera quirai ogüe jocuae jova re oesape vae. 14 Erei Israel pegua reta mbaeti oicuaa cavi. Echa jecuaeño iñemongueta oyeasoi oi, Moisés jova tarapo pe oyeasoi rami. Jae rambue mbaeti oicuaa cavi, morogüɨrocuavee indechi vae omongueta yave. Erei jocuae morogüɨrocuavee indechi vae Cristo omboai ma. 15 Erei Moisés oicuatía vae omongueta yave, jecuaeño oime oi jocuae iñemongueta iyasoia. 16 Erei ñandeYa cotɨ oyerova yave, oyeequita jocuae iñemongueta iyasoia. 17 Jare ñandeYa oyovaque Espíritu Santo ndive. Jare oime yave quia güɨnoi ñandeYa iEspíritu vae, ipuere oñemongueta cavi. 18 Jare ñande mbaeti co jova oyasoi vae rami. Jae rambue ñande co jae metei yeechaca rami. Echa iru vae reta ipuere oecha ñandeYa güi oesape vae ñanderova re. Jare ñamae ngatu ñandeYa re rambue, jecuaeño ñandeYa iEspíritu oparavɨquɨ ñandepɨa pe, ñai vaera ñandeYa rami.

2 Corintios 4

1 Jae rambue mbaeti orecuérai. Echa Tumpa oreparareco jare omee oreve royeócuai vaera chupe. 2 Mbaeti etei royapo iru vae reta oyapo vɨari imara rambue vae. Mbaeti etei mbae royapo roporombotavɨ vaera. Mbaeti vi rogüɨrova Tumpa iñee. Jaeño romombeu iru vae reta pe añete vae, jare jocorai opaete vae ipuere oicuaa quirai ore roico cavi Tumpa jovaque. 3 Amogüe vae jei mbaeti ipuere oicuaa cavi ñee icavi vae ore romombeu vae. Erei jocorai jei, jae reta ocañɨteita rambue. 4 Echa jae reta mbaeti güɨrovia Tumpa. Jae rambue cuae ɨvɨ pegua reta iya omopɨtumimbi iñemongueta, agüɨye vaera oicuaa cavi ñee icavi vae Cristo oñemboete yae vae regua. Cristo co jae Tumpa etei cuimbaera oyeapo vae. Echa ñee icavi vae metei tembipe ñanemboesape vae rami co. 5 Ore roñemoñee yave, romombeu ñandeYa Cristo Jesús, mbaeti oremiari oreyee. Echa ore co jae perembiócuai retaño, Jesús roaɨu rambue. 6 Echa opaete pɨtumimbi yave, Tumpa jei tove toi tembipe. Jae ramiño vi Tumpa omboesape orepɨa pe metei tembipe rami, roicuaa vaera quirai jae oñemboeteuca yae. Tumpa imaemboete oyecuaa Jesucristo rupi. 7 Jare cuae icavi yae vae oime Tumpa güi rogüɨnoi vae oico orerete pe, yepe tei orerete ɨvɨ pegua co, oyecuaa vaera cuae mbaepuere tuicha yae vae oime rogüɨnoi vae Tumpa imbaepuere co, mbaeti co orembaepuere aeño. 8 Opaete que rupi roiporara, erei jecuaeño orepuere roparavɨquɨ Tumpa pe. Mbaeti roicuaa mbae royapo vaera, erei jecuaeño Tumpa oicuauca oreve. 9 Iru vae reta oyapo icavi mbae vae oreve, erei jecuaeño Tumpa oime oi ore ndive. Romano seri, erei jecuaeño Tumpa omee oreve tecove. 10 Opaete que rupi mbaeti roquɨye romano vaera Jesús omano rami, oyecuaa vaera orerete re tecove Jesús oime güɨnoi vae. 11 Echa yepe tei oime roi vɨteri, erei jecuaeño mbaeti roquɨye romano vaera Jesús roaɨu rambue, oyecuaa vaera orerete omanota vae re tecove Jesús oime güɨnoi vae. 12 Jae rambue jecuaeño roiporara yae roico, pe reta penoi vaera tecove opa mbae vae. 13 Oreporogüɨrovia oyovaque co jocuae mborogüɨrovia ñamongueta jese vae ndive. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Che arovia. Jae rambue chemiari jese”. Jocorai oyecuatía oi. Jae ramiño vi ore rogüɨrovia. Jae rambue oremiari jese. 14 Jare roicuaa Tumpa omoingove ye co ñandeYa Jesús güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae ramiño vi roicuaa Tumpa oremoingove yeta co orereru omanogüe vae reta ipɨte güi roico vaera Jesús ndive, jare oreñonota pe reta ndive jae jóvai. 15 Echa opaete roiporara, orepuere vaera pomborɨ, jare Tumpa ipɨacavi oi vaera jeta vae ndive. Echa jocorai yave, jeta vae omeeta yasoropai Tumpa pe, jare jocorai Tumpa oñemboeteucata. 16 Jae rambue mbaeti orecuérai. Echa yepe tei orerete pe jecuaeño roiporara, erei Tumpa jecuaeño omee oreve imbaepuere. 17 Echa yaiporara vae michi yae jare michi peguaño co. Jare yaiporara yave, Tumpa omeeta ñandeve maemboete tuicha yae vae ngaraa etei opa vae. 18 Jae rambue mbaeti ñañemongueta mbaembae ñandepuere yaecha vae re. Ñañemongueta mbaembae mbaeti ñandepuere yaecha vae re. Echa mbaembae ñandepuere yaecha vae opata co. Erei mbaembae mbaeti ñandepuere yaecha vae ngaraa etei opa.

2 Corintios 5

1 Echa yaicuaa ñanderete omanota co. Jae co metei o mbaeti ɨma oico vae rami. Erei Tumpa omeeta ñandeve ñanderete ipɨau vae. Jae co metei o Tumpa oyapo vae rami. Jare cuae Tumpa omeeta ñandeve vae ara pegua co, mbaeti co ɨvɨ pegua, jare ngaraa etei opa. 2 Echa cuae ñanderete pe yaico rambueve, yaiporara, jare yaipota yae ñanoi ñanderete ipɨau vae metei o Tumpa oyapo vae rami. 3 Jare Tumpa omee yave ñandeve ñanderete ipɨau vae, ngaraa etei ñai ñanderete mbae reve. 4 Echa cuae ñanderete pe yaico rambueve, yaiporara co, yavai yae ñandeve rambue. Erei mbaeti yaipota ñai ñanderete mbae reve. Yaipota ñanoi ñanderete ipɨau vae, ñanoi vaera tecove opa mbae vae, agüɨye vaera ñamano. 5 Jare cuaera Tumpa oparavɨquɨ ñandepɨa pe, jare omee ma ñandeve Espíritu Santo oicuauca vaera ñandeve jocuae omeeta ñandeve vae. 6 Jae rambue jecuaeño yayerovia. Echa yaicuaa cuae ɨvɨ pe yaico rambueve, mbaeti ñai ñandeYa pɨri. 7 Echa yaico ñandeYa re ñandeporogüɨrovia reve. Erei ndeiño yaecha. 8 Erei jecuaeño yayerovia. Jare ñanequɨreɨ yaeya ñanderete, ñai vaera ñandeYa pɨri. 9 Jae rambue jecuaeño yaipota ñamboyerovia ñandeYa cuae ɨvɨ pe yaico rambueve jare ipɨri ñai yave. 10 Echa opaete vae ñaita Cristo jóvai, jae ñaneraa vaera. Jare Cristo omboecoviata metei ñavo pe cuae ɨvɨ pe oico rambueve oyapo vae. Jae omboecoviata icavi vae oyapo vae jare icavi mbae vae oyapo vae pe. 11 Jae rambue ore roparavɨquɨ iru vae reta güɨrovia vaera ñandeYa re. Echa roicuaa ñandeYa oreraata co. Erei Tumpa oicuaa maera royapo opaete royapo vae. Jae ramiño vi aipota pe reta peicuaa vaera cuae. 12 Mbaeti co roe peve cuae roñemboete vaera. Erei roipota pe reta peicuaa vaera cuae, pepuere vaera oremboete. Echa jocorai yave, pepuereta pemiari cuae re iru vae reta pe, jae reta oñemboete yave. Echa jae reta oñemboete mbae icatu pe oyecuaa vae re. Oñemboeteta tei co ipɨa pe güɨnoi vae re. 13 Güɨramoi iru vae reta jeita oremboquere co. Erei jaeño roipota romboete Tumpa. Erei jei reta yave ore orearacuaa co, icavi co peve. 14 Echa Cristo oreraɨu rambue, orequɨreɨ yae royeócuai chupe. Echa roicuaa cavi Cristo omano opaete ñanderé. Jae rambue opaete ñande vi ñamano ñaneremimbota ae güi. 15 Jare Cristo omano opaete vae re, ñande jecuaeño yayeócuai vaera chupe yaico rambueve cuae ɨvɨ pe, agüɨye vaera yaico ñaneremimbota reño. Echa Cristo omano ñanderé jare oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi. 16 Jae rambue añave güive ngaraa ñañemongueta iru vae re jae co ɨvɨ peguaño. Yepe tei yaicuaa quirai Cristo oico cuae ɨvɨ pe, erei añave güive ngaraa ñañemongueta jese jocuae re. 17 Jae rambue oime yave quia güɨrovia Cristo re vae, Tumpa omee chupe tecove ipɨau vae. Mbaeti ma oipota mbaembae tenonde yave oipota vae. Oipota ma mbaembae tecove ipɨau vae pegua. 18 Jare Tumpa oyapo opaete cuae. Jare jae ñanembopɨacatu jae ndive Cristo rupi, jare omee ñandeve ñamombeu vaera iru vae reta pe quirai jae oipota ombopɨacatu reta jae ndive. 19 Cuae oipota jei Tumpa ombopɨacatu jae ndive opaete ɨvɨ pegua reta Cristo rupi, agüɨye vaera omboeco reta imbaeyoa reta re. Jare Tumpa omee ñandeve ñamombeu vaera iru vae reta pe quirai oipota ombopɨacatu reta jae ndive. 20 Jae rambue Cristo ñanemondo jae jecovia pe. Jare ñanemiari yave, jae co Tumpa imiari oi ñande rupi. Echa Tumpa oipota ombopɨacatu iru vae reta jae ndive. Jae rambue ñande ñamoñera yae iru vae reta Cristo jee re oñembopɨacatu vaera Tumpa ndive. 21 Cristo mbaeti etei iyoa. Erei Tumpa oiporarauca chupe opaete ñanembaeyoa re, Tumpa ipuere vaera ñanembojupi yarovia Cristo re yave.

2 Corintios 6

1 Ore roparavɨquɨ Tumpa ndive. Jae rambue ore pomoñera agüɨye vaera peñuvanga Tumpa ipɨacavi re. 2 Echa Tumpa jei iñee oyecuatía oi vae pe corai: Chepɨacavi rambue, ayeapɨsaca nderé. Che roepɨ jocuae ara reñemboasauca yave. Jocorai jei. Mase, añave Tumpa ipɨacavi. Añave co ara ñemboasa pegua. 3 Jecuaeño roico cavi, agüɨye vaera quia romboavai. Jocorai roico, agüɨye vaera iru vae reta jei: “Jocuae Tumpa jembiócuai reta oyapo icavi mbae vae”. 4 Jecuaeño roipota roicuauca iru vae reta pe quirai royeócuai cavi Tumpa pe. Echa orepɨaguasu yae. Roiporara yae. Jecuaeño oata mbaembae oreve. Yavai co oi roico vaera. 5 Iru vae reta orenupa jare oreñono tembipɨɨrɨru pe. Iru vae reta oyapo tecorai oreré. Tanta roparavɨquɨ. Amo pe mbaeti orepuere roque. Amo pe mbaeti orerembiura. 6 Mbaeti mbae pochɨi vae royapo iru vae reta cotɨ. Roicuauca añete vae iru vae reta pe. Romoaguata iru vae reta oyapo icavi mbae vae oreve yave. Orepɨacavi iru vae reta pe. Jecuaeño Espíritu Santo oremborɨ. Añetete roaɨu iru vae reta. 7 Romombeu iru vae reta pe ñee añete vae, jare Tumpa oremborɨ imbaepuere pe. Jecuaeño royapo jupi vae, amogüe vae güɨrovia vaera Cristo re, jare agüɨye vaera iru vae reta ipuere oremboeco mbae re. 8 Amogüe vae oremboete, jare amogüe vae orereroɨro. Amogüe vae jei mbaembae icavi vae oreré, jare amogüe vae jei mbaembae icavi mbae vae oreré. Yepe tei iru vae reta jei ore co jae oporombotavɨ vae reta, jecuaeño roe añete vae. 9 Iru vae reta mbaeti orecuaa. Erei Tumpa orecuaa cavi. Romano seri aveiño, erei jecuaeño roi. Iru vae reta orenupa, erei ndeiño oreyuca. 10 Orepɨatɨtɨ, erei jecuaeño royerovia. Oreparavete, erei jeta iru vae reta güɨrovia Cristo re ore rupi. Mbovɨ yae mbaembae ɨvɨ pegua rogüɨnoi, erei oime rogüɨnoi jeta yae Tumpa omee oreve vae. 11 Romosɨmbi oremiari peve, Corinto pegua reta. Peicuaa ma quirai ore poaɨu yae. 12 Mbaeti yave yayoaɨu, ore mbaeti rogüɨnoi teco. Pe reta co penoi teco. 13 Tachemiari peve metei tu imiari imichia reta pe rami. Ore poaɨu rambue, pe reta vi peicuauca oreve quirai pe reta oreraɨu. 14 Agüɨye peñemoiru oporogüɨrovia mbae vae reta ndive. Echa oporogüɨrovia mbae vae reta iñemongueta mbaeti oyovaque oporogüɨrovia vae reta iñemongueta ndive. Echa jupi vae mbaeti etei oyovaque jupi mbae vae ndive. Jae ramiño vi tembipe jare pɨtumimbi mbaeti etei ipuere yogüɨreco pave. 15 Cristo mbaeti etei oñemoiru Satanás ndive. Jae ramiño vi oporogüɨrovia vae mbaeti oico oporogüɨrovia mbae vae oico rami. 16 Mbaeti etei icavi tumpa-raanga reta ñogüɨnoi vaera Tumpa oicoa pe. Jare pe reta co jae Tumpa oicoa rami. Echa Tumpa jei corai: Aicota jare aguatata ipɨte rupi. Aicota jae reta iTumpara, jare jae reta yogüɨrecota chembaera. Jocorai jei Tumpa jecuaeño oico vae. 17 Jae rambue jae jei ye peve corai: Jae rambue pesɨrɨ icavi mbae vae oyapo vae reta ipɨte güi. Agüɨye ye mo peñemoiru jae reta ndive. Agüɨye peyapo icavi mbae vae jae reta oyapo rami. Jare che pomboresiveta. 18 Jare che aicota peRura, jare pe reta peicota cheraɨra jare cherayɨra. Jocorai jei ñandeYa opaete mbaepuere güɨnoi vae.

2 Corintios 7

1 Tumpa omee ma ñandeve opaete cuae morogüɨrocuavee reta. Jae rambue, cherɨvɨ reta, aicuatía peve corai: Agüɨye mo yayapo icavi mbae vae ñanderete pegua jare ñanderecove pegua. Jecuaeño ñañeñono tee Tumpa peguara yaquɨye reve Tumpa güi. 2 Peicuauca oreve quirai co oreraɨu. Ore mbaeti etei royapo mbae icavi mbae vae oipotagüe vae pe. Jae ramiño vi mbaeti etei royapouca mbae icavi mbae vae oipotagüe vae pe. Mbaeti etei roporombotavɨ. 3 Mbaeti jae peve cuae pomboeco vaera. Echa che jae ma peve quirai ore poaɨu yae. Jae rambue ñamano yave ani jecuae yaico yave, mbaetita mbae ipuere oequi cuae mboroaɨu orepɨa güi. 4 Amosɨmbi chemiari peve, jare iru vae reta pe chemiari yave ayerovia yae peré. Yepe tei roiporara yae roi, Tumpa jecuaeño chembopɨacatu jare ayerovia yae. 5 Macedonia pe royu rovae güive, mbaeti etei orepuere roputuu opaete roiporara vae güi. Iru vae reta oyovaicho ore ndive oremonguɨye vaera. 6 Erei Tumpa ombopɨacatu ipɨatɨtɨ vae reta. Jae rambue jae orembopɨacatu Tito ou yave ovae orepɨri. 7 Jare mbaeti orepɨacatu Tito ou ovae orepɨri vae reño. Orepɨacatu yae vi roicuaa yave quirai pe reta pembopɨacatu Tito. Echa jae omombeu oreve quirai pe reta peipota yae cherecha, jare quirai pepɨatɨtɨ yae jocuae oyeapo vae re, jare quirai peipota yae chemboyerovia. Jae rambue che ayerovia yae peré. 8 Aicuaa yave quirai che pombopɨatɨtɨ aicuatía peve vae pe, che vi chepɨatɨtɨ, yepe tei mbovɨ ara rupiño pepɨatɨtɨ. Erei añave mbaeti chepɨatɨtɨ, yepe tei che pombopɨatɨtɨ aicuatía peve vae pe. 9 Añave ayerovia. Erei mbaeti ayerovia pepɨatɨtɨ rambueño. Echa pepɨatɨtɨ rambue, peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae. Jare cuae jeco pegua ayerovia ma. Echa mbɨatɨtɨ penoi vae icavi Tumpa pe. Jae rambue ore mbaeti co mbae icavi mbae vae royapo peve. 10 Echa mbɨatɨtɨ ñanoi vae icavi yave Tumpa pe, yaeya ñaneñemongueta icavi mbae vae ñandepɨa pe oi vae, jare Tumpa ñanderepɨ. Jare cuae re ngaraa ñandepɨatɨtɨ. Erei ñandepɨatɨtɨ yave oporogüɨrovia mbae vae reta ipɨatɨtɨ rami, Tumpa mbaetita tei ñanderepɨ. 11 Echa peicuaa ma quirai peñemoatangatu yae Tumpa cotɨ, mbɨatɨtɨ penoi vae icavi Tumpa pe rambue. Echa peipota yae peicuauca cheve pe reta mbaeti co penoi teco. Pepochɨ jocuae mbaeyoa re, jare pequɨye vi jese. Peipota yae cherecha. Peipota yae vi peyapo che amombeu peve peyapo vaera vae. Echa peipota peiporarauca icavi mbae vae oyapo vae pe. Aicuaa ma quirai mbaeti etei teco penoi cuae oyeapo vae re. 12 Aicuatía peve yave, mbaeti aicuatía icavi mbae vae oyapo vae jeco peguaño, jare mbaeti vi icavi mbae vae oyeapo chupe vae jeco peguaño. Erei aicuatía peve peicuaa vaera quirai pe reta oreraɨu yae co Tumpa jovaque. Echa corai Tumpa oñemboeteucata co. 13 Jae rambue Tumpa orembopɨacatu ma. Jare royerovia yae Tito oyerovia peré vae re. Jare jocorai Tumpa orembopɨacatu. Echa pe reta pemboyerovia Tito. 14 Echa chemiari cavi Tito pe peré, jare mbaeti chemara jocuae re. Opaete roe peve vae añete co. Jae ramiño vi Tito oicuaa ma añete co jocuae che jae chupe peré vae. Echa chemiari cavi chupe peré. 15 Jare Tito peraɨu yae ma. Echa imaendúa quirai peyapo jae jei peve peyapo vaera vae, jare quirai pemboresive cavi pequɨye reve jare peñemomichi reve. 16 Jae rambue ayerovia peré. Echa opaete pe chepuere pogüɨrovia catu.

2 Corintios 8

1 Añave aipota aicuauca peve quirai oporogüɨrovia vae Macedonia pe oñemboatɨatɨ vae reta oicuauca Tumpa ipɨacavi oñemee chupe reta vae. 2 Echa oiporara rambue, yavai yae chupe reta. Erei oyerovia yae. Jare yepe tei paravete yae reta, erei jeta yae omee, omborɨ vaera iru oporogüɨrovia vae reta. 3 Chepuere amombeu peve quirai jae reta omee che añemongueta icavi co omee vaera vae. Añete co, omee reta jeta yae che añemongueta icavi co omee vaera vae güi. Jare omee reta che ayócuai mbae reve. 4 Jare oyerure yae oreve romboresive vaera jocuae oipota omee vae, jocorai ipuere vaera omborɨ iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. 5 Jare oyapo reta jeta yae ore roñemongueta oyapota vae güi. Echa oñemee reta ñandeYa pe oyeócuai vaera. Jayave oñemee reta oreve vi, oremborɨ vaera Tumpa jemimbota rupi. 6 Jae rambue romoñera Tito opa vaera omboatɨ pe reta pemeeta pepɨacavi jeco pegua vae. Echa jae etei omboɨpɨ omboatɨ. 7 Peporogüɨrovia tuicha yae co. Icavi yae peporomboe. Jeta mbaembae peicuaa. Peratangatu yae jare oreraɨu yae. Opaete cuae peyapo cavi yae. Jae rambue peicuauca vi quirai pepɨacavi yae cuae pemeeta vae re. 8 Cuae che jae peve vae mbaeti co metei mboroócuai. Erei chemiari peve corai iru vae reta oipota omee omborɨ vaera iru oporogüɨrovia vae reta rambue, jare corai peyapo yave, peicuaucata peporoaɨu añetete co. 9 Peicuaa cavi co quirai ñandeYa Jesucristo oicuauca ipɨacavi. Echa yepe tei jae oicocatu yae, erei oñemombaravete ñanderaɨu rambue, ñande yaicocatu vaera Tumpa cotɨ. 10 Che pomboaracuaa cuae re corai: Icavi co peyapo vaera cuae. Echa metei año ma pe reta peñemongueta güire peporomborɨ vaera, jare pemboɨpɨ pemboatɨ pemee vaera. 11 Jae rambue añave jocorai peyapo. Echa cue año pe peipota peyapo cuae. Jae rambue añave opa peyapo cue año pe peipota peyapo vae. Pemee jocuae penoi vae güi, pemborɨ vaera iru oporogüɨrovia vae reta. 12 Echa yaipota yave ñamee ñanequɨreɨ reve, Tumpa oipota ñamee vaera oime ñanoi vae rupi. Tumpa mbaeti co oipota ñamee vaera mbaeti yave ñanoi ñamee vaera. 13 Echa mbaeti etei aipota peñemombaravete yae vaera iru vae reta yogüɨreco cavi vaera. 14 Erei aipota opaete vae oyovaque yogüɨreco vaera. Añave pe reta pepuere pemee mbovɨ jeta penoi vae güi pemborɨ vaera mbaembae oata chupe vae reta. Jae ramiño vi jae reta jeta güɨnoi yave jare mbaembae oata peve yave, jae reta ipuereta omee peve mbovɨ jeta güɨnoita vae güi. Jae rambue jocorai opaete vae oyovaque yogüɨrecota. 15 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Jocuae jeta güɨnoi vae mbaeti mbae oasa güɨnoi, jare jocuae mbovɨño güɨnoi vae pe mbaeti mbae oata”. Jocorai oyecuatía oi. 16 Erei amee yasoropai Tumpa pe quirai jae omoatangatu Tito pecotɨ, oremoatangatu pecotɨ rami. 17 Echa Tito oipota oyapo ore roipota oyapo vaera vae. Erei jatangatu yae pecotɨ rambue, jaeiño iquɨreɨ ojo pepɨri. 18 Jare romondo jae jupíe orerɨvɨ opaete oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta pe oñemboeteuca vae. Echa jae omombeu cavi ñee icavi vae. 19 Jare mbaeti cuae jeco peguaño. Echa oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta oiparavo, jae ojo vaera orerupíe oremborɨ vaera cuae mbaravɨquɨ mbɨacavi pegua re. Cuae mbaravɨquɨ royapo romboeteuca vaera ñandeYa jare roicuauca vaera quirai roipota yae roporomborɨ. 20 Corai roipota royapo, agüɨye vaera quia oremboeco cuae jeta corepoti romboatɨ opaete que rupi romee vaera paravete vae reta pe vae re. 21 Jecuaeño roipota royapo jupi vae iru vae reta jovaque, mbaeti ñandeYa jovaqueño. 22 Jare romondo jae reta jupíe iru orerɨvɨ vi. Jeta vese ma jae oicuauca oreve quirai jatangatu jeta mbaembae re. Jare añave jae jatangatu yae pererovia catu yae rambue. 23 Oime yave quia oparandu Tito re vae, pepuere pere jae co cheiru jare oparavɨquɨ co che ndive ore pomborɨ vaera. Ani oparandu yave iru orerɨvɨ reta re, pepuere pere oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta omondo, jare jae reta omboeteuca co Cristo. 24 Jae rambue peicuauca chupe reta quirai peaɨu. Jocorai yave, iru oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta vi oicuaata, jare jocorai oicuaata añete co mbaembae icavi vae roe chupe reta peré vae.

2 Corintios 9

1 Tamombeu ye peve corepoti pemboatɨta vae re. Cuae corepoti rupi pepuereta pemborɨ iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. Erei cuae peicuaa ma che aicuatía mbae reve. 2 Che aicuaa quirai peipota yae peyapo cuae. Echa cuae re chemiari cavi peré Macedonia pegua reta pe. Che jae chupe reta quirai metei año ma peipota güire peporomborɨ pe reta Acaya pe peico vae. Jare iru vae reta oendu yave quirai pe reta peipota peporomborɨ, jae reta vi oipota oporomborɨ. 3 Erei amondo ma orerɨvɨ reta pepɨri, agüɨye vaera oremiarieiño peré cuae re, jare pemocatɨro voi penoi vaera corepoti, che jae ma rami. 4 Güɨramoi amogüe Macedonia pegua reta yogüɨrajata cherupíe, che aja yave pepɨri. Jare mbaeti yave pemboatɨ corepoti, jae reta oicuaa yave, oremarata. Echa roe chupe reta quirai pe reta peipota peporomborɨ. Jae ramiño vi pe reta pemarata. 5 Jae rambue añemongueta icavi co ayócuai vaera orerɨvɨ reta jae reta rani yogüɨraja vaera pepɨri. Jocorai jae reta ipuereta pemborɨ opa vaera pemboatɨ corepoti tenonde yave pere peipota pemee vae. Jare jocorai yave, che aja yave pepɨri, oyecuaata quirai pemee pepɨacavi rambue, mbaeti ore poócuai rambueño. 6 Ñamojaanga omaetɨ vae mbaembae pemee vae re. Pemaendúa cuae re: Mbovɨño oñotɨ vae mbovɨño oarɨvota. Jare jeta oñotɨ vae jeta oarɨvota. 7 Metei ñavo tomee iquɨreɨ reve oipota omee rami. Agüɨye quia tomee jacateɨ reve ani che ayócuai rambueño. Echa Tumpa oaɨu oyerovia reve omee vae. 8 Jare Tumpa ipuere omee peve jeta mbaembae ipɨacavi jeco pegua, agüɨye vaera etei mbae oata peve, pe reta jecuaeño pepuere vaera peporomborɨ opaete mbaravɨquɨ icavi vae re. 9 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Jeta omee paravete vae reta pe. Jupi vae oyapo vae re Tumpa jecuaecuae aveiño imaenduata. Jocorai oyecuatía oi. 10 Tumpa omee ñandeve ñaneremitɨra ñañotɨ vaera, jare ñanerembiura yau vaera. Jae ramiño vi omeeta peve opaete, pepuere vaera peyapo icavi vae, jare omovendiseta iru vae reta jupi vae peyapo vae rupi. 11 Jocorai pe reta penoita opaete mbaembae icavi vae, pepuere vaera jeta pemee. Jare ore rogüɨraja yave iru vae reta pe pemeeta vae, jae reta omeeta yasoropai Tumpa pe. 12 Echa peyeócuai yave Tumpa pe corai, pemeeta iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta pe mbaembae oata chupe reta vae. Erei mbaeti cuaeño oyeapota. Echa corai peyapo yave, jeta vae omeeta yasoropai tuicha Tumpa pe. 13 Jare peyeócuai yave Tumpa pe pemeeta chupe reta vae rupi, jae reta omboeteta Tumpa peré. Echa corai peicuaucata chupe reta quirai peyapo cuae icavi vae, ñee icavi vae Cristo regua perovia rambue. Jare jae reta omboeteta Tumpa jeta pemeeta chupe reta jare opaete vae pe vae jeco pegua. 14 Jare jae reta oyerureta Tumpa pe peré, jare peraɨuta Tumpa ipɨacavi oyecuaa peré vae jeco pegua. 15 Ñamee yasoropai Tumpa pe mbota jae omee ñandeve vae re. Mbaeti etei ñandepuere yaicuaa cavi cuae mbota.

2 Corintios 10

1 Che etei pomoñera cuae re. Cristo omee cheve añemomichi jare chepɨaguasu vaera. Jae rambue chepuere pomoñera corai, yepe tei amogüe vae jei añemomichi yae pepɨri ai rambueve erei mbaeti pepɨri ai yave chemiari peve aquɨye mbae reve. 2 Erei che pomoñera cuae re. Echa mbaeti aipota cheñeengueta peve aja yave pepɨri. Erei añemongueta güɨramoi icavi co cheñeengueta vaera amogüe pepɨte pe ñogüɨnoi vae pe. Echa jae reta oñemongueta tei ore roico oreremimbota reño. 3 Erei yepe tei ore roico cuae ɨvɨ pe, erei mbaeti roiporu orembaepuere aeño roñoraro vaera aña guasu ndive. 4 Echa ore mbaeti roñoraro orembaepuere ae peño. Ore roñoraro Tumpa imbaepuere tuicha vae pe, orepuere vaera romoamɨri aña guasu, yepe tei imbaepuere tuicha co. 5 Jocorai roicuauca mbaeti co añete oporogüɨrovia mbae vae reta iñemongueta jare opaete moromboe aña guasu oiporu agüɨye vaera iru vae reta oicuaa Tumpa vae. Jare jocorai royapo opaete vae oñemongueta vaera Cristo oipota oñemongueta vaera rami. 6 Jare jeta pe reta peñemongueta yave Cristo oipota peñemongueta vaera rami, aicavita ma ai aiporarauca vaera opaete mbaeti jocorai oipota oñemongueta vae reta pe. 7 Pe reta pemboete iru vae reta mbae icatu pe oyecuaa vae re. Güɨramoi quia oicuaa cavi jae co Cristo imbae. Erei toicuaa cavi ore vi co jae Cristo imbae, jae rami. 8 ÑandeYa omee oreve mbaepuere orepuere vaera pomborɨ. Mbaeti omee oreve pomboavai vaera. Jare cuae mbaepuere rogüɨnoi vae jecuaeñotai co amboete. Ngaraa chemara jese. 9 Jae rambue agüɨye peñemongueta che aipota pomonguɨye aicuatía peve vae pe. 10 Echa amogüe vae jei corai: “Pablo oicuatía ñandeve vae pe jei ñandeve jeta mbaembae yavai vae yayapo vaera, jare oicuatía mbaepuere güɨnoi vae rami. Erei jae etei oi yave ñandepɨri, oyecuaa quirai jae mbaeti etei mbaepuere güɨnoi, jare imiari yave, ñaroɨro co”. Jocorai jei. 11 Erei jocorai jei vae toicuaa cuae: Roicuauca orembaepuere roicuatía peve vae pe, mbaeti pepɨri roi yave. Jae ramiño vi roicuaucata orembaepuere royapota vae pe, pepɨri roi yave. 12 Oime amogüe vae oñemboete vae. Mbaeti etei roipota roñemboyovaque jae reta ndive. Mbaeti vi roipota roe peve mbaravɨquɨ ore royapo vae icavi yae co mbaravɨquɨ jae reta oyapo vae güi. Jae reta mbaeti iyaracuaa. Echa oñejaa reta iñemongueta ae rupiño, jare jei reta mbaravɨquɨ jae reta oyapo vae icavi yae mbaravɨquɨ iñeiru reta oyapo vae güi. 13 Erei ore ngaraa roe ore royapo metei mbaravɨquɨ icavi vae, mbaeti yave royapo. Echa ore royapo mbaravɨquɨ icavi vae Tumpa omee oreve royapo vaera vae. Jare Tumpa omaeño oreré royapo vaera mbaravɨquɨ icavi vae pepɨte pe vi. 14 Tumpa etei omee oreve mbaepuere cuae mbaravɨquɨ royapo vaera. Mbaeti royavɨ. Añete co, royavɨta tei, mbaeti yave Tumpa omee oreve cuae mbaepuere. Jae rambue rojo ma pepɨri romombeu vaera peve ñee icavi vae Cristo regua. 15 Ngaraa etei roe ore royapo mbaravɨquɨ icavi vae iru vae reta oyapo vae. Erei roipota oñembotuicha vaera peporogüɨrovia. Jare jocorai yave, pepuereta oremborɨ jeta yae mbaravɨquɨ orepuere vaera royapo, Tumpa oipota royapo vaera vae rupi, 16 jare orepuere vaera romombeu ñee icavi vae iru tenta perenta cutɨ ñogüɨnoi vae reta pe. Echa mbaeti etei roipota roe ore royapo mbaravɨquɨ icavi vae iru vae oyapo Tumpa jemimbota rupi vae. 17 Erei oime yave quia oipota oporomboete vae, tomboete ñandeYa. 18 Echa ñandeYa omboeteuca vae oñemboeteucata co, mbaeti co jaeiño oñemboete vae.

2 Corintios 11

1 Aipota pepɨaguasu vaera cheve, chemiari rambueve mbaeti iyaracuaa vae rami. Jae rambue pepɨaguasu cheve. 2 Añemoagüɨro yae peré. Echa Tumpa omee cheve jocorai añemoagüɨro vaera peré. Echa aipota pomee Cristo pe, metei cuñatai icavi vae ndeiño cuimbae güɨreco vae metei cuimbae ndive omenda yave oñemee ime pe rami. 3 Erei añemongueta quirai güɨramoi petavɨta, agüɨye vaera peñemongueta cavi Cristo re. Echa jocorai jocuae mboi ipoqui oporombotavɨ vaera vae ombotavɨ Eva. 4 Echa ou yave pepɨri quia ye Jesús regua omombeu peve vae, chupe pepɨaguasu yae co, yepe tei jae mbaeti omombeu Jesús regua ore romombeu peve rami. Jae ramiño vi pepɨaguasu yae co chupe jae omombeu peve yave pemboresive vaera iru espíritu tenonde yave Espíritu pemboresive vae güi oyoavɨ vae. Jae ramiño vi pepɨaguasu yae co chupe jae omombeu peve yave iru ñee icavi vae tenonde yave ñee icavi vae perovia vae güi oyoavɨ vae. 5 Erei che arovia jocuae temimondo tenondegua vae reta pe reta pere chupe vae mbaeti etei jeta oyapo Tumpa pe che ayapo vae güi. 6 Yepe tei mbaeti chepoqui chemiari vaera, erei aicuaa catu chemiari peve jese vae. Jare jecuaeño roicuauca cuae peve opaete royapo vae rupi. 7 Amombeu peve yave ñee icavi vae Tumpa güi ou vae mbaeti etei mbae acovara peve mbae re.¿Metei mbaeyoa ra ayapo peve? Echa che añemomichi ayapo vaera icavi vae peve. 8 Amboresive iru oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta güi corepoti agüɨyeta tei amboresive chugüi reta vae. Echa jae reta omboepɨ cheve, chepuere vaera ayeócuai peve. 9 Jare aico pepɨri rambueve mbae oata cheve yave, mbaeti quia pepɨte pe amboavai chemborɨ vaera. Echa ñanderɨvɨ Macedonia güi yogüeru vae reta güeru cheve mbae oata cheve vae. Jare jocorai aico, agüɨye vaera pomboavai chemborɨ vaera. Jare jecuae aicota jocorai. 10 Ayerovia yae cuae re, jare jecuae chemiarita jese opaete Acaya rupi. Mbaetita quia ipuere chemoquirii. Echa Cristo oico chepɨa pe. Jae rambue aicuaa cuae che jae vae añete vae co. 11 Cuae mbaeti co oipota jei che mbaeti poaɨu. Tumpa oicuaa poaɨu co. 12 Erei jecuaeño ayapo vae jecuae ayapota co. Echa jocuae iru reta oipota yae tei oremboyovaque, ipuere vaera oñemboete. Erei corai jecuae ayapo yave, ngaraa ipuere. 13 Jae reta mbaeti co temimondo añetete vae reta. Oparavɨquɨ reta oporombotavɨ vaera. Jae reta oipota iru vae reta oñemongueta vaera jae reta co Cristo jemimondo reta. 14 Jare agüɨye ñanepɨacañɨ cuae re. Echa Satanás etei ipuere oyepoepɨ, oyecuaa vaera metei araɨgua tembipe pe oico vae rami. 15 Jae rambue mbaeti co metei mɨacañɨ Satanás pe oyeócuai vae reta oyepoepɨ yave oyecuaa vaera jupi vae oyapo vae reta rami. Erei taɨcue rupi Tumpa oiporaraucata chupe reta oyapo vae jeco pegua. 16 Cuae che jae ye peve: Agüɨye quia toñemongueta che co jae mbaeti iyaracuaa vae. Erei jocorai peñemongueta yave, pepɨaguasu cheve metei mbaeti iyaracuaa vae pe pepɨaguasu rami, che vi añemboete vaera michi pegua. 17 Aicuaa cavi chepuere añemboete. Erei corai chemiari yave, chemiari ai metei mbaeti iyaracuaa vae imiari rami. Mbaeti co chemiari ai ñandeYa oipota chemiari vaera rami. 18 Jeta vae oñemboete ñogüɨnoi jae retaiño oyapo vae re. Jae rambue che vi añemboeteta. 19 Echa pe reta pepɨaguasu peyerovia reve mbaeti iyaracuaa vae reta pe, pe reta peñemongueta pearacuaa co rambue. 20 Echa pepɨaguasu pemombaravɨquɨ tanta peyeócuai vaera chupe vae reta pe, jare pecorepoti omongata vae reta pe, jare pembotavɨ vae reta pe, jare pereroɨro vae reta pe, jare ocua perova re vae reta pe. 21 Erei pe reta pere ore mbaeti co orepɨrata. Che jae peve añete co cuae oremboeco jese vae. Erei oime yave quia ipuere oñemboete vae, che vi chepuere añemboete. Añave chemiari ai mbaeti iyaracuaa vae imiari rami. 22 Jae reta jei: “Ore co jae hebreo reta”. Che jae vi co. Jare jei reta ye: “Ore co jae Israel pegua reta”. Che jae vi co. Jare jei reta ye: “Ore co jae Abraham iñemoña reta pegua”. Che jae vi co. 23 Jare jei reta ye: “Ore royeócuai Cristo pe”. Che ayeócuai yae Cristo pe chugüi reta. Chemiari ye ai mbaeti iyaracuaa vae imiari rami. Che aparavɨquɨ tanta yae chugüi reta. Jeta vese iru vae reta chenupa chicote pe - mbaeti chepuere opa aipapa. Jeta vese añeñonouca tembipɨɨrɨru pe. Jeta vese amano seri. 24 Cinco vese judío reta chenupa chicote pe. Chenupa ñavo oiporu cheré treinta y nueve vese chicote. 25 Mboapɨ vese iru vae reta chenupa ɨvɨra pe. Metei vese cheapi reta ita pe. Mboapɨ vese buque aja ɨ guasu rupi pɨpe vae oyeca. Metei vese apɨta ɨ guasu pe etei metei pɨtu jare metei ara. 26 Jeta yae aguata opaete que rupi. Ɨ osɨrɨ vae reta aasa yave, chereraja seri. Oporopiaro vae reta oaro che aguataa rupi. Cherentaɨgua reta oyovaicho che ndive. Jae ramiño vi judío mbae vae reta oyovaicho che ndive. Amano seri tenta reta pe jare ñuu pe jare ɨ guasu pe. Jare oporogüɨrovia-raanga vae reta oyovaicho che ndive. 27 Tanta aparavɨquɨ aiporara reve. Jeta vese mbaeti aque cavi, cheñɨmbɨaɨ jare cheuve. Jeta vese oata cheve tembíu, iroɨ cheve jare oata cheve temimonde. 28 Jare iru mbaembae ngaraa amombeu peve vae oyeapo cheve chemboavai vaera. Jare ara ñavo jeta yae añemongueta opaete oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta re. 29 Oime yave quia mbaeti ipɨrata iporogüɨrovia re vae, che vi añemoiru jae ndive chepɨa pe. Oime yave quia iru vae omboavai vae, che vi chepochɨ jese. 30 Peipota yave añemboete vaera, añemboeteta co jocuae mbaembae mbaeti co chepɨrata oicuauca vae re. 31 Tumpa oicuaa mbaeti etei cheapu ai. Jae co ñandeYa Jesús Tu. Opaete vae omboeteta jecuaecuae aveiño. 32 Damasco pe ai yave, Damasco pegua reta juvicha mburuvicha guasu Aretas jee vae pe oyeócuai vae oipota tei chepɨɨ. Jae rambue oyócuai sundaro reta oaro vaera opaete Damasco itaraquera reta. 33 Erei cheiru reta chembogüeyɨ metei canasta pe metei ventana Damasco iquesemba ita pegua vae pe oi vae rupi. Jare jocorai atecuarai Damasco pegua reta juvicha güi, agüɨye vaera chepɨɨ.

2 Corintios 12

1 Peipota añemboete vaera, yepe tei mbaeti co icavi añemboete vaera. Erei tamombeu peve quirai ñandeYa oechauca jare oicuauca cheve mbaembae. 2 Che co jae metei cuimbae Cristo re güɨrovia vae. Catorce año ma ayereraja güire ara ɨvate yae oi vae pe - ara mboapɨa yae chupe vae. Mbaeti aicuaa ojo ra cherete ani mbaeti ra ojo. Tumpaño oicuaa. 3 Jare aicuaa quirai ayereraja paraíso pe, jare joco pe aendu ñee reta mbaeti jupi metei cuimbae oaa vaera vae. Tumpa mbaeti omaeño metei cuimbae re oaa vaera jocuae ñee reta. Mbaeti aicuaa ojo ra cherete ani mbaeti ra ojo. Tumpaño oicuaa. 5 Añemboeteta tei cuae re. Erei ngaraa añemboete. Jaeño añemboeteta co jocuae mbaembae mbaeti co chepɨrata oicuauca vae re. 6 Erei ngaraa chemiari mbaeti iyaracuaa vae imiari rami, yepe tei añemboete. Echa chemiarita tei añete vae re. Erei ngaraa chemiari jese, agüɨye vaera quia chemboete yae jese. Echa aipota iru vae reta oñemongueta vaera mbae ayapo vae oecha vae jare cheporomboe oendu vae reño. 7 Jeta vese ñandeYa oicuauca cheve mbaembae. Jare agüɨye vaera añemboete yae cuae re, ou cheve metei mbaerasɨ chemambeco vaera. Chemambeco metei yuu ñandesoo pe oi vae ñanemambeco rami. Jocuae mbaerasɨ Satanás ombou cheve oiporarauca cheve vaera. 8 Ayerure ñandeYa pe mboapɨ vese cuae mbaerasɨ re, opɨta vaera chegüi. 9 Erei ñandeYa jei cheve corai: “Tamee ndeve chepɨacavi remoaguata vaera. Echa nde mbaeti nepɨrata rambue, chepuere aicuauca quirai tuicha yae co chembaepuere”. Jocorai jei. Jae rambue ayerovia mbaeti chepɨrata rambue. Echa mbaeti chepɨrata rambue, Cristo omee cheve imbaepuere. 10 Añete co, mbaeti chepɨrata. Iru vae reta chereroɨro. Mbaembae oata cheve. Iru vae reta oyapo icavi mbae vae cheve. Yavai yae aico vaera. Erei opaete cuae mbaembae oyeapo cheve yave Cristo pe ayeócuai rambue, ayerovia co. Echa che etei mbaeti chepɨrata yave, ñandeYa chemomɨrata. 11 Ayeapo ma metei mbaeti iyaracuaa vae rami añemboete vaera. Pe reta etei peipota jocorai ayapo vaera. Pe reta chemboeteta tei co. Echa jocuae temimondo tenondegua vae reta pe reta pere chupe vae mbaeti etei jeta oyapo Tumpa pe che ayapo vae güi. Chepuere jae cuae, yepe tei che etei mbaeti co mbae. 12 Añete co, che aicuauca peve quirai che co jae metei temimondo añetete vae pepɨri aico rambueve. Echa aparavɨquɨ chepɨaguasu reve. Ayapo mɨacañɨ reta peicuaa vaera. 13 ¿Maera pa peñemongueta che mbaeti ayapo pepɨte pe iru oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta ipɨte pe ayapo rami? Añete co, mbaeti pemboepɨ cheve jae reta omboepɨ cheve rami.¿Peñemɨro ra cheve cuae re? Jocorai yave, peɨro cheve. 14 Mase, mócoi vese ma apou pepɨri. Jare añave ayupavo ai, aja ye vaera pepɨri. Jare ngaraa aipota pemboepɨ vaera cheve. Echa mbaeti aipota pecorepoti. Pomborɨ vaeraño aipota. Che co jae peru rami. Icavi co tu ñavo oñovatu vaera mbaembae omee vaera imichia reta pe. Mbaeti co yae michia reta pe jae reta oñovatu vaera mbaembae omee vaera tu pe. 15 Chequɨreɨ amongata chembaembae jare chequɨreɨ vi añemongata ayerovia reve chepuere vaera pomborɨ. Yepe tei pe reta mbaeti cheraɨu, erei che poaɨu yae. 16 Erei güɨramoi amogüe vae jeita corai: “Añete co, Pablo mbaeti jei ñandeve ñamboepɨ vaera chupe. Erei jae ipoqui oporombotavɨ vaera. Ñanembotavɨ co”. Güɨramoi jocorai jeita. 17 Mbaeti etei che pombotavɨuca jocuae amondo pepɨri vae reta pe. 18 Amoñera Tito ojo vaera pepɨri, jare amondo jae jupíe iru ñanderɨvɨ. Tito mbaeti etei co pembotavɨ. Jae oyapo Espíritu Santo imbaepuere pe che ayapo vae rami. 19 Güɨramoi peñemongueta quirai añave oremiari corai royeepɨ vaeraño. Erei mbaeti jocorai. Oremiari corai Tumpa jovaque Cristo re rogüɨrovia rambue. Jare opaete royapo pe reta pepɨrata vaera peporogüɨrovia re. Echa ore poaɨu yae. 20 Erei aja ye yave pepɨri, añemongueta güɨramoi aechata mbaeti peico che aipota peico vaera rami, jare güɨramoi jocuae jeco pegua che ayapota pe reta ngaraa peipota ayapo vaera vae. Echa añemongueta güɨramoi peyoacata oyoupi, peñemoagüɨrota oyoe, pepochɨta oyoupe, peñemboyaota oyougüi, peñoangaota, peñemboeteta, jare peñeenguetata oyoupe. 21 Jae ramiño vi añemongueta güɨramoi Tumpa omaeñota cheré chemara vaera peré, aja ye yave pepɨri. Echa güɨramoi chepɨatɨtɨ yaeta jeta pepɨte pe ñogüɨnoi vae mbaeyoa oyapo vae re, mbaeti yave oyerova teco pochɨi vae güi, jare aguasa oyapo vae güi, jare mboquere oyapo vae güi.

2 Corintios 13

1 Mócoi vese ma apou pepɨri. Añave aja yeta pepɨri. Oime yave quia teco oyapo vae, timiari mócoi ani mboapɨ oicuaa cavi jeco regua vae, yaicuaa vaera añete co. 2 Amombeu ma peve taɨcue rupi pepɨri aja yave, jare añave mbaeti pepɨri ai, erei amombeu ye ai peve. Cuae aicuatía opaete mbaeyoa oyapo vae reta pe jare opaete iru reta pe: Che aja ye yave pepɨri, aiporaraucata co iyoa vae reta pe. 3 Jocuae oicuaucata peve quirai Cristo imiari peve che rupi. Echa cuae peipota peicuaa. Jare Cristo mbaeti co ipuere mbae vae rami peré. Echa oicuauca peve imbaepuere. 4 Echa yepe tei Cristo mbaeti mbaepuere güɨnoi vae rami co oyecutu curusu re yave, erei oicove ye Tumpa imbaepuere rupi. Jae ramiño vi ore etei mbaeti mbaepuere rogüɨnoi, erei peicuaata quirai rogüɨnoi tecove ipɨau vae Cristo güi Tumpa imbaepuere rupi. Jae rambue rogüɨnoita co mbaepuere pepɨte pe. 5 Jecuaeño pemae peyee peicuaa vaera pe reta jae ra co oporogüɨrovia vae añetete vae reta. Peicuaa co quirai Jesucristo oico pepɨa pe, pe reta co jae oporogüɨrovia vae añetete vae reta yave. 6 Erei aipota peicuaa vaera ore co jae oporogüɨrovia vae añetete vae reta. 7 Jare royerure Tumpa pe agüɨye vaera peyapo mbae icavi mbae vae. Mbaeti roipota cuae, iru vae reta oñemongueta vaera ore royapo icavi vae. Jaeño roipota pe reta peyapo vaera icavi vae, yepe tei güɨramoi iru vae reta oñemongueta ore mbaeti royapo icavi vae. 8 Echa mbaeti rogüɨnoi mbaepuere royovaicho vaera añete vae ndive. Jaeño orepuere roñemoiru añete vae ndive. 9 Pe reta pepɨrata yave peporogüɨrovia re, ore royerovia, yepe tei peñemongueta ore mbaeti co orepɨrata. Jare cuae re royerure: Tumpa tapemomɨrata yae peporogüɨrovia re. 10 Jae rambue aicuatía peve corai mbaeti pepɨri ai rambueve, agüɨye vaera aiporu mbaepuere ñandeYa omee cheve vae aiporarauca vaera peve pepɨri aja yave. Echa ñandeYa omee cheve jocuae mbaepuere pomborɨ vaera, mbaeti aiporarauca peve vaeraño. 11 Jaeño ma, cherɨvɨ reta. Peyerovia. Peñemomɨrata peporogüɨrovia re. Peñombopɨacatu. Peico cavi pepɨacatu reve metei ramiño. Jare Tumpa etei oita pe ndive. Tumpa ñanderaɨu jare ñanembopɨacatu. 12 Maraetei peyapo oyoupe yave, peñocuava peyoaɨu reve. 13 Opaete oñeñono tee Tumpa peguara vae reta jei peve Tumpa ndiveño pei. 14 ÑandeYa Jesucristo tomee opaete peve ipɨacavi. Tumpa tomee opaete peve iporoaɨu. Espíritu Santo tomee opaete peve yerovia jae oñemoiru pe ndive rambue. Amén.

Gálatas 1

1 Che co jae Pablo. Che co jae Jesucristo jemimondo. Mbaeti ayeparavouca cuimbae reta pe, jare cuimbae reta mbaeti chemondo. ÑandeRu Tumpa jare Jesucristo chemondo. Tumpa omoingove ye Jesucristo güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. 2 Che jare opaete ñanderɨvɨ che ndive ñogüɨnoi vae reta roicuatía cuae tupapire opaete peporogüɨrovia vae Galacia rupi peñemboatɨatɨ vae reta pe. 3 ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. 4 ÑandeYa Jesucristo oñemoeterenga omano vaera ñanembaeyoa reta re, ñanderepɨ vaera teco icavi mbae vae ɨvɨ pegua güi. Echa cuae co jae ñandeRu Tumpa jemimbota. 5 ÑandeRu Tumpa toñemboeteuca jecuaecuae aveiño. Amén. 6 Chepɨacañɨ yae quirai ɨmambae yae peñemombiauca Tumpa güi perovia vaera iru ñee icavi vae. Echa Tumpa peparavo Cristo ipɨacavi rupi. 7 Erei mbaeti tei co iru ñee icavi vae. Jaeño oime amogüe pembojopa vae. Echa jae reta oipota perovia vaera iru ñee icavi vae ñee icavi vae Cristo regua jecovia pe. 8 Erei romombeu ma peve ñee icavi vae. Jare oime yave quia iru ñee icavi vae omombeu peve vae - ore yepe ani metei araɨgua ara güi ou vae yepe - Tumpa toyapo mbae icavi mbae vae chupe. 9 Cuae co tenonde yave roe ma peve. Erei añave amombeu ye peve. Perovia co ñee icavi vae. Oime yave quia iru ñee icavi vae omombeu peve vae, Tumpa toyapo mbae icavi mbae vae chupe. 10 Mbaeti etei aipota ɨvɨ pegua reta chemboete vaera. Aipota Tumpaño chemboeteuca vaera. Mbaeti etei vi aipota ɨvɨ pegua reta oñemongueta cavi vaera checotɨ. Echa aipota yave mona ɨvɨ pegua reta oñemongueta cavi vaera checotɨ, ngaraa tei ayeócuai Cristo pe. 11 Erei aipota peicuaa vaera, cherɨvɨ reta, cuae: Cuae ñee icavi vae che amombeu vae mbaeti co ou cuimbae güi. 12 Echa mbaeti metei ave cuimbae omombeu cheve. Mbaeti etei añemboe jese cuimbae güi ave. Jaeño Jesucristo oicuauca cheve. 13 Pe reta peicuaa ma quirai judío reta iporomboe re che aicose. Echa ayapose jeta yae mbae icavi mbae vae Tumpa oiparavo vae reta cotɨ, jare aipota tei amboai. 14 Jare judío reta iporomboe re cheratangatu yae jeta cherentaɨgua cheaveigua reta güi. Echa cheratangatu yae chetenondegua reta jeco reta re. 15 Erei Tumpa cheñono tee iyeupeguara ndei chesɨ güi aa mbove, jare cheparavo ipɨacavi jeco pegua. Jare jae oipota ma yave, 16 oicuauca Taɨ cheve, che amombeu vaera judío mbae vae reta pe. Cuae oyeapo yave, mbaeti chemiari jese quia ndive. 17 Mbaeti vi aja Jerusalén pe Tumpa jemimondo tenonde Tumpa omondo chegüi vae reta ñogüɨnoia pe. Erei aja Arabia pe, jare joco güi ayu ye Damasco pe. 18 Cuae jaɨcue rupi, mboapɨ año oasa ma yave, aja Jerusalén pe chemiari vaera Pedro ndive, jare apɨta jae ndive quince ara. 19 Erei mbaeti aecha metei ave iru temimondo. Jaeño aecha Jacobo - jae co ñandeYa tɨvɨ. 20 Mase, cuae aicuatía peve vae añete vae co. Tumpa oicuaa catu añete vae co. 21 Cuae jaɨcue rupi aja tenta Siria jare Cilicia pegua reta pe. 22 Jare Cristo re güɨrovia vae Judea pe oñemboatɨatɨ vae reta mbaeti checuaa, mbaeti cherecha rambue. 23 Jaeño jae reta oendu jei corai: “Jocuae cuimbae icavi mbae vae oyapose ñandeve vae añave omombeu mborogüɨrovia tenonde yave oipota tei omboai vae”. Jocorai oendu jei. 24 Jare omboete reta Tumpa chereco pegua.

Gálatas 2

1 Cuae jaɨcue rupi, catorce año oasa ma yave, aja ye Jerusalén pe Bernabé ndive, jare araja Tito vi. 2 Jare aja Tumpa oicuauca cheve aja vaera rambue, jare amombeu cavi chupe reta jocuae ñee icavi vae amombeu judío mbae vae reta pe vae. Erei amombeu rani itenondegua reta peño. Echa aipota añomomiari cavi jae reta ndive, jae reta oicuaa cavi vaera jocuae jecuaeño amombeu vae. 3 Jare mbaeti quia ipuere omocircuncidauca Tito che ndive oi vae, yepe tei jae griego co, 4 jare yepe tei amogüe mbaeti añetete oporogüɨrovia vae reta oique vɨari orepɨte pe. Echa oipota oecha vɨari quirai ra roico. Echa oicuaa reta ore romombeu co quirai Cristo Jesús oreyora ma mboroócuai güi. Echa oipota tei roico ye vaera mboroócuai re. 5 Erei mbaeti etei roñemaeño chupe reta. Echa roipota jecuaeño penoi vaera ñee icavi vae añetete vae. 6 Erei itenondegua oñemboeteuca echa vae reta mbaeti etei mbae ipuere omoiru ñee amombeu vae ndive. Yepe tei tenonde yave oñemboeteuca reta co, erei jocuae mbaeti mbae oipota jei cheve. Echa Tumpa mbaeti oaɨu metei vaeño iru vae güi. 7 Erei jae reta oicuaa ma Tumpa omee co cheve amombeu vaera ñee icavi vae judío mbae vae reta pegua, Pedro pe omombeu vaera ñee icavi vae judío reta pegua omee rami. 8 Echa Cristo omondo Pedro oico vaera jemimondora judío reta pegua. Jae ramiño vi jae chemondo aico vaera jemimondora judío mbae vae reta pegua. 9 Jae rambue oicuaa reta ma yave quirai Tumpa omee cheve ipɨacavi, Jacobo, Cefas, jare Juan - jae reta co itenondegua echa vae reta - chepopɨɨ jare vi oipopɨɨ Bernabé, oicuauca vaera roñomoicavi ma co, jare ore rojo vaera judío mbae vae reta pe, jare jae reta yogüɨraja vaera judío reta pe. 10 Jaeño oyerure reta oreve oremaendúa vaera paravete vae ipɨte pe ñogüɨnoi vae reta re. Erei che etei aipota yae ayapo jocorai. 11 Erei Pedro ou yave Antioquía pe, jae jóvai ayovaicho jae ndive, teco güɨnoi rambue. 12 Echa ndei amogüe judío reta Jacobo güi yogüeru mbove, Pedro ocaruñoi judío mbae vae reta ndive. Erei yogüeru ma yave, Pedro mbaeti ma ocaru judío mbae vae reta ndive, jare mbaeti ma opou ipɨri. Echa oquɨye judío reta güi. 13 Jayave iru judío reta vi oñemboe Pedro jeco re, jare oyapo reta jae oyapo rami. Jae rambue Bernabé vi oñemaeño chupe reta, oyapo vaera jae reta jeco rami. 14 Erei aecha yave mbaeti oyapo jupi añete vae ñee icavi vae pegua rupi, che jae Pedro pe opaete vae jovaque: “Yepe tei nde co jae metei judío, erei reico judío mbae vae reta yogüɨreco rami, mbaeti judío reta yogüɨreco rami. Jae rambue ¿maera pa reipota judío mbae vae reta yogüɨreco vaera judío reta yogüɨreco rami?” Jocorai jae chupe. 15 Ore mbaeti etei co judío mbae vae reta - mbaeyoa pegua roe chupe vae. Erei yepe tei ore co jae judío reta etei, 16 roicuaa ngaraa quia ipuere oñembojupiuca mboroócuai jeigüe re oyapo vae rupi. Jaeño ipuere oñembojupiuca güɨrovia yave Jesucristo re. Jae rambue ore vi rogüɨrovia ma Jesucristo re roñembojupiuca vaera mborogüɨrovia Cristo re rogüɨnoi vae rupi, mbaeti mboroócuai jeigüe re royapo vae rupi. Echa ngaraa quia oñembojupiuca mboroócuai jeigüe re oyapo vae rupi. 17 Jare roipota yave roñembojupiuca Cristo re, ore vi royecuaa mbaeyoa pegua reta. Erei yepe tei royecuaa corai, erei Cristo mbaeti etei co oreapo mbaeyoa pegua retara. 18 Echa aipota yave ayapo ye jocuae amboaigüe vae, añete co che ayeapo mbaeyoa peguara. 19 Mboroócuai jeigüe rupi amano ma co. Jae rambue añave che co jae metei omano ma mboroócuai cotɨ vae rami. Jare jae rambue añave chepuere ayeócuai Tumpa pe. 20 Cristo omano curusu re yave, che amano vi jae ndive. Jae rambue mbaeti ma aicove, jaeño Cristo oicove chepɨa pe. Jare cuae ɨvɨ pe aico rambueve, aico co mborogüɨrovia Tumpa Taɨ re anoi vae re. Echa jae cheraɨu, jare oñemoeterenga omano vaera cheré. 21 Mbaeti aroɨro Tumpa ipɨacavi. Echa mboroócuai jeigüe re yayapo vae rupi ñandepuere ñañembojupi yave mona, Cristo omanoiñota tei.

Gálatas 3

1 Galacia pegua reta, pe reta co jae iyaracuaa mbae vae reta rami. ¿Quia pa pembotavɨ, agüɨye vaera perovia añete vae? Echa perovaque etei amombeu cavi ma quirai Jesucristo oyecutu curusu re. 2 Cuaeño aipota pemombeu vaera cheve: ¿Pemboresive pa Espíritu Santo mboroócuai jeigüe re peyapo vae rupi, ani ñee icavi vae peendu yave peporogüɨrovia rambue? 3 ¿Mbaeti etei pa co pearacuaa? Pe reta pemboɨpɨ Espíritu Santo rupi. ¿Peñemomɨratata pa pe retaiño pepuere peyapo vae rupi? 4 ¿Peiporaraiño ma pa jeta mbaembae? Mbae mona agüɨye peiporaraiño. 5 Tumpa omee peve Espíritu Santo, jare oyapo mɨacañɨ reta pepɨte pe. ¿Oyapo pa cuae mbaembae mboroócuai jeigüe re peyapo vae rupi, ani ñee icavi vae peendu yave peporogüɨrovia rambue? 6 Jocorai vi Abraham güɨrovia Tumpa, jare Tumpa ombojupi iporogüɨrovia jeco pegua. 7 Jae rambue peicuaa co cuae: Mborogüɨrovia güɨnoi vae reta co jae Abraham taɨ reta rami. 8 Tumpa iñee pe oyecuatía oi ñee icavi vae Tumpa omombeu Abraham pe vae. Tumpa omombeu chupe ndei oyeapo mbove. Echa jei Abraham pe corai: “Nde rupi opaete tenta ɨvɨ pegua reta amovendiseta.” Jocorai jei chupe. Echa Tumpa oicuaa ndei oyeapo mbove quirai ombojupita judío mbae vae reta iporogüɨrovia jeco pegua. 9 Jae rambue Tumpa añave omovendise mborogüɨrovia güɨnoi vae reta, Abraham omovendise rami. Echa Abraham vi güɨnoi mborogüɨrovia. 10 Opaete oipota oñembojupi mboroócuai jeigüe re oyapo vae rupi vae reta jecuaeño teco güɨnoi. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Toñemboeco toi jocuae mbaeti jecuaeño oyapo opaete oyecuatía oi mboroócuai itupapire pe vae”. Jocorai oyecuatía oi. 11 Echa ñandepuere yaicuaa quirai mbaeti metei ave ipuere oñembojupi Tumpa jovaque mboroócuai jeigüe re oyapo vae rupi. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Tumpa ombojupi vae güɨnoita tecove oporogüɨrovia rambue”. Jocorai oyecuatía oi. 12 Jare mboroócuai mbaeti co mborogüɨrovia pegua. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi mboroócuai re corai: “Oime yave quia cuaecuae oyapo vae, oicota oyapo rambue”. Jocorai oyecuatía oi. 13 Mboroócuai ñanemboecose. Erei Cristo ñanderepɨ ma chugüi. Echa jae oñemboecouca ñanderecovia pe. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Teco güɨnoi jocuae oyecutu ɨvɨra re vae”. Jocorai oyecuatía oi. 14 Jare cuae oyeapo Cristo pe, Tumpa omovendise vaera Cristo Jesús rupi judío mbae vae reta, omovendise Abraham rami, jare ñande ñanoi vaera Espíritu Tumpa güɨrocuavee vae ñandeporogüɨrovia jeco pegua. 15 Cherɨvɨ reta, tachemiari peve cuae ɨvɨ pe mbae oyeapo vae re. Ɨvɨ pegua reta metei morogüɨrocuavee oyapo yave oyoupe, yepe tei ɨvɨ pegua retaño co, ngaraa quia ipuere omboai, jare ngaraa quia ipuere mbae omoiru jae ndive. 16 Corai vi Tumpa güɨrocuavee mbaembae Abraham jare iñemoña pe. Tumpa mbaeti imiari iñemoña reta re. Echa jocorai yave mona, oipotata tei jei jeta vae. Erei imiari iñemoña re. Echa cuae oipota jei metei vae. Jare jocuae metei vae Cristo co. 17 Jae rambue che jae peve cuae: Tumpa tenonde yave oyapo metei morogüɨrocuavee Abraham pe, jare oicuauca chupe añetete vae co. Jayave cuatrocientos treinta año oasa ma yave ramo, Tumpa omombeu mboroócuai. Jae rambue mboroócuai mbaeti ipuere omboai morogüɨrocuavee. Echa omboai yave mona, Tumpa ngaraa tei oyapo güɨrocuavee oyapota vae. 18 Echa mboroócuai re yave mona Abraham güɨnoita Tumpa jei omeeta chupe vae, ngaraa tei güɨnoi morogüɨrocuavee re. Erei Tumpa jei omeeta co Abraham pe morogüɨrocuavee re. 19 Jayave ¿maera pa oñemee mboroócuai? Oñemoiru co mbaeyoa reta jeco pegua, jocuae Abraham iñemoña Tumpa oyapo morogüɨrocuavee chupe vae ou regua. Jare Tumpa oicuauca mboroócuai Moisés pe araɨgua reta rupi, Moisés oicuauca-yoapɨ ye vaera Israel pegua reta pe. 20 Jare oicuauca-yoapɨ ye vae oi mócoi vae ipau pe, oicuauca-yoapɨ ye vaera metei vae güi iru vae pe. Erei Tumpa co jae meteiño. 21 Erei mboroócuai mbaeti etei co oyovaicho Tumpa güɨrocuavee vae ndive. Echa tecove oñemee yave mona mboroócuai Tumpa oicuauca vae re, añetete co mboroócuai oporombojupita tei. 22 Erei Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae oicuauca opaete vae iyoa co, morogüɨrocuavee oñemee vaera mborogüɨrovia Jesucristo re güɨnoi vae reta pe. 23 Erei ndei rogüɨrovia Jesucristo re mbove, mboroócuai güɨnoise mbaepuere oreré, metei tembipɨɨrɨru iñangarecoa mbaepuere güɨnoi tembipɨɨ reta re rami. Jare mboroócuai güɨnoise mbaepuere oreré, Tumpa oicuauca regua rogüɨrovia vaera Jesucristo re. 24 Jae rambue mboroócuai oreangarecoa rami vi co. Jae oñangarecose oreré, Cristo ou regua orembojupiuca vaera mborogüɨrovia rupi. 25 Erei mbaeti ma mbaepuere güɨnoi oreré jocuae oñangarecose oreré vae. Echa rogüɨrovia ma Cristo re. 26 Jare opaete pe reta vi Tumpa taɨ reta co mborogüɨrovia Cristo Jesús re penoi vae rupi. 27 Echa opaete pe reta peñembobautizauca ma peyeapo vaera Cristo jete peguara. Jae rambue pe reta peyeapo ma metei ramiño Cristo ndive. 28 Cristo Jesús re mbaeti oyoavɨ oyoupi judío jare judío mbae vae, oyeócuai vae jare mbaeti oyeócuai vae, cuimbae jare cuña. Echa Cristo Jesús re opaete pe reta metei ramiño co. 29 Jare pe reta co jae Abraham iñemoña reta rami. Echa pe reta co jae Cristo imbae. Jae rambue pembae co jae Tumpa güɨrocuavee vae.

Gálatas 4

1 Erei che jae peve cuae: Metei cuimbae omano yave, taɨ güɨnoita tu imbaembaegüe vae michia oico rambueve, oyovaque metei oyeócuai vae ndive, yepe tei opaete mbaembae imbae ma co. 2 Echa omboe vae reta jare oñangareco jese vae reta güɨnoi mbaepuere jese jare imbaembae re, jae oupitɨ regua iaño tu amɨri ndei omano mbove omombeu vae. 3 Jae ramiño vi tenonde yave moromboe ɨvɨ pegua mbaepuere güɨnoi oreré. Echa jayave roicose jocuae michia rami. 4 Erei ou ma ovae yave ara, Tumpa ombou Taɨ. Jae oa cuña güi, jare mboroócuai güɨnoi mbaepuere jese, 5 jae ipuere vaera oepɨ mboroócuai güɨnoi mbaepuere jese vae reta, ore orepuere vaera royeapo Tumpa taɨ retara. 6 Jare taɨ reta ma pe reta vi peico rambue, Tumpa ombou pepɨa pe Taɨ iEspíritu. Jae jei: “CheRu, cheRu”. 7 Jae rambue pe reta mbaeti ma tembiócuai reta. Pe reta co jae Tumpa taɨ reta. Jare taɨ reta ma peico rambue, Tumpa güɨrocuavee vae pembae co Cristo rupi. 8 Añete co, tenonde yave mbaeti peicuaa Tumpa yave, peyeocuaise tumpa-raanga reta pe. Jae reta mbaeti etei tecove güɨnoi. 9 Erei añave peicuaa ma Tumpa, ani rambue, Tumpa pecuaa ma. Jae rambue ¿maera pa peipota perovia ye moromboe ɨvɨ pegua reta? Echa mbaeti güɨnoi mbaepuere pemborɨ vaera. ¿Maera pa peipota güɨnoi vaera mbaepuere peré? 10 Echa peñangareco pei ara reta re, yasɨ reta re, arete reta iara reta re, jare año reta re. 11 Chepɨatɨtɨ yae peré. Echa añemongueta güɨramoi aparavɨquɨiño ma pepɨte pe. 12 Cherɨvɨ reta, pomoñera peyapo vaera che ayapo rami. Echa che ayeapo peirura. Mbaeti etei mbae icavi mbae vae peyapo checotɨ. 13 Echa pe reta peicuaa co quirai chembaerasɨ jeco pegua tenonde yave amombeu peve ñee icavi vae. 14 Jare yepe tei chembaerasɨ, erei mbaeti chereroɨro jare mbaeti chemotareɨ. Echa pe reta chemboresive cavi. Metei araɨgua Tumpa güi ou yave mona pepɨri, pemboresiveta tei jocorai. Jare Cristo Jesús ou yave mona pepɨri, pemboresiveta tei jocorai. 15 ¿Maera pa mbaeti ma penoi jocuae yerovia penoise vae? Echa chepuere amombeu peregua cuae: Pepuere yave mona, peequita tei peresa peyeugüi, pemee vaera cheve. 16 Che amombeu peve añete vae. Cuae mbaeti etei oipota jei añemboyovaicho ma pe ndive. 17 Jocuae pembojopa vae reta jatangatu yae peré, erei mbaeti icavi peveguara. Echa oipota pemombia oregüi, pe reta peratangatu vaera jese reta. 18 Erei icavi jecuaeño peratangatu vaera icavi vae re - mbaeti pepɨri ai yaveño. 19 Cherɨvɨ reta, metei cuña oiporara imembɨ oata yave vae rami che aiporara ye ma ai Cristo jecove oyecuaa vaera peré. 20 Aipota tei ai vaera pe reta ndive añave, jare mbaeti tei aipota chemiari vaera peve corai. Echa chepɨacañɨ yae peré. 21 Pe reta peipota mboroócuai güɨnoi vaera mbaepuere peré. Pemombeu cheve, ¿mbaeti pa peicuaa mboroócuai pe oyecuatía oi vae? 22 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae omombeu quirai Abraham mócoi taɨ güɨnoi. Metei taɨ cuña oyeócuai vae imembɨ co, jare iru taɨ cuña mbaeti oyeócuai vae imembɨ co. 23 Jare jocuae oyeócuai vae imembɨ oñemoña cuimbae jemimbota jeco peguaño. Erei jocuae mbaeti oyeócuai vae imembɨ oñemoña Tumpa güɨrocuavee rambue. 24 Jare cuae co metei jaanga. Echa cuae cuña reta oñemojaanga jocuae mócoi morogüɨrocuavee re. Metei morogüɨrocuavee co jae ɨvɨtɨ Sinaí jee vae re oñemee vae. Cuae morogüɨrocuavee pegua reta co jocuae oa oyeócuai vaera vae reta rami. Echa jocorai vi co Agar imembɨ. 25 Echa cuae Agar oñemojaanga ɨvɨtɨ Sinaí Arabia pegua re, jare oñemojaanga vi tenta Jerusalén cuae ɨvɨ pe oi vae re. Echa jocuae tenta Jerusalén jare Jerusalén pegua reta tembiócuai reta rami co. 26 Erei jocuae Jerusalén ara pe oi vae mbaeti co oyeócuai vae reta rami. Echa jae ñandesɨ rami co. 27 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Nde mbaeti nemembɨ. Erei eyerovia, yepe tei mbaeti etei ndepuere renoi nemembɨra. Nde mbaeti etei nemembɨrasɨ. Erei esapúcai reyerovia reve. Echa cuña mbaeti ime güɨnoi vae güɨnoita jeta yae imembɨ cuña ime güɨnoi vae güi. Jocorai oyecuatía oi. 28 Cherɨvɨ reta, Isaac oa Tumpa güɨrocuavee rambue. Jae ramiño vi ñande ñanoi tecove Tumpa güɨrocuavee vae jeco pegua. 29 Erei jocuae cuimbae jemimbota jeco peguaño oñemoña vae oyapo icavi mbae vae jocuae Espíritu Santo imbaepuere rupi oñemoña vae pe. Jae ramiño vi añave oyeapo ñandeve jocorai. 30 Erei ¿mbae pa jei Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae? Jei corai: “Emombo cuña oyeócuai vae jare imembɨ. Echa cuña oyeócuai vae imembɨ ngaraa güɨnoi Abraham imbaembae. Jaeño cuña mbaeti oyeócuai vae imembɨ güɨnoita Abraham imbaembae”. Jocorai jei. 31 Jae rambue, cherɨvɨ reta, ñande mbaeti co jocuae cuña oyeócuai vae imembɨ rami. Ñande co jae jocuae cuña mbaeti oyeócuai vae imembɨ rami.

Gálatas 5

1 Yayeyora ma. Echa Cristo ñandeyora ma. Jae rambue jecuaeño peipota yae peico oyeyora vae reta rami. Agüɨye ye mo peipota peico mbaeti oyeyora vae reta rami. 2 Mase, che jae peve, peñemocircuncidauca yave, pe reta co jae mbaeti etei oyeyorauca Cristo pe vae rami. 3 Amombeu ye opaete peñemocircuncidauca vae pe, cuae peyapo vae oipota jei peyapota co opaete mboroócuai jeigüe. 4 Jare cuae oipota jei mbaeti ma peipota Cristo pembojupi vaera. Echa peipota tei peñembojupi mboroócuai jeigüe re peyapo vae rupi. Mbaeti ma peipota peñembojupi mbɨacavi rupi. 5 Echa ñande yarovia Tumpa ñanembojupi ñandeporogüɨrovia rupi. Jare Espíritu Santo ñanemborɨ corai yarovia vaera. 6 Echa Cristo Jesús re yarovia yave, ñañemocircuncidauca yave mbaeti co mbae, jare mbaeti yave ñañemocircuncidauca mbaeti co mbae. Jaeño icavi Tumpa pe ñanoi yave jocuae mborogüɨrovia omee ñandeve mboroaɨu iru vae reta cotɨ vae. 7 Tenonde voi peguata cavi co Tumpa cotɨ. ¿Quia pa pemboavai, agüɨye vaera perovia añete vae? 8 Echa Tumpa peparavo ma jare omee peve aracuaa, erei cuae iru aracuaa mbaeti ou Tumpa güi. 9 Mbovɨño levadura oñemoai opaete mbɨyape rupi. 10 ÑandeYa omee ma cheve mbɨacatu peré, quirai pe reta peñemonguetata che añemongueta rami. Mbaeti aicuaa quia ra co jae pemboavai vae. Erei Tumpa oiporaraucata co chupe. 11 Cherɨvɨ reta, mbaeti etei che amombeu iru vae reta pe oñemocircuncidauca vaera. Echa cherovaicho reta oyapo icavi mbae vae cheve mbaeti amombeu rambue. Echa jocuae amombeu yave, ngaraa tei quia chereroɨro Cristo icurusu regua amombeu vae jeco pegua. 12 Mbae mona oyeasɨa reta jocuae pemambeco vae reta. 13 Añete co, cherɨvɨ reta, Tumpa peparavo peico vaera oyeyora vae reta rami. Erei agüɨye peré peyeupe: “Tumpa ñandeyora ma. Jae rambue ñandepuere yayapo oipotagüe ñaneremimbota reño”. Agüɨye peré jocorai. Erei peyeócuai oyoupe, peyoaɨu rambue. 14 Echa opaete mboroócuai oyovaque cuae ndive: “Eaɨu iru vae nde reyeaɨu rami”. 15 Erei peñoraro yave oyoupi, güɨramoi peñomotareɨta. 16 Jae rambue che jae peve cuae: Peico Espíritu Santo jemimbota re, agüɨye vaera peico peremimbota reño. 17 Echa peremimbotaiño oyoavɨ Espíritu Santo jemimbota güi, jare Espíritu Santo jemimbota oyoavɨ peremimbotaiño güi. Mócoi reve oyoavɨ oyougüi. Jae rambue mbaeti pepuere peyapo peipota peyapo vae. 18 Erei peico yave Espíritu Santo jemimbota re, mboroócuai mbaeti etei mbaepuere güɨnoi peré. 19 Jare jocuae mbaeyoa reta ñaneremimbota reño yaico yave yayapo vae icañɨmbaa co. Echa yayapo corai: Ñañuvanga menda re. Yayapo aguasa. Ñañemongueta icavi mbae vae re. Ñanemboquere. 20 Ñamboete tumpa-raanga reta. Yayapo paye reta. Yayovaicho iru vae reta ndive. Ñaneñeengueta iru vae reta pe. Ñañemoagüɨro iru vae reta re. Ñandepochɨ iru vae reta pe. Yaipota mbaembae ñandeyeupeguaraño. Ñañemboyao iru vae reta güi. Yarovia moromboe mbaeti añete vae. 21 Yaipota iru vae reta imbaembae. Yaporoyuca. Yasavaɨpo. Yacau. Jare iru cuae nunga icavi mbae vae yayapo. Echa amombeu ma peve quirai cuae nunga icavi mbae vae jecuaeño oyapo vae reta ngaraa yogüɨreco Tumpa iporoocuaia pe. Jare añave amombeu ye peve. 22 Erei Espíritu Santo omee ñandeve mboroaɨu, yerovia, mbɨacatu, mbɨaguasu, mbɨacavi, mborogüɨrovia, 23 jare ñemomichi. Yayapo icavi vae jare ñañeandu. Cuae reta re mbaeti etei co ipuere mboroócuai. 24 Jare Cristo imbae reta omboai ma jemimbotaiño. Echa mbaeti ma oipota tenonde yave oaɨu jare oipota jemimbota reño vae. 25 Echa Espíritu Santo omee ñandeve tecove ipɨau vae. Jae rambue yaico Espíritu Santo jemimbota re. 26 Agüɨye yaipota iru vae reta ñanemboete vaera. Agüɨye yayovaicho oyoupi. Agüɨye ñañemoagüɨro oyoe.

Gálatas 6

1 Cherɨvɨ reta, oime yave quia oyepocouca mbae icavi mbae vae oyapo yave vae, pe reta peguata cavi Tumpa cotɨ vae pemoicavi peñemomichi reve. Peñemongueta peyee. Echa güɨramoi aña guasu imiarita peve vi oyapouca vaera peve mbae icavi mbae vae. 2 Peñomborɨmborɨ, voɨta ipoɨ vae reta peñomborɨmborɨ pevoɨ vaera rami. Echa jocorai peyapo yave, peyapota co Cristo iporoócuai. 3 Erei oime yave quia oñemboete vae, oñembotavɨ co. Echa jae mbaeti co mbae. 4 Erei metei ñavo toñemboe quirai ipuere oicuaa icavi ra mbaravɨquɨ oyapo vae. Jayave mbaravɨquɨ icavi vae oyapo yave, ipuereta oyerovia jese iyee. Ngaraa oipota iru vae reta omboyerovia vaera jese. 5 Echa metei ñavo toyapo iparavɨquɨ ae, yepe tei yavai chupe metei voɨta ipoɨ vae rami. 6 Tumpa iñee re oñemboe vae tomee mbaembae güɨnoi vae güi oporomboe vae pe. 7 Agüɨye peñembotavɨ. Mbaeti pepuere pembotavɨ Tumpa. Echa Tumpa omeeta metei ñavo pe metei ñavo oyapo vae rupi. 8 Oime yave quia oico jemimbota reño vae, Tumpa ngaraa omee chupe mbae icavi vae. Erei oime yave quia oico Espíritu Santo jemimbota re vae, Tumpa omeeta chupe tecove opa mbae vae Espíritu Santo rupi. 9 Jare agüɨye ñandecuérai icavi vae yayapo vae güi. Echa Tumpa omboecoviata ñandeve, mbaeti yave ñandecuérai. 10 Jae rambue ñandepuere yave, yayapo icavi vae opaete vae pe. Icavi yae co yayapo vaera icavi vae oporogüɨrovia vae reta pe. 11 Mase, tuicha co cuae cuatía reta chepo pe etei aicuatía peve vae. 12 Oipota oñemboeteuca iru vae reta pe vae reta oipota yae peñemocircuncidauca vaera, agüɨye vaera iru vae reta oyapo icavi mbae vae chupe reta Cristo icurusu jeco pegua. 13 Erei jae reta etei mbaeti oyapo mboroócuai jeigüe, yepe tei oñemocircuncidauca reta. Erei oipota pe reta peñemocircuncidauca vaera, jae reta oyerovia yae vaera iru vae reta jovaque, jocorai peyapo yave. 14 Erei ñandeYa Jesucristo icurusu reño ayeroviata iru vae reta jóvai. Jesucristo re arovia rambue, opaete mbaembae oporoguɨrovia mbae vae reta oeca vae mbaeti co mbae cheve. Metei cuimbae oyecutu curusu re vae omano mbaembae ɨvɨ pegua güi. Jae ramiño vi che mbaeti ma aeca mbaembae ɨvɨ pegua. 15 Echa Cristo Jesús re yarovia yave, ñañemocircuncidauca yave mbaeti co mbae, jare mbaeti yave ñañemocircuncidauca mbaeti co mbae. Jaeño icavi Tumpa pe ñanoi vaera tecove ipɨau vae. 16 Jare opaete cuae tecove ipɨau vae re yogüɨreco vae pe tomee Tumpa mbɨacatu jare mboroparareco. Tomee vi Israel pegua Tumpa imbae vae reta pe. 17 Añave güive agüɨye quia tachemambeco. Echa cherete re oyecuaa chepere reta. Cuae anoi ñandeYa Jesús pe ayeócuai rambue. 18 Cherɨvɨ reta, ñandeYa Jesucristo ipɨacavi toi pe ndive. Amén.

Efesios 1

1 Che co jae Pablo. Che co jae Jesucristo jemimondo Tumpa jemimbota rupi. Aicuatía cuae tupapire Efeso pe peico vae pe. Tumpa peñono tee iyeupeguara, jare peyeócuai cavi Cristo Jesús pe. 2 ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. 3 Ñamboete Tumpa. Jae co ñandeYa Jesucristo Tu. Tumpa omee ñandeve jeta mbaembae icavi vae ara pegua Espíritu Santo rupi, Cristo re yarovia rambue. 4 Echa ndei ɨvɨ oyeapo mbove, Tumpa ñandeparavo, ñande ñai vaera Cristo imbaera. Cuae oyapo, ñaneñono tee vaera iyeupeguara, jare ñanembojupi vaera jae jovaque. 5 Tumpa ñanderaɨu. Jae rambue tenonde yave ñandeparavo yayeapo vaera taɨ retara Jesucristo rupi. Echa cuae iquɨreɨ yae oyapo jae jemimbota rupi. 6 Jare cuae oyapo, ñamboete vaera ipɨacavi tuicha vae jeco pegua. Tumpa ipɨacavi yae ñandeve Taɨ oaɨu yae vae rupi. 7 Jesucristo ñanderepɨ ma. Echa omano ñanderé. Jae rambue Tumpa iñɨro ñandeve ñanembaeyoa reta re. Echa jae ipɨacavi tuicha yae co. 8 Tumpa iyaracuaa catu jare opaete oicuaa. Jae rambue ipɨacavi yae ñandeve. 9 Tenonde yave mbaeti oicuauca iquɨreɨ oyapo vae. Erei añave oicuauca ñandeve iquɨreɨ oyapo vae. Cuae oyapo jemimbota ae rupi. 10 Cuae co Tumpa iquɨreɨ oyapo vae: Omboatɨta opaete mbaembae oyeapogüe vae, Cristo oi vaera iYara - opaete mbaembae ara pe ñogüɨnoi vae, jare opaete mbaembae ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae. Cuae Tumpa oyapota ara iyapɨ yave. 11 Tenonde yave Tumpa ñandeparavo ñanoi vaera jae omeeta ñandeve vae. Jae ñandeparavo, ñande ñai vaera Cristo imbaera. Jare Tumpa cuae oyapo iquɨreɨ rambue. Echa jae oyapo opaete mbaembae jae jemimbota rupi. 12 Cuae Tumpa oyapo oñemboeteuca vaera iru vae reta pe ore reta rupi. Echa ore rani rogüɨrovia Cristo re. 13 Jare pe reta vi perovia Cristo re, peendu yave ñee añete vae. Echa jocuae ñee icavi vae omombeu peve quirai peñemboasauca vaera. Jare perovia Cristo re yave, Tumpa omee peve Espíritu Santo, oicuauca vaera pe reta jae imbae co. Echa Tumpa güɨrocuavee omee vaera Espíritu Santo. 14 Tumpa omee ñandeve Espíritu Santo, oicuauca vaera ñanoita opaete Tumpa omeeta ñandeve vae. Cuae Tumpa omeeta ñandeve ñanderepɨ ete yave. Ñande co jae imbae. Jare Tumpa cuae oyapo yave, oñemboeteucata co cuae jeco pegua. 15 Jae rambue che aicuaa güive quirai pe reta perovia ñandeYa Jesús re, jare quirai peaɨu opaete Tumpa oñono tee iyeupeguara vae reta, 16 jecuaeñoi amee yasoropai Tumpa pe peré, jare jecuaeñoi chemaendúa peré, ayerure Tumpa pe yave. 17 Tumpa tomee peve aracuaa Espíritu Santo rupi, jare toicuauca peve mbaembae, peicuaa cavi vaera Tumpa regua. Tumpa co jae ñandeYa Jesucristo oicuauca ñandeve vae. Jae co ñandeRu oñemboeteuca vae. 18 Tumpa tomee peve aracuaa, peicuaa vaera quirai pepuere pearo peyerovia reve. Echa jae peparavo cuaera. Tumpa toicuauca vi peve quirai oñemboeteuca yaeta opaete vae pe omeeta ñandeve vae jeco pegua. Echa jae ñaneñono tee iyeupeguara. 19 Tumpa toicuauca vi peve quirai tuicha yae imbaepuere ñanemborɨ vaera. Echa ñande yarovia Cristo re. Tumpa oicuauca ma tuicha yae co cuae imbaepuere. 20 Echa cuae imbaepuere rupi Tumpa omoingove ye Cristo güeru omanogüe vae reta ipɨte güi, jare omee chupe oguapɨ vaera iyacatu cotɨ ara pe. 21 Cristo imbaepuere tuicha yae opaete mburuvicha reta ara pegua jare ɨvɨ pegua jare oipotagüe mbaepuere güɨnoi vae imbaepuere güi. Cristo imbaepuere tuicha yae opaete cuae ara reta pe mbaepuere güɨnoi vae reta jare opaete ara reta outa vae pe mbaepuere güɨnoita vae reta imbaepuere güi. 22 Echa Tumpa omee Cristo pe oico vaera opaete vae iYara. Omee vi chupe oico vaera oporogüɨrovia vae reta iYara. 23 Echa oporogüɨrovia vae reta Cristo jete co. Jae rambue oporogüɨrovia vae reta jare Cristo meteiño co. Jare Tumpa omee opaete mbaembae Cristo pe.

Efesios 2

1 Jare Tumpa omee ma peve tecove ipɨau vae. Echa tenonde yave mbaeti penoi tecove ipɨau vae pereco icavi mbae vae jare pembaeyoa reta jeco pegua. 2 Jare jocuae jeco pegua jecuaeño peyapose icavi mbae vae oporogüɨrovia mbae vae reta jeco rami. Echa jocorai oipota peyapo vaera jocuae mburuvicha icavi mbae vae mbaeti ñandepuere yaecha vae - jae co jocuae aña guasu oporogüɨrovia mbae vae reta ipɨa pe oparavɨquɨ oi vae. Jocorai oparavɨquɨ, agüɨye vaera jae reta oyapo Tumpa jeigüe. 3 Tenonde yave opaete ñande vi yaico ñaneremimbota reño jae reta rami. Echa yaicose ñanderete jare ñaneñemongueta oipota vae re. Jae rambue Tumpa pochɨse ñandeve, opaete iru vae reta pe pochɨ rami. Echa ñande vi ɨvɨ pegua reta co jae reta rami. 4 Erei Tumpa ñandeparareco yae, jare ñanderaɨu yae. 5 Jae rambue omee ñandeve tecove opa mbae vae yaico vaera Cristo ndive, yepe tei tenonde yave mbaeti ñanoi tecove opa mbae vae ñanembaeyoa reta jeco pegua. Tumpa ñanemboasa ipɨacavi jeco pegua. 6 Tumpa omoingove ye Cristo Jesús güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae ramiño vi omee ñandeve tecove opa mbae vae Cristo Jesús ndive, jare ñandeapo meteiño Cristo Jesús ndive. 7 Cuae oyapo, oicuauca vaera ara reta outa vae pe quirai tuicha yae co ipɨacavi. Cuae ipɨacavi oicuauca ma ñandeve Cristo Jesús rupi. 8 Echa Tumpa ñanemboasa ipɨacavi jeco pegua, yaporogüɨrovia rambue. Ñande mbaeti etei ñamongana ñemboasa. Jae co Tumpa ñanembopota pɨpe vae. 9 Mbaeti quia ipuere omongana ñemboasa oipotagüe mbaravɨquɨ rupi, agüɨye vaera quia ipuere jei: “Cheparavɨquɨ rupi co amongana ñemboasa”. 10 Echa Tumpa ñandeapo. Jare ñandeapo ma metei ramiño Cristo Jesús ndive, ñande yayapo vaera icavi vae. Echa tenonde yave Tumpa iquɨreɨ jecuaeño yayapo vaera icavi vae. 11 Jae rambue pemaendúa cuae re: Pe reta co jae judío mbae vae reta. Jare jocuae oñemocircuncidauca jee vae reta - jae reta oñemocircuncidauca co jete pe - jae reta pembojee oñemocircuncidauca mbae vae reta. 12 Jae rambue jocuae ara reta pe Cristo mbaeti co mbae peve. Echa pe reta mbaeti etei co Israel pegua reta, jare Tumpa güɨrocuavee Israel pegua reta pe vae mbaeti co pembaera. Jae rambue mbaeti co mbae pearo vaera peyerovia reve. Echa peicose cuae ɨvɨ pe Tumpa peicuaa mbae reve. 13 Tenonde yave pe reta mombɨrɨ peico Tumpa güi. Erei añave peyeapo metei ramiño Cristo Jesús ndive, jare coiño ma co peico Tumpa güi Cristo imano jeco pegua. 14 Echa Cristo co jae mbɨacatu omee ñandeve vae. Jae oyapo metei ramiño judío reta jare judío mbae vae reta. Tenonde yave judío reta jare judío mbae vae reta oyovaicho oyoupi. Oñemboyao reta oyougüi. Erei Cristo omboai ma ñemboyaoa. 15 Echa Cristo omano yave, omboai mboroócuai. Echa mboroócuai omombeu judío reta pe mbae oyapo vaera. Jae rambue Cristo omboai mboroócuai, oyapo vaera mócoi reve metei ramiño jae ndive. Jocorai omee mbɨacatu. 16 Jare cuae oyapo, ombopɨacatu vaera Tumpa ndive mócoi reve metei ramiño imano jeco pegua. Echa imano jeco pegua mbaeti ma oyovaicho oyoupi. 17 Jayave ou omombeu mbɨacatu regua pe reta tenonde yave mombɨrɨ peico chugüi vae pe jare ore reta tenonde yave coiño roico chugüi vae pe. 18 Echa jae jeco pegua mócoi reve ñandepuere yaya ñandeRu re Espíritu Santo rupi. Echa Espíritu Santo meteiño co. 19 Jae rambue pe reta mbaeti ma co ambué tenta pegua reta rami. Pe reta co jae oñeñono tee Tumpa peguara vae reta jentaɨgua reta. Pe reta co jae Tumpa jentara reta. 20 Ñamojaanga metei o. Temimondo reta jare Tumpa iñee omombeu vae reta o iguapɨara oñono vae reta rami co, jare pe reta co jae o rami. Jesucristo etei co jae ita oñeñono tenonde ora vae rami. 21 Opaete o oyeapocavi oi ita oñeñono tenonde ora vae ndive, jare oyeapo oi metei o oñeñono tee ñandeYa peguara vae. 22 Pe reta vi metei ramiño co ñandeYa ndive. Jae rambue pe reta vi co jocuae o rami. Echa Tumpa oico jocuae o pe Espíritu Santo rupi.

Efesios 3

1 Jae rambue che etei ayerure Tumpa pe peré. Che co jae metei tembipɨɨ pereco pegua, Cristo Jesús pe ayeócuai rambue - pe reta co jae judío mbae vae reta. 2 Peicuaa ma co aipo quirai Tumpa oicuauca cheve ñee Tumpa ipɨacavi regua, che aicuauca-yoapɨ ye vaera peve. Corai ayeócuai ai Tumpa pe. 3 Peicuaa ma co aipo quirai jae etei oicuauca cheve jocuae tenonde yave mbaeti oyecuaa vae. Echa cuae regua aicuatía ma peve mbovɨ ñee pe. 4 Pemongueta yave, peicuaa cavita co quirai che aicuaa jocuae Cristo regua tenonde yave mbaeti oyecuaa vae. 5 Tenonde yave cuae mbaeti etei oyecuaa ɨvɨ pegua reta pe. Erei añave Tumpa oicuauca temimondo oñono tee iyeupeguara vae reta pe jare iñee omombeu vae reta pe. Jae oicuauca chupe reta Espíritu Santo rupi. 6 Jae co cuae: Oendu yave ñee icavi vae, jare güɨrovia yave Cristo Jesús re, judío mbae vae oporogüɨrovia vae reta güɨnoita imbaera judío oporogüɨrovia vae reta ndive, jare mócoi reve oyeapota metei ramiño - metei jete rami - jare mócoi reve güɨnoita Tumpa güɨrocuavee vae. 7 Che ayeócuai Tumpa pe. Ipɨacavi jeco pegua Tumpa omee cheve jae imbaepuere rupi che amombeu vaera ñee icavi vae. 8 Yepe tei che co jae oñeñono tee Tumpa peguara vae reta jaɨcuegua ete, erei Tumpa cuae omee cheve ipɨacavi jeco pegua, che amombeu vaera judío mbae vae reta pe quirai yaicocatu yae co Tumpa cotɨ, Cristo re yarovia yave. Echa mbaeti quia ipuere oicuaa cuae regua iñemongueta ae rupiño. 9 Jare Tumpa omee cheve aicuauca vaera opaete vae pe quirai Tumpa omee cheve ayeócuai vaera chupe cuae tenonde yave mbaeti oyecuaa vae re. Echa tenonde yave Tumpa mbaeti etei oicuauca quia pe cuae. Tumpa co jae opaete mbaembae iyapoa. 10 Cuae Tumpa omee cheve, mburuvicha reta jare mbaepuere güɨnoi vae ara pe ñogüɨnoi vae reta oicuaa vaera quirai Tumpa iyaracuaa catu co. Cuae oicuaa retata oporogüɨrovia vae reta rupi. 11 Echa corai Tumpa jecuaeño iquɨreɨ oyapo ñandeYa Jesucristo rupi. 12 Mbaeti ma yaquɨye Tumpa güi. Echa yarovia ma Cristo re rambue, ñandepuere yaya Tumpa re Cristo rupi yaquɨye mbae reve. 13 Jae rambue agüɨye pepɨatɨtɨ aiporara pereco pegua vae re. Pepuere pemboete Tumpa cuae re. 14 Jae rambue che ayeatɨca ñandeYa Jesucristo Tu jóvai. 15 Opaete jentara ara pe ñogüɨnoi vae reta jare jentara ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae reta güɨnoi jee chugüi. 16 Ayerure Tumpa pe omee vaera peve mbaepuere. Echa jae imbaepuere jeco pegua oñemboeteuca yae. Jare cuae mbaepuere rupi Tumpa iEspíritu tapemomɨrata pepɨa pe. 17 Toyecuaa cavi quirai Cristo oico pepɨa pe peporogüɨrovia jeco pegua. Tumpa tapemomɨrata jare tapemoatangatu iporoaɨu pe, 18 pepuere vaera peicuaa cavi opaete oñeñono tee Tumpa peguara vae reta ndive quirai tuicha yae ete co Cristo iporoaɨu, 19 jare peicuaa vaera Cristo iporoaɨu, yepe tei mbaeti quia ipuere oicuaa cavi ete opaete jocuae mboroaɨu. Pepɨa titɨnɨe Tumpa pe. 20 Jare añave ñamboete Tumpa. Echa jae ipuere yae opaete ñande yayerure chupe jese vae güi, jare opaete ñañemongueta jese vae güi. Jeta yae oyapota ñandeve imbaepuere ñandepɨa pe oparavɨquɨ vae rupi. 21 Tumpa toñemboeteuca opaete vae pe oporogüɨrovia vae reta rupi jare Cristo Jesús rupi jecuaecuae aveiño. Amén.

Efesios 4

1 Che co jae metei tembipɨɨ, ñandeYa pe ayeócuai rambue. Che pomoñera jecuaeño peico cavi vaera, iru vae reta oicuaa vaera Tumpa peparavo co. 2 Peñemomichi oyocotɨ. Agüɨye pepochɨ oyoupe. Pepɨaguasu oyoupe. Peyoaɨu rambue, agüɨye peñeengata oyoupe. 3 Peñemoatangatu peico vaera metei ramiño pepɨacatu reve Espíritu Santo rupi. 4 Cristo jete pegua reta meteiño co, jare Espíritu Santo meteiño co. Jae ramiño vi Tumpa peparavo, pearo vaera peyerovia reve metei ramiño. 5 Oime vi meteiño ñandeYa, jare opaete yarovia ñandeYa re, jare opaete ñañembobautizauca Espíritu Santo pe. 6 Tumpa vi meteiño co. Jae co ñandeRu. Jae co ñandeYa. Jae oparavɨquɨ opaete ñande rupi. Jae oico ñandepɨa pe. 7 Erei Cristo omee ñaneavo pe ipɨacavi, ñandepuere vaera yayapo mbaravɨquɨ Cristo oipota yayapo vaera vae. 8 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Oyeupi ojo ara pe yave, güɨraja tembipɨɨ reta, jare omee mbota reta ɨvɨ pegua reta pe. Jocorai oyecuatía oi. 9 Taparandu peve, ¿mbae pa oipota jei cuae oyeupi ojo ara pe jei vae? Oipota jei ogüeyɨ rani vi co ɨvɨ igüɨ pe etei. 10 Jocuae ogüeyɨ vae co jae oyeupi ojo ɨvate yae opaete ara reta güi vae etei. Jocorai oyeupi, oyeapo vaera opaete mbaembae iYara. 11 Jare Cristo etei omee amogüe vae pe temimondo retara yogüɨreco vaera. Jare omee amogüe vae pe Tumpa iñee omombeu vaera. Omee vi amogüe vae pe omombeu vaera ñee icavi vae. Omee vi iru vae reta pe oñangareco vaera oporogüɨrovia vae reta re, jare iru vae reta pe omboe vaera oporogüɨrovia vae reta. 12 Cuae Cristo oyapo, oñeñono tee Tumpa peguara vae reta ipɨrata vaera iporogüɨrovia re, jae reta ipuere vaera oparavɨquɨ Tumpa pe, Cristo jetera oyeapo vaera. 13 Cristo oipota yayeapo vaera metei ramiño ñandeporogüɨrovia rupi, yaicuaa cavi vaera jae co Tumpa Taɨ. Oipota yayeapo vaera metei cuimbae ipɨrata vae rami. Jare jocorai yayeapota co, ñandepɨa tɨnɨe oi Cristo pe yave. 14 Cristo mbaeti oipota yaico vaera michia reta rami. Echa michia reta mbaeti oicuaa mbae ra güɨrovia vaera. Echa metei ara ipuere güɨrovia metei moromboe, jare iru ara ipuere güɨrovia iru moromboe. Echa moromboe mbaeti añete vae re oporomboe vae reta ipoqui yae co oporombotavɨ vaera. 15 Erei ñande jecuaeño yae añete vae yayoaɨu reve. Jocorai yave, yaicota ocuacuaagüe reta rami, Cristo oipota rami. Echa jae co oporogüɨrovia vae reta iñaca. 16 Cristo jare oporogüɨrovia vae reta metei cuimbae rami co. Echa opaete cuimbae jete jare opaete iyoapɨapɨa oparavɨquɨ metei ramiño, icavi oi vaera cuimbae. Jae ramiño vi opaete oporogüɨrovia vae reta oparavɨquɨ metei ramiño oyoaɨu reve, Cristo jetera oyeapocavi vaera. 17 Jae rambue che amombeu peve ñandeYa jee re cuae: Agüɨye mo peico oporogüɨrovia mbae vae reta yogüɨreco rami. Echa jae reta yogüɨreco oñemongueta cavi mbae reve. 18 Echa iñemongueta oñemopɨtumimbi ma. Mbaeti güɨnoi tecove Tumpa omee vae. Echa mbaeti oicuaa Tumpa regua, ipɨatanta rambue. 19 Jecuaeño imboquere, jare mbaeti etei imara. Echa oipota yae reta oyapo vaera opaño mbae pochɨi vae. 20 Erei mbaeti co jocorai Cristo pemboe. 21 Peendu ma co aipo chupe, jare peñemboe ma co aipo añete vae re. Echa añete vae co jae Jesús. 22 Jae rambue agüɨye mo peico peicose rami. Pemombo peyeugüi pereco indechigüe pochɨi vae. Echa peicose peremimbota reño, jare jocorai peñembotavɨ. 23 Toñembopɨau peñemongueta. 24 Peipɨɨ teco ipɨau vae. Echa teco ipɨau vae jupi co, jare mbaeti etei mbaeyoa oyapouca peve. Cuae teco ipɨau vae icavi co Tumpa pe. 25 Jae rambue agüɨye mo peapu oyoupe. Opaete pere añete vae perapicha pe. Echa opaete ñande metei ramiño co. 26 Pepochɨ yave, agüɨye peyoa. Agüɨye pepɨtu pearasɨ reve. 27 Agüɨye pemaeño aña guasu re mbaepuere güɨnoi vaera peré. 28 Imondase vae agüɨye ye mo timonda. Erei toyapo ipo pe mbaravɨquɨ icavi vae, oime vaera güɨnoi mbae omee vaera paravete vae pe. 29 Agüɨye pemoe ñee pochɨi vae. Erei pemoe ñee icavi vae, pemborɨ vaera iru vae reta. Echa jocorai Tumpa ipuere omborɨ oyeapɨsaca peré vae reta. 30 Jare agüɨye pembopɨatɨtɨ Tumpa iEspíritu Santo. Echa Tumpa omee ma peve Espíritu Santo, oicuauca vaera pe reta jae imbae co. Jare Espíritu Santo oicota pe reta ndive, Tumpa perepɨ ete regua. 31 Agüɨye peñoangao. Agüɨye pepochɨ oyoupe. Agüɨye pearasɨ oyoupe. Agüɨye peñeengata oyoupe. Agüɨye pere icavi mbae vae oyoupe. Agüɨye peyapo icavi mbae vae oyoupe. 32 Erei pepɨacavi oyoupe. Peyoaɨu. Peɨro oyoupe. Echa Tumpa iñɨro ma peve Cristo jeco pegua.

Efesios 5

1 Jecuaeño peico Tumpa jemimbota re. Echa Tumpa co jae ñandeRu jare jae ñanderaɨu. 2 Jae rambue peico peyoaɨu reve, Cristo ñanderaɨu rami. Echa Cristo oñemoeterenga omano vaera, metei maemɨmba oyeyucagüe Tumpa pe oñererocuavee vae rami. Jare cuae oyapo omboai vaera ñanembaeyoa reta. Cuae omboyerovia Tumpa, mbae ipiche cavi vae oporomboyerovia rami. 3 Erei agüɨye etei pemiari oyoupe aguasa re jare opaete mbae pochɨi vae re, jare agüɨye peipota iru vae reta imaembae. Echa Tumpa peñono tee ma iyeupeguara. 4 Jare agüɨye vi pemiari oyoupe imboquere vae reta imiari rami. Agüɨye pemiari oyoupe iyaracuaa mbae vae reta imiari rami. Agüɨye peñurunguiche oyoupe ñee icavi mbae vae pe. Echa mbaeti icavi pemiari vaera oyoupe jocorai. Erei cuae mbaembae icavi mbae vae jecovia pe pemee yasoropai Tumpa pe. 5 Echa pe reta peicuaa cuae: Aguasa oyapo vae reta, jare opaete mbae pochɨi vae oyapo vae reta, jare iru vae reta imbaembae oipota vae reta - echa oipota yae iru vae reta imbaembae Tumpa güi - ngaraa yogüɨreco Cristo jare Tumpa iporoocuaia pe. 6 Agüɨye pemaeño quia re pembotavɨ vaera cuae re. Echa cuae icavi mbae vae jeco pegua Tumpa oiporaraucata co Tumpa jeigüe mbaeti oyapo vae reta pe. 7 Jae rambue agüɨye peico jae reta yogüɨreco rami. 8 Echa tenonde yave pe reta peico yogüɨreco pɨtumimbi pe vae reta rami. Erei añave peico tembipe ñandeYa omee peve vae pe. Jecuaeño peico yogüɨreco tembipe pe vae reta rami. 9 Echa tembipe pe yogüɨreco vae reta ipɨacavi, jare jupi vae oyapo, jare jei añete vae. 10 Jecuaeño peipota peicuaa ñandeYa oipota peyapo vaera vae. 11 Agüɨye etei peñemoiru pɨtumimbi pe yogüɨreco vae reta ndive. Echa jocuae oyapo reta vae mbaeti icavi Tumpa pe. Erei peicuauca icavi mbae vae co jocuae oyapo reta vae. 12 Echa metei ñemomarai co ñanemiari vaera jocuae oyapo vɨari reta vae re. 13 Tembipe oi yave, opaete oyecuaa cavi, jare ñandepuere yaicuauca icavi mbae vae co opaete jocuae mbaembae. Echa jocuae oyapo opaete oyecuaa cavi vaera vae tembipe co. 14 Jae rambue Tumpa jei oque vae pe corai: Eicove mo. Eicove ye metei ou omanogüe vae reta ipɨte güi vae rami. Cristo tomee ndeve tembipe. Jocorai jei. 15 Jae rambue peñemoatangatu peico cavi vaera. Agüɨye peico iyaracuaa mbae vae reta yogüɨreco rami. Peico iyaracuaa catu vae reta yogüɨreco rami. 16 Jecuaeño peyapo icavi vae. Echa jeta vae oyapo icavi mbae vae. 17 Jae rambue agüɨye pearacuaa mbae. Erei peicuaa cavi ñandeYa jemimbota. 18 Jare agüɨye pesavaɨpo. Echa osavaɨpo vae reta oyapo jeta mbae icavi mbae vae. Erei pemaeño Espíritu Santo re omotɨnɨe vaera pepɨa. 19 Peicuauca quirai peyerovia yae canta reta ñamboete Tumpa pɨpe vae pe. Pecanta jare pemboete ñandeYa pepɨa pe. 20 Jecuaeño pemee yasoropai opaete mbae re ñandeRu Tumpa pe ñandeYa Jesucristo jee re. 21 Peyeócuai oyoupe, pemboete Tumpa rambue. 22 Cuña reta toyeócuai ime ae pe, oyeócuai ñandeYa pe rami. 23 Echa cuimbae oyócuai jembireco, ñaneaca oyócuai ñanderete rami. Jae ramiño vi Cristo co jae oporogüɨrovia vae reta iñaca. Jare oporogüɨrovia vae reta co jae Cristo jete, jare Cristo co jae oporogüɨrovia vae reta omboasa vae. 24 Jare oporogüɨrovia vae reta oyeócuai Cristo pe. Jae rambue jae ramiño vi cuña reta toyeócuai ime pe opaete mbae re. 25 Cuimbae reta toaɨu jembireco, Cristo oaɨu oporogüɨrovia vae reta rami. Echa jae oñemoeterenga omano vaera jese reta, 26 oñono tee vaera iyeupeguara, jare oitɨo vaera. Echa iñee ñandetɨo, mbae yayoe ɨ pe rami. 27 Jocorai Cristo oyapo, oporogüɨrovia vae reta oñemboeteuca vaera jae jóvai ñogüɨnoi yave. Ngaraa güɨnoi mbae iquɨa vae jare mbae oñemopochɨi vae. Ngaraa etei güɨnoi cuae nunga mbaembae. Echa Cristo oñemoeterenga omano vaera, oporogüɨrovia vae reta oñeñono tee vaera chupeguara, jare icavi yae ñogüɨnoi vaera. 28 Cuimbae reta toaɨu jembireco, jete ae oaɨu rami. Cuimbae jare jembireco meteiño co. Jae rambue jocuae oaɨu jembireco vae jae ae co oyeaɨu. 29 Echa mbaeti etei quia omotareɨ jete ae. Opaete vae omongaru jete ae, jare oñangareco jese. Jae ramiño vi Cristo oñangareco oporogüɨrovia vae reta re. 30 Echa ñande co jae Cristo jete pegua reta. Ñande co jae Cristo isoo jare icagüe pegua reta. 31 Cuae jeco pegua metei cuimbae toeya tu jare ichɨ, jare toñemoiru jembireco ndive, mócoi reve oyeapo vaera metei ramiño. 32 Mbaeti etei ñandepuere yaicuaa cavi cuae regua. Erei chemiari ai peve Cristo jare oporogüɨrovia vae reta re. 33 Erei metei ñavo toaɨu jembireco, jae ae oyeaɨu rami. Jare cuña tomboete ime.

Efesios 6

1 Cunumi reta jare cuñatai reta toyapo tu jare ichɨ jeigüe, ñandeYa re güɨrovia rambue. Echa cuae jupi co. 2 Tumpa omombeu Moisés rupi mboroócuai reta. Jare mboroócuai morogüɨrocuavee güɨnoi vae reta itenondegua vae co cuae: “Emboete nderu jare ndesɨ, 3 reico cavi vaera, jare reicopucu vaera ɨvɨ pe”. 4 Jare tu reta agüɨye tomboarasɨ imichia reta. Erei tombocuacuaa cavi. Tomboe jupi vae re, jare tomboaracuaa, ñandeYa oipota rami. 5 Oyeócuai vae reta toyapo iya ɨvɨ pegua jeigüe oipoɨu reve jare omboete reve. Ipɨaquɨreɨ reve toyeócuai iya pe. Toyeócuai chupe, Cristo pe oyeócuai rami. 6 Agüɨye toyeócuai cavi iya pe jae omae oi jese yaveño, omboyerovia vaeraño. Toyeócuai chupe, Cristo pe oyeócuai rambue, jare Tumpa jemimbota ipɨaquɨreɨ reve oyapo rambue. 7 Toyeócuai chupe, oipota yae rambue. Toyeócuai chupe, Cristo pe oyeócuai rami. Echa mbaeti cuimbae peño oyeócuai. 8 Toicuaa cuae: Oipotagüe vae - metei oyeócuai vae ani metei mbaeti oyeócuai vae - mbae icavi vae oyapo yave, ñandeYa oyapota vi chupe mbae icavi vae. 9 Jare oporoócuai vae reta toyapo icavi vae jembiócuai reta cotɨ. Agüɨye jecuaeño tomomburu. Echa toicuaa jae reta vi güɨnoi co iYa ara pe. Jare ñandeYa ara pe oi vae mbaeti oaɨu metei vaeño iru vae güi. 10 Taɨcue rupi ete tae peve, cherɨvɨ reta, cuae: Peñemombae jocuae mbaepuere ñandeYa ipuere omee ñandeve vae re. 11 Peiporu opaete Tumpa ipuere omee ñandeve vae, pepuere vaera peyeepɨ opaete mbae icavi mbae vae aña guasu oipota oyapo peve vae güi. 12 Echa mbaeti ñañoraro ñai ɨvɨ pegua reta ndive. Ñañoraro ñai espíritu icavi mbae vae ara pe ñogüɨnoi vae reta ndive. Jae reta co ɨvɨ pegua pɨtumimbi pe yogüɨreco vae reta iya reta, jare mbaepuere güɨnoi reta oporoócuai vaera. 13 Jae rambue peiporu opaete Tumpa ipuere omee ñandeve vae, agüɨye vaera peñemaeño icavi mbae vae oñoraro pe ndive vae reta pe, jare peñoraro güire, jecuaeño pepɨrata vaera. 14 Jae rambue peñemomɨrata. Ñamojaanga sundaro. Sundaro güɨnoi mbaembae ipuere vaera oñoraro cavi. Jae ramiño vi Tumpa omee ñandeve vae ñanembopuere, ñandepuere vaera ñañoraro cavi. Echa pere yave añete vae, icavita peve sundaro icúa iyocuaa icavi sundaro pe rami. Jare peyapo yave jupi vae, icavita peve sundaro icamisa jiero pegua icavi sundaro pe rami. 15 Jare peipota yave pemombeu iru vae reta pe ñee icavi vae mbɨacatu regua, icavita peve sundaro ipɨapaa icavi sundaro pe rami. 16 Jare mborogüɨrovia jecuaeño penoi yave, icavita peve metei yeopiaca icavi sundaro pe rami. Echa sundaro ipuere oyopia yeopiaca pe opaete uɨ jovaicho reta oyapi pɨpe vae. Jae ramiño vi mborogüɨrovia jecuaeño penoi yave, ngaraa peyapo icavi mbae vae, yepe tei aña guasu oipota yae peyapo vaera. 17 Jare jecuaeño pemaendúa yave quirai Tumpa pemboasa ma co, icavita peve aca regua jiero pegua icavi sundaro pe rami. Jare peiporu yave Tumpa iñee Espíritu Santo imbaepuere rupi, icavita peve metei quɨsepucu icavi sundaro pe rami. 18 Jecuaeño peyerure Tumpa pe mbaembae re. Jecuaeño peyerure Espíritu Santo rupi. Jecuaeño peñemoatangatu, agüɨye vaera pecuérai. Jecuaeño peyerure Tumpa pe opaete oñeñono tee Tumpa peguara vae reta re. 19 Peyerure yae cheré, Tumpa omee vaera cheve chemiari vaera aquɨye mbae reve, aicuauca vaera ñee icavi vae tenonde yave mbaeti oyecuaa vae. 20 Echa Tumpa chembou amombeu vaera cuae ñee, jare cuae ñee jeco pegua añeapɨti ai. Peyerure cheré, amombeu vaera aquɨye mbae reve. Echa jocorai icavi co amombeu vaera. 21 Tíquico omombeuta peve opaete mbaembae, peicuaa vaera cheregua jare ayapo ai vae regua. Tíquico co jae ñanderɨvɨ. Aaɨu co. Jae oyeócuai cavi ñandeYa pe. 22 Jae rambue amondo pepɨri, peicuaa vaera oreregua, jare jae pembopɨacatu vaera. 23 ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve, cherɨvɨ reta, mbɨacatu jare mboroaɨu jare mborogüɨrovia. 24 Tumpa tomee ipɨacavi opaete mboroaɨu opa mbae vae ñandeYa Jesucristo cotɨ güɨnoi vae reta pe. Amén.

Filipenses 1

1 Che co jae Pablo, jare Timoteo oime cuae pe oi che ndive. Ore royeócuai Cristo Jesús pe. Aicuatía cuae tupapire Filipos pe peico vae pe - pe reta co jae tenondegua reta, jare iru oporogüɨrovia vae reta omborɨ vae reta, jare opaete iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. Pe reta perovia Cristo Jesús re. 2 ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. 3 Amee yasoropai Tumpa pe chemaendúa peré ñavo. 4 Ayerure Tumpa pe opaete peré yave, jecuaeño ayerure ayerovia reve. 5 Echa pe reta jecuaeño chemborɨ amombeu vaera ñee icavi vae pe reta peendu güive. 6 Tumpa omboɨpɨ ma oyapo metei mbaravɨquɨ icavi vae pepɨa pe, jare aicuaa catu jae etei co jecuae oyapota jocuae mbaravɨquɨ Jesucristo iara ou regua. 7 Icavi co añemongueta vaera corai peré. Echa poaɨu yae. Tembipɨɨrɨru pe ai rambueve, jare aicuauca yave iru vae reta pe ñee icavi vae Tumpa pegua co jare añete vae co, Tumpa jecuaeño omee cheve ipɨacavi. Jare mbɨacavi omee cheve vae omee peve vi. 8 Echa Tumpa oicuaa quirai che poaɨu yae co, Jesucristo etei peraɨu rami. 9 Jare ayerure Tumpa pe jecuaeño toñembotuicha peporoaɨu peicuaa catu reve jare pearacuaa catu reve, 10 peipota vaera peyapo icavi vae, peico cavi vaera, agüɨye vaera quia ipuere pemboeco mbae re Cristo iara ou regua. 11 Ayerure jecuaeño peyapo vaera mbaembae icavi vae jupi vae pegua Jesucristo rupi. Echa corai Tumpa oñemboeteucata. 12 Cherɨvɨ reta, aipota peicuaa vaera quirai oyeapo cheve vae omborɨ ma oñemoai vaera ñee icavi vae. Mbaeti etei omboavai. 13 Echa opaete sundaro mburuvicha guasu jenta pe ñogüɨnoi vae reta jare opaete iru vae reta oicuaa quirai che cuae tembipɨɨrɨru pe ai Cristo pe ayeócuai rambue. 14 Jare jeta ñanderɨvɨ reta oñemoatangatu ma ñandeYa cotɨ, oicuaa reta tembipɨɨrɨru pe oyeapo cheve vae rambue. Jare jae reta omombeu Tumpa iñee oquɨye mbae reve. 15 Añete co, amogüe vae omombeu Cristo regua oñemoagüɨro cheré rambue, jare jovaichopota che ndive rambue. Erei iru vae reta omombeu iquɨreɨ rambue. 16 Jocuae jovaichopota che ndive vae reta omombeu Cristo regua oipota tei añemoagüɨro vaera jese reta rambue. Jocorai oipota tei aiporara vaera, tembipɨɨrɨru pe ai rambueve. 17 Erei iru vae reta omombeu Cristo regua, cheraɨu rambue. Echa oicuaa reta quirai Tumpa cheñono cuae pe, aicuauca vaera iru vae reta pe ñee icavi vae Tumpa pegua co. 18 Erei icaviño co. Echa opaete quirai rupi jaeñoi omombeu reta Cristo regua - amogüe vae oipota tei oyapo icavi mbae vae cheve, jare iru vae reta oipota oyapo icavi vae cheve. Cuae jeco pegua ayerovia ai. Jare jecuae ayeroviata co. 19 Echa aicuaa opaete cuae icavita co cheve, pe reta peyerure cheré rambue, jare Jesucristo iEspíritu chemborɨ rambue. 20 Corai oyeapota che aipota yae vae. Echa jecuaeño aipota aico, agüɨye vaera chemara mbae re. Aipota aico aquɨye mbae reve, jecuaeño Cristo oñemboeteuca vaera cherete rupi, amano yave ani jecuaeño aico yave. 21 Echa jecuaeño aico yave, ayeocuaiñotai co Cristo pe. Jare amano yave, icavi yaeta co cheve. 22 Jare jecuaeño aico yave, aparavɨquɨta Tumpa pe, icavi vae ayapo vaera. Mbaeti aicuaa icavi ra amano vaera, ani icavi ra aicoño vaera. 23 Mócoi reve aipota tei. Echa aipota amano, Cristo ndive aico vaera. Cuae icavi yaeta co cheve. 24 Erei icavi ndipo jecuaeño aico vaera, chepuere vaera pomborɨ. 25 Aicuaa catu cuae. Jae rambue aicuaa jecuaeño aicota, apɨta vaera opaete pe reta ndive, jare pomborɨ vaera, peñemomɨrata vaera peporogüɨrovia re peyerovia reve, 26 jare pe reta pemboete yae vaera Cristo Jesús chereco pegua, che ai ye yave pepɨri. 27 Jaeño peico cavi. Echa perovia ma ñee icavi vae Cristo regua. Jae rambue icavi co peico cavi vaera. Güɨramoi ajata apou pepɨri. Erei mbaeti yave, aipota pereracua cavi vaera cheve, quirai peñemomɨrata metei ramiño, jare quirai peñemoatangatu metei ramiño mborogüɨrovia ñee icavi vae regua penoi vae re, 28 jare quirai mbaeti etei pequɨye oyovaicho pe ndive vae reta güi. Echa cuae oicuauca jae reta yogüɨrajata co cañɨtei pe. Erei cuae oicuauca vi Tumpa pemboasa ma co. 29 Echa Tumpa omee peve perovia vaera Cristo re. Jae ramiño vi omee peve peiporara vaera Cristo jeco pegua. 30 Jae rambue pe reta peiporara pei, tenonde yave peecha aiporara rami, jare añave peicuaa aiporara co.

Filipenses 2

1 Jae rambue Cristo ipuere pemoatangatu rambue, jare Cristo iporoaɨu ipuere pembopɨacatu rambue, jare Espíritu Santo ipuere imiari peve rambue, jare pepuere peyoaɨu rambue, jare pepuere peyoparareco rambue, 2 peico cavi oyoupi, jare peyoaɨu, jare metei ramiño peico peñemongueta oyovaque reve. Corai peyapo yave, ayerovia yaeta co. 3 Agüɨye mbae peyapo peyovaicho reve oyoupi. Agüɨye mbae peyapo peñemboete reve. Erei opaete mbaembae peyapo peñemomichi reve. Metei ñavo tomboete iru vae. Agüɨye toñemboete. 4 Metei ñavo toñangareco iru vae reta re. Agüɨye toñangareco iyeeño. 5 Peñemongueta oyocotɨ, Cristo Jesús oñemongueta rami. 6 Echa jae Tumpa etei co. Erei yepe tei jae oyovaque Tumpa ndive, mbaeti oñemboete cuae re. 7 Erei jae oñemomichi, jare oyeapo cuimbaera oyeócuai vaera ɨvɨ pegua reta pe. 8 Jare cuimbaera oyeapo ma yave, oñemomichi ye, jare omano Tumpa jemimbota oyapo vaera. Jare omano metei curusu re cuimbae icavi mbae vae omano rami. 9 Jae rambue Tumpa omboeteuca yae ma, jare omee chupe mbaepuere opaete iru mbaepuere güi tuicha yae vae, 10 opaete ara pe ñogüɨnoi vae reta, jare opaete ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae reta, jare opaete cañɨtei pe ñogüɨnoi vae reta oyeatɨca vaera Jesús jóvai, 11 jare opaete vae jei vaera Jesucristo co jae opaete vae iYa. Jare cuae oyeapo yave, ñandeRu Tumpa oñemboeteucata opaete vae pe. 12 Che poaɨu co. Pe ndive aico rambueve, jecuaeño peyapo che jae peve peyapo vaera vae. Jare yepe tei añave mbaeti ma ai pe ndive, erei jecuaeño peñemoatangatu yae peñemboasa re peipoɨu reve Tumpa güi jare pemboete reve. 13 Echa Tumpa etei omee peve quɨreɨ peyapo vaera jae jemimbota. Echa Tumpa jemimbota icavi co. 14 Opaete peyapo vae peyapo peñeenguru mbae jare peyoaca mbae reve. 15 Jocorai yave, ngaraa quia pemboeco mbae re, jare ngaraa mbae icavi mbae vae peyapo iru vae cotɨ, jare peicota oporogüɨrovia mbae vae reta ipɨte pe pereco mbae reve. Pe reta co jae Tumpa taɨ reta. Jae rambue peyecuaa oporogüɨrovia mbae vae reta ipɨte rupi, cuaraɨ oesape ɨvɨ pe rami. Echa oporogüɨrovia mbae vae reta jupi mbae jare jecopochɨ co. 16 Jecuaeño pemombeu iru vae reta pe ñee tecove opa mbae vae ipuere omee chupe reta vae, chepuere vaera ayerovia Cristo iara pe. Echa aicuaata mbaeti añemoatangatuiño jare mbaeti aparavɨquɨiño. 17 Ayeócuai ma Tumpa pe pepɨte pe, pe reta peporogüɨrovia vaera. Jare jocuae mborogüɨrovia penoi vae arocuavee Tumpa pe, sacerdote maemɨmba oyeyucagüe güɨrocuavee rami. Güɨramoi cherugüɨ oyepɨyereta vi, vino oyepɨyere maemɨmba oyeyucagüe iárambue rami. Erei cuae oyeapo yave, jeseve ayeroviata co opaete pe reta ndive. 18 Cuae jeco pegua pe reta vi peyerovia che ndive. 19 Erei ñandeYa Jesús oipota yave, amondota Timoteo pepɨri curi, che vi chepɨacatu vaera, aicuaa yave peregua. 20 Echa mbaeti co quia ye oñemongueta peré che añemongueta peré rami vae. Mbaeti co quia ye añetete iquɨreɨ oñangareco peré vae. 21 Echa opaete iru vae reta iquɨreɨ oñangareco imbae ae reño. Mbaeti iquɨreɨ oñangareco Cristo Jesús imbae re. 22 Erei peicuaa quirai co Timoteo jeco, jare quirai jae oyeócuai Tumpa pe che ndive, ñee icavi vae romombeu vaera. Jae oparavɨquɨ Tumpa pe che ndive, metei taɨ oparavɨquɨ tu ndive rami. 23 Jae rambue aipota amondo curi, aicuaa yave mbae ra oyeapota cheve. 24 Erei ñandeYa oipota yave, che vi ajata pepɨri curi. 25 Erei amondo ma pecotɨ Epafrodito. Echa icavi echa cheve amondo vaera. Jae co ñanderɨvɨ ñandeYa re. Jae vi oparavɨquɨ Tumpa pe che ndive, jare jecuaeño oñemoatangatu ñandeYa re. Pe reta pembou chepɨri oñangareco vaera cheré. 26 Jae oipota yae perecha, jare ipɨatɨtɨ yae. Echa jeracua peve quirai jae imbaerasɨ. 27 Añete co, imbaerasɨ yae. Omano seri. Erei Tumpa oiparareco. Jare jocorai Tumpa oicuauca cheve vi iporoparareco - mbaeti Epafrodito peño. Echa chepɨatɨtɨ iru mbaembae re. Erei jae omano yave mona, chepɨatɨtɨ yaeta tei. 28 Jae rambue amondo pecotɨ chequɨreɨ yae reve, peyerovia vaera, peecha ye yave, jare agüɨye vaera che chepɨatɨtɨ yae. 29 Pemboresive cavi ñandeYa re peyerovia reve. Jare jecuaeño pemboete jae rami vae. 30 Echa Cristo iparavɨquɨ jeco pegua omano seri. Mbaeti oipoɨu omano vaera, ipuere vaera oñangareco cheré perecovia pe. Echa pe reta mbaeti pepuere peñangareco cheré.

Filipenses 3

1 Cuaeño ma tamombeu peve, cherɨvɨ reta: Peyerovia ñandeYa re. Mbaeti etei checanguɨ aicuatía cuae peve. Echa icavi peve jecuaeño cuae aicuatía vaera, agüɨye vaera petavɨ. 2 Peñeandu ñee icavi vae ndive oyovaicho vae reta güi. Echa oñoraro ñande ndive, ñaɨmba reta oñoraro rami. Jae reta oporomboe moromboe mbaeti añete vae re. Jae reta oñemocircuncidauca jete peño. 3 Echa ñande co jae oñemocircuncidauca ipɨa pe vae reta. Echa ñande ñamboete Tumpa iEspíritu rupi. Yayerovia catu Cristo Jesús re. Mbaeti etei yayeco ñandeyee. 4 Erei che vi oime tei anoi ayeco vaera cheyee. Oime yave quia ye oñemongueta oime güɨnoi oyeco vaera iyee vae, che vi oime tei anoi jeta yae chugüi. 5 Echa añemocircuncidauca ocho ara ma anoi yave. Che co jae metei Israel pegua. Che co jae Benjamín iñemoña pegua. Che co jae metei hebreo añetete vae. Che co jae metei fariseo. Echa jecuaeño aicose mboroócuai jeigüe re. 6 Añemoatangatuse ayeócuai vaera Tumpa pe. Jae rambue ayapose icavi mbae vae Cristo re güɨrovia vae reta pe. Mbaeti quia ipuere chemboeco mbae re. Echa cherecove jecuaeño jupi mboroócuai rupi. 7 Tenonde yave añemboete cuae mbaembae re. Erei añave mbaeti etei añemboete jese Cristo jeco pegua. 8 Jae ramiño vi mbaeti etei añemboete oipotagüe re, aicuaa vaera cheYa Cristo Jesús. Echa cuae icavi yae cheve opaete güi. Cristo Jesús jeco pegua mbaeti etei ma añemboete mbae re. Echa opaete jocuae mbaembae ɨtɨ rami co chevegua, Cristo anoi vaera, 9 jare oyecuaa vaera quirai che co jae Cristo imbae. Mbaeti ma aipota añembojupi mboroócuai jeigüe re ayapo vae rupi. Añembojupi ma mborogüɨrovia Cristo re anoi vae rupi. Echa Tumpa chembojupi ma, Cristo re arovia rambue. 10 Aipota yae aicuaa cavi Cristo. Aipota anoi jocuae mbaepuere Cristo oicove ye yave ou omanogüe vae reta ipɨte güi oyeporu vae. Aiporara yave, aipota aicuaa aiporara co Cristo jeco pegua, chequɨreɨ vaera amano Cristo omano rami. 11 Jocorai yave, aarota aicove ye vaera ayu omanogüe vae reta ipɨte güi. 12 Ndeiño aicuaa cavi Cristo. Ndeiño cheyoa mbae. Erei jecuaeño añemoatangatu, aipɨɨ vaera Tumpa omeeta cheve vae. Echa cuae jeco pegua Cristo Jesús chepɨɨ. 13 Cherɨvɨ reta, mbaeti añemongueta cheyee aipɨɨ ma co. Erei cuaeño ayapo - cheacañɨ oasagüe güi, aupitɨ vaera chequɨreɨ reve outa vae. 14 Jae rambue añemoatangatu, aipɨɨ vaera Tumpa omeeta cheve vae. Omeeta cheve Cristo Jesús oyapo ñandeve vae jeco pegua, ara pe chereraja yave. 15 Jae rambue opaete ñañemomɨrata Tumpa cotɨ vae corai ñañemongueta. Jare mbaeti yave corai peñemongueta, Tumpa oicuaucata peve. 16 Erei jecuaeño yaico yaicuaa ma vae re. Ñañemongueta metei ramiño. 17 Cherɨvɨ reta, peyapo che ayapo rami. Jare jecuaeño pemae ngatu jocuae yogüɨreco cavi vae reta re. Echa jocorai peicuaa ore roico co. 18 Echa oime jeta yogüɨreco oyovaicho reve ñee Cristo icurusu regua ndive vae. Jeta vese ma amombeu peve cuae reta regua, jare añave amombeu ye peve ayaeo reve. 19 Cuae reta yogüɨrajata cañɨtei pe. Tembíu icavi vae reño oñemongueta reta. Omboete reta jocuae imarata tei jese vae. Mbaembae cuae ɨvɨ pegua reño oñemongueta reta. 20 Erei ñandeɨvɨ ae ara co. Echa ñaaro ñai joco güi ou vaera ñanemboasa vae - jae co ñandeYa Jesucristo. 21 Jae oipoepɨta ñanderete cuae ɨvɨ pe ñanoi vae ñanderete ipɨau vae ndive. Echa ñanderete ipɨau vae icavi yaeta co jae jete rami. Corai ñandeYa oyapota imbaepuere rupi. Echa jocuae imbaepuere rupi ipuere opaete mbaembae re.

Filipenses 4

1 Jae rambue, cherɨvɨ reta, jecuaeño peñemomɨrata ñandeYa imbaepuere rupi. Che poaɨu, jare aipota poecha. Ayeroviaño mai peré. Chemiari cavi peré iru vae reta pe. 2 Amoñera Evodia jare Síntique yogüɨreco cavi vaera oyoupi. Echa mócoi reve güɨrovia ñandeYa re. 3 Jare che romoñera vi - echa nde co jae cheiru añetete vae - remborɨ vaera cuae cuña reta. Echa jae reta oparavɨquɨ tanta che ndive, romombeu vaera ñee icavi vae. Oparavɨquɨ reta Clemente ndive jare iru che ndive oparavɨquɨ vae reta ndive vi. Cuae reta jee Tumpa oicuatía ma itupapire pe. Echa Tumpa omee ma tecove opa mbae vae chupe reta. 4 Jecuaeño peyerovia catu ñandeYa re. Tae ye cuae: Peverovia catu. 5 Opaete vae toicuaa quirai pe reta pepɨacavi co. ÑandeYa ou seri ye ma co. 6 Agüɨye etei peñemambeco oipotagüe re. Erei jecuaeño peyerure Tumpa pe opaete mbaembae re yasoropai Tumpa pe pemee reve, jare corai pemombeu Tumpa pe mbae peipota vae. 7 Jare Tumpa omeeta peve ipɨacatu. Ñañemongueta rupiño mbaeti etei ñandepuere yaicuaa Tumpa ipɨacatu. Cuae mbɨacatu oñangarecota pepɨa jare peñemongueta re. Echa ou Cristo Jesús güi. 8 Cuaeño ma tamombeu peve, cherɨvɨ reta: Peñemongueta opaete mbae añete vae re, opaete mbae icavi vae re, opaete mbae jupi vae re, opaete mbae iyoa mbae vae re, opaete mbae ipora vae re, jare opaete mbae ñandepuere ñanemiari cavi jese vae re. Ñandepuere yae yave: “Cuae icavi co”, jare ñandepuere ñamboete yave, ñañemongueta jese. 9 Peñemboe ma che amombeu peve peyapo vaera vae re. Peendu co che jae peve vae, jare peecha co che ayapo vae. Jae rambue corai peyapo, jare Tumpa pemborɨta. Echa jae omee ñandeve ipɨacatu. 10 Erei ayerovia yae, jare amee yasoropai ñandeYa pe peré. Echa ɨma ma mbaeti pembou mbae chemborɨ vaera. Erei añave pemaendúa ye ma cheré. Añete co, jecuaeño pemaendúa cheré, erei mbaeti pepuere pembou mbae chemborɨ vaera. 11 Mbaeti chemiari corai, mbae oata cheve rambue. Echa aicuaa ma quirai aico vaera chepɨacatu reve chepuere rupiño. 12 Aicuaa quirai aico vaera, mbovɨño mbaembae anoi yave. Aicuaa vi quirai aico vaera, jeta mbaembae anoi yave. Opaete pegua aicuaa ma quirai aico vaera cherɨvata reve jare cheñɨmbɨaɨ reve. Aicuaa ma quirai aico vaera, jeta mbaembae anoi yave, jare jeta mbaembae oata cheve yave. 13 Opaete chepuere ayapo Cristo rupi. Echa jae omee cheve imbaepuere. 14 Erei peyapo ma icavi vae cheve. Echa chemborɨ ma, aiporara ai yave. 15 Jare pe reta Filipos pegua peicuaa vi quirai ñee icavi vae amboɨpɨ amombeu yave, aja Macedonia güi yave, mbaeti ye iru tenta pegua oporogüɨrovia vae reta ombou cheve mbae chemborɨ vaera, jaeño pe reta pembou cheve. 16 Echa Tesalónica pe ai yave, pembou cheve mbae chemborɨ vaera. Jayave taɨcue rupi pembou ye mbae cheve. 17 Ayerovia pembou cheve vae re. Erei mbaeti ayerovia jese chemborɨ rambueño. Ayerovia yae jese mbae icavi vae peyapo rambue. Jare aipota jecuaeño mbae icavi vae peyapo vaera, Tumpa omboecovia vaera peve. 18 Erei che opaete mbaembae anoi. Jeta yae anoi. Mbaeti mbae oata cheve. Echa Epafrodito omee ma cheve pembou cheve vae. Jocuae pembou vae metei mbae icavi vae oñemee Tumpa pe vae rami co. Jocuae nunga omboyerovia Tumpa. Jae co mbae ipiche cavi vae rami. 19 Jare cheRu Tumpa omeeta peve opaete mbaembae icavi peve vae jeta yae güɨnoi vae güi. Echa Cristo Jesús oyapo vae jeco pegua jeta yae güɨnoi ñandeveguara. 20 ÑandeRu Tumpa toñemboeteuca jecuaecuae aveiño. Amén. 21 Tumpa ndiveño toi opaete oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. Echa güɨrovia Cristo Jesús re. Ñanderɨvɨ reta che ndive ñogüɨnoi vae vi jei peve Tumpa ndiveño pei. 22 Jae ramiño vi opaete oñeñono tee Tumpa peguara vae reta cuae pe ñogüɨnoi vae jei peve Tumpa ndiveño pei. Cuae reta ipɨte pe oime amogüe César pe oyeócuai vae. 23 ÑandeYa Jesucristo tomee opaete peve ipɨacavi. Amén.

Colosenses 1

1 Che co jae Pablo. Che co jae Jesucristo jemimondo Tumpa jemimbota rupi. Ñanderɨvɨ Timoteo oime vi cuae pe oi che ndive. 2 Aicuatía cuae tupapire Colosas pe peico vae pe. Pe reta vi co jae cherɨvɨ reta. Tumpa peñono tee iyeupeguara, jare peyeócuai cavi Cristo pe. ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. 3 Romee yasoropai Tumpa pe peré. Jae co ñandeYa Jesucristo Tu. Jare jecuaeño royerure peré. 4 Corai royapo, roicuaa güive quirai perovia Cristo Jesús re, jare quirai peaɨu opaete oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. 5 Pe reta penoi cuae mboroaɨu, pearo pei peyerovia reve Tumpa omeeta peve vae rambue. Echa Tumpa oñovatu ma peve ara pe. Pe reta peicuaa cuae regua, ñee icavi vae peendu yave. Echa ñee icavi vae añete vae co. 6 Cuae ñee jeracua peve vae jeracua vi opaete ɨvɨ rupi. Jare opaete que rupi quiaquia güɨrovia, jare oyeócuai Tumpa pe pe reta rami. Echa pe reta perovia, jare peyeócuai Tumpa pe, jocuae ara Tumpa ipɨacavi regua peendu güive. Echa peicuaa añete co cuae ñee. 7 Cuae re peñemboe Epafras güi. Epafras oyeócuai Cristo pe ore ndive, jare roaɨu yae. Jae co metei Cristo jembiócuai pepuere perovia catu vae. 8 Jare jae oicuauca oreve mboroaɨu Espíritu Santo omee peve vae. 9 Jae rambue ore vi cuae roendu güive, jecuaeño royerure peré. Royerure Tumpa pe, jae oicuauca cavi vaera peve jemimbota. Tumpa tomee peve opaete aracuaa Espíritu pegua, peicuaa cavi vaera jemimbota. 10 Tumpa tapemborɨ, peico cavi vaera. Echa pe reta co jae ñandeYa imbae. Jare corai peico yave, pemboyeroviata co ñandeYa. Jecuae peyeócuai ñandeYa pe icavi vae peyapo vae rupi. Jare jecuae peñemboe Tumpa re, peicuaa cavi yae vaera. 11 Tumpa tapemomɨrata imbaepuere tuicha yae vae pe, pepɨaguasu vaera peyerovia reve. 12 Pemee yasoropai ñandeRu pe. Echa jae omee ma peve penoi vaera pembaera opaete iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta pe oñemeeta vae. Echa cuae reta yogüɨreco tembipe pe. 13 ÑandeRu ñanderepɨ ma mbaepuere pɨtumimbi re güɨnoi vae güi, jare ñandererova ma Taɨ iporoocuaia pe. Jae oaɨu Taɨ. 14 ÑandeRu ñanderepɨ Taɨ imano jeco pegua, jare iñɨro ñandeve ñanembaeyoa reta re. 15 Mbaeti etei quia oecha Tumpa. Erei Taɨ oicuauca ñandeve quirai co jae. Taɨ co jae opaete mbaembae oyeapogüe vae iYa. 16 Echa jae oyapo opaete. Jae oyapo opaete ara pe oi vae jare opaete ɨvɨ pe oi vae. Jae oyapo opaete ñandepuere yaecha vae jare opaete mbaeti ñandepuere yaecha vae. Jae oyapo opaete mburuvicha reta ara pegua jare ɨvɨ pegua, jare opaete mbaepuere güɨnoi vae. Jae etei oyapo opaete iyeupeguara. 17 Jare jae oicoño mai ndei mbae oyeapo mbove, jare mbaetita tei mbae ipuere oico jae mbaeti yave oñangareco jese. 18 Jare oporogüɨrovia vae reta co jae Cristo jete, jare Cristo co jae oporogüɨrovia vae reta iñaca. Jae co tenondegua vae. Echa jae tenonde voi oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi, jae oico vaera opaete vae iYara. 19 Echa Tumpa jemimbota co jae etei oico vaera Cristo jete pe. 20 Tumpa jemimbota vi co ombopɨacatu vaera jae ndive Cristo rupi opaete ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae reta jare opaete ara pe ñogüɨnoi vae reta. Echa omee ma ñandeve ipɨacatu Cristo imano jeco pegua. Cristo omano curusu re. 21 Jare tenonde yave pe reta mombɨrɨ yae peico Tumpa güi. Echa peyovaichose peñemongueta pe Tumpa ndive, jare peyapose icavi mbae vae. Erei añave Cristo pembopɨacatu Tumpa ndive. 22 Jocorai jae oyapo imano jeco pegua cuimbaera oyeapo yave. Jare jocorai oyapo, peñono tee vaera iyeupeguara, jare agüɨye vaera penoi mbaeyoa, jare agüɨye vaera quia ipuere pemboeco mbae re, jae jóvai pei yave, 23 jecuaeño peñemomɨrata yave jare peñemoatangatu yave peporogüɨrovia re, jare jecuaeño pearo yave peyerovia reve ñee icavi vae rupi oñererocuavee peve vae. Echa pe reta peicuaa ñee icavi vae opaete ɨvɨ pegua reta pe jeracua vae. Jare che vi amombeu ñee icavi vae, jare corai ayeócuai Tumpa pe. 24 Añave ayerovia aiporara ai peré vae re. Echa aiporara ai cherete pe jocuae oata vɨteri Cristo jete oiporara vaera vae. Echa jae jete co jae oporogüɨrovia vae reta. 25 Echa oñemee cheve ayeócuai vaera oporogüɨrovia vae reta pe. Tumpa etei cheapo jae jembiocuaira, che ayeócuai vaera peve, jare amombeu vaera peve opaete Tumpa iñee. 26 Cuae co jocuae tenonde yave mbaeti oyecuaa vae. Echa Tumpa mbaeti etei oicuauca tenonde yave. Erei añave Tumpa oicuauca co oñono tee iyeupeguara vae reta pe. 27 Echa Tumpa iquɨreɨ oicuauca chupe reta quirai cuae tenonde yave mbaeti oyecuaa vae maemboete tuicha vae güɨnoi judío mbae vae reta cotɨ. Jae co Cristo oico pepɨa pe vae. Jae rambue pepuere pearo peyerovia reve peñemboeteuca vaera. 28 Ore vi romombeu Cristo regua. Romboaracuaa opaete vae, jare romboe opaete vae orearacuaa reve, opaete vae ipɨrata vaera Cristo imbaepuere rupi. 29 Cuae jeco pegua che vi aparavɨquɨ ai Tumpa pe. Tanta aparavɨquɨ ai aiporara reve Cristo imbaepuere rupi. Echa jae tanta oparavɨquɨ oi chepɨa pe.

Colosenses 2

1 Erei aipota peicuaa vaera quirai tanta aparavɨquɨ aiporara reve peré, jare Laodicea pegua reta re, jare opaete mbaeti etei cherecha vae reta re. 2 Aipota yae pepɨacatu vaera, jare peyoaɨu vaera, metei ramiño peico vaera. Aipota yae peñemomɨrata vaera opaete peicuaa vae rupi, jare peicuaa vaera jocuae tenonde yave mbaeti oyecuaa vae Cristo regua ñandeRu Tumpa oicuauca ñandeve vae. 3 Peipota yave pearacuaa catu, Cristo re oñevae opaete aracuaa. Jare peipota yave peicuaa cavi mbae regua, Cristo oicuaa cavi opaete mbae regua. 4 Jare cuae che jae peve, agüɨye vaera quia pembotavɨ ñee icavi echa vae pe. 5 Echa yepe tei che mbaeti ai pepɨri, erei jecuaeño añemongueta peré. Aicuaa quirai peico cavi co oyoupi, jare quirai peñemomɨrata peporogüɨrovia Cristo regua re. Jare cuae re ayerovia. 6 Peipɨɨ ma ñandeYa Jesucristo mborogüɨrovia rupi. Jae ramiño vi jecuaeño peico perovia reve jese. 7 Peñemomɨrata Cristo imbaepuere rupi, pecuacuaa cavi vaera jese. Peñemoatangatu peporogüɨrovia re. Echa jocorai peñemboe ma. Jecuaeño pemee yasoropai Tumpa pe peporogüɨrovia re. 8 Peñeandu, agüɨye vaera quia pembotavɨ aracuaa tavɨ pegua pe. Echa cuae nunga aracuaa moromboe ɨvɨ pegua retaño co. Mbaeti oporomboe Cristo re, jaeño mbaembae ɨvɨ pegua re. 9 Echa Cristo co jae Tumpa etei cuimbaera oyeapo vae. 10 Jae rambue opaete mbaembae penoi, Cristo penoi rambue. Echa jae co opaete mburuvicha reta ara pegua jare ɨvɨ pegua iYa. 11 Jare peñemocircuncidauca ma vi pepɨa pe, Cristo re perovia rambue. Echa Cristo oyapo peve pepɨa pe vae metei cuimbae oñemocircuncidauca vae jete pe oyeapo vae rami co. Echa Cristo perepɨ opaete pembaeyoa güi. 12 Peñembobautizauca yave, peñeotɨ co Cristo ndive, jare Tumpa omee peve tecove opa mbae vae Cristo ndive. Cuae oyeapo Tumpa imbaepuere rupi, peporogüɨrovia rambue. Echa Tumpa omoingove ye Cristo güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. 13 Tenonde yave pe reta mbaeti penoi tecove opa mbae vae pembaeyoa reta jeco pegua, jare mbaeti peñemocircuncidauca pembaeyoa reta güi rambue. Erei Tumpa omee ma peve tecove opa mbae vae Cristo ndive, jare iñɨro ma peve opaete pembaeyoa reta re. 14 Tumpa omboai ma mboroócuai oyecuatía oi vae. Echa jocuae oyecuatía oi vae oyovaichose ore ndive, jare jecuaeño oremboecose. Erei Tumpa güɨraja co oregüi, Cristo omboya icurusu re yave. 15 Jae rambue Tumpa ñanderepɨ ma opaete mbaepuere ñanderé güɨnoise vae reta güi, jare omomarai reta opaete vae jovaque. Echa jae omoamɨri reta, Cristo omano yave curusu re. 16 Jae rambue agüɨye quia tapemboeco mbae peu vae re, jare arete reta iara reta re, jare yasɨpɨau re, jare mbutuu iara reta re. 17 Echa opaete cuae reta jaanga retaño co. Tenonde yave Tumpa omojaanga reta oyeapota vae re. Echa cuae reta oñemojaangaño Cristo re. 18 Agüɨye quia tapeopia Tumpa omeeta peve vae güi. Echa amogüe vae oñemomichi-raanga, jare omboete araɨgua reta. Cuae nunga oñemongueta tei oicuaa co mbaeti oecha vae regua, jare oñemboete iñemongueta rupiño oicuaa vae re, yepe tei mbaeti mbae oicuaa cavi. 19 Cuae nunga mbaeti oyeco Cristo re. Echa Cristo co jae oporogüɨrovia vae reta iñaca. Echa opaete ñandeyoapɨapɨa jare ñanderayɨ oyapo ñanderete metei ramiño. Erei ñanderete oyeco ñaneaca re, ocuacuaa cavi vaera. Jocoraiño vi Cristo jete ocuacuaa Tumpa jemimbota re. 20 Pe reta pemano co Cristo ndive moromboe ɨvɨ pegua reta güi. Jae rambue ¿maera pa jecuaeño peico ɨvɨ pegua reta yogüɨreco rami? jare ¿maera pa peyapo iporoócuai reta? 21 Echa jae reta peócuai corai: “Agüɨye peipɨɨ. Agüɨye peu. Agüɨye peyavɨquɨ”. Jocorai jei reta. 22 Erei opaete jocuae mbaembae oñemboaita co, oyeporu yave. Jare opaete cuae mboroócuai reta moromboe ɨvɨ pegua retaño co. 23 Añete co, cuae nunga mboroócuai aracuaa pegua echa co. Echa cuae nunga mboroócuai iyapoa reta omboeteraanga Tumpa pe iñemongueta reño, jare oñemomichi-raanga, jare oñenupa jete rupi. Erei cuae mbaembae rupi mbaeti etei ipuere oyopia jete jemimbota reta.

Colosenses 3

1 Tumpa omee ma peve tecove opa mbae vae Cristo ndive. Jae rambue jecuaeño peñemongueta mbaembae ara pe ñogüɨnoi vae re. Echa joco pe Cristo oguapɨ oi Tumpa iyɨque pe iyacatu cotɨ. 2 Jecuaeño peñemongueta mbaembae ara pe ñogüɨnoi vae re. Agüɨye jecuaeño peñemongueta mbaembae ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae re. 3 Echa pemano ma ɨvɨ pegua güi, jare perecove añetete vae oime ma oi Cristo ndive Tumpa oia pe. Mbaeti quia ipuere oecha. 4 Cristo co jae perecove añetete vae. Cristo oyecuaa yave, pe reta vi peyecuaata jare peñemboeteucata jae ndive. 5 Jae rambue agüɨye pemaeño oicove vaera jocuae teco ɨvɨ pegua icavi mbae vae perete pe oi vae. Agüɨye peyapo aguasa. Agüɨye peñemongueta icavi mbae vae re. Agüɨye peporopotaiño. Agüɨye peipota icavi mbae vae. Agüɨye peipota iru vae reta imbaembae - echa peipota yave, peipota yae iru vae reta imbaembae Tumpa güi. 6 Cuae icavi mbae vae jeco pegua Tumpa oiporaraucata co Tumpa jeigüe mbaeti oyapo vae reta pe. 7 Tenonde yave pe reta vi peyapo cuae icavi mbae vae reta. Echa peicose jocorai peyapo vaera. 8 Erei añave pemombo peyeugüi opaete cuae iru icavi mbae vae reta. Agüɨye pepochɨ. Agüɨye pearasɨ. Agüɨye peyapo icavi mbae vae oyoupe. Agüɨye pere icavi mbae vae oyoupe. Agüɨye pemoe ñee pochɨi vae. 9 Agüɨye peapu oyoupe. Echa pemombo ma peyeugüi pereco indechigüe pochɨi vae jare icavi mbae vae reta peyapose vae. 10 Jare peipɨɨ ma teco ipɨau vae. Echa cuae teco ipɨau vae ombopɨauta peñemongueta, peicuaa cavi vaera Tumpa regua, jare peico vaera jae jemimbota re. Echa Tumpa omee peve cuae teco ipɨau vae. 11 Jare cuae teco ipɨau vae güɨnoi vae reta ipɨte pe mbaeti ma oyoavɨ oyougüi judío mbae vae jare judío, oñemocircuncidauca vae jare oñemocircuncidauca mbae vae, ñanaɨgua jare Escita, oyeócuai vae jare mbaeti oyeócuai vae. Echa jaeño Cristo oico opaete vae ipɨa pe. 12 Tumpa peraɨu, jare peparavo peñono tee vaera iyeupeguara. Jae rambue peico cavi. Peyoparareco. Pepɨacavi oyoupe. Peñemomichi oyoupe. Pepɨaguasu oyoupe. 13 Pemoaguata oyoupe, jare peɨro oyoupe, oime yave quia iru vae mbae re omboeco vae. Echa ñandeYa iñɨro ma peve. Jae ramiño vi pe reta peɨro oyoupe. 14 Jare peyoaɨu. Echa mboroaɨu icavi yae opaete iru güi. Echa peyoaɨu yave, peico cavi yaeta oyoupi metei ramiño. 15 Jare Tumpa ipɨacatu pepɨa pe oi vae toicuauca peve mbae icavi peyapo vaera vae. Echa cuaera Tumpa peparavo, peico vaera metei ramiño. Jare jecuaeño pemee yasoropai Tumpa pe. 16 Ñee Cristo regua jecuaeño toico pepɨa pe. Peñomboe jare peñomboaracuaa pearacuaa catu reve. Pepɨacavi reve pecanta ñandeYa pe canta reta ñamboete pɨpe vae. 17 Jare mbae re pemiari yave jare mbae peyapo yave, pemiari jese jare peyapo opaete ñandeYa Jesús jee re. Jare jecuaeño pemee yasoropai ñandeRu Tumpa pe ñandeYa Jesús rupi. 18 Cuña reta toyeócuai ime pe. Echa icavi co jocorai oyapo vaera. Echa güɨrovia ma ñandeYa re. 19 Cuimbae reta toaɨu jembireco, jare agüɨye toñeengata chupe. 20 Cunumi reta jare cuñatai reta toyapo opaete tu jare ichɨ jeigüe. Echa cuae icavi co ñandeYa pe. 21 Tu reta agüɨye tomboarasɨ imichia reta, agüɨye vaera imichia reta iyaquɨ. 22 Oyeócuai vae reta toyapo opaete iya ɨvɨ pegua jeigüe. Agüɨye toyeócuai cavi iya pe jae omae oi jese yaveño, omboyerovia vaeraño. Ipɨaquɨreɨ reve toyeócuai chupe oipoɨu reve ñandeYa güi. 23 Jare opaete oyapo vae, toyapo ipɨaquɨreɨ reve. Toyeócuai iya pe, ñandeYa pe oyeócuai rami. Echa mbaeti cuimbae peño oyeócuai. 24 Jare toicuaa ñandeYa omboecoviata co chupe jocuae omeeta chupe vae pe. Echa oyeócuai co oi ñandeYa Cristo pe. 25 Erei icavi mbae vae oyapo vae pe Tumpa omboecoviata vi icavi mbae vae oyapogüe. Echa Tumpa mbaeti oaɨu metei vaeño iru vae güi.

Colosenses 4

1 Oporoócuai vae reta toyapo jupi vae jembiócuai reta pe, jare agüɨye tombotavɨ. Echa toicuaa jae reta vi güɨnoi co iYa ara pe. 2 Jecuaeño peyerure Tumpa pe. Peñemoatangatu, jecuaeño peyerure vaera pemee reve yasoropai Tumpa pe. 3 Jae ramiño vi peyerure oreré, Tumpa oicuauca vaera oreve quirai romombeu vaera iñee. Echa chequɨreɨ chemiari tenonde yave Cristo regua mbaeti oyecuaa vae re. Echa jocuae jeco pegua che ai cuae tembipɨɨrɨru pe. 4 Peyerure cheré, aicuauca cavi vaera iru vae reta pe. Echa icavi co corai ayapo vaera. 5 Peico pearacuaa catu reve oporogüɨrovia mbae vae reta ndive. Jecuaeño peyapo icavi vae. 6 Jecuaeño pemiari ñee icavi vae pe mbae icavi vae re. Jare peñemboe quirai pemiari vaera oipotagüe vae pe. 7 Tíquico co jae cherɨvɨ aaɨu vae. Jae co metei ñandeYa jembiócuai che ndive oyeócuai cavi ñandeYa pe vae. Jae omombeuta peve opaete cheregua. 8 Echa cuaera amondo pepɨri, jae oicuaa vaera peregua, jare jae pembopɨacatu vaera. 9 Amondo vi jae ndive Onésimo. Jae vi co cherɨvɨ aaɨu vae ñandeYa pe oyeócuai cavi vae. Jae co metei perentaɨgua. Jae omombeuta peve opaete mbae cuae pe oyeapo vae. 10 Aristarco jei peve Tumpa ndiveño pei. Jae oime che ndive oi tembipɨɨrɨru pe. Marcos vi jei peve Tumpa ndiveño pei. Jae co Bernabé jiɨ. Echa che poócuai ma pemboresive cavi vaera, jae ojo pepɨri yave. 11 Jesús vi jei peve Tumpa ndiveño pei. Jae co Justo pe oñembojee vae. Echa opaete judío oporogüɨrovia vae reta güi cuae retaño chemborɨ amombeu vaera Tumpa iporoocuaia regua. Jae reta chembopɨacatu yae. 12 Epafras vi jei peve Tumpa ndiveño pei. Jae vi oyeócuai Cristo pe. Jare jae vi co metei perentaɨgua. Jae jecuaeño oyerure yae Tumpa pe peré, peñemomɨrata vaera, jare peicuaa cavi vaera opaete Tumpa jemimbota. 13 Echa che etei chepuere amombeu peve quirai Epafras oparavɨquɨ tanta peré, jare Laodicea jare Hierápolis pe ñogüɨnoi vae reta re. 14 Lucas jare Demas vi jei peve Tumpa ndiveño pei. Lucas co jae oporopoano vae aaɨu vae. 15 Tumpa ndiveño toi Laodicea pegua oporogüɨrovia vae reta, jare Ninfas jare opaete oporogüɨrovia vae Ninfas jo pe oñemboatɨ vae reta. 16 Pe reta pemongueta ma yave cuae tupapire, pemondo Laodicea pe, oporogüɨrovia vae joco pe oñemboatɨ vae reta vi omongueta vaera. Jare jocuae tupapire Laodicea pe amondo vae pe reta vi pemongueta. 17 Pere Arquipo pe toñemoatangatu, oyapo vaera mbaravɨquɨ ñandeYa omee chupe vae, oyeócuai vaera ñandeYa pe. 18 Che etei jae peve Tumpa ndiveño pei. Cuae aicuatía chepo pe etei. Pemaendúa tembipɨɨrɨru pe ai vae re. Tumpa tomee peve ipɨacavi. Amén.

1 Tesalonicenses 1

1 Che co jae Pablo. Che ndive oime ñogüɨnoi Silvano jare Timoteo. Aicuatía cuae tupapire opaete peporogüɨrovia vae Tesalónica pe peñemboatɨ vae reta pe. Pe reta co jae ñandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo imbae. ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. 2 Jecuaeño romee yasoropai Tumpa pe peré, jare mbaeti oreacañɨ pegüi. Jecuaeño royerure Tumpa pe peré. 3 Jare royerure ñandeRu Tumpa pe yave, jecuaeño oremaendúa quirai peico Tumpa cotɨ vae re. Echa peparavɨquɨ Tumpa pe, perovia Jesucristo re jare peaɨu rambue, jare jecuaeño pepɨaguasu, pearo peyerovia reve ñandeYa Jesucristo ou ye vaera rambue. 4 Pe reta co jae orerɨvɨ reta. Tumpa peraɨu jare peparavo. Cuae roicuaa cavi co. 5 Echa romombeu yave peve ñee icavi vae, Espíritu Santo omee oreve mbaepuere romombeu cavi vaera peve. Mbaeti co ñeeiño. Echa roicuaa cavi añetete co ñee icavi vae. Jare pe reta peicuaa cavi co quirai ore roico cavi pepɨte pe, poaɨu rambue. 6 Jare pe reta pemboɨpɨ peico, ore roico rami, jare ñandeYa oico rami. Perovia co romombeu peve vae. Jae rambue peiporara yae. Erei Espíritu Santo pemboyerovia. 7 Cuae jeco pegua opaete oporogüɨrovia vae reta Macedonia pegua jare Acaya pegua oicuaa quirai icavi co yogüɨreco vaera. 8 Echa pe reta pemombeu ñee icavi vae ñandeYa regua iru vae reta pe. Jare opaete vae - mbaeti Macedonia jare Acaya peguaño - oicuaa perovia co Tumpa re. Jae rambue mbaeti ma mbae oata ore romombeu vaera chupe reta. 9 Echa jae reta etei omombeu iru vae reta pe quirai ore rojo perenta pe, jare mbae oyeapo joco pe. Omombeu reta vi quirai mbaeti ma pemboete tumpa-raanga reta - echa peyerova ma jocuae reta güi Tumpa cotɨ - jare quirai peyeócuai ma Tumpa añetete vae pe - jae co jecuaeño oico vae. 10 Omombeu reta vi quirai pearo pei Tumpa Taɨ ou ye vaera ara güi - jae co Jesús. Echa Tumpa omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Tumpa oiporaraucata co oporogüɨrovia mbae vae reta pe, erei Jesús ñanderepɨ ma iru vae reta oiporarata vae güi.

1 Tesalonicenses 2

1 Rojo yave perenta pe, mbaeti rojoiño. Cuae peicuaa pe reta etei, cherɨvɨ reta. 2 Yepe tei roiporara Filipos pe, iru vae reta oyapo icavi mbae vae oreve yave - cuae vi peicuaa - erei romombeu peve ñee icavi vae Tumpa ombou vae. Mbaeti roquɨye, yepe tei yavai yae oreve. Echa Tumpa oremborɨ. 3 Jocuae romombeu peve vae añete co. Mbaeti roeca pemboepɨ vaera oreve cuae romombeu peve vae. Mbaeti etei vi roipota pombotavɨ. 4 Tumpa etei oicuaa quirai royeócuai chupe, jare oicuauca ma icavi romombeu vaera ñee icavi vae. Jae rambue romombeu iru vae reta pe, Tumpa romboyerovia vaera. Mbaeti romombeu, ɨvɨ pegua retaño romboyerovia vaera. Echa Tumpa oicuaa cavi orepɨa pe oi vae. 5 Mbaeti etei mbae roe peve, pomoñemboete vaera. Cuae peicuaa co pe reta. Mbaeti vi mbae roipota vɨari oreyeupe pegüi. Cuae oicuaa vi co Tumpa. 6 Mbaeti vi roipota pe reta jare iru vae reta oremboete vaera. Erei icavita tei roeca pe reta oremboete vaera. Echa ore co jae Cristo jemimondo reta. 7 Erei ore roñangareco peré poaɨu reve, membɨ omocambu vae oñangareco oaɨu reve imembɨ re rami. 8 Ore poaɨu. Jae rambue romombeu ma peve ñee icavi vae Tumpa ombou vae. Ore poaɨu yae co. Jae rambue orerecove yepe romeeta tei peré. 9 Pemaendúa quirai tanta roparavɨquɨ orecanguɨ reve, cherɨvɨ reta. Roparavɨquɨ ara rupi jare pɨtu rupi, agüɨye vaera pomambeco mbae pemee vaera oreve vae re. Jocorai royapo, jare romombeu vi peve ñee icavi vae Tumpa ombou vae. 10 Pe reta co jae oporogüɨrovia vae reta. Pe reta peicuaa, jare Tumpa vi oicuaa quirai roico pepɨte pe. Jecuaeño royapo icavi vae. Mbaeti quia ipuere oremboeco mbae re. Jecuaeño royapo jupi vae. 11 Oremiari peve - metei ñavo pe - metei tu imiari taɨ reta pe rami. Ore pomboaracuaa, jare pombopɨacatu. Opaete cuae peicuaa cavi. 12 Ore poócuai peyapo vaera icavi vae. Echa pe reta co jae Tumpa imbae. Jare Tumpa peparavo ma, pe reta vi peñemboeteuca vaera iporoocuaia pe. 13 Jae rambue jecuaeño romee yasoropai Tumpa pe. Echa romombeu peve yave Tumpa iñee, perovia jae co Tumpa iñee añetete vae - mbaeti ore romombeu peve vaeño. Jare cuae Tumpa iñee jecuaeño oparavɨquɨ pepɨa pe, pe reta peporogüɨrovia rambue. 14 Jare oyeapo ma peve, Judea pe oñemboatɨatɨ vae reta pe oyeapo vae rami, cherɨvɨ reta. Jae reta vi co Tumpa imbae. Echa güɨrovia Cristo Jesús re. Echa perentaɨgua reta oyapo icavi mbae vae peve, judío reta oyapo icavi mbae vae jocuae oporogüɨrovia vae reta pe rami. 15 Echa judío reta oyucauca Tumpa iñee aracae omombeu vae reta jare ñandeYa Jesús vi, jare oreve vi oyapo icavi mbae vae. Mbaeti oipota oyapo Tumpa jemimbota, jare oyovaicho opaete vae ndive. 16 Echa jecuaeño oremboavai, agüɨye vaera oremiari judío mbae vae reta pe, oñemboasauca vaera. Jocorai jecuaeño judío reta oyapo jeta yae icavi mbae vae. Erei Tumpa oiporarauca yaeta co chupe reta. 17 Michi peguaño co mombɨrɨ roi pegüi, cherɨvɨ reta. Erei yepe tei mbaeti ma poecha, erei jecuaeño oremaendúa peré. Roipota yae tei poecha ye. 18 Jae rambue roipota tei rojo Tesalónica pe. Jecuaeño che etei aipota tei aja pepɨri. Erei Satanás jecuaeño oremboavai. 19 ÑandeYa Jesús ou yeta co ara güi. Jare ore roaro roi royerovia reve. Echa jae ndive ñai yave, ore royeroviata, jare ñandeYa jeita icavi co royapo, pe reta vi joco pe peita rambue. 20 Añete co, royeroviata pereco pegua, ñandeYa jei yave icavi co royapo.

1 Tesalonicenses 3

1 Jare orequɨreɨ yae tei rojo pepɨri rambue, roñomomiari ropɨta vaera oreño Atenas pe, 2 jare romondo vaera pepɨri Timoteo. Jae co ñanderɨvɨ. Jae oyeócuai Tumpa pe. Omombeu ore ndive ñee icavi vae Cristo regua. Jae rambue romondo Timoteo, jae pemoatangatu vaera, jare pembopɨacatu vaera peporogüɨrovia re. 3 Agüɨye pepɨatɨtɨ yae, peiporara rambue. Echa pe reta etei peicuaa jocorai yaiporarata co. 4 Ore roico yave pe ndive, romombeu peve yaiporarata co. Jare jocorai oyeapo ma. Cuae peicuaa co. 5 Jae rambue chequɨreɨ yae tei aja pepɨri rambue, amondo Timoteo, aicuaa vaera peporogüɨrovia regua. Echa añemongueta güɨramoi jocuae oipota ɨvɨ pegua reta icavi mbae vae oyapo vaera vae oparavɨquɨ ma pepɨa pe, oyapouca vaera peve icavi mbae vae. Echa jocorai yave mona, roparavɨquɨiñota tei co. 6 Erei Timoteo ou ovae yave cuae pe Tesalónica güi, omombeu oreve quirai peporogüɨrovia cavi pei, jare quirai peaɨu ñandeYa. Jei vi oreve quirai jecuaeño pemaendúa oreré oreraɨu reve, jare quirai peipota orerecha, ore roipota poecha rami. 7 Jae rambue, cherɨvɨ reta, yepe tei iru vae reta oyapo icavi mbae vae oreve jare roiporara roi, erei orepɨacatu peporogüɨrovia jeco pegua. 8 Roicove catu ma, pe reta jecuaeño peyeócuai ñandeYa pe rambue. 9 Jae rambue romee yasoropai tuicha Tumpa pe peré. Echa royerovia yae pereco pegua ñandeRu Tumpa jovaque. 10 Jare tanta royerure Tumpa pe ara rupi jare pɨtu rupi, rojo vaera poecha. Roipota romombeu peve mbaembae ndeiño peicuaa cavi vae, pepɨrata vaera peporogüɨrovia re. 11 ÑandeRu Tumpa etei jare ñandeYa Jesús toremondo pepɨri. 12 Jare ñandeYa toparavɨquɨ pepɨa pe, peyoaɨu yae vaera, jare peaɨu vaera opaete vae. Peporoaɨu, ore poaɨu rami. 13 Jare ñandeYa tapemomɨrata, peyapo vaera jupi vae, jare agüɨye vaera ñandeRu Tumpa pemboeco mbae re, ñandeYa Jesús ou ye yave. Jae ou yeta co opaete oñeñono tee chupeguara vae reta ndive.

1 Tesalonicenses 4

1 Pe reta peicuaa ma quirai peico vaera, jare quirai pemboyerovia vaera Tumpa. Cuae romombeu ma peve. Jae rambue añave pomboaracuaa ñandeYa Jesús jee re, cherɨvɨ reta, jecuaeño peico corai, pemboyerovia yae vaera Tumpa. 2 Echa pe reta peicuaa mboroócuai romombeu peve vae reta. ÑandeYa Jesús omombeu oreve romombeu peve vaera. 3 Echa Tumpa oipota peñeñono tee vaera chupeguara. Mbaeti oipota peyapo vaera aguasa. 4 Jae rambue metei ñavo penoi perembireco ae. Peyapo jupi vae perembireco cotɨ, jare pemboete vi. 5 Agüɨye peporopotaiño. Echa jocorai jeco ɨvɨ pegua mbaeti güɨrovia Tumpa re vae reta. 6 Agüɨye peyapo cuae nunga icavi mbae vae. Echa cuae nunga icavi mbae vae peyapo yave, peyapo co icavi mbae vae perɨvɨ reta pe. Jare jocorai peyapo yave, ñandeYa oiporaraucata co peve jocuae jeco pegua. Cuae romombeu ma peve, agüɨye vaera peyapo. 7 Echa Tumpa ñandeparavo, ñañeñono tee vaera chupeguara - mbaeti yaporopota vaera. 8 Jae rambue peroɨro yave ore poócuai peyapo vaera vae, peroɨro co Tumpa iporoócuai - mbaeti oreporoocuaiño. Echa Tumpa omee ma ñandeve Espíritu Santo, jae oico vaera ñandepɨa pe. 9 Mbaetita aicuatía peve mboroaɨu penoi vaera iru oporogüɨrovia vae reta cotɨ vae re. Echa peicuaa ma co. Tumpa pemboe ma peyoaɨu vaera. 10 Añete co, peaɨu opaete oporogüɨrovia vae Macedonia pegua reta. Erei pomoñera jecuaeño peyoaɨu yae vaera, cherɨvɨ reta. 11 Cuae poócuai: Peico pepɨacatu reve. Jare peyapo peparavɨquɨ ae. Pemombaravɨquɨ pepo. Jocorai ore poócuai ma. 12 Jocorai peico yave, peñemboeteucata oporogüɨrovia mbae vae reta pe, jare ngaraa mbae oata peve. 13 ¿Mbaeti pa peicuaa omanogüe vae reta regua, cherɨvɨ reta? Roipota peicuaa vaera, agüɨye vaera pepɨatɨtɨ, iru vae reta ipɨatɨtɨ rami. Echa jae reta mbaeti mbae oaro vaera oyerovia reve. 14 Ñande yarovia Jesús omano co jare oicove ye co ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae ramiño vi Tumpa ombouta Jesús ndive oporogüɨrovia vae omanogüe vae reta. 15 Jae rambue romombeu peve ñandeYa omombeu oreve vae. Jae co cuae: ÑandeYa ou ye yave, ñande oimeño ñai vae ngaraa yaja omanogüe vae reta jenonde. 16 Echa ñandeYa etei ogüeyɨta ara güi ñee mbaepuere pegua reve. Oñeenduta vi metei araɨgua tenondegua vae iñee jare Tumpa jemimbɨ guasu. Jare Cristo re güɨrovia vae omanogüe vae reta oicove yeta rani yogüeru iru omanogüe vae reta ipɨte güi. 17 Cuae jaɨcue rupi ñande cuae ɨvɨ pe oimeño ñai vae ndeiño ñamano vae yaja paveta jae reta ndive. ÑandeYa ñandereupita, ñañoovaiti vaera jae ndive amapɨtu re. Jare jecuaecuae aveiño yaicota ñandeYa ndive. 18 Jae rambue peñombopɨacatu cuae ñee reta pe.

1 Tesalonicenses 5

1 Erei jocuae ara reta re mbaeti ma mbae oata amombeu vaera peve, cherɨvɨ reta. 2 Metei imonda vae ou güɨramoiño pɨtu yave. Jae ramiño vi ñandeYa iara outa güɨramoiño. Cuae peicuaa cavi co. 3 Ɨvɨ pegua reta jeita ñogüɨnoi: “Mbaeti ma tecorai. Mbaeti ma mbae yaquɨye chugüi vae”. Jocorai jeita. Jayave outa güɨramoiño chupe reta mbaesusere, cuña imembɨrasɨ güɨramoiño ou chupe rami. Jare ngaraa oyeepɨ reta jocuae mbaesusere güi. 4 Metei imonda vae oique güɨramoiño metei o pe pɨtumimbi yave, o iya oicuaa mbae reve. Erei pe reta mbaeti co jocuae o iya rami, cherɨvɨ reta. Mbaeti peico pɨtumimbi pe. 5 Echa opaete pe reta peico cuaraɨ oesape yave yogüɨreco vae rami. Echa cuaraɨ omee tembipe. Mbaeti co yaico pɨtu yave yogüɨreco vae rami. Echa pɨtu yave, pɨtumimbi co. 6 Jae rambue agüɨye peico oque vae reta rami. Echa iru vae reta yogüɨreco jocorai. Erei ñañemoatangatu, jare ñañeandu. 7 Echa oque vae reta oque pɨtu yave, jare osavaɨpo vae reta osavaɨpo pɨtu yave. 8 Erei ñande yaico cuaraɨ oesape yave yogüɨreco vae rami. Jae rambue ñañeandu. Yarovia jare yaaɨu Tumpa. Echa corai yave, jae co metei camisa jiero pegua oñoraro vae omonde vae rami. Ñaaro vi yayerovia reve ñañemboasauca ete vaera. Echa corai yave, jae co metei aca regua jiero pegua oñoraro vae oñono vae rami. 9 Echa Tumpa mbaeti ñandeparavo oiporarauca vaera ñandeve. Jae ñandeparavo co, ñañemboasauca vaera ñandeYa Jesucristo oyapo ñandeve vae jeco pegua. 10 Echa ñandeYa Jesucristo omano ñanderé, ñande yaico vaera jae ndive. Ñamano yave ani yaico vɨteri yave, yaicota jae ndive. 11 Jae rambue peñombopɨacatu jare peñomomɨrata, jocorai peyapo pei rami. 12 Cherɨvɨ reta, pomoñera pemboete vaera ñandeYa pe oyeócuai vae pepɨte pe ñogüɨnoi vae reta. Echa jae reta co petenondegua reta ñandeYa iparavɨquɨ re. Jae reta pemboaracuaa. 13 Pemboete jare peaɨu iparavɨquɨ jeco pegua. Jare peico cavi oyoupi pepɨacatu reve. 14 Cherɨvɨ reta, pomoñera vi pemboaracuaa vaera iyaquɨ vae reta, jare pembopɨacatu vaera ipɨatɨtɨ vae reta, jare pemborɨ vaera mbaeti ipɨrata vae reta, jare pepɨaguasu vaera opaete vae pe. 15 Pemae peyee. Iru vae oyapo yave icavi mbae vae pecotɨ, agüɨye peyeepɨ icavi mbae vae pe. Jecuaeño peico cavi oyoupi, jare peico cavi vi opaete vae ndive. 16 Jecuaeño peyerovia catu. 17 Jecuaeño peyerure Tumpa pe. 18 Jecuaeño pemee yasoropai Tumpa pe oipotagüe mbae re. Echa cuae co jae Tumpa jemimbota. Echa perovia ma Cristo Jesús re. 19 Agüɨye peyopia Espíritu Santo iparavɨquɨ. Echa jae oparavɨquɨ oi pepɨa pe. 20 Agüɨye peroɨro Tumpa iñee omombeu vae reta iñee. 21 Peñemongueta cavi opaete mbae re. Peñovatu peyeupe icavi vaeño. 22 Agüɨye peyapo oipotagüe icavi mbae vae. 23 Tumpa omee ma ñandeve ipɨacatu. Tumpa etei tapeñono tee iyeupeguaraño. Toñangareco cavi peespíritu re, jare perecove re, jare perete re, agüɨye vaera quia ipuere pemboeco mbae re ñandeYa Jesucristo ou ye yave. 24 Tumpa oyapota co cuae. Echa jae peparavo ma, jare jecuaeño oyapo jei oyapota vae. 25 Cherɨvɨ reta, peyerure Tumpa pe oreré. 26 Maraetei peyapo oyoupe yave, peñocuava peyoaɨu reve. 27 Che pomoñera pemongueta vaera cuae tupapire opaete ñanderɨvɨ reta pe. Jae co ñandeYa jemimbota. Jae oñono tee reta iyeupeguara. 28 ÑandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi. Amén.

2 Tesalonicenses 1

1 Che co jae Pablo. Che ndive oime ñogüɨnoi Silvano jare Timoteo. Aicuatía cuae tupapire opaete peporogüɨrovia vae Tesalónica pe peñemboatɨ vae reta pe. Pe reta co jae ñandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo imbae. 2 ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. 3 Jecuaeño romee yasoropai Tumpa pe peré, cherɨvɨ reta. Jare icavi co corai royapo vaera. Echa jecuaeño ocuacuaa peporogüɨrovia, jare mboroaɨu penoi oyocotɨ vae vi jecuaeño ocuacuaa. 4 Jae rambue ore pomboete iru oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta pe oremiari peré yave. Romombeu chupe reta quirai pepɨaguasu jare tanta peporogüɨrovia, yepe tei iru vae reta jecuaeño oyapo icavi mbae vae peve jare oiporarauca peve. 5 Cuae oicuauca quirai Tumpa jecuaeño oporojaa jupi vae rupi, jare jocorai Tumpa jeita jupi co pe reta peico vaera jae ndive iporoocuaia pe. Echa jocuae jeco pegua añave peiporara peico. 6 Echa jupi co Tumpa oiporarauca vaera oiporarauca peve vae reta pe. 7 Jare pe reta peiporara vae peputuuta ore ndive. Echa jupi co Tumpa ñanemombutuu vaera, ñandeYa Jesús oyecuaa yave, ara güi ou yave araɨgua reta mbaepuere güɨnoi vae ndive. 8 Yogüeruta tata jendɨ vae rami. Jayave ñandeYa oiporaraucata mbaeti oicuaa Tumpa vae reta pe. Echa jae reta mbaeti oipota güɨrovia ñee icavi vae ñandeYa Jesucristo regua. 9 Jae rambue oiporarata co. Echa ñandeYa omboai retata yogüɨreco vaera jecuaecuae aveiño mombɨrɨ chugüi. Ngaraa etei oecha reta ñandeYa imbaepuere tuicha yae vae rupi oyapota vae. 10 Echa jocorai oyeapota, ñandeYa ou ye yave. Jare jocuae ara reta pe opaete oñeñono tee ñandeYa peguara vae reta omboeteta ñandeYa. Opaete güɨrovia jese vae reta ipɨacañɨta ñandeYa re. Jare pe reta vi perovia romombeu peve vae. 11 Jae rambue jecuaeño royerure Tumpa pe peré. Echa ore royeócuai Tumpa pe jare jae peparavo vi. Roipota Tumpa jei vaera jupi co peparavo vaera. Tumpa tapemborɨ imbaepuere rupi, peyapo vaera opaete mbae icavi vae peipota peyapo vae, jare peparavɨquɨ vaera peporogüɨrovia reve. 12 Jocorai yave, iru vae reta omboeteta ñandeYa Jesucristo jee pereco pegua. Jare pe reta vi peñemboeteucata perovia jese rambue. Jare cuae oyeapota ñandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo ipɨacavi jeco pegua.

2 Tesalonicenses 2

1 ÑandeYa Jesucristo ou yeta co jare jae ñanemboatɨta ñañoovaiti vaera jae ndive. Jae rambue ore pomoñera cuae, cherɨvɨ reta: 2 Agüɨye peñembojopa jare agüɨye peñemambeco. Güɨramoi iru vae reta jei ma peve oyearo ma oi ñandeYa iara. Güɨramoi jei peve Espíritu Santo omombeu chupe reta, ani jei jeracua chupe reta, ani jei ore roicuatía jocorai metei tupapire pe. 3 Erei agüɨye pemaeño quia re pembotavɨ vaera. Echa jocuae ara ngaraa ou raivi. Echa ndei ou mbove, oporogüɨrovia mbae vae reta oyovaicho yaeta Tumpa ndive, jare oyecuaata jocuae cuimbae mbaeyoaño iparavɨquɨ vae. Jae co ocañɨteita vae. 4 Jae oñemboeteta jare oyovaichota opaete moromboe Tumpa regua ndive jare ngaraa omaeño ɨvɨ pegua reta re omboete vaera Tumpa. Jae oguapɨta Tumpa jo pe jare jeita jae Tumpa etei co. 5 ¿Mbaeti pa pemaendúa quirai che ai pepɨri rambueve amombeu peve cuae mbaembae? 6 Jare peicuaa vi quirai añave oime quia oyopia vae. Echa jae oyopia oi jocuae mbaeyoaño iparavɨquɨ vae, agüɨye vaera oyecuaa ndei iara ou mbove. 7 Echa jocuae icavi mbae ndeiño oyecuaa vae oparavɨquɨ ma oi. Erei añave oyopia oi vae oyopiata co, Tumpa güɨraja cuae ɨvɨ güi regua. 8 Jayave oyecuaata jocuae icavi mbae vae. Erei ñandeYa oyucata ipɨtu pe. Omboaita co, ou oesape yae reve oyecuaa yave. 9 Jocuae icavi mbae vae outa oyapo vaera Satanás iparavɨquɨ. Güɨnoita mbaepuere tuicha vae jare oyapota mɨacañɨ reta oporombotavɨ vaera. 10 Oyapota opaete mbae jupi mbae vae ombotavɨ vaera ocañɨteita vae reta. Echa jae reta mbaeti oipota güɨrovia añete vae. Echa güɨrovia yave, oñemboasaucata tei co. 11 Jae rambue Tumpa omaeñota jese reta oñembotavɨ vaera mbaeti añete vae rupi, güɨrovia reta vaera jocuae apu. 12 Jae rambue ocañɨtei retata. Echa mbaeti güɨrovia añete vae. Jaeño oyerovia jupi mbae vae re. 13 Erei icavi co jecuaeño romee vaera yasoropai Tumpa pe peré, cherɨvɨ reta. Echa ñandeYa peraɨu jare Tumpa peparavo iyɨpɨ güive pemboasa vaera, Espíritu Santo peñono tee Tumpa peguara rambue jare añete vae perovia rambue. 14 Cuaera Tumpa peparavo ñee icavi vae romombeu peve vae rupi, pe reta vi peñemboeteuca vaera ñandeYa Jesucristo ndive. 15 Jae rambue, cherɨvɨ reta, pepɨrata peporogüɨrovia re. Agüɨye peacañɨ ore pomboe jese vae güi. Echa ore pomboe oreñee pe jare tupapire roicuatía peve vae pe. 16 ÑandeRu Tumpa ñanderaɨu jare omee ñandeve mbɨacatu ngaraa etei opa vae. Jae rambue ñandepuere ñaaro yayerovia reve ipɨacavi jeco pegua. ÑandeYa Jesucristo etei jare ñandeRu Tumpa 17 tomee peve ipɨacatu jare tapemomɨrata ñee icavi vae pere vaera, jare icavi vae peyapo vaera.

2 Tesalonicenses 3

1 Cuaeño aipota, cherɨvɨ reta - peyerure oreré, ñandeYa iñee jecuaeño oñemoai vaera, opaete vae güɨrovia vaera pe reta perovia rami. Jocorai yave, ñandeYa iñee oñemboeteucata co. 2 Peyerure vi ñandeYa orerepɨ vaera cuimbae icavi mbae vae oyovaicho ore ndive vae reta güi. Echa mbaeti opaete vae güɨrovia ñandeYa re. 3 Erei jecuaeño ñandepuere yarovia catu ñandeYa. Jae pemomɨratata peporogüɨrovia re, jare omeeta peve mbaepuere agüɨye vaera peñemoamɨriuca icavi mbae vae pe. 4 Jare ore pogüɨrovia catu ñandeYa re perovia rambue, quirai peyapo pei jare peyapota ore roe peve peyapo vaera vae. 5 ÑandeYa tapemborɨ peicuaa cavi vaera quirai Tumpa peraɨu, jare penoi vaera mbɨaguasu Cristo oipota omee peve vae. 6 Añave ore poócuai, cherɨvɨ reta, ñandeYa Jesucristo jee re, peñemboyao vaera oipotagüe oporogüɨrovia vae iyaquɨ vae güi. Echa jocuae nunga mbaeti oico moromboe roicuauca peve vae re. 7 Pe reta etei peicuaa quirai icavi co peico vaera ore roico rami. Echa ore roico pepɨte pe yave, mbaeti co roico roparavɨquɨ mbae reve. 8 Mbaeti vi rocaruiño romboepɨ mbae reve. Erei tanta roparavɨquɨ ara rupi jare pɨtu rupi, agüɨye vaera quia pepɨte pe oi vae oñemambeco oreré. 9 Corai royapo yepe tei mbaepuere rogüɨnoi royerure vaera peve mbaembae re. Erei roipota roicuauca peve quirai ore roico, pe reta vi peico vaera ore roico rami. 10 Echa roico pepɨri yave, poócuai corai: Oime yave quia ñateɨ oparavɨquɨ vae, agüɨye quia tomongaru. 11 Echa jeracua oreve quirai oime pepɨte pe amogüe iyaquɨ vae. Yogüɨrajaiño iru vae reta jembiapo re oñangareco. Mbaeti oipota oparavɨquɨ. 12 Erei royócuai jare romboaracuaa jocuae nunga ñandeYa Jesucristo jee re oparavɨquɨ reta vaera mbɨacatu reve, oime vaera güɨnoi mbae jou vaera. 13 Erei pe reta, cherɨvɨ reta, agüɨye pecuérai icavi vae peyapo vae güi. 14 Jare oime yave quia cuae roicuatía peve peyapo vaera vae mbaeti oyapo vae, pemae cavi jese quia nunga co, jare agüɨye peñemoiru jae ndive, jae imara vaera. 15 Agüɨye peyovaicho jae ndive. Erei pemboaracuaa metei perɨvɨ pemboaracuaa rami. 16 Jare ñandeYa etei mbɨacatu omee vae jecuaeño tomee peve ipɨacatu opaete rupi. ÑandeYa toi opaete pe ndive. 17 Che etei jae peve Tumpa ndiveño pei. Aicuatía cuae chepo pe etei. Jocorai ayapo opaete aicuatiauca vae pe, aechauca vaera añetete co. Corai aicuatía. 18 ÑandeYa Jesucristo tomee opaete peve ipɨacavi. Amén.

1 Timoteo 1

1 Che co jae Pablo. Che co jae Jesucristo jemimondo. Tumpa jare ñandeYa Jesucristo oyócuai che ayeapo vaera temimondora. Tumpa ñanemboasa jare ñaaro ñandeYa Jesucristo yayerovia reve. 2 Aicuatía cuae tupapire ndeve, Timoteo. Nde co jae cheraɨ añetete vae ñandeporogüɨrovia re. ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee ndeve ipɨacavi jare iporoparareco jare ipɨacatu. 3 Epɨta Efeso pe, Macedonia cotɨ aja yave che jae ndeve rami, reyócuai vaera amogüe vae agüɨye vaera oporomboe ambué moromboe re. 4 Iru vae reta omombeu aracae ndaye retaño jare jecuaeño omoeracua mbae itenondegua reta pe oyeapo vae reguaño. Che jae ndeve reyócuai vaera vi agüɨye vaera oyeapɨsaca jocuae nunga re. Echa oyeapɨsaca jese yave, omboɨpɨta oyoaca jocuae mbaembae re, jare jocorai yave, ngaraa oyeócuai cavi Tumpa pe. Echa yayeócuai Tumpa pe mborogüɨrovia re. 5 Jare jocorai eyócuai, jae reta güɨnoi vaera mboroaɨu. Ñandepɨa oyeyoe yave mbaeyoa güi, jare yaicuaa yave mbaeti co yayapo icavi mbae vae, jare ñanoi yave mborogüɨrovia añetete vae Tumpa cotɨ, ñanoita mboroaɨu. 6 Erei amogüe vae oyavɨ cuae mbaembae. Jae rambue oñembojopa jare añave imiarieiño. 7 Jae reta oipota tei oporomboe mboroócuai re. Erei mbaeti oicuaa cavi mbae jei vae jare mbae imiari jese vae, yepe tei imiari jese oicuaa cavi vae imiari rami. 8 Yaicuaa mboroócuai icavi co, oyeporu yave Tumpa oipota oyeporu vaera rami. 9 Echa yaicuaa mboroócuai mbaeti co oyeapo mbaepuere güɨnoi vaera jupi vae reta re. Jaeño oyeapo mbaepuere güɨnoi vaera mboroócuai jeigüe mbaeti oipota oyapo vae reta re, jare Tumpa jeigüe mbaeti oipota oyapo vae reta re, jare iyoa vae reta re, jare icavi mbae vae oyapo vae reta re, jare icavi mbae vae Tumpa cotɨ jei vae reta re, jare tu oyuca vae reta re, jare ichɨ oyuca vae reta re, jare opaete oporoyuca vae reta re, 10 jare aguasa oyapo vae reta re, jare cuimbae reta oyoupi oyopota vae re, jare oñomi japicha reta omee vaera corepoti re vae reta re, jare iyapu vae reta re, jare iru vae re oñeapo iyapu reve vae reta re, jare oipotagüe moromboe añete vae ndive oyovaicho vae reta re. 11 Cuae moromboe añete vae ñee icavi vae pegua co. Tumpa jecuaeño oyerovia catu jare oñemboeteuca ñee icavi vae rupi. Jae omombeu cheve ñee icavi vae, che amombeu-yoapɨ ye vaera. 12 Jare amee yasoropai ñandeYa Cristo Jesús pe imbaepuere omee cheve vae re. Jae oicuauca quirai chererovia catu. Echa omee cheve ayeócuai vaera chupe. 13 Jocorai oyapo, yepe tei tenonde yave che jae icavi mbae vae ñandeYa cotɨ, jare ayapo icavi mbae vae ñandeYa re güɨrovia vae reta pe, jare cherecopochɨ icotɨ. Erei ñandeYa cheparareco. Echa mbaeti aporogüɨrovia rambue, opaete cuae ayapo mbaeti aicuaa icavi mbae vae ayapo rambue. 14 Jare ñandeYa omee cheve jeta yae ipɨacavi. Jae ramiño vi omee cheve mborogüɨrovia jare mboroaɨu. Echa cuae reta ñanembae co Cristo Jesús re yarovia yave. 15 Cuae co jae ñee ñandepuere yarovia catu vae, jare icavi co opaete vae güɨrovia vaera: Cristo Jesús ou cuae ɨvɨ pe omboasa vaera iyoa vae reta, jare che co jae iyoa vae reta itenondegua. 16 Erei cuaera ñandeYa cheparareco. Echa che co jae iyoa vae reta itenondegua rambue, Jesucristo cheparareco yave, jae oicuauca quirai jae ipɨaguasu tuicha yae co. Jare che co jae metei jaanga rami, iru vae reta vi oicuaa vaera ipuere güɨrovia jese, jae reta vi güɨnoi vaera tecove opa mbae vae. 17 Ñamboete jecuaecuae aveiño ñandeRuvicha guasu opa mbae vae. Jae ngaraa etei omano jare mbaeti quia ipuere oecha. Jaeño co Tumpa. Amén. 18 Cuae mbaravɨquɨ re roócuai, cheraɨ Timoteo. Echa jocorai tenonde yave nemombeu Tumpa iñee omombeu vae reta. Nemaendúa jocuae re, ndepuere vaera reñoraro cavi icavi mbae vae ndive. 19 Eñemomɨrata ndeporogüɨrovia re, jare agüɨye eyapo mbae reicuaa agüɨyeta tei reyapo vae. Echa amogüe vae ñateɨ oyapo jocorai rambue, oñembojopa iporogüɨrovia re. 20 Corai oasa Himeneo jare Alejandro. Jae rambue mbaeti amaeño jese reta oñemoiru vaera iru oporogüɨrovia vae reta ndive. Cuae jeco pegua ngaraa ndipo jei reta icavi mbae vae Tumpa cotɨ.

1 Timoteo 2

1 Cuae rani jae peve: Oporogüɨrovia vae reta toyerure Tumpa pe opaete vae re, jare tomee yasoropai Tumpa pe jese reta. 2 Jocorai toyapo mburuvicha guasu reta re, jare opaete mbaepuere güɨnoi vae reta re, yaico cavi vaera ñandepɨacatu reve, ñandepuere vaera yayeócuai Tumpa pe ñamboete reve. 3 Echa icavi co yayapo vaera jocorai, ñamboyerovia vaera Tumpa - jae co ñanemboasa vae. 4 Jae oipota opaete vae oñemboasauca vaera jare oicuaa cavi vaera añete vae. 5 Echa oime meteiño Tumpa. Jae ramiño vi oime meteiño ipuere ombopɨacatu ɨvɨ pegua reta Tumpa ndive vae. Jae co metei cuimbae Cristo Jesús jee vae. 6 Jae oñemoeterenga omano vaera, ipuere vaera oepɨ opaete vae. Jare Tumpa oicuauca cuae, ara ou ma ovae yave oicuauca vaera. 7 Jare ñandeYa cheparavo amombeu vaera cuae regua. Jae cheapo jemimondora, amboe vaera judío mbae vae reta mborogüɨrovia añete vae re. Cuae che jae peve vae añete vae co. Mbaeti etei co cheapu. 8 Jae rambue aipota cuimbae reta oyerure vaera Tumpa pe opaete que rupi. Agüɨye tipochɨ oyoupe jare agüɨye toyoaca oyoupi. Toyerure ipɨa icavi reve. 9 Jae ramiño vi cuña reta agüɨye tomonde temimonde ipora yae vae iru vae reta pe oechauca vaeraño. Agüɨye toñemonde oñemboeteuca vaera iru vae reta pe. Agüɨye vi toñono iñañopea re mbaembae oro pegua jare ita ipora yae vae, jare agüɨye tomonde temimonde jepɨ yae vae. 10 Erei toyapo icavi vae. Echa amogüe cuña reta jei oyapo co Tumpa oipota oyapo vaera vae. Jae rambue icavi co jocuae nunga oyapo vaera icavi vae. 11 Cuña reta oñemboe yave, tiquirii oñemomichi reve. 12 Jare mbaeti amaeño cuña re oporomboe vaera jare güɨnoi vaera mbaepuere cuimbae re. Tiquiriiño. 13 Echa Tumpa oyapo Adán rani jare jaɨcueri oyapo Eva. 14 Jare Adán mbaeti itavɨ. Cuñaño itavɨ. Jare itavɨ rambue, cuña iyoa. 15 Cuña reta jecuaeño imembɨta oiporara reve, erei Tumpa oepɨta. Erei jecuaeño toporogüɨrovia jare toporoaɨu. Toñeñono tee Tumpa peguara. Jecuaeño toico cavi.

1 Timoteo 3

1 Añete co cuae yae vae: Oime yave quia oipota oyeapo oporogüɨrovia vae reta itenondeguara vae, oipota oyapo mbaravɨquɨ icavi vae. 2 Jae rambue oporogüɨrovia vae reta itenondegua toico cavi, agüɨye vaera quia omboeco mbae re. Togüɨreco meteiño cuña. Toñeandu. Jecuaeño toyapo icavi vae, oñemboeteuca vaera iru vae reta pe. Tiquɨreɨ omongaru vaera iru vae reta. Toicatu toporomboe. 3 Agüɨye ticause. Agüɨye tiporonupase. Tipɨaguasu. Agüɨye tijovaichopota. Agüɨye toipota iru vae reta imbaembae. 4 Toyócuai cavi opaete jo pegua reta. Toyócuai cavi imichia reta, jae reta oyapo vaera tu jeigüe jare omboete vaera. 5 Echa cuimbae mbaeti yave oicatu oyócuai cavi vaera jo pegua reta, ngaraa etei ipuere oñangareco Tumpa oiparavo vae reta re. 6 Jare agüɨye toyeapo oporogüɨrovia vae reta itenondeguara metei cuimbae güɨrovia ramo ñandeYa re vae. Echa jocorai oyeapo yave, güɨramoi oñemboeteta, jare iru vae reta omboecota jocuae re, Tumpa omboeco aña guasu jae oñemboete yave rami. 7 Jae ramiño vi oporogüɨrovia vae reta itenondegua tieracua cavi, oporogüɨrovia mbae vae reta imiari cavi vaera jese. Echa mbaeti yave jocorai, güɨramoi jae reta omboecota, jare jocorai oporogüɨrovia vae reta itenondegua güɨramoi oñemoamɨriucata aña guasu pe. 8 Jae ramiño vi iru oporogüɨrovia vae reta omborɨ vae reta toñemboeteuca iru vae reta pe. Agüɨye tiporombotavɨse. Agüɨye ticause. Agüɨye toipota yae corepoti iyeupeguara. 9 Toicuaa cavi jocuae mbaeti opaete vae pe oyecuaa vae ñandeporogüɨrovia regua, jare agüɨye toyapo mbae oicuaa agüɨyeta tei oyapo vae. 10 Eparandu rani jese jecocavi ra, jare mbaeti yave iru vae reta ipuere ovae teco jese, ipuere oyeócuai Tumpa pe jocorai. 11 Cuae reta jembireco vi toñemboeteuca iru vae reta pe. Agüɨye tiyapu iru vae re. Toñeandu jare toico cavi, iru vae reta ipuere vaera güɨrovia catu opaete pe. 12 Iru oporogüɨrovia vae reta omborɨ vae reta togüɨreco meteiño cuña, jare toyócuai cavi imichia reta jare opaete jo pegua reta. 13 Echa cuae reta oyeócuai cavi yave Tumpa pe, oñemboeteuca yae iru vae reta pe, jare ipuere imiari oquɨye mbae reve mborogüɨrovia güɨnoi Cristo Jesús re vae re. 14 Añemongueta ɨmambaeño aja vaera ndepɨri. Erei cuae mbaembae re aicuatía ndeve, 15 reicuaa vaera quiraita reico Tumpa jentara reta ndive -- jae reta co Tumpa jecuaeño oico vae oiparavo vae reta - jae reta oñemomɨrata añete vae re jare oicuauca iru vae reta pe añete vae. Echa güɨramoi apɨtata ɨma cuae pe. 16 Añete co, ñanemopɨacañɨ yae cuae ñandeveño oyecuaa vae. Echa ñande yayeócuai Tumpa pe. Tumpa oyeapo cuimbaera. Espíritu Santo oicuauca jae co jupi vae. Araɨgua reta oecha. Jeracua opaete tenta pegua reta pe. Ɨvɨ pegua reta güɨrovia jese. Jae oñemboeteuca ara pe.

1 Timoteo 4

1 Jare Espíritu Santo omombeu ñandeve quirai ara taɨcuegua reta pe amogüe vae oyerovata yarovia vae güi. Jae reta güɨroviata aña oporombotavɨ vae reta jare moromboe aña reta oipota güɨrovia vaera vae reta. 2 Oporomboe reta yave, iyaputa oporombotavɨ vaera. Jare ngaraa ipɨatɨtɨ jese, ipɨatanta rambue. 3 Oyocuaita iru vae reta agüɨye vaera omenda, jare oyocuaita iru vae reta agüɨye vaera jou mbae nunga tembíu, yepe tei Tumpa oyapo ñandeve tembíu yau vaera yasoropai ñamee reve chupe. Echa ñande yarovia Tumpa jare yaicuaa ma añete vae. 4 Echa opaete tembíu Tumpa oyapo vae icavi co. Agüɨye ñaroɨro mbae nunga tembíu. Icavi co yau vaera yasoropai ñamee reve Tumpa pe. 5 Echa oñeñono tee co yau vaera Tumpa iñee jare yerure rupi. 6 Remomaendúa yave ñanderɨvɨ reta cuae mbaembae re, reyeócuai cavita co Jesucristo pe. Jecuae eñemomɨrata ñee yarovia vae reta re jare moromboe añete vae regua re. Echa cuae reta re jecuaeño reico. 7 Erei agüɨye erovia aracae ndaye reta tɨaro reta omombeu vae. Erei eñemoatangatu reyapo vaera Tumpa oipota yayapo vaera vae. 8 Echa ñanderete ñamongúe yave, michi peguaño icavi ñandeve. Erei ñañemoatangatu yave yayapo vaera Tumpa oipota yayapo vaera vae, jecuaecuae icavi yae ñandeve. Echa icavi ñandeve cuae ɨvɨ pe yaico rambueve, jare icavita vi ñandeve Tumpa pɨri ma yaico yave. 9 Cuae co jae ñee ñandepuere yarovia catu vae, jare icavi co opaete vae güɨrovia vaera. 10 Echa cuaera yaparavɨquɨ ñai yaiporara reve, Tumpa jecuaeño oico vae re yarovia rambue. Jae co opaete vae omboasa vae. Jae omboasa güɨrovia jese vae reta. 11 Cuae mbaembae re eporoócuai jare eporomboe. 12 Agüɨye quia tanereroɨro ndetaɨrusu rambue. Erei jecuaeño nde rani eico cavi, iru oporogüɨrovia vae reta oicuaa vaera quirai icavi co jae reta vi yogüɨreco vaera. Jae rambue jecuaeño nemiari icavi vae re. Jecuaeño eyapo icavi vae. Jecuaeño eporoaɨu. Jecuaeño erovia Tumpa. Agüɨye eyapo mbae pochɨi vae. 13 Che aja avae ndepɨri rupi, jecuaeño eñemoatangatu remongueta vaera Tumpa iñee iru vae reta pe, jare reporomboaracuaa vaera, jare reporomboe vaera. 14 Jecuaeño eñemoatangatu reiporu vaera mbota Tumpa omee ndeve vae. Echa oñemee ndeve Tumpa iñee omombeu vae reta jei rami, oporogüɨrovia vae reta itenondegua reta oñono yave ipo nderé. 15 Jecuaeño eñemongueta cuae mbaembae re opaete ndepɨa reve, oyecuaa vaera opaete vae pe quirai icavi yae co reñemboe rei. 16 Eñeandu reico cavi vaera jare reporomboe cavi vaera. Jecuaeño eñemoatangatu jese reta. Echa jocorai reyapo yave, reyeepɨta jare reepɨta vi oyeapɨsaca nderé vae reta.

1 Timoteo 5

1 Agüɨye eñeengata ndechi reta pe. Erei emboaracuaa, metei cuimbae omboaracuaa tu rami. Jare emboaracuaa cuimbae taɨrusu vae reta, metei cuimbae omboaracuaa tɨvɨ rami. 2 Emboaracuaa tɨaro reta, metei cuimbae omboaracuaa ichɨ rami, jare emboaracuaa cuñatai reta, metei cuimbae omboaracuaa jeindɨ rami. Agüɨye ere mbae pochɨi vae chupe reta. 3 Emborɨ imemano vae reta mbaeti etei yave güɨnoi quia omborɨ vaera. 4 Erei imemano vae oime yave güɨnoi imembɨ reta ani jamariro reta, jae reta rani tomborɨ, oicuauca vaera oyeócuai co Tumpa pe. Echa imemano vae jae reta jentara co. Jocorai toyapo reta omboecovia vaera ichɨ jare iyarɨ oyapo chupe reta vae. Echa jocorai oyapo yave, omboyerovia Tumpa. 5 Erei metei imemano vae mbaeti etei quia güɨnoi omborɨ vaera vae co jae metei añetete imemano vae. Jae güɨrovia Tumpa, jare jecuaeño oyerure chupe pɨtu rupi jare ara rupi. 6 Erei imemano vae oico yave oñemboyerovia vaeraño, mbaeti etei oyeócuai Tumpa pe, metei omanogüe vae mbaeti etei ipuere oyeócuai iru vae pe rami. 7 Jae rambue cuae mbaembae re eyócuai oporogüɨrovia vae reta, agüɨye vaera quia omboeco reta mbae re. 8 Erei oime yave metei oporogüɨrovia vae mbaeti oñangareco jo pegua reta re jare iru jentara reta re vae, mbaeti echa oporogüɨrovia. Jeta oporogüɨrovia mbae vae reta oyapo cavi yae chugüi. Echa jae reta oñangareco jo pegua reta re jare iru jentara reta re. 9 Agüɨye emoiru imemano vae iru imemano vae reta ndive ndei sesenta año güɨnoi mbove. Sesenta año güɨnoi yave ramo emoiru jae reta ndive mbaeti yave imegua, 10 jare iru vae reta omoeracua yave icavi vae oyapo co, jare oñangareco cavi yave michia reta re, jare omongaru yave mboupa reta, jare oyeócuai yave oñemomichi reve iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta pe, jare omborɨ yave oiporara vae reta, jare oñemoatangatu yave oyapo vaera icavi vae. 11 Erei agüɨye emoiru taɨrusu imemano vae reta iru imemano vae reta ndive. Echa cuae nunga oipota yave iru cuimbae, mbaeti ma oipota oyeócuai Cristo pe iru imemano vae reta oyeócuai chupe rami. Jaeño oipota omenda. 12 Jae rambue güɨnoi teco. Echa mbaeti ma oyapo tenonde yave güɨrocuavee oyapo vaera oporogüɨrovia vae reta pe vae. 13 Jae ramiño vi oyeapo iyaquɨ vaera jare opoupouiño. Jae ramiño vi oporoangao jare iru vae jembiapo re oñangareco. Imiari mbaembae agüɨyeta tei imiari jese vae re. 14 Jae rambue aipota taɨrusu imemano vae reta omenda ye vaera. Icavi co imembɨ vaera jare oñangareco cavi vaera jo pegua reta re. Agüɨye toyapo mbae icavi mbae vae, agüɨye vaera oyovaicho Cristo ndive vae ipuere omboeco mbae re. 15 Echa amogüe vae oyerova ma oyapo vaera Satanás oipota oyapo vaera vae. 16 Metei cuña oporogüɨrovia vae jentara ime omano yave, oporogüɨrovia vae tomborɨ imemano vae, agüɨye vaera imemano vae oyeco iru oporogüɨrovia vae reta re jae reta omborɨ vaera, jae reta ipuere vaera omborɨ iru imemano vae mbaeti etei jentara güɨnoi omborɨ vaera vae reta. 17 Jupi co oporogüɨrovia vae reta itenondegua Tumpa iparavɨquɨ oyapo cavi vae reta oñemboeteuca vaera jare iru reta omboepɨ vaera chupe reta. Jae ramiño vi jupi co oporogüɨrovia vae reta itenondegua Tumpa iñee omombeu jare oporomboe vae reta oñemboeteuca yae vaera jare iru reta omboepɨ vaera chupe reta. 18 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: “Güeye trigo ombopiriri oi yave, agüɨye eiyuruocua”. Jare: “Jupi co omombaravɨquɨ vae omboepɨ vaera oparavɨquɨ vae pe mbaravɨquɨ oyapo vae”. Jocorai oyecuatía oi. 19 Oime yave quia metei oporogüɨrovia vae reta itenondegua mbae re omboeco vae, agüɨye eyeapɨsaca jese mbaeti yave ipuere imiari mócoi ani mboapɨ oicuaa cavi jeco regua vae. 20 Iyoa vae reta pe ere iyoa co opaete vae jovaque, iru vae reta oquɨye vaera mbaeyoa oyapo vaera. 21 Che roócuai Tumpa jare ñandeYa Jesucristo jare araɨgua reta Tumpa oiparavo vae jovaque: Cuae mbaembae jecuaeño eyapo, jare agüɨye eaɨu metei vaeño iru vae güi. Oyovaque reve eyapo opaete vae pe. 22 Agüɨye neangueco eyapo oporogüɨrovia vae reta itenondeguara, agüɨye vaera reñemoiru iru cuimbae reta ndive imbaeyoa reta re. Agüɨye eyapo mbae pochɨi vae. 23 Jecuaecuaeño nderɨe pe nembaerasɨ. Cuae jeco pegua vino jeu mbovɨ. Agüɨye ɨño jeu. 24 Amogüe vae imbaeyoa reta tenonde voi oyecuaa cavi jare oicuauca quirai oñejaaucata co. Iru vae reta imbaeyoa reta oyecuaata taɨcue rupi. 25 Jae ramiño vi icavi vae amogüe vae oyapo vae tenonde voi oyecuaa cavi, jare icavi vae mbaeti añave oyecuaa vae vi oyecuaata co.

1 Timoteo 6

1 Opaete oyeócuai iya pe vae reta tomboete iya, agüɨye vaera iru vae reta jei icavi mbae vae Tumpa cotɨ jare ñaneporomboe cotɨ. 2 Jare iya oporogüɨrovia yave, chupe oyeócuai vae reta agüɨye togüɨroɨro. Echa güɨramoi oñemonguetata güɨroɨro vaera, iya vi oporogüɨrovia rambue. Erei oyeócuai vae reta toyeócuai cavi iya pe. Echa iya vi güɨrovia ñandeYa re, jare ñandeYa oaɨu. Jare icavi yaeta co iya pe, jembiócuai reta oparavɨquɨ cavi yave chupe. Cuae mbaembae re eporomboe jare eporomboaracuaa. 3 Güɨramoi iru vae oporomboeta ambué moromboe re, jare ngaraa güɨrovia moromboe añete vae, yepe tei moromboe añete vae co jae ñandeYa Jesucristo regua. Echa jocuae moromboe añete vae ñanemboe quirai yayeócuai vaera Tumpa pe. 4 Erei jocuae nunga oporomboe vae oñemboete co, jare mbaeti co mbae oicuaa. Echa jecuaeño oyoaca. Jare cuae mbaeti co icavi. Jae rambue oñemoagüɨro, jare oñoraro, jare jei icavi mbae vae, jare oñemongueta quirai iru vae reta oyapo icavi mbae vae. 5 Jocuae nunga oyoacaiño mbae icavi mbae vae re. Iñemongueta mbaeti isɨmbi vae. Jae reta mbaeti etei oicuaa añete vae. Oñemongueta tei ipuere oyeócuai Tumpa pe oicocatu vaera. Agüɨye eñemoiru jocuae nunga ndive. 6 Erei yayeócuai yave Tumpa pe, icavi yae co ñandeve, yaico yave ñandepɨacatu reve. 7 Echa yaa ñandesɨ güi yave mbaeti etei mbae ñanoi. Jae ramiño vi ñamano yave ngaraa etei mbae ñanoi. 8 Jae rambue ñanoi yave añave ñanerembiura jare ñaneremimondera, ñandepɨacatu reve yaico. 9 Erei mbaeti yavai oipota oicocatu vae reta iyoa vaera. Mbaeti yavai aña guasu oipɨɨ reta vaera. Jae rambue jae reta oñemongueta cavi mbae reve oipota yae jeta mbaembae mbaeti etei icavi chupe reta vae. Echa jocuae nunga mbaembae pe oñemocañɨtei reta. 10 Echa corepoti oipota yae vae oyapo opaete mbaembae icavi mbae vae. Jare amogüe vae oipota yae oicocatu rambue, oñemombia mborogüɨrovia ñandeYa regua güi, jare iñemongueta jasɨ ma chupe metei uɨ ñaneñɨvo yave jasɨ ñandeve rami. 11 Erei nde co jae cuimbae Tumpa pe oyeócuai vae. Jae rambue agüɨye etei eyapo jocorai. Erei eipota yae eyapo jupi vae jare eyeócuai Tumpa pe. Jae ramiño vi eipota yae mborogüɨrovia, jare mboroaɨu, jare mbɨaguasu, jare ñemomichi. 12 Jecuaeño eparavɨquɨ tanta reiporara reve yarovia vae re. Eipɨɨ tecove opa mbae vae. Echa cuaera Tumpa ndeparavo. Jare remombeu cavi ma ndeporogüɨrovia jeta oyeapɨsaca nderé vae reta pe. 13 Cuae re co che roócuai Tumpa jovaque. Echa jae omee tecove opaete pe. Roócuai vi jese Cristo Jesús jovaque. Echa jae omombeu cavi añete vae regua Poncio Pilato jóvai. 14 Jecuaeño eyapo cuae che roócuai jese vae. Jocorai reyapo yave, ngaraa mbae icavi mbae vae reyapo, jare ngaraa quia ipuere nemboeco mbae re, ñandeYa Jesucristo ou ye regua. 15 Echa ara ou ovae yave, Tumpa oechaucata co ñandeYa Jesucristo. Tumpa jecuaeño oyerovia catu. Jaeño co opaete vae iYa. Jae co mburuvicha guasu mbaepuere tuicha yae vae güɨnoi vae. Jae imbaepuere tuicha yae co opaete iru mburuvicha guasu reta imbaepuere güi. Jae co opaete ɨvɨ pegua reta iya reta iYa. 16 Jaeño co mbaeti etei omano vae. Jae oico tembipe oia pe. Mbaeti quia ipuere oya jocuae tembipe re. Mbaeti etei quia oecha Tumpa, jare mbaeti etei quia ipuere oecha. Toñemboeteuca Tumpa jecuaecuae aveiño imbaepuere tuicha yae vae jeco pegua. Amén. 17 Eyócuai cuae ɨvɨ pegua mbaembae re oicocatu vae reta agüɨye vaera oñemongueta iyee icavi yae paravete vae reta güi, jare agüɨye vaera oyeco icorepoti re. Echa güɨramoi ɨmambae omocañɨta. Erei toyeco Tumpa jecuaeño oico vae re. Echa jae omee ñandeve opaete mbaembae yayerovia vaera. 18 Jare eyócuai vi toyapo icavi vae. Echa jocorai yave, oicocatuta co Tumpa cotɨ icavi vae oyapo vae re. Jecuaeño tiquɨreɨ omee vaera güɨnoi vae güi iru vae reta pe, omborɨ reta vaera. 19 Echa jocorai oyapo yave, güɨnoita mbae icavi vae mbaetita ocañɨ vae ara outa vae reta peguara, jare oipɨɨta tecove opa mbae vae. 20 Timoteo, jecuaeño eñangareco cavi jocuae oñemee ndeve reñangareco vaera jese vae re. Agüɨye eyeapɨsaca aracae ndaye reta re. Echa mbaeti mbae oipota jei. Agüɨye erovia Tumpa ndive oyovaicho vae reta jei tei oicuaa cavi vae. Echa mbaeti co mbae oicuaa. 21 Echa amogüe jei tei oicuaa cavi vae oñemombia yarovia vae güi. Tumpa tomee ndeve ipɨacavi. Amén.

2 Timoteo 1

1 Che co jae Pablo. Che co jae Jesucristo jemimondo Tumpa jemimbota rupi. Echa cheparavɨquɨ co amombeu vaera quirai Tumpa güɨrocuavee omee vaera tecove opa mbae vae opaete Cristo Jesús re güɨrovia vae reta pe. 2 Aicuatía cuae tupapire ndeve, Timoteo. Echa nde co jae cheraɨ aaɨu yae vae. ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Cristo Jesús tomee ndeve ipɨacavi jare iporoparareco jare ipɨacatu. 3 Jecuaeño chemaendúa nderé pɨtu rupi jare ara rupi ayerure Tumpa pe yave. Jae rambue amee yasoropai Tumpa pe. Amboete Tumpa, chetenondegua reta omboete rami. Jare jocorai ayapo yave, mbaeti ayapo mbae aicuaa agüɨyeta tei ayapo vae. 4 Aipota yae roecha, ayerovia yae vaera. Echa chemaendúa nderesaɨ re. 5 Chemaendúa vi ndeporogüɨrovia añetete vae re. Ndeyarɨ Loida jare ndesɨ Eunice rani güɨnoi jocuae mborogüɨrovia, jare aicuaa cavi nde vi co renoi. 6 Jae rambue toromomaendúa cuae re. Eñemoatangatu jocuae mbota Tumpa omee ndeve vae re. Echa oñemee co ndeve chepo añono nderé yave. 7 Tumpa omee ñandeve Espíritu Santo ñanoi vaera mbaepuere, jare yaporoaɨu vaera, jare ñañeandu vaera, agüɨye vaera yaquɨye mbaembae güi. 8 Jae rambue agüɨye nemara remombeu vaera ñandeYa regua. Agüɨye vi nemara chereco pegua. Echa che aico cuae tembipɨɨrɨru pe ñandeYa pe ayeócuai rambue. Erei eiporaraño che aiporara rami ñee icavi vae jeco pegua. Echa Tumpa omee ñandeve mbaepuere, yaiporara yave. 9 Tumpa ñanemboasa jare ñandeparavo ñaneñono tee vaera iyeupeguara. Mbaeti co ñandeparavo mbae icavi vae ñande yayapo vae jeco pegua. Ñandeparavo co jae jemimbota re jare ipɨacavi jeco pegua. Echa ipɨacavi ñandeve Cristo Jesús rupi ndei ɨvɨ oyeapo mbove. 10 Cristo Jesús ou cuae ɨvɨ pe ñanemboasa vaera. Jocuae rupi Tumpa añave oicuauca ñandeve ipɨacavi. Echa Cristo Jesús omboai mano imbaepuere, jare oicuauca quirai ñandepuere ñanoi tecove opa mbae vae. Jare cuae ñamombeu ñee icavi vae rupi. 11 Tumpa cheparavo amombeu vaera ñee icavi vae. Jae omee cheve aico vaera Jesucristo jemimondora, jare aporomboe vaera jese. 12 Jae rambue aiporara ai. Erei mbaeti chemara. Echa aicuaa arovia co Cristo re, jare aicuaa vi jae ipuere oñovatu cheve che amee chupe oñovatu vaera vae jocuae ara ou ovae regua. 13 Jecuaeño eporomboe moromboe añete vae re. Echa jocuae re che romboe. Jare jecuaeño enoi mborogüɨrovia jare mboroaɨu Cristo Jesús omee ñandeve vae. 14 Tumpa omee ndeve mbaepuere. Jecuaeño eiporu jocuae mbaepuere reyeócuai cavi vaera chupe Espíritu Santo rupi. Echa Espíritu Santo oico ñandepɨa pe. 15 Reicuaa ma co quirai opaete Asia pegua reta oyerova chegüi. Cuae reta ipɨte pegua co jae Figelo jare Hermógenes. 16 ÑandeYa toiparareco Onesíforo jo pegua reta. Echa Onesíforo jeta vese chemboyerovia, jare mbaeti imara opou vaera chepɨri, yepe tei aico tembipɨɨrɨru pe. 17 Añete co, Roma pe oi yave, chereca opaete que rupi jare chevae. 18 ÑandeYa tomaeño togüɨnoi iporoparareco jocuae ara ou ovae yave. Echa nde etei reicuaa catu quirai jeta yae oyeócuai cheve Efeso pe.

2 Timoteo 2

1 Jae rambue, cheraɨ, eñemomɨrata mbɨacavi Cristo Jesús omee ñandeve vae rupi. 2 Jeta mbaembae re aporomboe jeta vae jovaque. Jocuae mbaembae reendu vae re emboe cuimbae rerovia catu vae reta, jae reta vi ipuere vaera omboe-yoapɨ ye jese iru vae reta. 3 Eiporara che aiporara rami. Echa oiporara co Cristo Jesús isundaro reta. 4 Jare metei sundaro ojo oñoraro vaera vae mbaeti etei oñemambeco mbaembae cuae ɨvɨ pegua re, omboyerovia vaera oiparavo sundarora vae. 5 Jae ramiño vi oñoñócuai vae, mbaeti yave osɨi oporombosɨi vae reta jeigüe rupi, mbaeti etei ipuere güɨnoi oporomoamɨri vae pe oñemee vae. 6 Jae ramiño vi co pe oparavɨquɨ vae rani jouta mbaarɨvo güi. 7 Jecuaeño eñemongueta che jae ndeve vae re. Jare ñandeYa tomee ndeve aracuaa reicuaa cavi vaera opaete. 8 Jesucristo co jae David iñemoña pegua. Nemaendúa quirai jae etei oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae omee cheve cuae ñee icavi vae amombeu vaera. 9 Jare ñee icavi vae amombeu rambue aiporara ai. Echa cheñono tembipɨɨrɨru pe icavi mbae vae oyapo vae rami. Erei mbaeti quia ipuere oñono Tumpa iñee tembipɨɨrɨru pe. 10 Jae rambue opaete aiporara chepɨaguasu reve Tumpa oiparavo vae reta jeco pegua, jae reta vi güɨnoi vaera ñemboasa Cristo Jesús rupi, jare güɨnoi vaera vi maemboete opa mbae vae. 11 Cuae co jae ñee ñandepuere yarovia catu vae: Jae ndive ñamano yave, jae ndive yaicove yeta vi. 12 Ñandepɨaguasu reve yaiporara yave, jae ndive yaporoocuaita vi. Yaicuacu yave, jae vi ñandecuacuta. 13 Yepe tei mbaeti yarovia, jae jecuaeño oyapo jeigüe. Echa jae jei yave mbae oyapota, oyapota co. 14 Emomaendúa reta cuae mbaembae re, jare eyócuai reta ñandeYa jovaque agüɨye vaera oyoaca reta ñee reta re. Echa jocorai oyoaca yave, ngaraa etei icavi chupe reta, jaeño ombojopata oyeapɨsaca jese vae reta. 15 Eñemoatangatu remboyaoyao cavi vaera ñee añete vae omombeu ñandeve vae, Tumpa oicuaa vaera icavi co ndeparavɨquɨ. Jocorai yave, ngaraa nemara ndeparavɨquɨ jeco pegua. 16 Erei agüɨye eyeapɨsaca aracae ndaye reta re. Echa mbaeti mbae oipota jei. Jare aracae ndaye reta re imiari vae reta oyapota jeta mbaeyoa reta. 17 Jare jae reta iporomboe oñemoaita andɨracaita oñemoai rami. Cuae reta ipɨte pegua co jae Himeneo jare Fileto. 18 Jae reta oyavɨ añete vae. Echa jei tei oasa ma co ara oporogüɨrovia vae reta oicove ye vaera ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jare jocorai jei rambue, amogüe vae mbaeti oicuaa mbae güɨrovia vaera. 19 Erei Tumpa iñemongueta mbaeti etei oyepoepɨ. Yaicuaa cuae Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae rupi. Echa oyecuatía oi corai: “ÑandeYa oicuaa imbae reta”. Jare: “Metei ñavo che co jae Cristo imbae jei vae agüɨye toyapo jupi mbae vae”. Jocorai oyecuatía oi. 20 Erei metei o tuicha vae pe oime oro ñae reta jare corepoti ñae reta. Jae ramiño vi oime ɨvɨra ñae reta jare ɨvɨ ñae reta. Jare iya oiporu amogüe, ñae ipora vae reta oipota yave, jare oiporu iru reta, ñae ipora mbae vae oipota yave. 21 Jae ramiño vi yaeya yave icavi mbae vae, ñandeYa ñaneñono teeta iyeupeguara, ipuere vaera ñandeporu, o tuicha vae iya ñae ipora vae reta oiporu rami. Jare jocorai yave, ñandeYa ipuereta ñandeporu oipotagüe mbae icavi vae yayapo vaera. 22 Agüɨye etei eyapo mbaembae icavi mbae vae taɨrusu reta oipota oyapo vae. Erei eipota yae eyapo jupi vae. Jae ramiño vi eipota yae mborogüɨrovia, jare mboroaɨu, jare mbɨacatu. Jare eñemoiru oyerure ñandeYa pe ipɨa iquɨa mbae reve vae reta ndive. 23 Erei agüɨye eyoaca mbaeti iyaracuaa vae reta ndive. Echa jae reta mbaeti etei oicuaa oyoaca jese vae. Jare nde reicuaa quirai oyoaca yave oyoupi, omboɨpɨ oñoraro oyoupi. 24 Jare mbaeti co icavi ñandeYa pe oyeócuai vae oñoraro vaera. Tipɨacavi opaete vae pe. Toicatu oporomboe vaera. Tipɨaguasu. 25 Tomboe oñemomichi reve oyovaicho jae ndive vae reta. Echa güɨramoi Tumpa omaeñota jese reta oeya vaera iñemongueta icavi mbae ipɨa pe oi vae jare oicuaa vaera añete vae, 26 jare oñeandu vaera, oyeepɨ vaera aña guasu güi. Echa maemɨmba yaipɨɨ ñovai pe rami, aña guasu oipɨɨ reta, jae reta oyapo vaera aña guasu jemimbota.

2 Timoteo 3

1 Eicuaa catu cuae vi: Ara taɨcuega reta pe yavai yaeta co yaico cavi vaera. 2 Oporogüɨrovia mbae vae reta jae aeño oyeaɨuta. Oipota yaeta corepoti. Imiari yaeta jae reta oyapo vae re. Oñemboeteta. Jeita icavi mbae vae Tumpa cotɨ. Ngaraa oyapo tu jare ichɨ jeigüe. Ngaraa omee yasoropai mbae re. Ngaraa oyeócuai Tumpa pe. 3 Ngaraa oporoaɨu. Ngaraa iñɨro iru vae reta pe. Iyaputa iru vae re. Ngaraa oñeandu. Jovaichopotata. Omotareɨta icavi vae oyapo vae reta. 4 Ombotavɨta iñeiru reta. Oyapota mbaembae oñemongueta mbae reve. Oñemboete yaeta. Tumpa oaɨu vaeragüe, oipota yaeta oñemboyerovia. 5 Oyapota mbaembae iru vae reta oñemongueta vaera tei jese jae reta oyeócuai co Tumpa pe. Erei ngaraa güɨnoi Tumpa imbaepuere. Agüɨye eñemoiru jocuae nunga ndive. 6 Jocuae nunga cuimbae reta oique vɨari iru vae jo pe, jare oipɨɨ cuña mbaeti iyaracuaa vae reta. Jocuae nunga cuña reta iyoa yae, jare jeta mbae icavi mbae vae oipota oyapo rambue, oñembojopa. 7 Jecuaeño oipota oñemboe mbaembae re, erei ngaraa etei ipuere oicuaa añete vae. 8 Jare ipaye vae reta Janes jare Jambres jee vae oyovaicho Moisés ndive rami, jocuae nunga cuimbae reta vi oyovaicho añete vae ndive. Mbaeti ma ipuere oñemongueta cavi. Jae reta mbaeti co oporogüɨrovia vae añetete vae reta. 9 Erei ngaraa jecuaeño ipuere oporombotavɨ. Echa oyecuaata opaete vae pe quirai jae reta mbaeti co iyaracuaa, jocorai Janes jare Jambres oyecuaa rami. 10 Erei nde reicuaa catu co cheporomboe, jare quirai che aico, jare aipota ayapo Tumpa pe vae, jare cheporogüɨrovia, jare quirai chepɨaguasu aiporara reve, jare cheporoaɨu, 11 jare quirai aiporara iru vae reta oyapo icavi mbae vae cheve yave Antioquía pe jare Iconio pe jare Listra pe. Erei ñandeYa cherepɨ opaete aiporara vae güi. 12 Añete co, opaete Cristo Jesús re güɨrovia vae oipota oyeócuai Tumpa pe vae reta pe oyapota icavi mbae vae iru vae reta. 13 Jare icavi mbae vae oyapo vae reta jare oporombotavɨ vae reta jeta yae icavi mbae vae oyapota. Jae reta ombotavɨta iru vae reta jare oñembotavɨta vi. 14 Erei nde jecuaeño eporomboe reñemboe jese vae re. Echa reicuaa catu jocuae moromboe añete co. Jare reicuaa catu vi quia co nemboe jese, 15 jare quirai nemichi güive reicuaa Tumpa re oyecuatía oi vae. Echa jocuae ipuere nemboaracuaa, reñemboasauca vaera mborogüɨrovia Cristo Jesús regua rupi. 16 Opaete Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae Tumpa co omombeu, jare icavi co ñandeve. Echa oyecuatía oi vae rupi yaicuaa mbae nunga moromboe añete vae jare mbae nunga moromboe mbaeti añete vae. Omombeu ñandeve yayavɨ yave, jare ñandepuere ñañemboe jupi vae re. 17 Jocorai ñande yayeócuai Tumpa pe vae ñandepuere yaicuaa opaete Tumpa oipota yaicuaa vaera vae, jare ñandepuere yayapo opaete mbae icavi vae.

2 Timoteo 4

1 Jae rambue che roócuai cuae re, Tumpa jare ñandeYa Jesucristo jovaque. Echa ñandeYa Jesucristo ojaata oime ñogüɨnoi vae reta jare omanogüe vae reta jae ou ye yave oporoócuai vaera. 2 Emombeu Tumpa iñee. Jecuaeño eñemoatangatu ara ñavo. Eicuauca iyoa vae pe imbaeyoa, jare neñeengueta chupe jese. Eporomboaracuaa jare eporomboe ndepɨaguasu reve. 3 Echa outa ara reta ovae agüɨye vaera ɨvɨ pegua reta oipota oyeapɨsaca moromboe añete vae re. Erei jemimbota reño oeca retata jeta oporomboe vae reta, oñemboe vaera chugüi reta mbae oipota oyeapɨsaca jese vae reño. 4 Jare ngaraa oipota oyeapɨsaca añete vae re. Erei oipotata oyeapɨsaca aracae ndaye reta re. 5 Erei nde eñeandu opaete pe. Agüɨye neateɨ reiporara vaera. Eparavɨquɨ remombeu vaera ñee icavi vae. Eyapo opaete reyeócuai vaera Tumpa pe. 6 Jecuaeño ayeócuai Tumpa pe, jare añave aicavi ma ai amano vaera. Echa coiño ma ou amano vaera. 7 Che aparavɨquɨ tanta aiporara reve. Opa ma ayapo Tumpa omee cheve ayapo vaera vae. Jecuaeño añemomɨrata yarovia vae re. 8 Jaeño ma. Oñeñovatu ma oi cheve metei aca regua jupi vae pegua. Jare ñandeYa omeeta cheve cheaca reguara jocuae ara. ÑandeYa co jae oporojaa jupi vae rupi vae. Jare omeeta vi jocuae nunga aca regua opaete oipota yae jae ou ye vaera vae reta pe - mbaeti cheveño. 9 Eñemoatangatu neangueco eyu chepɨri. 10 Demas ojo ma chegüi Tesalónica cotɨ, jae oaɨu yae mbaembae cuae ɨvɨ pegua rambue. Crescente vi ojo Galacia cotɨ, jare Tito ojo Dalmacia cotɨ. 11 Jaeño Lucas opɨta che ndive. Eeca Marcos reru vaera nderupíe. Echa jae ipuereta chemborɨ Tumpa iparavɨquɨ pe. 12 Amondo ma Tíquico Efeso pe. 13 Aeya cheasoya Troas pe Carpo jenta pe. Reyu yave chepɨri, eru cheve. Eru libro reta vi jare tupapire reta. Agüɨye neacañɨ tupapire reta güi. 14 Alejandro mbaembae jiero pegua oyapo vae oyapo jeta icavi mbae vae cheve. ÑandeYa tomboepɨ chupe oyapo vae. 15 Nde vi eñeandu chugüi. Echa jae oyovaicho yae ñande ndive, ñaneñee mbaeti güɨrovia rambue. 16 Tenonde oñeapo reta cheré yave, mbaeti quia chemborɨ. Mbaeti quia opɨta che ndive. Ayerure Tumpa pe agüɨye vaera jae omboeco reta jese. 17 Erei ñandeYa chemborɨ jare chemomɨrata, amombeu cavi vaera ñee icavi vae opaete vae pe, jare opaete judío mbae vae reta oendu vaera. Jocorai ñandeYa cherepɨ, metei cuimbae oyeepɨ yaguapope iyuru güi rami. 18 Jare ñandeYa cherepɨta opaete icavi mbae vae güi, jare chereraja cavita ara pe iporoocuaia pe. ÑandeYa toñemboeteuca jecuaecuae aveiño. Amén. 19 Tumpa ndiveño toi Prisca jare Aquila, jare Onesíforo jo pegua reta. 20 Erasto opɨta Corinto pe. Erei aeya Trófimo Mileto pe. Jae imbaerasɨ oi ayu joco güi yave. 21 Eñemoatangatu reyu vaera chepɨri ndei iroɨ iara ou ovae mbove. Eubulo, jare Pudente, jare Lino, jare Claudia, jare opaete iru oporogüɨrovia vae reta jei peve Tumpa ndiveño pei. 22 ÑandeYa Jesucristo toi nde ndive. Tomee ipɨacavi peve. Amén.

Tito 1

1 Che co jae Pablo. Ayeócuai Tumpa pe. Echa che co jae Jesucristo jemimondo. Jae chemondo Tumpa oiparavo vae reta güɨrovia vaera jese, jare oicuaa vaera añete vae, oyeócuai vaera Tumpa pe, 2 jare oaro vaera oyerovia reve tecove opa mbae vae. Echa Tumpa mbaeti etei ipuere iyapu, jare jae güɨrocuavee ndei ɨvɨ oyeapo mbove omee vaera ñandeve tecove opa mbae vae. 3 Erei oicuauca iñee jae oipota ma yave che amombeu vae rupi. Echa Tumpa co jae ñanemboasa vae, jare omee cheve iñee amombeu vaera iporoócuai rupi. 4 Aicuatía cuae tupapire ndeve, Tito. Nde co jae cheraɨ añetete vae ñandeporogüɨrovia re. ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Cristo Jesús ñanemboasa vae tomee ndeve ipɨacavi jare iporoparareco jare ipɨacatu. 5 Che roeya Creta pe nde remoicavi vaera opaete oata oñemoicavi vaera vae, jare reyapo vaera oporogüɨrovia vae reta itenondegua retara tenta ñavo pe che roócuai rami. 6 Oporogüɨrovia vae reta itenondegua toico cavi, agüɨye vaera quia omboeco mbae re. Togüɨreco meteiño cuña. Imichia reta toporogüɨrovia, jare agüɨye toyapo icavi mbae vae, jare jecuaeño toyapo tu jare ichɨ jeigüe. Echa jocorai yave, ngaraa quia omboeco reta. 7 Oporogüɨrovia vae reta itenondegua oyeócuai Tumpa pe. Jae rambue toico cavi, agüɨye vaera quia omboeco mbae re. Agüɨye toñemboete. Agüɨye tipɨarai. Agüɨye ticause. Agüɨye tijovaichopota. Agüɨye toipota yae corepoti iyeupeguara. 8 Erei tiquɨreɨ tomongaru mboupa reta. Toipota yae icavi vae. Toñeandu. Toyapo jupi vae. Toyeócuai cavi Tumpa pe. 9 Toñemoatangatu ñee ñandepuere yarovia catu vae re. Echa jese oñemboe. Jocorai yave, ipuereta oporomboaracuaa moromboe añete vae rupi, jare ipuereta vi oicuauca oyovaicho jae ndive vae reta pe oyavɨ co. 10 Oime jeta iru vae iporomboaracuaa re mbaeti oipota oyeapɨsaca vae reta. Jeta yae judío reta jocuae nunga co. Jae reta imiarieiño jare oporombotavɨ. 11 Icavi co ñamoquirii vaera jocuae nunga. Echa jae reta oporomboe agüɨyeta tei oporomboe jese vae re omongana vaera corepoti iyeupeguara. Jare iporomboe rupi ombojopa jeta o pegua reta. 12 Metei oporomboe vae Creta pegua jei jentaɨgua reta re corai: “Creta pegua reta jecuaeño iyapu, jovaichopota, iyaquɨ, jare icaru yae”. Jocorai jei. 13 Cuae jei jese reta vae añete co. Jae rambue tanta neñeengueta chupe reta, oñemomɨrata reta vaera iporogüɨrovia re. 14 Agüɨye toyeapɨsaca judío reta iaracae ndaye reta re. Agüɨye vi toyeapɨsaca oyerova ma añete vae güi vae reta iporoócuai reta re. 15 Iñemongueta iquɨa mbae vae pe opaete mbaembae iquɨa mbae co. Erei oporogüɨrovia mbae vae iñemongueta iquɨa vae pe opaete mbaembae iquɨa co. Echa iñemongueta iquɨa co, jare mbaeti etei ipɨatɨtɨ mbae icavi mbae vae oyapo yave. 16 Jae reta jei tei oicuaa Tumpa. Erei mbae oyapo vae oicuauca iru vae reta pe mbaeti co oicuaa Tumpa. Echa jae reta oyapo mbaembae pochɨi yae vae. Mbaeti oyapo reta Tumpa jeigüe. Mbaeti etei oyapo mbae icavi vae.

Tito 2

1 Erei nde emombeu iru vae reta pe mbaembae moromboe añete vae pegua. 2 Ndechi reta toñeandu jare toñemboeteuca iru vae reta pe. Tipɨrata iporogüɨrovia re. Toporoaɨu. Tipɨaguasu. 3 Jae ramiño vi tɨaro reta toyogüɨreco cavi oyeócuai vaera Tumpa pe. Agüɨye tiyapu iru vae re. Agüɨye ticause. Toporomboe icavi vae re. 4 Tomboe cuña taɨrusu vae reta oaɨu vaera ime jare imembɨ reta, 5 jare oñeandu vaera, jare agüɨye vaera oyapo mbae pochɨi vae, jare oparavɨquɨ cavi vaera jo ae pe, jare oyapo vaera icavi vae, jare oyapo vaera ime jeigüe. Echa jocorai oyapo reta yave, iru vae reta ngaraa jei icavi mbae vae Tumpa iñee cotɨ. 6 Jae ramiño vi eyócuai cuimbae taɨrusu vae reta oñeandu vaera. 7 Jecuaeño nde rani eyapo icavi vae, iru vae reta oicuaa vaera quirai icavi co jae reta vi yogüɨreco vaera. Eporomboe añete vae re Tumpa remboete reve. 8 Eiporu ñee reta icavi vae, agüɨye vaera quia nemboeco nde rere vae re, jare oyovaicho nde ndive vae imara vaera, mbaeti etei mbae icavi mbae vae ipuere jei ndecotɨ rambue. 9 Eyócuai tembiócuai reta oyapo vaera iya jeigüe jare omboyerovia vaera iya opaete pe. Agüɨye toiñeemboyevɨ. 10 Agüɨye timonda. Toicuauca iya pe opaete re ipuere co güɨrovia catu. Echa jocorai yave, iya oicuaata icavi yae co moromboe Tumpa regua jembiócuai oñemboe jese vae. Tumpa co jae ñanemboasa vae. 11 Echa Tumpa ipɨacavi rupi ñañemboasauca co, jare Tumpa oicuauca opaete vae pe jae ipɨacavi co. 12 Tumpa ipɨacavi rupi ñañemboe ma quirai icavi co yaeya vaera mbaeyoa reta jare mbaembae oporogüɨrovia mbae vae reta oipota yae vae, jare ñañeandu vaera, jare yayapo vaera jupi vae, jare yayeócuai vaera Tumpa pe. Jocorai yaico cuae ɨvɨ pe ñai rambueve. 13 Jare jecuaeño ñaaro yayerovia reve Cristo Jesús ou ye oyecuaa vaera oesape yae reve. Jae co Tumpa etei oñemboeteuca vae. Jae co ñanemboasa vae. 14 Echa jae oñemoeterenga omano vaera ñanderé, jae ñanderepɨ vaera opaete icavi mbae vae güi, jare oyoe vaera ñandepɨa ñanembaeyoa reta güi, ñande yayeapo vaera imbae retara, ñande yaipota yae vaera yayapo icavi vae. 15 Cuae mbaembae re nemiari. Eporomboaracuaa jare neñeengueta icavi mbae vae oyapo vae pe. Jecuaeño eiporu mbaepuere Tumpa omee ndeve vae. Agüɨye quia tanereroɨro.

Tito 3

1 Emomaendúa oyeapɨsaca nderé vae reta oyapo vaera mburuvicha reta jare mbaepuere güɨnoi vae reta jeigüe, jare oyapo vaera oipotagüe mbae icavi vae. 2 Agüɨye tei icavi mbae vae oipotagüe vae cotɨ. Agüɨye tijovaichopota. Tipɨaguasu. Toñemomichi opaete vae ndive. 3 Tenonde yave ñande vi mbaeti ñandearacuaa. Mbaeti yayapose Tumpa jeigüe. Ñañembotavɨse. Yaicose ñaneremimbota reño ñañemboyerovia vaera. Jecuaeño yayapose icavi mbae vae jare yaipotase iru vae reta imbaembae. Iru vae reta ñanemotareɨse jare ñañomotareɨse. 4 Erei Tumpa oicuauca ñandeve quirai jae ipɨacavi ñandeve jare ñanderaɨu co. Jae co ñanemboasa vae. 5 Tumpa ñanemboasa ñandeparareco rambue, mbaeti jupi vae ñande yayapo rambue. Jae ñandeyoe ñanembaeyoa güi, ñanoi vaera tecove ipɨau vae. Espíritu Santo rupi ñanoi ma tecove ipɨau vae. 6 Echa Tumpa omee ñandeve Espíritu Santo opaete imbaepuere reve Jesucristo rupi. Jesucristo co jae ñanemboasa vae. 7 Jocorai Tumpa oyapo ñanoi vaera tecove opa mbae vae, jare jocuae ñaaro ñai yayerovia reve. Echa Tumpa ñanembojupi ipɨacavi jeco pegua. 8 Cuae co ñee ñandepuere yarovia catu vae. Jare aipota jecuaeño tanta reporoócuai vaera cuae mbaembae re, Tumpa re güɨrovia vae reta oñemoatangatu vaera oyapo icavi vae. Echa jocorai oyapo reta yave, icavita co opaete vae pe. 9 Erei agüɨye eyoaca mbaeti iyaracuaa vae reta ndive. Agüɨye vi eyeapɨsaca mbae itenondegua reta pe oyeapo vae reguaño omoeracua vae reta re. Agüɨye eyoaca mbaembae mboroócuai regua re. Echa jocorai oyapo vae reta mbaeti co mbae icavi vae oyapo. Mbaeti vi co mbae oipota jei jae reta imiari jese vae. 10 Oime yave quia oipota omboyao amogüe oporogüɨrovia vae reta iru oporogüɨrovia vae reta güi vae, eyócuai metei ani mócoi vese agüɨye vaera oyapo jocorai. Erei mbaeti yave oipota oeya jeco, agüɨye eñemoiru jae ndive. 11 Echa reicuaa jocuae nunga mbaeti co ipuere oñemongueta cavi. Jae iyoa, jare jae etei oicuaa iyoa co. 12 Amondo yave ndepɨri Artemas ani Tíquico, eñemoatangatu reyu vaera chepɨri Nicópolis pe. Echa chequɨreɨ apɨta joco pe iroɨ iara oasa regua. 13 Emborɨ opaete ndepuere rupi Zenas mboroócuai oicuaa catu vae jare Apolos, yogüɨraja cavi vaera nerenta güi, agüɨye vaera mbae oata chupe reta. 14 Jare oporogüɨrovia vae reta toñemboe jecuaeño oyapo vaera icavi vae, ipuere vaera omborɨ mbae oata chupe vae reta. Echa jocorai oyapo reta yave, oyeocuaita co Tumpa pe. 15 Opaete che ndive ñogüɨnoi vae jei peve Tumpa ndiveño pei. Tumpa ndiveño toi opaete oporogüɨrovia vae reta. Echa jae reta oreraɨu yae. Tumpa tomee opaete peve ipɨacavi. Amén.

Filemón 1

1 Che co jae Pablo. Che co jae metei tembipɨɨ Cristo Jesús pe ayeócuai rambue. Ñanderɨvɨ Timoteo oime vi cuae pe oi che ndive. Aicuatía cuae tupapire ndeve, Filemón. Ore roaɨu co. Nde reparavɨquɨ ore ndive. 2 Aicuatía ndeve vi, Apia. Nde co jae orereindɨ ñandeYa re. Jae ramiño vi aicuatía ndeve, Arquipo. Nde reparavɨquɨ tanta ore ndive. Aicuatía opaete oporogüɨrovia vae reta ndero pe oñemboatɨ vae pe vi, Filemón. 3 ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. 4 Jecuaeño ayerure Tumpa pe nderé, Filemón, jare amee yasoropai Tumpa pe nderé. 5 Echa jeracua cheve mboroaɨu jare mborogüɨrovia nde renoi ñandeYa Jesús cotɨ jare opaete oñeñono tee ñandeYa peguara vae reta cotɨ vae. 6 Oime amogüe ndeporogüɨrovia rupi ñandeYa re güɨrovia vae. Ayerure Tumpa pe jocuae reta oicuaa cavi vaera opaete mbae icavi vae Cristo rupi ñanoi vae. 7 Ayerovia yae jare chepɨacatu ndeporoaɨu re, cherɨvɨ. Echa nde rembopɨacatu oñeñono tee ñandeYa peguara vae reta. 8 Che roocuaita tei reyapo vaera jupi reyapo vaera vae. Echa Cristo omee cheve mbaepuere corai roócuai vaera. 9 Erei mboroaɨu checotɨ renoi rambue, che etei romoñeraño. Chendechi ma co, jare che co jae metei tembipɨɨ Cristo Jesús pe ayeócuai rambue. 10 Che romoñera Onésimo re. Echa jae oyeapo ma cheraɨra ñandeYa re tembipɨɨrɨru pe ai rambueve. 11 Tenonde yave Onésimo mbaeti etei oyeócuai cavi ndeve. Erei añave oyeócuai cavita co ndeve oyeócuai cavi cheve rami. 12 Jare amondo ye ndepɨri, yepe tei aaɨu yae. Emboresive nde chemboresive rami. 13 Echa amombɨtata tei che ndive, jae oyeócuai vaera cheve nderecovia pe, tembipɨɨrɨru pe ai rambueve. Cuae tembipɨɨrɨru pe ai ñee icavi vae amombeu rambue. 14 Erei mbaeti aipota ayapo jocorai, mbaeti aicuaa icavita ra ndeve rambue. Aipota reyapo vaera icavi vae cheve, nde etei nequɨreɨ reyapo yave. Mbaeti aipota roócuai jese. 15 Güɨramoi Onésimo otecuarai ndegüi ndereya michi pegua, nde renoi ye vaera jecuaecuae avei. 16 Erei jae mbaeti ma metei tembiocuaiño. Echa añave jae co ñanderɨvɨ yaaɨu vae. Jare metei nderɨvɨ icavi yae ndeve metei oyeócuai ndeve vae güi. Che aaɨu co. Jae ramiño vi nde reaɨu yeata co. Echa jae co metei cuimbae nde rami, jare mócoi reve perovia ñandeYa re. 17 Jae rambue emboresive cavi nde chemboresive rami. Echa nde cheapo metei neirura. 18 Jae oyapo yave icavi mbae vae ndeve ani ipía yave ndeve mbae re, cheve ecovara. 19 Chepo pe etei aicuatía ndeve cuae. Che tamboepɨ ndeve. Erei chepuere romomaendúa quirai nde ndepía vi cheve nderecove re. 20 Añete co, cherɨvɨ, eyapo cuae icavi vae cheve ñandeYa re yarovia rambue. Chembopɨacatu. Echa mócoi reve yarovia ñandeYa re. 21 Aicuatía corai ndeve, aicuaa catu nde reyapota co che jae ndeve vae rambue. Aicuaa catu vi reyapota co jeta yae che jae ndeve vae güi. 22 Jare romoñera cuae ye: Emoicavi cheve aicoara. Echa añemongueta güɨramoi Tumpa chemondota pepɨri. Echa pe reta peyerure Tumpa pe cheré chemondo vaera pepɨri. 23 Epafras jei ndeve Tumpa ndiveño ei. Jae oime tembipɨɨrɨru pe oi che ndive Cristo Jesús pe oyeócuai rambue. 24 Jare Marcos, Aristarco, Demas, jare Lucas vi jei ndeve Tumpa ndiveño ei. Jae reta chemborɨ ñandeYa iparavɨquɨ re. 25 ÑandeYa Jesucristo tomee peve ipɨacavi. Amén.

Hebreos 1

1 Aracae yave Tumpa imiari aveiño ñanetenondegua reta pe iñee omombeu vae reta rupi. Jeta quirairai rupi imiari chupe reta. 2 Erei añave cuae ara taɨcuegua reta pe Tumpa imiari ma ñandeve Taɨ rupi. Tumpa oyapo opaete oyeapogüe vae Taɨ rupi, jare Taɨ rupi vi jei mbae oasata opaete oyeapogüe vae pe vae. Tumpa jemimbota co Taɨ güɨnoi vaera opaete oyeapogüe vae. 3 Tumpa Taɨ oyovaque Tumpa etei ndive, jare cuae ɨvɨ pe oico rambueve oicuauca quirai Tumpa imbaepuere tuicha yae co. Echa jae oiporu Tumpa imbaepuere etei. Opaete oyeapogüe vae jecuaeño oico Tumpa Taɨ jemimbota rupi jare imbaepuere rupi. Jae etei oñemoeterenga omano vaera, ipuere vaera omboai ñanembaeyoa reta, jare cuae jaɨcue rupi oguapɨ Tumpa iyɨque pe iyacatu cotɨ ara pe. 4 Jocorai Tumpa Taɨ oicuauca quirai jae imbaepuere tuicha yae araɨgua reta imbaepuere güi. Jae ramiño vi tee oñemee chupe vae oñemboeteuca yae araɨgua reta jee güi. 5 Echa Tumpa jei Taɨ pe corai: Nde co jae cheRaɨ. Cuae ara aicuauca nde co jae cheRaɨ. Jocorai jei. Mbaeti jocorai jei Tumpa araɨgua pe. Jare Tumpa jei Taɨ re corai: Che co jae Tu, jare jae co cheRaɨ. Jocorai jei. Mbaeti jocorai jei Tumpa araɨgua re. 6 Tumpa Taɨ co jae opaete mbaembae oyeapogüe vae iYa. Jare Tumpa ombou ye yave Taɨ cuae ɨvɨ pe Tumpa jeita corai: Jare opaete araɨgua reta tomboete. Echa jae reta oyeócuai cheve. Jocorai jeita. 7 Araɨgua reta re imiari yave, Tumpa jei corai: Ayócuai araɨgua reta oyapo vaera cheremimbota. Jatangatu yae oyeócuai vaera cheve. Jocorai jei. 8 Erei Tumpa jei Taɨ pe corai: Nde co jae Tumpa etei. Reporoocuaita jecuaecuae aveiño. Nde reporoocuaita jupi vae rupi. 9 Nde jecuaeño reyapo jupi vae. Mbaeti etei reipota mbaeyoa. Jae rambue che roapo opaete iru vae reta itenondeguara, reyerovia yae vaera. Che co jae neTumpa. Jocorai jei. 10 Jare Tumpa jei ye Taɨ pe corai: Nde co jae opaete mbae iYa. Aracae yae ete nde reyapo ɨvɨ. Jae ramiño vi reyapo opaete ara re oi vae. 11 Jae reta opata, erei nde jecuae reicota. Jae reta opaete indechita metei temimonde indechi vae rami. 12 Echa indechi yae ma yave, oñemombo, jare oyeporu iru temimonde jocuae indechi vae jecovia pe. Erei nde jecuae reicota. Nde ngaraa etei nendechi. Jocorai jei. 13 Jare Tumpa jei ye Taɨ pe corai: Eguapɨ cheɨque pe cheacatu cotɨ, nderovaicho reta opa añono ndepɨ igüɨ pe regua. Jocorai jei. Mbaeti jocorai jei Tumpa araɨgua pe. 14 Echa araɨgua reta oyeócuai Tumpa pe, jare Tumpa ombou araɨgua reta omborɨ vaera oñemboasaucata vae reta.

Hebreos 2

1 Jae rambue icavi co ñaneratangatu yae vaera yayeapɨsaca jese vae re, agüɨye vaera yapia chugüi. 2 Echa aracae yave Tumpa imiari Israel pegua reta pe araɨgua reta rupi. Erei Israel pegua reta mbaeti oyapo Tumpa jeigüe. Jae rambue Tumpa oiporarauca chupe reta iyoa reta rambue. Echa Tumpa co jae jupi vae. 3 Jae ramiño vi Tumpa imiari ma ñandeve ñemboasa icavi yae ñandeve vae re. Jae rambue oiporaraucata ñandeve vi, mbaeti yave yayeapɨsaca jese. Echa ñandeYa rani imiari cuae ñemboasa re, jare yaicuaa añete co oyeapɨsaca jese vae reta omombeu ñandeve vae rupi. 4 Tumpa etei vi oicuauca añete co jae reta omombeu ñandeve vae. Echa omaeño jese reta oyapo vaera mɨacañɨ reta oecha vae reta oicuaa vaera, jare Tumpa omee chupe reta mbota reta Espíritu Santo rupi jae etei oipota vae rupi. 5 Araɨgua reta ngaraa yogüɨreco mburuvicha retara ɨvɨ oicota vae ñanemiari jese vae pe. 6 Erei Tumpa iñee pe ñamongueta quirai metei vae jei Tumpa pe corai: Yepe tei ɨvɨ pegua reta mbaeti co mbae, erei nde reñangareco jese reta jare jecuaeño remborɨ reta. 7 Añave jae reta imbaepuere michi yae araɨgua reta imbaepuere güi. Corai oi nde reipota rambue. Erei michi peguaño coraita oi. Echa tenonde yave remee Adán pe mbaepuere tuicha vae jare remboeteuca. Nde remee chupe güɨnoi vaera mbaepuere opaete nde reyapogüe vae re. 8 Nde remaeño jese oico vaera opaete mbaembae juvichara. Jocorai jei. Cuae oipota jei mbaeti co mbae Adán jemimbota ñateɨ oyapo vae. Erei yaicuaa quirai añave ɨvɨ pegua reta ndei yogüɨreco opaete mbaembae juvicha retara. 9 Erei yaicuaa Tumpa omee ma co Jesús pe mbaepuere tuicha vae jare omboeteuca. Echa Jesús imbaepuere vi oyeapo michi yae araɨgua reta imbaepuere güi, erei michi peguaño. Echa jocorai oyeapo, Jesús omano vaera opaete ɨvɨ pegua reta re, Tumpa oicuauca vaera ipɨacavi co ñandeve. 10 Tumpa oyapo opaete, jare jae oñemboeteuca opaete oyapogüe vae pe. Jae oipota jeta ɨvɨ pegua reta oyeapo vaera taɨ retara jare oñemboeteuca vaera. Jae rambue icavi echa chupe Jesús oiporara vaera. Echa oiporara vae rupi Jesús oupitɨ oporomboasa vaera. 11 Jesús ñaneñono tee Tumpa peguara, jare ñande co jae meteiño Jesús ndive. Jae rambue jae ñanembojee tɨvɨ reta. Mbaeti imara jocorai ñanembojee vaera. 12 Echa ñamongueta Tumpa iñee pe quirai Jesús jei Tumpa pe corai: Che romombeuta cherɨvɨ reta pe. Yatɨ yave, romboeteta canta pe ipɨte pe. Jocorai jei. 13 Jare jei ye corai: Aroviata Tumpa. Jare jei ye corai: Mase, co ai jare oime vi cuae pe ñogüɨnoi Tumpa taɨ jae omoiru che ndive vae reta. Jocorai jei. 14 Opaete taɨ reta ɨvɨ pegua reta co. Jae rambue Jesús etei vi oyeapo ɨvɨ peguara, imano rupi omoamɨri vaera aña guasu. Echa aña guasu güɨnoise mbaepuere mano regua. 15 Cuae jeco pegua Jesús ipuere ñanderepɨ. Echa ñanemichi güive yaquɨye mano güi. Erei Jesús ñandeyora ma cuae quɨye güi. 16 Añete co, Jesús mbaeti ou omborɨ vaera araɨgua reta. Ou co omborɨ vaera Abraham iñemoña reta. 17 Jocuae oyeapota Jesús tɨvɨ retara vae reta ɨvɨ pegua reta co. Jae rambue icavi co Jesús vi oyeapo vaera ɨvɨ peguara etei, ipuere vaera omboai ɨvɨ pegua reta imbaeyoa reta. Jae co sacerdote tenondegua Israel pegua rami. Echa sacerdote tenondegua oique Tumpa oia pe Israel pegua reta imbaeyoa reta re. Jae ramiño vi Jesús oique Tumpa oia pe ñanderé. Ñandepuere yarovia catu. Jae ñandeparareco. 18 Echa aña guasu imiari chupe oyapouca vaera tei mbaeyoa chupe. Jae rambue aña guasu imiari yave ñandeve oyapouca vaera mbaeyoa ñandeve, Jesús ipuere ñanemborɨ.

Hebreos 3

1 Cherɨvɨ reta, Tumpa peñono tee iyeupeguara. Tumpa etei ara pe oico vae peparavo. Jae rambue peñemongueta cavi Jesús re. Tumpa ombou Jesús omombeu vaera ñandeve Tumpa regua, ñande yarovia vaera jese, jare añave Jesús oico Tumpa oia pe ñanemborɨ vaera ñandeporogüɨrovia re, sacerdote tenondegua omborɨ Israel pegua reta rami. 2 Moisés oyapo cavi mbaravɨquɨ Tumpa omee chupe oyapo vaera vae. Jae ramiño vi Jesús oyapo cavi mbaravɨquɨ Tumpa omee chupe oyapo vaera vae. 3 Jare Jesús oñemboeteuca yae Moisés güi. Ñamojaanga metei o. Moisés oñemojaanga o re. Erei Jesús oñemojaanga o iyapoa re. Jecuaeño ñamboete yae co o iyapoa o güi. 4 Jare o ñavo oyeapouca o iyapoa pe. Erei Tumpa oyapo opaete. 5 Moisés oyapo cavi mbaravɨquɨ Tumpa omee chupe oyapo vaera vae. Jocorai oyeócuai cavi Tumpa pe, jare Tumpa oicuauca cuae ñandeve yaicuaa vaera quirai opaete Moisés imiari Tumpa re vae añete co. 6 Erei Cristo co jae Tumpa Taɨ jare jae co opaete Tumpa re güɨrovia vae reta iYa. Echa ñande vi co jae imbae, jecuaeño yave ñaneratangatu jare yayerovia yave ñaaro ñai vae re. 7 Jae rambue pemaendúa Espíritu Santo jei vae re. Echa Tumpa iñee pe ñamongueta quirai Espíritu Santo jei ñanetenondegua reta pe corai: Cuae ara peyeapɨsaca cheñee re. 8 Jae rambue agüɨye peñemopɨatanta. Echa petenondegua reta oñemopɨatanta ñuu pe ñogüɨnoi yave. Jae reta chemboavai jare chemboarasɨ. Jare cuarenta año oecha reta opaete ayapo vae. 10 Jae rambue chearasɨ petenondegua reta pe, jare che jae corai: Jecuaeño opia reta chegüi ipɨa pe. Mbaeti etei oipota reta oyapo che aipota tei oyapo vaera vae. Jocorai che jae. 11 Jae rambue chearasɨ chupe reta rambue, che jae corai: Añete co, jae reta ngaraa oique Canaán pe. Echa joco pe oputuuta tei co. Jocorai che jae. Jocorai jei Espíritu Santo. 12 Jae rambue, cherɨvɨ reta, peñeandu, agüɨye vaera pepɨa oñemotanta mbaeti perovia Tumpa rambue. Echa pepɨa oñemotanta yave, peopiata Tumpa jecuaeño oico vae güi. 13 Erei pepuere rambueve, peñomoatangatungatu ara ñavo, agüɨye vaera metei pepɨte pe oi vae yepe oñemopɨatanta mbaeyoa rupi. Echa mbaeyoa ipuere ñanembotavɨ ñañemopɨatanta vaera. 14 Echa ñande yayeapo ma Cristo iñeiru retara jecuaeño yave ñaneratangatu tenonde voi mborogüɨrovia ñanoi vae re. 15 Pemaendúa cuae Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae re: Cuae ara peyeapɨsaca cheñee re --jei Espíritu Santo--. Jae rambue agüɨye peñemopɨatanta. Echa petenondegua reta oñemopɨatanta rambue, chearasɨ chupe reta. Jocorai oyecuatía oi. 16 Yepe tei oendu reta Tumpa iñee, erei amogüe ñanetenondegua reta omboarasɨ Tumpa. Añete co, opaete Moisés güeru Egipto güi vae reta omboarasɨ Tumpa. 17 Jae rambue Tumpa iyarasɨ cuarenta año jocuae ñanetenondegua reta pe, iyoa reta rambue. Jare jae reta omano ñuu pe. 18 Echa Tumpa jei corai: Añete co, jae reta ngaraa oique Canaán pe. Echa joco pe oputuuta tei co. Jocorai jei Tumpa. Jare jocorai oyeapo chupe reta, mbaeti güɨrovia Tumpa rambue. 19 Jae rambue yaicuaa jae reta mbaeti co ipuere oique Canaán pe, mbaeti güɨrovia Tumpa rambue.

Hebreos 4

1 Jae rambue pequɨye. Echa güɨramoi amogüe pe reta ngaraa peupitɨ penoi vaera jocuae mbutuu Cristo ipuere omee peve vae. Tumpa etei güɨrocuavee omee vaera ñandeve cuae mbutuu. 2 Tumpa omombeu ñanetenondegua reta pe ñee icavi vae, erei jocuae ñee icavi vae mbaeti mbae oyapo chupe reta. Echa mbaeti güɨrovia reta jocuae oendugüe. Jae ramiño vi Tumpa omombeu ñandeve metei ñee icavi vae. 3 Jare ñande yarovia Tumpa vae yaupitɨ jocuae mbutuu Cristo omee ñandeve vae. Echa Tumpa jei corai: Chearasɨ yae chupe reta. Añete co, jae reta ngaraa oique Canaán pe. Echa joco pe oputuuta tei co. Jocorai jei Tumpa. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Tumpa opa iparavɨquɨ oyapo seis ara pe. Jayave jocuae jaɨcue rupi oputuu metei ara. Jocorai oyecuatía oi. Erei yepe tei opa iparavɨquɨ oyapo cuae ɨvɨ oyeapo ma yave, erei oyecuatía oi Tumpa iñee pe quirai Tumpa jei corai: Jae reta ngaraa oique Canaán pe. Echa joco pe oputuuta tei co. Jocorai jei Tumpa. 6 Jae rambue yaicuaa cuae: Tenonde voi Tumpa omombeu jocuae ñee icavi vae ñanetenondegua reta pe. Erei jae reta mbaeti güɨnoi jocuae mbutuu Tumpa omeeta tei chupe reta vae, mbaeti güɨrovia Tumpa rambue. Jae rambue oime vɨteri jocuae mbutuu amogüe vae güɨnoita vae. 7 Jare Tumpa omombeu ñandeve ara. Echa ɨma ma jae jei güire David rupi corai: “Cuae ara”. Echa oyecuatía oi corai: Cuae ara peyeapɨsaca cheñee re --jei Espíritu Santo--. Jae rambue agüɨye peñemopɨatanta. Jocorai oyecuatía oi. 8 Josué mbaeti omee jocuae mbutuu ñanetenondegua reta pe. Echa omee chupe reta yave mona, mbaetita tei Tumpa imiari taɨcue rupi iru ara re. 9 Jae rambue oime vɨteri mbutuu Tumpa omeeta imbae reta pe vae. 10 Tumpa oputuu opa iparavɨquɨ oyapo yave. Jae ramiño vi ñande ñanoi yave jocuae mbutuu Tumpa omee ñandeve vae, mbaeti ma yaparavɨquɨ ñemboasa ñanoi vaera. 11 Jae rambue ñaneratangatu ñanoi vaera jocuae mbutuu. Jocuae ñanetenondegua mbaeti güɨrovia Tumpa vae reta opa omano. Jae ramiño vi pe reta mbaeti yave perovia Tumpa, pecañiteita co. 12 Echa Tumpa iñee güɨnoi mbaepuere omee vaera ñandeve tecove opa mbae vae. Metei quɨsepucu jaimbeyoyavi vae ipuere ñanembopere yae. Ipuere oyasɨa ñandesoo jare ñanecagüe reta yepe. Erei Tumpa iñee imbaepuere tuicha yae quɨsepucu imbaepuere güi. Echa Tumpa iñee oique ñandepɨa pe etei jare oicuauca ñandeve mbae ñaneremimbota regua jare mbae Espíritu Santo regua. Tumpa iñee ipuere oicuauca ñandeve ñaneñemongueta etei, icavi ra ani mbaeti ra icavi. 13 Mbaeti mbae Tumpa oyapogüe vae ipuere oñemi Tumpa güi. Echa jae oecha jare oicuaa opaete regua. Jare jae ñaneraata opaete yayapo vae re. 14 Jesús co jae Tumpa Taɨ. Jae oyeupi ojo ara pe etei, jare joco pe oyerure Tumpa pe ñanderé, sacerdote tenondegua oyerurese ñanetenondegua reta re rami. Erei Jesús imbaepuere tuicha yae sacerdote tenondegua imbaepuere güi. Jare cuae yaicuaa rambue, jecuae ñaneratangatu ñanoi vaera mborogüɨrovia. 15 Jesús mbaeti co sacerdote tenondegua mbaeti ipuere ipɨatɨtɨ yaiporara yave vae rami. Echa aña guasu imiari chupe oyapouca vaera tei mbaeyoa chupe, aña guasu imiari ñandeve rami. Erei jae mbaeti etei iyoa. 16 Jae rambue yaya yaquɨye mbae reve Tumpa re, Tumpa ñandeparareco vaera jare ñanoi vaera ipɨacavi. Echa Tumpa ipɨacavi jeco pegua ñanemborɨta yaiporara yave.

Hebreos 5

1 Tumpa oiparavo metei cuimbae oyeapo vaera sacerdote tenondeguara, jare omee chupe oyerure vaera Tumpa pe iru vae reta re, jare ipuere vaera güɨrocuavee Tumpa pe mbota reta jare maemɨmba oyeyucagüe reta. Maemɨmba oyeyucagüe reta mbaeyoa reta regua co. 2 Amogüe iyoa vae reta mbaeti oicuaa cavi imbaeyoa reta regua, erei iru iyoa vae reta oicuaa mbaeti co oyapo Tumpa jeigüe. Erei sacerdote tenondegua ipuere oiparareco opaete vae, mbaeti co yavai oi jae etei iyoa vaera rambue. 3 Jare cuae jeco pegua icavi co sacerdote tenondegua güɨrocuavee vaera Tumpa pe maemɨmba oyeyucagüe imbaeyoa reta re etei, jocorai güɨrocuavee iru vae reta imbaeyoa reta re rami. 4 Jare mbaeti quia ipuere oyeparavo jaeiño, oico vaera sacerdote tenondeguara. Jaeño Tumpa oiparavo vae ipuere oico sacerdote tenondeguara. Echa jocorai Tumpa oiparavo Aarón. 5 Jae ramiño vi Cristo mbaeti oñemboete jaeiño. Echa mbaeti oyeparavo jaeiño, oico vaera sacerdote tenondeguara. Tumpa oiparavo Cristo oico vaera sacerdote tenondeguara. Echa oyecuatía oi Tumpa iñee pe quirai Tumpa jei Cristo pe corai: Nde co jae cheRaɨ. Cuae ara aicuauca nde co jae cheRaɨ. Jocorai jei. 6 Jare Tumpa iñee pe oyecuatía ye oi corai: Nde reicota metei sacerdotera jecuaecuae aveiño --jei Tumpa--, Melquisedec rami. Jocorai oyecuatía oi. 7 Cristo cuae ɨvɨ pe oico rambueve, oyerure Tumpa pe omborɨ vaera oyaeo yae reve. Echa Tumpa ipuere tei omboasa mano güi. Jare Tumpa oyeapɨsaca iyerure re, Cristo jecuaeño oipota oyapo Tumpa jeigüe rambue. 8 Erei yepe tei jae co Tumpa Taɨ etei, erei oñemboe oyapo vaera Tumpa jeigüe oiporara vae rupi. 9 Jare opaete Tumpa jeigüe oyapo rambue, ipuere omee ñemboasa opa mbae vae opaete oyapo jae jei oyapo vaera vae reta pe. 10 Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Nde co jae metei sacerdote tenondegua --jei Tumpa--, Melquisedec rami. Jocorai oyecuatía oi. 11 Aipota tei amombeu peve jeta cuae regua, erei yavai co oi amombeu peve vaera. Echa mbaetita peicuaa, yepe tei peyeapɨsaca jese. 12 Añave pe reta pemboeta tei iru vae reta mbaembae re, peñemboe yave jese. Erei mbaeti peñemboe jese. Jae rambue icavi co che pomboe ye vaera jocuae Tumpa omombeu ñandeve vae mbaeti etei co yavai yaicuaa vaera vae. Tamojaanga tembíu re. Michia reta mbaeti ipuere jou tembíu tanta vae, jaeño neche. Pe reta michia reta rami co. Echa mbaeti peñemboe cavi Tumpa omombeu ñandeve vae re. 13 Michia necheño ipuere jou vae mbaeti mbae oicuaa. Jae ramiño vi pe reta mbaeti peñemboe ñee Tumpa omombeu ñandeve vae re. Echa peñemboe jese yave, peicuaata tei mbae jupi vae. 14 Erei ocuacuaagüe reta jou tembíu tanta vae. Jae ramiño vi Tumpa omombeu ñandeve vae re oñemboe cavi vae reta oicuaa cavi mbae icavi vae jare mbae mbaeti icavi vae.

Hebreos 6

1 Jae rambue agüɨye ñanemiari ye moromboe tenondegua Cristo regua re. Aipota pomboe iru moromboe pepɨrata vaera peporogüɨrovia re. Tenonde yave peñemboe quirai pepuere peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae - echa peyapose vae rupi mbaeti pepuere penoi tecove opa mbae vae. Peñemboe vi mborogüɨrovia Tumpa cotɨ vae re, 2 jare quirai peñembobautizauca peyeyoe vaera Tumpa cotɨ. Peñemboe vi quirai temimondo reta oñono ipo iru vae reta iñaca re. Peñemboe vi omanogüe vae reta oicove ye vae re jare quirai Tumpa ojaata ɨvɨ pegua reta jare jae reta oiporarata jecuaecuae aveiño. 3 Cuae aipota ayapo, Tumpa omaeño yave cheré. 4 Metei vae oicuaa yave Tumpa, Tumpa oicuauca chupe vae rupi, jae oicuaa vi quirai icavi yae mbota Tumpa omee vae, jare oñemoiru Espíritu Santo ndive. Jae oicuaa vi Tumpa iñee icavi yae vae jare mbaepuere reta ara ndeiño ou ovae vae reta pe Tumpa oicuaucata vae. Erei cuae nunga opia yave Tumpa güi, ngaraa etei ipuere ye oeya iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae. Jae co oyuca ye Tumpa Taɨ rami, jare jocorai güɨroɨrouca iru vae reta pe. 7 Echa oquɨñoi yave, ama omoaquɨ ɨvɨ. Jayave ɨvɨ iya oñotɨ temitɨ, jare temitɨ oñemee cavi yave, oñotɨ vae ocaru cavi. Jayave ɨvɨ iya jeita icavi yae jocuae ɨvɨ. Echa ɨvɨ oiporu cavi ama Tumpa ombou vae. 8 Erei ɨvɨ omee yave ñana yuu güɨnoi vaeño, ɨvɨ iya jeita mbaeti etei icavi jocuae ɨvɨ. Jeita vi güɨramoi Tumpa oyepopeyu jese. Ɨvɨ iya opata oapɨ jocuae ñana. 9 Erei, cherɨvɨ reta, yepe tei chemiari ma peve corai, erei aicuaa pe reta mbaeti co pepia Tumpa güi. Peyapo co icavi vae peñemboasauca rambue. 10 Oyecuaa quirai peaɨu Tumpa. Peicuauca peporoaɨu co peyapo vae rupi. Echa jecuaeño peyeócuai iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta pe. Tumpa ngaraa iñacañɨ peyapogüe vae güi. Echa iñacañɨ chugüi yave, mbaetita tei jupi. 11 Jare aipota pe reta metei ñavo jecuae peicuauca peñemoatangatu co cuae re, jecuae peyerovia catu vaera pearo pei vae re. 12 Agüɨye peaquɨ. Peico iru güɨrovia Tumpa vae reta yogüɨreco rami. Echa jae reta iporogüɨrovia jeco pegua ipɨaguasu, güɨnoi vaera Tumpa güɨrocuavee omeeta chupe reta vae. 13 Tumpa morogüɨrocuavee Abraham pe omee yave, Tumpa jei jee ae re oyapota co. Echa mbaeti co mbaepuere tuicha yae Tumpa imbaepuere güi vae. 14 Jare Tumpa jei Abraham pe corai: Añete co, che romovendiseta co. Ameeta ndeve jeta yae neñemoña retara. Jocorai jei. 15 Jare Abraham, ɨma ma oaro yave ipɨaguasu reve, güɨnoi Tumpa güɨrocuavee omeeta chupe vae. 16 Metei vae güɨrocuavee yave iru vae pe mbae oyapota chupe, jei mbaepuere tuicha vae güɨnoi vae jee re oyapota co. Jare cuae jei vae oicuauca iru vae pe oyapota co, agüɨye vaera iru vae oñemongueta ngaraa ndipo oyapo. 17 Jae ramiño vi Tumpa oipota yae oicuauca morogüɨrocuavee güɨnoita vae reta pe quirai jae jemimbota mbaeti etei oyepoepɨ. Jae rambue jei jee ae re oyapota co morogüɨrocuavee. 18 Mócoi reve - Tumpa güɨrocuavee vae jare jei jee ae re vae - mbaeti etei oyepoepɨ, jare yaicuaa cuae mócoi reve añete co, Tumpa mbaeti etei yapu rambue. Jae rambue cuae ñanemomɨrata ñandeporogüɨrovia re. Echa ñande yayerova ñanderecove indechi vae güi jare yayerure Tumpa pe ñanderepɨ vaera. Jare ñaaro ñai yayerovia reve ñanoi vaera Tumpa güɨrocuavee omeeta ñandeve vae. 19 Jare cuae ñaaro ñai yayerovia reve vae ñanemborɨ agüɨye vaera yapia Tumpa güi, jare ñanemboya Tumpa ara pe oi vae re. 20 Echa Jesús rani ojo ma oique ara pe ñanerenonde, jare Tumpa oyapo ma sacerdote tenondeguara jecuaecuae aveiño Melquisedec rami.

Hebreos 7

1 Cuae Melquisedec co jae Salem pegua reta juvicha guasu. Tumpa ara pe oico vae oyapo cuae Melquisedec sacerdotera. Abraham ou ye yave Salem pe oyucauca güire jocuae mburuvicha guasu reta, oñoovaiti Melquisedec ndive, jare Melquisedec jei Abraham pe corai: Tumpa tanemovendise. 2 Jayave Abraham omee Melquisedec pe diezmo opaete güɨnoi vae güi. Tee Melquisedec oipota jei mburuvicha guasu jupi vae. Cuae Melquisedec co jae Salem pegua reta juvicha guasu, jare cuae oipota jei mburuvicha guasu mbɨacatu pegua. 3 Mbaeti yaicuaa quia reta ra jae tu jare jae ichɨ. Mbaeti vi yaicuaa quia reta ra jae itenondegua reta. Mbaeti vi yaicuaa quirai yave ra ichɨ güi oa, jare quirai yave ra omano. Jae rambue ñandepuere ñamojaanga Melquisedec Tumpa Taɨ re. Echa jae co metei sacerdote jecuaeño oico vae rami. 4 Mase, Tumpa omboeteuca yae co cuae cuimbae. Echa ñanetenondegua Abraham etei omee chupe diezmo opaete mbaembae opɨro jovaicho reta güi vae güi. 5 Jare Israel pegua reta omee diezmo Leví iñemoña sacerdote retara oyeapo vae reta pe, yepe tei jentara reta co. Echa opareve Abraham iñemoña reta co. Tumpa oyócuai jocorai Moisés iporoócuai pe. 6 Erei Melquisedec mbaeti co metei Leví iñemoña. Erei Abraham omee diezmo chupe, jare Melquisedec jei Abraham pe corai: Tumpa tanemovendise. Jare pemaendúa cuae re: Abraham co jae Tumpa omee morogüɨrocuavee reta chupe vae. 7 Jare metei vae jei yave: “Tumpa tanemovendise”, iru vae pe, añetete jocuae corai jei vae oñemboeteuca yae iru vae güi. 8 Jare cuae ɨvɨ pe Israel pegua reta omee diezmo sacerdote reta pe, yepe tei jocuae sacerdote reta omanota. Erei Abraham omee diezmo Melquisedec pe. Jare Tumpa iñee pe oyecuatía oi jese vae rupi jae co oico vɨteri vae rami. 9 Jare ñandepuere yae cuae: Leví co jae Abraham iñemoña rambue, jae etei omee diezmo Melquisedec pe, yepe tei Israel pegua reta omee diezmo Leví iñemoña reta pe. 10 Echa Leví Abraham iñemoña co, erei ndeiño oa Abraham taɨ Isaac jee vae Melquisedec oñoovaiti Abraham ndive yave. Jare Leví Isaac iñemoña co. 11 Tumpa oicuauca Moisés iporoócuai Israel pegua reta pe yave, omee amogüe Leví iñemoña reta pe sacerdote retara yogüɨreco vaera. Erei jocuae nunga sacerdote reta mbaeti ipuere opa omboai mbaeyoa reta. Jae rambue icavi co oico vaera iru sacerdote oyoavɨ jocuae reta güi vae. Cuae iru sacerdote Melquisedec rami co, mbaeti co Aarón iñemoña. 12 Jocuae reta oyeapo sacerdote retara, jae reta co Leví iñemoña reta rambue. Erei cuae iru sacerdote oyoavɨ jocuae reta güi vae mbaeti co Leví iñemoña. 13 Echa oyecuaa cavi quirai cuae iru sacerdote Tumpa iñee jocorai imiari jese vae - jae co ñandeYa - Judá iñemoña co, mbaeti co Leví iñemoña. Mbaeti Judá iñemoña ave oparavɨquɨ sacerdotera maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea pe. Echa Moisés mbaeti etei omombeu Judá iñemoña reta ipuere oyeapo sacerdote retara. 15 Erei oyecuaa cavi yae quirai icavi co oyeapo vaera iru sacerdotera Melquisedec rami vae. 16 Jocuae reta oyeparavouca yogüɨreco vaera sacerdote retara mboroócuai rupi, jae reta co Leví iñemoña reta rambue. Erei cuae iru vae oyeparavouca oico vaera sacerdotera, imbaepuere tuicha yae rambue. Echa jae güɨnoi tecove ngaraa etei opa vae. 17 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi jese corai: Nde reicota metei sacerdotera jecuaecuae aveiño --jei Tumpa--, Melquisedec rami. Jocorai oyecuatía oi. 18 Tenonde yave Tumpa oyócuai amogüe Leví iñemoña reta yogüɨreco vaera sacerdote retara. Erei jae reta mbaeti ipuere opa omboai mbaeyoa reta. Jae rambue Tumpa mbaeti ma oyócuai yogüɨreco vaera sacerdote retara. Omee ñandeve icavi yae jocuae reta güi vae. Echa añave ñanoi ñaaro ñai yayerovia reve vae, jare cuae jeco pegua ñandepuere yaya Tumpa re. 20 Jare jocuae reta sacerdote retara oyeapo yave, Tumpa mbaeti etei mbae jei jee ae re. Erei Tumpa omee yave cuae iru vae pe oico vaera sacerdotera, jei co mbae jee ae re. Echa ñandeYa Tumpa jei chupe corai: Che jae ma cheree ae re, jare ngaraa aipoepɨ cuae jae vae: Nde reicota metei sacerdotera jecuaecuae aveiño, Melquisedec rami. Jocorai jei. 22 Morogüɨrocuavee ipɨau vae icavi yae morogüɨrocuavee tenondegua vae güi. Jare Jesús co jae metei sacerdote jecuaeño oico vae rambue, yaicuaa añetete Tumpa oyapota cuae morogüɨrocuavee ipɨau vae. 23 Jare jeta yae co jocuae sacerdote reta. Echa metei ñavo omano. Jare sacerdote omano güire, iru vae oyeapo sacerdotera oyapo vaera mbaravɨquɨ. 24 Erei cuae cuimbae jecuaeño oico. Jae rambue ipuere oyapo sacerdote iparavɨquɨ jecuaecuae aveiño. Ngaraa oipota iru vae oyapo vaera iparavɨquɨ. 25 Jae rambue Jesús ipuere omboasa ete opaete oya Tumpa re jae oyapogüe vae rupi vae reta. Echa jae jecuaeño oico oyerure vaera Tumpa pe jese reta. 26 Icavi yae co oyerure vaera ñanderé cuae nunga sacerdote tenondegua. Echa jae co jupi vae. Mbaeti etei jeco. Jae co iyoa mbae vae. Mbaeti etei ipuere iyoa. Jae oico ara pe etei. 27 Jocuae iru sacerdote tenondegua reta ara ñavo güɨrocuavee Tumpa pe maemɨmba oyeyucagüe reta imbaeyoa reta re rani jare iru Israel pegua reta imbaeyoa reta re. Erei Jesús mbaeti oyapo jocorai. Echa metei veseño Jesús güɨrocuavee Tumpa pe oyeyucagüe vae. Jare jocuae oyeyucagüe vae jae etei co. 28 Echa cuimbae reta mboroócuai rupi oyeparavouca yogüɨreco vaera sacerdote tenondegua retara vae mbaeti co iyoa mbae vae reta. Erei añave mboroócuai oasa ma, jare Tumpa oiparavo Taɨ oico vaera sacerdote tenondeguara jocuae jei jee ae re vae rupi. Jare Tumpa Taɨ iyoa mbae vae co jecuaecuae aveiño.

Hebreos 8

1 Opaete che jae ma peve vae oipota jei cuae: Oime ñanoi cuae nunga sacerdote tenondegua. Jae oguapɨ ma oi Tumpa iyɨque pe iyacatu cotɨ ara pe. 2 Tumpa jo ñuu pe Israel pegua reta oyapo vae oñemojaanga ara re. Echa jocuae o japɨpe pe Tumpa oia pe sacerdote tenondegua oyapose iparavɨquɨ. Jae ramiño vi Jesús añave oyapo iparavɨquɨ ara pe Tumpa oia pe. Israel pegua reta oyapo jocuae o. Erei ñandeYa Tumpa oyapo ara. 3 Jare sacerdote tenondegua ñavo oyeparavouca güɨrocuavee vaera Tumpa pe mbota reta jare maemɨmba oyeyucagüe reta. Jae rambue icavi co cuae sacerdote tenondegua vi güɨnoi vaera mbae güɨrocuavee vaera chupe. 4 Ɨvɨ pe oico vɨteri yave mona, mbaetita tei oico sacerdotera. Echa jocuae iru sacerdote reta güɨrocuavee Tumpa pe mbota reta mboroócuai rupi. 5 Erei mbaravɨquɨ jae reta oyapo vae oñemojaangaño mbaravɨquɨ ara pegua re. Echa ndei Moisés oyapouca Tumpa jo mbove, Tumpa omombeu chupe quirai oyapouca vaera. Jei chupe corai: Mase, eyapouca opaete o cuae amojaanga ndeve cuae ɨvɨtɨ re vae rami. Jocorai jei chupe. 6 Jare mbaravɨquɨ Tumpa omee Jesús pe vae icavi yae mbaravɨquɨ jocuae iru sacerdote reta oyapo vae güi. Jae ramiño vi morogüɨrocuavee Jesús rupi ñande ñanoi vae icavi yae morogüɨrocuavee tenondegua vae güi. Echa jocuae Tumpa güɨrocuavee omeeta ñandeve vae icavi yae jocuae Tumpa güɨrocuavee omeeta morogüɨrocuavee tenondegua vae rupi vae güi. 7 Jocuae morogüɨrocuavee tenondegua vae rupi mbaeti ipuere opa oñemboai mbaeyoa reta. Jae rambue icavi co Tumpa oyapo vaera iru morogüɨrocuavee. 8 Echa Tumpa oicuaa Israel pegua reta iyoa vae reta co. Jae rambue Tumpa iñee pe oyecuatía oi quirai ñandeYa Tumpa jei corai: Mase, outa ara reta amee vaera morogüɨrocuavee ipɨau vae Israel pegua reta jare Judá pegua reta pe. 9 Jocuae morogüɨrocuavee tenondegua vae amee itenondegua reta pe, aru yave Egipto güi. Erei morogüɨrocuavee ipɨau vae oyoavɨ morogüɨrocuavee tenondegua vae güi. Echa jae reta mbaeti oyapo che jae chupe reta oyapo vaera vae, morogüɨrocuavee tenondegua vae amee chupe reta yave. Jae rambue mbaeti añangareco cavi jese reta. 10 Echa ameeta morogüɨrocuavee ipɨau vae Israel pegua reta pe jocuae ara reta güire. Jae co cuae: Amoñemongueta retata cheporoócuai reta re, jare ayapoucata chupe reta cheporoócuai reta. Jae reta chemboeteta. Echa oicuaata che co jae Tumpa. Jare che amborɨ retata. Echa yogüɨrecota chembae retara. 11 Ngaraa etei quia omboe jentaɨgua cheré. Ngaraa etei quia omboe jentara cheré. Ngaraa etei quia jei iru vae pe: Eñemboe ñandeYa re. Echa opaete vae - michia reta jare ocuacuaagüe reta - checuaata co. 12 Aiparareco retata. Echa cheɨrota chupe reta imbaeyoa reta re. Ngaraa chemaendúa imbaeyoa reta re. Jocorai jei Tumpa. 13 Tumpa jei omeeta co chupe reta morogüɨrocuavee ipɨau vae. Cuae oipota jei jocuae morogüɨrocuavee tenondegua vae indechi yae ma co. Jare mbae indechi yae vae opa seri ma co oi.

Hebreos 9

1 Tumpa omee yave Israel pegua reta pe morogüɨrocuavee tenondegua vae, oyócuai quirai omboete reta vaera jocuae o ñuu pe oyapo reta vae pe. 2 Jocuae o güɨnoi mócoi cuarto. Cuarto tenondegua vae pe ñogüɨnoi lámpara reta, jare mesa, jare mbɨyape oñeñono tee vae reta. Cuae cuarto jee Lugar Santo. 3 Jare jocuae Tumpa jo omboyao vae cutɨ oi iru cuarto Lugar Santísimo jee vae. 4 Joco pe ñogüɨnoi mesa oro pegua vae mbae ipiche cavi vae sacerdote reta oapɨ iárambue vae, jare ita Tumpa oicuatía mboroócuai reta jese vae reta jɨru. Jocuae jɨru ɨvɨra pegua vae co erei opaete icatu rupi oro catuai. Jare jocuae jɨru japɨpe pe ñogüɨnoi yapepo oro pegua vae maná oi pɨpe vae, jare Aarón ipopoca joquɨ vae, jare ita Tumpa oicuatía mboroócuai reta jese vae reta. 5 Jare jocuae jɨru iarambuegua jocuae oro catuai vae Tumpa oicuauca Israel pegua reta pe iporoparareco pɨpe vae co, jare jocuae iárambue ñogüɨnoi jocuae mócoi araɨgua-raanga oro pegua vae ipora yae vae. Jocuae nunga araɨgua jee co querubine. Aipota tei amombeu cavi peve jocuae jɨru iarambuegua regua, erei mbaeti chepuere añave. 6 Opaete cuae mbaembae oyeapocavi ma yave, sacerdote reta jecuaeño oique cuarto tenondegua vae pe, joco pe oyapo vaera iparavɨquɨ. 7 Erei sacerdote tenondeguaño oique iru cuarto pe metei veseño año ñavo, jare jecuaeño güɨroique tugüɨ. Jae jare iru Israel pegua reta iyoa mbaeti oicuaa cavi reve rambue, sacerdote tenondegua güɨrocuavee tugüɨ Tumpa pe opaete jocuae mbaeyoa reta re. 8 Jocorai Espíritu Santo oicuauca mbaeti vɨteri ipuere oique opaete vae Tumpa oia pe, jocuae cuarto tenondegua vae oi rambueve. 9 Echa jocuae cuarto tenondegua vae metei jaangaño mbaeti jecuaeño ondura vae co. Joco pe sacerdote reta güɨrocuavee Tumpa pe mbota reta jare maemɨmba oyeyucagüe reta. Erei jocuae mbaeti ipuere opa omboai jocorai omboete Tumpa vae imbaeyoa reta. Jare sacerdote reta etei oicuaa mbaeti co oñemboai imbaeyoa reta. 10 Jaeño güɨnoi mboroócuai tembíu regua reta jare quirai jae reta oyeyoe vaera Tumpa cotɨ. Opaete jocuae mboroócuai reta ɨvɨ peguaño co. Tumpa omombeu chupe reta jocuae mboroócuai reta jae reta oyapo vaera, Tumpa opaete oyapocavi regua. 11 Erei Cristo oyeapo ma sacerdote tenondeguara oyapo vaera icavi vae ñandeve. Jare jae oyapo iparavɨquɨ ara pe. Ara icavi yae jocuae Tumpa jo Israel pegua reta ñuu pe oyapo vae güi. Echa jocuae Tumpa jo ɨvɨ peguaño co. 12 Jare sacerdote tenondegua ɨvɨ pegua oique yave Lugar Santísimo pe, güɨroique cavara jugüɨ jare vaca-raɨ jugüɨ. Erei Cristo oique yave ara pe, güɨroique jae jugüɨ etei. Metei veseño oique jare corai omboepɨ ñanembaeyoa reta re. Jae rambue ñanoi ma ñemboasa opa mbae vae. 13 Metei Israel pegua oyapo yave mbae Tumpa cotɨ oñemonguɨa vae, sacerdote ipuere oñapiramo toro jugüɨ pe ani cavara jugüɨ pe ani ɨ vaca ocaigüe ndive oyea vae pe oyoe vaera jete Tumpa cotɨ. Jocorai oñeñono tee Tumpa peguara. 14 Erei Cristo jugüɨ ipuere yae jocuae reta güi. Echa Cristo iyoa mbae vae co. Erei jae omano oñererocuavee vaera Tumpa pe Espíritu Santo jecuaeño oico vae rupi. Jae rambue jae jugüɨ ipuere omboai mbaembae mano pegua peyapo vae. Jare peicuaata oñemboai ma co, pepuere vaera peyeócuai Tumpa jecuaeño oico vae pe. 15 Jare cuae jeco pegua Tumpa oicuauca ma morogüɨrocuavee ipɨau vae Cristo rupi. Echa Cristo omano omboepɨ vaera morogüɨrocuavee tenondegua vae güɨnoi vae reta imbaeyoa reta re. Jae rambue jocuae Tumpa oiparavo vae reta güɨnoita imbaera opa mbae vae Tumpa güɨrocuavee omeeta chupe reta vae. 16 Cuimbae güɨrocuavee yave omee vaera mbaembae iru vae reta pe jae omano güire, jae reta ngaraa ipuere güɨnoi jocuae mbaembae ndei iya omano mbove. 17 Echa cuimbae omano yave ramo jae reta ipuere güɨnoi jocuae mbaembae. Ngaraa ipuere güɨnoi mbaembae morogüɨrocuavee oyapo vae oicove oico rambueve. 18 Jae rambue Moisés oiporu tugüɨ morogüɨrocuavee tenondegua vae oyeapo vaera. 19 Echa Moisés opa rani omombeu Israel pegua reta pe opaete mboroócuai reta. Jayave jocuae jaɨcue rupi oiporu vaca-raɨ reta jugüɨ jare cavara reta jugüɨ jare ɨ jare vecha-raagüe oñemopɨta vae jare ñana hisopo jee vae oñapiramo vaera tupapire jare opaete Israel pegua reta. 20 Jare Moisés jei chupe reta corai: Cuae tugüɨ oicuauca peve morogüɨrocuavee Tumpa omee ma peve vae. Echa cuae morogüɨrocuavee rupi Tumpa oyócuai peve mbae peyapo vaera. Jocorai jei. 21 Jae ramiño vi Moisés oñapiramo tugüɨ pe Tumpa jo jare opaete sacerdote reta jembiporu reta. 22 Jare mboroócuai rupi opaete seri oyeyoe Tumpa cotɨ tugüɨ pe. Jare maemɨmba reta mbaeti yave oyeyuca, Tumpa mbaetita tei iñɨro Israel pegua reta pe imbaeyoa reta re. 23 Jare opaete cuae reta mbaembae ara pegua jaanga retaño co. Jae rambue icavi co oyeyoe vaera Tumpa cotɨ jocorai. Erei icavi co mbaembae ara pegua etei oyeyoe vaera Tumpa cotɨ Cristo jugüɨ pe. Echa Cristo jugüɨ icavi yae maemɨmba reta jugüɨ güi. 24 Cristo oique ma ara pe etei, mbaeti metei o oñeñono tee Tumpa peguara vae Israel pegua reta oyapo vae pe. Echa jocuae o metei jaangaño co. Jocuae o oñemojaanga Tumpa jo añetete vae re. Cristo oico ma Tumpa oia pe ñanemborɨ vaera. 25 Jare sacerdote tenondegua ɨvɨ pegua güɨroique Lugar Santísimo pe maemɨmba reta jugüɨ. Mbaeti co ipuere güɨroique jae jugüɨ ae. Jare jocorai jecuaeño oyapo año ñavo. Erei Cristo mbaeti jecuaeño oñemoeterenga omano vaera. 26 Echa jecuaeño jocorai oñemoeterenga yave mona, omanota tei oiporara reve jeta vese ɨvɨ oyeapo güive. Erei añave metei veseño ara taɨcuegua reta pe ou ma Cristo cuae ɨvɨ pe omboai vaera mbaeyoa reta imano rupi. 27 Ɨvɨ pegua ñavo omano, ou ovae yave ara omano vaera. Jare omano güire Tumpa ojaata co. 28 Jae ramiño vi Cristo metei veseño oñemoeterenga omano vaera, ipuere vaera güɨraja chugüi reta jeta vae imbaeyoa reta. Jare oyecuaa yeta opaete oyerovia reve oaro ñogüɨnoi vae reta pe. Erei oyecuaa ye yave, outa omboasa ete reta vaera, mbaeti omboepɨ ye vaera mbaeyoa re.

Hebreos 10

1 Mboroócuai michiño oicuauca icavi vae Tumpa oyapota vae. Mbaeti oicuauca cavi. Echa maemɨmba oyeyucagüe reta oñererocuavee Tumpa pe año ñavo. Erei jocuae nunga mbaeti etei ipuere opa omboai jocorai oya Tumpa re vae reta imbaeyoa reta. 2 Echa ipuere yave mona opa omboai, mbaeti yeta tei co oñererocuavee maemɨmba oyeyucagüe reta. Echa jocorai omboete Tumpa vae reta mbaeti yeta tei co oñemongueta jecuaeño mbaeyoa reta güɨnoi vae re. 3 Erei jocuae maemɨmba oyeyucagüe reta Tumpa pe oñererocuavee vae omomaendúa año ñavo Israel pegua reta imbaeyoa reta re. 4 Echa toro jugüɨ jare cavara jugüɨ mbaeti etei ipuere omocañɨ ete mbaeyoa reta. 5 Jae rambue Cristo ou yave cuae ɨvɨ pe, jei Tumpa pe corai: Mbaeti reipota jocuae maemɨmba oyeyucagüe oñererocuavee vae reta. Jae rambue nde remee cheve cherete oñererocuavee vaera. 6 Maemɨmba oyeyucagüe reta ócai oñererocuavee vaera ndeve. Erei jocuae reta mbaeti nemboyerovia. Jae ramiño vi maemɨmba oyeyucagüe mbaeyoa reta re oñererocuavee vae reta mbaeti nemboyerovia. 7 Jayave che jae ndeve: Mase, che ayu ayapo vaera neremimbota. Nde co jae Tumpa. Echa jocorai oyecuatía oi cheré neñee pe. Jocorai jei Cristo Tumpa pe. 8 Cristo jei tenonde voi corai: Mbaeti reipota jocuae maemɨmba oyeyucagüe oñererocuavee vae reta. Maemɨmba oyeyucagüe reta ócai oñererocuavee vaera ndeve. Erei jocuae reta mbaeti nemboyerovia. Jae ramiño vi maemɨmba oyeyucagüe mbaeyoa reta re oñererocuavee vae reta mbaeti nemboyerovia. Jocorai jei, yepe tei jocuae nunga oñererocuavee Tumpa pe mboroócuai rupi. 9 Jayave jocuae jaɨcue rupi jei ye corai: Mase, che ayu ayapo vaera neremimbota. Nde co jae Tumpa. Jocorai jei. Cuae oipota jei jocuae maemɨmba oyeyucagüe oñererocuavee vae reta mbaeti ma co mbaera icavi, jare jocuae jecovia pe Cristo jete ae oñererocuavee Tumpa pe. 10 Echa Jesucristo güɨrocuavee jete ae Tumpa pe metei veseño jecuaecuae pegua. Jare cuae jeco pegua Tumpa ñaneñono tee iyeupeguara jemimbota rupi. 11 Jocuae ɨvɨ pegua sacerdote reta oñemboɨ Tumpa jo pe ara ñavo oyeócuai vaera Tumpa pe. Jeta vese jae reta güɨrocuavee Tumpa pe maemɨmba oyeyucagüe reta. Ara ñavo jocuaecuaeño oyapo reta. Erei jocuae nunga mbaeti etei ipuere omboai mbaeyoa reta. 12 Erei cuae cuimbae Cristo jee vae omano güɨrocuavee vaera jete ae Tumpa pe. Metei veseño jocorai oyapo, ipuere vaera omboai mbaeyoa reta jecuaecuae aveiño. Jare jocuae jaɨcue rupi oguapɨ Tumpa iyɨque pe iyacatu cotɨ. 13 Jare oguapɨ joco pe güɨve, jecuaeño oaro oi Tumpa opa oñono vaera jovaicho reta ipɨ igüɨ pe regua. 14 Echa metei veseño güɨrocuavee jete ae Tumpa pe, jare jocorai omboasa ete jecuaecuae aveiño Tumpa oñono tee iyeupeguara vae reta. 15 Jare Espíritu Santo vi omombeu cuae ñandeve. Echa oyecuatía oi Tumpa iñee pe quirai ñandeYa tenonde voi jei corai: 16 Ameeta cuae morogüɨrocuavee ipɨau vae chupe reta jocuae ara reta güire. Amoñemongueta retata cheporoócuai reta re, jare ayapoucata chupe reta cheporoócuai reta. Jocorai jei. 17 Jayave taɨcue rupi jei corai: Jare ngaraa ye chemaendúa imbaeyoa reta re. Jocorai jei. 18 Jare Tumpa iñɨro ñandeve ñanembaeyoa reta re rambue, mbaeti ma mbae ñarocuavee vaera ñanembaeyoa reta re. 19 Jae rambue, cherɨvɨ reta, ñandepuere yaique yaquɨye mbae reve Tumpa oia pe Jesús jugüɨ jeco pegua. 20 Echa Jesús omano ñanderé ñandepuere vaera yaique Tumpa oia pe, maemɨmba oyeyuca yave sacerdote tenondegua oique Lugar Santísimo pe rami. Jocorai Jesús oyapo ñandeve metei tape ipɨau vae Tumpa oia pe, ñanoi vaera tecove opa mbae vae. 21 Ñande co jae Tumpa imbae reta, jare Jesús co jae sacerdote tenondegua oyerure Tumpa pe ñanderé vae. 22 Jae rambue yaya Tumpa re ñanequɨreɨ ngatu reve. Yarovia Tumpa oipota co yaya vaera jese. Sacerdote ɨvɨ pegua oyase Tumpa re yave, oñeñapiramo jugüɨ pe jare oyoe jete ɨ icavi vae pe. Jae ramiño vi ñande yaya Tumpa re yave, toyeyoe Tumpa cotɨ mbaeyoa güi ñandepɨa jare ñanderete. 23 Jecuaeño ñaneratangatu ñamombeu vaera iru vae reta pe ñaaro ñai yayerovia reve vae. Echa ñandepuere yarovia catu Tumpa morogüɨrocuavee omee ñandeve vae. 24 Jare ñañangareco oyoe. Ñañomoatangatu yayoaɨu vaera jare icavi vae yayapo vaera. 25 Amogüe vae mbaeti ma oñemboatɨ iru oporogüɨrovia vae reta ndive. Agüɨye yayapo jae reta rami. Ñañemboatɨ jare ñañomoatangatu. Ñañomoatangatu yae, yaicuaa jocuae ara outa ma oi rambue. 26 Erei ñandeyoa yave ñanequɨreɨ ngatu reve añete vae yaicuaa güire, mbaeti ye ma quia oñemee vaera mbaeyoa reta re. 27 Jaeño ñaarota yaquɨye reve Tumpa ñaneraa vaera. Echa Tumpa pochɨ yae jovaicho reta pe. Jae co metei tata mbaembae opa oapɨ vae rami. 28 Metei Israel pegua Moisés iporoócuai mbaeti oyapo vae omano, iru mócoi ani mboapɨ Israel pegua reta omombeu yave imbaeyoa re. Iru vae reta mbaeti etei oiparareco. 29 Erei Tumpa oporojaa yave, güɨroɨro Tumpa Taɨ vae oiporara yaeta Israel pegua reta güi. Echa güɨroɨro Tumpa Taɨ vae oñemongueta Tumpa Taɨ jugüɨ mbaeti co mbae, yepe tei jocuae jugüɨ oicuauca chupe morogüɨrocuavee Tumpa omee chupe vae, jare jocuae jugüɨ rupi Tumpa oñono teeta tei iyeupeguara. Jocorai güɨroɨro Tumpa Taɨ vae güɨroɨro vi Espíritu Santo ipɨacavi. 30 Yaicuaa co Tumpa jare quirai jae jei Israel pegua reta pe corai: Che co jae peYa. Che pojaata co. Che aiporaraucata co peve. Jocorai jei. Jare yaicuaa quirai jei ye chupe reta corai: Che co jae peYa. Pe reta co jae chembae reta. Che pojaata co. Jocorai jei ye. 31 Metei quɨye tuicha vae co Tumpa jecuaeño oico vae oiporarauca yave quia nunga vae pe. 32 Erei pemaendúa ara reta oasa vae re. Jocuae ara reta pe, Cristo re peñemboe güire, iru vae reta oiporarauca yae peve, erei jecuaeño pepɨrata peporogüɨrovia re. 33 Iru vae reta pereroɨro. Echa jei reta icavi mbae vae peve jare oyapo reta icavi mbae vae peve. Jae ramiño vi peñemoiru ma jocorai oiporara vae reta ndive. 34 Echa peiparareco tembipɨɨrɨru pe ñogüɨnoi vae reta. Jare iru vae reta pembaembae opɨro pegüi yave, peyerovia catu. Echa peicuaa penoi co ara pe mbaembae icavi yae jocuae güi vae. Echa mbaembae ara pegua ondura jecuaecuae aveiño. Erei mbaembae ɨvɨ pegua mbaeti ondura jecuaecuae aveiño. 35 Jae rambue jecuaeño perovia catu Tumpa pequɨye mbae reve, Tumpa omee vaera peve icavi yae vae. 36 Echa Tumpa oipota pepɨaguasu vaera. Jocorai yave, Tumpa omeeta peve güɨrocuavee vae, opa ma peyapo yave Tumpa jemimbota. 37 Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Ɨmambae jae outa vae outa co. Ou seri ma co oi. 38 Tumpa ombojupi vae güɨnoita tecove opa mbae vae, oporogüɨrovia rambue. Erei oime yave quia opia Tumpa güi vae, ngaraa ayerovia jese. Jocorai oyecuatía oi. 39 Erei ñande mbaeti co jae opia Tumpa güi vae reta. Echa jae reta yogüɨrajata cañɨtei pe. Ñande yaporogüɨrovia ñanderecove oñemboasauca vaera.

Hebreos 11

1 Mborogüɨrovia ñanoi yave, yaicuaa ñanoita co ñaaro ñai yayerovia reve vae, yepe tei mbaeti vɨteri yaecha. 2 Tumpa oicuauca ñanetenondegua reta oñemboeteuca co iporogüɨrovia jeco pegua. 3 Yaporogüɨrovia yave, yaicuaa ɨvɨ jare opaete ara re ñogüɨnoi vae oyeapo co Tumpa jeigüe vae jeco pegua, jare opaete cuae reta ñandepuere yaecha vae mbaeti oyeapo mbae güi. Echa ndei Tumpa oyapo mbove, mbaeti co mbae. 4 Abel güɨrovia Tumpa. Jae rambue güɨrocuavee Tumpa pe maemɨmba oyeyucagüe. Cuae icavi yae Tumpa pe jocuae Caín güɨrocuavee Tumpa pe vae güi. Jare Tumpa oicuauca ombojupi co Abel jocuae güɨrocuavee Tumpa pe vae rupi. Jare yepe tei Abel omano, erei jocuae oyapo vae mbae oicuauca ñandeve. 5 Enoc güɨrovia Tumpa. Jae rambue Tumpa güɨraja ɨvɨ güi omano mbae reve. Mbaeti quia ipuere ovae chupe. Echa Tumpa güɨraja ɨvɨ güi. Echa ndei Tumpa güɨraja mbove, Tumpa oicuauca quirai Enoc omboyerovia. 6 Erei mbaeti yave yarovia Tumpa, mbaeti ñandepuere ñamboyerovia. Echa mbaeti yave yarovia oime co metei Tumpa, mbaeti ñandepuere yaya jese. Jae ramiño vi mbaeti yave yarovia Tumpa oyecuaata co ñandeve jecuaeño yaeca yave, mbaeti ñandepuere yaya jese. 7 Noé güɨrovia Tumpa. Jae rambue oyapo buque jentara reta oasa vaera ɨporu guasu güi. Echa ndei ɨporu guasu oyeapo mbove, Tumpa oicuauca Noé pe oyeapota co. Jae rambue Noé oyapo buque omboete Tumpa rambue. Jare jocuae oyapo vae rupi Noé oicuauca iru ɨvɨ pegua reta icavi mbae vae oyapo vae reta co, jare Tumpa ombojupi iporogüɨrovia jeco pegua. 8 Abraham güɨrovia Tumpa. Jae rambue oyapo Tumpa omombeu chupe oyapo vaera vae. Echa Tumpa omombeu chupe ojo vaera ambué ɨvɨ Tumpa omeeta imbaera vae pe. Jayave Abraham oe ojo jenta güi, yepe tei mbaeti oicuaa quetɨ ojo. 9 Abraham güɨrovia Tumpa rambue, oicoiño ɨvɨ Tumpa jei omeeta chupe vae pe jo carpa pegua vae pe. Jocorai oyecuaa jocuae ɨvɨ mbaeti co imbae. Jae ramiño vi Isaac jare Jacob yogüɨreco joco pe jo carpa pegua vae pe, yepe tei Tumpa jei chupe reta vi omeeta co jocuae ɨvɨ imbaera. 10 Echa Abraham oaro oi Tumpa oyapo vaera chupe tenta iguapɨa icavi vae güɨnoi vae. 11 Sara güɨrovia Tumpa. Jae rambue Tumpa omee chupe imembɨ vaera. Jare Sara imembɨ, yepe tei itɨaro yae. Echa güɨrovia Tumpa oyapota co jei oyapota vae. 12 Jae rambue jeta yae co Abraham iñemoña reta, yepe tei Abraham indechi yae ma. Jeta yae co yasɨtata ara re ñogüɨnoi vae reta jare jeta yae co ɨvɨcuiti ɨ guasu jembeɨ pe oi vae. Jae ramiño vi jeta yae co Abraham iñemoña reta. 13 Cuae reta omano güɨrovia reve Tumpa, yepe tei Tumpa ndeiño omee chupe reta jei omeeta chupe reta vae. Jae reta jei iyeupe mbaeti co imbae jocuae ɨvɨ. Erei oicuaa ɨma güire Tumpa oyapota co jei oyapota vae. 14 Jare jei reta yave iyeupe jocuae ɨvɨ mbaeti co imbae, oipota jei oaro ñogüɨnoi iru ɨvɨ yogüɨreco pɨpe vaera. 15 Añete co, oñemongueta yave jocuae ɨvɨ Abraham oe ojo chugüi vae re yogüɨraja ye vaera joco pe, güɨramoi ipuereta tei yogüɨraja ye joco pe. 16 Erei oipota reta ɨvɨ icavi yae jocuae güi vae. Oipota metei ɨvɨ ara pegua. Jae rambue Tumpa mbaeti imara jee ae re. Echa jee co Abraham jare Isaac jare Jacob iTumpa. Jare jae oyapo ma chupe reta jentara. 17 Tumpa oipota oicuaa oyapota ra Abraham Tumpa jei chupe oyapo vaera vae. Jae rambue Abraham oyucata tei Isaac güɨrocuavee vaera Tumpa pe. Jocorai oyapo güɨrovia Tumpa rambue. Yepe tei Tumpa omee ma chupe morogüɨrocuavee reta, erei oyucata tei taɨ jae vaeño güɨrocuavee vaera Tumpa pe. 18 Echa Tumpa jei ma Abraham pe Isaac re corai: Renoita neñemoña reta Isaac rupi. Jocorai jei. 19 Abraham oicuaa jae oyuca yave taɨ, Tumpa ipuere omoingove ye. Jare ñandepuere ñamojaanga cuae oyeapo vae, yae yave Abraham omboresive Isaac mano güi. 20 Isaac güɨrovia Tumpa. Jae rambue oyerure Tumpa pe omovendise vaera Jacob jare Esaú oyeapota chupe reta vae re. 21 Jacob güɨrovia Tumpa. Jae rambue omanota ma yave, oyerure Tumpa pe omovendise vaera José taɨ reta mócoi reve, jare omboete Tumpa oyeco oi rambueve ipopoca re. 22 José güɨrovia Tumpa. Jae rambue omanota ma yave, jei Israel pegua reta pe oeta co yogüɨraja Egipto güi, jare oyócuai reta jetegüe re. 23 Moisés tu jare ichɨ güɨrovia Tumpa. Jae rambue Moisés ichɨ güi oa ma yave, tu jare ichɨ oñomi jo pe mboapɨ yasɨ. Echa oecha Moisés ipora yae co, jare mbaeti oquɨye mburuvicha guasu Egipto pegua iporoócuai güi. 24 Moisés güɨrovia Tumpa. Jae rambue ocuacuaa ma yave, mbaeti oipota oico vaera Faraón tayɨ imembɨra. 25 Ipuere tei oyapo mbaeyoa oñemboyerovia vaera michi pegua. Erei oipota yae jocuae güi oiporara Tumpa imbae reta ndive. 26 Echa Moisés güɨrovia icavi yae chupe oñereroɨrouca vaera Cristo jeco pegua opaete corepoti Egipto pe oi vae güɨnoi vaera güi. Echa oicuaa icavi yae co Tumpa omeeta chupe vae opaete corepoti Egipto pe oi vae güi. 27 Moisés güɨrovia Tumpa rambue, oe ojo Egipto güi. Mbaeti oquɨye mburuvicha guasu güi, yepe tei mburuvicha guasu pochɨ yae chupe. Jare Moisés josa ɨma ngatu ñuu pe. Echa yepe tei mbaeti quia ipuere oecha Tumpa, erei jae oico quia oecha Tumpa vae oico rami. 28 Moisés güɨrovia Tumpa rambue, omboe Israel pegua reta arete pascua jee vae re. Jocuae arete pe jae reta oñapiramo jonque ñavo tugüɨ pe, agüɨye vaera araɨgua oyuca taɨ tenondegua reta. Echa jocuae araɨgua oyuca Egipto pegua reta taɨ tenondegua ñavo. 29 Israel pegua reta güɨrovia Tumpa. Jae rambue Ɨ Guasu Pɨta jee vae oasa ɨvɨ otini vae rupi oasa rami. Erei Egipto pegua reta oasa rambueve, ɨ ou ye chupe reta jare opa ombopɨtupa. 30 Israel pegua reta güɨrovia Tumpa rambue, Jericó iquesea ita pegua vae oyapara Israel pegua reta siete ara ma oyere jese yave. 31 Cuña aguasa rupi oico vae Rahab jee vae güɨrovia Tumpa. Jae rambue opaete Jericó pegua mbaeti güɨrovia Tumpa vae reta omano yave, Rahab mbaeti omano. Echa jae omboresive cavi Israel pegua reta oipiaro yave Jericó. 32 Jeta yae ma che jae güɨrovia Tumpa vae reta re. Mbaeti ma tiempo anoi amombeu vaera peve Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel, jare Tumpa iñee omombeu vae reta regua. 33 Jae reta vi güɨrovia Tumpa. Jae rambue omoamɨri mburuvicha guasu reta, oyapo jupi vae, Tumpa omee chupe reta güɨrocuavee omeeta chupe reta vae, jare Tumpa oñangareco jese reta agüɨye vaera yaguapope reta oyuca. 34 Jae reta ombogüe tata tuicha vae reta. Amogüe vae jovaicho reta oipota tei oyuca quɨsepucu pe, erei mbaeti ipuere. Ipɨtu reta yave, Tumpa omee chupe reta mbaepuere. Jatangatu yae reta oñoraro vaera jare ombotecuarai sundaro reta ambué ɨvɨ reta güi yogüeru oñoraro vaera jae reta ndive vae. 35 Amogüe cuña reta icuimbae oyeyucauca, jare Tumpa omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi, jae reta ipuere ye vaera oñangareco cuña reta re. Iru vae reta oyeyucauca ɨvɨra pe. Oiporarauca chupe reta vae reta jei ipuere jecuae yogüɨreco cuae ɨvɨ pe, oyapo yave jae reta jei chupe reta oyapo vaera vae, erei mbaeti oipota reta. Echa oicuaa Tumpa omoingove yeta güeru omanogüe vae reta ipɨte güi jare jayave icavi yaeta chupe reta cuae ɨvɨ pe jecuae yogüɨreco vae güi. 36 Iru vae reta oiporara yae oñereroɨrouca jare oñenupauca chicote pe yave. Jare iru vae reta oñeñonouca tembipɨɨrɨru pe jare oyepocuauca joco pe. 37 Amogüe vae jovaicho reta oyapi ita pe oyuca. Iru vae reta jovaicho reta oyasɨa icúa rupi sierra pe oyuca. Iru vae reta oiporara jovaicho reta jei yave ipuere jecuae yogüɨreco cuae ɨvɨ pe, oyapo yave jae reta jei chupe reta oyapo vaera vae. Iru vae reta oyeyucauca quɨsepucu pe. Amogüe vae oguata opaete que rupi jare jemimonde co jae vecha ipiregüe ani cavara ipiregüe. Mbaeti etei mbae güɨnoi reta. Oiporara yae reta. Jovaicho reta oyapo icavi mbae vae chupe reta. 38 Jocuae güɨrovia Tumpa vae reta oguataguata ñuu reta rupi jare ɨvɨtɨ reta rupi, jare yogüɨreco ɨvɨcua tuicha vae reta pe. Iru ɨvɨ pegua reta iyoa yae. Jae rambue mbaeti ipuere oicuaa icavi yae co jocuae güɨrovia Tumpa vae reta. 39 Tumpa oicuauca opaete jocuae reta oñemboeteuca co iporogüɨrovia jeco pegua. Erei Tumpa mbaeti omee chupe reta güɨrocuavee omeeta chupe reta vae. 40 Echa Tumpa oicuaa ñande ñanoita co mbae icavi yae omeeta chupe reta vae güi vae, agüɨye vaera jae reta oñemboasauca ete ndei ñande ñañemboasauca ete mbove.

Hebreos 12

1 Jeta yae co güɨrovia Tumpa vae amombeu peve vae reta. Jocuae reta rupi ñandepuere yaicuaa icavi co ñandeve yarovia vaera Tumpa. Jae rambue ñamombo ñandeyeugüi opaete ñanembaeyoa. Echa mbaeyoa ñanemboavai yae. Ñamojaanga metei ñoñócuai. Ñañoñócuai yave, icavi co ñamombo vaera ñandeyeugüi opaete ipoɨ vae, jare yasɨi vaera ñamoaguata reve. Jae ramiño vi yaico ñandepɨaguasu reve cuae ɨvɨ pe. Echa Tumpa omee ñandeve yaico vaera cuae pe. 2 Jare yarovia catu Jesús ñanemborɨ vaera. Echa Jesús iporogüɨrovia tuicha yae opaete iru vae reta iporogüɨrovia güi. Jae josa omano vaera curusu re. Joco pe oi rambueve, iru vae reta güɨroɨro, erei jae mbaeti oñemongueta jocuae re. Echa oicuaa taɨcue rupi oyerovia catuta co. Añave oguapɨ oi Tumpa iyɨque pe iyacatu cotɨ. 3 Peñemongueta Jesús re, quirai iyoa vae reta icavi mbae vae jei yave icotɨ, jae omoaguata. Echa peñemongueta yave jese, ngaraa pecuérai jare ngaraa pepɨtu pepɨa pe. 4 Yepe tei peñoraro mbaeyoa ndive, erei ndeiño peñoraro pemano vaera. 5 Tumpa imiari peve metei tu imiari taɨ pe rami. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Cheraɨ, agüɨye ndepochɨ ñandeYa oiporarauca ndeve yave agüɨye vaera ndeyoa, jare agüɨye ndecuérai ñandeYa omombeu ndeve nembaeyoa yave. Echa ñandeYa oiporarauca oaɨu vae pe, agüɨye vaera iyoa. Jocorai oiporarauca chupe, taɨra oyapo yave. Jocorai oyecuatía oi. Güɨramoi pe reta peacañɨ jocuae güi. 7 Pemoaguata Tumpa jocorai oiporarauca peve yave. Echa Tumpa jocorai oyapo, pe reta co jae taɨ reta rambue. Echa tu ñavo oiporarauca taɨ pe jocorai. 8 Yaicuaa opaete taɨ reta oiporara jocorai. Jae rambue mbaeti yave peiporara jocorai, pe reta mbaeti co jae taɨ ete reta. 9 Añete co, ñanderu ɨvɨ pegua oiporarauca ñandeve, agüɨye vaera ñandeyoa, jare yaicuaa icavi co oyapo. Jae rambue agüɨye etei ñandepochɨ ñandeRu ara pegua oiporarauca ñandeve yave yaico vaera icavi vae yayapo reve. 10 Echa ñanderu ɨvɨ pegua oiporarauca ñandeve michi pegua jemimbota rupiño. Erei ñandeRu ara pegua oiporarauca ñandeve, agüɨye vaera ñandeyoa. Cuae icavi co ñandeve. Echa jae iyoa mbae vae co. 11 Añete co, yaiporara ñai yave, ñandepɨatɨtɨ. Mbaeti co yayerovia. Erei taɨcue rupi jocuae yaiporara vae ñanemborɨ yayapo vaera jupi vae ñandepɨacatu reve, ñamaeño yave Tumpa re ñanemboe jese yaiporara vae rupi. 12 Jae rambue agüɨye mo pecuérai. Agüɨye mo pepɨtu. 13 Peyapo jupi vae, agüɨye vaera ipɨtu vae opia Tumpa güi. Jocorai peyapo yave, pepuereta pemborɨ ipɨtu vae ipɨrata vaera. 14 Peñemoatangatu pepɨacatu vaera opaete vae ndive, jare peñeñono tee vaera Tumpa peguara. Echa oñeñono tee Tumpa peguara vaeño ipuere oecha ñandeYa Tumpa. 15 Jare peñeandu, agüɨye vaera quia oyerova Tumpa ipɨacavi güi, jare agüɨye vaera pemboɨpɨ peñomotareɨ. Echa peñomotareɨ yave, peñomboavaita co jare jeta vae iyoata. 16 Jare peñeandu, agüɨye vaera oi pepɨte pe aguasa oyapo vae, jare agüɨye vaera oi quia mbaeti omboete Tumpa vae. Esaú co jae mbaeti omboete Tumpa vae. Echa Esaú omee tɨvɨ pe tembíu re Tumpa omeeta tei Esaú pe vae. Echa Tumpa omeeta tei co chupe, Esaú co jae Isaac taɨ tenondegua rambue. 17 Jare peicuaa quirai taɨcue rupi Esaú oipota tei güɨnoi Tumpa omeeta tei chupe vae. Erei Isaac jei chupe mbaeti co ipuere güɨnoi. Yepe tei oyerure jese oyaeo reve, erei mbaeti etei mbae ipuere oyapo. Tu jecuaeño jei chupe mbaeti co ipuere güɨnoi. 18 Erei pe reta mbaeti co Israel pegua ɨvɨtɨ Sinaí iyɨpɨ pe ñogüɨnoi vae reta rami. Echa jocuae ɨvɨtɨ ɨvɨ pegua co. Israel pegua reta ipuere oyavɨquɨ jocuae ɨvɨtɨ. Jocuae ɨvɨtɨ re tata jendɨ oi. Pɨtumimbi oi jare ɨvɨtu yae joco pe. 19 Jare jae reta oendu mimbɨ guasu iñee jare Tumpa iñee. Jare Tumpa iñee oendu ma yave, oyerure Moisés pe agüɨye vaera Tumpa imiari ye chupe reta. 20 Echa Tumpa oyócuai reta corai: Metei maemɨmba opɨro yave cuae ɨvɨtɨ re, peyapita co ita reta pe peyuca. Cuae mboroócuai yavai yae Israel pegua reta pe. 21 Opaete vae oquɨye yae oecha vae jeco pegua. Jare Moisés etei jei corai: Aquɨye yae. Arɨrɨi yae aquɨye güi. Jocorai jei. 22 Erei pe reta peya ma ɨvɨtɨ Sion re. Joco pe oi Tumpa jecuaeño oico vae jenta. Jae co Jerusalén ara pegua. Joco pe ñogüɨnoi vi jeta yae araɨgua reta. 23 Joco pe ñogüɨnoi vi opaete Tumpa oiparavo tecove ipɨau vae güɨnoi vaera vae reta. Echa Tumpa oicuatía jae reta jee ara pe. Opaete vae oñemboatɨ joco pe. Jare joco pe oi vi Tumpa - jae ojaata opaete vae. Jare joco pe ñogüɨnoi vi jupi vae reta iespíritu. Jae reta oñemboasauca ete ma. 24 Jare joco pe oi vi Jesús. Echa Jesús rupi ñanoi morogüɨrocuavee ipɨau vae. Jare joco pe oi vi Jesús jugüɨ jae ñeneñapiramo pɨpe vae. Jocuae tugüɨ icavi yae tugüɨ Abel mbae oñapiramo pɨpe vae güi. 25 Tumpa imiari oi peve. Peñeandu peyapo vaera jae jei peve peyapo vaera vae. Israel pegua reta oiporara mbaeti oyapo Tumpa ɨvɨ pe jei chupe reta oyapo vaera vae rambue. Jae ramiño vi ñande yaiporara yaeta, mbaeti yave yayapo Tumpa jei ñandeve yayapo vaera vae. Echa añave Tumpa imiari oi ara güi. 26 Tumpa ɨvɨ pe imiari yave, iñee omocana ɨvɨ. Erei añave jei corai: Tamocana metei vese ye ɨvɨ jare ara. Jocorai jei. 27 Jare cuae metei vese ye jei vae oipota jei Tumpa omboaita co omocana vae reta. Echa Tumpa etei oyapo jocuae reta. Jocorai oyapota Tumpa jecuaeño ñogüɨnoi vaera mbaeti ipuere oñemocana vae reta. 28 Jare Tumpa omee ñandeve yaico vaera iporoocuaia pe, jare iporoocuaia mbaeti ipuere oñemocana. Jae rambue ñamee yasoropai Tumpa pe ipɨacavi re. Echa Tumpa ipɨacavi rupi ñandepuere yayeócuai chupe, jare jocorai ñamboyerovia. Jecuaeño yayeócuai chupe ñamboete jare yaquɨye chugüi reve. 29 Echa Tumpa co jae metei tata opaete mbaembae oapɨ vae rami.

Hebreos 13

1 Cherɨvɨ reta, jecuaeño peyoaɨu. 2 Jecuaeño pequɨreɨ pemongaru vaera mboupa reta. Echa jocorai amogüe vae omongaru araɨgua reta oicuaa mbae reve. 3 Jecuaeño pemaendúa tembipɨɨrɨru pe ñogüɨnoi vae reta re, jae reta ndive pei yave pemaenduata tei co jese reta rami. Amogüe vae oiporara ñogüɨnoi iru vae reta oyapo icavi mbae vae chupe reta rambue. Pemaendúa vi jese reta. Echa pe reta vi peico vɨteri cuae ɨvɨ pe, jare güɨramoi iru vae reta oiporaraucata peve vi jocorai. 4 Omenda vae reta jecuaeño toyapo jupi vae güɨreco vae cotɨ. Agüɨye quia toñuvanga menda re. Echa Tumpa ojaata aguasa oyapo vae reta jare menda re oñuvanga vae reta. 5 Agüɨye peico jecuaeño jeta corepoti peipota yae reve. Pemee yasoropai Tumpa pe mbaembae penoi vae re. Agüɨye peñemɨro iru vae pe mbaeti jeta mbaembae penoi rambue. Echa Tumpa etei jei corai: Jecuaeño aicota nde ndive romborɨ vaera. Jocorai jei. 6 Jae rambue ñandepuere yae yaquɨye mbae reve corai: ÑandeYa chemborɨ. Ngaraa aquɨye mbae güi. Iru vae reta ngaraa ipuere mbae oyapo cheve chemonguɨye vaera. Jocorai ñandepuere yae. 7 Peyeapɨsaca cavi petenondegua reta iñee re. Echa jae reta omombeu peve Tumpa iñee. Peporogüɨrovia jae reta oporogüɨrovia rami. Echa peicuaa quirai jae reta yogüɨreco omboeteuca vaera Tumpa. 8 Jesucristo mbaeti etei oyepoepɨ. Iyɨpɨ güive ñanderaɨu jare jecuaecuae aveiño ñanderaɨuta. 9 Oime amogüe moromboe oyoavɨ vae ore mbaeti roporomboe jese vae. Agüɨye perovia jocuae nunga moromboe. Echa perovia yave, pepiata Tumpa güi. Icavi co ñañemomɨrata vaera ñandeporogüɨrovia re Tumpa ipɨacavi rupi. Ngaraa ñandepuere ñañemomɨrata ñandeporogüɨrovia re mboroócuai tembíu regua reta rupi. Echa iru vae reta oipota tei oñemomɨrata iporogüɨrovia re jocuae rupi, erei mbaeti ipuere. 10 Israel pegua reta jou maemɨmba oyeyucagüe isoo Tumpa jo ɨvɨ pegua pe güɨrocuaveea pe. Ñande vi ñanoi jocuae maemɨmba oyeyucagüe güɨrocuaveea rami vae, jare jae reta mbaeti ipuere oñemoiru ñande ndive joco pe. 11 Echa sacerdote tenondegua güɨraja maemɨmba oyeyucagüe reta jugüɨ Lugar Santísimo japɨpe pe Israel pegua reta imbaeyoa reta re. Jayave iru vae reta güɨraja maemɨmba oyeyucagüe reta isoo tenta güi icatu pe oapɨ. 12 Jae rambue Jesús vi omano oiporara reve tenta güi icatu pe, ñaneñono tee vaera Tumpa peguara jugüɨ ae rupi. 13 Jae rambue ñae tenta güi yaja Jesús oia pe. Yepe tei iru vae reta güɨroɨro Jesús, erei ñañemoiru jae ndive. 14 Echa mbaeti ñanoi metei tenta jecuaecuae aveiño oi vae cuae ɨvɨ pe. Erei ñaaro ñai jocuae tenta oita vae. 15 Jae rambue jecuaeño ñamboete Tumpa Jesús rupi, ñamboyerovia vaera Tumpa. Cuae oipota jei ñanemiari yave iru vae reta pe, ñamombeu chupe reta Tumpa regua. 16 Erei agüɨye ñaneateɨ yayapo vaera icavi vae jare ñamee vaera mbaembae paravete vae reta pe. Echa cuae yayapo yave, ñamboyerovia Tumpa. 17 Peyeapɨsaca cavi petenondegua reta iñee re jare peyapo jae reta jei peve peyapo vaera vae. Echa jae reta oñangareco oi perecove re, jare oicuaa Tumpa ojaata co iparavɨquɨ re. Jocorai peyapo yave, jae reta oparavɨquɨta Tumpa pe oyerovia reve, mbaeti ipɨatɨtɨ reve. Echa ipɨatɨtɨ reve oparavɨquɨ yave Tumpa pe, ngaraa icavi peve. 18 Peyerure Tumpa pe oreré. Echa roicuaa jecuaeño royapo icavi vae pecotɨ. Jecuaeño roipota royapo jupi vae. 19 Jare che pomoñera yae peyerure vaera Tumpa pe, jae chemondo ye vaera ɨmambae pepɨri. 20 Añave ayerure Tumpa mbɨacatu omee ñandeve vae pe peré. ÑandeYa Jesús imbaepuere tuicha yae co, jare jae oñangareco ñanderé metei vecha reta iñangarecoa ivecha reta re oñangareco rami. ÑandeYa Jesús omano, Tumpa ipuere vaera omee ñandeve morogüɨrocuavee opa mbae vae. Jae rambue Tumpa omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. 21 Tumpa toparavɨquɨ pepɨa pe, peyapo vaera icavi vae, jare jocorai peyapo vaera jemimbota. Tumpa toparavɨquɨ pepɨa pe Jesucristo rupi, pe reta peyapo vaera jocuae omboyerovia Tumpa vae. Jesucristo toñemboeteuca jecuaecuae aveiño. Amén. 22 Cherɨvɨ reta, che pomoñera pepɨaguasu vaera cuae che jae peve peyapo vaera vae re. Echa mbovɨño aicuatía peve cuae tupapire pe. 23 Tamombeu peve cuae: Ñanderɨvɨ Timoteo oe ma tembipɨɨrɨru güi. Güɨramoi jae ojota ɨmambae pepɨri. Jare che ajata jae jupíe. 24 Tumpa ndiveño toi opaete petenondegua reta jare opaete iru Tumpa oñono tee iyeupeguara vae reta. Italia pegua reta vi jei peve Tumpa ndiveño pei. 25 Tumpa tomee opaete peve ipɨacavi. Amén.

Santiago 1

1 Che co jae Santiago. Che co jae Tumpa jare ñandeYa Jesucristo jembiócuai. Aicuatía ai cuae tupapire doce atɨ Israel pegua oñemoai ñogüɨnoi vae reta pe. Tumpa ndiveño pei. 2 Cherɨvɨ reta, amo pe yavai yae peve peico cavi vaera Tumpa cotɨ. Erei jocorai yave, peyerovia yae. 3 Echa peicuaa co quirai mbaembae pemboavai vae oicuauca peve ipɨrata co peporogüɨrovia. Jare cuae peicuaa yave, pepɨaguasu ocuacuaa. 4 Erei pemaeño pepɨaguasu re ocuacuaa cavi vaera, pepɨaguasu yae vaera. Jocorai yave, ngaraa mbae oata peve. Peyeócuai cavita Tumpa pe. 5 Oime yave quia aracuaa oata chupe vae, toyerure Tumpa pe jese. Echa Tumpa oipota yae omee aracuaa metei ñavo pe. Ngaraa oñeengata quia pe mbaeti aracuaa güɨnoi rambue. Omeeta co aracuaa chupe. 6 Erei toyerure Tumpa pe jese mborogüɨrovia reve. Agüɨye toyerure chupe jese mborogüɨrovia mbae reve. Echa oyerure chupe jese mborogüɨrovia mbae reve vae ɨaparúa ɨ guasu pe oi vae rami co. Echa ɨvɨtu oyepeyu yave, cotɨcotɨ güɨraja. 7 Jocuae oyerure ñandeYa Tumpa pe aracuaa re mborogüɨrovia mbae reve vae agüɨye toñemongueta Tumpa omeeta co mbae chupe. 8 Echa yepe tei oyerure Tumpa pe mbae re, erei mbaeti güɨrovia Tumpa omeeta co chupe. Jocuae nunga mbaeti etei oicuaa mbae oyapo vaera. 9 Metei oporogüɨrovia vae paravete vae toyerovia jeta Tumpa omee chupe vae re. 10 Erei oporogüɨrovia vae oicocatu vae toyerovia Tumpa omomichi rambue. Echa yepe tei oicocatu, erei omanota co metei mbaepotɨ omano rami. 11 Cuaraɨ jasɨ yave jare ɨvɨtu jacu ou yave, ñana ipiru jare mbaepotɨ reta omano. Mbaeti ma ipora. Jae ramiño vi oicocatu vae güɨramoiño omanota. 12 Toyerovia jocuae mbaembae omboavai vae ou chupe yave ipɨaguasu vae. Echa oicuaata iporogüɨrovia ipɨrata co jare oñemeeta chupe tecove opa mbae vae. Echa ñandeYa güɨrocuavee omee vaera tecove opa mbae vae opaete oaɨu vae reta pe. 13 Oime yave quia yavai yae chupe oico cavi vaera Tumpa cotɨ vae, jare jocuae jeco pegua oipota yave oyapo mbaeyoa, agüɨye tei: Tumpa oipota ayapo vaera mbaeyoa. Echa Tumpa mbaeti etei oipota oyapo mbaeyoa. Jae ramiño vi mbaeti etei oipota quia oyapo vaera mbaeyoa. 14 Erei metei ñavo iñemongueta icavi mbae vae rupi oipota oyapo mbaeyoa. Echa jocuae mbaeyoa icavi echa chupe oyapo vaera. 15 Ñemongueta icavi mbae vae reta oyapouca mbaeyoa reta. Jare taɨcue rupi mbaeyoa oporoyuca. 16 Agüɨye petavɨ, cherɨvɨ aaɨu vae reta. 17 Tumpa omee mbaembae ñandeve ipɨacavi rambue, jare opaete omee ñandeve vae icavi yae co. Jae oyapo tembipe jare mbaeti etei oyepoepɨ. Jecuaeño ipɨacavi ñandeve. 18 Tumpa oipota rambue, ñandeapo taɨ retara ñee añete vae rupi, ñaneñono tee vaera iyeupeguara, mbaagüɨye reta tenondegua vae reta Tumpa pe oñeñono tee rami. 19 Jae rambue, cherɨvɨ reta aaɨu vae, metei ñavo toipota yae toyeapɨsaca, agüɨye tiñee rai, agüɨye tipochɨ rai. 20 Echa pochɨ vae ngaraa oyapo jupi vae Tumpa oipota tei oyapo vaera vae. 21 Jae rambue peeya opaete pochɨi vae jare opaete icavi mbae vae. Jare perovia peñemomichi reve ñee pepɨa pe oñeñono vae. Echa jocorai yave, peñemboasaucata co. 22 Erei peyapo ñee peyeapɨsaca jese vae. Agüɨye peyeapɨsacaiño jese. Echa peyeapɨsacaiño yave ñee re, peñembotavɨiño co pei. 23 Oime yave quia ñee oyeapɨsaca jese vae mbaeti oyapo vae - oyeapɨsacaiño jese - jae co yeechaca pe omae iyee vae rami. 24 Yepe tei omae ma iyee, erei joco güi ojo rupive iñacañɨ oyeecha vae güi. 25 Erei oime yave quia jecuaeño mboroócuai icavi yae vae oporoyora vae re oyeapɨsaca cavi vae, mbaeti yave iñacañɨ oyapo vaera mboroócuai jeigüe oyeapɨsaca jese güire, Tumpa omovendiseta oyapo rambue. 26 Oime yave quia mbaembae oyapo vae rupi Tumpa pe oyeócuai echa vae, toñeandu cavi mbae jei vae re. Echa mbaeti yave oñeandu cavi mbae jei vae re, oñembotavɨ co oi, jare mbaembae oyapo vae mbaeti etei omboyerovia Tumpa. 27 Añetete yaipota yave yayapo mbaembae yayeócuai vaera ñandeRu Tumpa pe, yaja yapou guacha reta jare cuña imemano vae oiporara ñogüɨnoi vae reta pɨri, jare agüɨye yayapo icavi mbae vae oporogüɨrovia mbae vae reta oyapo vae.

Santiago 2

1 Cherɨvɨ reta, pe reta perovia ñandeYa Jesucristo re. Jae oñemboeteuca ma. Jae rambue agüɨye peiparavo pemboete vaera oicocatu vae reta jare peroɨro vaera paravete vae reta. 2 Güɨramoi oiqueta peñemboatɨa pe cuimbae oicocatu vae jare cuimbae paravete vae. Cuimbae oicocatu vae jemimonde ipora yae jare güɨnoi ipoacavera oro pegua vae. Erei cuimbae paravete vae jemimonde indechi yae. 3 Pemae cavi yave jemimonde ipora yae vae re jare pere yave chupe: Eguapɨ cuae pe. Cuae tenda icavi co;jare pere yave paravete vae pe: Eñemboɨ joco pe;ani: Eguapɨ ɨvɨ pe, 4 pemboete co pei jocuae oicocatu vae jare peroɨro co pei paravete vae. Mbaeti icavi jocorai peporojaa vaera. Icavi mbae co peñemongueta. 5 Peyeapɨsaca cheré, cherɨvɨ reta aaɨu vae. Tumpa oiparavo paravete vae reta oicocatu vaera iporogüɨrovia re jare güɨnoi vaera imbaera iporoocuaia pe. Echa jocuae Tumpa güɨrocuavee opaete oaɨu vae reta pe. 6 Erei pe reta peroɨro paravete vae reta. Peicuaa co quirai oicocatu vae reta oñemombae pembaembae re jare oñeapo peré. 7 Tumpa peparavo Jesucristo jee re. Erei peicuaa co quirai oicocatu vae reta jei icavi mbae vae jocuae jee icavi vae cotɨ. 8 Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Eaɨu iru vae nde reyeaɨu rami. Cuae co jae mboroócuai Tumpa iporoocuaia pegua. Peyapo yave cuae mboroócuai, peyapo co icavi vae. 9 Erei peiparavo yave pemboete vaera oicocatu vae reta jare peroɨro vaera paravete vae reta, peyapo mbaeyoa. Echa mboroócuai oicuauca peve peyavɨ co mboroócuai. 10 Oime yave quia opaete mboroócuai jeigüe oyapo cavi vae, metei oyavɨ yave, oyavɨ ma opaete mboroócuai. 11 Mboroócuai pe oyecuatía oi corai: Agüɨye eñuvanga menda re. Erei jae ramiño vi oyecuatía oi corai: Agüɨye eporoyuca. Güɨramoi nde mbaeti reñuvanga menda re. Erei reporoyuca yave, reyavɨ ma mboroócuai. 12 Tumpa peraata mboroócuai oporoyora vae rupi. Jae rambue pemiari cavi jare peyapo icavi vae. 13 Echa oime yave quia mbaeti iru vae oiparareco vae, Tumpa ojaata oiparareco mbae reve, yepe tei Tumpa oporoparareco oyerovia reve oporojaa yave. 14 Güɨramoi quia jei güɨnoi co mborogüɨrovia, erei mbaeti oyapo mboroócuai jeigüe. Jocorai yave, iporogüɨrovia mbaeti co mbae. Ngaraa oñemboasauca iporogüɨrovia rupi. 15 Güɨramoi metei perɨvɨ ani metei pereindɨ mbaeti güɨnoi jemimondera jare jembiura. 16 Pere yave chupe: Ecua ndepɨacatu reve. Nderacu catu jare nerɨvata, erei mbaeti yave pemee chupe mbaembae oata chupe vae, jocuae pere vae mbaeti co mbae. 17 Jae ramiño vi mbaeti yave peyapo mboroócuai jeigüe, jaeño mborogüɨrovia penoi, jare jocuae mbaeti co mbae. 18 Güɨramoi quia jeita: Nde rere renoi co mborogüɨrovia jare che jae ayapo mboroócuai jeigüe. Nde mbaeti ndepuere reicuauca cheve ndeporogüɨrovia. Echa mbaeti reyapo mboroócuai jeigüe. Erei che aicuaucata ndeve cheporogüɨrovia mboroócuai jeigüe ayapo vae rupi. 19 Nde rerovia oime co meteiño Tumpa. Icavi co jocuae rerovia vaera. Erei aña reta vi güɨrovia jocuae. Erei jae reta orɨrɨi oquɨye güi. 20 Nde co jae mbaeti iyaracuaa vae. ¿Reipota pa aicuauca vaera ndeve quirai ndeporogüɨrovia mbaeti co mbae, mbaeti yave reyapo mboroócuai jeigüe? 21 Nemaendúa ñanetenondegua Abraham re. Jae oñembojupiuca oyapo vae re, güɨrocuavee taɨ Isaac Tumpa pe güɨrocuaveea pe yave. 22 Ndepuere reicuaa quirai Abraham iporogüɨrovia oyapouca chupe Tumpa jei chupe oyapo vaera vae. Abraham oyapo vae oicuauca icavi yae co iporogüɨrovia. 23 Jare oyeapo Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae. Echa oyecuatía oi corai: Abraham güɨrovia Tumpa, jare Tumpa ombojupi iporogüɨrovia jeco pegua. Jare Abraham oñembojee Tumpa iamingo pe. Jocorai oyecuatía oi. 24 Jae rambue pepuere peicuaa quirai Tumpa ombojupi mboroócuai jeigüe oyapo vae. Mbaeti ombojupi mborogüɨroviaño güɨnoi vae. 25 Jae ramiño Rahab aguasa rupi oico vae oñembojupiuca oyapo vae re, Israel pegua Josué omondo vae reta re omaeño opɨta vaera jo pe yave jare omondo ye ambué tape rupi yave. 26 Metei jete tecove mbaeti güɨnoi vae omano ma co. Jae ramiño vi ndeporogüɨrovia mbaeti co mbae, mbaeti yave reyapo mboroócuai jeigüe.

Santiago 3

1 Cherɨvɨ reta, agüɨye peipota opaete peyeapo vaera oporomboe vae retara. Echa peicuaa quirai oporomboe vae reta oyavɨ yave, oñemboeco yae iru vae reta güi. 2 Echa ñande opaete yayavɨ. Oime yave quia mbaeti oyavɨ mbae jei vae re vae, jae icavi yae co. Jocuae nunga güɨnoi mbaepuere opaete jete re. 3 Mase, ñañono cavayu reta iyuru pegua iyuru pe, jae reta yogüɨraja vaera yaipotaa cotɨ. Jocorai ñandepuere yarovarova cavayu reta. 4 Jae ramiño vi yepe tei buque reta tuicha yae jare yepe tei amo pe ɨvɨtu tanta vae güɨraja ɨ guasu rupi, yepe tei buque güɨrovaa michi yae, erei pɨpe buque iñangarecoa ipuere güɨrovarova buque jae oipotaa cotɨ. 5 Jae ramiño vi ñanecu michi co, erei pɨpe ñandepuere ñañemboete yae. Metei tata ipuere oapɨ jeta caa reta, yepe tei michi yae. 6 Jare ñanecu metei tata rami co. Oyapouca jeta yae icavi mbae vae. Yepe tei ñanderete pegua co, erei oyapo icavi mbae vae opaete ñanderete pegua pe. Echa tata mbaembae oapɨ rami, ñanecu ñanembopochɨ. Jare cuae icavi mbae vae ou cañɨtei güi etei. 7 Ɨvɨ pegua reta omomaso ma oipotagüe maemɨmba reta, jare güɨra reta, jare mboi reta, jare jevae ɨ rupigua reta. Güɨnoi reta mbaepuere omomaso vaera. 8 Erei mbaeti etei ñandepuere ñamomaso ñanecu. Mbaeti ñandepuere jese. Jecuaeño oyapouca ñandeve jeta yae icavi mbae vae. Imbayachi yae vae rami co. 9 Ñanecu pe ñamboete ñandeRu Tumpa. Jae ramiño vi ñanecu pe yayepopeyu iru vae reta re, yepe tei Tumpa oyapo reta jae etei rami. 10 Ñanecu pe ñamboete Tumpa jare yayepopeyu iru vae reta re. Cherɨvɨ reta, mbaeti icavi yayapo vaera corai. 11 Ɨ icavi vae jare ɨ iro vae mbaeti etei ipuere oe metei ɨ jesaɨ vae güiño. 12 Ɨva mbaeti etei ipuere omee saini reta. Jae ramiño vi uva mbaeti etei ipuere omee ɨva reta. Jae ramiño vi metei ɨ jesaɨ vae mbaeti etei ipuere omee ɨ icavi vae jare ɨ iro vae. 13 Oime yave quia pepɨte pe iyaracuaa vae, toico cavi. Jocorai yave, icavi vae oyapo vae oicuaucata quirai iyaracuaa co oñemomichi reve. 14 Erei peñemoagüɨro yave iru vae reta re jare pepochɨ yave chupe reta, agüɨye peñemboete. Echa peñemboete yave, peapu pei co. Mbaeti peyapo pei añete vae rupi. 15 Jocorai peyapo yave, mbaeti peyerure pei Tumpa pe omee vaera peve aracuaa. Peico oporogüɨrovia mbae vae reta yogüɨreco rami. Peico peremimbota reño. Peico aña reta yogüɨreco rami. 16 Echa peñemoagüɨro yave iru vae reta re jare pepochɨ yave chupe reta, peñorarota oyoupi jare peyapota opaete mbae icavi mbae vae. 17 Erei peyerure yave Tumpa pe omee vaera peve aracuaa, ngaraa peyapo pochɨi vae. Pepɨacatuta co. Pepɨaguasuta co. Peyapota co Tumpa oipota peyapo vaera vae. Peipararecota co opaete vae. Pepɨacavita co. Pepɨrata co peporogüɨrovia re. Ngaraa peporombotavɨ. 18 Pe reta penoi yave mbɨacatu, peico pepɨacatu reve. Jocorai yave, peyapota jupi vae.

Santiago 4

1 ¿Maera pa peñoraro oyoupi? Tamombeu peve. Peñoraro oyoupi, peremimbota reta oñoraro ñogüɨnoi pepɨa pe rambue. 2 Peipota tei mbaembae, erei mbaeti penoi. Peporoyuca jare jecuae peipota tei mbaembae, erei mbaeti pepuere penoi. Peñoraro oyoupi. Erei mbaeti penoi, mbaeti peyerure Tumpa pe jese rambue. 3 Peyerure mbaembae re Tumpa pe, erei jae mbaeti omee peve. Mbaeti peyerure cavi. Echa peyerure mbaembae re pemongata vaera peremimbota reño. 4 Pe reta menda re oñuvanga vae reta rami co. ¿Mbaeti pa peicuaa quirai cuae ɨvɨ pegua iamingo oyovaicho Tumpa ndive? Jae rambue peipota yave peyeapo ɨvɨ pegua iamingora, peyeapota co Tumpa jovaichora. 5 Añete vae co cuae Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae: Espíritu Santo ñandepɨa pe oico vae ñanderaɨu yae. Jocorai oyecuatía oi. 6 Erei Espíritu Santo omee ñandeve jeta yae ipɨacavi. Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Tumpa oyovaicho oñemboete vae reta ndive. Erei omee ipɨacavi oñemomichi vae reta pe. Jocorai oyecuatía oi. 7 Jae rambue peyapo Tumpa oipota peyapo vaera vae. Peñoraro aña guasu ndive, jare jae otecuaraita pegüi. 8 Peya Tumpa re jare Tumpa oyata peré. Pe reta co jae iyoa vae reta. Agüɨye mo peyapo pochɨi vae. Peyoe pepɨa agüɨye vaera penoi ñemongueta icavi mbae vae. 9 Pepɨatɨtɨ jare peyaeo. Pepɨatɨtɨ pepuca vaeragüe. Pepɨatɨtɨ yae peyerovia vaeragüe. 10 Peñemomichi ñandeYa jóvai, jare jae pemboeteucata. 11 Cherɨvɨ reta, agüɨye pere icavi mbae vae oyocotɨ. Oime yave quia jei icavi mbae vae tɨvɨ cotɨ vae, ojaa co oi tɨvɨ. Jocuae nunga jei oi icavi mbae vae mboroócuai cotɨ jare ojaa co oi mboroócuai. Erei rejaa yave mboroócuai, mbaeti reyapo mboroócuai jeigüe. Jaeño rejaa mboroócuai. 12 Jaeño Tumpa omee mboroócuai jare ipuere oporojaa. Jae ipuere oporomboasa jare ipuere oporomboai. Nde mbaeti etei ndepuere reporojaa. 13 Peñemongueta michi pegua. Echa pe reta pere corai: Añave ani pɨareve yajata jocuae tenta pe, jare yaicota joco pe metei año pegua. Yaguata mbaembae jare ñameeta mbaembae ñamongana vaera corepoti. Jocorai pere. 14 Erei pe reta mbaeti peicuaa mbae ra oyeapota pɨareve. Mbaeti peicuaa oimeta ra pei pɨareve. Echa perecove ɨvɨti rami co. Oyecuaa michi peguaño. Jayave ɨmambae mbaeti ma oi. 15 Jae rambue pereta tei corai: ÑandeYa oipota yave, yaicota joco pe jare yayapota jocuaecuae. Jocorai pereta tei. 16 Mbaeti yave pere jocorai, peñemboete co pei pe reta etei peyapota vae re. Jare jocorai peñemboete yave, peyapo icavi mbae vae. 17 Jae rambue peicuaa yave mbae icavi peyapo vaera vae, mbaeti yave peyapo, mbaeyoa co peyapo.

Santiago 5

1 Peñemongueta michi pegua, peicocatu vae reta. Peiporara yaeta co. Jae rambue peyaeo pesapúcai reve. 2 Jeta yae penoi vae mbaetita mbae jepɨ, jare cupii reta güɨrocomeguata peremimonde ipora yae vae reta. 3 Oro jare corepoti penoi vae opata iyuquɨrɨ. Jare jocuae oicuaucata pe reta peyapo co icavi mbae vae. Jae rambue peiporarata co, tata ñandesoo oapɨ yave yaiporara rami. Peicocatu co. Erei ngaraa penoi ara reta peyerovia vaera jeta yae penoi vae re. 4 Mase, oparavɨquɨ peve vae reta ombaarɨvo peco reta pe, erei mbaeti pemboepɨ chupe reta. Jae reta iñeengueta peve. Jare ñandeYa oendu ma quirai iñeengueta peve jocuae ombaarɨvo vae reta. 5 Cuae ɨvɨ pe peico rambueve, peu jeta tembíu icavi vae jare peiporu pecorepoti peyapo vaera jeta icavi mbae vae. Peñemonguɨra ma co. Erei ɨmambae pemanota. 6 Pe reta pemboeco jocuae jupi vae jare peyuca vi. Jare jae mbaeti ipuere oyeepɨ pegüi. 7 Jae rambue, cherɨvɨ reta, pepɨaguasu ñandeYa ou ye regua. Tamojaanga omaetɨ vae. Omaetɨ güire, oaro ɨma güɨnoi vaera mbaarɨvo. Ipɨaguasu yae. Echa oquɨñoi yave, temitɨ ocuacuaa jare yagüɨye. 8 Jae ramiño vi pe reta pepɨaguasu. Jecuaeño peñemoatangatu. Echa oyearo ma ñandeYa ou ye vaera. 9 Agüɨye peñeenguru oyoupe, cherɨvɨ reta. Echa peñeenguru yave oyoupe, peñemboecota. Echa oporojaa vae ɨmambae outa ovae. 10 Cherɨvɨ reta, peñemongueta Tumpa iñee aracae omombeu vae reta re. Jae reta imiari iru vae reta pe ñandeYa jee re. Jae reta oicuauca ñandeve quirai yaiporara yave, icavi co ñamoaguata vaera ñandepɨaguasu reve. 11 Añete co, ñande yae oyerovia ma co jocorai omoaguata vae reta. Peicuaa co quirai Job ipɨaguasu yae, jare quirai ñandeYa omovendise yae taɨcue rupi. Echa ñandeYa ñanderaɨu jare ñandeparareco yae. 12 Erei, cherɨvɨ reta, agüɨye pere corai: Mbaeti yave corai ayapo, toyapo icavi mbae vae cheve ara. Jae ramiño vi agüɨye pere corai: Mbaeti yave corai ayapo, toyapo icavi mbae vae cheve ɨvɨ. Agüɨye etei pere jocorai. Oime yave quia añete vae jei peve vae, pere chupe: Añete vae co rere. Jae ramiño vi oime yave quia iyapu peve vae, pere chupe: Ndeapu co. Mbaeti yave pere jocorai, peñemboecota co. 13 ¿Oime pa quia pepɨte pe oiporara oi vae? Toyerure Tumpa pe. ¿Oime pa quia pepɨte pe oyerovia vae? Tomboete Tumpa canta pe. 14 ¿Oime pa quia pepɨte pe imbaerasɨ vae? Toeni oporogüɨrovia vae reta itenondegua reta. Jayave jae reta toñono aceite imbaerasɨ vae iñaca re ñandeYa jee re, jare toyerure Tumpa pe jese. 15 Jare mborogüɨrovia reve oyerure reta yave, imbaerasɨ vae ocuerata. Echa ñandeYa ombogüerata. Jare imbaerasɨ vae oyapo yave mbaeyoa reta, Tumpa iñɨrota chupe jese reta. 16 Peyoa yave oyocotɨ, pemombeu oyoupe. Jayave peyerure oyoe Tumpa pe, Tumpa pembogüera vaera. Metei jupi vae oyerure yave ipɨa reve, Tumpa oyapota jeta yae chupe. 17 Elías co jae metei ɨvɨ pegua ñande rami. Erei jae oyerure ipɨa reve Tumpa pe agüɨye vaera oquɨ. Jare mbaeti etei oquɨ mboapɨ año jare seis yasɨ. 18 Jayave Elías oyerure ye Tumpa pe jare oñemboɨpɨ oquɨ jare temitɨ ocuacuaa ye. 19 Cherɨvɨ reta, oime yave quia pepɨte pe añete vae oyavɨ vae, jare iru vae omborɨ yave güɨrovia ye vaera añete vae, 20 peicuaa cuae: Jocuae oporomborɨ vae oepɨ oyavɨ vae jecove mano güi, jare jocorai omborɨ rambue, Tumpa iñɨrota oyavɨ vae pe opaete imbaeyoa reta re.

1 Pedro 1

1 Che co jae Pedro. Che co jae Jesucristo jemimondo. Aicuatía ai cuae tupapire opaete Israel pegua Ponto jare Galacia jare Capadocia jare Asia jare Bitinia rupi oñemoai vae reta pe. 2 ÑandeRu Tumpa peparavo jare ndei ɨvɨ oyeapo mbove oicuaa pe reta peyeapota co taɨ retara. Jare Espíritu Santo peñono tee Tumpa peguara. Oitɨo ma pepɨa Jesucristo jugüɨ pe. Jae rambue añave peyapo Tumpa oipota peyapo vaera vae. Tumpa tomee peve jeta yae ipɨacavi jare ipɨacatu. 3 Toñemboeteuca Tumpa. Jae co ñandeYa Jesucristo Tu. Jae ñandeparareco yae. Jae rambue ñandeapo taɨ retara. Jare Jesucristo oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi rambue, añave ñaaro ñai yayerovia reve. 4 Tumpa oñovatu ma peve ara pe pembaera. Jocuae icavi yae co. Mbaeti etei ipuere oyepoepɨ jare ngaraa etei opa. 5 Jare imbaepuere pe Tumpa oñangareco oi peré perovia jese rambue. Jae rambue peñemboasaucata. Cuae oyecuaata ara taɨcuegua reta pe. 6 Jae rambue peyerovia yae cuae re, yepe tei güɨramoi añave michi pegua pepɨatɨtɨ mbaembae yavai peve vae jeco pegua. 7 Echa cuae mbaembae yavai peve vae oicuaucata peve ipɨrata ra peporogüɨrovia. Oro ñambochɨrɨrɨ tata pe, ñandepuere vaera ñamombo chugüi iquɨagüe, ipora yae oi vaera oro, yepe tei oro opata. Jae ramiño vi Tumpa oipota ipɨrata yae vaera peporogüɨrovia. Echa peporogüɨrovia icavi yae Tumpa pe oro güi. Jare peporogüɨrovia ipɨrata yave, peñemboeteuca yaeta co Jesucristo oyecuaa ye yave. 8 Yepe tei mbaeti peecha Jesucristo, erei peaɨu. Yepe tei añave mbaeti peecha, erei perovia jese. Jae rambue peyerovia yae. Tumpa etei omee peve cuae yerovia, jare yavai pemombeu cavi vaera iru vae reta pe cuae yerovia regua. 9 Jare perovia Jesucristo re rambue, Tumpa omeeta peve peñemboasauca vaera. 10 Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatía mbɨacavi Tumpa omeeta peve vae re. Jae reta oipota yae oicuaa ñemboasa oñemeeta peve vae regua, jare oparandu yae iyeupe jese. 11 Cristo iEspíritu oico jae reta ipɨa pe jare omombeu ndei oyeapo mbove quirai Cristo oiporarata jare quirai taɨcue rupi oñemboeteucata. Jare jae reta oparandu tei iyeupe mbae ra oipota jei Espíritu Santo jare quirai yave ra oyeapota. 12 Tumpa oicuauca chupe reta jocuae oicuatía vae ñandeveguara co - mbaeti co iyeupeguara. Jare Jesucristo ombou Espíritu Santo ara güi jemimondo reta pe, jae reta omombeu vaera peve ñee icavi vae. Jare araɨgua reta oipota yae oicuaa cuae mbaembae regua. 13 Jae rambue peñemongueta cavi cuae re. Peñeandu. Jecuaecuae pearo peyerovia reve mbɨacavi Jesucristo oyecuaa ye yave oñemeeta peve vae. 14 Pe reta co jae Tumpa taɨ reta. Jae rambue peyapo jae oipota peyapo vaera vae. Tenonde yave peico peremimbota reño, mbaeti peicuaa Tumpa rambue. Agüɨye mo peico jocorai. 15 Tumpa peparavo, jare Tumpa iyoa mbae vae co. Jae rambue opaete mbae peyapo vae pe peico peyoa mbae reve. 16 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Peico peyoa mbae reve --jei Tumpa--. Echa che co jae iyoa mbae vae. Jocorai oyecuatía oi. 17 Jare pemaendúa quirai peyerure ñandeRu pe yave, peyerure pei mbaeti oaɨu metei vaeño iru vae güi vae pe. Jae oporojaata opaete vae oyapo vae rupi. Jae rambue cuae ɨvɨ pe peico rambueve, pequɨye chugüi. 18 Tenonde yave pe reta peico petenondegua reta jeco rupi. Erei mbaeti co mbaera peico. Añave Tumpa perepɨ jocuae güi. Erei mbaeti peyeepɨ corepoti jare oro pe. Echa corepoti jare oro opata co. 19 Tumpa perepɨ Cristo jugüɨ pe. Jocuae jugüɨ icavi yae Tumpa pe. Echa Cristo oñemee omano vaera, Israel pegua reta metei vecha-raɨ icavi yae vae güɨrocuavee Tumpa pe rami. 20 Tumpa oiparavo Cristo omano vaera ndei ɨvɨ oyeapo mbove. Erei cuae ara taɨcuegua reta pe ramo Cristo ou ɨvɨ pe omano vaera peré. 21 Jare pe reta perovia Tumpa re Cristo jeco pegua. Echa Tumpa omoingove ye Cristo güeru omanogüe vae reta ipɨte güi jare omboeteuca ma. Añave perovia ma Tumpa re, jare pepuere pearo peyerovia reve jae perepɨ ete vaera. 22 Espíritu Santo pemborɨ perovia vaera añete vae. Jae rambue añave pepɨa oyetɨo jare cuae jeco pegua añetete peyoaɨu. Jae rambue jecuaeño peyoaɨu yae opaete pepɨa reve. 23 Penoi ma tecove ipɨau vae. Cuae nunga tecove mbaeti ou peru jare pesɨ güi. Echa tecove jae reta omee peve vae opata. Erei tecove ipɨau vae ngaraa etei opa. Penoi tecove ipɨau vae Tumpa iñee rupi. Tumpa iñee jecuaeño omee tecove jare ngaraa etei opa. 24 Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Ɨvɨ pegua reta temitɨ reta rami co. Echa temitɨ ipotɨ yave, ipora co. Erei temitɨ omano yave, omano vi ipotɨ. Jae ramiño vi yepe tei ɨvɨ pegua reta oñemboete, erei opata co imaemboete. 25 Erei ñandeYa iñee ngaraa etei opa. Jocorai oyecuatía oi. Jare cuae co jae ñee icavi vae iru vae reta omombeu peve vae.

1 Pedro 2

1 Jae rambue agüɨye peyapo icavi mbae vae. Agüɨye peñombotavɨ. Agüɨye peipota iru vae reta imbaembae. Agüɨye peñoangao. 2 Michia oa ramo vae reta jou neche jare jocorai ipɨrata. Jae ramiño vi pequɨreɨ reve peñemboe Tumpa iñee re pepɨrata vaera peporogüɨrovia re. 3 Echa peicuaa ma ñandeYa ipɨacavi co peve. 4 Jecuaeño peya ñandeYa re. Jae co jocuae ita oicove vae. Ɨvɨ pegua reta omombo jocuae ita. Erei Tumpa oiparavo. Echa oaɨu yae. 5 Jae ramiño vi pe reta co jae ita oicove vae reta rami. Peyeapo ma metei o Espíritu Santo oyapo oi vae rami. Tumpa peñono tee iyeupeguara. Peyeapo ma sacerdote retara. Echa sacerdote Israel pegua reta güɨrocuavee Tumpa pe maemɨmba oyeyucagüe reta. Jae ramiño vi pe reta peyapo Espíritu Santo oipota peyapo vaera vae. Jocorai yave, pemboyeroviata Tumpa Jesucristo rupi. 6 Echa Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Mase --jei Tumpa--, añono Sion pe ita tenondegua vae. Che aiparavo jare aaɨu. Güɨrovia jese vae ngaraa etei jei: “Agüɨyeta tei arovia jese”. Jocorai oyecuatía oi. 7 Pe reta peaɨu, perovia jese rambue. Erei mbaeti güɨrovia jese vae reta pe tae cuae Tumpa iñee pe oyecuatía oi vae: Ita o iyapoa reta omombo vae oyeapo ma ita tenondegua vae. 8 Jae co metei ita Sion pegua reta ipɨsayeyuca jese vae rami. Oyeyuca reta jocuae ita re. Jocorai oyecuatía oi. Echa jae reta mbaeti oicuaa cavi Tumpa iñee, mbaeti güɨrovia Jesucristo re rambue. Tumpa oipota jocorai oyeapo vaera. 9 Erei pe reta co jae Tumpa oiparavo vae reta. Pe reta peyeócuai Tumpa pe iporoocuaia pe. Tumpa peñono tee iyeupeguara peico vaera jae imbaera. Jocorai Tumpa oyapo pe reta pemombeu vaera iru vae reta pe quirai Tumpa ipɨacavi co jare quirai jae peparavo peico vaera jae jembipe icavi yae vae pe, agüɨye vaera peico pɨtumimbi pe. 10 Tenonde yave pe reta mbaeti co Tumpa jentara reta. Erei peyeapo ma Tumpa jentara retara. Tenonde yave Tumpa mbaeti peparareco. Erei añave peparareco. 11 Cherɨvɨ reta, pe reta mbaeti peico oporogüɨrovia mbae vae reta yogüɨreco rami, jare michi peguaño peicota cuae ɨvɨ pe. Jae rambue agüɨye peico peremimbota reño. Echa peremimbota perecove jovaicho co. 12 Peyapo icavi vae oporogüɨrovia mbae vae reta ipɨte pe. Echa jocorai peyapo yave, yepe tei jae reta jei icavi mbae vae pecotɨ, erei oechata icavi vae peyapo vae, jare jocuae jeco pegua omboete retata Tumpa, ou ovae yave ara Tumpa ojaa reta vaera. 13 Peyapo opaete ɨvɨ pegua mboroócuai reta. Echa cuae ñandeYa jemimbota co. Jae rambue peyapo peruvicha guasu jei peve peyapo vaera vae. Echa jae co opaete perentaɨgua reta juvicha guasu. 14 Peyapo vi peruvicha reta jei peve peyapo vaera vae. Echa peruvicha guasu ombou reta peve oiporarauca vaera icavi mbae vae oyapo vae reta pe jare omboeteuca vaera icavi vae oyapo vae reta. 15 Mbaeti iyaracuaa vae reta jei icavi mbae vae pecotɨ, mbaeti pecuaa rambue. Jae rambue peyapo icavi vae agüɨye vaera ipuere reta jei jocorai. Echa cuae co jae Tumpa jemimbota. 16 Tumpa perepɨ ma mbaeyoa güi. Erei agüɨye peyapo icavi mbae vae Tumpa perepɨ mbaeyoa güi rambue. Echa Tumpa perepɨ mbaeyoa güi, peyeócuai vaera chupe. 17 Pemboete opaete vae. Peaɨu opaete oporogüɨrovia vae reta. Pequɨye Tumpa güi. Pemboete peruvicha guasu. 18 Che tae tembiócuai reta pe cuae: Peyapo peya jei peve peyapo vaera vae pequɨye reve chugüi. Amogüe peya reta ipɨacavi jare ipɨaguasu peve. Erei yepe tei amogüe peya reta oyapo icavi mbae vae peve, erei jeseve peyapo jei peve peyapo vaera vae. 19 Peyapo yave peicuaa Tumpa oipota peyapo vaera vae, jare peiporara yave jocuae jeco pegua, pemboyeroviata Tumpa. 20 Erei peyapo yave icavi mbae vae, peya oiporaraucata peve. Jare yepe tei peiporara pepɨaguasu reve, erei ngaraa peñemboeteuca. Erei peya oiporarauca yave peve, yepe tei peyapo icavi vae, peiporara yave pepɨaguasu reve, pemboyeroviata Tumpa. 21 Echa cuaera Tumpa peparavo. Echa Cristo oiporara peré, pe reta peyapo vaera jae oyapo rami. 22 Echa Cristo mbaeti iyoa. Mbaeti etei oporombotavɨ. 23 Yepe tei iru vae reta jei icavi mbae vae icotɨ, erei Cristo mbaeti jei icavi mbae vae icotɨ reta. Oiporara oi yave, mbaeti jei oiporaraucata co oiporarauca chupe vae reta pe. Jaeño oñemee Tumpa pe. Echa oicuaa Tumpa oporojaa jupi vae rupi. 24 Cristo etei güɨraja ñanembaeyoa reta jete ae re jocuae curusu re, ñande ñamano vaera mbaeyoa reta güi jare yaico vaera jupi vae re. Jae omano rambue, ñande ñanoi tecove opa mbae vae. 25 Echa tenonde yave pe reta pepia Tumpa güi, vecha reta tape güi opia rami. Erei añave peyu ye ma oñangareco perecove re vae pe, vecha reta yogüeru ye iñangarecoa pe rami.

1 Pedro 3

1 Jae ramiño vi cuña reta toyeócuai ime ae pe. Echa jocorai yave, yepe tei ime ñateɨ oyapo Tumpa iñee jei oyapo vaera vae, erei güɨramoi jembireco ipuere güɨroviauca ime pe Tumpa iñee oiporu mbae reve. Echa ime oechata quirai icavi yae oico jembireco. 2 Oechata quirai jembireco oico cavi omboete reve, jare quirai mbaeti oyapo mbae pochɨi vae. 3 Cuña reta agüɨye toipota toñemopora yae mbaembae jete re oyecuaa vae peño. Echa amogüe cuña reta omoicavi yae ia jare oñono iyee mbaembae oro pegua vae jare omonde temimonde jepɨ yae vae oñemopora vaera. 4 Erei cuña reta toipota toñemopora icavi vae ipɨa pe oi vae pe. Echa jocuae mbaembae jete re oi vae opata co. Erei icavi vae ipɨa pe oi vae ngaraa opa. Jae rambue toñemomichi jare agüɨye toñeengata ime pe. Echa cuae icavi yae Tumpa pe. 5 Aracae yave cuña güɨrovia Tumpa re vae reta oñeñono tee Tumpa peguara, jare jae reta vi oñemopora icavi vae ipɨa pe oi vae pe. Echa jae reta vi oyeócuai ime ae pe. 6 Sara oyeócuai Abraham pe jare jei chupe: Cheya. Jae rambue cuña añave güɨrovia Tumpa re vae reta Sara rami co, icavi vae oyapo reta yave. Jare jocorai oyapo yave, ngaraa oquɨye mbaembae güi. 7 Jae ramiño vi cuimbae reta toyogüɨreco cavi jembireco ae ndive. Toñangareco cavi jese jare tomboete. Timaendúa quirai cuimbae ipɨrata yae cuña güi. Echa Tumpa oyapo cuimbae jare jembireco metei ramiño jare omee mócoi reve pe yogüɨreco vaera ipɨacavi rupi. Cuimbae reta jocorai yogüɨreco yave, Tumpa oyeapɨsacata iyerure reta re. 8 Cuaeño ma tamombeu ye peve. Peico cavi metei ramiño. Pepɨacavi oyoupe. Peyoaɨu. Peyoparareco. Peñemomichi. 9 Iru vae oyapo yave icavi mbae vae peve, agüɨye peyapo icavi mbae vae chupe. Jae ramiño vi iru vae oñeengata yave peve, agüɨye peñeengata chupe. Jocuae jecovia pe peyerure Tumpa pe jese, Tumpa oyapo vaera icavi vae chupe. Echa cuaera Tumpa peparavo, ipuere vaera oyapo icavi vae peve vi. 10 Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Peipota yave peico cavi pepɨacatu reve, agüɨye pere icavi mbae vae quia pe, jare agüɨye peapu quia re. 11 Agüɨye peyapo icavi mbae vae. Jaeño peyapo icavi vae. Jecuaeño peipota peico cavi pepɨacatu reve. 12 Echa ñandeYa jecuaeño omae jupi vae reta re, jare oyeapɨsaca iyerure reta re. Erei pochɨ co icavi mbae vae oyapo vae reta pe. Jocorai oyecuatía oi. 13 Ngaraa ndipo quia oipota oyapo icavi mbae vae peve, pe reta icavi vae jecuaeño peyapo yave. 14 Erei peiporara yave jupi vae peyapo rambue, peyerovia. Güɨramoi iru vae reta oipotata pemonguɨye. Erei agüɨye pequɨye chugüi reta. Agüɨye peñemambeco jese. 15 Pemboete Cristo pepɨa pe. Echa jae co ñandeYa. Jare oime yave quia oparandu peve maera ra pearo pei peyerovia reve vae, jecuaeño peñemocatɨro pemombeu vaera chupe peñemomichi jare pemboete reve. 16 Agüɨye peyapo mbae peicuaa agüɨyeta tei peyapo vae. Jocorai yave, iru vae reta jei yave icavi mbae vae pecotɨ, imarata co yapu peré vae re. Echa oicuaata quirai peyapo icavi vae Cristo re perovia rambue. 17 Tumpa oipota yave, güɨramoi peiporarata icavi vae peyapo vae jeco pegua. Erei cuae icavi co. Mbaeti co icavi peyapo yave icavi mbae vae jare peiporara yave jocuae jeco pegua. 18 Cristo vi metei veseño oiporara ñanembaeyoa reta re. Jae co jupi vae, erei oiporara jupi mbae vae reta imbaeyoa reta re. Jare jocorai oiporara ñanembopɨacatu vaera Tumpa ndive. Erei yepe tei iru vae reta oyuca, erei Espíritu Santo omoingove ye güeru omanogüe vae reta ipɨte güi. 19 Jayave Cristo ojo oñemoñee omanogüe vae reta oyepɨsɨ ñogüɨnoia pe. 20 Echa jocuae omanogüe vae reta yogüɨreco Noé oico yave. Jae reta mbaeti oyapo Tumpa jeigüe, yepe tei Tumpa ipɨaguasu chupe reta jare oaro Noé jocuae buque oyapo oi rambueve. Erei mbovɨño oyeepɨ ɨ güi jocuae buque pe. Ochoño oñemboasauca. 21 Jare jocuae metei jaanga co. Jae ramiño vi añave pe reta peñemboasauca peñembobautizauca yave Jesucristo oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi rambue. Mbaeti pepuere peñemboasauca peyoe perete vae rupi. Jaeño pepuere peñemboasauca peipota yave peyapo Tumpa jei peyapo vaera vae. 22 Jesucristo ojo ma ara pe jare oico ma Tumpa iyɨque pe iyacatu cotɨ. Araɨgua reta jare opaete mbaepuere güɨnoi vae reta oyeócuai chupe.

1 Pedro 4

1 Cristo oiporara cuae ɨvɨ pe oico rambueve. Jae rambue peñemocatɨro peiporara vaera jae oiporara rami. Echa yaiporara yave, mbaeyoa mbaeti ma ipuere ñanderé. 2 Jocorai yave, ngaraa yaico ñaneremimbota reño cuae ɨvɨ pe yaico rambueve. Yaipotata yayapo Tumpa jemimbota. 3 Echa ara oasa vae reta pe yaico ñaneremimbota reño oporogüɨrovia mbae vae reta yogüɨreco rami. Jocuae ara reta pe yayapo pochɨi vae, yacau, yayapo arete reta yasavaɨpo vaera, jare ñamboete tumpa-raanga reta, yepe tei mboroócuai jei agüɨye vaera ñamboete. 4 Jare oporogüɨrovia mbae vae reta pe yavai ma oicuaa vaera maera ra pe reta mbaeti ma peyapo opaete mbae icavi mbae vae jae reta ndive. Jae rambue jei reta icavi mbae vae pecotɨ. 5 Erei Tumpa ojaa yave oicove vae reta jare omanogüe vae reta, jae reta vi oñemboɨta Tumpa jóvai. 6 Jare cuae jeco pegua Tumpa jembiócuai reta omombeu ñee icavi vae omanota vae reta pe, iespíritu reta yogüɨreco vaera Tumpa oico rami, yepe tei cuae ɨvɨ pe yogüɨreco rambueve ɨvɨ pegua reta oiporarauca chupe reta. 7 Erei oyearo ma opaete mbae opa vaera. Jae rambue peñeandu jare jecuaeño peyerure Tumpa pe. 8 Tamombeu peve cuae icavi yae vae: Peyoaɨu yae. Echa peyoaɨu yave, ngaraa peñomboeco jeta pembaeyoa reta re. 9 Peñomongaru peñeenguru mbae reve. 10 Tumpa omee metei ñavo pe mbota reta peyeócuai vaera chupe. Jae rambue peyeócuai oyoupe mbota reta penoi vae pe. Jocorai peyeócuai cavita co Tumpa pe Tumpa ipɨacavi tuicha vae rupi. 11 Oñemoñee vae toñemoñee Tumpa omombeu chupe mbae jei vaera vae rami. Oyeócuai iru vae reta pe vae, toyeócuai chupe reta mbaepuere Tumpa omee chupe vae pe. Jocorai yave, iru vae reta omboeteta Tumpa Jesucristo rupi opaete peyapo vae re. ÑandeYa Jesucristo toñemboeteuca jare togüɨnoi opaete mbaepuere jecuaecuae aveiño. Amén. 12 Cherɨvɨ reta, peiporara yaeta co. Erei peiporara pei yave, agüɨye pepɨacañɨ jese. Echa oyeapo jocorai iru vae reta pe vi. 13 Erei peiporara pei yave, peyerovia. Echa peicuaa peiporara pei Cristo oiporara rami. Jare cuae jeco pegua, opaete vae oicuaa yave quirai Cristo oñemboeteuca co, pe reta peyerovia yaeta. 14 Iru vae reta jei yave icavi mbae vae pecotɨ Cristo re perovia rambue, peyerovia. Echa Tumpa iEspíritu pepɨa pe oico vae pemboeteucata. Jae reta jei icavi mbae vae Cristo cotɨ. Erei pe reta pemboeteuca Cristo. 15 Erei agüɨye quia toporoyuca ani toñomi mbaembae ani toyapo icavi mbae vae ani toñangareco iru vae jembiapo re. Echa jocorai oyapo yave, oiporarata co icavi mbae vae oyapo rambue. 16 Erei metei Cristo imbae vae oiporara yave Cristo re güɨrovia rambue, agüɨye timara. Tomboete Tumpa jese. 17 Tumpa ojaata co opaete ɨvɨ pegua reta, jare ojaata rani jae imbae reta. Yepe tei ñande co jae imbae reta, erei ñaneraata co. Jae rambue oiporara yaeta co jocuae Tumpa iñee icavi vae mbaeti güɨrovia vae reta. Echa Tumpa jei chupe reta güɨrovia vaera. 18 Tumpa iñee pe oyecuatía oi corai: Tumpa ombojupi ma vae reta jaimei oñemboasaucata. Jae rambue ngaraa etei oñemboasauca Tumpa jeigüe mbaeti oyapo vae reta. Echa mbaeti oñemboai imbaeyoa reta. Jocorai oyecuatía oi. 19 Jae rambue Tumpa jemimbota rupi oiporara vae reta jecuaeño toyapo icavi vae jare tomaeño Tumpa re oñangareco vaera jese reta. Echa Tumpa ñandeapo jare jecuaeño oñangarecota ñanderé.

1 Pedro 5

1 Tamboaracuaa mo tenondegua pepɨte pe ñogüɨnoi vae reta. Echa che co jae metei tenondegua, jare amombeu iru vae reta pe quirai Cristo oiporara ñanderé. Jare Cristo oyecuaa yave, che vi añemboeteucata jae ndive. Topomboaracuaa corai: 2 Pemoatangatu Tumpa imbae pepɨte pe ñogüɨnoi vae reta. Peñangareco jese reta pequɨreɨ reve. Agüɨye peyapo peparavɨquɨ peateɨ reve. Peyapo peparavɨquɨ peipota yae peyeócuai Tumpa pe rambue. Agüɨye peyapo pemongana corepoti vaeraño. 3 Jare pe reta peico cavi, iru oporogüɨrovia vae reta oicuaa vaera quirai icavi co jae reta vi yogüɨreco vaera. Agüɨye peyocuaieiño pembae vae echa rami. Echa jae reta Tumpa imbae reta co. 4 Jare Cristo ou ye yave - jae co opaete ñanderé oñangareco vae - omeeta peve pembaera ngaraa etei opa vae. Echa pe reta peñemboeteucata jae ndive. 5 Tamboaracuaa mo cuimbae taɨrusu vae reta corai: Pemboete petenondegua reta. Jare opaete vae peyeócuai oyoupe peñemomichi reve. Echa Tumpa omee ipɨacavi oñemomichi vae reta pe. Erei oyovaicho oñemboete vae reta ndive. 6 Jae rambue peñemomichi Tumpa jovaque. Echa jae imbaepuere tuicha yae co. Jare jae pemboeteucata ara ou ovae yave peñemboeteuca vaera. 7 Pemombeu Tumpa pe opaete pepɨatɨtɨ jare peñemambeco jese vae. Echa jae oñangareco oi peré. 8 Jecuaeño peñeandu. Echa aña guasu perovaicho co, jare oipota oyapo icavi mbae vae peve, metei ñaguapɨta oguataguata oeca mbae oyuca jou vaera vae rami. 9 Erei peñemomɨrata peporogüɨrovia re agüɨye vaera aña guasu pemoamɨri. Peicuaa co quirai opaete iru oporogüɨrovia vae ɨvɨ pe yogüɨreco vae reta oiporara ñogüɨnoi pe reta peiporara rami. 10 Erei Tumpa ipɨacavi tuicha yae co. Jae ñandeparavo omee vaera ñandeve maemboete opa mbae vae Cristo Jesús rupi. Peiporarata co michi pegua. Erei Tumpa etei pemboaracuaata, jare pemomɨratata, jare pemoatangatuta. 11 Tumpa toñemboeteuca jare togüɨnoi opaete mbaepuere jecuaecuae aveiño. Amén. 12 Cuae mbovɨño aicuatía ma peve pomboaracuaa vaera, jare arajaucata Silvano ndive peve. Aicuaa Silvano co jae ñanderɨvɨ oyeócuai cavi peve vae. Amombeu ma peve Tumpa ipɨacavi añetete vae. Peñemomɨrata pei jocuae mbɨacavi re. 13 Opaete oporogüɨrovia vae Babilonia pe ñogüɨnoi vae reta jei peve Tumpa ndiveño pei. Tumpa oiparavo reta jae peparavo rami. Jae ramiño vi cherɨvɨ Marco jei peve Tumpa ndiveño pei. 14 Maraetei peyapo oyoupe yave, peñocuava peyoaɨu reve. Tipɨacatu opaete Cristo Jesús re güɨrovia vae reta. Amén.

2 Pedro 1

1 Che co jae Simón Pedro. Che co jae Jesucristo jemimondo jare ayeócuai chupe. Jesucristo co jae ñanemboasa vae. Tumpa jare Jesucristo jupi co. Jae rambue omee peve peporogüɨrovia vaera ore roporogüɨrovia rami. Yayerovia yae cuae mborogüɨrovia re. Aicuatía ai cuae tupapire peve. 2 Aipota peicuaa cavi vaera Tumpa jare ñandeYa Jesús, penoi vaera jeta yae Tumpa ipɨacavi jare ipɨacatu. 3 Tumpa omee ma ñandeve imbaepuere rupi yaico cavi vaera jare yayapo vaera jae oipota yayapo vaera vae. Jare opaete cuae ñanoi yaicuaa Tumpa rambue. Echa Tumpa ñandeparavo yayapo vaera icavi vae jare ñañemboeteuca vaera. 4 Jare imbaepuere rupi Tumpa omee ma ñandeve morogüɨrocuavee icavi yae vae reta. Yayerovia yae cuae re. Jare cuae morogüɨrocuavee reta rupi Tumpa omee ma peve peico vaera metei ramiño jae ndive. Echa jae perepɨ opaete icavi mbae vae ɨvɨ pegua güi, agüɨye vaera peico peremimbota reño. 5 Jae rambue peñemoatangatu. Perovia co Tumpa re. Jecuaeño peipota peyapo icavi vae. Jae ramiño vi jecuaeño peipota peicuaa cavi Tumpa regua. 6 Jae ramiño vi jecuaeño peñeandu. Jae ramiño vi jecuaeño pepɨaguasu. Jae ramiño vi jecuaeño peyapo Tumpa oipota peyapo vaera vae. 7 Jae ramiño vi jecuaeño pepɨacavi. Jae ramiño vi jecuaeño peporoaɨu. 8 Echa opaete cuae peyapo yave, peñemomɨratata co peporogüɨrovia re jare peicuaa cavita co ñandeYa Jesucristo. Jae rambue pepuereta peyeócuai cavi ñandeYa pe. 9 Erei opaete cuae oata chupe vae mbaeti oicuaa cavi mbaembae regua. Mbaeti co iyaracuaa. Iñacañɨ ma co aipo quirai Tumpa iñɨro chupe imbaeyoa oyapogüe vae reta re. 10 Jae rambue, cherɨvɨ reta, peñemoatangatu peicuauca vaera iru vae reta pe quirai pe reta co jae añetete Tumpa oiparavo vae reta. Echa jocorai peyapo yave, ngaraa etei pepia Tumpa güi. 11 Jare jocorai peyapo yave, peique cavita co peyerovia yae reve ñandeYa Jesucristo iporoocuaia opa mbae vae pe. Jae co ñanemboasa vae. 12 Jae rambue che jecuaeño pomomaenduata cuae re, yepe tei peicuaa ma co jare pepɨrata ma co añete vae peñemboe jese vae re. 13 Icavi echa cheve pomomaendúa vaera jese cuae ɨvɨ pe aico rambueve, pomoatangatu vaera. 14 Echa aicuaa ɨmambae amanota co ñandeYa Jesucristo oicuauca cheve rami. 15 Jecuaeño pomomaenduata cuae re, jecuaeño pemaendúa vaera jese che amano ma yave. 16 Roicuauca peve ñandeYa Jesucristo imbaepuere jare quirai jae ou yeta co. Jocuae roicuauca peve vae mbaeti co aracae ndaye reta. Jocuae rogüɨrovia vae añete co. Echa ore roecha co ñandeYa Jesucristo imaemboete. 17 Echa ore roi jae ndive jocuae ɨvɨtɨ jae oiparavo vae re, ñandeRu Tumpa omboeteuca yave jare oechauca oreve imaemboete. Jare ore roendu jocuae ñee ara güi ou chupe vae. Echa Tumpa etei oñemboeteuca yae vae jei corai: Cuae co jae cheRaɨ. Aaɨu yae. Ayerovia yae jese. Jocorai jei. 19 Erei pepuere perovia catu yae Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatía vae ore roecha vae güi. Jae rambue icavi co peñemongueta cavi vaera jae reta oicuatía vae re. Echa jae reta oicuatía vae ñanemborɨ yaicuaa cavi vaera yavai yaicuaa vaera vae, metei tembipe ñanemborɨ yaecha cavi vaera pɨtumimbi pe rami. Peñemongueta cavi yave jese, peicuaa cavita co, metei yasɨtata jembipe tuicha yae vae pepɨa pe oesape yave rami. 20 Taicuauca peve cuae: Jocuae Tumpa iñee aracae omombeu vae reta oicuatía vae mbaeti co jae reta iñemonguetaiño. 21 Echa Tumpa iñee aracae omombeu vae reta mbaeti imiari jae reta etei oipota imiari rambue. Espíritu Santo etei omombeu chupe reta mbae jei vaera. Jae rambue jae reta jei vae Tumpa iñee etei co.

2 Pedro 2

1 Erei Israel pegua reta ipɨte pe yogüɨreco aracae amogüe oporombotavɨ vae reta. Jae reta jei yapu reve: Che co jae metei Tumpa iñee omombeu vae. Jae ramiño vi yogüɨrecota pepɨte pe amogüe oporombotavɨ vae reta. Jae reta jeita yapu reve: Che co jae metei Tumpa iñee re oporomboe vae. Jae reta ipoqui yaeta omombeu vaera moromboe mbaeti añete vae. Oipota retata güɨrocomegua Tumpa iparavɨquɨ. Jare oicuacu retata ñandeYa omboepɨ imbaeyoa reta re vae. Erei ɨmambae ñandeYa güɨrocomegua retata. 2 Jare jeta vae oyapota pochɨi vae oporombotavɨ vae reta omombeuta chupe reta oyapo vaera vae. Jare cuae jeco pegua iru vae reta jeita icavi mbae vae moromboe añete vae cotɨ. 3 Jare oporombotavɨ vae reta oipotata pembaembae jare pembotavɨta opɨro vaera pegüi pembaembae. Erei ɨma ma Tumpa ojaa reta güire. Jae rambue güɨrocomegua retata ɨmambae. 4 Echa Tumpa mbaeti iñɨro araɨgua iyoa vae reta pe. Jae omombo ara güi cañɨtei pe. Joco pe oñeapɨti ñogüɨnoi jare oaro ñogüɨnoi Tumpa ojaa reta vaera. 5 Jae ramiño vi aracae Tumpa mbaeti iñɨro oporogüɨrovia mbae vae reta pe. Jaeño oepɨ ɨporu guasu güi Noé jocuae iru siete vae ndive. Echa Noé omombeu tei iru vae reta pe oyapo vaera jupi vae. Erei jae reta mbaeti oipota oyapo Tumpa jei chupe reta oyapo vaera vae. Jae rambue Tumpa ombou ɨporu guasu opa vaera omboai reta. 6 Jae ramiño vi Tumpa ombou tata tenta reta Sodoma jare Gomorra pe opa omboai vaera. Jaeño opɨta joco pe tanimbu reta. Jare jocuae tenta reta pe oyeapo vae rupi Tumpa jeigüe mbaeti oyapo vae reta ipuere oicuaa Tumpa oiporaraucata co chupe reta. 7 Erei Tumpa oepɨ Lot. Echa jae jupi jare oñemambeco yae mbaembae pochɨi vae jocuae jecopochɨ vae reta oyapo vae re. 8 (Echa jocuae jupi vae oico jae reta ipɨte pe, jare oecha jare oendu icavi mbae vae oyapo reta vae. Jae rambue oñemambeco yae ara ñavo.) 9 Jae ramiño vi ñandeYa oicuaa quirai oepɨ vaera jeigüe oyapo vae reta mbaesusere reta güi jare quirai oiporarauca vaera jupi mbae vae oyapo vae reta pe ara jae ojaa reta vaera vae ou ovae regua. 10 Amogüe vae oyapo pochɨi vae jemimbota reño jare güɨroɨro mbaepuere güɨnoi vae reta. Tumpa oiporarauca yaeta co jocuae reta pe. Echa jae reta oñemboete jare ñateɨ oyapo mburuvicha reta jei oyapo vaera vae. Mbaeti oquɨye reta jei vaera icavi mbae vae maemboete güɨnoi vae reta cotɨ. 11 Araɨgua reta imbaepuere tuicha yae jocuae jupi mbae vae oyapo vae reta imbaepuere güi. Erei yepe tei imbaepuere tuicha co, erei araɨgua reta mbaeti ipuere omboeco ñandeYa jovaque jocuae mbaepuere güɨnoi vae reta. 12 Erei jocuae jupi mbae vae oyapo vae reta jei icavi mbae vae mbaeti oicuaa vae cotɨ. Jae reta maemɨmba reta rami co. Yaipɨɨ jare yayuca maemɨmba reta. Jae ramiño vi jocuae jupi mbae vae oyapo vae reta omanota icavi mbae vae oyapo vae jeco pegua. 13 Jare cuae oyeapota chupe reta jupi mbae vae oyapo rambue. Echa ara ñavo icavi echa chupe reta oyapo vaera icavi mbae vae. Jae reta oñemoiru pe reta ndive. Ocaru reta yepe pe reta ndive. Erei oyerovia yae oporombotavɨ vaera. Mbaeti co icavi ocaru reta vaera pe reta ndive. Echa mbaeti co peiru añetete vae reta. 14 Jae reta jecuaeño oipota oñuvanga menda re. Jecuaeño oipota oyapo oipotagüe mbaeyoa, jare oyapouca mbaeyoa mbaeti oñemongueta cavi vae reta pe. Jae reta jecuaeño oñemboe oipota vaera iru vae reta imbaembae. Tumpa oyepopeyu ma jese reta. 15 Echa mbaeti yogüɨreco Tumpa jei yogüɨreco vaera rami. Opia reta Tumpa güi. Oyapo reta Bosor taɨ Balaam jee vae oyapo rami. Echa Balaam oaɨu yae corepoti jupi mbae vae oyapo rupi omongana vae. 16 Erei Tumpa oicuauca Balaam pe agüɨye vaera tei oyapo jocuae jupi mbae vae. Echa yepe tei metei mburica mi mbaeti ipuere imiari, erei Tumpa omee Balaam imburica mi pe imiari vaera metei cuimbae rami, jare jocorai oicuauca Balaam pe - jae co metei Tumpa iñee aracae omombeu vae - agüɨye vaera tei oyapo jocuae mboquere. 17 Jocuae jupi mbae vae oyapo vae reta ɨ jesaɨ vae tɨpa ma vae reta rami co. Jae ramiño vi amapɨtu ɨvɨtu yae yave tanta osɨi vae reta rami co. Echa yogüɨraja voita pɨtumimbi oia pe. 18 Imiari reta oñemboete yae reve. Jae rambue jemimbota reño yogüɨreco vae reta güɨrovia reta, jare oyapo ye pochɨi vae, yepe tei tenonde yave oyeepɨ mbaeti oyapo Tumpa jeigüe vae reta güi. 19 Jocuae jupi mbae vae oyapo vae reta jei tei chupe reta oyeyorata co. Erei jae reta etei icavi mbae vae jembiócuai reta co. Echa oime yave quia mbae güɨnoi mbaepuere jese vae, jae oico jocuae mbae jembiocuaira. 20 Echa oyeepɨ yave pochɨi vae ɨvɨ pegua güi ñandeYa Jesucristo regua oicuaa vae rupi - jae co ñanemboasa vae - erei taɨcue rupi omboɨpɨ yave oyapo ye pochɨi vae jare pochɨi vae güɨnoi mbaepuere jese, icavi mbae yae co tenonde oico vae güi. 21 Echa oicuaa ma quirai oñembojupiuca vaera. Erei mbaeti oyapo mboroócuai Tumpa omombeu chupe reta vae. Icavi yae tei co agüɨye vaera oicuaa quirai oñembojupiuca vaera. 22 Erei oyeapo chupe reta jocuae yae chupe vae rami. Echa yae corai: Ñaɨmba ojo ye jou igüeegüe. Jae ramiño vi cuchi oyetɨo vae ojo ye oñembotuyuapo. Jocorai yae. Jare cuae añete co.

2 Pedro 3

1 Cherɨvɨ reta, cuae tupapire aicuatía peve vae co jae mocoia. Mócoi reve pe pomomaendúa peicuaa ma vae re, añetete peñemongueta vaera jese. 2 Aipota peñemongueta vaera Tumpa iñee aracae omombeu vae reta jeigüe vae re. Jae reta oñeñono tee Tumpa peguara. Jae ramiño vi aipota peñemongueta vaera mboroócuai ore romombeu peve vae re. Ore co jae ñandeYa jemimondo reta. Jae co ñanemboasa vae. 3 Aipota peicuaa vaera cuae rani: Ara taɨcuegua reta pe amogüe vae oyoyaita Tumpa iñee omombeu vae reta. Yogüɨrecota jemimbota reño. 4 Jare jeita corai: Pe reta pere tei Jesucristo ou yeta co. Erei mbaetiño ou ye. Echa ñanetenondegua reta omano güive opaete mbaembae oyovaqueño co oi. Tumpa opaete oyapo güive opaete mbaembae oyovaqueño co oi. Jocorai jeita. 5 Erei jae reta mbaeti oipota imaendúa quirai aracae yae Tumpa oyapo opaete ara re ñogüɨnoi vae iñee imbaepuere pe jare quirai oyapo ɨvɨ jare ɨ guasu reta, 6 jare quirai opa omboai opaete ɨvɨ pe oi vae ɨporu guasu ombou yave. 7 Erei Tumpa omombeu ñandeve quirai mbaembae ara re añave ñogüɨnoi vae jare ɨvɨ vi oyovaqueñota oi omboai regua tata pe. Echa jocoraita Tumpa oyapo, ojaa mbaeti oyapo jeigüe vae reta yave. Jayave jae omondo retata tata guasu pe. 8 Cherɨvɨ reta, icavi co peicuaa vaera cuae: ÑandeYa pe metei ara mil año ramiño co jare mil año metei ara ramiño co. 9 Amogüe vae oñemongueta tei ñandeYa ngaraa ou ye. Echa jei reta ɨma yae ma co güɨrocuavee güire. Erei mbaeti jocorai. Echa ñandeYa ipɨaguasu ñandeve. Mbaeti oipota metei ave ojo vaera tata guasu pe. Oipota opaete vae oeya vaera iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae. 10 Erei ñandeYa iara outa co metei imonda vae pɨtu yave ou mbaembae oñomi vaera rami. Jare ñandeYa iara pe opaete mbaembae ara re añave yaecha vae oñemboaita jɨapu yae reve. Jacu yaeta co jare opaete mbaembae opata ócai. Ɨvɨ vi jare opaete mbaembae ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae ocaita co. 11 Jae rambue peico cavi peyoa mbae reve jare jecuaeño peyapo Tumpa jeigüe. Echa peicuaa opaete mbaembae añave yaecha vae opata ócai. 12 Pearo pequɨreɨ reve Tumpa iara ou vaera. Echa Tumpa iara pe Tumpa oapɨta opaete mbaembae ara re ñogüɨnoi vae jare opata omboai. Jacu yaeta co jare opaete mbaembae opata ócai. 13 Erei Tumpa oyapota ara re mbaembae ipɨau vae. Jae ramiño vi oyapota ɨvɨ ipɨau vae. Jare joco pe oimeta jaeño mbae jupi vae. Echa Tumpa cuae güɨrocuavee. 14 Jae rambue, cherɨvɨ reta, cuae mbaembae ipɨau vae pearo rambue, peñemoatangatu agüɨye vaera peyapo mbaeyoa. Jocorai yave, pepɨacatuta jare ngaraa quia pemboeco mbae re ñandeYa ou ye yave. 15 Peicuaa quirai ñandeYa ipɨaguasu co ñandeve ñañemboasauca vaera. Jare cuae re ñanderɨvɨ Pablo yaaɨu vae oicuatía ma peve. Tumpa omee Pablo pe aracuaa omombeu cavi vaera peve. 16 Jare opaete tupapire oicuatía vae pe Pablo omombeu ñemboasa regua. Amo pe yavai yaicuaa vaera mbae ra oipota jei Pablo oicuatía vae. Jare amogüe vae güɨrova Pablo oicuatía vae. Jae ramiño vi jae reta güɨrova iru Tumpa iñee oyecuatía oi vae. Jae reta mbaeti oñemboe cavi Tumpa iñee re jare mbaeti ipɨrata iporogüɨrovia re. Jare jocorai güɨrova rambue, jae reta etei oyerova Tumpa güi. 17 Peicuaa ma co cuae mbaembae regua, cherɨvɨ reta. Jae rambue pe reta vi peñeandu, agüɨye vaera peyavɨ jocuae icavi mbae vae oyapo vae reta oyavɨ rami. Echa jocorai peyavɨ yave, ngaraa pepɨrata peporogüɨrovia re. 18 Erei peñemomɨrata peporogüɨrovia re Tumpa ipɨacavi rupi. Jare jecuaeño peipota peicuaa cavi yae ñandeYa Jesucristo regua. Jae co ñanemboasa vae. ÑandeYa toñemboeteuca añave jare jecuaecuae aveiño. Amén.

1 Juan 1

1 Roicuatía roi peve jocuae Ñee tecove opa mbae vae omee vae regua. Jae jecuaeño oico ndei ɨvɨ oyeapo mbove. Jare ore roendu jocuae Ñee. Roecha cavi. Romae jese. Royavɨquɨ vi orepo pe etei. 2 Jocuae Ñee tecove opa mbae vae etei co. Romombeu peve quirai ore etei roecha. Roicuauca peve jae co tecove opa mbae vae. Jae jecuaeño oico ñandeRu Tumpa ndive ndei ɨvɨ oyeapo mbove, erei ou oyecuaa oreve. 3 Romombeu peve roecha jare roendu vae, pe reta vi peñemoiru vaera ore ndive. Añetete ñañemoiru ma ñandeRu Tumpa jare Taɨ Jesucristo ndive. 4 Jare cuae mbaembae regua roicuatía peve peyerovia yae vaera. 5 Romombeu peve ñee Jesucristo omombeu oreve vae. Jae co cuae: Tumpa oico tembipe oia pe. Mbaeti etei oico pɨtumimbi oia pe. 6 Güɨramoi yae ñañemoiru ma co jae ndive. Erei yaico yave pɨtumimbi oia pe yogüɨreco vae rami, ñandeapu co. Mbaeti co yaico añete vae rupi. 7 Erei yaico yave tembipe oia pe yogüɨreco vae rami - echa Tumpa vi oico tembipe oia pe - ñañemoiru oyoupi, jare Jesucristo jugüɨ ñandeyoe opaete ñanembaeyoa reta güi. Jesucristo co jae Tumpa Taɨ. 8 Yae yave mbaeti co ñandeyoa, ñañembotavɨ co. Mbaeti etei co yae añete vae. 9 Ñamombeu yave Tumpa pe ñanembaeyoa reta, ñandepuere yarovia catu Tumpa iñɨro vaera ñandeve ñanembaeyoa reta re, jae jupi rambue. Jae ñandeyoeta co opaete jupi mbae vae yayapo vae güi. 10 Yae yave mbaeti co yayapo mbaeyoa, Tumpa iñee mbaeti oico ñandepɨa pe. Echa Tumpa jei yayapo co mbaeyoa. Jae rambue mbaeti yave yayapo mbaeyoa, Tumpa iyaputa tei co.

1 Juan 2

1 Cheraɨ reta, aicuatía cuae mbaembae regua peve agüɨye vaera peyoa. Erei ñandeyoa yave, oime co quia oyerure ñandeRu Tumpa pe ñanderé vae. Jae co Jesucristo. Jae co jupi vae. 2 Tumpa oiporaraucata tei ñandeve ñanembaeyoa reta jeco pegua. Erei Jesucristo oiporara ñanderecovia pe, agüɨye vaera Tumpa pochɨ ñandeve. Jare Jesucristo omano opaete ɨvɨ pegua reta imbaeyoa reta re, mbaeti ñanembaeyoa reta reño. 3 Jesucristo iporoócuai reta yayapo yave, cuae oicuauca ñandeve yaicuaa co. 4 Oime yave quia, Aicuaa co Jesucristo, jei vae, iyapu co mbaeti yave oyapo Jesucristo iporoócuai reta. Jocuae nunga mbaeti jei añete vae. 5 Erei Jesucristo jeigüe oyapo vae añetete oaɨu yae Tumpa. Jare yaaɨu yave Tumpa, yaicuaa ñande co jae Jesucristo imbae reta. 6 Oime yave quia, Che co jae Cristo imbae, jei vae, toico cavi Jesucristo oico rami. 7 Cherɨvɨ reta, cuae aicuatía ai peve vae mbaeti co mboroócuai ipɨau vae. Jaeño metei mboroócuai indechi vae iyɨpɨ güive peicuaa vae. Cuae mboroócuai indechi vae co jae ñee peendu iyɨpɨ güive vae. 8 Erei cuae mboroócuai jecuaeño ipɨau. Jare cuae añete Jesucristo peguara jare peveguara vi. Echa pɨtumimbi oasa ma jare tembipe añetete vae oesape oi. 9 Oime yave quia, Che aico tembipe oia pe, jei vae, erei omotareɨ yave iru oporogüɨrovia vae, jecuae oico pɨtumimbi oia pe. 10 Oime yave quia iru oporogüɨrovia vae oaɨu vae, jae jecuaeño oico tembipe oia pe. Jae rambue ipuere oecha cavi oguata cavi vaera oyeyuca mbae reve. 11 Erei oime yave quia iru oporogüɨrovia vae omotareɨ vae, jae jecuaeño oico pɨtumimbi oia pe. Jae rambue jae co oguata ojo pɨtumimbi pe vae rami. Mbaeti oicuaa quetɨ ra ojo. Echa mbaeti etei ipuere oecha pɨtumimbi pe. 12 Aicuatía corai peve, cheraɨ reta, Tumpa iñɨro peve pembaeyoa reta re rambue. Iñɨro ma peve Jesucristo jee re. 13 Tae ocuacuaagüe reta pe cuae: Aicuatía corai peve peicuaa Jesucristo rambue. Jae jecuaeño oico ndei ɨvɨ oyeapo mbove. Tae taɨrusu reta pe cuae: Aicuatía corai peve pemoamɨri aña guasu rambue. Aicuatía corai peve, cheraɨ reta, peicuaa ñandeRu Tumpa rambue. 14 Tae ye ocuacuaagüe reta pe cuae: Aicuatía corai peve peicuaa Jesucristo rambue. Jae jecuaeño oico ndei ɨvɨ oyeapo mbove. Tae ye taɨrusu reta pe cuae: Aicuatía corai peve pepɨrata peporogüɨrovia re rambue, jare Tumpa iñee oico pepɨa pe rambue, jare pemoamɨri aña guasu rambue. 15 Agüɨye peaɨu cuae ɨvɨ pegua. Agüɨye peaɨu mbaembae ɨvɨ pe ñogüɨnoi vae. Oime yave quia cuae ɨvɨ pegua oaɨu vae, mbaeti añetete oaɨu Tumpa. 16 Cuae ɨvɨ pegua oaɨu vae reta jecuaeño yogüɨreco jemimbota reño jare oipota opaete mbaembae ipora vae oecha vae, jare oñemboete yae. Erei opaete cuae ɨvɨ pegua co. Mbaeti co ñandeRu Tumpa pegua. 17 Jare cuae ɨvɨ pegua opata co. Jare opa ma yave, ngaraa quia oipota ye. Erei Tumpa jemimbota oyapo vae oicota jecuaecuae aveiño. 18 Cheraɨ reta, ou ma ovae ara taɨcuegua reta. Peendu quirai Cristo ndive oyovaicho vae outa co. Erei añave oime ñogüɨnoi jeta Cristo ndive oyovaicho vae reta. Jae rambue yaicuaa ou ma co ovae ara taɨcuegua reta. 19 Jae reta oñemboyao ñande güi, mbaeti añetete oñemoiru ñande ndive rambue. Echa añetete oñemoiru yave ñande ndive, jecuae oñemboatɨta tei ñande ndive. Erei oñemboyao reta ñande güi, oyecuaa vaera mbaeti co añetete oñemoiru ñande ndive. 20 Erei Espíritu Santo ou ma pepɨa pe. Jae rambue pe reta peicuaa opaete. 21 Aicuatía peve peicuaa añete vae rambue. Cuae amombeu peve vae mbaeti co mbae añete vae mbaeti peicuaa vae. Jare peicuaa quirai metei apu mbaeti co añete vae pegua. 22 Oime yave quia, Jesús mbaeti co jae Cristo, jei vae, jae co metei iyapu vae. Oime yave quia mbaeti güɨrovia ñandeRu Tumpa jare Taɨ re vae, jae co Cristo ndive oyovaicho vae. 23 Oime yave quia mbaeti güɨrovia Tumpa Taɨ re vae, jae mbaeti etei oicuaa ñandeRu Tumpa. Erei güɨrovia Tumpa Taɨ re vae oicuaa co ñandeRu Tumpa. 24 Jae rambue jecuae perovia iyɨpɨ güive peñemboe jese vae. Echa jocorai yave, jecuae peñemoiru cavita Tumpa Taɨ ndive jare ñandeRu Tumpa ndive vi. 25 Jare Tumpa omee ma ñandeve metei morogüɨrocuavee. Echa güɨrocuavee omeeta co ñandeve tecove opa mbae vae. 26 Corai aicuatía ma peve, amombeu vaera peve jocuae oipota pemombia vaera Tumpa güi vae reta. 27 Erei Tumpa omee ma peve Espíritu Santo, jare jae oico pepɨa pe. Jae rambue peicuaa ma cuae regua iru vae omombeu peve mbae reve. Echa Espíritu Santo pemboe opaete mbaembae re, jare Espíritu Santo jecuaeño jei añete vae. Mbaeti etei ipuere iyapu. Jae rambue jecuae peñemoiru Jesucristo ndive Espíritu Santo pemboe rami. 28 Añave, cheraɨ reta, peñemoatangatu peñemoiru vaera Jesucristo ndive. Jocorai yave, jae ou ye yave, ñaita jae jóvai yayerovia reve. Ngaraa ñanemara jae ndive ñañoovaiti yave. 29 Peicuaa quirai Tumpa co jae jupi vae. Jae rambue peicuaa vi quirai Tumpa omee ma tecove opa mbae vae opaete jupi vae oyapo vae reta pe.

1 Juan 3

1 Mase, ñandeRu Tumpa ñanembojee jae taɨ reta. Cuae oicuauca ñandeve quirai ñandeRu Tumpa ñanderaɨu yae. Jae rambue oporogüɨrovia mbae vae reta mbaeti ñandecuaa cavi, mbaeti oicuaa cavi Tumpa rambue. 2 Cherɨvɨ reta, añave ñande co jae Tumpa taɨ reta. Jare Tumpa ndeiño oicuauca ñandeve quiraita ra ñai. Erei yaicuaa ñaita co Cristo rami jae ou ye yave. Echa yaecha cavita. Jae etei oita ñanderóvai. 3 Jare oime yave quia oaro oi oyerovia reve oecha vaera vae, jae oipota yae oico iyoa mbae reve. Echa Cristo iyoa mbae vae co. 4 Oime yave quia mbaeyoa oyapo vae, jae oyavɨ Tumpa iporoócuai. Echa iyoa vae oyavɨ Tumpa iporoócuai. 5 Jare peicuaa quirai Jesucristo oyeapo cuimbaera omboai vaera ñanembaeyoa reta. Jare jae mbaeti etei iyoa. 6 Oime yave quia oñemoiru Jesucristo ndive vae, jae mbaeti jecuaeño oipota iyoa. Jecuaeño oipota iyoa vae mbaeti co Jesucristo imbae. Mbaeti etei oicuaa Jesucristo. 7 Cheraɨ reta, agüɨye quia tapembotavɨ. Jesucristo jupi co. Jae ramiño vi jupi vae oyapo vae jupi co. 8 Jecuaeño mbaeyoa oyapo vae aña guasu imbae co. Echa aña guasu jecuaeño iyoa iyɨpɨ güive. Jare Tumpa Taɨ oyeapo cuimbaera omboai vaera aña guasu iparavɨquɨ. 9 Tumpa güi tecove opa mbae vae güɨnoi vae mbaeti jecuaeño oyapo mbaeyoa. Echa güɨnoi ma tecove Tumpa güi. Jae rambue mbaeti ipuere jecuaeño oyapo mbaeyoa. Echa oime ma güɨnoi tecove opa mbae vae Tumpa güi. 10 Jare ñandepuere yaicuaa quia ra co jae Tumpa taɨ reta jare quia ra co jae aña guasu taɨ reta. Oime yave quia jupi vae mbaeti oyapo vae, jae mbaeti co Tumpa imbae. Jae ramiño vi oime yave quia iru oporogüɨrovia vae mbaeti oaɨu vae, jae mbaeti co Tumpa imbae. 11 Echa iyɨpɨ güive peendu cuae ñee: Yayoaɨu. 12 Agüɨye yayapo Caín oyapo rami. Echa Caín aña guasu imbae co jare oyuca tɨvɨ. Jare peicuaa co maera oyuca. Caín oyapo icavi mbae vae, jare tɨvɨ oyapo jupi vae. Jae rambue Caín oyuca tɨvɨ. 13 Agüɨye pepɨacañɨ, cherɨvɨ reta, oporogüɨrovia mbae vae reta pemotareɨ yave. 14 Ñande yaicuaa yaasa ma co mano güi tecove opa mbae vae pe, iru oporogüɨrovia vae reta yaaɨu rambue. Iru oporogüɨrovia vae mbaeti oaɨu vae mbaeti güɨnoi tecove opa mbae vae. 15 Oime yave quia iru oporogüɨrovia vae omotareɨ vae, jae metei oporoyuca vae rami co. Jare peicuaa quirai metei oporoyuca vae mbaeti etei güɨnoi tecove opa mbae vae. 16 Jesucristo etei oicuauca ñandeve Tumpa iporoaɨu. Echa omano ñanderé. Jae ramiño vi icavi co ñande ñamano vaera iru oporogüɨrovia vae reta re. 17 Erei oime yave quia mbaembae ɨvɨ pegua re oicocatu vae, jare oime yave oporogüɨrovia vae mbaembae oata chupe vae, jocuae oicocatu vae ñateɨ yave omborɨ mbaembae oata chupe vae, jae mbaeti güɨnoi Tumpa iporoaɨu ipɨa pe. 18 Cheraɨ reta, añetete yaaɨu yave iru vae, yayapota mbae ñamborɨ vaera. Ngaraa ñanemiarieiño ñandeporogüɨrovia re. 19 Corai yaicuaata yaico co añete vae re, jare yepe tei ñañemboeco mbae re ñandepɨa pe, erei ñandepɨacatuta Tumpa jovaque. Echa Tumpa oicuaa jeta yae opaete ñande yaicuaa vae güi. Tumpa oicuaa opaete. 21 Cherɨvɨ reta, mbaeti yave ñañemboeco ñandepɨa pe, jecuaeño ñandepuere yaya Tumpa re yaquɨye mbae reve. 22 Jare yayerure yave Tumpa pe mbae re, jae omeeta ñandeve, yayapo iporoócuai reta rambue. Echa jocuae yayapo vae omboyerovia Tumpa. 23 Jare Tumpa jei ñandeve yarovia vaera Taɨ Jesucristo jee re jare yayoaɨu vaera. Jae co mboroócuai Tumpa omombeu ñandeve vae. 24 Jare Tumpa iporoócuai reta oyapo vae oñemoiru Tumpa ndive, jare Tumpa oñemoiru jae ndive. Jare yaicuaa Tumpa oñemoiru co ñande ndive. Echa Tumpa omee ñandeve Espíritu Santo oico vaera ñandepɨa pe.

1 Juan 4

1 Cherɨvɨ reta, oime cuae ɨvɨ pe jeta oporombotavɨ vae reta. Jae reta jei iyapu reve: Che co jae metei Tumpa iñee omombeu vae. Jae rambue peñemongueta cavi peendu vae re, agüɨye vaera perovia ñee mbaeti Tumpa güi ou vae. 2 Ñandepuere yaicuaa ou ra ñee Tumpa iEspíritu güi. Echa ñee omombeu peve vae jei yave Jesús co jae Cristo cuimbaera oyeapo vae, jocuae ñee ou Tumpa güi. 3 Erei ñee omombeu peve vae mbaeti yave jei Jesús co jae Cristo, jocuae ñee mbaeti ou Tumpa güi. Jocuae oporombotavɨ vae oyovaicho Cristo ndive. Echa peendu quirai Cristo ndive oyovaicho vae reta yogüeruta co. Jare oime ma ñogüɨnoi ɨvɨ pe. 4 Cheraɨ reta, pe reta co jae Tumpa imbae reta, jare pemoamɨri ma Cristo ndive oyovaicho vae reta. Echa Espíritu Santo oico pepɨa pe jare jae imbaepuere tuicha yae ɨvɨ pegua reta iya imbaepuere güi. 5 Echa jae reta ɨvɨ pegua co. Jae rambue imiari mbaembae ɨvɨ pegua re, jare oporogüɨrovia mbae vae reta oyeapɨsaca cavi jese reta. 6 Erei ñande co jae Tumpa imbae reta. Oime yave quia oicuaa Tumpa vae, jae oyeapɨsaca ñanderé. Erei oime yave quia mbaeti co Tumpa imbae vae, jae mbaeti oyeapɨsaca ñanderé. Jare corai yaicuaa añete vae pegua ra metei ñee, ani tavɨ pegua ra. 7 Cherɨvɨ reta, yayoaɨu. Echa Tumpa omee ñandeve mboroaɨu. Jare oporoaɨu vae ñavo güɨnoi tecove opa mbae vae Tumpa güi, jare oicuaa Tumpa. 8 Mbaeti oporoaɨu vae mbaeti oicuaa Tumpa. Echa Tumpa mboroaɨu etei co. 9 Tumpa ombou Taɨ jae vaeño ɨvɨ pe ñande ñanoi vaera tecove opa mbae vae Taɨ oyapo ñandeve vae jeco pegua. Jare jocorai Tumpa oicuauca ñandeve ñanderaɨu co. 10 Jae rambue yaicuaa ma mboroaɨu añetete vae. Echa tenonde yave ñande mbaeti yaaɨu Tumpa. Erei Tumpa ñanderaɨu jare ombou Taɨ ɨvɨ pe, jae oiporara vaera ñanembaeyoa reta re, agüɨye vaera Tumpa pochɨ ñandeve. 11 Cherɨvɨ reta, Tumpa ñanderaɨu yae. Jae rambue jae oipota yayoaɨu vaera. 12 Mbaeti etei quia oecha Tumpa. Erei yayoaɨu yave, Tumpa oico ñandepɨa pe, jare mboroaɨu Tumpa cotɨ ñanoi vae jecuae ocuacuaa. 13 Jare Tumpa omee ma ñandeve iEspíritu. Jae rambue yaicuaa ñande ñañemoiru co Tumpa ndive, jare Tumpa oico ñandepɨa pe. 14 Ore roecha Tumpa Taɨ, jare romombeu iru vae reta pe quirai ñandeRu Tumpa ombou Taɨ ɨvɨ pe omboasa vaera ɨvɨ pegua reta. 15 Oime yave quia, Jesús co jae Tumpa Taɨ, jei vae, jae oñemoiru Tumpa ndive, jare Tumpa oico ipɨa pe. 16 Yaicuaa Tumpa ñanderaɨu co jare yarovia jecuae ñanderaɨuta co. Tumpa mboroaɨu etei co. Jare oporoaɨu reve oico vae oñemoiru Tumpa ndive, jare Tumpa oico ipɨa pe. 17 Jare ñañemoiru Tumpa ndive rambue, mboroaɨu Tumpa cotɨ ñanoi vae ocuacuaa, ñandepuere vaera ñai Tumpa jóvai yaquɨye mbae reve jocuae ara ñaneraa yave. Echa cuae ɨvɨ pe yaico rambueve, Tumpa oico ñandepɨa pe. 18 Ngaraa yaquɨye Tumpa güi, jae ñanderaɨu rambue. Tumpa iporoaɨu tuicha yae. Jae rambue ngaraa yaquɨye chugüi. Echa oime yave quia Tumpa güi oquɨye vae, jae oñemongueta Tumpa oiporaraucata co chupe. Tumpa güi oquɨye vae mbaeti oicuaa Tumpa oaɨu yae co. 19 Ñande yaaɨu Tumpa jae rani ñanderaɨu rambue. 20 Oime yave quia, Che aaɨu Tumpa, jei vae, omotareɨ yave iru oporogüɨrovia vae, iyapu co. Echa mbaeti oaɨu iru oporogüɨrovia vae, yepe tei ipuere oecha. Jae rambue mbaeti ipuere oaɨu Tumpa. Echa mbaeti etei oecha Tumpa. 21 Jare Tumpa omombeu ma ñandeve cuae mboroócuai: Oaɨu Tumpa vae toaɨu vi iru oporogüɨrovia vae.

1 Juan 5

1 Opaete güɨrovia Jesús co jae Cristo vae reta güɨnoi tecove opa mbae vae Tumpa güi. Jare oaɨu ñandeRu Tumpa vae oaɨu vi Tumpa taɨ reta. 2 Yaaɨu yave Tumpa jare yayapo yave Tumpa iporoócuai reta, yaicuaa yaaɨu co Tumpa taɨ reta. 3 Echa yaaɨu yave Tumpa, yayapo iporoócuai reta, jare mbaeti co yavai yayapo vaera iporoócuai reta. 4 Tecove opa mbae vae Tumpa güi güɨnoi vae omoamɨri ɨvɨ pegua oyovaicho jae ndive vae. Añete co, ñandepuere ñamoamɨri ɨvɨ pegua oyovaicho ñande ndive vae ñandeporogüɨrovia rupi. 5 Güɨrovia Jesús co jae Tumpa Taɨ vae ipuere omoamɨri ɨvɨ pegua oyovaicho jae ndive vae. 6 Jesús omboɨpɨ iparavɨquɨ oñembobautizauca ɨ pe yave, jare opa oyapo iparavɨquɨ omano curusu re yave. Mbaeti jaeño omboɨpɨ iparavɨquɨ. Opa oyapo omano curusu re yave. Jare Espíritu Santo omombeu cuae regua. Echa Espíritu Santo jecuaeño omombeu añete vae. 7 Jare oime ara pe mboapɨ cuae regua omombeu vae. Echa ñandeRu Tumpa jare Ñee jare Espíritu Santo omombeu pave. Jare cuae mboapɨ meteiño co. 8 Jae ramiño vi oime ɨvɨ pe mboapɨ cuae regua omombeu vae. Echa Espíritu Santo jare ɨ jare Jesús jugüɨ omombeu pave metei ramiño. 9 Yarovia ɨvɨ pegua reta omombeu ñandeve vae, yepe tei amo pe omombeu ñandeve vae mbaeti co añete vae. Erei Tumpa omombeu ñandeve vae jecuaeño añete vae. Jae rambue jecuaeño ñandepuere yarovia Tumpa omombeu ñandeve vae. Jare jae omombeu ñandeve Jesús regua corai: Cuae co jae cheRaɨ. 10 Tumpa Taɨ re güɨrovia vae oicuaa ipɨa pe Jesús co jae Tumpa Taɨ. Jare Tumpa etei omombeu ñandeve cuae. Jae rambue cuae mbaeti güɨrovia vae mbaeti güɨrovia Tumpa. Erei cuae mbaeti yave añete, Tumpa iyaputa tei co ñandeve. 11 Jare Tumpa omombeu ñandeve cuae: Jae omee ñandeve tecove opa mbae vae. Oime ñanoi cuae tecove opa mbae vae Tumpa Taɨ re yarovia rambue. 12 Tumpa Taɨ güɨnoi ipɨa pe vae oime güɨnoi tecove opa mbae vae. Tumpa Taɨ mbaeti güɨnoi ipɨa pe vae mbaeti güɨnoi tecove opa mbae vae. 13 Pe reta perovia Tumpa Taɨ jee re. Jae rambue aicuatía cuae peve peicuaa vaera penoi co tecove opa mbae vae. 14 Jare ñandepuere yarovia catu Tumpa. Echa yaicuaa Tumpa oendu co ñandeve yayerure yave chupe mbae jae oipota yayerure vaera chupe jese vae re. 15 Jare corai yayerure chupe mbae re yave, yaicuaa jae oyapota co ñandeyerure. Echa yaicuaa jae oendu co ñandeve. 16 Metei oporogüɨrovia vae oyapo yave mbaeyoa, iru oporogüɨrovia vae ipuere oyerure Tumpa pe mbaeyoa oyapo vae re, jocuae mbaeyoa mbaeti yave mano pegua. Jocorai yave, Tumpa omaeñota mbaeyoa oyapo vae re jecuae oico vaera. Oime co metei mbaeyoa mano pegua. Metei oporogüɨrovia vae oyapo yave jocuae nunga mbaeyoa, iru oporogüɨrovia vae agüɨye toyerure Tumpa pe jese. 17 Opaete mbae jupi mbae vae mbaeyoa co. Erei oime mbaeyoa mbaeti mano pegua vae. 18 Yaicuaa tecove opa mbae vae Tumpa güi güɨnoi vae mbaeti jecuaeño oyapo mbaeyoa. Echa Tumpa Taɨ etei oñangareco jese agüɨye vaera aña guasu oipɨɨ. 19 Yaicuaa ñande co jae Tumpa taɨ reta jare quirai aña guasu güɨnoi mbaepuere opaete oporogüɨrovia mbae vae reta re. 20 Jae ramiño vi yaicuaa Tumpa Taɨ ou ma co cuae ɨvɨ pe jare omee ñandeve yaicuaa vaera Tumpa añetete vae. Ñañemoiru ma Tumpa ndive. Echa ñañemoiru ma Tumpa Taɨ Jesucristo ndive. Jae co Tumpa añetete vae. Jae omee ñandeve tecove opa mbae vae. 21 Cheraɨ reta, agüɨye pemboete mbae Tumpa jecovia pe. Amén.

2 Juan 1

1 Che co jae Juan. Jecuaeño aico oporogüɨrovia vae reta itenondeguara. Nde co jae metei cuña Tumpa oiparavo vae. Aicuatía ai cuae tupapire ndeve jare nemembɨ reta pe. Che poaɨu añete vae perovia rambue. Jae ramiño vi opaete añete vae oicuaa vae reta peraɨu che poaɨu rami. 2 Echa jocuae jecuaeño añete vae oico ñandepɨa pe, jare oicota ñande ndive jecuaecuae aveiño. 3 ÑandeRu Tumpa jare ñandeYa Jesucristo - jae co ñandeRu Taɨ - tomee peve ipɨacavi jare iporoparareco jare ipɨacatu, añetete peaɨu rambue. 4 Aicuaa yave nemembɨ reta yogüɨreco añete vae rupi, ayerovia yae. Echa ñandeRu ñandeócuai jocorai yaico vaera. 5 Jare añave che romoñera, chereindɨ, nemaendúa vaera iyɨpɨ güive yaicuaa vae re. Echa iyɨpɨ güive Tumpa ñandeócuai yayoaɨu vaera. Cuae aicuatía ndeve vae mbaeti co mboroócuai ipɨau vae. 6 Añetete yaaɨu yave Tumpa, yayapota Tumpa iporoócuai reta. Jare iyɨpɨ güive peendu cuae mboroócuai. Jae rambue icavi co jecuae peyapo vaera. 7 Echa oime ma ɨvɨ pe ñogüɨnoi jeta oporombotavɨ vae reta. Jae reta mbaeti jei Jesús co jae Cristo cuimbaera oyeapo vae. Jocuae oporombotavɨ vae reta oyovaicho Cristo ndive. 8 Yaparavɨquɨ ma tanta ñanoi vaera Tumpa omeeta ñandeve vae. Jae rambue peñeandu, agüɨye vaera pemocañɨ. Aipota penoi vaera opaete Tumpa oipota penoi vaera vae. 9 Amogüe vae oñemongueta tei jae reta oicuaa cavi yae mbaembae regua iru vae reta güi. Erei mbaeti yave güɨrovia moromboe añete vae Cristo regua, mbaeti oicuaa Tumpa. Moromboe añete vae Cristo regua güɨrovia vae oicuaa ñandeRu Tumpa. Jae ramiño vi oicuaa Tumpa Taɨ. 10 Ou yave pepɨri metei oporomboe vae, mbaeti yave omombeu peve cuae moromboe añete vae, agüɨye pemaeño jese opɨta vaera pero pe, jare agüɨye pere chupe: Tumpa ndiveño ecua. 11 Echa pere yave chupe: Tumpa ndiveño ecua, peñemoiru ma jae ndive icavi mbae vae oyapo vae re. 12 Aipota jeta jae peve, erei jaeño ma jaeta peve cuae tupapire pe. Echa aipota aja pepɨri ñanemiari oyoupe vaera, yayerovia yae vaera. 13 Ndepɨquɨɨ Tumpa oiparavo vae imembɨ reta jei ndeve: Tumpa ndiveño ei. Amén.

3 Juan 1

1 Che co jae Juan. Jecuaeño aico oporogüɨrovia vae reta itenondeguara. Che roaɨu, cherɨvɨ, Gayo, añete vae rerovia rambue. 2 Cherɨvɨ, aicuaa quirai nde reico cavi Tumpa cotɨ. Jare jecuaeño ayerure Tumpa pe nderé, jecuaeño reico cavi vaera opaete mbaembae re jare agüɨye vaera nembaerasɨ. 3 Echa amogüe ñanderɨvɨ reta yogüeru cuae pe omombeu cheve quirai añete vae oico ndepɨa pe jare quirai nde jecuaeño reico añete vae rupi. Jae rambue ayerovia yae nderé. 4 Añete co, ayerovia yae aendu yave quirai cheraɨ reta jecuaeño yogüɨreco añete vae rupi. 5 Cherɨvɨ, iru oporogüɨrovia vae reta remborɨ yave, yepe tei mbaeti reicuaa reta, reyeócuai cavi rei Tumpa pe. 6 Jae reta etei omombeu ndeporoaɨu oporogüɨrovia vae cuae pe oñemboatɨ vae reta pe. Icavi yae co remborɨ reta vaera yogüeru yave nerenta güi. Reyapota Tumpa oipota reyapo vaera vae. 7 Echa jae reta vi oyeócuai ñogüɨnoi Tumpa pe. Jare oguataguata reta opaete que rupi rambueve, mbaeti jei oporogüɨrovia mbae vae reta pe omborɨ vaera. 8 Jae rambue icavi co ñande ñamborɨ reta vaera. Echa corai ñandepuere ñañemoiru jae reta ndive omombeu vaera iru vae reta pe añete vae regua. 9 Aicuatía ma cuae re oporogüɨrovia vae oñemboatɨ vae reta pe. Erei Diótrefes mbaeti oipota oyapo che jae chupe oyapo vaera vae. Echa icavi yae echa chupe oñemotenonde vaera iru oporogüɨrovia vae reta ipɨte pe. 10 Jae rambue che aja yave pepɨri chemaenduata co Diótrefes oyapogüe vae re. Jae oreangao yae. Mbaeti etei omborɨ oporogüɨrovia vae ambué cotɨ güi pepɨri yogüɨraja vae reta. Jae ramiño vi jei iru oporogüɨrovia vae nerenta pegua reta pe agüɨye vaera omborɨ reta. Jare oime yave oporogüɨrovia vae reta iquɨreɨ omborɨ reta vae, Diótrefes mbaeti omaeño jese reta oñemboatɨ vaera iru oporogüɨrovia vae reta ndive. 11 Cherɨvɨ, jecuaeño eyapo icavi vae. Agüɨye eyapo icavi mbae vae. Icavi vae oyapo vae Tumpa taɨ co. Erei icavi mbae vae oyapo vae mbaeti oicuaa Tumpa. 12 Opaete vae imiari cavi Demetrio re. Echa jae jecuaeño oico añete vae rupi. Ore vi romombeu peve jae jecuaeño oyapo icavi vae. Jare peicuaa ore romombeu peve vae añete co. 13 Aipota jeta jae ndeve, erei jaeño ma jaeta ndeve cuae tupapire pe. 14 Erei aipota aja apou ndepɨri ɨmambaeño ñanemiari oyoupe vaera. 15 Tumpa tomee ndeve ipɨacatu. Neamingo reta jei ndeve Tumpa ndiveño ei. Tumpa ndiveño toi cheamingo joco pe ñogüɨnoi vae reta.

Judas 1

1 Che co jae Judas. Che co jae Jacobo tɨvɨ. Che ayeócuai Jesucristo pe. Aicuatía ai cuae tupapire ñandeRu Tumpa oiparavo vae reta pe. Tumpa peraɨu jare peñono tee Jesucristo peguara. Jesucristo jecuaeño oñangareco peré. 2 Tumpa tomee peve jeta yae iporoparareco jare ipɨacatu jare iporoaɨu. 3 Cherɨvɨ reta, aipota yae aicuatía peve ñaneñemboasa regua. Erei icavi echa cheve aicuatía vaera peve iru mbaembae regua. Jae rambue cuae tupapire pe aipota pomboaracuaa pepuere vaera peñemoatangatu ñandeporogüɨrovia re. Echa Tumpa oicuauca cuae mborogüɨrovia oñono tee iyeupeguara vae reta pe. Agüɨye etei perovia moromboe mbaeti añete vae. 4 Echa amogüe cuimbae Tumpa jeigüe mbaeti oyapo vae oñemoiru vɨari pe reta ndive. Jae reta jei Tumpa ipɨacavi chupe reta rambue, ipuere oyapo pochɨi vae. Erei jae reta oyovaicho ñandeYa Jesucristo ndive. Ɨma ma Tumpa oicuauca ñandeve quirai jae reta oiporarata co. 5 Jae rambue yepe tei peicuaa ma, erei aipota pomomaendúa ye cuae re: ÑandeYa oepɨ Israel pegua reta güeru Egipto güi. Erei taɨcue rupi opa oyuca jeigüe mbaeti güɨrovia vae reta. 6 Jae ramiño vi Tumpa oiporarauca amogüe araɨgua pe. Echa tenonde voi Tumpa omee chupe reta mbaepuere jare maemboete. Erei jae reta mbaeti oipota oyeócuai Tumpa pe rambue, oeya yogüɨrecoa. Jae rambue Tumpa oñapɨti reta pɨtumimbi pe. Joco pe jecuaecuae aveiño oaro ñogüɨnoi Tumpa ojaa reta vaera jocuae Tumpa iara pe. 7 Jae ramiño vi Tumpa oiporarauca Sodoma jare Gomorra jare tenta iyɨ́vɨri ñogüɨnoi vae reta pegua reta pe. Echa jocuae tenta reta pegua reta jecuaeño oyapo aguasa jare cuimbae joco pe yogüɨreco vae reta jecuaeño oyopota oyoupi. Jae rambue Tumpa oiporarauca yae chupe reta oicuauca vaera iru vae reta pe agüɨye vaera oyapo jae reta oyapo rami. Echa Tumpa pochɨ yae chupe reta rambue, opa oyuca reta tata pe. Jare jocuae tata oñemojaanga tata opa mbae vae re. 8 Jae ramiño vi moromboe mbaeti añete vae re oporomboe vae reta mbaeti oñemongueta cavi. Jae reta oyapo pochɨi vae jete ae pe, jare güɨroɨro mbaepuere güɨnoi vae reta, jare jei icavi mbae vae maemboete güɨnoi vae reta cotɨ. 9 Erei Miguel etei - jae co araɨgua reta itenondegua - oquɨye omboeco vaera aña guasu. Echa jae oyoaca yave aña guasu ndive Moisés jetegüe re, jei chupe: ÑandeYa toñeengata ndeve. 10 Erei moromboe mbaeti añete vae re oporomboe vae reta jei icavi mbae vae mbaeti oicuaa vae cotɨ. Jae reta maemɨmba reta rami co. Echa yogüɨreco jemimbota reño. Jare jocorai jae reta oyapo icavi mbae vae iyeupe. 11 Tumpa oiporaraucata chupe reta. Oyapo reta Caín oyapo rami. Jae ramiño vi corepoti oipota yae rambue, oyapo reta icavi mbae vae Balaam oyapo rami. Jae ramiño vi oyapo reta Tumpa jei chupe reta agüɨye vaera oyapo vae, Coré oyapo rami. 12 Pe reta peñemboatɨ yave pecaru vaera peyoaɨu reve, jae reta vi ocaru pe reta ndive oquɨye mbae reve. Erei mbaeti co icavi ocaru reta vaera pe reta ndive. Echa mbaeti co peiru añetete vae reta. Jae reta amapɨtu ama mbaeti güɨnoi vae reta rami co. Echa jocuae nunga amapɨtu tanta osɨi ɨvɨtu yae yave, erei mbaeti etei ama oquɨ. Jae ramiño vi temitɨ reta ia omano ndei ipuere yagüɨye mbove vae rami co. Echa taɨcue rupi temitɨ reta etei omano, iya opa omombo japo reta reve rambue. 13 Ou ɨvɨtu tanta oyepeyu ɨ guasu iárambue yave, oyeapo ɨaparúa tuicha vae, erei ɨ iárambue jaeño oyecuaa tɨrɨyui. Jocuae oporomboe vae reta jocuae ɨaparúa rami co. Echa jae reta oyapo oñemomarai vaeraño. Jae ramiño vi jae reta yasɨtata oguata vae reta rami co. Echa yogüɨrajata pɨtumimbi oia pe yogüɨreco vaera joco pe jecuaecuae aveiño. 14 Jare Enoc - jae co siete ñemoña pegua Adán güi vae - jae co metei Tumpa iñee aracae omombeu vae - jei cuae reta re corai: Mase, ñandeYa outa jeta yae oñono tee iyeupeguara vae reta ndive. 15 Jare ou yave, ojaata opaete vae. Oicuaucata quirai Tumpa jeigüe mbaeti oyapo vae reta jecuaeño oyapo icavi mbae vae mbaeti oipota oyapo Tumpa jeigüe rambue. Jae ramiño vi oicuaucata quirai jocuae iyoa vae reta jei icavi mbae vae icotɨ. Jocorai jei. 16 Jae reta iñeenguru iru vae reta re jare oyoaca iru vae reta ndive. Jecuaeño yogüɨreco jemimbota reño. Omboete-raangaño iru vae reta. Echa oipotañoi iru vae reta omee vaera mbaembae chupe reta. 17 Erei, cherɨvɨ reta, pemaendúa ñandeYa Jesucristo jemimondo reta omombeu peve vae re. 18 Echa jae reta omombeu peve quirai ara taɨcuegua reta pe amogüe vae oyoyaita Tumpa iñee omombeu vae reta jare quirai jecuaeño yogüɨrecota jemimbota reño Tumpa jeigüe mbaeti oyapo rambue. 19 Jocuae reta iporomboe güɨrovia vae reta oñemboyao moromboe añete vae güɨrovia vae reta güi. Echa jocuae reta mbaeti etei oicuaa Tumpa jare mbaeti güɨnoi Espíritu Santo ipɨa pe. 20 Erei peñemomɨrata peporogüɨrovia re, cherɨvɨ reta. Echa peporogüɨrovia Tumpa pegua co. Jare peyerure Espíritu Santo imbaepuere rupi. 21 Jecuaeño peico cavi, Tumpa ipuere vaera oicuauca peve iporoaɨu. Jare jecuaeño pearo peyerovia reve penoi vaera tecove opa mbae vae ñandeYa Jesucristo iporoparareco jeco pegua. 22 Peiparareco amogüe iporogüɨrovia re mbaeti ipɨrata vae. 23 Pemborɨ iru vae reta oñemboasauca vaera mbaembae tata güi peepɨ rami. Peiparareco reta, erei pequɨye vi imbaeyoa reta güi. Echa icavi co pemotareɨ vaera jemimbota rupiño oyapo reta vae. 24 Añave ñamboete Tumpa. Echa jae ñanemboasa ñandeYa Jesucristo oyapo vae jeco pegua. Jaeño co Tumpa. Jae oñemboeteuca yae co jare güɨnoi mbaepuere tuicha yae vae añave jare jecuaecuae aveiño. Jae rambue ipuere omee peve mbaepuere agüɨye vaera pepia chugüi jare peñemboɨ vaera teco mbae reve jae jóvai. Joco pe peechata Tumpa imaemboete jare peyerovia yaeta. Amén.

Apocalipsis 1

1 Che co jae Juan. Che co jae Jesucristo jembiócuai. Tumpa oicuauca Jesucristo pe ɨmambae oyeapota vae. Jare Jesucristo ombou araɨgua oyeócuai chupe vae omombeu vaera cheve, che amombeu-yoapɨ ye vaera Jesucristo jembiócuai reta pe. 2 Cuae aicuatía vae Tumpa iñee co. Jesucristo etei omombeu cheve cuae. Che aecha cuae opaete. 3 Cuae amombeu peve ndei oyeapo mbove. Cuae omongueta vae reta jare cuae oendu vae reta oyeroviata co, oyapo reta yave Tumpa jeigüe cuae pe aicuatía vae. Echa oyearo ma ara reta cuae amombeu peve vae oyeapo vaera. 4 Che aicuatía ai cuae tupapire peporogüɨrovia vae siete tenta Asia pegua pe peñemboatɨatɨ vae reta pe. Tumpa jare jocuae siete araɨgua Tumpa jemimbota oyapo vae reta - jae reta oñemboɨ Tumpa iguapɨa jóvai - jare Jesucristo tomee peve ipɨacavi jare ipɨacatu. Tumpa iyɨpɨ güive jare añave jecuaeño oico. Jare jae jecuae oita. Jesucristo co jae jecuaeño omombeu cavi Tumpa regua vae. Jae tenonde voi oicove ye ou omanogüe vae reta ipɨte güi. Jae co opaete ɨvɨ pegua reta juvicha guasu reta Juvicha. Jae ñanderaɨu jare omboai opaete ñanembaeyoa reta jugüɨ ae pe. 6 Jare ñandeapo mburuvicha guasu retara jare sacerdote retara yayeócuai vaera Tumpa pe - jae co Jesucristo Tu. Jesucristo toñemboeteuca jare togüɨnoi opaete mbaepuere jecuaecuae aveiño. Amén. 7 Mase, jae outa amapɨtu reta reve, jare opaete vae oechata. Israel pegua reta vi oechata. Echa Israel pegua reta oicutuca. Jare opaete jocuae ɨvɨ pegua reta ipɨatɨtɨ yaeta jese. Corai toyeapo. Amén. 8 --Che co jae Alfa jare Omega jee vae --jei ñandeYa Tumpa--. Che co jae tenondegua vae jare taɨcuegua vae. Che co jae añave jare iyɨpɨ güive oico vae. Che co jae jecuae oita vae. Che co jae opaete mbaepuere güɨnoi vae --jei. 9 Che co jae perɨqueɨ Juan, Jesús re yarovia rambue. Che vi aiporara ai pe reta rami Tumpa iporoocuaia jeco pegua, jare chepɨaguasu pe reta pepɨaguasu rami. Che ai ɨvɨ ɨ mbɨte pe oi vae Patmos jee vae pe aicuaa vaera Tumpa iñee Jesús etei omombeuta cheve vae. 10 Espíritu Santo imbaepuere rupi añevae ñandeYa iara pe, jare aendu cheraɨcue cotɨ ñee jɨapu yae vae. Jɨapu yae metei mimbɨ guasu rami. 11 Jare ñee jei: --Che co jae Alfa jare Omega jee vae. Che co jae tenondegua vae jare taɨcuegua vae. Jayave jei ye: --Eicuatía metei tupapire pe reechata vae. Jayave emondo tupapire oporogüɨrovia vae siete tenta Asia pegua pe oñemboatɨatɨ vae reta pe. Emondo Efeso pe, jare Esmirna pe, jare Pérgamo pe, jare Tiatira pe, jare Sardis pe, jare Filadelfia pe, jare Laodicea pe --jei cheve. 12 Jayave ayerova aecha vaera imiari cheve vae. Jare ayerova ma yave, aecha siete vela iguapɨa oro pegua vae reta. 13 Jare aecha jocuae siete vela iguapɨa reta ipɨte pe metei cuimbae. Cuimbaera oyeapo vae echa cheve. Güɨnoi temimonde ipucu vae oupitɨ ipɨ rupi vae. Jare ipɨtía rupi aecha güɨnoi metei cuacuaa oro pegua vae. 14 Iñaca-raa vecha-raagüe ti vae echa cheve. Ti asɨ co iroɨ tiasɨ vae rami. Jare jesa metei tata jendɨ oi vae rami co. 15 Ipɨ bronce oñemboacu yave tata tuicha vae pe oesape yae vae echa cheve. Jare imiari yave, iñee jɨapu yae ɨ guasu jɨapu yae rami. 16 Jae güɨnoi siete yasɨtata reta ipo iyacatu pe, jare iyuru güi oe metei quɨsepucu jaimbeyoyavi vae. Jova oesape yae cuaraɨ ara mbɨte yave oesape rami. 17 Jare aecha yave, aa jae jóvai cuimbae omano vae rami. Jayave jae oñono ipo iyacatu cheré jare jei cheve: --Agüɨye equɨye. Che co jae tenondegua vae jare taɨcuegua vae --jei--. 18 Che co jae jecuaeño oico vae. Amano, erei, mase, añave aico jecuaecuae aveiño. Jare che anoi mbaepuere mano jare cañɨtei re --jei--. 19 Eicuatía opaete mbaembae reecha vae regua jare emombeu mbae re oñemojaanga jocuae mbaembae. Jocorai remombeuta mbae taɨcue rupi oyeapota vae --jei cheve--. 20 Taicuauca ndeve mbae re oñemojaanga siete yasɨtata chepo cheacatu pe reecha vae reta jare mbae re oñemojaanga siete vela iguapɨa oro pegua vae reta. Siete yasɨtata reta oñemojaanga siete araɨgua reta re. Jocuae siete araɨgua reta oyeócuai oporogüɨrovia vae jocuae siete tenta reta pe oñemboatɨatɨ vae reta pe. Jare siete vela iguapɨa reta oñemojaanga oporogüɨrovia vae jocuae siete tenta reta pe oñemboatɨatɨ vae reta re --jei--.

Apocalipsis 2

1 Eicuatía araɨgua oporogüɨrovia vae Efeso pe oñemboatɨ vae reta pe oyeócuai vae pe corai: Cuae jei siete yasɨtata reta ipo iyacatu pe oipɨɨ vae - jae siete vela iguapɨa oro pegua vae reta ipɨte pe oguata vae co: 2 “Che aicuaa peparavɨquɨ. Tanta peparavɨquɨ jare pepɨaguasu vi. Mbaeti peñemoiru icavi mbae vae oyapo vae reta ndive. Oime pepɨte pe ñogüɨnoi jocuae Che co jae metei Jesús jemimondo jei vae reta. Erei jae reta mbaeti co Jesús jemimondo reta. Jare pe reta peeca peicuaa vaera añetete ra co Jesús jemimondo reta. Jare añave peicuaa iyapu reta co. 3 Jare pe reta cheraɨu rambue, pepɨaguasu jare pemoaguata. Mbaeti pecuérai. 4 “Erei chepuere pomboeco mbae re. Jae co cuae: Mbaeti ma cheraɨu tenonde yave cheraɨu rami. 5 Jae rambue pemaendúa quirai tenonde yave cheraɨu yae. Peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae, jare peyapo ye mbaravɨquɨ reta tenonde yave peyapo vae rami. Echa mbaeti yave peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae, ajata ɨmambae pepɨri jare arovata pevela jɨru iguapɨa güi. 6 “Erei ayerovia cuae re: Nicolaíta reta oyapo vae icavi mbae yae peve. Echa jocuae icavi mbae yae cheve vi. 7 “Ipuere oendu vae toyeapɨsaca Espíritu Santo oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta pe jei vae re. Oporomoamɨri vae pe ameeta jou vaera jocuae ɨvɨra tecove omee vae güi. Jocuae ɨvɨra oime Paraíso mbɨte pe oi. Joco pe oico Tumpa. Jocorai eicuatía --jei--. 8 Jare eicuatía araɨgua oporogüɨrovia vae Esmirna pe oñemboatɨ vae reta pe oyeócuai vae pe corai: Cuae jei jocuae tenondegua vae jare taɨcuegua vae - jae omano erei oicove ye: 9 “Che aicuaa peparavɨquɨ jare quirai peiporara jare peparavete (erei peicocatu co Tumpa cotɨ). Aicuaa vi quirai jocuae judíoraanga reta jei icavi mbae vae pecotɨ. Yepe tei jei reta: Ore co jae judío reta, erei mbaeti co. Echa jae reta oñemboatɨ omboete vaera Satanás. 10 Agüɨye pequɨye peiporarata vae güi. Mase, aña guasu peñonoucata amogüe pe reta tembipɨɨrɨru pe, oyecuaa vaera peporogüɨrovia icavi ra. Jare peiporarata diez ara pegua. Jecuae perovia cheré, yepe tei güɨramoi pemanota peporogüɨrovia jeco pegua. Jocorai yave, ameeta peve tecove opa mbae vae peyerovia yae vaera. 11 “Ipuere oendu vae toyeapɨsaca Espíritu Santo oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta pe jei vae re. Oporomoamɨri vae re ngaraa etei mbaepuere güɨnoi mano mocoia. Jocorai eicuatía --jei--. 12 Jare eicuatía araɨgua oporogüɨrovia vae Pérgamo pe oñemboatɨ vae reta pe oyeócuai vae pe corai: Cuae jei quɨsepucu jaimbeyoyavi vae güɨnoi vae: 13 “Aicuaa peparavɨquɨ jare quiape peico. Echa perenta pe jeta yae vae omboete Satanás. Erei pe reta jecuaeño peicuauca quirai perovia cheré. Mbaeti etei peeya peporogüɨrovia, yepe tei yavai yae peve jocuae ara reta pe Antipas oyeyucauca pepɨte pe yave. Antipas oyeyucauca, chemombeu cavi rambue. Echa Satanás etei oico perenta pe. 14 “Erei chepuere pomboeco mbovɨ mbaembae re. Echa oime pepɨte pe ñogüɨnoi Balaam iporomboe güɨrovia vae reta. Balaam omboe Balac quirai ipuere omboavai Israel pegua reta. Echa jae reta omboɨpɨ jou tembíu tumpa-raanga reta pe oñererocuavee vae jare oyapo aguasa. 15 Jae ramiño vi oime pepɨte pe ñogüɨnoi nicolaíta reta iporomboe güɨrovia vae reta, jare jocuae moromboe icavi mbae yae co cheve. 16 “Jae rambue peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae. Mbaeti yave, ajata pepɨri ɨmambae jare añorarota jae reta ndive. Aiporuta jese reta quɨsepucu cheyuru güi oe vae. 17 “Ipuere oendu vae toyeapɨsaca Espíritu Santo oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta pe jei vae re. Oporomoamɨri vae pe ameeta jocuae maná mbaeti oyecuaa vae. Ameeta vi chupe metei ita ti vae. Jocuae ita re oime metei tee oyecuatía oi. Jaeño ameeta ita chupe vae oicuaata jocuae tee. Jocorai eicuatía --jei--. 18 Jare eicuatía araɨgua oporogüɨrovia vae Tiatira pe oñemboatɨ vae reta pe oyeócuai vae pe corai: Cuae jei Tumpa Taɨ. Jae jesa metei tata jendɨ oi vae rami co, jare ipɨ bronce oñemboacu yave tata tuicha vae pe oesape yae vae echa: 19 “Che aicuaa peparavɨquɨ jare peporoaɨu jare peporogüɨrovia jare quirai peyeócuai cheve jare pepɨaguasu. Jare jecuaeño peparavɨquɨ tanta. Añete co, tenonde yave peparavɨquɨ tanta erei taɨcue rupi peparavɨquɨ tanta yae. 20 “Erei chepuere pomboeco cuae re: Pemaeño jocuae cuña Jezabel jee vae re oporomboe vaera pepɨte pe. Jae jei jae co metei cuña Tumpa iñee omombeu vae. Erei jae ombotavɨ cherembiócuai reta. Echa jae omombeu chupe reta oyapo vaera aguasa jare jou vaera tembíu tumpa-raanga reta pe oñererocuavee vae. 21 Jare amee ma ara reta jocuae cuña pe oeya vaera iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae, agüɨye vaera oyapo aguasa. Erei jecuae oyapo jocuae icavi mbae vae. 22 Mase, amoñenota jocuae cuña metei tupa pe, jare aiporarauca yaeta jae ndive menda re oñuvanga vae reta pe, mbaeti yave oeya reta icavi mbae vae jae ndive oyapo vae. 23 Jare ayucata jocuae cuña imembɨ reta, jare opaete oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta oicuaata quirai che aicuaa opaete vae iñemongueta ipɨa pe oi vae. Jare ameeta peve metei ñavo peparavɨquɨ ae rupi. 24 Erei tae peve cuae: Cuae reño pomboeco. Erei peñemomɨrata mborogüɨrovia penoi vae re che ayu ye regua. (Corai chemiari ai oporogüɨrovia vae Tiatira pegua jocuae cuña iporomboe mbaeti güɨrovia vae reta pe. Echa jae reta mbaeti oicuaa Satanás iporomboe mbaeti oyecuaa vae jei chupe vae.) 26 “Oporomoamɨri vae pe ameeta mbaepuere ipuere vaera oyócuai ɨvɨ pegua reta, jecuaeño yave oyapo cheparavɨquɨ. 27 Jare oyocuaita metei popoca jiero pegua vae pe. Güɨnoita mbaepuere jese reta mbaepuere penoi pemboperasoraso vaera metei ɨru ñaeu pegua vae rami. Echa cheRu omee cheve etei cuae nunga mbaepuere. 28 Jare ameeta chupe yasɨtata neimbove asɨ oyecuaa vae. 29 “Ipuere oendu vae toyeapɨsaca Espíritu Santo oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta pe jei vae re. Jocorai eicuatía --jei--.

Apocalipsis 3

1 Jare eicuatía araɨgua oporogüɨrovia vae Sardis pe oñemboatɨ vae reta pe oyeócuai vae pe corai: Cuae jei jocuae siete yasɨtata reta güɨnoi vae - jae co jocuae siete araɨgua Tumpa jemimbota oyapo vae reta oyeócuai chupe vae: “Che aicuaa peparavɨquɨ. Iru vae reta jei tei peicove catu co, erei mbaeti etei peicove catu Tumpa cotɨ. 2 Peñeandu jare peñemomɨrata jocuae penoi vɨteri vae re. Echa mbaeti etei pepɨrata jese. Mbaeti etei peyapo mbaravɨquɨ Tumpa oipota peyapo vaera vae. 3 Jae rambue pemaendúa Tumpa omee peve vae re jare quirai peyeapɨsaca jese. Peñemomɨrata jocuae re, jare peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae. Echa mbaeti yave peñeandu, ajata pepɨri ɨmambae metei imonda vae oique o pe rami, jare ngaraa peicuaa quirai yave ra ajata pepɨri. 4 “Oime mbovɨ Sardis pegua mbaeti icavi mbae vae oyapo vae reta. Jae reta oguatata che ndive jemimonde ti vae reve icavi vae oyapo vae jeco pegua. 5 “Oporomoamɨri vae pe ameeta temimonde ti vae omonde vaera, jare ngaraa amboai jee libro tecove opa mbae vae pegua güi. Aicuaucata cheRu jare araɨgua cheRu pe oyeócuai vae reta jóvai jae co chembae. 6 “Ipuere oendu vae toyeapɨsaca Espíritu Santo oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta pe jei vae re. Jocorai eicuatía --jei--. 7 Jare eicuatía araɨgua oporogüɨrovia vae Filadelfia pe oñemboatɨ vae reta pe oyeócuai vae pe corai: Cuae jei iyoa mbae vae. Jae co añete vae jei vae. Jae güɨnoi mbaepuere Tumpa omee David pe vae. Jocuae mbaepuere metei onque illave rami co. Echa jae oipea yave metei onque, mbaeti quia ipuere oñoquenda ye. Jae ramiño vi jae oñoquenda yave metei onque, mbaeti quia ipuere oipea ye: 8 “Che aicuaa peparavɨquɨ. Mase, aechauca ma peve metei onque oyepea oi vae. Mbaeti quia ipuere oñoquenda jocuae onque. Pembaepuere michi co, erei peyapo che jae peve peyapo vaera vae jare mbaeti checuacu. 9 “Oime pepɨte pe ñogüɨnoi jocuae oñemboatɨ omboete vaera Satanás vae reta. Yepe tei jei reta: Ore co jae judío reta, erei mbaeti co. Iyapu reta co. Mase, ayapota chupe reta yogüɨraja vaera oyeatɨca peróvai, jare aicuaucata chupe reta che poaɨu co. 10 “Peyapo che jae peve peyapo vaera vae pepɨaguasu reve rambue, che poepɨta opaete ɨvɨ pe yogüɨreco vae reta oiporarata vae güi. 11 Mase, aja yeta ɨmambae. Peñemomɨrata mborogüɨrovia penoi vae re, agüɨye vaera iru vae pe oñemee neaca reguara vae. 12 “Oporomoamɨri vae pe ameeta oico vaera cheTumpa jo pe, jare ngaraa etei oe chugüi. Güɨnoita mbaepuere tuicha vae metei oquɨta ipɨrata yae vae rami. Jare aicuatiata jese cheTumpa jee jare cheTumpa jenta jee - jae co Jerusalén ipɨau vae cheTumpa ombouta ara güi vae. Jae ramiño vi aicuatiata jese cheree ipɨau vae. 13 “Ipuere oendu vae toyeapɨsaca Espíritu Santo oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta pe jei vae re. Jocorai eicuatía --jei--. 14 Jare eicuatía araɨgua oporogüɨrovia vae Laodicea pe oñemboatɨ vae reta pe oyeócuai vae pe corai: Cuae jei jocuae Amén jee vae. Jae jecuaeño omombeu cavi añete vae Tumpa regua. Jae co opaete Tumpa oyapo vae iYa: 15 “Che aicuaa peparavɨquɨ, jare quirai mbaeti chemotareɨ jare mbaeti cheraɨu. Icavita tei co cheve chemotareɨ yave ani cheraɨu yave. 16 Erei mbaeti peñemongueta cheré. Mbaeti chemotareɨ jare mbaeti cheraɨu. Jae rambue pomombota, metei cuimbae tembíu mbaeti oyúe vae iyuru güi omombo rami. 17 “Echa pe reta pere corai: Yaicocatu co. Jeta mbaembae ñanoi. Mbaeti etei mbae oata ñandeve. Jocorai pere. Erei mbaeti peicuaa quirai pepɨatɨtɨ yae, jare peparavete, jare peresa mbae, jare penandi. 18 “Che pomboaracuaa pegua vaera chegüi oro tata pe oñembochɨrɨrɨ iquɨagüe oe vaera chugüi vae, peicocatu vaera, jare temimonde ti vae peremimondera, agüɨye vaera penandi yave pemara. Jae ramiño vi che pomboaracuaa peñono vaera moa peresa pe pepuere vaera pemae. 19 Che aiporarauca aaɨu vae ñavo pe, amboe vaera. Jae rambue peñemoatangatu jare peeya peñemongueta icavi mbae vae pepɨa pe oi vae. 20 “Mase, che añemboɨ ai onque pe jare ambopu ai onque. Oime yave quia cheñee oendu vae, oipea yave onque, aiqueta acaru vaera jae ndive, jare jae ocaruta che ndive. 21 “Oporomoamɨri vae pe ameeta oguapɨ vaera che ndive cheguapɨa pe. Echa che vi aporomoamɨri jare aguapɨ cheRu ndive iguapɨa pe. 22 “Ipuere oendu vae toyeapɨsaca Espíritu Santo oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta pe jei vae re. Jocorai eicuatía --jei.

Apocalipsis 4

1 Cuae jaɨcue rupi amae jare aecha metei onque oyepea oi ara pe. Jare ñee tenonde yave aendu vae imiari ye cheve. Metei mimbɨ guasu rami iñeeata reve jei cheve: --Eyeupi cuae pe jare aechaucata ndeve mbaembae oyeapota vae. 2 Jare jupiveiño Espíritu Santo chereupi jare aecha metei guapɨa ara pe jare quia oguapɨ oi guapɨa pe. 3 Jare joco pe oguapɨ oi vae ita ipora yae vae reta jaspe jare cornalina jee vae echa cheve. Jare aecha metei yɨɨ jocuae guapɨa iyɨ́vɨri. Jare yɨɨ ita ipora yae vae esmeralda jee vae echa cheve. 4 Jare aecha jocuae guapɨa iyɨ́vɨri iru veinticuatro guapɨa reta. Jare aecha jocuae guapɨa reta pe oguapɨ ñogüɨnoi veinticuatro araɨgua reta itenondegua reta. Omonde reta temimonde ti vae jare iñaca re güɨnoi reta iñaca regua oro pegua vae. 5 Jare jocuae guapɨa mbɨte pe oi vae güi ou amavera rami vae. Jare aendu ñee jɨapu yae vae reta. Jare aecha jocuae guapɨa jóvai siete lámpara jendɨ ñogüɨnoi vae reta. Jae co jocuae siete araɨgua Tumpa jemimbota oyapo vae reta. 6 Jare jocuae guapɨa jóvai aecha vi ɨ guasu rami vae, erei vidrio pegua echa cheve. Jare jocuae guapɨa iyɨpɨ pe etei aecha irundɨ mbaembae oicove vae reta. Jae reta güɨnoi jeta jesa ipuere vaera omae jenonde jare jaɨcue oyerova mbae reve. 7 Jare metei jocuae oicove vae metei yaguapope echa. Jare iru oicove vae metei vaca-raɨ echa. Jare iru oicove vae jova cuimbae jova echa. Jare iru oicove vae metei güɨraquee tuicha vae oveve oi vae echa. 8 Jare jocuae irundɨ mbaembae oicove vae reta güɨnoi seis ipepo reta metei ñavo, jare icatu rupi jare japɨpe rupi güɨnoi jeta jesa. Jare jecuaeño jei reta: --ÑandeYa Tumpa opaete mbaepuere güɨnoi vae iyoa mbae etei co. Jae iyɨpɨ güive jare añave jecuaeño oico. Jare jae jecuae oita. Jocorai jei reta ara rupi jare pɨtu rupi. Mbaeti etei oputuu reta. 9 Jare jocuae mbaembae oicove vae reta omboete jocuae guapɨa pe oguapɨ vae jecuaeño oico vae, jare omee yasoropai chupe. 10 Jare jocuae veinticuatro araɨgua reta itenondegua reta oyeatɨca jocuae guapɨa pe oguapɨ vae jecuaeño oico vae jóvai omboete vaera, jare oñono reta iñaca regua jocuae guapɨa jóvai, jare jei reta: 11 --Jupi co nde renoi vaera opaete maemboete jare mbaepuere, oreYa Tumpa. Echa nde reyapo opaete mbaembae. Opaete mbaembae oyeapo neremimbota rupi --jei reta.

Apocalipsis 5

1 Jare aecha metei libro guapɨa pe oguapɨ vae ipo iyacatu pe. Jocuae libro güɨnoi oyecuatiagüe japɨpe rupi jare icupe rupi, jare oñeoquenda oi. Güɨnoi siete ñemboyaa, agüɨye vaera quia oipea omongueta. 2 Jare aecha metei araɨgua ipɨrata vae, jare araɨgua iñeeata reve jei: --¿Oime pa quia jupi co cuae libro oipea vaera vae? ¿Oime pa quia jupi co cuae libro iñemboyaa oequi vaera vae? --jei. 3 Jare mbaeti co jocuae libro ipuere oipea vae ara pe jare ɨvɨ pe jare ɨvɨgüɨ pe. Mbaeti co quia ipuere omae jese. 4 Jare ayaeo yae. Echa mbaeti quia oñevae jupi libro oipea omongueta vaera vae. Mbaeti quia oñevae jupi libro re omae vaera vae. 5 Jayave metei araɨgua reta itenondegua jei cheve: --Agüɨye eyaeo. Mase, Judá iñemoña reta pegua Yaguapope jee vae - jae co David Iyɨpɨ jee vae - oporomoamɨri ma oequi vaera jocuae siete libro iñemboyaa jare oipea vaera tupapire --jei. 6 Jare aecha metei Vecha-raɨ. Oyeyucauca echa cheve. Oñemboɨ oi jocuae guapɨa jare jocuae irundɨ mbaembae oicove vae reta ipau pe, jocuae araɨgua reta itenondegua reta ipɨte pe. Jae güɨnoi siete jati jare siete jesa - jae co jocuae siete araɨgua Tumpa jemimbota oyapo vae reta opaete ɨvɨ rupi oñemondouca vae. 7 Jare jocuae Vecha-raɨ ojo oequi libro guapɨa pe oguapɨ vae ipo iyacatu güi. 8 Jare libro güɨnoi ma yave, jocuae irundɨ mbaembae oicove vae reta jare jocuae veinticuatro araɨgua reta itenondegua reta oyeatɨca Vecha-raɨ jóvai. Metei ñavo güɨnoi arpa jare mbae ipiche cavi vae tɨnɨe oi jɨru oro pegua vae pe. Jocuae mbae ipiche cavi vae oñeñono tee Tumpa peguara vae reta iyerure reta co. 9 Jare jae reta ocanta metei canta ipɨau vae. Ocanta corai: --Jupi co nde renoi vaera jocuae libro. Jupi co nde reequi vaera jocuae libro iñemboyaa reta. Echa nde reyeyucauca jare reepɨ Tumpa imbae retara nderugüɨ rupi opaete ɨvɨ ñavoñavo pegua reta ipɨte güi. 10 Jare reyapo reta mburuvicha guasu retara jare sacerdote retara ipuere vaera oyeócuai ñaneTumpa pe. Jare oporoócuai retata ɨvɨ pe. Jocorai ocanta reta. 11 Jayave amae ye, jare aendu jeta araɨgua reta iñee. Jocuae araɨgua reta oñemboɨ ñogüɨnoi jocuae guapɨa jare jocuae mbaembae oicove vae reta jare jocuae araɨgua reta itenondegua reta iyɨ́vɨri. Jare oyepapa jeta ye ye. 12 Jare araɨgua reta iñeeata reve jei: --Jupi co Vecha-raɨ oyeyucauca vae güɨnoi vaera mbaepuere, jare oicocatu vaera, jare iyaracuaa vaera, jare oñemboeteuca vaera. Jupi co yasoropai tuicha ñamee vaera chupe --jei reta. 13 Jayave opaete ara pe jare ɨvɨ pe jare ɨvɨgüɨ pe jare ɨ guasu pe ñogüɨnoi vae reta aendu jei: --Toñemboeteuca guapɨa pe oguapɨ vae jare Vecha-raɨ jecuaecuae aveiño. Ñamee yasoropai tuicha chupe reta. Togüɨnoi reta opaete mbaepuere. 14 Jayave jocuae irundɨ mbaembae oicove vae reta jei: --Amén. Jare jocuae veinticuatro araɨgua reta itenondegua reta oyeatɨca jare omboete jecuaeño oico vae.

Apocalipsis 6

1 Jare aecha Vecha-raɨ oipea metei jocuae libro iñemboyaa. Jayave aendu metei mbaembae oicove vae jei: --Eyu. Ara echa jɨapu imiari yave. 2 Jare aecha metei cavayu ti vae, jare opo cavayu re vae güɨnoi güɨrapa. Jare oñemee chupe iñaca reguara vae. Jare jecuaeño oporomoamɨri. 3 Jare Vecha-raɨ oipea iru libro iñemboyaa. Oyepea ma mócoi. Jayave aendu iru mbaembae oicove vae jei: --Eyu. 4 Jare aecha ojo iru cavayu. Erei cuae cavayu pɨta vae. Jare opo cavayu re vae pe oñemee mbaepuere omoñoraro vaera ɨvɨ pegua reta oyoyuca vaera. Jare oñemee vi chupe metei quɨsepucu tuicha yae vae. 5 Jare Vecha-raɨ oipea iru libro iñemboyaa. Oyepea ma mboapɨ. Jayave aendu iru mbaembae oicove vae jei: --Eyu. Jare aecha iru cavayu. Erei cuae cavayu ju vae. Jare opo cavayu re vae güɨnoi ipo pe mbaembae ipoɨ vae oñejaa pɨpe vae. 6 Jare aendu ñee jocuae irundɨ mbaembae oicove vae reta ipɨte pe jei: --Mócoi libra trigo jepɨ metei denario, jare seis libra cebada jepɨ metei denario. Jare agüɨye erocomegua aceite jare vino. 7 Jare Vecha-raɨ oipea iru libro iñemboyaa. Oyepea ma irundɨ. Jayave aendu iru mbaembae oicove vae jei: --Eyu. 8 Jare aecha iru cavayu. Erei cuae cavayu iyu vae. Jare opo cavayu re vae jee co Mano. Jare Cañɨtei jee vae ojo Mano jee vae jaɨcue. Jare oñemee chupe reta mbaepuere jeta ye ye ɨvɨ pegua reta re, ipuere vaera oyucauca reta quɨsepucu pe jare caruai pe jare mbaerasɨ pe jare maemɨmba pochɨ vae reta pe. 9 Jare Vecha-raɨ oipea iru libro iñemboyaa. Oyepea ma cinco. Jayave aecha maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea igüɨ pe Tumpa iñee jeco pegua oyeyucauca vae reta. Echa jae reta oyeyucauca, omombeu Tumpa iñee iru vae reta pe rambue. 10 Jare jae reta iñeeata reve jei: --Nde co jae iyoa mbae vae, oreYa. Nde co jae añete vae jei vae. ¿Maera pa ndeiño rejaa ɨvɨ pegua oreyuca vae reta? ¿Yerae pa reiporaraucata chupe reta? --jei reta. 11 Jare temimonde ti vae oñemee metei ñavo pe, jare metei vae jei chupe reta: --Peputuuño joco pe michi pegua. Echa oyeyucaucata vi rani perɨvɨ Tumpa pe oyeócuai vae reta, pe reta peyeyucauca rami --jei. 12 Jare aecha Vecha-raɨ oipea iru libro iñemboyaa. Oyepea ma seis. Jayave ɨvɨ ocana yae. Jare cuaraɨ oyeapo ju metei tela ju vae rami, jare yasɨ oyeapo pɨta tugüɨ rami. 13 Jare yasɨtata ara re ñogüɨnoi vae reta oa ɨvɨ re, metei ɨva ia yagüɨye mbae vae reta oa ɨvɨra güi ɨvɨtu tanta yae omocana yave rami. 14 Jare ara etei oñemboyao mbɨte rupi jare oñeoma metei tupapire ñandepuere ñañoma rami. Jare opaete ɨvɨtɨ reta jare ɨvɨ ɨ mbɨte pe ñogüɨnoi vae reta osɨrɨ jenda güi. 15 Jare ɨvɨ pegua reta juvicha guasu reta jare mburuvicha reta jare oicocatu vae reta jare sundaro reta juvicha reta jare mbaepuere güɨnoi vae reta jare opaete oyeócuai vae reta jare opaete mbaeti oyeócuai vae reta oñemi ɨvɨcua reta pe jare ita ɨvɨtɨ reta re ñogüɨnoi vae reta ipɨte pe. 16 Jare jei ɨvɨtɨ reta jare ita reta pe: --Pea oreré. Oreomi guapɨa pe oguapɨ vae jova güi. Oreomi, agüɨye vaera roecha Vecha-raɨ. Echa jae pochɨ yae oreve --jei reta--. 17 Ou ma ovae ara Vecha-raɨ pochɨ vaera oreve, jare mbaeti etei quia ipuere omoaguata --jei reta.

Apocalipsis 7

1 Jare cuae jaɨcue rupi aecha irundɨ araɨgua reta oñemboɨ ñogüɨnoi ɨvɨ pe. Metei oñemboɨ cuaraɨ oea cotɨ, jare iru oñemboɨ cuaraɨ oiquea cotɨ. Iru oñemboɨ ɨvɨtu yevɨ cotɨ, jare iru oñemboɨ ɨvɨtu guasu cotɨ. Jare jae reta oipɨɨ irundɨ ɨvɨtu ɨvɨ iyɨ́vɨri oyepeyu vae, agüɨye vaera oyepeyu ɨvɨ reta iárambue jare ɨ guasu reta iárambue, jare agüɨye vaera oipeyu ɨvɨra reta. 2 Jare aecha iru araɨgua ou cuaraɨ oea cotɨ güi, jare jocuae araɨgua güeru Tumpa jecuaeño oico vae imarca. Jayave araɨgua iñeeata reve jei jocuae irundɨ araɨgua reta pe: --Agüɨye perocomegua ɨvɨ reta jare ɨ guasu reta jare ɨvɨra reta, ndei ñaneTumpa jembiócuai reta jesɨva romomarca mbove. Echa jocuae irundɨ araɨgua pe oñemee ma mbaepuere güɨrocomegua vaera ɨvɨ reta jare ɨ guasu reta. 4 Jare aendu mbovɨ Tumpa jembiócuai reta araɨgua reta omomarca vae. Omomarca reta ciento cuarenta y cuatro mil Israel pegua reta opaete atɨ reta güi. 5 Omomarca reta doce mil Judá iñemoña reta güi. Omomarca reta doce mil Rubén iñemoña reta güi. Omomarca reta doce mil Gad iñemoña reta güi. 6 Omomarca reta doce mil Aser iñemoña reta güi. Omomarca reta doce mil Neftalí iñemoña reta güi. Omomarca reta doce mil Manasés iñemoña reta güi. 7 Omomarca reta doce mil Simeón iñemoña reta güi. Omomarca reta doce mil Leví iñemoña reta güi. Omomarca reta doce mil Isacar iñemoña reta güi. 8 Omomarca reta doce mil Zabulón iñemoña reta güi. Omomarca reta doce mil José iñemoña reta güi. Omomarca reta doce mil Benjamín iñemoña reta güi. 9 Cuae jaɨcue rupi aecha jeta yae vae opaete ɨvɨ ñavoñavo ipɨte güi yogüeru vae reta. Mbaeti quia ipuere oipapa. Jae reta oñemboɨ ñogüɨnoi jocuae guapɨa jare Vecha-raɨ jóvai. Jae reta jemimonde ti jare ipo pe güɨnoi carandaɨ joo. 10 Jare iñeeata reve jei reta: --ÑaneTumpa guapɨa pe oguapɨ vae oporomboasa vae co. Vecha-raɨ vi oporomboasa vae co --jei reta. 11 Jare opaete araɨgua reta oñemboɨ ñogüɨnoi jocuae guapɨa jare jocuae araɨgua reta itenondegua reta jare jocuae irundɨ mbaembae oicove vae reta iyɨ́vɨri. Jayave jae reta oyeatɨca guapɨa jóvai jare omboete Tumpa. 12 Jae reta jei: --Amén. Ñamee yasoropai tuicha ñaneTumpa pe. Jae co iyaracuaa catu vae. Jae co opaete mbaepuere güɨnoi vae. Toñemboeteuca jecuaecuae aveiño. Amén --jei reta. 13 Jayave metei jocuae araɨgua reta itenondegua oparandu cheve: --¿Quia reta pa co cuae jemimonde ti vae reta? ¿Quetɨ güi pa yogüeru? --jei. 14 --Cheya, nde co reicuaa --jae chupe. Jayave jei ye cheve: --Cuae reta yogüeru cuae pe oiporara yae güire. Oputuca jemimonde jare omoti Vecha-raɨ jugüɨ pe --jei--. 15 Jae rambue yogüɨreco ma Tumpa iguapɨa jóvai, jare oyeócuai reta Tumpa pe ara rupi jare pɨtu rupi Tumpa jo pe. Jare guapɨa pe oguapɨ vae oñangarecota jese reta --jei--. 16 Ngaraa ye ñɨmbɨaɨ reta. Ngaraa ye iyúe reta. Ngaraa ye jasɨ chupe reta cuaraɨ. 17 Echa Vecha-raɨ jocuae guapɨa mbɨte pe oi vae oñangarecota jese reta jare güɨraja retata ɨ jesaɨ vae tecove omee vae reta pe. Jare Tumpa oyoeta jesaɨ reta --jei.

Apocalipsis 8

1 Jare Vecha-raɨ oipea iru libro iñemboyaa. Oyepea ma siete. Jayave mbaeti mbae oñeendu ara pe media ora rupi. 2 Jare aecha jocuae siete araɨgua Tumpa jóvai oñemboɨ ñogüɨnoi vae reta. Jare oñemee chupe reta siete mimbɨ guasu. 3 Jare ou iru araɨgua oñemboɨ mbae ipiche cavi vae imesa iyɨpɨ pe, jare güɨnoi mbae ipiche cavi vae jɨru oro pegua vae. Jare oñemee araɨgua pe jeta mbae ipiche cavi vae, araɨgua güɨrocuavee vaera Tumpa pe opaete oñeñono tee Tumpa peguara vae reta iyerure reta reve jocuae mbae ipiche cavi vae imesa oro pegua vae pe. Echa jocuae mesa oi Tumpa iguapɨa jóvai. 4 Jare mbae ipiche cavi vae jatati jare oñeñono tee Tumpa peguara vae reta iyerure reta oyeupi pave araɨgua ipo güi Tumpa jóvai. 5 Jayave araɨgua oipɨɨ jocuae mbae ipiche cavi vae jɨru jare omotɨnɨe tata mesa pe oi vae pe. Jayave omombo ɨvɨ pe. Jare oñeendu ñee reta, jare jɨapu ara, jare oyecuaa amavera reta, jare ɨvɨ ocana. 6 Jare jocuae siete araɨgua siete mimbɨ guasu güɨnoi vae reta oñemocatɨro ombopu vaera. 7 Jayave metei araɨgua ombopu mimbɨ guasu, jare oa ɨvɨ pe amandau jare tata tugüɨ reve. Jare jeta ye ye ɨvɨra reta jare opaete ñana ócai. 8 Jayave iru araɨgua ombopu mimbɨ guasu. Mócoi ma ombopu. Jare metei ɨvɨtɨ tuicha vae echa vae oa ɨ guasu pe. Ócai echa jocuae ɨvɨtɨ. Jare jeta ye ye ɨ ɨ guasu pe oi vae oyeapo tugüɨra. 9 Jare jeta ye ye jevae ɨ rupigua ɨ guasu pe yogüɨreco vae reta omano. Jare jeta ye ye buque reta oicomegua. 10 Jayave iru araɨgua ombopu mimbɨ guasu. Mboapɨ ma ombopu. Jare oa ara güi metei yasɨtata tuicha vae. Jendɨ oi metei lámpara rami, jare oa jeta ye ye ɨ osɨrɨ vae reta pe jare opaete ɨ jesaɨ vae pe. 11 Jare jocuae yasɨtata jee co Ajenjo. Jare jocuae jeta ye ye ɨ osɨrɨ vae reta iro ma. Jare jeta yae vae omano ɨ iro vae jou rambue. 12 Jayave iru araɨgua ombopu mimbɨ guasu. Irundɨ ma ombopu. Jare mbae oyeapo cuaraɨ pe agüɨye vaera oesape irundɨ ora rupi ara ñavo. Jae ramiño vi mbae oyeapo yasɨ jare yasɨtata reta pe agüɨye vaera oesape irundɨ ora rupi pɨtu ñavo. 13 Jayave aecha metei araɨgua oveve ara mbɨte rupi, jare aendu iñeeata reve jei: --Ɨvɨ pegua reta oiporara yaeta co iru mboapɨ araɨgua reta mimbɨ guasu ombopu yave. Echa jae reta ndeiño ombopu --jei.

Apocalipsis 9

1 Jayave iru araɨgua ombopu mimbɨ guasu. Cinco ma ombopu. Jare aecha metei yasɨtata oa ara güi ɨvɨ pe. Jare oñemee chupe ɨvɨcua ipɨpucu yae vae illave. 2 Jayave oipea ɨvɨcua ipɨpucu yae vae, jare jocuae ɨvɨcua güi oe tatati. Tatati tata tuicha yae vae güi oe vae echa. Jare cuaraɨ mbaeti oyecuaa tatati ɨvɨcua güi oe vae jeco pegua. Jae rambue pɨtumimbi ma oi. 3 Jare oe jocuae tatati güi tucu reta, jare oguata ɨvɨ rupi. Jare oñemee chupe reta mbaepuere oñopi vaera ɨvɨ pegua reta, tumɨcarape reta ipuere ñaneopi rami. 4 Jare Tumpa oyócuai tucu reta agüɨye vaera güɨrocomegua ñana jare ɨvɨra reta jare opaete temitɨ reta. Erei ipuere oñopi mbaeti güɨnoi Tumpa imarca jesɨva re vae reta. 5 Jare oñemee tucu reta pe oiporarauca vaera ɨvɨ pegua reta pe cinco yasɨ pegua. Tucu reta ngaraa oporoyuca. Jaeño jasɨ yaeta ɨvɨ pegua reta pe, metei tumɨcarape ñaneopi yave jasɨ yae ñandeve rami. 6 Jare jocuae ara reta pe ɨvɨ pegua reta oipota teita omano. Erei ngaraa ipuere. Iquɨreɨ yae teita omano. Erei ngaraa etei ipuere. 7 Jare jocuae tucu reta cavayu oñemocatɨro ma oñoraro vaera vae reta echa. Jare iñaca re güɨnoi vae iñaca regua oro pegua vae echa. Jare jova cuimbae jova echa. 8 Jare ia cuña ia echa. Jare jai reta yaguapope jai reta echa. 9 Jare ipɨtía re güɨnoi vae camisa jiero pegua vae echa. Jare oveve reta yave, ipepo jɨapu yae, jeta yae cavayu reta güɨroata icarretón ñoraro pe yave jɨapu yae rami. 10 Jare tucu reta juguai tumɨcarape juguai echa. Jare juguai pe güɨnoi yuu. Jare güɨnoi mbaepuere oiporarauca vaera ɨvɨ pegua reta pe cinco yasɨ pegua. 11 Jare jocuae tucu reta juvicha guasu metei araɨgua jocuae ɨvɨcua ipɨpucu yae vae pe oico vae co. Jare hebreo iñee pe jae jee co Abadón. Jare griego iñee pe jee co Apolión. 12 Oasa ma metei susere. Erei mócoi mbaesusere ye oyeapota curi. 13 Jayave iru araɨgua ombopu mimbɨ guasu. Seis ma ombopu. Jare aendu ñee jocuae mbae ipiche cavi vae imesa jati reta ipɨte güi ou vae. Jocuae mesa oi Tumpa jóvai jare güɨnoi irundɨ jati. 14 Jare jocuae ñee jei jocuae araɨgua mimbɨ guasu ombopu ramo vae pe: --Eyora jocuae irundɨ araɨgua ɨ osɨrɨ vae Eufrates pe oñeapɨti vae reta. 15 Jayave oyora jocuae irundɨ araɨgua reta. Jae reta oñemocatɨro ma oyuca vaera jeta ye ye ɨvɨ pegua reta. Oicuaa reta año jare yasɨ jare ara jare ora oyuca reta vaera. 16 Jare oyepapa sundaro cavayu re opo vae reta. Aendu doscientos millones co ñogüɨnoi. 17 Jare aecha jocuae cavayu oyecuaa cheve vae reta. Aecha vi opo jese vae reta ipɨtía rupi güɨnoi icamisa jiero pegua vae pɨta vae jare jovɨ vae jare iyu vae. Jare cavayu reta iñaca yaguapope iñaca echa. Jare cavayu reta iyuru güi oe tata jare tatati jare azufre. 18 Jare tata jare tatati jare azufre cavayu reta iyuru güi oe vae oyuca jeta ye ye ɨvɨ pegua reta. 19 Echa jocuae cavayu reta güɨnoi mbaepuere oyuca vaera ɨvɨ pegua reta iyuru pe jare juguai pe. Echa juguai mboi rami co. Güɨnoi iñaca jare pɨpe ipuere oichuu ɨvɨ pegua reta. 20 Jare opaete ɨvɨ pegua reta mbaeti oyeyucauca cuae mbaeporoyuca reta pe vae mbaeti etei oeya icavi mbae vae jecuaeño oyapo vae. Jecuae omboete reta aña reta jare tumpa-raanga oro pegua vae jare corepoti pegua vae jare bronce pegua vae jare ita pegua vae jare ɨvɨra pegua vae, yepe tei tumpa-raanga reta mbaeti ipuere oecha jare oendu jare oguata. 21 Jae reta jecuae oporoyuca jare oyapo paye reta jare oyapo aguasa jare imonda.

Apocalipsis 10

1 Jare aecha iru araɨgua ipɨrata yae vae ogüeyɨ ou ara güi. Jemimonde co jae metei amapɨtu jare iñaca re oi metei yɨɨ. Jova cuaraɨ echa jare ipɨ reta mócoi tata jendɨ vae echa. 2 Jare güɨnoi ipo pe metei libro michi vae oyepea oi vae. Jare ou oñemboɨ ɨ guasu re jare ɨvɨ re. Ipɨ iyacatu oi ɨ guasu re jare ipɨ iyasu oi ɨvɨ re. 3 Jayave tanta osapúcai metei yaguapope oñee rami. Jare araɨgua osapúcai ma yave, jɨapu ara siete vese. 4 Jare siete vese ma jɨapu ara yave, añemocatɨro mbae aicuatía vaera. Erei aendu ñee ara güi jei cheve: --Agüɨye emombeu quia pe mbae siete ararɨapu reta jei vae. Agüɨye eicuatía mbae jei vae --jei. 5 Jare jocuae araɨgua aecha oñemboɨ ɨ guasu re jare ɨvɨ re vae oupi ipo ara cotɨ. 6 Jare jei Tumpa jee re opata oyeapo ɨmambae. Tumpa co jae jecuaeño oico vae. Jae oyapo ara jare opaete ara re oi vae, jare ɨvɨ jare opaete ɨvɨ pe oi vae, jare ɨ guasu jare opaete ɨ guasu pe oi vae. 7 Erei iru araɨgua omboputa mimbɨ guasu. Siete ma co cuae re. Jare jocuae ara reta pe jocuae araɨgua omboɨpɨ ombopu yave, Tumpa opata oyapo jocuae tenonde yave mbaeti oyecuaa vae. Echa Tumpa oicuauca cuae iñee aracae omombeu vae reta pe. Echa jae reta oyeócuai Tumpa pe. 8 Jare aendu ye ñee ara güi jei cheve: --Ecua araɨgua ɨ guasu re jare ɨvɨ re oñemboɨ oi vae cotɨ eipɨɨ jocuae libro michi vae oyepea oi vae araɨgua ipo pe oi vae. 9 Jayave aja araɨgua cotɨ jare jae chupe: --Emee cheve jocuae libro michi vae. Jayave araɨgua jei cheve: --Eipɨɨ opa jeu. Reu ma yave, nderɨe jasɨta ndeve, erei ndeyuru pe jee yaeta co ei rami --jei. 10 Jayave aequi jocuae libro michi vae araɨgua ipo güi jare opa jau. Jare cheyuru pe jee yae co ei rami. Erei jau ma yave, cherɨe jasɨ cheve. 11 Jayave araɨgua jei ye cheve: --Remombeu yeta co Tumpa iñee jeta yae vae ɨvɨ ñavoñavo pegua pe jare mburuvicha guasu reta pe.

Apocalipsis 11

1 Jare oñemee cheve metei ɨvɨra mbaembae ajaa pɨpe vaera. Jare aendu ñee jei cheve: --Epúa ecua ejaa Tumpa jo jare maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea, jare eipapa Tumpa jo pe omboete Tumpa vae reta. 2 Erei agüɨye ejaa Tumpa jo joca. Echa jocuae oca oñemee judío mbae vae reta pe. Jare jae reta güɨnoita mbaepuere tenta oñeñono tee Tumpa peguara vae re cuarenta y dos yasɨ pegua --jei--. 3 Jare ameeta mbaepuere jocuae mócoi cuimbae chemombeuta vae reta pe, jare jae reta omombeuta cheñee mil doscientos sesenta ara pegua. Jare mócoi reve oñemondeta temimonde ju vae pe --jei. 4 Jocuae mócoi ɨvɨra oliva jee vae oñemojaanga jocuae mócoi cuimbae reta re. Jae ramiño vi jocuae mócoi vela jɨru Tumpa ɨvɨ oyapo vae jóvai oñemboɨ vae oñemojaanga jocuae mócoi cuimbae reta re. 5 Jare oime yave quia iquɨreɨ tei oyapo icavi mbae vae jocuae mócoi cuimbae reta pe vae, oeta tata jocuae mócoi cuimbae reta iyuru güi jare opata oapɨ jovaicho reta. Jocoraita omano iquɨreɨ teita oyapo icavi mbae vae jocuae mócoi cuimbae reta pe vae. 6 Cuae mócoi reve güɨnoita mbaepuere ara re, agüɨye vaera oquɨ opaete ara reta Tumpa iñee omombeu reta rambueve. Jae ramiño vi güɨnoita mbaepuere ɨ re oyapo vaera tugüɨra. Jae ramiño vi güɨnoita mbaepuere oiporarauca vaera ɨvɨ pegua reta pe oipotagüe mbaerasɨ jae reta oipota rupiño. 7 Jare opa ma Tumpa regua omombeu yave, jocuae maemɨmba ɨvɨcua ipɨpucu yae vae güi oeta vae oñorarota jae reta ndive jare omoamɨrita jare oyucata. 8 Jare jocuae mócoi cuimbae jetegüe opɨtata calle pe jocuae tenta tuicha vae ñandeYa curusu re oyecutua pe. Ñandepuere ñambojee jocuae tenta Sodoma jare Egipto. Echa jocuae tenta pegua reta oyovaicho yae Tumpa ndive. 9 Jare opaete ɨvɨ ñavoñavo pegua reta omaeta jocuae mócoi cuimbae jetegüe re mboapɨ ara y medio pegua. Ngaraa omaeño reta quia re oñotɨ vaera. 10 Jare ɨvɨ pegua reta oyeroviata jocuae mócoi cuimbae jetegüe re. Oyapo retata arete jare omondota oyoupe mbota reta. Echa ndei omano mbove, jocuae mócoi Tumpa iñee omombeu vae reta oiporarauca yae ɨvɨ pegua reta pe. 11 Jare mboapɨ ara y medio oasa ma yave, Espíritu Santo Tumpa güi ou vae omee tecove jocuae mócoi jetegüe pe, jare mócoi reve opúa oñemboɨ. Jare cuae oecha vae reta oquɨye yae co. 12 Jare oñeendu ñee ara güi. Iñeeata reve jei: --Peyeupi cuae pe. Jayave jocuae mócoi reve oyeupi ara pe amapɨtu reve. Jare jovaicho reta oecha yogüɨraja. 13 Jare jocuae ora pe etei ɨvɨ ocana yae jare jeta catu o reta osururu jocuae tenta pe. Jare jocuae ɨvɨcana pe omano siete mil cuimbae reta. Jare tenta pegua mbaeti omano vae reta oquɨye yae jare omboete Tumpa ara pe oico vae. 14 Oasa ma mócoi susere. Erei iru mbaesusere ɨmambae oyeapota. 15 Jare iru araɨgua ombopu mimbɨ guasu. Siete ma ombopu. Jare oñeendu ñee reta ara pe. Iñeeata reve jei reta: --Ɨvɨ pegua iporoocuaia reta oyeapo ma ñandeYa iporoocuaiara. Oyeapo ma Cristo iporoocuaiara. Jare jae oporoocuaita jecuaecuae aveiño --jei reta. 16 Jare jocuae veinticuatro araɨgua reta itenondegua Tumpa jóvai iguapɨa reta pe oguapɨ ñogüɨnoi vae reta oyeatɨca Tumpa jóvai omboete vaera. 17 Jare jei reta: --OreYa Tumpa. Nde co jae opaete mbaepuere güɨnoi vae. Nde co jae iyɨpɨ güive jare añave jecuaeño oico vae. Nde co jae jecuae oita vae. Romee yasoropai ndeve. Echa reicuauca ma quirai nembaepuere tuicha yae co, jare añave reporoócuai rei --jei reta--. 18 Jare ɨvɨ pegua reta pochɨ ndeve. Erei nde vi ndepochɨ chupe reta. Jare ou ma ovae ara omanogüe vae reta oñejaauca vaera, jare nde remee vaera imbaera neñee omombeu vae reta pe - echa jae reta oyeócuai ndeve - jare oñeñono tee ndeveguara vae reta pe. Jae reta co michia reta jare ocuacuaagüe reta oquɨye reve nemboete vae. Ou ma ovae ara nde remboai vaera ɨvɨ güɨrocomegua vae reta --jei reta. 19 Jare Tumpa jo oyepea oi ara pe jare oyecuaa Tumpa jo pe ita reta Tumpa oicuatía mboroócuai reta jese vae jɨru. Jare overa jare jɨapu ara. Jare oñeendu ñee reta. Jare ɨvɨ ocana. Jare oa jeta amandau.

Apocalipsis 12

1 Jare oyecuaa ara re chepɨacañɨ yae jese vae. Jae co metei cuña. Jemimonde cuaraɨ co, jare oñemboɨ oi yasɨ iárambue, jare iñaca regua doce yasɨtata reta co. 2 Ipurúa jare imembɨ oata ma oi. Jase imembɨrasɨ rambue. 3 Jare oyecuaa ye ara re iru chepɨacañɨ yae jese vae. Jae co metei maemɨmba guasu pɨta vae. Siete co iñaca reta jare diez jati reta. Jare iñaca ñavo re güɨnoi iñaca regua. 4 Jare juguai oipɨɨ jeta ye ye yasɨtata reta omombo ɨvɨ cotɨ. Jare jocuae maemɨmba guasu oñemboɨ cuña imembɨta vae jóvai, opa vaera tei jou imembɨ, oa ma yave. 5 Jare cuña imembɨ cuimbae co. Jocuae imembɨ cuimbae oyocuaita opaete ɨvɨ pegua reta ipopoca jiero pegua vae pe. Jare cuña imembɨ oyererajauca Tumpa pɨri Tumpa iguapɨa oia pe. 6 Jare jocuae cuña otecuarai ñuu pe. Echa joco pe Tumpa omocatɨro chupe jendara. Jare amogüe vae omongaru jocuae cuña mil doscientos sesenta ara. 7 Jare oyeapo metei ñoraro ara pe. Miguel jare araɨgua chupe oyeócuai vae reta oñoraro jocuae maemɨmba guasu ndive. Jare maemɨmba guasu jare araɨgua chupe oyeócuai vae reta oñoraro jae reta ndive. 8 Erei jae reta mbaeti ipuere omoamɨri Miguel jare araɨgua chupe oyeócuai vae reta. Jare maemɨmba guasu oñemombouca ara güi. Mbaeti ye ma jendara ara pe. Jocuae maemɨmba guasu jocuae mboi aracae Eva pe imiari vae co. Jae co aña guasu. Jae co Satanás. Jae ombotavɨ opaete ɨvɨ pegua reta. Erei jae oñemombouca ma ara güi ɨvɨ pe, jare araɨgua chupe oyeócuai vae reta vi oñemombouca ara güi jae ndive. 10 Jare aendu ñee ara pe. Iñeeata reve jei: --Ou ma ovae Tumpa oporomboasa vaera. Echa jae güɨnoi opaete mbaepuere. Ou ma ovae Tumpa oporoócuai vaera Cristo imbaepuere rupi. Echa Satanás omboecose ñanderɨvɨ reta Tumpa jóvai ara rupi jare pɨtu rupi. Erei añave oñemombouca ara güi --jei--. 11 Jare ñanderɨvɨ reta omoamɨri Satanás Vecha-raɨ jugüɨ rupi jare Tumpa iñee iru vae reta pe omombeu vae rupi. Oicuaa reta omanota co, erei mbaeti oquɨye omano vaera --jei--. 12 Jae rambue peyerovia pe reta ara pe peico vae. Erei ɨvɨ pe peico vae reta jare ɨ guasu pe peico vae reta peiporara yaeta co. Echa aña guasu ogüeyɨ ma pepɨri. Jare jae pochɨ yae. Echa jae oicuaa michi peguaño ma ipuere oparavɨquɨ --jei. 13 Jare jocuae maemɨmba guasu oicuaa yave oñemombouca ma co ɨvɨ pe, oaɨcuemoña jocuae cuña imembɨ cuimbae vae. 14 Erei oñemee cuña pe mócoi güɨraquee tuicha vae ipepo, ipuere vaera oveve ñuu pe oñemi vaera jocuae mboi güi. Jare joco pe amogüe vae omongaru mboapɨ año y medio. 15 Jare jocuae mboi omombo jeta ɨ iyuru güi. Oipota tei jocuae ɨporu oupitɨ vaera cuña jare güɨraja vaera oyuca. 16 Erei ɨvɨ etei omborɨ cuña. Echa ɨvɨ oyepea, ñande yaipea ñandeyuru rami, jare ɨporu jocuae maemɨmba guasu iyuru güi oe vae opa ocañɨ ɨvɨ oyepeaa pe. 17 Jayave maemɨmba guasu pochɨ cuña pe, jare ojo oñoraro cuña imembɨ ndeiño omano vae reta ndive. Echa jae reta oyapo Tumpa iporoócuai reta jare omombeu Jesús regua.

Apocalipsis 13

1 Jare jocuae maemɨmba guasu oñemboɨ oi ɨ guasu jembeɨ pe. Jare aecha iru maemɨmba guasu oe ɨ guasu güi. Siete co iñaca reta jare diez jati reta. Jare güɨnoi aca regua jati ñavo re. Jare iñaca reta re güɨnoi tee reta. Jare jocuae tee reta oicuauca quirai jocuae maemɨmba guasu jecuaeño jei icavi mbae vae Tumpa cotɨ. 2 Jare maemɨmba guasu joco pe aecha vae metei yagua echa. Jare ipɨ oso ipɨ echa, jare iyuru yaguapope iyuru echa. Jare maemɨmba guasu tenonde aecha vae omee cuae iru maemɨmba guasu pe imbaepuere. Jare omaeño jese oguapɨ vaera iguapɨa pe jare güɨnoi vaera mbaepuere tuicha vae. 3 Jare aecha metei jocuae maemɨmba guasu ɨ guasu güi oe vae iñaca ipere omano vaera. Erei ocuera ma jocuae ipere mano pegua güi. Jare opaete ɨvɨ pegua reta ipɨacañɨ jocuae maemɨmba guasu re. 4 Jare opaete ɨvɨ pegua reta omboete maemɨmba guasu tenonde aecha vae. Echa jae omee mbaepuere tuicha vae iru maemɨmba guasu pe. Jae ramiño vi opaete ɨvɨ pegua reta omboete jocuae iru maemɨmba guasu. Jae reta jei: --Mbaeti co quia ye cuae maemɨmba guasu rami. Mbaeti etei quia ipuere oñoraro jae ndive. 5 Jare Tumpa omaeño jocuae iru maemɨmba guasu re oñemboete yae vaera jare jei vaera icavi mbae vae Tumpa cotɨ. Jare oñemee chupe mbaepuere jocorai oyapo vaera cuarenta y dos yasɨ. 6 Jare jecuaeño jei jeta icavi mbae vae Tumpa cotɨ jare Tumpa jee cotɨ jare Tumpa oicoa cotɨ jare ara pe yogüɨreco vae reta cotɨ. 7 Jare Tumpa omaeño jese oñoraro vaera oñeñono tee Tumpa peguara vae reta ndive jare omoamɨri vaera. Jare oñemee chupe mbaepuere opaete ɨvɨ ñavoñavo pegua reta re. 8 Jare opaete ɨvɨ pegua reta jee mbaeti oyecuatía oi Vecha-raɨ ilibro tecove opa mbae vae pegua pe vae omboete. Vecha-raɨ oyeyucauca co ndei ɨvɨ oyeapo mbove. 9 Ipuere oendu vae toyeapɨsaca cuae re. 10 Oporomoamɨri vae reta oyucata amogüe vae quɨsepucu pe, jae reta etei quɨsepucu pe oporoyuca rambue. Jare oporomoamɨri vae reta güɨrajata iru vae reta iɨvɨ ae güi jembiócuai retara. Jae rambue icavi co oñeñono tee Tumpa peguara vae reta ipɨaguasu vaera jare jecuaeño mborogüɨrovia güɨnoi vaera. 11 Jare aecha iru maemɨmba guasu oe ɨvɨgüɨ güi. Jare mócoi co jati metei vecha rami. Erei imiari jocuae maemɨmba guasu tenonde aecha vae rami. 12 Jare imbaepuere oyovaque jocuae iru maemɨmba guasu ɨ guasu güi oe vae imbaepuere ndive, jare oyócuai opaete ɨvɨ pegua reta omboete vaera jocuae iru maemɨmba guasu ipere mano pegua güi ocuera vae. 13 Jare maemɨmba guasu taɨcue aecha vae oyapo jeta mɨacañɨ reta. Echa jae mbae oyapo tata ou vaera ara güi ɨvɨ pegua reta jovaque. 14 Jare imbaepuere pe oyapo mɨacañɨ reta jocuae iru maemɨmba guasu jovaque. Jare jocorai ombotavɨ ɨvɨ pegua reta. Jare jei ɨvɨ pegua reta pe oyapo vaera jocuae iru maemɨmba guasu jaanga. Echa omomaendúa reta quirai ipere yae metei quɨsepucu pe, erei oicove ye. 15 Jare jocuae maemɨmba guasu taɨcue aecha vae güɨnoi mbaepuere omee vaera tecove jocuae iru maemɨmba guasu jaanga pe, jocuae jaanga imiari vaera. Jare oyucauca opaete ñateɨ omboete maemɨmba guasu jaanga vae reta. 16 Jare oyócuai opaete vae - michia reta jare ocuacuaagüe reta, oicocatu vae reta jare paravete vae reta, mbaeti oyeócuai vae reta jare oyeócuai vae reta - güɨnoi vaera metei marca ipo iyacatu re ani jesɨva re. 17 Jare oime yave quia jocuae iru maemɨmba guasu imarca ani jee ani jee inúmero mbaeti güɨnoi vae, mbaeti ipuere mbae ogua jare mbaeti ipuere mbae omee. 18 Icavi co penoi vaera aracuaa. Oicuaa cavi vae toipapa maemɨmba guasu inúmero. Echa metei cuimbae inúmero. Inúmero co seiscientos sesenta y seis.

Apocalipsis 14

1 Jare aecha jocuae Vecha-raɨ oñemboɨ oi ɨvɨtɨ Sion re, jare joco pe ñogüɨnoi jae ndive jocuae ciento cuarenta y cuatro mil vae reta. Jae reta jesɨva re oyecuatía oi Vecha-raɨ jee jare Vecha-raɨ Tu jee. 2 Jare aendu ñee ara güi. Jɨapu yae ɨ guasu jɨapu rami jare ara jɨapu yae rami. Jare aendu vi arpa ombopu vae reta iarpa ombopu ñogüɨnoi. 3 Jare ocanta reta metei canta ipɨau vae Tumpa iguapɨa jare jocuae irundɨ mbaembae oicove vae reta jare araɨgua reta itenondegua reta jóvai. Jare mbaeti quia ipuere oicuaa jocuae canta, jaeño jocuae ciento cuarenta y cuatro mil vae reta. Echa Cristo oepɨ jocuae reta ɨvɨ pegua reta ipɨte güi. 4 Jae reta mbaeti oñemonguɨa cuña reta ndive. Echa mbaeti etei güɨreco cuña. Jae reta yogüɨraja Vecha-raɨ jaɨcue jae que rupi ojoa rupi. Jae reta oyeepɨ co ɨvɨ pegua reta ipɨte güi. Jae reta rani oyeyucauca, Tumpa jare Vecha-raɨ pe oyeócuai rambue. 5 Jare jae reta mbaeti etei oporombotavɨ. Mbaeti quia ipuere omboeco reta mbae re. 6 Jare aecha iru araɨgua oveve ara mbɨte rupi. Tumpa omee araɨgua pe omombeu vaera ñee icavi vae opa mbae vae ɨvɨ pegua reta pe. Omombeu opaete ɨvɨ ñavoñavo pegua reta pe. 7 Iñeeata reve jei chupe reta: --Pequɨye Tumpa güi jare pemboete. Echa ora ou ma ovae oporojaa vaera. Pemboete. Echa jae oyapo ara jare ɨvɨ jare ɨ guasu jare ɨ jesaɨ vae reta --jei. 8 Jare jocuae araɨgua jaɨcue oveve iru araɨgua jare jei: --Jocuae tenta tuicha vae Babilonia jee vae opa ma oñemboai. Jocuae Babilonia pegua reta omboete tumpa-raanga reta, jare oicuauca opaete iru ɨvɨ pegua reta pe jocorai oyapo vaera. Jae rambue Tumpa pochɨ chupe reta --jei. 9 Jare iru araɨgua oveve jaɨcue, jare iñeeata reve jei: --Oime yave quia jocuae maemɨmba guasu ɨ guasu güi oe vae jare jaanga omboete jare imarca jesɨva re ani ipo re güɨnoi vae, 10 jae oiporara yaeta. Echa Tumpa pochɨ yaeta chupe jare oiporarauca yaeta chupe. Jocuae nunga oiporarata tata jare azufre araɨgua oñeñono tee Tumpa peguara vae reta jare Vecha-raɨ jóvai --jei--. 11 Jare tatati oyeupita jecuaecuae aveiño jocuae reta oiporarata ñogüɨnoia güi. Jare jae reta ngaraa ipuere oputuu ara rupi jare pɨtu rupi. Echa omboete reta jocuae maemɨmba guasu jare jaanga jare güɨnoi maemɨmba guasu jee imarca --jei. 12 Icavi co ipɨaguasu vaera oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. Jae reta oyapo Tumpa iporoócuai reta jare güɨrovia Jesús re. 13 Jare aendu metei ñee ara güi jei cheve: --Eicuatía corai: Oyeroviata co cuae güive ñandeYa re güɨrovia reve omanota vae reta. --Oyeroviata co --jei Espíritu Santo--. Echa oputuu retata iparavɨquɨ güi. Jare Tumpa oicuaucata jae reta oyapogüe vae --jei. 14 Jare aecha amapɨtu ti vae jare jocuae amapɨtu re oguapɨ oi cuimbaera oyeapo vae echa vae. Jare iñaca re güɨnoi iñaca regua oro pegua vae, jare oipɨɨ metei hoz jaimbe vae. 15 Jare metei araɨgua oe Tumpa jo güi jare iñeeata reve jei amapɨtu re oguapɨ oi vae pe: --Eiporu jocuae hoz renoi vae rembaarɨvo vaera. Echa ou ma ovae rembaarɨvo vaera. Echa yagüɨye yae ma ɨvɨ pe oi vae. Icavi co rembaarɨvo vaera --jei. 16 Jare amapɨtu re oguapɨ oi vae oiporu hoz güɨnoi vae ɨvɨ re jare oarɨvo ɨvɨ pe oi vae. 17 Jare iru araɨgua oe Tumpa jo ara pe oi vae güi. Jae vi güɨnoi hoz jaimbe vae. 18 Jare iru araɨgua oe maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea güi. Jae güɨnoi mbaepuere tata re. Jare iñeeata reve jei araɨgua hoz jaimbe vae güɨnoi vae pe: --Eiporu hoz jaimbe vae renoi vae jare earɨvo ɨvɨ pegua uva reta. Echa yagüɨye yae ma uva reta --jei. 19 Jayave jocuae iru araɨgua oiporu ɨvɨ re hoz güɨnoi vae jare oarɨvo ɨvɨ pegua uva reta. Jayave omombo reta uva oñetɨami pɨpe vae pe. Jocuae oñemojaanga Tumpa iyarasɨ re. 20 Jare jocuae uva oñetɨami pɨpe vae oi tenta güi icatu pe. Jare omboguata reta cavayu reta joco pe oitɨami vaera uva reta. Jare tugüɨ oe jocuae uva oñetɨami pɨpe vae güi, jare oupitɨ cavayu reta iyayu rupi trescientos kilómetro rupi.

Apocalipsis 15

1 Jare oyecuaa ye ara re chepɨacañɨ yae jese vae. Aecha joco pe siete araɨgua siete mbaesusere taɨcuegua vae reta güɨnoi vae reta. Echa jocuae reta re opata co Tumpa iyarasɨ. 2 Jare aecha ɨ guasu vidrio pegua vae tata ndive oyeagüe vae echa vae. Jare jocuae maemɨmba guasu ɨ guasu güi oe vae jare jaanga jare imarca jare jee inúmero omoamɨri vae reta oñemboɨ ñogüɨnoi jocuae ɨ guasu vidrio pegua vae re, jare güɨnoi arpa reta Tumpa omee chupe reta vae. 3 Jare ocanta reta Moisés Tumpa pe oyeócuai vae icanta jare Vecha-raɨ icanta. Jei reta: --Nde reyapogüe vae oremopɨacañɨ yae, oreYa Tumpa. Nde renoi opaete mbaepuere. Nde reyapo vae jupi co jare añete vae pegua co. Nde co jae opaete ɨvɨ pegua reta Juvicha Guasu --jei reta--. 4 Opaete vae oquɨyeta ndegüi, oreYa. Opaete vae omboeteta nderee. Echa ndeño co jae iyoa mbae vae. Opaete ɨvɨ pegua reta yogüeruta nemboete vaera. Echa oyecuaa ma quirai nde reporojaa jupi vae rupi --jei reta. 5 Cuae jaɨcue rupi aecha oyepea oi ara pe ita reta Tumpa oicuatía mboroócuai reta jese vae jɨru oia. 6 Jare jocuae siete araɨgua reta oe Tumpa jo güi. Güɨnoi reta jocuae siete mbaesusere. Jemimonde lienzo ti vae iquɨa mbae vae co, jare ipɨtía rupi güɨnoi icuacuaa oro pegua vae. 7 Jare jocuae irundɨ mbaembae oicove vae reta güi metei omee jocuae siete araɨgua reta pe siete jɨru oro pegua vae. Jocuae jɨru reta tɨnɨe ñogüɨnoi Tumpa iyarasɨ pe. Tumpa co jae jecuaeño oico vae. 8 Jare Tumpa imaemboete jare imbaepuere jeco pegua Tumpa jo tɨnɨe tatati pe. Jare mbaeti quia ipuere oique Tumpa jo pe ndei jocuae siete mbaesusere jocuae siete araɨgua reta güɨnoi vae oyeapo mbove.

Apocalipsis 16

1 Jare aendu metei ñee Tumpa jo güi. Iñeeata reve jei jocuae siete araɨgua reta pe: --Pecua pepɨyere ɨvɨ re jocuae siete jɨru Tumpa iyarasɨ güɨnoi vae reta. 2 Jayave metei araɨgua ojo opɨyere jɨru güɨnoi vae ɨvɨ re. Jare icaracha yae ɨvɨ pegua jocuae maemɨmba guasu imarca güɨnoi vae reta. Echa jae reta omboete jocuae maemɨmba guasu jaanga. 3 Jare iru araɨgua opɨyere jɨru güɨnoi vae ɨ guasu re. Mócoi ma oyepɨyere. Jare ɨ guasu oyeapo omanogüe vae jugüɨ rami. Jare opaete mbaembae ɨ guasu pe yogüɨreco vae reta omano. 4 Jare iru araɨgua opɨyere jɨru güɨnoi vae ɨ osɨrɨ vae reta jare ɨ jesaɨ vae reta re. Mboapɨ ma oyepɨyere. Jare ɨ osɨrɨ vae reta jare ɨ jesaɨ vae reta oyeapo tugüɨra. 5 Jare aendu araɨgua ɨ re mbaepuere güɨnoi vae jei: --Jecuaeño iyɨpɨ güive jare añave nde co jae jupi vae, oreYa. Nde co jae iyoa mbae vae. Jae rambue reiporarauca chupe reta --jei--. 6 Echa jae reta oyuca oñeñono tee ndeveguara vae reta jare neñee omombeu vae reta. Jae rambue remee ma chupe reta tugüɨ ɨ jecovia pe. Icavi co reyapo vaera jocorai --jei. 7 Jare aendu iru ñee maemɨmba oyeyucagüe oñererocuaveea güi jei: --Icavi co, oreYa Tumpa. Nde renoi opaete mbaepuere. Jecuaeño reporojaa añete vae jare jupi vae rupi --jei. 8 Jare iru araɨgua opɨyere jɨru güɨnoi vae cuaraɨ re. Irundɨ ma oyepɨyere. Jare oñemee mbaepuere cuaraɨ pe ipuere vaera oapɨ ɨvɨ pegua reta tata pe. 9 Jayave cuaraɨ jasɨ yae jare oapɨ ɨvɨ pegua reta. Jae rambue ɨvɨ pegua reta jei icavi mbae vae Tumpa jee cotɨ. Echa jae güɨnoi mbaepuere opaete cuae susere reta re. Erei ɨvɨ pegua reta mbaeti oeya iñemongueta icavi mbae vae ipɨa pe oi vae. Mbaeti etei omboete Tumpa. 10 Jare iru araɨgua opɨyere jɨru güɨnoi vae jocuae maemɨmba guasu iguapɨa re. Cinco ma oyepɨyere. Jayave pɨtumimbi ou opaete maemɨmba guasu iporoocuaia rupi. Jare opaete maemɨmba guasu pe oyeócuai vae reta oiporara yae. Oñecusuu reta oiporara yae rambue. 11 Jare jei reta icavi mbae vae Tumpa ara pe oico vae cotɨ, oiporara yae jasɨ jare icaracha yae rambue. Erei mbaeti etei oeya reta icavi mbae vae oyapo vae. 12 Jare iru araɨgua opɨyere jɨru güɨnoi vae ɨ osɨrɨ vae Eufrates jee vae re. Tuicha co jocuae Eufrates. Seis ma oyepɨyere. Jare tɨpa voi Eufrates. Jocorai Tumpa omocatɨro mburuvicha guasu reta cuaraɨ oea cotɨ güi yogüeruta vae japera. 13 Jare aecha jocuae maemɨmba guasu tenonde aecha vae, jare jocuae iru maemɨmba guasu ɨ guasu güi oe vae, jare jocuae iru maemɨmba guasu ɨvɨgüɨ güi oe vae - jae jei omombeu co Tumpa iñee erei oporombotavɨ. Jare aecha metei aña iquɨa yae vae oe iyuru ñavo güi. Mboapɨ pite echa jocuae aña reta. 14 Jae reta co aña mɨacañɨ reta ipuere oyapo vae reta. Jae reta yogüɨraja opaete ɨvɨ rupi mburuvicha guasu ñavo oicoa pe. Jae reta omboatɨ opaete mburuvicha guasu reta oñoraro vaera Tumpa opaete mbaepuere güɨnoi vae ndive. Oñoraro retata co jae ndive jocuae Tumpa iara pe. 15 --Mase --jei ñandeYa--, che aja yeta ɨmambae, metei imonda vae ou mbaembae oñomi rami. Peyeroviata co jecuaeño peñemocatɨro yave. Jecuaeño peyapocavi peremimonde, agüɨye vaera pemara iru vae reta perecha penandi pei yave --jei. 16 Jare Tumpa omboatɨuca reta hebreo iñee pe Armagedón jee vae pe. 17 Jare iru araɨgua opɨyere jɨru güɨnoi vae ɨvɨtu re. Siete ma oyepɨyere. Jare oñeendu metei ñee Tumpa jo ara pe oi vae güi Tumpa iguapɨa güi. Iñeeata reve jei: --Opa ma oyeapo. 18 Jare aendu ñee reta. Jare jɨapu yae ara. Jare overa yae. Jare ɨvɨ ocana yae ete. Ɨvɨ pegua reta iyɨpɨ güive mbaeti jocorai ocana ɨvɨ. Echa jocuae ɨvɨcana tuicha yae ete. 19 Jare jocuae tenta tuicha vae oñemboyao mboapɨ pe jare opaete ɨvɨ rupi jeta tenta oñemboai. Jare Tumpa imaendúa jocuae tenta tuicha vae Babilonia jee vae re oiporarauca yae vaera chupe. Echa Tumpa pochɨ yae chupe. 20 Jare opaete ɨvɨ ɨ mbɨte pe ñogüɨnoi vae reta otecuarai, jare mbaeti ma oñevae ɨvɨtɨ reta. 21 Jare oa ara güi amandau tuicha vae ɨvɨ pegua reta re. Jare amandau ñavo ipoɨ cincuenta kilo rupi. Jare ɨvɨ pegua reta jei icavi mbae vae Tumpa cotɨ amandau jeco pegua. Echa amandau oiporarauca yae ɨvɨ pegua reta pe.

Apocalipsis 17

1 Jare jocuae siete araɨgua jocuae siete jɨru güɨnoi vae reta güi metei ou cheve jei: --Eyu cuae pe. Taicuauca ndeve quirai oñejaaucata co jocuae cuña iyaguasa vae ɨ guasu reta re oguapɨ vae --jei--. 2 Ɨvɨ pegua mburuvicha guasu reta oyapo aguasa jocuae cuña ndive. Ɨvɨ pegua reta oipota yae oyapo aguasa jae ndive, osavaɨpogüe vae oyúe yae vino rami --jei. 3 Jayave araɨgua chereraja Espíritu Santo imbaepuere pe ñuu pe. Jare joco pe aecha metei cuña opo oi metei maemɨmba guasu pɨta vae re. Jare jocuae maemɨmba guasu re oyecuatía oi jeta jee jare jocuae cuatía reta rupi jei icavi mbae vae Tumpa cotɨ. Jare siete co jocuae maemɨmba guasu iñaca jare diez jati. 4 Jare cuña jemimonde pɨta, jare jemimonde re güɨnoi oro jare ita ipora yae vae reta. Oipɨɨ metei vaso oro pegua vae. Erei jocuae vaso tɨnɨe oi mbaembae pochɨi vae pe. Echa jocuae cuña iyaguasa vae co. 5 Jare jesɨva re oyecuatía oi jee corai: Babilonia mbaepuere tuicha vae güɨnoi vae. Jae co iyaguasa vae reta ichɨ. Jae co ɨvɨ pegua pochɨi vae oyapo vae reta ichɨ. Jocorai oyecuatía oi. Jaeramo oyecuaa jocuae cuña jee. 6 Jare cuña osavaɨpo echa cheve. Echa jou ma oñeñono tee Tumpa peguara vae reta jugüɨ. Jae reta oyeyucauca omombeu Jesús rambue. Jare aecha yave jocuae cuña, chepɨacañɨ yae jese. 7 Jare araɨgua jei cheve: --¿Maera pa nepɨacañɨ? Tamombeu ndeve ndeiño oyecuaa vae cuña regua. Jae ramiño vi tamombeu ndeve ndeiño oyecuaa vae jocuae maemɨmba guasu cuña opo jese vae regua. Siete co jocuae maemɨmba guasu iñaca jare diez jati --jei--. 8 Maemɨmba guasu reecha vae oicose, erei mbaeti ma oico. Erei oeta ɨvɨcua ipɨpucu yae vae güi. Erei ojo yeta cañɨtei pe. Jare ɨvɨ pe yogüɨreco vae reta oecha yave jocuae maemɨmba quasu oicose vae, ipɨacañɨ retata. Echa jae reta jee mbaeti oyecuatía oi libro tecove opa mbae vae pegua pe ɨvɨ oyeapo güive. Jocuae maemɨmba guasu mbaeti ma oico. Erei oico yeta co --jei--. 9 Jare iyaracuaa vae oicuaata cuae: Jocuae siete iñaca oñemojaanga siete ɨvɨtɨ cuña oguapɨ jese vae re --jei cheve--. 10 Jae ramiño vi oñemojaanga siete mburuvicha guasu reta re. Cinco mburuvicha guasu reta oasa ma. Metei oico vɨteri, jare metei ye ndeiño oico. Jare jae ou yave, michi peguaño güɨnoita mbaepuere --jei--. 11 Jare jocuae maemɨmba guasu oicose erei mbaeti ma oico vae oicota iru mburuvicha guasura. Ocho co jocuae re. Erei jae oyovaque jocuae siete vae güi metei ndive. Jare jae vi ojota cañɨtei pe --jei--. 12 Jare jocuae diez jati reecha vae oñemojaanga diez mburuvicha guasu reta re. Cuae diez reve ndeiño güɨnoi iporoocuaia. Erei güɨnoi retata mbaepuere yogüɨreco vaera mburuvicha guasu retara metei ora pegua jocuae maemɨmba guasu ɨ guasu güi oe vae mbaepuere güɨnoi yave --jei cheve--. 13 Opaete cuae diez mburuvicha guasu reta metei ramiño co, jare omborɨ retata jocuae maemɨmba guasu opaete imbaepuere pe. 14 Cuae reta oñorarota Vecha-raɨ ndive, jare Vecha-raɨ omoamɨrita. Echa Vecha-raɨ co jae opaete vae iya reta iYa. Jae co opaete mburuvicha guasu reta Juvicha Guasu. Jare Vecha-raɨ ndive ñogüɨnoi vae reta Tumpa oiparavo vae reta co. Echa Tumpa oiparavo jocuae reta oyeócuai cavi vaera Vecha-raɨ pe --jei cheve araɨgua. 15 Jayave jei ye cheve: --Reecha ma jocuae cuña iyaguasa vae oguapɨ oi ɨ guasu reta re. Jocuae ɨ guasu reta oñemojaanga opaete ɨvɨ ñavoñavo pegua reta re. 16 Reecha ma vi jocuae maemɨmba guasu jati diez co. Jocuae diez jati reta oñemojaanga diez mburuvicha guasu reta re. Jae reta omotareɨta jocuae cuña iyaguasa vae. Oeya retata jaeiño opɨta vaera. Jae nandita co. Jayave jocuae diez mburuvicha guasu reta jouta cuña isoo jare opata oapɨ tata pe --jei--. 17 Echa Tumpa omoquɨreɨ jocuae diez mburuvicha guasu reta omee vaera iporocuaia metei ramiño jocuae maemɨmba guasu pe. Jare maemɨmba guasu güɨnoita iporoocuaia reta Tumpa iñee reta oyeapo regua. 18 Jare jocuae cuña reecha vae oñemojaanga jocuae tenta tuicha vae opaete ɨvɨ pegua mburuvicha guasu reta re mbaepuere güɨnoi vae re --jei.

Apocalipsis 18

1 Jare cuae jaɨcue rupi aecha iru araɨgua ogüeyɨ ou ara güi. Araɨgua imbaepuere tuicha yae co. Tembipe oi ɨvɨ rupi araɨgua oesape yae rambue. 2 Jare araɨgua iñeeata reve jei: --Tenta tuicha vae Babilonia jee vae oñemboai ma. Añave yogüɨreco joco pe aña reta. Metei tembipɨɨrɨru rami co. Echa opaete aña mbaembae pochɨi vae oyapo vae reta jare opaete güɨra mbaembae pochɨi vae oyapo vae reta yogüɨreco joco pe, tembipɨɨ reta tembipɨɨrɨru pe yogüɨreco rami --jei--. 3 Opaete ɨvɨ pegua reta oipota yae oyapo aguasa Babilonia pegua reta ndive, osavaɨpogüe vae oyúe yae vino rami. Jae rambue Tumpa pochɨ chupe reta. Jare ɨvɨ pegua mburuvicha guasu reta oyapo aguasa Babilonia pegua reta ndive. Jare opaete ɨvɨ rupi omaemee vae reta oicocatu ma Babilonia pegua reta jeta mbaembae jepɨ yae vae ogua rambue --jei. 4 Jare aendu iru ñee ara güi jei: --Pee joco güi, chembae reta, agüɨye vaera peyapo mbaeyoa reta jae reta oyapo rami, jare agüɨye vaera peiporara mbaesusere reta chupe reta oyeapota vae --jei--. 5 Jae reta oyapo jeta yae mbaeyoa reta. Tumpa oiporarauca retata imbaeyoa reta jeco pegua --jei--. 6 Toiporara reta, jae reta oiporarauca peve rami. Toiporara yae reta opaete icavi mbae vae oyapo vae jeco pegua. Jeta yae icavi mbae vae oyapo reta iru vae reta pe. Jae rambue toiporara yae reta. 7 Jae reta oñemboete yae jare ogua jeta mbaembae jepɨ yae vae. Jae rambue toiporara yae reta jare tipɨatɨtɨ yae reta. Echa jae reta jei iyeupe ipɨa pe: Yaico mburuvicha guasu reta yogüɨreco rami. Mbaeti yaico cuña imemano vae reta yogüɨreco rami. Ngaraa etei ñandepɨatɨtɨ --jei reta, jei--. 8 Jae rambue metei ara peño oyeapota chupe reta jeta mbaesusere. Outa chupe reta caruai. Jae reta ipɨatɨtɨta jare omanota. Jare jenta opata ócai. Echa ñandeYa Tumpa ojaa retata jare opaete mbaepuere güɨnoi --jei--. 9 Jare ɨvɨ pegua mburuvicha guasu reta ipɨatɨtɨta jese jare oyaeota, jatati oecha yave. Echa jae reta oyapo aguasa joco pe, jare joco pe yogüɨreco yave, oyerovia yae opaete mbaembae jepɨ yae vae re. 10 Erei jae reta oñemboɨta mombɨrɨ tenta güi, agüɨye vaera oiporara jocuae tenta pegua reta oiporarata rami. Jare jei retata: Paravete. Babilonia metei tenta tuicha yae vae co tei. Metei ora peño Tumpa oiporarauca chupe --jei retata, jei--. 11 Jare opaete ɨvɨ rupi omaemee vae reta ipɨatɨtɨta jese jare oyaeota. Echa ngaraa ma quia ogua imbaembae --jei--. 12 Ngaraa ma quia ogua mbaembae oro pegua vae jare corepoti pegua vae jare ita ipora yae vae reta pegua vae, jare temimonde reta lienzo ipora yae vae jare seda, jare temimonde pɨta vae reta, jare mbaembae ɨvɨra icavi yae vae pegua vae. Ngaraa ma quia ogua mbaembae jɨru maemɨmba tuicha vae elefante jee vae jaimbucu pegua vae jare ɨvɨra jepɨ yae vae pegua vae jare cobre pegua vae jare jiero pegua vae jare ita tanta yae vae pegua vae --jei--. 13 Ngaraa ma quia ogua opaete mbae ipiche cavi vae reta, jare vino, jare aceite, jare harina ipɨu yae vae, jare trigo. Ngaraa ma quia ogua mburica reta, jare vecha reta, jare cavayu reta, jare carro reta, jare cuimbae reta, jare cuña reta --jei--. 14 Babilonia pegua reta jecuaeño oipota mbaembae jepɨ yae vae jare ipora yae vae. Ngaraa etei ma güɨnoi jocuae mbaembae icavi vae --jei--. 15 Ogua reta jeta yae jocuae mbaembae icavi vae. Jae rambue jocuae mbaembae omee vae reta oicocatu. Erei omaemee vae reta oñemboɨta mombɨrɨ Babilonia güi agüɨye vaera oiporara jocuae tenta pegua reta oiporarata rami. Ipɨatɨtɨta jese jare oyaeota --jei--. 16 Jare jeita: Paravete. Metei tenta tuicha yae vae co tei. Jare tenta pegua reta jemimonde reta lienzo ipora yae vae co. Omonde reta temimonde pɨta vae reta jare oñono reta iyee mbaembae oro pegua vae jare ita ipora yae vae reta pegua vae --jei retata, jei--. 17 Oicocatu yae reta. Erei metei ora peño omocañɨ reta opaete imbaembae icavi vae --jei retata, jei--. Jare opaete buque iya reta jare buque pe oparavɨquɨ vae reta - opaete ɨ guasu rupi oguata omaemee vaera vae reta - oñemboɨta mombɨrɨ Babilonia güi --jei--. 18 Jare osapúcai retata tenta jatati oecha yave. Jare jei retata: Jocuae tenta tuicha yae tei opaete iru tenta reta güi --jei retata, jei--. 19 Jare oñono retata ɨvɨcúi iñaca re osapúcai reve. Jae reta ipɨatɨtɨta oyaeo reve jare jeita: Paravete. Metei tenta tuicha yae vae co tei. Jocuae tenta pegua reta ogua jeta mbaembae jepɨ yae vae. Jae rambue opaete buque iya omaemee vae reta oicocatu ma. Erei metei ora peño opa ma imbaembae --jei retata, jei--. 20 Peyerovia jese, ara pe peico vae. Pe reta co jae temimondo reta jare Tumpa iñee omombeu vae reta jare iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. Echa Tumpa oiporarauca chupe reta, jae reta oiporarauca peve rambue --jei. 21 Jare metei araɨgua ipɨrata yae vae oipɨɨ metei ita. Tuicha co jocuae ita metei ita tuicha vae ombaeso pɨpe vae rami. Jayave araɨgua omombo ita ɨ guasu pe jare jei: --Jocoraita oñemboai ɨmambae yae jocuae tenta tuicha vae Babilonia jee vae. Ngaraa ye ma quia oecha --jei--. 22 Jare oñemimbɨ vae reta ngaraa ye ma oñemimbɨ joco pe. Jae ramiño vi oparavɨquɨ vae reta ngaraa ye ma oparavɨquɨ joco pe. Jae ramiño vi ombaeso vae reta ngaraa ye ma ombaeso joco pe. 23 Jae ramiño vi ngaraa ye ma jendɨ joco pe mechero. Jae ramiño vi ngaraa ye ma quia omenda joco pe. Echa omaemee vae joco pe yogüɨreco vae reta oñemboeteucase yae iru vae reta pe. Erei Babilonia pegua reta ombotavɨ opaete ɨvɨ pegua reta paye reta oyapo vae pe --jei. 24 Jare Babilonia pe oñevae Tumpa iñee omombeu vae reta jugüɨ jare iru oñeñono tee Tumpa peguara vae reta jugüɨ. Opaete ɨvɨ pe oyeyucauca vae reta jugüɨ oñevae joco pe.

Apocalipsis 19

1 Cuae jaɨcue rupi aendu jeta vae ara pe ñogüɨnoi vae reta iñeeata reve jei: --ÑandeYa toñemboeteuca. Echa jae ñanemboasa. ÑandeYa Tumpa opaete mbaepuere güɨnoi. Toñemboeteuca opaete vae pe --jei reta--. 2 Jae oporojaa añete vae rupi jare jupi vae rupi. Echa jae ojaa jocuae cuña iyaguasa vae mbaepuere tuicha vae güɨnoi vae. Echa jocuae cuña oyapouca mbaeyoa opaete ɨvɨ pegua reta pe aguasa oyapo vae rupi. Erei Tumpa oiporarauca ma jocuae cuña pe, jae oyucauca Tumpa jembiócuai reta rambue --jei reta. 3 Jare jae reta jei ye: --ÑandeYa toñemboeteuca. Jatati oyeupita jecuaecuae aveiño. 4 Jare jocuae veinticuatro araɨgua reta itenondegua reta jare jocuae irundɨ mbaembae oicove vae reta oyeatɨca jare omboete Tumpa iguapɨa pe oguapɨ oi vae. Jae reta jei: --Amén. ÑandeYa toñemboeteuca. 5 Jare ou metei ñee Tumpa iguapɨa güi jei: --Pemboete ñandeYa Tumpa. Pe reta co jae Tumpa jembiócuai reta. Pe reta co jae michia reta jare ocuacuaagüe reta oquɨye reve omboete Tumpa vae --jei. 6 Jayave aendu mbae ye. Jeta yae vae imiari ñogüɨnoi echa cheve. Jɨapu yae ɨ guasu jɨapu yae rami jare ara jɨapu yae rami. Jare aendu jei: --ÑandeYa toñemboeteuca. ÑandeYa Tumpa opaete mbaepuere güɨnoi vae oporoócuai ma --jei--. 7 Yayerovia yae jese jare ñamboete. Echa ou ma ovae Vecha-raɨ omenda vaera jare jembirecora vae oyeapocavi ma --jei--. 8 Jare oñemee jembirecora vae pe omonde vaera metei temimonde lienzo ipora yae vae. Jocuae jemimonde iquɨa mbae jare ti. Echa jocuae lienzo ipora yae vae oñemojaanga jupi vae oñeñono tee Tumpa peguara vae reta oyapo vae re --jei. 9 Jare metei vae jei cheve: --Eicuatía corai: Vecha-raɨ omenda yave, Tumpa oiparavota amogüe vae ocaru vaera jae ndive. Oyerovia yaeta jocuae reta --jei--. Cuae ñee Tumpa iñee etei co --jei. 10 Jayave che ayeatɨca araɨgua jóvai amboete vaera. Erei jae jei cheve: --Agüɨye chemboete. Che vi ayeócuai Tumpa pe, nde reyeócuai chupe rami. Che vi amombeu Jesús regua, ñanderɨvɨ omombeu jesegua rami. Tumpaño emboete. Echa Jesús regua omombeu vae reta omombeu co Tumpa iñee, Tumpa iñee aracae omombeu vae reta omombeu rami --jei. 11 Jare aecha ara oyepea oi. Jare aecha vi joco pe metei cavayu ti vae. Jare opo cavayu re ñandeYa. Jae co jecuaeño jeigüe oyapo vae. Jae co jecuaeño omombeu cavi Tumpa regua vae. Jae oporojaa jupi vae rupi jare oñoraro jupi mbae vae oyapo vae reta ndive. 12 ÑandeYa jesa metei tata jendɨ oi vae rami co, jare iñaca re güɨnoi jeta iñaca regua reta. Jare oyecuatía oi jese metei tee. Jaeiño oicuaa jocuae tee. Mbaeti quia ye oicuaa. 13 Jare jemimonde tugüɨ pe oñemoingue vae co. Jare jae jee co Tumpa Iñee. 14 Jare jeta yae vae yogüeru ara güi ñandeYa jaɨcue jeta yae sundaro reta rami. Opo reta cavayu ti vae reta re. Metei ñavo jemimonde lienzo ipora yae vae co. Ti jare iquɨa mbae jocuae jemimonde. 15 Jare ñandeYa iyuru güi oe metei quɨsepucu jaimbe vae. Pɨpe oyucata jeta ɨvɨ pegua reta. Jare oporocuaita ipopoca jiero pegua vae pe. Oiporarauca yaeta opaete jovaicho reta pe. Echa Tumpa opaete mbaepuere güɨnoi vae pochɨ yae chupe reta. 16 Jare ñandeYa jemimonde re jare iu re oyecuatía oi metei tee. Jae co cuae: Mburuvicha guasu reta Juvicha Guasu jare opaete vae iya reta iYa. 17 Jare aecha metei araɨgua oñemboɨ oi cuaraɨ re. Jare jae iñeeata reve jei opaete güɨra oveve ñogüɨnoi vae reta pe: --Peyu peñemboatɨ. Tumpa opaete mbaepuere güɨnoi vae pemongaruta. 18 Peyu peu mburuvicha guasu reta jetegüe, jare sundaro reta juvicha reta jetegüe, jare cuimbae ipɨrata yae vae reta jetegüe. Peyu peu cavayu reta jetegüe, jare opo jese vae reta jetegüe. Peyu peu jeta yae cuimbae reta jetegüe - mbaeti oyeócuai vae reta jetegüe jare oyeócuai vae reta jetegüe, cuimbae michi vae reta jetegüe jare cuimbae tuicha vae reta jetegüe --jei. 19 Jare aecha jocuae maemɨmba guasu jare ɨvɨ pegua mburuvicha guasu reta jare opaete isundaro reta oñemboatɨ ma ñogüɨnoi oñoraro vaera cavayu re opo vae jare isundaro reta ndive. 20 Jare oyepɨɨuca jocuae maemɨmba guasu jocuae iru maemɨmba guasu jei omombeu co Tumpa iñee oporombotavɨ vaera vae ndive. Echa jocuae oporombotavɨ vae tenonde yave oyapo mɨacañɨ reta jocuae maemɨmba guasu jóvai, ombotavɨ vaera maemɨmba guasu imarca güɨnoi vae reta. Echa jae reta omboete jocuae maemɨmba guasu jaanga. Jayave cuae mócoi reve oñemombouca oicove reve tata guasu pe. Joco pe jendɨ oi azufre. 21 Jare opaete maemɨmba guasu isundaro reta oyeyucauca cavayu re opo vae iquɨsepucu pe. Echa jocuae quɨsepucu oe iyuru güi. Jare opaete güɨra reta oñemoɨvata jetegüe reta pe.

Apocalipsis 20

1 Jare aecha metei araɨgua ogüeyɨ ou ara güi. Jae güɨnoi ɨvɨcua ipɨpucu yae vae illave, jare ipo pe aecha metei cadena tuicha vae. 2 Jare araɨgua oipɨɨ jocuae maemɨmba guasu tenonde aecha vae. Jae co jocuae mboi aracae Eva pe imiari vae. Jae co aña guasu. Jee co Satanás. Jare araɨgua oñapɨti Satanás mil año pegua. 3 Jayave omombo ɨvɨcua ipɨpucu yae vae pe. Jayave oñoquenda ɨvɨcua jonque jare oñono jese mbae agüɨye vaera quia ipuere oipea ye. Jocorai oyapo agüɨye vaera Satanás ombotavɨ ɨvɨ pegua reta mil año pegua. Erei mil año opa ma yave, Satanás oyeyorauca yeta michi pegua. 4 Jare aecha guapɨa reta jare amogüe vae joco pe oguapɨ vae reta. Jare oñemee chupe reta oporojaa vaera. Jare aecha Jesús regua omombeu rambue oñeacasɨauca vae reta. Echa jae reta omombeu Tumpa iñee. Jae reta mbaeti omboete jocuae maemɨmba guasu ɨ guasu güi oe vae, jare mbaeti omboete jaanga, jare mbaeti etei vi güɨnoi imarca jesɨva re jare ipo re. Jare jae reta oicove ye yogüeru omanogüe vae reta ipɨte güi jare oporoócuai Cristo ndive mil año. 5 Jocuae reta tenonde oicove ye yogüeru omanogüe vae reta ipɨte güi. Erei iru omanogüe vae reta mbaeti oicove ye jae reta ndive. Mil año oasa yave ramo oicove ye iru omanogüe vae reta. 6 Oyerovia retata co tenonde oicove yeta yogüeru omanogüe vae reta ipɨte güi vae reta. Echa oñeñono tee Tumpa peguara vae reta co. Jocuae mano mocoia ngaraa ipuere jese reta. Jae reta yogüɨrecota sacerdote retara, oyeócuai vaera Tumpa jare Cristo pe. Jare oporoócuai retata Cristo ndive mil año pegua. 7 Jare mil año opa ma yave, Satanás oyeyorauca yeta jare oeta jocuae tembipɨɨrɨru rami vae güi. 8 Jayave ojota opaete ɨvɨ rupi ombotavɨ vaera jeta ɨvɨ ñavoñavo pegua reta. Ojota Gog pɨri jare Magog pɨri. Jare omboatɨta jeta yae vae oñoraro vaera Cristo ndive. Jae reta jeta yaeta co, ɨvɨcuiti ɨ guasu jembeɨ pe oi rami. 9 Jare aecha quirai jae reta yogüeru opaete Israel pegua reta iɨvɨ rupi jare oyere ñogüɨnoi jocuae tenta Tumpa oaɨu vae re. Echa joco pe yogüɨreco oñeñono tee Tumpa peguara vae reta. Erei Tumpa ombou tata ara güi, jare tata opa oapɨ reta. 10 Jare aña guasu ombotavɨ reta vae oñemombouca tata guasu azufre jendɨ oi pɨpe vae pe maemɨmba guasu jare jocuae iru maemɨmba guasu jei omombeu co Tumpa iñee oporombotavɨ vaera vae ñogüɨnoia pe. Jare joco pe mboapɨ reve oiporarata ara rupi jare pɨtu rupi jecuaecuae aveiño. 11 Jare aecha metei guapɨa ti vae. Tuicha yae co. Jare aecha vi guapɨa pe oguapɨ oi vae. Jare ɨvɨ jare ara otecuarai jae jóvai güi. Jare mbaeti ma ɨvɨ jare ara jendara. 12 Jare aecha omanogüe vae reta oñemboɨ ñogüɨnoi Tumpa jóvai. Michi vae reta jare tuicha vae reta oñemboɨ ñogüɨnoi joco pe. Jare oyepea oi libro reta. Jae ramiño vi oyepea oi iru libro. Jocuae libro oicuauca quia tecove opa mbae vae güɨnoi. Jare omanogüe vae reta oñejaauca metei ñavo oyapogüe vae rupi. Echa metei ñavo oyapogüe vae oyecuatía oi libro reta pe. 13 Jare ɨ guasu omaeño opaete omanogüe vae pɨpe ñogüɨnoi vae reta re oe vaera chugüi. Jare mano jare cañɨtei omaeño opaete omanogüe vae pɨpe ñogüɨnoi vae reta re oe vaera chugüi. Jare metei ñavo oñejaauca oyapogüe vae rupi. 14 Jare mano jare cañɨtei oñemombouca tata guasu pe. Cuae co jae mano mocoia. 15 Jare jee mbaeti oyecuatía jocuae libro tecove opa mbae vae pegua pe vae ñavo oñemombouca tata guasu pe.

Apocalipsis 21

1 Jare aecha ara ipɨau vae jare ɨvɨ ipɨau vae. Echa ara tenondegua vae jare ɨvɨ tenondegua vae mbaeti ma. Jae ramiño vi mbaeti ma ɨ guasu. 2 Jare che etei aecha jocuae tenta oñeñono tee Tumpa peguara vae - jae co Jerusalén ipɨau vae - ogüeyɨ ou Tumpa oia güi ara güi. Oyeapocavi oi metei cuñatai oñemopora omenda vaera vae rami. 3 Jare aendu metei ñee ara güi. Iñeeata reve jei: --Mase, Tumpa oicoa oime ma ɨvɨ pegua reta ndive oi. Jae oicota jae reta ndive. Ɨvɨ pegua reta yogüɨrecota Tumpa imbaera, jare Tumpa oicota jae reta ndive. Tumpa eteiño oicota jae reta iTumpara --jei--. 4 Jare Tumpa oyoeta opaete jesaɨ reta. Ngaraa ye quia omano. Ngaraa ye quia ipɨatɨtɨ. Ngaraa ye quia oyaeo. Ngaraa ye mbae jasɨ quia pe. Echa mbaembae tenondegua vae reta mbaeti ma --jei. 5 Jare Tumpa oguapɨ oi iguapɨa pe jare jei: --Ayapopɨauta opaete mbaembae. Jayave jae jei cheve: --Cuae eicuatía. Echa cheñee añete co. Opaete vae ipuere güɨrovia catu --jei. 6 Jare jei ye cheve: --Oyeapo ma. Che co jae Alfa jare Omega jee vae. Che co jae tenondegua vae jare taɨcuegua vae. Oime yave quia oipota ɨ tecove opa mbae vae pegua jou vae, tamee tou jepɨ mbae reve --jei--. 7 Oporomoamɨri vae reta pe ameeta imbaera opaete mbaembae. Che etei aicota jae reta iTumpara jare jae reta yogüɨrecota cheraɨ retara --jei--. 8 Erei oquɨye vae reta, jare mbaeti güɨrovia Tumpa vae reta, jare pochɨi vae oyapo vae reta, jare oporoyuca vae reta, jare iyaguasa vae reta, jare ipaye vae reta, jare omboete tumpa-raanga vae reta, jare opaete iyapu vae reta yogüɨrajata tata guasu azufre jendɨ oi pɨpe vae pe iru vae reta ndive. Cuae co jae mano mocoia --jei. 9 Jare jocuae siete araɨgua siete jɨru tɨnɨe siete mbaesusere pe vae güɨnoi vae reta güi metei ou che aia pe jare jei cheve: --Eyu cuae pe. Taechauca ndeve Vecha-raɨ jembirecora vae. 10 Jayave araɨgua chereraja Espíritu Santo imbaepuere pe metei ɨvɨtɨ tuicha vae re. Ɨvate yae jocuae ɨvɨtɨ. Jayave oechauca cheve jocuae tenta tuicha vae Jerusalén jee vae ogüeyɨ ou ara güi Tumpa oia güi. Jocuae tenta oñeñono tee Tumpa peguara. 11 Tumpa omee ma chupe imaemboete. Jare oesape metei ita ipora yae vae oesape rami. Ita ipora yae vae jaspe jee vae echa. Jocuae jaspe jee vae jesaca vidrio rami. 12 Jare tenta iquesea tuicha jare ɨvate, jare güɨnoi doce jonque. Jare jonque reta pe ñogüɨnoi doce araɨgua reta. Jare jonque reta re oyecuatía ñogüɨnoi Israel pegua reta jee. Echa doce atɨ co jocuae Israel pegua reta. 13 Cuaraɨ oea cotɨ tenta jonque reta mboapɨ co. Ɨvɨtu guasu cotɨ tenta jonque reta mboapɨ vi. Ɨvɨtu yevɨ cotɨ tenta jonque reta mboapɨ vi. Cuaraɨ oiquea cotɨ tenta jonque reta mboapɨ vi. 14 Jare tenta iquesea iguapɨa reta doce co. Jare guapɨa reta re oyecuatía ñogüɨnoi Vecha-raɨ jemimondo reta jee. Echa doce co jocuae Vecha-raɨ jemimondo reta. 15 Jare imiari cheve vae güɨnoi metei ɨvɨra oro pegua vae ojaa vaera tenta jare jonque reta jare iquesea. 16 Jare cuaraɨ oea cotɨ jare ɨvɨtu guasu cotɨ jare ɨvɨtu yevɨ cotɨ jare cuaraɨ oiquea cotɨ tenta iquesea oyovaque. Jare araɨgua ojaa tenta ɨvɨra pe. Jare ipucugüe jare ipɨguasugüe jare ɨvategüe oyovaque. Metei ñavo dos mil trescientos kilómetro rupi. 17 Jare araɨgua ojaa tenta iquesea. Ɨvategüe ciento cuarenta y cuatro codo. Metei cuimbae ipoacaapɨ güi jendɨvanga pe ñajaa yave, jae co metei codo. Echa jocorai ojaa araɨgua. 18 Jare tenta iquesea ita ipora yae vae jaspe jee vae pegua vae. Jare tenta etei oro pegua catuai. Jesaca vidrio rami. 19 Jare tenta iquesea iguapɨa reta ita ipora yae vae pegua vae co. Oyoavɨ reta oyougüi. Metei jaspe jee vae. Iru zafiro jee vae. Iru ágata jee vae. Iru esmeralda jee vae. 20 Iru ónice jee vae. Iru cornalina jee vae. Iru crisólito jee vae. Iru berilo jee vae. Iru topacio jee vae. Iru crisopraso jee vae. Iru jacinto jee vae. Iru amatista jee vae. 21 Jare jocuae doce tenta jonque reta doce ita ipora yae vae perla jee vae pegua vae co. Jonque ñavo oyeapo metei perla güi. Jare tenta icalle reta oro pegua catuai. Jesaca vidrio rami. 22 Jare mbaeti etei Tumpa jo joco pe. Echa ñandeYa Tumpa opaete mbaepuere güɨnoi vae jare Vecha-raɨ yogüɨreco joco pe metei Tumpa jo jecovia pe. 23 Jare tenta pegua reta mbaeti omonesesita cuaraɨ jare yasɨ oesape vaera. Echa Tumpa imaemboete oesape jocuae tenta pe, jare Vecha-raɨ jocuae tenta pegua reta jembipe co. 24 Opaete ɨvɨ pegua reta oguata cavita joco pe, tembipe oita rambue, jare ɨvɨ pegua reta juvicha guasu reta yogüeruta joco pe omboete vaera Tumpa. 25 Jare ngaraa etei oñeoquenda tenta jonque reta ara rupi. Jare ngaraa vi pɨtu joco pe. 26 Jare opaete ɨvɨ pegua reta yogüeruta joco pe omboete vaera Tumpa. 27 Erei ngaraa etei oique jocuae tenta pe oipotagüe iquɨa vae jare oipotagüe pochɨi vae oyapo vae jare oipotagüe iyapu vae. Jaeño Vecha-raɨ ilibro tecove opa mbae vae pegua pe jee oyecuatía oi vae reta oiqueta joco pe.

Apocalipsis 22

1 Jayave araɨgua oechauca cheve ɨ osɨrɨ vae iquɨa mbae yae vae. Jesaca yae. Vidrio echa cheve. Tecove opa mbae vae pegua co jocuae ɨ. Oe osɨrɨ Tumpa jare Vecha-raɨ iguapɨa güi. 2 Jare tenta mbɨte rupi jare ɨ osɨrɨ vae jembeɨ reta rupi ñogüɨnoi ɨvɨra tecove opa mbae vae pegua reta. Jocuae ɨvɨra ia doce oyoavɨ vae reta co jare yagüɨye yasɨ ñavo. Jare ɨvɨ pegua reta ipuere oiporu ɨvɨra joo reta agüɨye vaera imbaerasɨ. 3 Jare ngaraa ma oi yepopeyu ɨvɨ re. Echa Tumpa jare Vecha-raɨ iguapɨa oita joco pe. Jare Tumpa jembiócuai reta oyeocuaita chupe. 4 Jare jae reta oechata Tumpa. Jare güɨnoi retata jesɨva re Tumpa jee. 5 Jare ngaraa pɨtu joco pe. Ngaraa oipota mechero jare cuaraɨ jembipe. Echa ñandeYa Tumpa omeeta chupe reta tembipe. Jare jae reta oporoocuaita jecuaecuae aveiño. 6 Jare araɨgua jei cheve: --Cuae ñee reta añete co. Ñandepuere yarovia catu. Aracae ñandeYa Tumpa oicuauca mbaembae iñee omombeu vae reta pe. Echa jae oñono tee reta iyeupeguara iñee omombeu vaera. Jae ramiño vi ñandeYa Tumpa chembou aicuauca vaera jembiócuai reta pe ɨmambae oyeapota vae. Che co jae metei araɨgua Tumpa pe oyeócuai vae --jei--. 7 Mase, aja yeta ɨmambae --jei ñandeYa, jei--. Peñemongueta cavi yave ñee cuae tupapire pe ñogüɨnoi vae reta re, peyeroviata co. Echa cuae ñee reta omombeu peve oyeapota vae --jei, jei. 8 Che etei aecha cuae mbaembae jare aendu vi. Jare aecha jare aendu yave, ayeatɨca araɨgua cuae mbaembae oicuauca cheve vae jóvai amboete vaera. 9 Erei jae jei cheve: --Agüɨye chemboete. Che vi ayeócuai Tumpa pe, nde reyeócuai chupe rami. Che vi amombeu Tumpa iñee, ñanderɨvɨ omombeu rami. Echa jae reta vi oñemongueta cavi ñee cuae libro pe oyecuatía oi vae reta re. Tumpaño emboete --jei. 10 Jare jei ye cheve: --Emombeu iru vae reta pe ñee cuae libro pe ñogüɨnoi vae reta. Echa cuae ñee reta omombeu oyeapota vae jare coiño ma ou oyeapo vaera --jei--. 11 Jupi mbae vae oyapo vae jecuae toyapo jupi mbae vae. Jae ramiño vi pochɨi vae oyapo vae jecuae toyapo pochɨi vae. Jae ramiño vi jupi vae oyapo vae jecuae toyapo jupi vae. Jae ramiño vi oñeñono tee Tumpa peguara vae jecuae toñeñono tee Tumpa peguara --jei--. 12 Mase, aja yeta ɨmambae --jei ñandeYa, jei--. Jare ameeta opaete vae pe imbaera metei ñavo oyapogüe vae rupi --jei, jei--. 13 Che co jae Alfa jare Omega jee vae. Che co jae tenondegua vae jare taɨcuegua vae --jei, jei--. 14 Peyapo yave ñandeYa iporoócuai reta, peyeroviata co. Echa peyapo yave, pepuereta peu ɨvɨra tecove opa mbae vae pegua ia, jare pepuereta peique jocuae tenta pe jonque reta rupi --jei--. 15 Echa tenta güi icatu pe oimeta ñogüɨnoi Tumpa iñee ndive oyovaicho vae reta, jare ipaye vae reta, jare iyaguasa vae reta, jare oporoyuca vae reta, jare tumpa-raanga reta omboete vae reta, jare opaete iquɨreɨ yae reve iyapu vae reta --jei. 16 Jare ñandeYa Jesús jei cheve: --Che etei amondo metei araɨgua cheve oyeócuai vae omombeu vaera peve cuae mbaembae oporogüɨrovia vae oñemboatɨatɨ vae reta rupi. Che co jae David Iyɨpɨ jee vae. Che co jae David iñemoña reta pegua. Che co jae yasɨtata oesape yae vae neimbove asɨ oyecuaa vae --jei. 17 Jare Espíritu Santo jare Vecha-raɨ ndive omendata vae jei: --Eyu. Jare oendu vae tei: --Eyu. Iyúe vae ipuere ou cuae pe. Oipotagüe vae ipuere jou ɨ tecove opa mbae vae pegua jepɨ mbae reve. 18 Ñee cuae tupapire pe ñogüɨnoi vae reta oicuauca oyeapota vae. Che amombeu opaete cuae ñee reta oendu vae reta pe cuae: Oime yave quia cuae ñee reta ndive iru ñee reta omoiruta vae, Tumpa omeeta chupe oiporara vaera susere cuae tupapire pe oyecuatía ñogüɨnoi vae reta. 19 Jare oime yave quia ñee cuae tupapire pe ñogüɨnoi vae reta oipotata omboai vae, Tumpa ngaraa omaeño jese jou vaera jocuae ɨvɨra tecove opa mbae vae pegua ia. Ngaraa vi omaeño jese oique vaera tenta oñeñono tee Tumpa peguara vae pe. Ngaraa vi omaeño jese güɨnoi vaera imbaera mbaembae icavi vae cuae libro pe oyecuatía oi vae. 20 ÑandeYa omombeu cheve opaete cuae. Jae etei jei: --Añete co, aja yeta ɨmambae. Ñande yae: --Amén. Eyu, ñandeYa Jesús. 21 ÑandeYa Jesús tomee ipɨacavi opaete imbae reta pe. Amén.